Norsk Tidend 2-09 - Noregs Mållag

More documents

Recommendations

Info

12 kleiva Anna Kleiva Your letters they all say that you’re beside me now (then why do I feel alone) Eg har lese mykje om gamle dagar i det siste. Gamle dagar forstått som ca 1950-talet og bakover – men eg meiner uansett verkeleg gamle dagar. Antikken, mellomalderen og så vidare, slik det gjerne er når ein studerer humanistiske fag. I denne leseprosessen, full av gammal litteratur, gammal teori, ny teori om gammal litteratur, har eg merka eit visst reaksjonsmønster hos meg sjølv. Visse ord som får meg til å vri meg rastlaust på stolen. Ein ting er at litteraturteori endeleg har begynt å inspirere meg (dette er eg svært stolt av, eg seier høgtideleg til meg sjølv at kanskje det har med alder å gjere, for tidlegare vart eg berre aggressiv og litt redd av slike tekster). Men det var ikkje det eg ville skrive om, eg ville skrive om min nye reaksjon på ordet «brev». Det er eit ord som dukkar opp relativt ofte i litteratur om/frå gamle dagar; dei dreiv jo mykje med slikt, kommuniserte utan telefonliner, mobildekning, internett-tilgang. Og det er kanskje det ordet som minner meg aller mest på at vi snart har levd gjennom dei første tiåret av 2000-talet. Eller om at eg sjølv har funnest i denne verda ei god stund no. Eg pla skrive masse brev då eg var lita. Eg kunne alltid velje mellom minst fem ulike brevpostar (eit ord som i seg sjølv har blitt så framandt for meg, at eg ein augneblink lurer på om eg ikkje fann det opp akkurat no), og la mottekne brev i ei gammal sko-øskje etter eg hadde lese dei. (Systematisert, først etter avsendar, så dato.) Dette var på nittitalet. No er det eitt år til vi kan begynne å seie tjue-ti (2010), og eg har heilt gløymt korleis ein gjer dette med brev. Det er jo ein heilt eigen skrivemåte, det merkar eg med ein gong eg set med ned framfor pulten, etter å ha komme over ein eller annan referanse til brevskriving i pensumlitteraturen, og skal fortelje om livet mitt. (På kladdebokpapir denne gongen, eg har ikkje brevpostar lengre.) Ein skrivemåte som, rart som det enn høyrest ut, liksom har blitt verande i brevformatet. Han har ikkje følgt med over i e-postformatet, sms-formatet; skrivemåten i brevet mitt til ho som bur langt der borte i New York, liknar meir på den i dei gamle breva eg har på pensum. Utgreiande, høgtideleg, kanskje med ein dråpe vatn over hovudet; for ein blir meir ambisiøs i brevskrivinga enn i dei andre formata. Og språket er annleis. Det er som om tidsaspektet ved brevprosessen snik seg inn i formuleringane; for først skal jo brevet bli skrive, så frankert og putta i ei postkasse, så frakta av posten, så opna og lese. Ein kan ikkje berre taste inn korte setningar i små bokstavar og trykke «send». Og på den måten er det kanskje fi nt å skrive eit brev innimellom. På same måte som eg trur språket mitt har godt av den fl åsete e-postmåten å formulere seg på, har det godt av dei meir høgtidelege (men uakademiske) setningane frå brevskrivinga. I mi verd skal tjue-ti også vere eit år for å hevde nærleik via penn og papir. Illustrasjonsfoto: Stock.Xchng o kan innrømma det no. Det var ikkje ei oppgåve som var lett å ta på seg då ho vart spurd. Ho måtte gå fl eire rundar med seg sjølv for å fi nna ut om dette var noko ho kunne gjera. Oppdraget som leiar i Noregs Mållag var heller ikkje noko ho såg veldig fram til då ho gjekk på. Men Hege Myklebust har brukt ein svært stor del av det vaksne livet sitt til å arbeida for nynorsk, så då tobarnsmora frå Stord vart beden om å ta på seg det øvste vervet i rørsla, kunne ho ikkje seia nei. – Det gjekk betre en eg trudde, og det vart kjekt på ein annan måte enn eg hadde venta, seier ho. Nynorsk i Elle Etter tre år takkar ho for seg som øvste leiar for organisasjonens øvste leiar. Norsk Tidend har bede henne om å oppsummera leiarperioden sin. – Eg har sett stor pris på å få representera Mållaget overfor andre organisasjonar og kontaktar som vi har hatt. I tillegg har eg sett stor pris på å få reisa rundt til alle lokallaga våre, seier ho. målpraten I mål Etter tre år takkar Hege Myklebust for seg som leiar. – Kva har vore den største sigeren for rørsla i dei åra du har vore leiar? – Det er vanskeleg å trekkja fram ein ting som var ein ein stor siger. Men må seia eg var veldig nøgd med nynorskartiklane