28.03.2013 Views

Klik her for at se PDF'en - Air Greenland

Klik her for at se PDF'en - Air Greenland

Klik her for at se PDF'en - Air Greenland

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a isarukitsua<br />

DEN GRØNLANDSKE PINGVIN<br />

GREENLAND’S PENGUIN<br />

Mittarfiinnaanngitsoq<br />

MERE END EN LUFTHAVN<br />

MORE THAN AN AIRPORT<br />

Aalisakk<strong>at</strong> itisoormiut nuta<strong>at</strong><br />

NYE FISKEARTER I DYBET<br />

NEW FISH SPECIES IN THE DEPTH OF THE OCEAN<br />

2010<br />

#03<br />

TIGORIANNGUARUK!<br />

TAG SULUK<br />

MED HJEM!<br />

YOUR<br />

PERSONAL<br />

COPY!<br />

TAX<br />

FREE


For alle<br />

vinelskere<br />

I Club Vino arbejder vi på <strong>at</strong> finde frem<br />

til gode kvalitetsprodukter og samtidig<br />

fremme vinkulturen i Grønland gennem<br />

<strong>for</strong>skellige tiltag.<br />

Vinavi<strong>se</strong>n udgives hver anden måned<br />

og indeholder artikler, nyheder og opskrifter,<br />

hvor vin ofte er det generelle nerelle<br />

tema.<br />

Læs mere om klubben og dens aktiviaktiviteter på clubvino.gl...<br />

Viinninik<br />

nuannarisalinnut<br />

tamanut<br />

Nioqqutinik pitsaasunik nassaarniararniarneq aammalu suliniutit assigiinngitnngitsut aqqutigalugit Kalaallit Nunaani unaani<br />

viinninik kulturi siuarsarniarlugu, , Club Club<br />

Vino-mi sulissutigaarput.<br />

Viinnit aviisia qaamm<strong>at</strong>it marlukkaarkkaarlugit saqqummersinneqartarpoq, , aviisi<br />

allaa<strong>se</strong>risanik, nutaarsiassanik ilit<strong>se</strong>rsuuersuutinillu, viinnit sammineqarnerullutik, ullutik,<br />

imaqartarpoq.<br />

Klubbi suliniutaalu assigiinngitsut pillugit<br />

clubvino.gl-imi <strong>at</strong>uakkit...<br />

www.clubvino.gl


Stort udvalg,<br />

lave pri<strong>se</strong>r<br />

Vi fører et kvalitetsudvalg af øl, vin, spiritus, cigaretter,<br />

chokolade og parfume til absolut konkurrencedygtige<br />

pri<strong>se</strong>r.<br />

Husk <strong>at</strong> du kan handle både ved ankomst og<br />

afrej<strong>se</strong> eller bestille varer inden afrej<strong>se</strong> på webshop’en<br />

dutyfree.gl.<br />

www.dutyfree.gl<br />

Qinigass<strong>at</strong> arlallit,<br />

akit appasissut<br />

Immiaaqqanik, viinninik, imigassanik, cigaritsinik,<br />

sukkula<strong>at</strong>inik tipigissa<strong>at</strong>inillu pitsaasunik<br />

akimikkut unammillersinnaasunik qinigassa<strong>at</strong>eqarpugut.<br />

Eqqaamallugu dutyfree.gl-imut tikinninni aallannginnermilu<br />

pisiniarsinnaagavit imaluunniit<br />

piniarsinnaagavit.


2<br />

Suluk Sulu er grønlandsk og<br />

betyder bety vinge<br />

Suluk Sulu is the <strong>Greenland</strong>ic<br />

word<br />

<strong>for</strong> wing<br />

TIMMISARTUMUT TIKILLUARITSI<br />

Ilaasuvut tamaasa angalalluarnissaannik kissaappavut!<br />

2010-mi <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> ukiunik 50-inngortorsiorluni<br />

nalliuttorsiussaaq tamannalu ila<strong>at</strong>igut<br />

timmisartuutileq<strong>at</strong>igiiffiup <strong>at</strong>uuffii sulisuilu pillugit<br />

allaa<strong>se</strong>risanik malunnartinniarparput.<br />

VELKOMMEN OMBORD<br />

Vi ønsker alle vores passagerer en rigtig god rej<strong>se</strong>!<br />

I 2010 kan <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> fejre 50 års jubilæum og<br />

det markerer vi blandt andet med en række artikler<br />

om <strong>se</strong>lskabets funktioner og ans<strong>at</strong>te.<br />

WELCOME ON BOARD<br />

We wish you a pleasant journey with <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>!<br />

In 2010, we celebr<strong>at</strong>e our 50th anniversary in<br />

Green landic avi<strong>at</strong>ion! We celebr<strong>at</strong>e this with a<br />

<strong>se</strong>ries of articles about <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> and our<br />

employees. We hope this will give you some extra<br />

insight into our world!<br />

Inussiarnersumik inuulluaritsi<br />

Med venlig hil<strong>se</strong>n<br />

With kind regards<br />

AIR GREENLAND


SULUK<br />

Sermitsiaq.AG-miit <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> A/S<br />

sinnerlugu saqqummersinneqarpoq.<br />

SULUK produceres af Sermitsiaq.AG<br />

<strong>for</strong> <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> A/S.<br />

SULUK is produced <strong>for</strong> <strong>Air</strong> Greenand Inc.<br />

by Sermitsiaq.AG, P.O. Box 150, 3900 Nuuk.<br />

AAQQISSUISUT/REDAKTION/EDITING<br />

Inga Dora G. Markus<strong>se</strong>n<br />

(akisuss./ansv./ed. in chief)<br />

Christian Schultz-Lorentzen<br />

(akisuss./red./ed.)<br />

AAQQISSUISUTUT ATAATSIMIITITAQ/<br />

REDAKTIONSUDVALG/EDITORIAL BOARD<br />

Annie Busk Lennert, Jesper Kunuk Egede,<br />

Inga Dora G. Markus<strong>se</strong>n & Christian Schultz-<br />

Lorentzen<br />

NUTSERISUT/<br />

OVERSÆTTELSE/TRANSLATION<br />

Maria Holm, Gâbánguaq Johan<strong>se</strong>n<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010<br />

USSASSAARUTIT/<br />

ANNONCER/ADVERTISING<br />

Salgskonsulent Peter S. Rasmu<strong>se</strong>n<br />

E-mail: annoncer@<strong>se</strong>rmitsiaq.ag<br />

P.O. Box 150, 3900 Nuuk<br />

Tlf. + 299 38 39 40 - telefax 32 24 99<br />

ILUSILERSORNEQARFIA/<br />

GRAFISK TILRETTELÆGNING/LAYOUT<br />

Sermitsiaq.AG<br />

ASSEQ/FORSIDE FOTO/COVER PHOTO<br />

Modelfoto af Lars Maltha Rasmus<strong>se</strong>n<br />

NAQITERNEQARFIA/TRYK/PRINTING<br />

D<strong>at</strong>agraf, Auning<br />

ISNN 0904-7409<br />

WWW.SERMITSIAQ.AG<br />

Imai<br />

News 4<br />

Pruffiitioqqu<strong>se</strong>rsoq Kalaallit Nuna<strong>at</strong> silaannakkut 12<br />

Inuit pillugit nutaarsiass<strong>at</strong> na<strong>at</strong>sut 20<br />

<strong>Air</strong> Kalaallit <strong>Greenland</strong> Nuna<strong>at</strong>a Charter isarukitsua 24<br />

– Inuusuttunut issittumi immikkut piukkunnartut ilisimasalik 23<br />

Ilusilersuisartoq timersortartorpalaartullu ingerlarsortoq<br />

Allaanerussuteqartitsisinnaavugut Mittarfiinnaanngitsoq<br />

31<br />

35<br />

Puilasup Aalisakk<strong>at</strong> ernga itisoormiut nunarsuarmi nuta<strong>at</strong> <strong>at</strong>uisartunut 40 41<br />

News 48 46<br />

Anaanap Tapas Kalaallit kaagiliai Nunaanneersut aallarniutaapput 51 52<br />

Meeqq<strong>at</strong> qupperner<strong>at</strong> 58 60<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>ip nammineq silarsuaanut 62 64<br />

Isiginnaagassiaq 66 68<br />

Nipilersuutit 70 71<br />

Timmisartumut tikilluarit 71 72<br />

Siunnersuutit pitsaasut ingerlaartilluni <strong>at</strong>ugass<strong>at</strong> 73 74<br />

Timmisartuutit 75<br />

Ingerlaviit nunap assingani 76<br />

Københavnip mittarfia 77<br />

Akitsuuteqanngitsumik pisiarisinnaas<strong>at</strong> 77<br />

Indhold<br />

News 4<br />

Den Grønland falske i profet luften 14<br />

Kort nyt om navne 20<br />

<strong>Air</strong> Den <strong>Greenland</strong> grønlandske Charter pingvin – en specialist i Artis 26<br />

Drøn Ung og på sporty karrieren 32<br />

Vi Mere kan end gøre en en lufthavn <strong>for</strong>skel 36<br />

Kildevand Nye fiskearter ti verdensmarkedet i dybet 42<br />

News 48 46<br />

Mors Grønlandsk kager s<strong>at</strong>te tapas det hele i gang 54<br />

Børnesiderne 58 60<br />

Fra <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>s egen verden 62 65<br />

Film 66 68<br />

Musik 70 71<br />

Velkommen ombord 71 72<br />

Gode råd undervejs 73 74<br />

Flyflåde 75<br />

Rutekort 76<br />

Københavns lufthavn 77<br />

Toldregler 77<br />

Contents<br />

News<br />

The <strong>Greenland</strong> fal<strong>se</strong> prophet ind the air<br />

4<br />

16<br />

Brief news about names 20<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>’s <strong>Greenland</strong> penguin Charter – Arctic specialist<br />

Career Young and in full sporty swing<br />

28<br />

33<br />

We More can than make an a airport difference 37<br />

Spring New fish w<strong>at</strong>er species <strong>for</strong> the in the world depths of the ocean<br />

News<br />

44 43<br />

48 46<br />

It <strong>Greenland</strong>ic all started tapas with mot<strong>her</strong>’s cakes 56<br />

For Kids<br />

From <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>’s World<br />

58 60<br />

62 66<br />

Film 66 68<br />

Music<br />

Welcome on Board<br />

70 71<br />

71 72<br />

Good Advice When Flying 73 74<br />

The Fleet<br />

Route Map<br />

75<br />

76<br />

Copengagen <strong>Air</strong>port 77<br />

Duty Regul<strong>at</strong>ions 77<br />

3


NEWS<br />

Ku<strong>se</strong>riarnerit akisuut<br />

<strong>Greenland</strong> Spring W<strong>at</strong>er AG Qeqertarsuarmi<br />

tunisassiorfini maqitsivinilu<br />

sivisuumik utaqqisaasimasut aqqutigalugit<br />

Kalaallit Nunaanni puilasup ernganik nunarsuarmut<br />

tunisassiornermik siullersaalluni<br />

pilersitsivoq. Maanna tunisassiortumik<br />

nutaamik sassartoqarpoq, akigitinneqartut<br />

ulluinnarni <strong>at</strong>uinermut kaamm<strong>at</strong>tuutaanngikkaluartut<br />

– puiaasamut igalaaminiusumut<br />

<strong>at</strong>a<strong>at</strong>simut 500 koruunit akigitinneqarm<strong>at</strong>a.<br />

Ingerl<strong>at</strong><strong>se</strong>q<strong>at</strong>igiiffik nutaaq <strong>at</strong>eqarpoq Iluliaqw<strong>at</strong>er<br />

ApS Ilulissallu eqqaannit pisunik <strong>se</strong>rmimik<br />

a<strong>at</strong>sitamik tunisassiortuulluni. Imeq<br />

tuniniarneqassaaq ”Iluliaq Original Iceberg”<br />

taaguusiullugu, puiaasanillu igalaaminiusunik<br />

ilusilersuisut tassaapput tusaamas<strong>at</strong><br />

Valerie Pasmanian aamma Helmut Dippold,<br />

tipigissa<strong>at</strong>inik tunisassiortunut Chanelimut<br />

aamma Yves Saint Laurentimut puiaasaaqqanik<br />

arlaleriarlutik ilusilersuisuusimasut.<br />

Ku<strong>se</strong>riarnerit akisuut – puiaasamut <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simut<br />

imeq 750 milliliter – taamaalla<strong>at</strong> Saudi-<br />

Arabiami, De Forenede Arabiske Emir<strong>at</strong>erini,<br />

Japanimi aamma USA-mi pilimasut niuerfiinut<br />

nioqqutigineqassapput.<br />

Hans Lyngemut<br />

nersorinnissut<br />

Kalaallit Nunaanni kulturikkut<br />

erlinnartuutit assigiinngiiaartorpassuupput.<br />

Oqaluttuarisaanermit pisut<br />

nalitsinneersullu. Eqqumiitsuliortut nuimanerpaartaasa<br />

ilaga<strong>at</strong> kulturikkut maligassiuisoq<br />

Hans Lynge (1906-1988), ukioq<br />

manna siusinnerusukkut kingumut qiviarluni<br />

saqqummersitsinermi Københavnimi Den<br />

Nord<strong>at</strong>lantiske Bryggemi, Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a<br />

Sinniisoqarfi<strong>at</strong>a aamma inissisimaffigisaani,<br />

ingerlanneqartumi nersorniarneqartoq. Hans<br />

Lyngep eqqumiitsuliai kalaallit kulturitoqa<strong>at</strong>a<br />

inuiaq<strong>at</strong>igiillu suliffissuaqarfiusut akornanni<br />

naapinnermik ilisimasaqalersitsisuusartut<br />

ilisimaneqarput. Tam<strong>at</strong>uma peq<strong>at</strong>igisaanik<br />

Hans Lynge allaa<strong>se</strong>risartakkamigut qalipagarisartakkamigullu<br />

Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a nammineerluni<br />

aalajangiisinna<strong>at</strong>itaasariaqarneranik<br />

siusissukkulli malunna<strong>at</strong>ilimmik pingaartitsisuuvoq.<br />

4<br />

KAL Iluliss<strong>at</strong> kangerluanni<br />

Kangiani imeq iluliss<strong>at</strong><br />

<strong>se</strong>rmitaannit a<strong>at</strong>sitanit pisoq<br />

puiaasanut igalaaminiusunut<br />

as<strong>se</strong>qanngitsunut<br />

maqinneqartalerpoq.<br />

DK Smeltevand fra isfjeldene i<br />

Iluliss<strong>at</strong> Isfjord tappes nu på<br />

eksklusive glasflasker.<br />

GB Melt w<strong>at</strong>er from icebergs<br />

in Iluliss<strong>at</strong> Ice Fjord is now<br />

Habermann<br />

bottled in exclusive glass<br />

bottles. Naja<br />

Dyre dråber<br />

<strong>Greenland</strong> Spring W<strong>at</strong>er AG var med<br />

sit længe ventede produktions- og<br />

tappeanlæg i Qeqertarsuaq de første til <strong>at</strong><br />

iværksætte en produktion af grønlandsk<br />

kilde vand til verdensmarkedet. Nu har endnu<br />

en producent meldt sig på banen, om end<br />

pri<strong>se</strong>n ikke appellerer til hverdagsbrug – 500<br />

kroner pr. glasflaske.<br />

Det nye <strong>se</strong>lskab hedder Iluliaq-w<strong>at</strong>er Aps og<br />

bruger smeltevand fra isbjergene ved Iluliss<strong>at</strong>.<br />

Kildevandet sælges under navnet ”Iluliaq<br />

Original Iceberg”, og glasflaskerne er designet<br />

af berømtheder som Valerie Pasmanian<br />

og Helmut Dippold, der står bag flere flaskedesigns<br />

til parfumeproducenterne Chanel og<br />

Yves Saint Laurent. De dyre dråber – 750<br />

milliliter vand pr. flaske – vil kun blive solgt<br />

til luksusmarkederne i Saudi-Arabien, De<br />

Forenede Arabiske Emir<strong>at</strong>er, Japan og USA.<br />

En hyldest til Lynge<br />

Grønlands kultursk<strong>at</strong> er mangfoldig.<br />

Både den historiske og nutidige.<br />

Blandt de største kunstnere er kulturpioneren<br />

Hans Lynge (1906-1988), som tidligere<br />

i år blev hædret ved en sjælden, stor retrospektiv<br />

udstilling på Den Nord<strong>at</strong>lantiske<br />

Brygge i København, der også hu<strong>se</strong>r Grønlands<br />

Repræ<strong>se</strong>nt<strong>at</strong>ion. Hans Lynges kunst<br />

er kendt <strong>for</strong> <strong>at</strong> give indsigt i mødet mellem<br />

den traditionelle grønlandske kultur og det<br />

industriali<strong>se</strong>rede samfund. Samtidig var han<br />

både i skrift og via sit maleri en markant og<br />

tidlig <strong>for</strong>taler <strong>for</strong> Grønlands ret til <strong>se</strong>lvbestemmel<strong>se</strong>.<br />

