Norsk Tidend 2-09 - Noregs Mållag

More documents

Recommendations

Info

Det er nokre år sidan den førre plata til Side Brok kom. I mellomtida har Runar Gudnason sprunge rundt i klasserom og snakka om Aasen. Gudnason, aka Torstein Hyl III, er komen i siget og vik ikkje unna for å fyre av ein brannfakkel eller to. Me sit i studioet til Side Brok aust i Oslo, drikk pulverkaffi mellom ulike instrument og skal snakke om den nye plata. – Eg trur at ei plate av Side Brok eller Vassendgutane har ti gonger så stor eff ekt som ein kampanje frå Mållaget. Eg er ikkje interessert i noka nynorskmisjonering, seier han. Ein viss autoritet Så kan ein spørje seg om dette er ein brannfakkel eller om det ikkje berre er slikt snakk som den typiske nynorskbrukaren lirer av seg, ho som ikkje vil organisere seg og som berre bruker nynorsk av di det er naturleg for henne. Haka er at Gudnason snakkar med ein viss autoritet. Ein ting er at han er frå Hovdebygda, har bilete av Ivar Aasenskulpturen på eit av plateomslaga sine og har vore omvisar i Aasen-tunet før Sverre Fehn hadde sett ein strek på papiret. Men Gudnason har dei siste åra vitja ein stad mellom hundre og hundre og femti skuleklassar med Det undrande språket, eit prosjekt sett i gang av Nynorsk Kultursentrum og fi nansiert av Den kulturelle skulesekken. Så mange skulebesøk fører Gudnason langt opp på tabellen for fl est målferder. Etter han har halde opplegget sitt på skulane, går ungdommane inn på YouTube og skriv «Han va på vår skule i dag!» Eit visst inntrykk må han då ha gjeve. – Eg gjekk inn i det med blanda kjensler. Eg var heller ikkje interessert i noko «Tal dialekt, skriv nynorsk»-opplegg. Med all respekt for mållaget, så har eg ikkje noko tru på desse kampanjane. Eg trur at ei plate av Side Brok eller Vassendgutane har ti gonger så stor eff ekt. For dei syner at språket kan brukast, det kan brukast i kvardagen og ein gjer ikkje noko nummer ut av det. Eg held ikkje på med «nynorsk rap» eller «dialektrap». Me speler musikk med norske tekstar, og språket mitt fungerer like godt som andre. – Kvifor gjorde du det då? – Det som motiverer meg, er å gjere born 10 musikk VENTETIDA ER OVER Foto: Erik Aavatsmark SIDE BROK ◆ Hip-hop band frå Hovdebygda ◆ Aktuell med ny plate. Ekte Menn er i sal 27. april ◆ Gruppa har fi re faste medlemer: Sjef R, Skatebård og Torstein Hyl III og Odd G ◆ Har tidlegare gjeve ut Side Brok EP (2002), Høge Brelle LP (2004), Side Brooklyn EP (2005), Kar me kjøme frå LP (2006) ◆ Turid Rogne Filmen lagar no ein dokumentarfi lm om gruppa med arbeidstittelen «Heimegutar» og unge medvitne på språk. Ungar har eit veldig kreativt språk og ein skal vere varsam med å blande seg for mykje inn i det. Det er ein fryd å sjå korleis dei nyttar språket. Men ein kan forklare dei at det er skilnad på skrift- og talespråk, ein kan fortelje dei om dialektar og om kva dei kan ha å seie for identitet og slike ting. Få dei til å tenkje sjølve og refl ektere. Og eg ser at dei undrar seg, eg ser det knakar oppe i hovuda deira og om dei ikkje har fått med seg alt me har snakka om, så har det sett i gang nokre tankar og det er det viktigaste. Difor tykkjer eg det har vore vellukka, seier Gudnason. Ferdig med Hovdebygda Men det var ikkje det me skulle snakke om. For tre år sidan gav Side Brok ut plata Kar Me Kjøme Frå. Den var meir alvorleg enn gjennombrotsplata, den var eit forsøk på gjere noko anna og ei plate som dei freista å halde skjult og «det lukkast me ganske godt med». Eigentleg er det fem år sidan dei Fleirtal for ny folkemusikkorganisasjon På årsmøtet i Norsk Folkemusikk- og Danselag nyleg vart det fl eirtal for styret sitt framlegg om å arbeide for å etablere ein ny felles organisasjon for folkemusikk og dans i Noreg. Det var 17 som røysta for og 9 som røysta mot. – Styret