i Elle. Det var ein barriere som vart broten. På eit seminar arrangert av Kringkastingsringen vinteren 2007, vart Elle-redaktør og sogning Signy Fardal konfrontert med at Elle og andre dameblad stengjer ute nynorsken frå blada sine. Fardal erklærte friskt at det ville ho ikkje ha på seg, og lova å følgja opp med artiklar på nynorsk i Elle. Våren 2007 kunne lesarane lesa hårstylingtips og intervju med Jessica Simpson i Elle på nynorsk. Alt saman omsett av Hege Myklebust. – Det har vel kanskje ikkje sett varige spor, men det viktigaste var å visa at det går, seier Hege. Det som kanskje har vore den store sigeren har samtidig vore eit stort tap. Det handlar om nynorsk i næringslivet. Mjølk og melk Akkurat då det byrja gå så bra for nynorsk i næringslivet, var det nokon som måtte snu om på det heile. Røyrleg- 2500 250 språk kan forsvinna SN sitt kulturorgan Unesco varslar at 2500 språk står i fare for å forsvinne. forsvi I løpet av dei tre siste generasjonane har 200 språk forsvunne. forsvun I dag er om lag 200 språk som berre ti personar har har som morsmål. Eitt av dei er livisk, som er morsmål for ein einaste person i Latvia. Språka forsvinn på grunn av krig og utdriving utdrivi av folk, og innvandrarane oppmodar ungane sine til å lære språket sp i det nye heimlandet. gjarar, butikkar og snikkarar på Vestlandet tok i aukande grad nynorsken i bruk. Ikea og bokstavkjeks køyrde reklamar på nynorsk. Det kunne sjå ut til at nynorsken var på veg inn i ein ny æra, ein æra der marknadsføring på nynorsk ikkje lenger var uvanleg , sært eller noko for dei spesielt interesserte, men noko heilt daglegdags. Men så bestemte Tine seg for at no fekk det vera nok. Ikkje meir mjølk. Berre melk. – Det var svært skuffande av Tine. Dei fører ein svært gamaldags språkpolitikk, seier Hege. – Elles er eg svært nøgd med at det såkalla sidemålsforsøket i Oslo ikkje vart ført vidare, og med at vi fekk gjennomslag for fl eire av sakene som er viktige for oss i stortingsmeldinga Mål og Meining. Her vert det slått fast at alle skal læra nynorsk, og at nynorsk må diskriminerast positivt, seier ho. Hege vart vald til leiar i 2006, midt i hundreårsjubileet, då rørsla feira seg sjølv med jubel og festivitas. Ho hadde alt mange års fartstid i rørsla. I 1994, midt under EU-striden vart ho verva til studentmållaget i Bergen. Heimefrå, frå Stord, var ho vand med at nynorsken berre var der, som noko heilt naturleg og sjølvsagt. Slik var det ikkje i Bergen. Her var nynorsken noko annleis, uvanleg og noko som det var svært vanskeleg å ta omsyn til. Noko måtte gjerast. Hege vart med i studentmållaget i Bergen. Sidan har ho hatt både store og små verv innanfor rørsla. Læremiddelsaka – Kva er du mest skuff a over? – At der vi ikkje er komne nærare ei løysing på læremiddelspørsmålet. Med den regjeringa vi har burde vi ha kome lenger. Vi opplevde å få svært lite respons då vi tok opp at nynorskbøkene ikkje låg føre til skulestart då Øystein Djupedal var kunnskapsminister. Det er annleis med Solhjell, men samtidig skulle vi ønskt at han hadde vist meir musklar. Vinteren 2007 arrangerte Mållaget ei høyring om læremiddelsituasjonen på Stortinget. Her møtte politikarar, skulelevar, lærarar, foreldre. Alle kunne fortelja om det same. Skulebøkene på nynorsk er ikkje ferdige i tide til skulestart. Og det får konsekvensar. Nynorsken vert marginalisert. – Korleis har det vore for NORSK TIDEND NR. 1 – 2009
Atlas over truga språk Unesco har laga digitalt atlas som syner kor i verda ein fi nn språk som er utryddingstruga. Det interaktive atlaset er ei oppdatert og digitalisert utgåve av papiratlaset som UNESCO har hatt sidan 1996. I Noreg og området kring Noreg fi nn ein seks språk som er i fare: Fem samiske språk og jiddisk. (LNK Nytt) deg å bu på Stord, medan skrivarstova er plassert i Oslo? – Noregs Mållag har ei god skrivarstove, som både er stabil og som kjenner organisasjonen godt. Eg skal ikkje leggja skjul på at det har vore ei utfordring å bu ein annan plass. Eg har ofte hatt dårleg samvit fordi eg har tenkt at eg kunne ha gjort meir, og at arbeidet kunne ha vore drive meir eff ektivt om eg også hadde budd i Oslo. Samtidig meiner eg at NM er ein type organisasjon som burde leggja til rette for at leiaren kan bu ein annan plass enn i hovudstaden, seier Hege. Nye alliansar – Kva råd