Expensive drops<br />

With its long-awaited production<br />

and bottling plant in Qeqertarsuaq,<br />

<strong>Greenland</strong> Spring W<strong>at</strong>er AG was the first to<br />

initi<strong>at</strong>e production of <strong>Greenland</strong>ic spring<br />

w<strong>at</strong>er <strong>for</strong> the world market. Now t<strong>her</strong>e is<br />

anot<strong>her</strong> manufacturer in the picture,<br />

although the price doesn’t appeal to the<br />

everyday consumer – 500 DKK <strong>for</strong> one<br />

glass bottle.<br />

The new company is called Iluliaq-w<strong>at</strong>er Aps<br />

and it u<strong>se</strong>s melt w<strong>at</strong>er from the icebergs in<br />

Iluliss<strong>at</strong>. The spring w<strong>at</strong>er is sold under the<br />

name “Iluliaq Original Iceberg” and the glass<br />

bottles are designed by celebrities such<br />

as Valerie Pasmanian and Helmut Dippold,<br />

who are behind bottle designs <strong>for</strong> perfume<br />

hou<strong>se</strong>s Chanel and Yves Saint Laurent. The<br />

expensive drops – 750 millilitres of w<strong>at</strong>er per<br />

bottle – will only be sold on luxury markets<br />

in Saudi-Arabia, the United Arab Emir<strong>at</strong>es,<br />

Japan and USA.<br />

A tribute to Lynge<br />

<strong>Greenland</strong> has manifold cultural<br />

treasures – both historic and<br />

contemporary. One of the gre<strong>at</strong>est artists<br />

is culture pioneer Hans Lynge (1906-1988),<br />

who was honoured earlier this year with a<br />

rare, big retrospective exhibition <strong>at</strong> North<br />

Atlantic Hou<strong>se</strong> (Den Nord<strong>at</strong>lantiske Brygge)<br />

in Copenhagen, which is also the domicile of<br />

<strong>Greenland</strong>’s Repre<strong>se</strong>nt<strong>at</strong>ion. Hans Lynge’s<br />

art is known <strong>for</strong> providing insight into the<br />

meeting between traditional <strong>Greenland</strong>ic<br />

culture and the industrialized community.<br />

Through his writing and his painting he was<br />

a notable and early advoc<strong>at</strong>e <strong>for</strong> <strong>Greenland</strong>’s<br />

right to <strong>se</strong>lf-governance.


KAL Hans Hedtoft, angalaqqaarnermini 1959-imi<br />

Qaqortumiit Københavniliartilluni kivisoq.<br />

DK Hans Hedtoft, der i 1959 sank på sin jomfrurej<strong>se</strong><br />

fra Qaqortoq til København.<br />

GB Hans Hedtoft sank in 1959 on its maiden voyage<br />

from Qaqortoq to Copenhagen.<br />

Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a Titanicia<br />

Nalunaarasuarta<strong>at</strong>ilerisup ilisim<strong>at</strong>itsiner<strong>at</strong>ut<br />

umiarsuaq ilaasunik angallassissut<br />

ilulissamit eqqorneqarsimava,<br />

imaluunniit umiarsuup timitaani svej<strong>se</strong>rlugit<br />

k<strong>at</strong>itikk<strong>at</strong> kaanngarsimapp<strong>at</strong> umiarsuaq immalersillugu?<br />

Taakku tassaapput umiiarnernut aqqartartup<br />

Thomas de Richelieup sumiissu<strong>se</strong>rsiortartullu<br />

soraarninngornerup Claude Enochip Hans<br />

Hedtoftip januaarip 30-ani 1959-imi Nunap<br />

Isu<strong>at</strong>a kuj<strong>at</strong>aani issimasut 95-it tamarmik<br />

ajunaarnerannik kinguneqartumik umiiarneranut<br />

<strong>at</strong><strong>at</strong>illugu akissutissarsiumasaasa<br />

ila<strong>at</strong>. Suleq<strong>at</strong>igiit taakku nunarsuarmi imart<strong>at</strong><br />

navianarnerpaartaasa ilaanni aqqartartutut<br />

suliniummik immikkuullarissumik piviusunngortitsiniarlutik<br />

Danmarkimi Kalaallit<br />

Nunaannilu k<strong>at</strong>ersuiniarnermik pilersitsipput.<br />

Umiiarneq sumiiffissiniarneqaqqaassaaq<br />

ilumullu taannaanersoq paasiniarneqaqqaassalluni.<br />

Paasiniaalluni misissuineq tamanna<br />

2 millioner koruuninik akeqassaaq, umiarsuarlu<br />

misissorneqassapp<strong>at</strong> misissuineq<br />

tamanna suli 5 millioner koruuninik allanik<br />

akeqassalluni.<br />

Grønlands Titanic<br />

Ramte passagerskibet et isbjerg, som<br />

telegrafisten oplyste, eller sprang en<br />

svejsning i skibets skrog, så vand trængte<br />

ind?<br />

Det er et af de spørgsmål, som vragdykker<br />

Thomas de Richelieu og pensioneret navig<strong>at</strong>ør<br />

Claude Enoch gerne vil have besvaret i<br />

<strong>for</strong>bindel<strong>se</strong> med Hans Hedtofts <strong>for</strong>lis den 30.<br />

januar 1959 syd <strong>for</strong> Kap Farvel, hvor alle 95<br />

ombordværende mistede livet. Makkerparret<br />

har iværks<strong>at</strong> en landsindsamling i Danmark<br />

og Grønland, som skal muliggøre det usædvanlige<br />

dykkerprojekt i et af verdens mest<br />

oprørske og lunefulde farvande. Første fa<strong>se</strong><br />

bliver <strong>at</strong> finde vragets position og <strong>for</strong>etage<br />

en positiv identifik<strong>at</strong>ion. En efter<strong>for</strong>skning,<br />

der vil koste to millioner kroner, mens en<br />

eventuel undersøgel<strong>se</strong> af skibet beløber sig<br />

til yderligere fem millioner kroner.<br />

KAL Hans Lyngep 1966-imi qalipagaa ”Naja”.<br />

DK Hans Lynges maleri ”Naja” fra 1966.<br />

GB Hans Lynge’s painting Naja from 1966.<br />

<strong>Greenland</strong>’s Titanic<br />

Did the liner hit an iceberg as the<br />

radio oper<strong>at</strong>or reported, or did a weld<br />

on the ship’s hull rupture, letting the w<strong>at</strong>er<br />

in?<br />

This is one of the questions which wreck-<br />

diver Thomas de Richelieu and retired<br />

navig<strong>at</strong>or Claude Enoch would like to have<br />

answered in connection with the loss of the<br />

Hans Hedtoft on January 30th, 1959 south<br />

of Cape Farewell. All 95 people on board lost<br />

their lives. The team has started a n<strong>at</strong>ionwide<br />

fundraising campaign in Denmark and<br />

Greenlad so they can carry out this unusual<br />

diving project which will take place in some<br />

of the stormiest, most unpredictable w<strong>at</strong>ers<br />

in the world. The first pha<strong>se</strong> will be to find<br />

the position of the wreck and make a<br />

positive identific<strong>at</strong>ion. The <strong>se</strong>arch will cost<br />

two million kroner, while any investig<strong>at</strong>ion<br />

of the ship will amount to five million kroner<br />

more.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 5


NEWS<br />

Paasiumina<strong>at</strong>soq<br />

Sermersuarmi qillerinikkut<br />

paasineqartoq<br />

Ukioq 536-mi nunarsuup silaannartaa<br />

qaamm<strong>at</strong>ini 18-ini pujoralammit<br />

ersigunnaarsinneqarpoq tam<strong>at</strong>umalu kinguneranik<br />

nunarsuarmi inuit affa<strong>at</strong> kaannersuarmit<br />

eqqugaallutik. Tamanna innermik<br />

anitsisartup anitsineranik imaluunniit ullorissap<br />

ana<strong>at</strong>a nakkarneranik pissuteqarsimanersoq<br />

maannamut ilisimaneqarsimanngilaq.<br />

Maannali paasiumina<strong>at</strong>soq paasineqarpoq,<br />

tam<strong>at</strong>umunngalu akissut ilisim<strong>at</strong>uunit Kalaallit<br />

Nuna<strong>at</strong>a <strong>se</strong>rmersuani qillerinikkut qaqitanit<br />

pissarsiarineqarpoq.<br />

Sermeq qillerinikkut qaqinneqartoq misissorneqarm<strong>at</strong><br />

ilisim<strong>at</strong>uunit New Yorkimi<br />

Columbia Universitymeersunit pujorala<strong>at</strong><br />

nunarsuarmeersut takussutissarta<strong>at</strong> nassaarineqarput,<br />

paasinarsivorlu ukiut 1500-it<br />

missingisa m<strong>at</strong>uma siorn<strong>at</strong>igorpiaq ullorissap<br />

ana<strong>at</strong>a sakkortoqisumik nunarsu<strong>at</strong>sinnut<br />

nakkarner<strong>at</strong>igut pujorala<strong>at</strong> silaannarmut<br />

erfagiunneqartut tamakku sinneriga<strong>at</strong>.<br />

Ukiuni kingulliunerusuni Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a<br />

<strong>se</strong>rmersuani qillerinerit arlallit ingerlanneqartarput,<br />

pingaartumik siusinnerusukkut<br />

silap pissusa<strong>at</strong>a qanoq allanngoriartorsimanera<br />

ilisimasaqarfigilerumallugu.<br />

6<br />

Iskerne lø<strong>se</strong>r gåde<br />

I år 536 slørede en kolossal støvsky<br />

<strong>at</strong>mosfæren i 18 måneder og kastede<br />

halvdelen af kloden ud i hungersnød. Om det<br />

skyldtes et vulkanudbrud eller et meteornedslag<br />

har hidtil været ukendt. Nu er gåden<br />

løst, og svaret fandt <strong>for</strong>skere i en iskerne<br />

boret op fra den grønlandske indlandsis.<br />

Efter en undersøgel<strong>se</strong> af iskernen afslørede<br />

et <strong>for</strong>skerhold fra Columbia University i<br />

New York spor af støv fra jorden, der blev<br />

kastet op i <strong>at</strong>mosfæren i <strong>for</strong>bindel<strong>se</strong> med et<br />

voldsomt nedslag fra en meteorit netop <strong>for</strong><br />

omkring 1500 år siden.<br />

De <strong>se</strong>nere år har der været gennemført flere<br />

iskerneboringer gennem den grønlandske<br />

indlandsis. Primært <strong>for</strong> <strong>at</strong> få viden om tidligere<br />

tiders klimaudvikling.<br />

Ice cores solve a riddle<br />

In the year 536 an enormous dust<br />

cloud masked the sky <strong>for</strong> 18 months<br />

and cau<strong>se</strong>d famine over half of the planet.<br />

Whet<strong>her</strong> this was cau<strong>se</strong>d by a volcanic<br />

eruption or by a falling meteor has to d<strong>at</strong>e<br />

not been known. The riddle has now been<br />

solved and scientists found the answer in an<br />

ice core drilled from <strong>Greenland</strong>’s inland ice.<br />

After studying the ice core, a scientific team<br />

from Columbia University in New York found<br />

traces of dust from earth which was thrown<br />

up into the <strong>at</strong>mosp<strong>her</strong>e in connection with<br />

the violent impact of a meteorite about 1500<br />

years ago.<br />

In l<strong>at</strong>er years <strong>se</strong>veral ice core drilling<br />

projects have been carried out on<br />

<strong>Greenland</strong>’s inland ice, primarily to acquire<br />

knowledge about clim<strong>at</strong>e development in<br />

earlier times.<br />

KAL Sermersuarmi qillerinermik suliniummi NGRIP-imi<br />

ilisim<strong>at</strong>uut qillerummik isumaginnittut.<br />

DK Forskere ved iskerneprojektet NGRIP på indlandsi<strong>se</strong>n<br />

i færd med <strong>at</strong> håndtere boret.<br />

GB Scientists handling the drill <strong>at</strong> the ice core project<br />

NGRIP on the inland ice.<br />

Københavns Universitet /<br />

Copenhagen University


KAL Nanook tusarnaariarpassuarnut pisiumassu<strong>se</strong>qarluartunut<br />

appisimaartut.<br />

Tunisaalluartoq<br />

Kalaallit Nunaanni nuusiorfimmik<br />

Atlantic Musicimik piginnittoq, Ejvind<br />

Elsner, nipilersoq<strong>at</strong>igiit Nanook peq<strong>at</strong>igalugit<br />

tunis<strong>at</strong> tupinnaannartumik amerlanerannik<br />

nuannaarutiginnippoq. Decembarimi rockimik<br />

nipilersoq<strong>at</strong>igiit sisamanik inuttaqartut<br />

cd ”Seqinitta Qinngorpa<strong>at</strong>it” saqqummersippa<strong>at</strong><br />

– taannalu paasinarsivoq nuusiorfiup<br />

oqaluttuarisaanerani cd-t tunisaalluarnerpaartarilera<strong>at</strong>.<br />

Qaamm<strong>at</strong>it pingasuinna<strong>at</strong><br />

ingerlaneranni nuuteeqq<strong>at</strong> 4000-it tunineqarsimapput<br />

– Allaammi angutit utoqqa<strong>at</strong> pisiniarfimmut<br />

i<strong>se</strong>rtarput Nanook-kut cd-lia<strong>at</strong> pisiariartorlugu,<br />

Ejvind Elsner oqarpoq, ernermilu marluk,<br />

Frederik aamma Christian, nipilersoq<strong>at</strong>igiinnut<br />

nuannarineqarluartunut ilaanerannik<br />

aamma immikkut nuannaarutissaqarluni.<br />

DK Nanook i musikalsk aktion <strong>for</strong>an et stort og<br />

købevilligt publikum.<br />

En rigtig sællert<br />

Indehaveren af det grønlandske plade<strong>se</strong>lskab<br />

Atlantic Music, Ejvind Elsner,<br />

kan sammen med bandet Nanook glæde sig<br />

over en usædvanlig rekord. I december udgav<br />

det fire mand store rockband cd’en ”Seqinitta<br />

Qinngorpa<strong>at</strong>it” – på dansk ”Vores sol<br />

stråler på dig” – og den har vist sig <strong>at</strong> være<br />

den bedst sælgende cd i plade<strong>se</strong>lskabets<br />

historie. På blot tre måneder røg der 4000<br />

ek<strong>se</strong>mplarer over disken.<br />

– Selv gamle mænd kommer ind i butikken<br />

<strong>for</strong> <strong>at</strong> købe Nanooks cd, siger Ejvind Elsner,<br />

der ydermere kan glæde sig over, <strong>at</strong> hans to<br />

sønner, Frederik og Christian, er en del af det<br />

succesrige orkester.<br />

GB Nanook in musical action in front of a large,<br />

eager-to-buy audience.<br />

A real hit<br />

The owner of the <strong>Greenland</strong>ic<br />

recording company Atlantic Music,<br />

Ejvind Elsner and the band Nanook can be<br />

plea<strong>se</strong>d with an unusual record. In December<br />

the four-man rock band relea<strong>se</strong>d the CD<br />

“Seqinitta Qinngorpa<strong>at</strong>it” – in English “Our<br />

Sun Shines on You” – and it has proved to<br />

be the best-<strong>se</strong>lling CD in the history of the<br />

recording company. In just three months<br />

4000 copies have been pas<strong>se</strong>d over the<br />

counter.<br />

– Even elderly men come into the shop to<br />

buy Nanook’s CD, says Ejvind Elsner. He can<br />

also take pleasure in the fact th<strong>at</strong> his two<br />

sons, Frederik and Christian, are members of<br />

the successful band.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 7<br />