er glade for at årsmøtet har gjeve oss mandat til vidare arbeid i retninga me har starta på, og no ser me fram til å koma i gang med arbeidet med framlegg til strukturar, vedtekter og føremål for ein ny organisasjon, seier styreleiar Åshild Vetrhus i ei pressemelding. Åshild Vetrhus vart attvald som leiar, og med seg i styret har ho Åse Teigland, Anders Buen, Arnfi nn Bjerkestrand og Tellef Kvifte. (©NPK) sist gav ut ei langspelplate. «Høge Brelle» sette Side Brok på kartet og etablerte ein fanskare som tolmodig har venta på nytt materiale. – Eg veit ikkje kor mykje eg har lyst til å seie om kva plata handlar om. På den eine sida har eg gjort meg opp nokre tankar om kva ho handlar om som eg eventuelt kan dytte på folk. På den andre sida kan eg spele ei anna rolle der eg seier at «nei, plata den talar for seg sjølv». – Men du tek utgangspunkt i deg sjølv? – Det er jo eg som skriv tekstane. Denne gongen hadde eg lyst til å bevege meg vekk frå Hovdebygda. Ho er så godt som ikkjeeksisterande på den nye plata. Men uansett om ho handlar om Hovdebygda eller 36 og eit halvtårskrisa, så handlar det om meg sjølv. Sjølv dei mest absurde Torstein Hyltekstane kjem jo ut av meg sjølv, og er i utgangs like personlege som alle dei andre. – Det hender kan hender ikkje så mykje i Hovdebygda lenger. Det er jo ikkje akkurat Bronx heller. – Det hender like mykje der som det gjer i Bronx. Ein kjem jo frå den plassen ein kjem frå, med alt det inneber. Det handlar meir om at eg ynskjer å utfordre meg sjølv som tekstforfattar, anten på innhaldssida eller på formsida. Det er tre tema på den plata som eg kjem innom, og eitt av dei er t.d. korleis det går an å halde på med rap når ein er så gamal som meg. Korleis kan ein forsvare å halde på med noko som mange ser på som barnsleg? Det å aldri ha hatt ein skikkeleg jobb og slike ting. – Er du den eldste rapparen i Noreg? – Eg veit ikkje om Tommy Tee reknar seg som rappar eller produsent, men det er vel eg og han som er i det sjiktet. Trur han er ein månad eldre enn meg. Dialektrap Saman med Tungtvann, Onkel P og Jaa9 utfordra Side Brok hegemoniet som Oslo hadde på rap og hip-hop. Dei kom frå distriktet og gjorde eit poeng av det. Dei etablerte sjangeren dialektrap. – Akkurat det har roa seg, det har vorte meir naturleg, seier Gudnason. – Det er nokre som vel engelsk, men det er ikkje lenger noko nytt at folk rappar på norsk. Dei fl este som byrjar å rappe no, gjer det nok på norsk. Eg tykkjer eigentleg at det ikkje er eit tema lenger. – Grunnen til eg spør er at det ein ser ei utvikling innan rocken der mange av dei banda som gjer det bra syng på norsk. – Jon Olav Nilsen og gjengen og Fjorden Baby! har jo sjølve sagt i intervju at dei er inspirert av rapmusikk og er i same gjengen som Lars Vaular, som rappar på norsk. Desse rockarane har jo høyrt norsk rap NORSK TIDEND NR. 2 – 2009
Suksess for godnattbok Barneboka Godnattboka – nynorske forteljingar, som kom ut på Skald forlag i 2007, er seld i over 5000 eksemplar og blir no trykt i tredje opplag. Godnattboka er den første i sitt slag og inneheld 22 nyskrivne forteljingar på nynorsk av kjende og ukjende forfattarar. – Eg sakna ei slik høgtlesebok på nynorsk, og etter at boka kom ut, fekk vi mykje positiv respons, fortel forlagsredaktør Simone Stibbe. I tillegg til strålande kritikkar, vart boka heidra med Nynorsk barnelitteraturpris av Noregs Mållag. I fj or haust kom boka også som lydbok lesen av Arnhild Litlerè og Anderz Eide. No jobbar forlaget med ein oppfølgjar som skal koma ut til hausten. – Det blir noko nytt og overraskande denne gongen også, seier Simone Stibbe. (©NPK) I KVARDAGEN: – Eg trur at ei plate av Side Brok eller Vassendgutane har ti gonger så stor eff ekt som mållagskampanjane. For dei syner at språket kan brukast i kvardagen, og