Norsk Tidend 2-09 - Noregs Mållag

More documents

Recommendations

Info

Utgjeven av Noregs Mållag Tilskrift: Postboks 474 Sentrum 0105 Oslo Redaktør: Kjartan Helleve kjartan.helleve@nm.no, 23 00 29 32, faks 23 00 29 31 I redaksjonen: Magnus Bernhardsen, Hege Lothe, Jens Kihl Heimeside: www.nm.no Abonnement: Kroner 250,- per år Utforming: Språksmia AS smia@spraksmia.no MAO til folket Eg har ein god ven som stundom freistar seg på nynorsk. Det gjer han ganske godt, men han seier at han slit med å kome på dei typiske nynorske orda som t.d. verksemd, andsynes og atterhald. Det er eit problem eg kan kjenne meg att i. Difor har eg masa på han som styrer med datamaskinene her på Mållaget, heilt til eg no endeleg har fått installert den elektroniske utgåva av synonymordboka Med andre ord (MAO). Den elektroniske versjonen av MAO er eit verktøy som veldig mange kunne ha hatt nytte av, t.d. skuleelevar, byråkratar og journalistar. Eg har snakka med folk på Norsk Kulturråd som har etterlyst det. Eg har snakka med folk i departement som ikkje ein gong veit at det eksisterer. Folk med betre innsikt enn meg har skrytt mykje av arbeidet som Magne Rommetveit gjorde. Ordtilfanget mitt er derimot så avgrensa at eg berre kan vurdere om det er til nytte i den daglege skrivinga. For å seie det slik: berre den vesle veka eg har hatt programmet på maskina mi, har eg nytta det fl eire gonger om dagen og blir aldri skuff a. Det er fantastisk. Så kvifor er det ikkje gratis? Eg anar ikkje kor mange eksemplar Samlaget sel i året. Prisane byrjar på 476 kroner for ein lisens, litt rimelegare når ein kjøper fl eire i same slengen. Så eg tviler det er så veldig mange. Det synd, for ikkje seie ei skam, at det ikkje er meir utbreidd enn kva det er. Mitt framlegg er at ein legg det ut til gratis nedlasting. I bestefall kjem det automatisk med i Microsoft Offi ce og i OpenOffi ce. Eg skjønar at Samlaget ikkje kan gje vekk bøkene sine gratis, ein kompensasjon må dei få. Så kjære, gode, snille, overskoti-2008-og-ei-ny-Gavaldabokute-i-butikkane-Samlaget: kor mykje skal de ha? Sei ein sum og eg skal personleg riste pengane ut av Kulturdepartementet. 2 Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai Kjartan Helleve, redaktør leiarteigen Godvilje på prøve DET ER VÅREN FØR EIT STORTINGSVAL, og våren før endå ein skulestart. Det er ei avgjerande tid for den raud-grøne regjeringa med dei gode intensjonane. Kan dei greia å overtyda veljarane om at dei fortener ein ny periode i posisjon? Og for eigen del lurer eg på: Kan dei greia å verkeleg endra målstoda? Går me inn i ein ny stortingsperiode med betre kår for nynorsken enn me hadde for fi re år sidan? FØRSTE TESTEN KJEM TIL SKULESTART 2009. På landsmøtet vårt i fj or lova kunnskapsminister Bård Vegar Solhjell å ordna opp slik at nynorskelevane skulle få alle læremiddel og lærebøker til same tid som bokmålselevane får sine. Han lova rett nok ikkje å gjera det på eitt år – tvert om sa han at me måtte førebu oss på at det ville ta nokre år. Likevel bør me kunna sjå ei monaleg endring frå eitt år til det neste, særleg med tanke på dei tiltaka som vart sett inn for at bokmålselevane skulle få bøkene sine i tide, etter at det i forfj or krølla seg til slik at mange bøker ikkje vart klare til skulestart. I fj or kom det ei ekstraløyving på seks millionar til støtteordninga for nynorske læremiddel, og det vart lagt vekt på at skuleeigarane har mykje av ansvaret for å syta for at berre læremiddel som blir produsert på både bokmål og nynorsk skal kjøpast inn. Eg meiner departementet