Palo S. Lund


THULE AIR BASE<br />

EN UNIK ARBEJDSPLADS I GRØNLAND<br />

<strong>Greenland</strong> Contractors driver det lille ba<strong>se</strong>samfund<br />

i Thule - unikt placeret i det nordlige Grønland.<br />

Vi beskæftiger ca. 400 medarbejdere inden <strong>for</strong><br />

talrige spændende jobfunktioner f.eks.:<br />

Administr<strong>at</strong>ion Kantinedrift Lufthavn<br />

Ingeniørafdeling Byggeledere IT<br />

Klinik Brandvæ<strong>se</strong>n Mekanikere<br />

Fritidsaktiviteter Rengøring Indkøb/Lager<br />

Teknikere Miljø Håndværkere<br />

Læs mere om vores aktiviteter på:<br />

www.gc.gl<br />

Indiavej 1, Postboks 2669, 2100 København Ø, tlf.: +45 36 34 80 00


MODERNE HOTELLEJLIGHEDER<br />

Eget køkken med opvaskemaskine<br />

Adgang til hurtigt internet<br />

Lækkert badeværel<strong>se</strong> med vaskemaskine og tørretumbler<br />

Kan lejes i perioder på minimum 3 døgn.<br />

HOTEL HANS EGEDE ∙ SPISESTEDET SARFALIK · SKYLINE BAR · A HEREFORD BEEFSTOUW<br />

Tlf. +299 32 42 22 booking@hhe.gl www.hhe.gl<br />

HOTEL HANS EGEDE<br />

BUDGETVÆRELSER ∙ STANDARDVÆRELSER ∙ POLARVÆRELSER ∙ JUNIORSUITER ∙ SUITER<br />

141 moderni<strong>se</strong>rede værel<strong>se</strong>r · Værel<strong>se</strong>spri<strong>se</strong>r fra kr. 1.050,- pr. n<strong>at</strong><br />

12 gr<strong>at</strong>is tv-kanaler<br />

3 timers gr<strong>at</strong>is trådløst internet i alle suiter og på polar class


10<br />

Et solidt<br />

fundament<br />

Sparbanks filialer i Grønland<br />

er blevet en del af Føroya Bank<br />

Føroya Bank er en solid nordisk bank med begge ben på<br />

jorden. Du kan have tillid til, <strong>at</strong> vi altid tager dig og din<br />

økonomi <strong>se</strong>riøst. Vi sætter en ære i <strong>at</strong> rådgive dig, så du<br />

får mest muligt ud af dine økonomiske muligheder.<br />

Føroya Bank er en solid samarbejdspartner <strong>for</strong> både<br />

priv<strong>at</strong>- og erhvervskunder. Vi tilbyder et fremadrettet<br />

samarbejde ba<strong>se</strong>ret på kompetence, engagement og<br />

proaktivitet.<br />

Velkommen i Føroya Bank<br />

www.<strong>for</strong>oya.dk<br />

Det Grønlandske Julemærke<br />

gennem 36 år<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Det grønlandske Julemærke 2009<br />

Støt kulturen i Grønland ved <strong>at</strong> købe<br />

Det Grønlandske Julemærke.<br />

Henvendel<strong>se</strong>:<br />

www.schultzboghandel.dk<br />

www.christmas-<strong>se</strong>al.gl · <strong>se</strong>al@greennet.gl<br />

– Landets største<br />

mediehus<br />

og en samarbejdspartner<br />

med mange muligheder!<br />

Sermitsiaq.AG er det<br />

største uafhængige<br />

mediehus i Grønland,<br />

og vi er i daglig kontakt<br />

med de fleste i Grønland.<br />

NYHEDER · ERHVERV · KULTUR<br />

SPORT · FOTOS · POLITIK


Committed to world’s best practice <strong>for</strong> social and<br />

environmental sustainability in accords with the BMP<br />

guidelines and the “Equ<strong>at</strong>or principles”.<br />

http://www.equ<strong>at</strong>or-principles.com/documents/Equ<strong>at</strong>or_Principles.pdf<br />

Intern<strong>at</strong>ionally respected consultants include, Coffey Mining, Coffey Environments,<br />

NIRAS, AMEC Minproc, Orbicon and Gront Mij Carl Bro.<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

GrønlandsBANKEN Gr Grø Gr G nlandsBANKEN er en ”full<strong>se</strong>rvice” ban bank ank k<br />

med me m mange og og store erhverv<strong>se</strong>ngage gemen<br />

mmenter ter og en betydelig priv<strong>at</strong>kundekreds<br />

priv<strong>at</strong>kundekreds. ds.<br />

Det D er BANKENs politik <strong>at</strong> være tekknologisknol no ogisk i front, hvilket sikres i sammarbejde<br />

arb a ejde j med Bankernes EDB<br />

B<br />

Central, Cen C tral, PBS etc..<br />

..<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 11


Kalaallit Nuna<strong>at</strong> silaannakkut<br />

Qulimiguulik S61 timmisartorlu suluusalik DASH-7<br />

Kalaallit Nunaannut pingaaruteqarluinnarsimapput,<br />

timmisartummi taakku pigineqanngikkaluarp<strong>at</strong>a pissutsit<br />

allaanerulluinnarsimassagaluarm<strong>at</strong>a<br />

All<strong>at</strong>toq: Susanne Mailand Laurid<strong>se</strong>n<br />

Igala<strong>at</strong> mikisut tumaas<strong>at</strong>ut ilusillit tungaannut per<strong>se</strong>rpoq.<br />

Sarpiit sisamaasut minutsini arlaqalersuni kaavereersimalerput.<br />

Allagartaq mikisoq ”fasten <strong>se</strong><strong>at</strong>belt”-imik allannilik<br />

ikinneqarpoq nipimik ilisarnarluartumik malit<strong>se</strong>qartumik.<br />

Timmisartoq ittuppaluppoq hiistitullu sulisartutut utaqqik<strong>at</strong><strong>at</strong>tutut<br />

pissu<strong>se</strong>qarluni saqissa<strong>at</strong>ini suk<strong>at</strong>taarlugillusooq aallarnissaminut<br />

piareeqqalluni. Qisuit assakaasunik uninng<strong>at</strong>itsisut<br />

peerneqarput timmisartorlu mittarfimmut avalappoq. Taava<br />

nipi sakkortusivoq tingilernerpullu paasinarsivoq. Tam<strong>at</strong>igut<br />

aqajannguummernermik misigisitsisarpoq – rutsjebanemisut<br />

– nuannarigaanni nuannarinngikkaluaraanniluunniit. Suliluunniit<br />

eqqarsa<strong>at</strong>igeriartinnagu qang<strong>at</strong>tareertoqararaaq<br />

eqqissiveqannginnerlu qaangiuttarluni. Maanna tunummut<br />

ingilluartitaarluni qaqqanut aputitalinnut isikkivik alutorsa<strong>at</strong>igiinnartariaqalerpoq.<br />

Inunnut Kalaallit Nunaanni najugalinnut najugaqarsimasunulluunniit<br />

qulimiguulik S61 timmisartorlu suluusalik DASH-7<br />

Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a iluani angallannermut nalilerneqarsinnaanngitsutut<br />

isigineqassapput. Silaannakkoorutilli taakku marluk<br />

nunamut pingaaruta<strong>at</strong> annertunerujssuuvoq.<br />

1. maj 1962 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>, taamani Grønlandsflymik taaguuteqartoq,<br />

nunap iluani ilaasunik angallassilluni timmisartuussisalerpoq.<br />

Aallaqqaammut timmisartut <strong>at</strong>tartukk<strong>at</strong> C<strong>at</strong>alin<strong>at</strong><br />

Otterillu, nunamut immamullu missinnaasut, kisiisa <strong>at</strong>orlugit<br />

timmisartuussisoqarpoq. Timmisartut taakku silamut malussarissorujussuupput,<br />

taama<strong>at</strong>tumik timmisartut ukioq kaajallallugu<br />

ornigassanut tamanut angallassisinnaasut pisariaqartinneqarput.<br />

Mittarfiliortiternissamut sanilliullugu heliportinik sanaartornissaq<br />

naammassiuminarneruvoq. Taama<strong>at</strong>tumik qulimiguulinnik<br />

pisiortornissamut periarfissanik misissuisoqalerpoq.<br />

”Danmarkimi illersornissaqarfik ukiorpassuarni S61-inik <strong>at</strong>uisuusimavoq<br />

misilittagaqarluarlunilu” Jørgen Anc<strong>her</strong> Høy,<br />

taamani Grønlandsflymut pisortaasoq S61-imillu pisinermut<br />

peq<strong>at</strong>aasoq, oqarpoq.<br />

1. juni 1965 qulimiguulik S61 ilisarnarluartoq Kalaallit<br />

Nunaan ni siullerpaamik takuneqarsinnaalerpoq. S61-ip pitsaaqutigai<br />

25-t angullugit ilaasoqarsinnaanini 778 km-inillu isorartussusilikkut<br />

ingerlaarsinnaanini. Piginnaas<strong>at</strong> taakku timmisartunit<br />

allanit allaanerussutigai.<br />

12<br />

”S61 angisuumik initaqarnermigut ungasissumullu timmisinnaanermigut<br />

as<strong>se</strong>qanngilaq” timmisartortartoq Arne Fleisc<strong>her</strong><br />

oqarpoq, tam<strong>at</strong>umalu sani<strong>at</strong>igut isumaqarluni S61 <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simut<br />

isigalugu Kalaallit Nunaannut pingaarutilerujussuusimasoq.<br />

”Nuna <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simut <strong>at</strong>aq<strong>at</strong>igiississimavaa. Inuppassuit inuunerannik<br />

annaassaqarsimavoq inuppassuarnillu nussuisimalluni,<br />

Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a iluani angallannermut tunngaviulluinnarsimavoq<br />

tunngaviulluinnarlunilu.”<br />

TIMMISARTOQ SULEQATAASOQ<br />

1960-ikkut 70-ikkullu ingerlaneranni Kalaallit Nuna<strong>at</strong> ineriartupiloorfiuvoq<br />

S61-ilu ingerl<strong>at</strong>sinikkut akisoorujussuulluni.<br />

Taama<strong>at</strong>tumik pissutsit nalilersoqqinneqartariaqalerput<br />

tamannalu DASH-7-ip Kalaallit Nunaanni siunissaanut aallarniutaalerpoq.<br />

Naammassisinnaas<strong>at</strong>, mittarfiit silalu pillugit isumaliuterpassuit<br />

ingerlanneqarput. Nagg<strong>at</strong>a<strong>at</strong>igut timmisartoq<br />

DASH-7 toqqarneqarpoq.<br />

29. <strong>se</strong>ptember 1979 timmisartut DASH-7-it siulliit nun<strong>at</strong>sinnut<br />

tikipput. Timmisartut taakku isorartuumut timmisartornermi<br />

isumannaalluinnartuunertik timmisartunit allanit allaanerussutiga<strong>at</strong>,<br />

timmisartunut allanut sanilliullutik sisamanik motooreqaramik.<br />

Taama<strong>at</strong>tumik qang<strong>at</strong>tarnissamut minnissamullu<br />

inissamik pisariaqartitsinngingajapput.<br />

Ukiut 30-t sinnerlugit timmisartoq suleruluttoq taanna ullut<br />

tamaasa Kalaallit Nunaanni ilaasunik siumut utimullu timmisartuussisarsimavoq.<br />

”DASH-imut aquttutut tam<strong>at</strong>igut isumanna<strong>at</strong>sutut misigisimanartarpoq.<br />

Timmisartoq suleq<strong>at</strong>aasarpoq” DASH-7-imi aquttoq<br />

Jacob N. Søren<strong>se</strong>n oqarpoq. Taanna aamma isumaqarpoq<br />

DASH-7-ip nuna <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simoortilersimagaa: ”DASH-ip nuna<br />

<strong>at</strong>a<strong>at</strong>simut pituttorpaa. Sikorsky aamma taamaaliorsimavoq,<br />

kisiannili isorartussutsit eqqarsa<strong>at</strong>igalugit isumannaannera<br />

minnerulluni. DASH-7 assartuinermik isumannaartumik sukumiisumillu<br />

tunniussaqartarpoq.”<br />

Jacob tamanna er<strong>se</strong>qqissarlugu DASH-7-ip Kalaallit Nunaannut<br />

tikinnera sioqqullugu ima<strong>at</strong>tumik oqaluttuarpoq: ”Ata<strong>at</strong>aga<br />

1972-imi Kalaallit Nunaannut qimmiaqqamik nassarluni tikikkami<br />

sapa<strong>at</strong>ip-akunnerini pingasuni ingerlariaqqissinnaanani<br />

Kangerlussuarmi uninngasariaqarsimavoq. Ullumikkut DASH-7<br />

timmisartuutigineqartillugu taama sivisutigisumik utaqqinissaq<br />

nalinginnaanngilluinnartuuvoq.”


KAL <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>ip timmisartuutai Dash-7-it – silaannakkut<br />

sulilluartut – Dash-7-it ukiunik 25-liineranut <strong>at</strong><strong>at</strong>illugu<br />

takutitsisut.<br />

MINNERULERLUNILU ANNERULERSIMASOQ<br />

Ukiut kingulliit 50-it ingerlaneranni Kalaallit Nuna<strong>at</strong> nunani<br />

killerni sumiiffinni allani assingusumik takuneqarsimanngitsumik<br />

sukkasoorujussuarmik ineriartorsimavoq. Ineriartornermut<br />

tassunga timmisartoq DASH-7 qulimiguulillu S61 ilaasimapput<br />

tapertaasimallutillu.<br />

Kalaallit Nunaanni ukiut ulapaarfiunerpaartaasa ilaanni S61<br />

suliass<strong>at</strong>igut <strong>at</strong>orluarneqarsimavoq. Suliassanik pisariaqarnerpaanik<br />

isumaginnissutaasimavoq. Inunnik illoqarfinnit illoqarfinnut<br />

siullermik angallassissutigineqarpoq. Tam<strong>at</strong>uma sani<strong>at</strong>igut<br />

ujaasinernut, av<strong>at</strong>aani uuliasiornermut napparsimasunillu<br />

angallassinermut <strong>at</strong>orneqarpoq. Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a ineriartortinneqarnera<br />

timmisartunik nutaanik pisariaqartitsilernermut<br />

pissutaavoq. Kalaallit Nuna<strong>at</strong> inuiaq<strong>at</strong>igiittut nutaaliaasutut<br />

ingerlasinnaassapp<strong>at</strong> ornigassanut tamanut ukioq kaajallallugu<br />

angalasinnaaneq <strong>at</strong>taveqarsinnaanerlu pisariaqartinneqarput.<br />

Pisariaqartitsineq tamanna timmisartumit DASH-7-imit naammassineqarpoq.<br />

DASH-7 taamaalilluni Kalaallit Nunaannik ineriartortit<strong>se</strong>q<strong>at</strong>aasimavoq.<br />

Timmisartut DASH-7-it siulliit marluk Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a<br />

ukioq taanna Namminersornerulernerani pisiarineqarner<strong>at</strong><br />

aamma as<strong>se</strong>rsuutitigut takkuitsoorneqarsinnaanngilaq.<br />

”Nuna minnerulersimaqaaq aammali annerulersimaqaluni”<br />

Jacob N. Søren<strong>se</strong>n oqarpoq nangillunilu ”nuna <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simoortunngortinneqarpoq<br />

tam<strong>at</strong>umalu sani<strong>at</strong>igut ineriartorneq periarfissanik<br />

aamma nass<strong>at</strong>aqarsimavoq. Ullumikkut sinerissami<br />

DK <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>s flåde af Dash 7 – luftens trækheste<br />

– under en opvisning i anledning af Dash 7-flyenes<br />

25-års jubilæum.<br />

GB <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>’s fleet of Dash 7s – the workhor<strong>se</strong>s of<br />

the air – in a show to celebr<strong>at</strong>e the planes 25 year<br />

anniversary.<br />

inuppassuaqarpoq uteq<strong>at</strong>taarlutik angalasartunik. Taakku<br />

ulluinnarni inuunerannut DASH-7 p<strong>at</strong>aja<strong>at</strong>sumillu assartuisinnaanera<br />

isumalluutaalluinnarpoq.”<br />

Timmisartut DASH-7-it qulimiguullillu S61-it tamarmik immikkut<br />

<strong>at</strong>orsinnaassu<strong>se</strong>rtik naapertorlugu Kalaallit Nunaannut<br />

pingaaruteqarluinnarsimapput. Assartugass<strong>at</strong> oqima<strong>at</strong>sut angisuulluunniit,<br />

ujaasinerit napparsimasunilluunniit angallassinerit<br />

pineqaraluarp<strong>at</strong>a suliassanik tamakkuninnga S61<br />

naammassinnissinnaasarsimavoq. Silap pissusaani ilungersunartumi,<br />

timmisartut amerlanerpaartaasa uniinnarfissaraluanni,<br />

DASH-7 inunnik siumut utimullu angallassinermik isumaginnissimavoq.<br />

”Qulimiguulik S61 timmisartorlu DASH-7 Kalaallit Nunaannut<br />

pingaarutilerujussuusimapput. Timmisartut assigiinngitsut<br />

taakku pigineqanngikkaluarp<strong>at</strong>a Kalaallit Nuna<strong>at</strong> allaanerusimassagaluarpoq.<br />

Taakku iluaqutigalugit illoqarfiit akornanni<br />

<strong>at</strong>taveq<strong>at</strong>igiinneq pilersinneqarsimavoq. Timmisartunit assigiinngitsunit<br />

marlunnit taakkunannga nuna <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simoortunngortinneqarpoq”<br />