vil du gje til det nye styret? – Valet no til hausten vert svært viktig. I dag har Norli legg ned butikkar Bokhandlarkjeda Norli legg i år ned ti butikkar og fj ernar 120 årsverk. For berre to år sidan meinte Norli det var grunnlag for vekst og utvikling, og ekspanderte kraftig med fl eire nye butikkar. Den venta utviklinga i 2008 slo likevel ikkje til. I tillegg har endringar innan skulebokmarknaden frå – Det gjekk betre enn eg trudde, og det vart kjekt på ein annan måte enn eg hadde venta, seier Hege Myklebust, som gjev seg etter tre år som leiar i Noregs Mållag. Foto: Hege Lothe vi ei regjering som har ein nynorskpolitikk som har som mål at språket skal leva og ha framgang. Til hausten risikerer vi å få to parti i regjering som ikkje stør nynorsk. Det er svært viktig å byggja alliansar med nynorskbrukarane i Framstegspartiet og Høgre, slik at dei kan ta den kampen internt. Hege er også svært oppteken av at Noregs Mållag butikkomsetning til anbodsutsetjing ført til monaleg lågare omsetnad og forteneste. Dermed er lokal- og personalkostnadene blitt for høge i forhold til butikkane sin omsetnad. Selskapet påpeikar i ei pressemelding at den generelle nedgangen i marknaden også har ført til at situasjonen for Norli ved årsskiftet var vanskeleg. (©NPK) treng fl eire nye, unge medlemer. I tillegg er ho oppteken av nye alliansar. – Lærarorganisasjonane og innvandrarorganisasjonar er viktige for oss. Eg er også svært nøgd med at NM har blitt med i eit internasjonalt nettverk for språkleg mangfald. «Uthaldande» Dyktig. Trufast. Samvitsfull. Prinsippiell. Uthal- dande. Dette er nokre av karakteristikkane kollegaene hennar i styret brukar om Hege. Når ho no går av som leiar, er tobarnsmora frå Stord på ingen måte ferdig med nynorsken. For Hege er ei kvinne som brukar å ha mange ballar i lufta på ein gong. I dag sit ho i styret til Nynorsk pressekontor og i rådet til Nei til EU. Samtidig er ho kasserar i Stord mållag, og ho har også styreverv i Adopsjonsforeininga og i Nei til EU i Sunnhordland. – Eg har lett for å hamna i situasjonar der eg får eit verv. Det synest eg er hyggeleg, seier ho. Akkurat no er ho i gang med å planlegga ein nynorskbarnelitteraturfestival og ein teaterfestival på Stord. I tillegg underviser ho i nynorsk på lærarutdanninga på Stord. Med jamne mellomrom skriv ho også for lokalavisa Sunnhordland. – Uansett kva eg skal gjera på når eg går av som leiar, kjem det til å ha med nynorsk å gjera på eit eller anna vis, slår Hege fast. ASTRID SVERRESDOTTER DYPVIK småpraten JO NESBØ «AKTUELL»: I barneboka Doktor Proktors Prompepulver frå 2007 snakkar alle politifolka nynorsk. – Korleis kom du på at politifolka skulle snakke nynorsk? Den mest brukte stereotypien er jo at dei er frå Trøndelag? – Når ein skal nytte bipersonar i skriftspråket, er det ofte meir eff ektivt å nytte språket deira enn utsjånaden for karakterisere dei. To som snakkar nynorsk – ikkje dialekt- passa godt på desse to nidkjære vaktarar av lova. – Det er ikkje akkurat tullenynorsk heller. – Eg fekk korrekturhjelp. Dei hadde berre noko småtteri å utsetje på teksten. Eh ... slik hugsar eg det i alle fall. – Er det lov å håpe på at du smeller til med ei bok utelukkande på nynorsk? – Det er vel å håpe på mykje. – Har du noko forhold til den nynorske songskatten? – Sjølvsagt. Var det eit lurespørsmål? – Absolutt ikkje. Kva med eit nynorsk favorittord? - «Nokre» er interessant. Eller som «noen» seier i og rundt Molde: «somme», som vel syner at vegen frå Vestlandet til England ikkje var så lang. KH NORSK TIDEND NR. 1 – 2009 13 Foto: Stian Andersen/Aschehoug
Page 1 and 2: Framhald av Fedraheimen og Den 17de
Page 3 and 4: intervjuet - NTB er bra for NPK Det
Page 5 and 6: Song for barnet i magen I Gjemnes b
Page 7 and 8: Foto: Samlaget orskland Emil Lewe,
Page 9 and 10: høyre tekstar på minst 14 språk
Page 11: Suksess for godnattbok Barneboka Go
Page 15 and 16: det skulle ha teke seg ut om han ha
Page 17 and 18: NORSK TIDEND NR. 2 - 2009 17
Page 19 and 20: Inger Lise Stulien har gjeve ut ei
Page 21 and 22: ORTINGET enn det arbeidet som blir
Page 23 and 24: På Snøfugl forlag er diktsamlinga
Page 25 and 26: Får hjelp til å lesa bøker Mange
Page 27 and 28: sagt sidan sist Når Jung Tjønn sk

Norsk Tidend 2-09 - Noregs Mållag

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?