og direktoratet likevel må ta ansvar for å følgja opp skuleeigarane og halda oversyn over kva læremiddel som kjem (eller ikkje kjem) på nynorsk. Berre B når bjøllesauene i ordutviklinga har god språksans, s blir det godt språk. Eg seier meg lei for det, men du har brote mållova fire gonger det siste året, så du må nok bli med ned på stasjonen. Hege Myklebust, leiar NESTE TEST BLIR GJENNOMFØRINGA av den heilskaplege norske språkpolitikken som vert lova i Mål og meining. Dersom jamstellinga mellom bokmål og nynorsk skal verta reell, må nynorsk diskriminerast positivt, og når politikk skal utformast på andre område, skal alltid omsynet til språk og språkleg jamstelling takast med i vurderinga, det vert slått fast i meldinga. Kan kulturdepartementet greia å få dei andre departementa til å gjennomføra dette? Dei ligg temmeleg langt unna i dag, når til dømes statistikken for nynorsk på nettsidene viser at ingen av departementa greier å halda målet om minst 25 prosent nynorsk, og når det kan gå mange år med den kulturelle skulesekken før det blir teke opp at nynorsk bør ha sin naturlege plass i sekken. I DET HEILE HAR DET VIST SEG at det på langt nær er nok med gode intensjonar. Å gjera verkelege endringar i målstoda er utruleg vanskeleg, og likevel så utruleg enkelt! Alt som skal til er at nokon med makt og ansvar berre avgjer at «frå no av gjer me det slik!». Det kan ei Signy Fardal gjera i Elle, og slå hol i ein potte Sylfest Lomheim Teikning: Kjartan Helleve tett bokmålsmur med ei enkel avgjerd. Og med motsett forteikn: Det kan ei konsernleiing i Tine gjera med eit administrativt vedtak om å seia at TineMelk er den einaste logoen som skal brukast på søtmjølka frå no av – og vips, så har det skjedd ei endring. Men når det gjeld å få meir nynorsk inn på ulike område, så viser det seg at desse avgjerdene sit langt inne. Det er stor redsle for kva bokmålsbrukarane skal seia dersom dei får for store dosar med nynorsk. Nynorskbrukarane blir sjeldan utsette for den same omsuta. DIFOR ER EG, no mot slutten av leiarperioden min, slett ikkje roleg og trygg på at alt det gode som står i stortingsmeldinga Mål og meining vil verta røyndom. Då meldinga kom var det fl eire som spurde meg kva målrørsla no skulle fi nna på, når regjeringa la fram ei melding som var meir eller mindre i tråd med arbeidsprogrammet vårt. Svaret mitt er at det er minst like mykje bruk for målrørsla no som før. No skal me passa på at den nye språkpolitikken blir gjennomført, og me skal leggja grunnlaget for at eit eventuelt regjeringsskifte ikkje fører til rasering av nynorsken og den posisjonen nynorsken trass alt har i dag. Eg overlet roret til andre, og takkar for dei åra eg har fått lov å jobba med nynorsk på heiltid, det har vore gjevande og lærerike år. Lukke til med dei viktige oppgåvene som framleis ventar! NORSK TIDEND NR. 2 – 2009
intervjuet – NTB er bra for NPK Det nyaste tilskotet rundt bordet i Nynorsk Forum er Karoline Riise Kristiansen. Som redaktør i NPK skal ho skal få nynorsk journalistikk ut til folket. Det er ikkje så ofte at Norsk Telegrambyrå (NTB) sender ut meldingar på nynorsk. Tommelfi ngerregelen er at meldinga skal handle om noko nynorsk, t.d. at songboka til Lurivar i Aasen-tunet er ferdig. Så når NTB skulle dele med verda at Nynorsk Pressekontor (NPK) hadde fått ny sjef, så fekk Karoline Riise Kristiansen æra av å bli omtala på nynorsk. Kan hende var det ein gest til samarbeidet mellom dei to pressbyråa. – Eg meiner dei har opna opp for nynorsk ved å sleppe oss inn. Dette samarbeidet er veldig bra