Jørgen Anc<strong>her</strong> Høy naggasiivoq.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 13<br />

Leiff Jo<strong>se</strong>f<strong>se</strong>n


Grønland i luften<br />

S61’eren og DASH-7 har betydet alt <strong>for</strong> Grønland,<br />

der ikke ville have været det samme uden dis<strong>se</strong> flytyper<br />

14<br />

Af Susanne Mailand Laurid<strong>se</strong>n<br />

KAL Dash 7 qangaanerusoq inuppassuarnut<br />

ilisarnarluartunik qalipa<strong>at</strong>ilik.<br />

Sneen fyger mod de små ovale ruder. De fire propeller<br />

har snurret i nogle minutter nu. Det lille ”fasten<br />

<strong>se</strong><strong>at</strong>belt”skilt er blevet tændt med den dertil hørende karakteristiske<br />

tone. Maskinen brummer og er klar til <strong>at</strong> komme af<br />

sted som en anden arbejdshest, der utålmodigt står og rykker<br />

i tøjlerne. Klod<strong>se</strong>rne bliver fjernet bag hjulene og maskinen<br />

kører ud på banen. Så begynder larmen og nu er man klar over,<br />

<strong>at</strong> vi er ved <strong>at</strong> lette. Det giver altid et sug i maven – ligesom en<br />

rutsjebane – om man kan lide det eller ej. Før man ved af det,<br />

er man i luften og alt uro <strong>for</strong>svinder. Nu er det bare <strong>at</strong> læne sig<br />

trygt tilbage og nyde udsigten over de sneklædte fjelde.<br />

For folk, som bor eller har været i Grønland, vil både S61 helikopteren<br />

og DASH-7 flyet blive an<strong>se</strong>t som uvurderlige <strong>for</strong> den<br />

interne trafik i Grønland. Men de to maskiners betydning <strong>for</strong><br />

landet rækker meget længere end det.<br />

Den 1. maj 1962 startede <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>, det daværende Grønlandsfly,<br />

med <strong>at</strong> flyve intern passagerflyvning. Til <strong>at</strong> begynde<br />

med fløj man kun med inchartrede C<strong>at</strong>alinaer og Ottere, der<br />

kunne lande på vand og land. Dis<strong>se</strong> fly var meget vejrfølsomme,<br />

så man havde behov <strong>for</strong> en flytype, der kunne beflyve samtlige<br />

destin<strong>at</strong>ioner på helårsbasis.<br />

I <strong>for</strong>hold til <strong>at</strong> anlægge landingsbaner var det mere overkommeligt<br />

<strong>at</strong> anlægge heliporte. Der<strong>for</strong> begyndte man <strong>at</strong> undersøge<br />

mulighederne <strong>for</strong> indkøb af helikoptere.<br />

DK Dash 7 i sine gamle og <strong>for</strong> mange velkendte farver. GB Dash 7 in its old, and <strong>for</strong> many people familiar,<br />

colours.<br />

”Det danske <strong>for</strong>svar havde i mange i år fløjet med S61 og havde<br />

gode erfaringer” siger Jørgen Anc<strong>her</strong> Høy, som var direktør <strong>for</strong><br />

Grønlandsfly på daværende tidspunkt og var med til indkøbet<br />

af S61’eren.<br />

Den 1. juni 1965 kunne man <strong>for</strong> første gang <strong>se</strong> den karakteristiske<br />

S-61-helikopter i Grønland. S61’erens <strong>for</strong>dele er, <strong>at</strong> den kan<br />

rumme op til 25 passagerer og kan tilbagelægge en strækning<br />

på 778 km. De egenskaber adskiller den fra andre flytyper.<br />

”S61’eren er unik med dens store kabine og dens lange rækkevidde”<br />

siger pilot Arne Fleisc<strong>her</strong>, der også mener, <strong>at</strong> S61’eren<br />

har haft en enorm betydning <strong>for</strong> Grønland i det hele taget. ”Den<br />

har bundet landet sammen. Den har reddet mange menneskeliv<br />

og flyttet mange mennesker, den var og er hele grundstenen<br />

bag den interne trafik i Grønland.”<br />

FLYET SOM MEDSPILLER<br />

Op gennem 1960’erne og 70’erne var Grønland i rivende udvikling<br />

og S61’eren var meget dyr i drift. Der<strong>for</strong> var man nødt til<br />

<strong>at</strong> revurdere situ<strong>at</strong>ionen og dette blev begyndel<strong>se</strong>n på DASH-7’s<br />

fremtid i Grønland. Man gjorde sig mange overvejel<strong>se</strong>r inden<strong>for</strong><br />

kapacitet, landingsbaner og vejr<strong>for</strong>hold. Til sidst faldt valget på<br />

DASH-7 flyet.<br />

Den 29. <strong>se</strong>ptember 1979 kom de første DASH-7 fly til landet.<br />

Flyet adskiller sig fra andre flytyper ved <strong>at</strong> udvi<strong>se</strong> stor sikkerhed<br />

på lange strækninger, da den har fire motorer i modsætning<br />

til andre flytyper. Der<strong>for</strong> behøver den næsten ingen plads<br />

til start og landing.


Arne Flerisc<strong>her</strong><br />

I over 30 år har den flyvende arbejdshest dagligt transporteret<br />

passagerer frem og tilbage i Grønland.<br />

”Man føler sig altid sikker som pilot <strong>for</strong> DASH’en. Flyet er en<br />

medspiller” siger DASH-7 pilot Jacob N. Søren<strong>se</strong>n. Han mener<br />

også, <strong>at</strong> DASH-7 har samlet landet: ”DASH’en binder landet<br />

sammen. Det gjorde Sikorskyen også, men det var mere usikkert<br />

mht. afstande. DASH’en leverer en sikker og effektiv transport.”<br />

Jacob understreger dette med en historie om før DASH-7 kom<br />

til Grønland: ”Dengang min far kom til Grønland i 1972, strandede<br />

han i Kangerlussuaq i tre uger med en lille hundehvalp.<br />

Det er jo uhørt <strong>at</strong> vente så lang tid i dag, nu da DASH’en er<br />

kommet til.”<br />

MINDRE OG STØRRE<br />

Gennem de sidste 50 år har Grønland gennemgået en udvikling<br />

i en fart, som ikke er <strong>se</strong>t lignende andre steder i den vestlige<br />

verden. Både DASH-7 flyet og S61 helikopteren har været en del<br />

af denne udvikling og bidraget til den.<br />

S61’eren har knoklet sig igennem nogle af de mest travle år i<br />

Grønland. Den klarede de mest <strong>for</strong>nødne opgaver. Den var først<br />

til <strong>at</strong> transportere folk fra by til by. Derudover stod den bag<br />

eftersøgninger, offshore oper<strong>at</strong>ioner og sygetransporter. Grønlands<br />

udvikling var årsagen til, <strong>at</strong> behovet <strong>for</strong> en ny flytype<br />

opstod. Hvis Grønland skulle fungere som et moderne samfund,<br />

KAL Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a ippernaasarsua qanimut:<br />

Sikorskyp siua.<br />

DK Grønlands store in<strong>se</strong>kt tæt på:<br />

næ<strong>se</strong>tippen af en Sikorsky.<br />

GB Clo<strong>se</strong>-up of <strong>Greenland</strong>’s huge in<strong>se</strong>ct:<br />

the no<strong>se</strong> of a Sikorsky.<br />

havde man brug <strong>for</strong> mobilitet og kommunik<strong>at</strong>ion til alle destin<strong>at</strong>ioner<br />

året rundt. Det behov opfyldte DASH-7 flyet.<br />

DASH-7 har dermed medvirket til udviklingen i Grønland.<br />

Det er heller ikke til <strong>at</strong> over<strong>se</strong> symbolværdien i, <strong>at</strong> de to første<br />

DASH-7 fly blev indkøbt samme år, som Hjemmestyret blev indført<br />

i Grønland.<br />

”Landet er blevet meget mindre men også meget større” siger<br />

Jacob N. Søren<strong>se</strong>n og <strong>for</strong>tsætter ”landet er samlet og derudover<br />

har udviklingen også ført muligheder med sig. Der er i dag<br />

mange pendlere på kysten. Deres hverdag afhænger af DASH’en<br />

og den yder en stabil transport.”<br />

Både DASH-7-flyene og S61’er helikopterne har på hver deres<br />

måde haft en stor betydning <strong>for</strong> Grønland. Om det har været <strong>at</strong><br />

skulle transportere tunge eller store laster, eftersøgninger eller<br />

sygetransporter har S61’eren løst dis<strong>se</strong> opgaver. DASH’en har<br />

stået <strong>for</strong> <strong>at</strong> transportere folk frem og tilbage i et hårdt klima,<br />

hvor de fleste andre fly ville have givet op.<br />

”S61’eren og DASH-7 har betydet alt <strong>for</strong> Grønland. Grønland<br />

ville ikke være det samme uden dis<strong>se</strong> flytyper. Med deres hjælp<br />

blev kontakten mellem byerne skabt. De to flytyper bandt landet<br />

sammen” slutter Jørgen Anc<strong>her</strong> Høy.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 15


KAL Timmisartortartoq Mark L. Henrik<strong>se</strong>n Iluliss<strong>at</strong><br />

kangerlu<strong>at</strong>a qula<strong>at</strong>igoortoq.<br />

<strong>Greenland</strong> in the air<br />

The S61 and the DASH-7 have meant everything to <strong>Greenland</strong><br />

and the country would not been the same without the<strong>se</strong> aircraft<br />

By Susanne Mailand Laurid<strong>se</strong>n<br />

The snow is blowing against the small, oval windows.<br />

The four propellers have been turning <strong>for</strong> some<br />

minutes now. The little “fasten <strong>se</strong><strong>at</strong>belt” sign has been turned<br />

on with the accompanying, characteristic sound. The airplane<br />

is humming and ready to leave just like a workhor<strong>se</strong>, chomping<br />

imp<strong>at</strong>iently <strong>at</strong> the bit. The chocks are removed from the wheels<br />

and the airplane moves out onto the runway. Then the noi<strong>se</strong><br />

starts and you realize the airplane is about to take off. It always<br />

makes your stomach lurch – like on a rollercoaster – whet<strong>her</strong><br />

you like it or not. Be<strong>for</strong>e you know it, you are in the air and<br />

all the uneasiness disappears. Now it’s time to lean back<br />

com<strong>for</strong>tably and enjoy the view of the snow-covered mountains.<br />

For people who live, or have lived in <strong>Greenland</strong>, both the<br />

S61 helicopter and the DASH-7 airplane are regarded as<br />

indispensable <strong>for</strong> domestic traffic in <strong>Greenland</strong>. But the<br />

importance of the two aircraft to the country extends much<br />

furt<strong>her</strong> than this.<br />

On May 1st 1962 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>, then <strong>Greenland</strong>air, started<br />

oper<strong>at</strong>ing domestic flights. In the beginning they only flew with<br />

chartered C<strong>at</strong>alinas and Otters th<strong>at</strong> could land on w<strong>at</strong>er and<br />

land. However, the<strong>se</strong> aircraft were very <strong>se</strong>nsitive to we<strong>at</strong><strong>her</strong><br />

16<br />

DK Pilot Mark L. Henrik<strong>se</strong>n over Iluliss<strong>at</strong> Isfjord. GB Pilot Mark L. Henrik<strong>se</strong>n over Iluliss<strong>at</strong> Ice Fjord<br />

conditions and a type of aircraft was needed th<strong>at</strong> could fly to<br />

all the destin<strong>at</strong>ions, all year round.<br />

Compared to building runways, building heliports was more<br />

manageable, so investig<strong>at</strong>ions started concerning the possibility<br />

of acquiring helicopters.<br />

“The Danish Armed Forces had flown the S61 <strong>for</strong> many years<br />

and their experience of it was good,” says Jørgen Anc<strong>her</strong> Høy,<br />

who was Managing Director <strong>at</strong> <strong>Greenland</strong>air <strong>at</strong> the time of the<br />

purcha<strong>se</strong> of the S61.<br />

On June 1st, 1965 the characteristic S-61-helicopter was <strong>se</strong>en<br />

<strong>for</strong> the first time in <strong>Greenland</strong>. The advantages of the S61 are<br />

th<strong>at</strong> it can take up to 25 pas<strong>se</strong>ngers and has a range of 778 km.<br />

The<strong>se</strong> characteristics distinguish it from ot<strong>her</strong> types of aircraft.<br />

“The S61 is unique with its large cabin and long range” says<br />

pilot Arne Fleisc<strong>her</strong>, who also believes th<strong>at</strong> the S61 has been<br />

of enormous importance to <strong>Greenland</strong>. “It has connected the<br />

country. It has saved many lives and moved many people; it was<br />

and is the whole found<strong>at</strong>ion of domestic traffic in <strong>Greenland</strong>.”


KAL Sikorsky pitsaaquterpassuaqarpoq.<br />

Allaammi pisariaqassapp<strong>at</strong> puttasinnaavoq.<br />

THE AIRCRAFT AS PARTNER<br />

Up through the 1960s and 70s <strong>Greenland</strong> was undergoing rapid<br />

development and the S61 was very expensive to oper<strong>at</strong>e. It was<br />

t<strong>her</strong>e<strong>for</strong>e necessary to re-evalu<strong>at</strong>e the situ<strong>at</strong>ion and this was<br />

the beginning of the era of the DASH-7 in <strong>Greenland</strong>. A lot<br />

of consider<strong>at</strong>ion was given to aspects of capacity, runways<br />

and we<strong>at</strong><strong>her</strong> conditions. In the end, the DASH-7 airplane was<br />

cho<strong>se</strong>n.<br />

On September 29th, 1979 the first DASH-7 airplane arrived in<br />

the country. The aircraft distinguishes it<strong>se</strong>lf from ot<strong>her</strong> types<br />

of aircraft by showing a high level of safety over long distances<br />

becau<strong>se</strong>, unlike many ot<strong>her</strong> aircraft, it has four engines. And it<br />

can make do with very short runways <strong>for</strong> start and take-off.<br />

For more than 30 years the flying workhor<strong>se</strong> has transported<br />

pas<strong>se</strong>ngers back and <strong>for</strong>th in <strong>Greenland</strong> on a daily basis.<br />

“You always feel safe as a pilot when you fly the DASH. The<br />

aircraft is a partner,” says DASH-7 pilot Jacob N. Søren<strong>se</strong>n.<br />

He also believes th<strong>at</strong> the DASH-7 has brought people in<br />

<strong>Greenland</strong> toget<strong>her</strong>: “The DASH connects the country. The<br />

Sikorsky did too, but it was not as reliable with regard to<br />

distance. The DASH provides safe and efficient transport.”<br />

Jacob underlines this with a story th<strong>at</strong> happened be<strong>for</strong>e<br />

the DASH-7 came to <strong>Greenland</strong>: “When my f<strong>at</strong><strong>her</strong> came to<br />

<strong>Greenland</strong> in 1972, he was stranded in Kangerlussuaq <strong>for</strong> three<br />

weeks with a small puppy. A wait this long just doesn’t happen<br />

anymore, now th<strong>at</strong> we have the DASH.”<br />

SMALLER AND BIGGER<br />

Over the past 50 years <strong>Greenland</strong> has undergone a rapid<br />

development, the likes of which have not been <strong>se</strong>en in ot<strong>her</strong><br />

parts of the western world. Both the DASH-7 airplane and the<br />

DK Sikorskyen har mange <strong>for</strong>træffelige egenskaber.<br />

Den kan endda om nødvendigt flyde.<br />

GB The Sikorsky has many outstanding characteristics.<br />

It can even flo<strong>at</strong>, if it has to.<br />

S61 helicopter have been part of this development and have<br />

contributed to it.<br />

The S61 has b<strong>at</strong>tled its way through some of the busiest years<br />

in <strong>Greenland</strong>. It handled all the work th<strong>at</strong> was required of it.<br />

It was the first to transport people from town to town. In<br />

addition, it was u<strong>se</strong>d <strong>for</strong> <strong>se</strong>arch and rescues, offshore oper<strong>at</strong>ions<br />

and transport of p<strong>at</strong>ients. <strong>Greenland</strong>’s development was the<br />

reason why the need <strong>for</strong> a new type of aircraft aro<strong>se</strong>. If<br />