ein gjer ikkje noko nummer ut av det, seier Rundar Gudnason. Foto: Side Brok lenge, det er ikkje noko nytt, det er blitt ein vane. På same måte får ein fram nye rapparar som har høyrt mykje på norsk rap, som har lært av det og ikkje ser på det som anna enn musikk med bra tekstar. Ein annan ting er at desse rockebanda gjer det på dialekt. Innan rock har jo døme på at ein syng på skriftspråk, anten nynorsk eller bokmål. Det kunne aldri ha skjedd innan rapmusikk. Det er i større grad ein munnleg og personleg uttrykksform, så må du bruke det språket du har. To prisar til Samlaget Stein Erik Lunde og Øyvind Torseter (ill.) har fått Kultur- og kyrkjedepartementet sin pris for barne- og ungdomslitteratur 2008 med boka Eg kan ikkje sove no. Kari Stai fekk debutantprisen for Jakob og Neikob. (Samlaget) – Men eg kjenner jo meg igjen i ein engelskspråkleg tekst òg? – Alle som høyrer på musikk vil leite etter noko dei kjenner seg att i. Eg trur dialekt gjev eit ekstra bonus, eit ekstra steg nærare noko du kjenner. Det er difor me alltid vil vere større på Vestlandet enn på Austlandet. Den nye rocken? – Blir rap den nye rocken, der ein held på med noko som i utgangspunktet var ei ungdomsgreie, når ein er femti? –Nei, eg det trur ikkje han blir. Rocken har nemleg synt seg å vere irriterande levedyktig. Ein har framleis eit koppel av musikkjournalistar i Noreg som tviheld på Bob Dylan, Nick Cave og Bruce Springsteen. Det er fasinerande korleis dei nye journalistane fort får den same respekten for desse rockeheltane. Samstundes ser ein at dei unge, og då særleg ut i distrikta, gjer det same. Treff eg unge folk i Sogn og Fjordane som held på med musikk, så er det ikkje hip-hop som er greia. Dei speler Metallica, Deep Purple og Led Zeppelin. Det syner kor levedyktig rock som sjanger er. Hip-hop er ei ny åre i ungdomsmusikken, men den kan aldri bli den fyrste ungdomsmusikken slik rock var. Gjere det til ditt eige – Då må ein vel håpe på ein generasjon ungar som har veks opp med foreldre som høyrer på hip-hop og ikkje berre rock. – Ja, men samstundes er hip-hop ein meir postmoderne sjanger enn det rock er. Ein blandar og refererer, den er proppfull av intertekstualitet. Den bygde i utgangspunktet på gjenbruk og resirkulering gjennom sampling. Ein kunne jo basere heile songar på ein rockelåt, eller ein opera eller ein countrysong. Det handlar om å ha eit utgangspunkt og gjere det betre, gjere det tøft og ikkje minst: gjere det til ditt eige. Dette er sjølve basen i hip-hop-kulturen. Men dette har forsvunne meir og meir, hip-hopen har blitt meir og meir konform. Ungdom som høyrer på det i no, likar ikkje automatisk det eg høyer på. Dei vil seie at det ikkje er reint nok, eller at det ikkje er ekte. For dei har hip-hop blitt noko smalare, ein klårare defi nert sjanger og buksene skal vere enormt store. Eg har ikkje noko problem med dette, det er deira greie. Dei skal då ha like stor rett til å defi nere sin kultur som eg defi nerer min. KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no NORSK TIDEND NR. 2 – 2009 11
Page 1 and 2: Framhald av Fedraheimen og Den 17de
Page 3 and 4: intervjuet - NTB er bra for NPK Det
Page 5 and 6: Song for barnet i magen I Gjemnes b
Page 7 and 8: Foto: Samlaget orskland Emil Lewe,
Page 9: høyre tekstar på minst 14 språk
Page 13 and 14: Atlas over truga språk Unesco har
Page 15 and 16: det skulle ha teke seg ut om han ha
Page 17 and 18: NORSK TIDEND NR. 2 - 2009 17
Page 19 and 20: Inger Lise Stulien har gjeve ut ei
Page 21 and 22: ORTINGET enn det arbeidet som blir
Page 23 and 24: På Snøfugl forlag er diktsamlinga
Page 25 and 26: Får hjelp til å lesa bøker Mange
Page 27 and 28: sagt sidan sist Når Jung Tjønn sk

Norsk Tidend 2-09 - Noregs Mållag

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?