for NPK. Det er jo opp til oss å syne oss fram som dyktige, til liks med alle dei andre avdelingane. Det er jo ikkje tvil om dei har fått nynorsken tettare inn på livet. Mykje å setje seg inn i – Har det gått greitt å byrje i den nye jobben? – Dagane går rasande fort når det er så mykje ein skal setje seg inn i. Ein ting er det tekniske, ein annan ting er overgangen frå ei nettside til eit pressekontor. Eg må jo fi nne ut kva som er vårt fokus, få ei kjensle for kva som er gode saker for oss. Så eg har bede dei som arbeider her om å gje meg melding om korleis det går, om eg gjer det rett eller gale. – Seier dei ifrå? – Å, ja. Dei er kjempefl inke, og seier fort ifrå. Det er jo ein av fordelane med denne samlokaliseringa med NTB. Det er så utruleg mange å spørje om råd og hjelp. – Korleis fungerer dette samarbeidet reint praktisk? Har de sams redaksjonsmøte og slikt? – Me er ein del av NTB, men me er samstundes ein sjølvstendig redaksjon. Dei har det tekniske ansvaret, dei kan levere bilete, dei ordnar pensjonsavtalar og slikt. Journalistane i NPK har dei same rettane som journalistane i NTB. Men det er viktig for oss, og for NTB, at me er sjølvstendige og tek våre eigne redaksjonelle avgjerder. Så det er me som avgjer kva som ender opp som NPK-sak. Stor skilnad – Kva er den største skilnaden mellom å arbeide her og ei nettavis? – Skilnaden erat ein i staden ALLE LIKE AVISER VIKTIGE: – Hovudformålet til NPK er jo å få meir nynorsk inn i media, få det ut. Dermed er alle aviser potensielt like viktige, seier nytilsett redaktør i NPK Karoline Riise Kristiansen Foto: Kjartan Helleve KAROLINE RIISE KRISTIANSEN ◆ Fødd og oppvaksen i Volda, bur i Oslo. ◆ Nytilsett som sjefredaktør i Nynorsk Pressekontor. ◆ Arbeidde tidlegare som redaktør for startsida.no. for å ta ei avgjerd på kva som passar godt i eit organ som Startsida, så må me her tenkje kva som kan høve fl eire stader, for fl eire av kundane våre som igjen har ulike profi lar. Eg har teke meg sjølv i å sjå ei sak og tenkje at den er perfekt, for så å kome på at den var perfekt for Startsida, men ikkje for NPK. Så utfordringa er å kunne ta den aktuelle saka og gje henne ei form som kundane våre kan bruke. – Kva kundar er det de har? Er det ei homogen gruppe? Rasmus Løland-stipend til Ewo – Prisen inneber at eg kan ha fullt fokus på det som er viktig – å skriva gode bøker for det meste kresne, men samstundes mest takksame publikumet – unge menneske. Jon Ewo er ein av dei beste og mest produktive forfattarane som skriv for born og unge, heiter det i grunngjevinga frå – For det fyrste så er det alt ei blanding av ulike type aviser. Men eg prøver å ikkje berre tenkje på dei me har, men òg tenkje på dei som me ikkje har som kundar. Finne saker som både er aktuelle for dei som kjenner oss og samstundes gjere at fl eire vil kjøpe tenester frå oss. Me må ikkje låse oss fast. Hovudformålet til NPK er å få meir nynorsk inn i media, få det ut. Dermed er alle potensielt like viktige. Nynorsk på dagsorden – Korleis skal du få det til? – Det som er fl ott er at me har tilgang på mykje ressursar, både våre eigne og NTB sine. Det betyr at det går meir på å kome på idear som gjer seg nytte av desse ressursane på best mogleg måte. – Har du noko døme? – Tja, eg har mine idear, men eg trur ikkje eg vil fortelje dei til deg no. – NPK er vel veldig for at ein juryen. Stipendet er på 100.000 kroner og skal stimulera til auka produksjon av barne- og ungdomslitteratur. Norsk barne- og ungdomsbokforfattarar sitt litterære råd grunngjev tildelinga med at bøkene