<strong>Greenland</strong> was to function as a modern society, it needed to<br />

have mobility and communic<strong>at</strong>ion to all destin<strong>at</strong>ions all year<br />

round. This requirement was fulfilled by the DASH-7 aircraft.<br />

With this, the DASH-7 has assisted in the development of<br />

<strong>Greenland</strong>. And t<strong>her</strong>e is also a symbolic value in the fact th<strong>at</strong><br />

the first two DASH-7 airplanes were bought in the same year as<br />

Home Rule was introduced in <strong>Greenland</strong>.<br />

”The country has become smaller, but also much bigger” says<br />

Jacob N. Søren<strong>se</strong>n and continues “the country is connected and<br />

in addition, development has also brought opportunities. T<strong>her</strong>e<br />

are a lot of people who commute on the coast. Their daily lives<br />

are dependent on the DASH and stable transport.”<br />

The DASH-7 airplanes and the S61 helicopters have each made<br />

a gre<strong>at</strong> difference to <strong>Greenland</strong>. Whet<strong>her</strong> it has been to carry<br />

heavy or large loads, to carry out <strong>se</strong>arches or transport p<strong>at</strong>ients,<br />

the S61 has done the job. The DASH has flown people back and<br />

<strong>for</strong>th in a harsh clim<strong>at</strong>e w<strong>her</strong>e most ot<strong>her</strong> airplanes would have<br />

given up.<br />

“The S61 and the DASH-7 have meant everything to <strong>Greenland</strong>.<br />

<strong>Greenland</strong> wouldn’t be the same without the<strong>se</strong> aircraft.<br />

They helped to cre<strong>at</strong>e the links between the towns. The<strong>se</strong> two<br />

aircraft connected the country,” concludes Jørgen Anc<strong>her</strong> Høy.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 17


INUIT PILLUGIT NUTAARSIASSAT NAATSUT | KORT NYT OM NAVNE | BRIEF NEWS ABOUT NAMES<br />

Christian Schultz-Lorentzen<br />

Søren Mad<strong>se</strong>n<br />

20<br />

Ulrikka Holm, Kalaallit Nunaanni<br />

<strong>se</strong>xologit aappariinnullu siunner-<br />

Najannguaq L. Sværd, ilusilersuisartoq,<br />

ukioq manna siusinnerusukkut<br />

ilusilersukkaminik nunani allani<br />

takutit<strong>se</strong>r ngaarpoq. Takutitsineq Hollandimi<br />

Amsterdam imi ingerlanneqarpoq, tassanilu<br />

eqqumiitsuliortoq Bol<strong>at</strong>ta Silis-Høegh peq<strong>at</strong>igalugu<br />

puisit amii nunarsuullu ki<strong>at</strong>sikkiartornera<br />

pillugit aaqqissussinermut saqqummersitani<br />

aqqutigalugit tapersiissuteqarluni.<br />

Najannguaq L. Sværd, designer, fik<br />

tidligere på året sin debut med sine<br />

kre<strong>at</strong>ioner i udlandet. Opvisningen fandt sted<br />

i Amsterdam i Holland, hvor hun i fællesskab<br />

Ilusilersuisartoq Nauja Lynge<br />

Lynge<strong>se</strong>n, Ulrik Merrild aamma Hans<br />

Ulrikka Holm<br />

sortit siullersa<strong>at</strong>, tusaamasami killissanillu<br />

qaangiipajaarluni siunnersuisartumi Joan<br />

Ørtingimi ilinniartutut ilinniakkaminik naammassinnereerluni,<br />

Nuummi saaffiginnittarfittut<br />

suliffeqarfissaminik ammaanissamut<br />

piareerpoq. Tam<strong>at</strong>uma sani<strong>at</strong>igut niaqoq<br />

kisi<strong>at</strong> piinnarnagu timikkulli najuunnerunissap<br />

nalunartua sammiviginerullugu workshopinik<br />

aaqqissuussisarniarpoq.<br />

Ulrikka Holm, Grønlands første <strong>se</strong>xolog<br />

og parterapeut, er efter endt uddannel<strong>se</strong><br />

hos den kendte og <strong>for</strong> nogen græn<strong>se</strong>overskridende<br />

Joan Ørting, par<strong>at</strong> til <strong>at</strong> åbne<br />

NajannguaqL.Sværd<br />

Najannguaq L. Sværd<br />

med kunstneren Bol<strong>at</strong>ta Silis-Høegh bidrog<br />

med et indslag ved et arrangement med fokus<br />

på sælskind og global opvarmning.<br />

Earlier this year, Najannguaq L. Sværd,<br />

designer, debuted with <strong>her</strong> cre<strong>at</strong>ions<br />

abroad. The show took place in<br />

Amsterdam in the Net<strong>her</strong>lands, w<strong>her</strong>e she<br />

joined with artist Bol<strong>at</strong>ta Silis-Høegh with a<br />

pre<strong>se</strong>nt<strong>at</strong>ion <strong>at</strong> an arrangement focusing on<br />

<strong>se</strong>al skin and global warming.<br />

Nauja Lynge Lynge<strong>se</strong>n<br />

Per Poul<strong>se</strong>n peq<strong>at</strong>igalugit, suliffeqarfimmik<br />

The <strong>Greenland</strong> Companymik taaguutilimmik<br />

pilersitsivoq. Suliffeqarfik Uummannami<br />

eqqaanilu eqalussuit amiinik pisiortorlunilu<br />

suliareqqiisarniarpoq ilusilersukkanik tunisassianut<br />

assigiinngitsunut <strong>at</strong>ugassanik. Ila<strong>at</strong>igut<br />

skuunut timersuutinut Hummelimeersunut.<br />

Designeren Nauja Lynge Lynge<strong>se</strong>n har<br />

sammen med Ulrik Merrild og Hans Per<br />

Poul<strong>se</strong>n etableret virksomheden The <strong>Greenland</strong><br />

Company. Selskabet skal i Uummannaqområdet<br />

indhandle og garve hajskind til<br />

<strong>for</strong>skellige designprodukter. Heriblandt en helt<br />

ny Hummelsportssko.<br />

egen konsult<strong>at</strong>ion i Nuuk. Derudover vil hun<br />

arrangere workshop med fokus på kunsten <strong>at</strong><br />

være mere tilstede i kroppen end i hovedet.<br />

Ulrikka Holm, <strong>Greenland</strong>’s first<br />

<strong>se</strong>xologist and partner t<strong>her</strong>apist is<br />

ready to open <strong>her</strong> own clinic in Nuuk after<br />

finishing <strong>her</strong> training with the famous and,<br />

<strong>for</strong> some people, controversial Joan Ørting.<br />

Furt<strong>her</strong>more, she will be arranging workshops<br />

th<strong>at</strong> focus on the art of being more pre<strong>se</strong>nt in<br />

body than in mind.<br />

Designer Nauja Lynge Lynge<strong>se</strong>n has<br />

founded The <strong>Greenland</strong> Company<br />

toget<strong>her</strong> with Ulrik Merrild and Hans Per<br />

Poul<strong>se</strong>n. The company is to buy and cure<br />

shark skins in the Uummannaq region <strong>for</strong><br />

various designer products, e.g. Hummel<br />

sports shoes.<br />

Christian Schultz-Lorentzen


INUIT PILLUGIT NUTAARSIASSAT NAATSUT | KORT NYT OM NAVNE | BRIEF NEWS ABOUT NAMES<br />

Kuupik Kleist, Naalakkersuisut siulittaasu<strong>at</strong>,<br />

In<strong>at</strong>sisartunut qinersinermi<br />

kingullermi partiini Inuit Ataq<strong>at</strong>igiit aqqutigalugu<br />

ajugaarujussuarpoq. Taaguunneqarluarneq<br />

tamanna tamanit tusaamaneqalerpoq.<br />

Ima tusaamaneqartigilerluni, Kleist Nunani<br />

Avannarlerni partiit saamerliunerit pinngortitamillu<br />

pingaartitsisut siuttuisa <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simiinneranni<br />

”najoqqutarisaminik” nassuia<strong>at</strong>eqaqquneqarluni.<br />

Kuupik Kleist, <strong>for</strong>mand <strong>for</strong> Naalakkersuisut,<br />

vandt med sit parti Inuit<br />

Ataq<strong>at</strong>igiit en overvældende <strong>se</strong>jr ved sidste<br />

Kenneth Høegh, Kalaallit Nunaanni<br />

Nunalerinermut Kiffartuussivimmut<br />

pisortaasimasoq Bangladeshimi najugaqarallartoq,<br />

angerlarsinngilaq. Kisianni kaffit<br />

sungiusimalluakkani maqaasivai. Februaarimi<br />

Qaqortumiill<strong>at</strong>siarnermini Høegh kaffinngersoq<br />

Araba kaffinik poortanik 48-nik Asiami<br />

najukkaminut nutaamut nassiussivoq.<br />

Kenneth Høegh, tidligere chef <strong>for</strong> Grønlands<br />

Landbrugstjeneste med midlertidig<br />

bopæl i Bangladesh, har ikke hjemve. Men<br />

han savner de velkendte, sorte bønner. Under<br />

et kort ophold i Qaqortoq i februar <strong>se</strong>ndte den<br />

kaffeglade Høegh således 48 pakker Araba<br />

kaffe til sin nye asi<strong>at</strong>iske adres<strong>se</strong>.<br />

Inuia<strong>at</strong> assigiinngitsut nipilersugaannik<br />

immikkut ilisimasalik Michael<br />

Hau<strong>se</strong>r inuunini tamakkerlugu kalaallit<br />

qila<strong>at</strong>ersortarnerannik inngertarnerannillu<br />

soqutigisaqarluartuusimavoq. Qanittukkut<br />

Avanersuarmi qila<strong>at</strong>ersortarneq inngertarnerlu<br />

pillugit <strong>at</strong>uakkiani 1500-nik quppernilik<br />

saqqummersippaa. Tam<strong>at</strong>uma peq<strong>at</strong>igisaanik<br />

nuusiorfik ULO ukioq manna cd-nik tallimanik<br />

qila<strong>at</strong>ersornernik qanganisaasunik imalinnik<br />

saqqummersitsissaaq – taakkunani immiuss<strong>at</strong><br />

pisoqaanersa<strong>at</strong> 1906-imeersuuvoq.<br />

Musik-etnologen Michael Hau<strong>se</strong>r har<br />

livet igennem været optaget af den<br />

Kuupik Kleist<br />

landstingsvalg. En bedrift, der har givet genlyd.<br />

Så meget, <strong>at</strong> Kleist på et møde <strong>for</strong> ledere<br />

af Nordens venstreorienterede og grønne partier<br />

blev bedt om <strong>at</strong> <strong>for</strong>klare ”opskriften”.<br />

Premier Kuupik Kleist won a<br />

convincing victory with his party,<br />

Inuit Ataq<strong>at</strong>igiit <strong>at</strong> the last elections. This was<br />

an accomplishment th<strong>at</strong> <strong>at</strong>tracted admir<strong>at</strong>ion.<br />

So much so, th<strong>at</strong> Kleist has been asked to<br />

reveal the “recipe” <strong>at</strong> a meeting <strong>for</strong> leaders of<br />

Nordic left wing and green parties.<br />

Michael c ae Hau<strong>se</strong>r au<strong>se</strong><br />

grønlandske trommedans og sang. For nylig<br />

udgav han en 1500 sider bog om traditionen i<br />

Thuleområdet. Samtidig <strong>se</strong>nder plade<strong>for</strong>laget<br />

ULO i år fem cd’er på gaden med gamle trommesange<br />

– den ældste lydoptagel<strong>se</strong> er fra<br />

1906.<br />

All his life, music-ethnologist<br />

Michael Hau<strong>se</strong>r has been interested<br />

in <strong>Greenland</strong>ic drum dancing and singing.<br />

Recently he published a 1500-page book<br />

about the tradition in the Thule region. Also<br />

this year, the record company ULO is releasing<br />

five CDs with old drum songs – the oldest<br />

recording is from 1906.<br />

Kenneth Høegh, <strong>for</strong>mer head of<br />

<strong>Greenland</strong>’s Agricultural Service and<br />

pre<strong>se</strong>ntly temporarily residing in Bangladesh,<br />

isn’t homesick. But he mis<strong>se</strong>s his familiar,<br />

brown beans. During a stay in Qaqortoq in<br />

February, coffee-loving Høegh <strong>se</strong>nt 48 packs<br />

of Araba coffee to his new home in Asia.<br />

Kenneth Høegh<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 21<br />

Christian Schultz-Lorentzen<br />

Christian Schultz-Lorentzen<br />

Christian Schultz-Lorentzen


22<br />

<br />

<br />

<br />

Qaasuitsup Kommunia<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

It is our gre<strong>at</strong> pleasure to welcome you to Qaasuitsup Kommunia.<br />

After the amalgam<strong>at</strong>ion of the municipalities on 1 January<br />

2009 our municipality is the largest in the world in terms of area.<br />

The almost 18,000 inhabitants in the municipality are distributed<br />

across eight towns and 31 villages - from Siorapaluk in the north<br />

to Attu in the south. Did you know th<strong>at</strong> the name Qaasuitsup<br />

means ‘the area th<strong>at</strong> is not always light’? Most of the months<br />

<strong>her</strong>e are light, but a short period of the year is characteri<strong>se</strong>d by<br />

darkness. Each of the<strong>se</strong> periods cre<strong>at</strong>es its own special<br />

<strong>at</strong>mosp<strong>her</strong>e. We wish you a pleasant stay in our municipality<br />

and hope th<strong>at</strong> you will have many fantastic experiences th<strong>at</strong> will<br />

make you want to return.<br />

Det er os en <strong>for</strong>nøjel<strong>se</strong> <strong>at</strong> byde dig velkommen til Qaasuitsup<br />

Kommunia. Efter kommunesammenlægningen pr. 1. Januar 2009<br />

er kommunen arealmæssigt den største kommune i verden.<br />

Kommunens godt 18.000 indbyggere er <strong>for</strong>delt i otte byer og 31<br />

bygder, fra Siorapaluk i nord til Attu i syd. Ved du, <strong>at</strong> kommunens<br />

grønlandske betegnel<strong>se</strong> betyder ‘området, der ikke altid er lyst’?<br />

Hos os er de fleste af månederne ly<strong>se</strong>, men en kort periode er<br />

præget af mørketiden. Hver af dis<strong>se</strong> perioder skaber en speciel<br />

stemning, og vi ønsker dig et godt ophold i vores kommune og<br />

håber, <strong>at</strong> du får mange skønne oplevel<strong>se</strong>r, der giver dig lyst til <strong>at</strong><br />

vende tilbage.


TMA100310<br />

TELEpoint<br />

Internetimut <strong>at</strong>tavik kabelitaqanngitsoq<br />

Trådløs Internet <strong>for</strong>bindel<strong>se</strong><br />

Wireless Internet access<br />

Ukunani TELEpointeqarfeqarpoq:<br />

• Kangerlussuarmi mittarfik<br />

• Nuummi mittarfik<br />

• Nuummi Sømandshjemmi<br />

• Nuummi Café Baristami<br />

Her finder du TELEpoint:<br />

• Kangerlussuaq lufthavn<br />

• Nuuk lufthavn<br />

• Sømandshjemmet i Nuuk<br />

• Café Barista i Nuuk<br />

TELEpoint is available <strong>her</strong>e:<br />

• Kangerlussuaq <strong>Air</strong>port<br />

• Nuuk <strong>Air</strong>port<br />

• Seamen’s Home in Nuuk<br />

• Café Barista in Nuuk<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 23


Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a isarukitsua<br />

Ukiuni millionerpassuarni isarukitsoq timmisinnaanngitsoq<br />

makittaarissorlu Kalaallit Nunaanni pinngortitami pisuussutinut<br />

ilaavoq<br />

All<strong>at</strong>toq: Lars Maltha Rasmus<strong>se</strong>n<br />

1815-imi ukiuugaa Kalaallit Nunaanni isarukitsut kingullersa<strong>at</strong><br />

Qeqertarsu<strong>at</strong>siaani Kita<strong>at</strong>a kujasissuaniittumi kalaallimit<br />

piniartumit pisarineqarpoq. Tam<strong>at</strong>uma kingorna ukiut<br />

29-t qaangiumm<strong>at</strong>a juulimi 1844-mi isarukitsut aappariit manniliortut<br />

kingullersa<strong>at</strong> Islandip kuj<strong>at</strong>aani qeqertami Eldeyimi<br />

toqunneqarput, pinngortitamilu isarukitsumik takusoqarsimaneranik<br />

nalunaarut kingulleq New Foundlandip av<strong>at</strong>aani Grand<br />

Banksimit pisuuvoq.<br />

Ukiuni millionerpassuarni timmiarujussuaq timmisinnaanngitsoq<br />

isarukitsoq Atlantikup avannaani uumasuuvoq. Sumiiffiit<br />

ilaanni, Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a, Canadap, Islandip, Norgep, Irlandip<br />

