Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
storm, men alle bergar seg og får<br />
det meste av utstyret og han opp av<br />
vatnet og inn i inuittriket. Der blir<br />
han i tre år, gjer lydopptak av song<br />
og trommedans, fotograferer, samlar<br />
etnografisk materiale, og noterer.<br />
I mellomtida startar 1. verdskrigen,<br />
og han må bli i Amerika. Før krigen<br />
hadde han hatt suksess med lyd- og<br />
lysbildevisingar i Danmark og Tyskland.<br />
Dette blir no levebrødet hans i<br />
Amerika. I åtte år budde han i New<br />
York og reiste rundt til dei store byane<br />
med såkalla ’Travelogues’. – Føredraga<br />
var svært populære, og han blei litt av<br />
ein yndling, særleg hos det etablerte<br />
borgarskap og New York-fiffen, smiler<br />
Priddy. – Ja, han blei faktisk ganske<br />
kjend og heldt til og med føredrag i<br />
Carnegie Hall. I 1924 drog han tilbake<br />
til Europa og tok opp tråden frå før.<br />
Føredrag og artiklar blei no sydd<br />
saman til ei bok, Über Kiwatins Eis-<br />
FAKTA<br />
Christian Leden (1882–1957) gav etter<br />
krigen alle voksrullar med musikkopptak<br />
i sitt eige til Universitetsbiblioteket i Oslo.<br />
Det blir sagt at Ledens arbeid er lite<br />
kjent fordi han hadde eit nært forhold<br />
til Tyskland og tyskarar før og under 2.<br />
verdskrig. Er det riktig?<br />
Priddy trekkjer på skuldrene. – Det<br />
er godt mogleg, men det er lite poeng i<br />
å spekulere rundt dette. Sjølvsagt hadde<br />
han tilknyting til Tyskland, der hadde han<br />
studert musikkfag og etnologi og hausta<br />
felder, som kom på fleire språk. Men<br />
ikkje på norsk. Forlaget meinte den<br />
ville konkurrere med Amundsens bok.<br />
Midt på 20-talet gjorde Leden filmopptak<br />
på Grønland, og brukte desse<br />
i populære føredrag. Seinare sette han<br />
opptaka saman til ein dokumentarfilm.<br />
Filmen har vore rekna som tapt,<br />
men Ledens familie har funne restar<br />
og klipp slik at den forhåpentleg kan<br />
rekonstruerast i <strong>Nasjonalbiblioteket</strong>.<br />
I Noreg har Ledens musikksamlingar<br />
vore gløymd. Musikken og kultur<br />
en til inuittane har aldri vore noko<br />
hovudtema for norsk polarforsking.<br />
Det er i Canada (National Museum<br />
of Civilization) og i Danmark at<br />
interessa for dette arbeidet er halde i<br />
hevd. I 1991 kom boka frå opphaldet<br />
hos Karibuinuittene ut på engelsk<br />
for første gong. I ein artikkel om han<br />
i tidsskriftet Grønland kallar den<br />
danske musikketnologen Michael<br />
fagleg aksept, og der stifta han familie.<br />
Det som er sikkert er at far hadde empati<br />
med naturfolka. Hans arbeid gir oss eit<br />
glimt inn i kulturar som har forsvunne.<br />
Utan forskarar som far ville mykje av<br />
denne kunnskapen gått tapt.<br />
Det siste året har Ledens born donert<br />
etterlate materiale til <strong>Nasjonalbiblioteket</strong>.<br />
Samlinga inneheld mellom anna:<br />
Fonografrullar – inuittiske og norske<br />
folkeviseopptak<br />
Original komposisjon ’Arktisk sonate’<br />
(Arktisk Ballade) av Chr. Leden<br />
Foto: ukjent fotograf / Fotoarkivet etter Christian Leden,<br />
<strong>Nasjonalbiblioteket</strong><br />
Hauser Christian Leden for ein<br />
samlar av Guds nåde (2003). I samleverket<br />
Traditional Inuit Songs, Bind 1,<br />
København 2010, er over 100 sider og<br />
andre referansar elles vigd til Ledens<br />
samlingar.<br />
Div. filmopptak, m.a. frå Inuit –<br />
Nachbarn des Nordpols, 1931<br />
Fotografi på papir og glasplater<br />
To avhandlingar i serien Meddelelser om<br />
Grønland:<br />
– Über die Musik der Smith Sund<br />
Eskimos (1952)<br />
– Über die Musik der Ostgrönländer<br />
(1954)<br />
Plakatar, tidsskrift, dokument, brev<br />
Ein del bilete, lyd og digitaliserte dokument<br />
finst i det digitale biblioteket på<br />
nb.no<br />
67
Change language