til Ewo held høg kvalitet, og han meistrar ulike sjangrar. Han har motteke ei rekkje prisar. (Nashornet.no) koplar nynorsk opp mot pressestøtta. Det ville ha betydd ein auke i etterspurnad etter nynorsk stoff . – Sjølvsagt er me for det. Men eg må innrømme at eg ikkje er heilt sikker på om det skal vere tvang eller ikkje. Uansett har dette ordskiftet sett nynorsk på dagsorden i redaksjonane og det er eit pluss for oss. Det er blitt eit aktuelt tema som folk har meiningar om. Det ville vore trist om det berre var du og eg som sat her og meinte det var viktig. No er det slik at eg kan treff e folk på gata og dei har meiningar om det. Det gjer oss relevante. – Du føler ikkje at det er ein brot mot din redaksjonelle fridom at statsstøtta NPK mottek er knytt opp til bruk av nynorsk? – Nei, det opplever eg som uproblematisk. KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no folk Ny redaktør i Pirion Kulturavisa Pirion har fått ny redaktør. Astrid Eidhammer Hjelmeland har vore ein del av Pirion-redaksjonen dei tre siste åra. Hjelmeland har utdanning innan kulturarbeid, teatervitskap og journalistikk og er prosjektleiar for det pedagogiske Lølandprosjektet Kvitebjørnen. Astrid Eidhammer Hjelmeland tar over etter Toyni Tobekk. (Norsk Plan) Fuglevik vraka Tor Fuglevik, styremedlem i Språkrådet og direktør i MTG, var innstilt som vara til styret i Oslo Redaktørforening. Det vart han ikkje. Grunnen var at han har kome med framlegg om å knyta bruk av nynorsk opp mot momsfritaket til avisene. Oslo Redaktørforening er eit lokallag av Norsk Redaktørforening, og valnemnda hadde innstilt Fuglevik som fj erde vararepresentant. Men då vart det Foto: Kjartan Helleve ordskifte på årsmøtet. Tidlegare Aftenposten-redaktør Einar Hanseid tok ordet og sa ifylgje NA24. no klårt frå om at det ville han ikkje ha noko av. Han meinte at folk som ville opna for at staten kunne bryta seg inn i den redaksjonelle fridomen til avisene ikkje burde sitja i styret. Og slik vart det. Fuglevik var ikkje sjølv på møtet og seier til NA24 Propaganda at han ikkje tek nederlaget så tungt. – Etter det eg har fått referert i ettertid prioriterte eg tydelegvis feil i år. Meir heider til Paal Helge Haugen Gyldendalprisen for 2008 er tildelt forfattaren Paal Helge Haugen. Prisen blir delt ut årleg til ein forfattar med ein særleg viktig norsk forfattarskap.Pris- Foto: Cappelen/Damm komiteen seier at dei denne gon- gen ynskjer å framheva ein forfattar som heilt sidan debuten som 20-åring i 1965 har markert seg med arbeid av særleg høg kvalitet. Med Kvartett – som er dei fi re diktsamlingane Gs bok, Dantes oske, Passasje og Visum, har Haugen slått fast at han har ein viktig plass mellom dei aller fremste forfattarane i Noreg, heiter det frå priskomiteen. Prisen er på 300.000 kroner. (©NPK) NORSK TIDEND NR. 2 – 2009 3
Page 1: Framhald av Fedraheimen og Den 17de
Page 5 and 6: Song for barnet i magen I Gjemnes b
Page 7 and 8: Foto: Samlaget orskland Emil Lewe,
Page 9 and 10: høyre tekstar på minst 14 språk
Page 11 and 12: Suksess for godnattbok Barneboka Go
Page 13 and 14: Atlas over truga språk Unesco har
Page 15 and 16: det skulle ha teke seg ut om han ha
Page 17 and 18: NORSK TIDEND NR. 2 - 2009 17
Page 19 and 20: Inger Lise Stulien har gjeve ut ei
Page 21 and 22: ORTINGET enn det arbeidet som blir
Page 23 and 24: På Snøfugl forlag er diktsamlinga
Page 25 and 26: Får hjelp til å lesa bøker Mange
Page 27 and 28: sagt sidan sist Når Jung Tjønn sk

Norsk Tidend 2-09 - Noregs Mållag

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?