Skotlandillu sineriaanni qeqertani qaarsuinnaasuni amerlasoorsuullutik<br />

piaqqiortarsimapput. Kalaallit Nunaanni isarukitsoq<br />

inuit tikinneranniilli piniagarineqarluarsimavoq, neqaa, orsua,<br />

qiviui, amia manniilu iluaqutigineqartarsimallutik. Kisianni isarukitsut<br />

inunnit piniarneqarnermik malitsigisaanik 1800-kkut<br />

qiteqqunneranni nungutaapput.<br />

Isarukitsup qalluna<strong>at</strong>ut taaguutaa gejrfuglen norskit oqaasiannit<br />

’geirfugl’-imit pisuuvoq. Geir isumaqarpoq qalugiusaq siggu<strong>at</strong>a<br />

ilusaa malillugu. Linnép ilisim<strong>at</strong>uussutsikkut l<strong>at</strong>inerisut<br />

<strong>at</strong><strong>se</strong>rsimavaa Pinguinus impennis, tamannalu isumaqarpoq<br />

’pingvini timmissutaasinnaasunik meqqoqanngitsoq’. Tassami<br />

isarukitsoq aamma ’pingvin’-imik imaluunniit ’pinguin’-imik<br />

taaneqartartutut ilisimaneqarpoq. Gejrfuglen assingunini tunngavigalugu<br />

timmissanut timmisinnaanngitsunut ullumikkut<br />

isarukitsunik taaneqartartutut ilisimaaris<strong>at</strong>sinnut nunarsuup<br />

affaani kujallerni umiartortunit nassaarineqartunut <strong>at</strong>siunneqarpoq.<br />

Timmissap kalaallisut taaguutaa ’isarukitsoq’ isumaqarpoq<br />

na<strong>at</strong>sunik sululik.<br />

PISSUSILERSORIAASIA<br />

Ilisim<strong>at</strong>uuni kisiartaalluni isarukitsumik pinngortitami misissuisimasoq<br />

pil<strong>at</strong>taanernillu ingerl<strong>at</strong>aqarsimasoq tassaavoq Otto<br />

Fabricius (1744-1822), palasi, pinngortitami oqaluttuarisaanermik<br />

ilisimasalik, inuiaq<strong>at</strong>igiinnik pissusaannillu ilisim<strong>at</strong>ooq, filologi,<br />

kiisalu ”Fauna Groenlandica”-mik <strong>at</strong>uakkiortoq. Allaa<strong>se</strong>risai<br />

Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a kita<strong>at</strong>a kujasissuani Paamiut pigisaannit,<br />

1770-ip missaani aqutsisuuffigisaanit, pisuupput.<br />

Fabriciusip misissuinermini maluginiarsimavaa, isarukitsup nerisarinerusai<br />

tassaasut aalisagaaqq<strong>at</strong> 12-20 cm-nik angissusillit,<br />

aalisakkallu nerisannaavi tassaasut nipis<strong>at</strong> kanassullu. Isarukitsoq<br />

pinertussutsimigut aqqaamasinnaassutsimigullu a<strong>at</strong>aamut<br />

24<br />

as<strong>se</strong>rsuussimavaa. Suluisa meqqui takinerit taamaalla<strong>at</strong> 10<br />

cm-inik takissu<strong>se</strong>qarsimapput, suluilu na<strong>at</strong>suinnaagamik q<strong>at</strong>iilu<br />

nukeqarluartuullutik isarukitsoq immap iluani sukkasoorujussuullunilu<br />

qasuja<strong>at</strong>suusimavoq. Aalisagarni<strong>at</strong>ulli piginnaanini<br />

tamakku pigilersimavai timmisinnaassutsimut taarsiullugit.<br />

Isarukitsoq appakkut all<strong>at</strong>, soorlu appa apparlullu suli Kalaallit<br />

Nunaanni piaqqiortartutut siammarsimasut, assigalugit ukiumut<br />

<strong>at</strong>aasiinnarmik mannilisarsimavoq. Nissuni timimi tunorpasissuani<br />

inissisimamm<strong>at</strong>a isarukitsut makittaarillutik nunami<br />

ingerlasarnerannut assingusumik nunami ingerlasarsimavoq.<br />

Nunamiinnermini imminut ikiorsinnaarpianngitsutut pissu<strong>se</strong>qartarsimavoq<br />

nunaluttukkullu ingerlaniaraangami ila<strong>at</strong>igut<br />

suluni iluaqutiginiartariaqartarsimallugit; pisarineqaraangamili<br />

sigguni pukutsiniutigalugit imminut illersorsinnaasarsimalluni.<br />

ITSARNISARSIORNEQ ILALISAATILLU<br />

Qangaanerusoq isarukitsup qanoq siammarsim<strong>at</strong>igisimanera<br />

itsarnisarsiorluni nassa<strong>at</strong> malillugit paasineqarsimavoq. Danmarkimi<br />

<strong>at</strong>takuni nassa<strong>at</strong> aallaavigalugit isarukitsup Danmarkimi<br />

uumasuusimanera aamma ilisimaneqarpoq. Canadap<br />

kangimut sineriaani Labradorip avannaani Funk Islandimi<br />

piaqqiorferujussuaqarsimavoq <strong>at</strong>uipilunnerup kinguneranik<br />

1700-kkut naalerneranni piaqqiorfittut a<strong>se</strong>rorneqartumik.<br />

Tamaani assaanikkut saanikorpassuit qallorneqarsimapput.<br />

Saanikkut saanikkullu sinnikuisa immikkoortitaartut tuusinterpassuit<br />

sani<strong>at</strong>igut ullumikkut nunarsuaq tamakkerlugu<br />

isarukitsup saarngi ilivitsut 24-t, ammit 81-t manniillu 75-it<br />

k<strong>at</strong>ersugaasivinni k<strong>at</strong>ersuga<strong>at</strong>igineqarput.<br />

Isarukitsoq ilaqutariit appakkut (alcidae) iluanni timmissanut<br />

immikkuullarissunut Pinguinus-ikkunnut ilaavoq, taakkulu isarukitsunut<br />

nunarsuup affaani kujallermi uumasuusunut qanittumik<br />

ilaqutaanngill<strong>at</strong>. Appakkut ukiut 20-30 millionit m<strong>at</strong>uma<br />

siorna Manerassuup avannarpasinnerusortaani ineriartorsimanissa<strong>at</strong><br />

tassaanngaanniillu Atlantikumut siammarsimanissa<strong>at</strong><br />

ilimagineqarpoq. Amerpassuit sinnikkullu asiunaveersarneqarsimasut<br />

iluaqutigalugit ilalisa<strong>at</strong>inik ilisim<strong>at</strong>usa<strong>at</strong>eqarnermit<br />

nutaanerpaamit uppernarsarneqarsinnaasimavoq maannamut<br />

ilimagineqareersimasutut apparluk, isarukitsumut mikisumut<br />

eqqaanartoq, tassarpiaasoq isarukitsup ilaqutaa qaninnerpaaq.<br />

Uissuummissutaasumik ilisim<strong>at</strong>usarnikkut aamma takutinneqarpoq<br />

apparluup isarukitsullu qaniginerpaasa<strong>at</strong> tassaasoq<br />

appaliarsuk, appakkunni timmiss<strong>at</strong> mikinersa<strong>at</strong>, illeqqanik immikkut<br />

nerisaqartuss<strong>at</strong>ut ineriartorsimasoq.


KAL Takusass<strong>at</strong> qaqutigoortut: isarukitsut qaqutigoortut<br />

kiverneqarsimasut.<br />

ISARUKITSOQ KALAALLIT NUNAANNI<br />

Ikiariissiternerni qeriuaannartuni <strong>at</strong>takunik allanngorneqarpianngitsunik<br />

itsarnisarsiuut assaallutik nassaavini isarukitsup<br />

Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a kita<strong>at</strong>a kujasissuani Kuj<strong>at</strong>aanit Maniitsup<br />

avanna<strong>at</strong>ungaanut, ukiuunerani sikusanngitsumi, piniagaasarsimanera<br />

takutinneqarpoq. Tunumi isarukitsut pisarineqartartut<br />

Islandimi piaqqiortuusimaner<strong>at</strong> Kalaallit Nunaannullu<br />

ingerlaartartuusimaner<strong>at</strong> ilimagineqarpoq; tamaanimi<br />

piaqqiortarsimanerannut takussutissaqanngimm<strong>at</strong>. Kalaallit<br />

Nunaanni isarukitsut saarnginik nassa<strong>at</strong> annersa<strong>at</strong> Nuup Kangerlu<strong>at</strong>a<br />

anigguani qeqertani pingasunit pisuupput, taakkunani<br />

isarukitsut saarngi 100-t sinneqartut nassaarineqarsimamm<strong>at</strong>a.<br />

Qeqert<strong>at</strong> nassaarfiusut ila<strong>at</strong> tassaavoq Illuerunnerit<br />

(Håbets Ø), ajoqersuiartortut siullersa<strong>at</strong>a Kalaallit Nunaannilu<br />

aqutsisup Hans Egedep ukiuni arfineq-marlunni siullerni najugaqarfigisimasaani.<br />

Taama<strong>at</strong>tumik palasip illuani isarukitsut<br />

akuttunngitsumik sassaalliutigineqartarsimanissa<strong>at</strong> takorloorneqarsinnaavoq.<br />

1980-ikkunni Qeqertarsuup Tunuani Qeqertasussummi isarukitsut<br />

saarnginik pingasunik nassa<strong>at</strong>igut ila<strong>at</strong>igut isarukitsut<br />

ukiut 4500-t ingerlaneranni inunnit piniagaasimaner<strong>at</strong> ila<strong>at</strong>igullu<br />

isarukitsut 1350-imit 1800-mut <strong>at</strong>uussimasumut sanilliullugu<br />

Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a kita<strong>at</strong>a sineriaani avannarparnerusarsimagunarner<strong>at</strong><br />

takutinneqarpoq. Ukioq 2400 miss. Kr. in.<br />

sioqqullugu Kalaallit Nuna<strong>at</strong> nunasiffigineqaqqilerpoq inuillu<br />

Saqqaq-kulturimeersut Kitaa tamakkerlugu siarua<strong>at</strong>ilertorsimapput.<br />

Taamani isarukitsut Kitaani piaqqiortarsimanissa<strong>at</strong> ilimagisariaqarpoq<br />

mianernarluinnartuusimassappullu piniagaanissamut<br />

uumasunullu kiisortunut naleqqussarsimannginnertik pissutigalugu.<br />

Piaqqiorfiit tikikkuminartut ilarpassuisa <strong>at</strong>uipiluffi-<br />

DK Et sjældent syn: et par sjældne, udstoppede gejrfugle i<br />

samme opstilling.<br />

gineqarsimanissa<strong>at</strong> ilimanarluinnarpoq. Piniarneq tamanna<br />

Europamiut tikinnerisigut ingasaalluinnarlugu ingerlanneqalerpoq.<br />

Kisianni Kalaallit Nunaanni piaqqiortartutut imaaliallaannaq<br />

nungutaanngilaq, 1700-kkut naalerneranni suli<br />

Paamiut Sisimiullu eqqaanni amerlanngikkaluanik p<strong>at</strong>ajasunilli<br />

piaqqiortoqarsimaneranut toqqaannartuunngitsumik uppernarsa<strong>at</strong>issaqarm<strong>at</strong>.<br />

Kalaallit Nunaanni piaqqiortut nungutaareeraluartut Kalaallit<br />

Nunaanni isarukitsorniartarneq ingerlaannarsinnaasimavoq.<br />

1700-kkunnit 1815 tikillugu Kitaani kujasissuani isarukitsut<br />

pisarineqartartut tassaasimagunarput Labradorimeersut nagg<strong>at</strong>a<strong>at</strong>igullu<br />

Islandimeersut ukiisimasut.<br />

ISARUKITSOQ PILLUGU PAASISSUTISSAT<br />

GB A rare sight: a pair of rare, stuffed gre<strong>at</strong> auks in the same<br />

mount.<br />

Isarukitsoq 85 cm angullugit angissu<strong>se</strong>qalersinnaasoq 5 kiilullu<br />

missaanni oqimaassu<strong>se</strong>qalersinnaasoq apparlummut<br />

angisoorujussuarmut assingusimavoq. Piaqqinermi nalaani<br />

apparluttut qalipa<strong>at</strong>eqartarsimavoq, qaava qernertuulluni<br />

saav<strong>at</strong>alu <strong>at</strong>a<strong>at</strong>ungaa qaqortuulluni. Tam<strong>at</strong>uma sani<strong>at</strong>igut<br />

niaqqumi saneraani sigguminiit isimi qula<strong>at</strong> tikillugu<br />

qaqortortaqartarsimavoq. Siggui amilimaartuusimapput<br />

portusuut 9 cm-inik takissusillit qanialu sungaartumik<br />

qalipa<strong>at</strong>eqarsimalluni. Niui, isigai kukiilu qernertuupput<br />

anguffasiilu kajortumik taartumik qalipa<strong>at</strong>eqarlutik.<br />

Ukiorsiutiminik meqqoqaleraangami meqqui qaqortuunerusarsimapput,<br />

niaqu<strong>at</strong>alu qaqortortaa kajortunik meqqoqartitilersarsimalluni.<br />

Isarukitsut piaraanerit utoqqa<strong>at</strong><br />

ukiorsiutaasa meqquinut eqqaanartunik meqqoqartarsimapput.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 25


Den grønlandske pingvin<br />

26<br />

I millioner af år var den flyvelø<strong>se</strong> og opretgående gejrfugl<br />

en del af den grønlandske n<strong>at</strong>urrigdom<br />

Af Lars Maltha Rasmus<strong>se</strong>n<br />

KAL Isarukitsoq timmi sinnaan<br />

nginnini makittarillunilu<br />

ingerlasarnini<br />

pillu git Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a<br />

isarukitsuanik taaneqarpoq.<br />

DK Gejrfuglen kunne ikke<br />

flyve, og da den havde<br />

en opret gående gang<br />

blev den kaldt den<br />

grønlandske pingvin.<br />

GB The gre<strong>at</strong> auk could not<br />

fly and as it had an erect<br />

posture it was called the<br />

<strong>Greenland</strong>ic penguin.


En grønlandsk fanger fra Qeqertarsu<strong>at</strong>sia<strong>at</strong> (Fiskenæs<strong>se</strong>t)<br />

på Grønlands sydvestkyst fangede i vinteren 1815 den<br />

sidste gejrfugl i Grønland. 29 år <strong>se</strong>nere, i juli 1844, blev det sidste<br />

rugende par gejrfugle aflivet på øen Eldey syd <strong>for</strong> Island, og<br />

den sidste rapporterede ob<strong>se</strong>rv<strong>at</strong>ion af en gejrfugl i n<strong>at</strong>uren er<br />

fra 1852 på Grand Banks ud <strong>for</strong> Newfoundland.<br />

I mange millioner år levede den store og flyvelø<strong>se</strong> gejrfugl i<br />

Nord<strong>at</strong>lanten. Nogle steder ynglede den i enorme kolonier på<br />

klippeøer ud <strong>for</strong> kysterne af Grønland, Canada, Island, Norge,<br />

Irland og Skotland. I Grønland var gejrfuglen fra inuits ankomst<br />

et eftertragtet fangstdyr, hvor man udnyttede dens kød, fedt,<br />

dun, skind og æg. Men i midten af 1800-tallet uddøde den på<br />

grund af menneskets <strong>for</strong>følgel<strong>se</strong>.<br />

Gejrfuglens navn stammer fra norsk ’geirfugl’. Geir betyder<br />

spyd efter næbbets <strong>for</strong>m. Linné gav den sit videnskabelige l<strong>at</strong>inske<br />

navn Pinguinus impennis, hvilket betyder ’pingvin uden<br />

svingfjer’. Gejrfuglen var nemlig også kendt under navnet ’pingvin’<br />

eller ’pinguin’. På grund af ligheden lagde gejrfuglen navn<br />

til den store gruppe af flyvelø<strong>se</strong> fugle, som vi i dag kender som<br />

pingviner, da søfolk opdagede dem på den sydlige halvkugle.<br />

Fuglens grønlandske navn er ’isarukitsoq’, hvilket betyder den<br />

stumpvingede.<br />

ADFÆRD<br />

Den eneste videnskabsmand, der iagttog gejrfuglen i n<strong>at</strong>uren<br />

og <strong>for</strong>etog dis<strong>se</strong>ktioner, var Otto Fabricius (1744-1822), der var<br />

præst, n<strong>at</strong>urhistoriker, etnograf, filolog, og <strong>for</strong>f<strong>at</strong>ter til ”Fauna<br />

Groenlandica”. Hans beskrivel<strong>se</strong>r stammer fra Paamiut distrikt i<br />

Sydvestgrønland, hvor han var administr<strong>at</strong>or omkring 1770.<br />

Fabricius iagttog, <strong>at</strong> fuglens føde især var småfisk med en<br />

længde på 12-20 cm, og de <strong>for</strong>etrukne arter var stenbider og<br />

ulk. Han sammenlignede gejrfuglens udholdenhed og evne til<br />

<strong>at</strong> dykke med en grønlandssæls. De længste svingfjer var kun<br />

10 cm lange, og med de korte vinger og en kraftig brystmuskul<strong>at</strong>ur<br />

var gejrfuglen meget hurtig og udholdende under vandet.<br />

Men dis<strong>se</strong> egenskaber som fiskejæger var opnået på bekostning<br />

af evnen til <strong>at</strong> flyve.<br />

Gejrfuglen har, ligesom andre alkefugle som polarlomvie og<br />

alk, der endnu er udbredte som ynglefugle i Grønland, lagt et<br />

enkelt æg om året. På grund af benenes placering langt tilbage<br />

på kroppen har den bevæget sig på land med sin pingvinlignende<br />

oprette positur. Den kunne virke hjælpeløs på land og nogle<br />

gange blev vingerne taget til hjælp <strong>for</strong> <strong>at</strong> pas<strong>se</strong>re vanskeligt terræn;<br />

men blev den fanget kunne den <strong>for</strong>svare sig ved <strong>at</strong> snappe<br />

med næbbet.<br />

ARKÆOLOGI OG GENETIK<br />

Gejrfuglens udbredel<strong>se</strong> i <strong>for</strong>historisk tid er fastslået ud fra<br />

arkæo logiske fund. Man ved <strong>at</strong> gejrfuglen også har levet i<br />

Danmark ud fra fund i danske køkkenmøddinger. På Funk<br />

Island nord <strong>for</strong> Labrador på Canadas østkyst, var der en enorm<br />

koloni indtil den blev destrueret på grund af overudnyttel<strong>se</strong><br />

i slutningen af 1700-tallet. Her er der blevet udgravet et stort<br />

m<strong>at</strong>eriale af knogler. Foruden de mange tusinde lø<strong>se</strong> knogler og<br />

knogleres ter findes der i dag 24 hele skeletter, 81 skind og 75<br />

æg i mu<strong>se</strong>umssamlinger verden over.<br />

Gejrfuglen tilhører sin egen slægt Pinguinus inden <strong>for</strong> alkefamilien<br />

(alcidae), og de er ikke nærmere beslægtede med pingvinerne<br />

på den sydlige halvkugle. Man antager <strong>at</strong> alkene udviklede<br />

sig i den nordlige del af Stillehavet <strong>for</strong> 20-30 millioner<br />

FAKTA OM GEJRFUGLEN<br />

Gejrfuglen lignede en kæmpe alk med en højde på op til<br />

85 cm og en vægt på omkring 5 kg. I yngledragten havde<br />

den grundlæggende samme farver som en alk, med skinnende<br />

sort overside og hvid underside. Dertil havde den på<br />

begge sider af hovedet et stort hvidt felt fra næbbet og hen<br />

over øjet. Næbbet var smalt, højt og 9 cm langt, sort med<br />

tværgående furer og den var helt gul inde i mundhulen.<br />

Ben, fødder og kløer var sorte og svømmehuden brunsort.<br />

I vinterdragten var de hvide fjer mere udbredte, og der var<br />

isprængt brune fjer i den hvide plet på hovedet. Ungfuglene<br />

lignede de gamle i vinterdragt.<br />

år siden og spredte sig <strong>her</strong>fra til Atlanterhavet. Med de mange<br />

skind og præparerede rester har den nyeste genetiske <strong>for</strong>skning<br />

kunnet bevi<strong>se</strong>, <strong>at</strong> alken, der minder om en miniudgave af<br />

gejrfuglen, netop er dens nærmeste slægtning, som man hidtil<br />

har antaget. Meget overraskende vi<strong>se</strong>r <strong>for</strong>skningen også, <strong>at</strong> den<br />

nærmeste slægtning til alk og gejrfugl er den lille søkonge, den<br />

mindste af alkefuglene, som har speciali<strong>se</strong>ret sig i <strong>at</strong> leve af<br />

vandlopper.<br />

GEJRFUGLEN I GRØNLAND<br />

Arkæologiske fund fra velbevarede køkkenmøddinger i permafrosne<br />

jordlag vi<strong>se</strong>r <strong>at</strong> gejrfuglen har været jaget i Sydvestgrønland<br />

fra Sydgrønland til lidt nord <strong>for</strong> Maniitsoq, hvor der har<br />

været åbent vand om vinteren. Man <strong>for</strong>moder <strong>at</strong> fangst af fugle<br />

i Østgrønland må have været islandske ynglefugle, der har trukket<br />

til Grønland; <strong>for</strong> der er ikke tegn på <strong>at</strong> de har ynglet der. De<br />

største fund af gejrfugleknogler fra Grønland stammer fra tre<br />

øer i mundingen af Nuup Kangerlua (Godthåbsfjorden), hvor<br />

der er fundet over 100 gejrfugleknogler. En af øerne er Illuerunnerit<br />

(Håbets Ø), hvor Hans Egede, der var den første missionær<br />

og kolonis<strong>at</strong>or i Grønland, boede de første syv år. Man<br />

kan der<strong>for</strong> sagtens <strong>for</strong>stille sig, <strong>at</strong> gejrfugle jævnligt har været<br />

på menukortet i præsteboligen.<br />

Et fund af tre gejrfugleknogler fra Qeqertasussuk ved Disko<br />

Bugt i 1980erne vi<strong>se</strong>r dels, <strong>at</strong> mennesker har fanget gejrfugle<br />

igennem 4500 år, dels tyder fundet på, <strong>at</strong> gejrfuglen <strong>for</strong>ekom<br />

længere mod nord på Grønlands vestkyst end det var tilfældet<br />

i perioden 1350-1800. Omkring 2400 f. Kr. indvandrede mennesker<br />

<strong>at</strong>ter til Grønland og meget hurtigt spredte de sig til hele<br />

Vestkysten med Saqqaq-kulturen.<br />

Man må antage <strong>at</strong> gejrfuglen ynglede i Vestgrønland på dette<br />

tidspunkt og den må have været specielt sårbar pga. sin manglende<br />

tilpasning til jagt og rovdyr. Det er sandsynligt <strong>at</strong> mange<br />

let tilgængelige ynglekolonier blev overudnyttet. En jagt, der<br />

tog helt overhånd med europæernes indtog. Helt udryddet<br />

som ynglefugl i Grønland blev den dog ikke med det samme,<br />

idet der er indirekte bevi<strong>se</strong>r <strong>for</strong>, <strong>at</strong> der endnu i slutningen af<br />

1700-tallet var en lille men ustabil ynglebestand i Sydvestgrønland<br />

på vestkysten nær Paamiut og Sisimiut.<br />

Selv efter <strong>at</strong> gejrfuglen blev udryddet som ynglefugl i Grønland<br />

kunne den grønlandske fangst imidlertid <strong>for</strong>tsætte. I 1700-tallet<br />

og frem til 1815 var fangsten i Sydvestgrønland <strong>for</strong>mentlig ba<strong>se</strong>ret<br />

på overvintrede fugle fra Labrador og til sidst fra Island.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 27


<strong>Greenland</strong>’s penguin<br />

For millions of years, the erect, flightless gre<strong>at</strong> auk<br />

was part of <strong>Greenland</strong>’s richly diver<strong>se</strong> n<strong>at</strong>ure<br />

By Lars Maltha Rasmus<strong>se</strong>n<br />

In the winter of 1815, a <strong>Greenland</strong>ic hunter from<br />

Qeqertarsu<strong>at</strong>sia<strong>at</strong> (Fiskenæs<strong>se</strong>t) on the south-western<br />

coast of <strong>Greenland</strong> caught the last gre<strong>at</strong> auk in the country.<br />

29 years l<strong>at</strong>er, in July 1844, the last nesting pair was killed<br />

on the island of Eldey, south of Iceland and the last reported<br />

ob<strong>se</strong>rv<strong>at</strong>ion of a gre<strong>at</strong> auk in the wild is from 1852 on the<br />

Grand Banks off Newfoundland.<br />

For many millions of years, the large, flightless gre<strong>at</strong> auk lived<br />

in the North Atlantic. It nested in <strong>se</strong>veral places in enormous<br />

colonies on rocky islands off the coasts of <strong>Greenland</strong>, Canada,<br />

Iceland, Norway, Ireland and Scotland. When the Inuit arrived<br />

in <strong>Greenland</strong>, the gre<strong>at</strong> auk became a favourite bird of prey,<br />

w<strong>her</strong>e the me<strong>at</strong>, f<strong>at</strong>, down, skin and eggs were u<strong>se</strong>d. But in the<br />

middle of the 1800s it was hunted to extinction by humans.<br />

The Nor<strong>se</strong> name <strong>for</strong> the gre<strong>at</strong> auk was geirfugl. Geir means<br />

spear, which is a reference to the shape of the bill. Linné gave<br />

it its scientific L<strong>at</strong>in name Pinguinus impennis, which means<br />

‘penguin without flight fe<strong>at</strong><strong>her</strong>s’. The gre<strong>at</strong> auk was also known<br />

as ‘pingvin’ or ‘penguin’. Becau<strong>se</strong> of the similarity with the<br />

gre<strong>at</strong> auk, its L<strong>at</strong>in name was u<strong>se</strong>d by mariners <strong>for</strong> the large<br />

group of flightless birds known today as penguins when they<br />

were discovered on the sout<strong>her</strong>n hemisp<strong>her</strong>e. The bird’s<br />

<strong>Greenland</strong>ic name is isarukitsoq, which means ‘stump-winged’.<br />

BEHAVIOUR<br />

The only scientist to study the gre<strong>at</strong> auk in the wild and<br />

carry out dis<strong>se</strong>ctions was Otto Fabricius (1744-1822). He was<br />

a clergyman, n<strong>at</strong>ural history expert, ethnograp<strong>her</strong>, philologist<br />

and author of Fauna Groenlandica. His accounts come from<br />

the district of Paamiut in south-west <strong>Greenland</strong> w<strong>her</strong>e he was<br />

administr<strong>at</strong>or in about 1770.<br />

Fabricius ob<strong>se</strong>rved th<strong>at</strong> the bird’s food consisted mainly of<br />

small fish 12-20 cm long and the preferred species were<br />

lumpfish and shorthorn sculpin. He compared the gre<strong>at</strong> auk’s<br />

endurance and ability to dive with th<strong>at</strong> of a harp <strong>se</strong>al. The<br />

longest flight fe<strong>at</strong><strong>her</strong>s were only 10 cm long and with its short<br />

wings and powerful breast muscles, the gre<strong>at</strong> auk was very fast<br />

and enduring under w<strong>at</strong>er. But the<strong>se</strong> skills <strong>at</strong> c<strong>at</strong>ching fish were<br />

achieved <strong>at</strong> the cost of flying.<br />

The gre<strong>at</strong> auk laid a single egg each year, as do ot<strong>her</strong> auks like<br />

the guillemot and the razorbill, which are still widespread<br />

28<br />

breeding birds in<br />

<strong>Greenland</strong>. Becau<strong>se</strong><br />

of the way the legs are positioned far back on the<br />

body, it moved around on land with a penguin-like,<br />

erect posture. It could <strong>se</strong>em helpless on land and<br />

sometimes the wings were u<strong>se</strong>d to help getting over<br />

difficult terrain; if it got caught, it could defend it<strong>se</strong>lf by<br />

snapping with its bill.<br />

ARCHAEOLOGY AND GENETICS<br />

The prevalence of gre<strong>at</strong> auks in prehistoric times has<br />

been determined from archaeological finds. We know<br />

th<strong>at</strong> the gre<strong>at</strong> auk also lived in Denmark from finds in<br />

Danish kitchen middens. An enormous colony existed<br />

on Funk Island north of Labrador on Canada’s east coast<br />

until it was destroyed by overexploit<strong>at</strong>ion <strong>at</strong> the end of<br />

the 1700s. A large amount of m<strong>at</strong>erial containing bones<br />

was dug out <strong>her</strong>e. In addition to many thousands of lo<strong>se</strong><br />

bones and bone remains, t<strong>her</strong>e are today 24 whole skeletons,<br />

81 skins and 75 eggs in mu<strong>se</strong>ums and collections around the<br />

world.<br />

The gre<strong>at</strong> auk belongs to its own species Pinguinus within the<br />

family of auks (alcidae) and they are not clo<strong>se</strong>ly rel<strong>at</strong>ed to the<br />

penguins in the sout<strong>her</strong>n hemisp<strong>her</strong>e. It is thought th<strong>at</strong> the<br />

auks evolved in the nort<strong>her</strong>n part of the Pacific 20-30 million<br />

years ago and then spread to the Atlantic. Using the many<br />

skins and pre<strong>se</strong>rved remains, most recent genetic re<strong>se</strong>arch<br />

has confirmed previous assumptions th<strong>at</strong> the razorbill, which<br />

re<strong>se</strong>mbles a mini<strong>at</strong>ure gre<strong>at</strong> auk, is its clo<strong>se</strong>st rel<strong>at</strong>ive. Most<br />

surprising, studies also showed th<strong>at</strong> the clo<strong>se</strong>st rel<strong>at</strong>ive to the<br />

razorbill and the gre<strong>at</strong> auk is the little dovekie, the smallest of<br />

all the auks, which has specialized in living on w<strong>at</strong>er fleas.<br />

THE GREAT AUK IN GREENLAND<br />

Archaeological finds from well-pre<strong>se</strong>rved kitchen middens<br />

found in layers of permafrost show th<strong>at</strong> the gre<strong>at</strong> auk has been<br />

hunted in Southwest <strong>Greenland</strong> from the south up to just north<br />

of Maniitsoq, w<strong>her</strong>e t<strong>her</strong>e was open w<strong>at</strong>er in the winter. It is<br />

assumed th<strong>at</strong> birds caught in East <strong>Greenland</strong> must have been<br />

Icelandic breeding birds th<strong>at</strong> migr<strong>at</strong>ed to <strong>Greenland</strong>, becau<strong>se</strong><br />

t<strong>her</strong>e is no sign th<strong>at</strong> they nested t<strong>her</strong>e. The biggest find of gre<strong>at</strong><br />

auk bones in <strong>Greenland</strong> comes from three islands in the mouth<br />

of Nuup Kangerlua (Godthåb Fjord), w<strong>her</strong>e more than 100 gre<strong>at</strong><br />

auk bones were found. One of the islands is Illuerunnerit (Hope


Island) w<strong>her</strong>e Hans Egede, the<br />

first missionary and coloni<strong>se</strong>r in<br />

<strong>Greenland</strong>, lived <strong>for</strong> the first <strong>se</strong>ven<br />

years. It is t<strong>her</strong>e<strong>for</strong>e easy to imagine th<strong>at</strong><br />

gre<strong>at</strong> auks were often on the menu <strong>at</strong> the<br />

vicarage.<br />

A find of three gre<strong>at</strong> auk bones from Qeqertasussuk in Disko<br />

Bay in the 1980s showed th<strong>at</strong> humans had been hunting gre<strong>at</strong><br />

auks <strong>for</strong> 4500 years. The find also indic<strong>at</strong>ed th<strong>at</strong> the gre<strong>at</strong> auk<br />

lived furt<strong>her</strong> to the north on <strong>Greenland</strong>’s west coast than<br />

was the ca<strong>se</strong> from 1350-1800. Around 2400 B.C. humans<br />

immigr<strong>at</strong>ed again to <strong>Greenland</strong> and they quickly spread to the<br />

entire west coast with the Saqqaq Culture.<br />

It must be presumed th<strong>at</strong> the gre<strong>at</strong> auk bred in West<br />

<strong>Greenland</strong> <strong>at</strong> this time and it must have been particularly<br />

vulnerable becau<strong>se</strong> of its lack of adapt<strong>at</strong>ion to hunting and<br />

pred<strong>at</strong>ors. It is probable th<strong>at</strong> many, easily-accessible breeding<br />

colonies were over-exploited. This exploit<strong>at</strong>ion got out of hand,<br />

when the Europeans arrived. The birds were not completely<br />

eradic<strong>at</strong>ed as breeding birds <strong>at</strong> once; t<strong>her</strong>e is indirect proof of a<br />

small, but unstable breeding popul<strong>at</strong>ion <strong>at</strong> the end of the 1700s<br />

in Southwest <strong>Greenland</strong> on the west coast near Paamiut and<br />

Sisimiut.<br />

Even after the breeding popul<strong>at</strong>ion of the gre<strong>at</strong> auk was<br />

extermin<strong>at</strong>ed in <strong>Greenland</strong> it could still be hunted. In the<br />

1700s and up until 1815 hunting in Southwest <strong>Greenland</strong> was<br />

probably ba<strong>se</strong>d on overwintering birds from Labrador and, <strong>at</strong><br />

the end, from Iceland.<br />

FACTS ABOUT THE GREAT AUK<br />

KAL Titartagaq qaqutigoortoq: Isarukitsut imaani mitsimasut.<br />

DK En sjælden tegning: Svømmende gejrfugle.<br />

GB A rare drawing: gre<strong>at</strong> auks swimming.<br />

The gre<strong>at</strong> auk re<strong>se</strong>mbled a gigantic razorbill with a<br />

height of up to 85 cm and a weight of about 5 kilos. In<br />

the breeding <strong>se</strong>ason it was basically the same colour as a<br />

razorbill with a glossy black back and a white stomach.<br />

It also had large white p<strong>at</strong>ches on each side of its head from<br />

the bill and up over the eye. The bill was narrow, high<br />

and about 9 cm long, back with grooves and yellow <strong>at</strong> the<br />

corners of the mouth. Legs, feet and claws were black and<br />

with black-brown webbing. In the winter t<strong>her</strong>e were more<br />

white fe<strong>at</strong><strong>her</strong>s in the plumage and the white p<strong>at</strong>ch on the<br />

head was speckled with brown fe<strong>at</strong><strong>her</strong>s. The winter<br />

plumage of the young birds was the same as th<strong>at</strong> of the<br />

old birds.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 29


30


Inuusuttunut piukkunnartut<br />

timersortartorpalaartullu<br />

North Atlantic Fur Group, suliffeqarfittut<br />

namminersortutut<br />

suliffeqarfik pisortanit pigineqartoq Gre<strong>at</strong><br />

<strong>Greenland</strong> sinnerlugu puisit amiinik nunarsuarmut<br />

tamarmut nioqquteqartartoq,<br />

qa<strong>at</strong>iguunik, meeqq<strong>at</strong> <strong>at</strong>isaannik taski nillu<br />

ilusilersoriikkanik namminerisanik misiliilerpoq.<br />

Suliffeqarfiup qanittukkut ilusilersukk<strong>at</strong><br />

B-Hamburg Kollektionimik taas<strong>at</strong><br />

– ilusilersuisartoq Bente Houmann Ander<strong>se</strong>n<br />

ullumikkut Tysklandimi Hamburgimi<br />

najugaqartoq malillugu k<strong>at</strong>itikkamik <strong>at</strong><strong>se</strong>rneqartut<br />

– tamanut saqqummiuppai. Bente<br />

Houmann ukiuni arlalinni Gre<strong>at</strong> <strong>Greenland</strong>ip<br />

<strong>at</strong>a<strong>at</strong>simoortuliaanik aamma ilusilersuisuusarsimavoq.<br />

Nittarsaassinermili<br />

ilisarna<strong>at</strong> nutaaq aqqutigalugu niuernermi<br />

ilusilersukk<strong>at</strong> allaanerussuteqalaarput.<br />

Tam<strong>at</strong>umani ilusilersukk<strong>at</strong> inuusuttunut<br />

piukkunnarnerunissa<strong>at</strong> timersortartorpalaarnerunissaallu<br />

siunniunneqarsimasoq<br />

K<strong>at</strong>rine Peder<strong>se</strong>n, North Atlantic Fur Groupimi<br />

tuniniaanermut pisortaq, oqarpoq.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010<br />

31


32<br />

Ung og sporty<br />

North Atlantic Fur Group, der som<br />

priv<strong>at</strong> virksomhed sælger sælskind<br />

<strong>for</strong> det offentligt ejede Gre<strong>at</strong> <strong>Greenland</strong> til<br />

hele verden, <strong>for</strong>søger sig nu med sine egne<br />

færdigdesignede kollektioner inden <strong>for</strong><br />

jakker, børnetøj og tasker. Virksomheden<br />

præ<strong>se</strong>nterede <strong>for</strong> nylig sin B-Hamborg<br />

Kollektion – et sammens<strong>at</strong> navn efter<br />

designeren Bente Houmann Ander<strong>se</strong>n,<br />

som bor i Hamborg i Tyskland. Hun har i<br />

flere år også designet Gre<strong>at</strong> <strong>Greenland</strong>s<br />

kollektioner. Under det nye brandnavn er<br />

stilen dog noget anderledes. Her s<strong>at</strong><strong>se</strong>s der<br />

på det sporty og mere ungdommelige snit,<br />

lyder det fra K<strong>at</strong>rine Peder<strong>se</strong>n, salgschef i<br />

North Atlantic Fur Group.


Young and sporty<br />

North Atlantic Fur Group, which is<br />

a priv<strong>at</strong>e company th<strong>at</strong> <strong>se</strong>lls <strong>se</strong>al<br />

skins all over the world on behalf of the<br />

publicly-owned Gre<strong>at</strong> <strong>Greenland</strong>, is going<br />

to give its own readymade collections with<br />

jackets, children’s clothes and bags a try.<br />

The company recently pre<strong>se</strong>nted its<br />

B-Hamburg Collection – named after<br />

designer Bente Houmann Ander<strong>se</strong>n, who<br />

lives in Hamburg in Germany. For <strong>se</strong>veral<br />

years she has also designed Gre<strong>at</strong><br />

<strong>Greenland</strong>’s collections. But the style of the<br />

new brand is different. The focus <strong>her</strong>e is<br />

on sporty and more youthful designs, says<br />

K<strong>at</strong>rine Peder<strong>se</strong>n, sales manager <strong>at</strong> North<br />

Atlantic Fur Group.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010<br />

33


Besøg www.hotelarctic.com og få<br />

en opd<strong>at</strong>eret udsigt over Isfjorden<br />

fra hotellets webkamera.<br />

34<br />

★★★★★<br />

4-star hotel / 5-star conference<br />

Tel.: +299 94 41 53 · E-mail: conference@hotel-arctic.gl<br />

www.hotelarctic.com<br />

Vi byder på en eventyrlig<br />

oplevel<strong>se</strong> <strong>for</strong> alle dine san<strong>se</strong>r<br />

Hotel Arctic er på rigtig mange måder det bedste udgangspunkt <strong>for</strong><br />

eventyr. Ude i n<strong>at</strong>uren, i dit stille sind eller i fælles flok, når det<br />

gælder.<br />

Vores gæster giver os ret gang på gang, så tag os med i over -<br />

vej el<strong>se</strong>rne næste gang du ønsker en god overn<strong>at</strong>ning i pagt<br />

med n<strong>at</strong>uren - 250 km nord <strong>for</strong> Polarcirklen. TIKILLUARIT.<br />

Det er i ke uden grund <strong>at</strong> vores hotelvideo i 2010 har vundet pri<strong>se</strong>n som verdens bedste - <strong>se</strong> videoen påwww.hotelarctic.com<br />

BBQ på terras<strong>se</strong>n med direkte<br />

udsigt til UNESCO verdensarv<br />

Mandage og lørdage i sæsonen (fra første lørdag i juni) byder<br />

hotellets Restaurant Ulo på 2 specielle gourmetoplevel<strong>se</strong>r, nemlig<br />

den store barbecue på hotellets terras<strong>se</strong> (lørdage) samt den store<br />

aftenbuffet med grønlandske specialiteter (mandage).<br />

Begge arrangementer byder samtidig på en meget<br />

appetitvækkende udsigt over isfjorden.<br />

Iluliss<strong>at</strong>


Mittarfiinnaanngitsoq<br />

All<strong>at</strong>tut: Siw Møller-Kristen<strong>se</strong>n aamma Jesper Kunuk Egede<br />

Kangerlussuaq Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a sinneranut isaaffittut<br />

pingaarnersaaginnanngilaq. Av<strong>at</strong>angii<strong>se</strong>risaa pissanganarluinnartuuvoq.<br />

Ulluni arlalinni ajornanngitsumik<br />

paasisassarsiorluni angalasoqarsinnaavoq. Tulliutut qilanaartuutiss<strong>at</strong>ut<br />

isigineqarsinnaapput. Kangerlussuarmi eqqaanilu<br />

angalanerit pillugit annertunerusumik <strong>at</strong>uagass<strong>at</strong> wogac.<br />

comimi <strong>at</strong>uarneqarsinnaapput.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010<br />

KAL Kangerlussuarmi Sermersuaq tikivillugu<br />

biilertoqarsinnaavoq. Rus<strong>se</strong>llip<br />

<strong>se</strong>rmiani <strong>se</strong>rmeq portusooq<br />

takuniagassaqqissuujuaannarpoq.<br />

Ukiup qanoq ilinera apeqquta<strong>at</strong>innagu<br />

Rus<strong>se</strong>llip <strong>se</strong>rmia taama<br />

qanitsigalugu isiginnaarlugu<br />

alutornarluinnartuuvoq.<br />

DK I Kangerlussuaq kan man køre<br />

med bil helt ind til Indlandsi<strong>se</strong>n.<br />

Den høje ismur ved Rus<strong>se</strong>ll<br />

gletsc<strong>her</strong>en er altid et besøg værd.<br />

Det er – uan<strong>se</strong>t årstid – en fantastisk<br />

oplevel<strong>se</strong> <strong>at</strong> opleve Rus<strong>se</strong>ll<br />

gletsc<strong>her</strong>en på tæt hold.<br />

GB In Kangerlussuaq you can drive all<br />

the way in to the inland ice by car.<br />

The high wall of ice <strong>at</strong> the Rus<strong>se</strong>ll<br />

Glacier is always worth a visit.<br />

Regardless of the time of year,<br />

experiencing the Rus<strong>se</strong>ll Glacier<br />

<strong>at</strong> clo<strong>se</strong> quarters is a fantastic<br />

experience.<br />

Christina Lyngbye<br />

35


Mere end en lufthavn<br />

Af Siw Møller-Kristen<strong>se</strong>n og Jesper Kunuk Egede<br />

Kangerlussuaq er mere end hovedporten til det øvrige<br />

Grønland. Området er vildt spændende. Man kan sagtens<br />

gå på opdagel<strong>se</strong> i flere dage. Her en smagsprøve.<br />

36<br />

KAL Kangerlussuarmi umimma<strong>at</strong> <strong>at</strong>ugarissaarlutik uumasuupput. 60’ikkut<br />

aallartinneranni umimma<strong>at</strong> Tunumeersut 27-t timmisartumik Kangerlussuarmut<br />

nuunneqarput – nuussinerlu ilu<strong>at</strong>silluarsima qaaq. Ullumikkut<br />

tamaani umimma<strong>at</strong> 15.000-it sinnerlugit amerlassu<strong>se</strong>qarput!<br />

DK Moskusok<strong>se</strong>rne i Kangerlussuaq nyder det gode liv. I starten af 60’erne<br />

fløj man 27 østgrønlandske moskusok<strong>se</strong>r til Kangerlussuaq – og sikke<br />

en succes. I dag er bestanden i området på over 15.000 indvider!<br />

GB The musk-oxen in Kangerlussuaq live the good life. At the beginning<br />

of the 60s, 27 musk-oxen from East <strong>Greenland</strong> were flown to<br />

Kangerlussuaq – and they were a huge success. Today, the<br />

popul<strong>at</strong>ion consists of more than 15.000 individuals!<br />

Læs mere om turene i Kangerlussuaq-området på wogac.com<br />

Tom Nørregård Jen<strong>se</strong>n<br />

KAL Kangerlussuarmi Ka K<br />

k<strong>at</strong>ersugaasivik aliana<strong>at</strong>soq aqqutigalugu Kalaallit<br />

Nunaanni Nu timmisartornerup oqaluttuassartaa kingumut qiviarluni misissu<strong>at</strong>aarneqarsinnaavoq.<br />

su<br />

Ilisimasassarpassuit pissarsiarineqarsinnaapput<br />

k<strong>at</strong>ersugaasivillu ka<br />

eriagisassarpassua<strong>at</strong>eqarpoq nuannerluinnartunik.<br />

DK Det D hyggelige mu<strong>se</strong>um i Kangerlussuaq tager dig med på en tur tilbage<br />

i flyvningens historie i Grønland. Der er en overflod af viden <strong>at</strong> hente, og<br />

mu<strong>se</strong>et m er fuld af hyggelige klenodier.<br />

GB The cosy mu<strong>se</strong>um in Kangerlussuaq takes you back through<br />

avi<strong>at</strong>ion history in <strong>Greenland</strong>. T<strong>her</strong>e is a wealth of knowledge<br />

<strong>her</strong>e and the mu<strong>se</strong>um is full of interesting treasures.<br />

Nordic Adventure


More than<br />

an airport<br />

By Siw Møller-Kristen<strong>se</strong>n and Jesper Kunuk Egede<br />

Kangerlussuaq is more than the main<br />

g<strong>at</strong>eway to the rest of <strong>Greenland</strong>.<br />

The surroundings are tremendously exciting and nd<br />

you could easily spend <strong>se</strong>veral days exploring.<br />

Here is a little taste of wh<strong>at</strong> you can find.<br />

Read more about trips in the Kangerlussuaq<br />

district <strong>at</strong> wogac.com<br />

KAL Kangerlussuarmi <strong>se</strong>rmersuaq alutornarluinnartoq<br />

isikkivinnik paasiuminarnerulersitsisarpoq. Sermersuarmiileraanni<br />

<strong>se</strong>rmersuaq naassaanngitsutut<br />

misinnarsisarpoq, aamma naassaanngingaj<strong>at</strong>tumik<br />

isorartussu<strong>se</strong>qarpoq. 2009 aallarnerfigalugu issittumi<br />

ilisimasassarsiortartut tumisiorlugit angalasoqarsinnaalerpoq<br />

– piviusorpalaarnerusinnaanngilarlu!<br />

DK Den imponerende indlandsis i Kangerlussuaq sætter<br />

tingene i perspektiv. Når man står inde på den, virker<br />

den uendelig, og det er den jo næsten også. Siden<br />

2009 har man kunnet gå i polar<strong>for</strong>skernes fodspor og<br />

overn<strong>at</strong>te i Camp Ice Cap – mere autentisk bliver det<br />

ikke!<br />

GB The impressive inland ice in Kangerlussuaq puts<br />

things into perspective. When you stand on it, it<br />

<strong>se</strong>ems to be endless and it almost is. Since 2009 it<br />

has been possible to follow in the footsteps of the<br />

polar explorers and spend the night <strong>at</strong> Camp Ice Cap<br />

– it doesn’t get more authentic than this!<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010<br />

KAL Neriniartarfik Roklubben ukiup qanoq ilinera apeqquta<strong>at</strong>illugu illup iluani silamilu nerisassanik pitsavinnik sassaal-<br />

liuteqartarpoq. Roklubben pinngortitarsuup qeqqani alianaalluinnartumik inissisimavoq, taamaammallu uumasut<br />

neriniartarfiup igalaavisigut akuttunngitsumik isiginnaarneqarsinnaasarlutik. Nerisassiass<strong>at</strong> sassaalliutigineqartartut<br />

ilarpassui Kangerlussuarmit eqqaanillu pisuupput – allaammi na<strong>at</strong>it<strong>at</strong> ilanngullugit!<br />

DK Restaurant Roklubben byder på god mad både inde og ude, alt afhængig af årstiden. Roklubben ligger smukt placeret<br />

midt i den store n<strong>at</strong>ur, så man kan ofte sidde og holde øje med dyrelivet fra restaurantens vinduer. En stor del af de<br />

råvarer, der <strong>se</strong>rveres, kommer fra Kangerlussuaq-området – <strong>se</strong>lv grønsagerne!<br />

GB Restaurant “Roklubben” offers good food, <strong>se</strong>rved inside or out depending on the time of year. Roklubben is beautifully<br />

situ<strong>at</strong>ed in the middle of the gre<strong>at</strong> n<strong>at</strong>ural surroundings, so you can often sit and w<strong>at</strong>ch the animal life from the<br />

windows of the restaurant. A large part of the ingredients in the food th<strong>at</strong> is <strong>se</strong>rved comes from the Kangerlussuaq<br />

region – even the vegetables!<br />

WOGAC<br />

37<br />

GTE


38<br />

<br />

<br />

<br />

NUTAARSIASSAT · INUUSSUTIT · INUIT · TIMERSORNEQ · ASSIT · POLITIKKI<br />

WWW.<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Sermitsiaq.AG qaammammut 500.000-it sinnerlugit<br />

pulaarneqartarami Kalaallit Nunaanni websidet<br />

nuannarineqarnerpaartara<strong>at</strong>!


HOTELLET I CENTRUM<br />

HOTEL HVIDE FALK<br />

POSTBOKS 20 · 3952 ILULISSAT<br />

+299 943343<br />

www.hotelhvidefalk.dk<br />

reception@hotelhvidefalk.dk<br />

45 VÆRELSER · 9 HOTEL LEJLIGHEDER · RESTAURANT HVIDE FALK · THAIRESTAURANT LOTUS · PUB FALKEREDEN


Aalisakk<strong>at</strong> itisoormiut nuta<strong>at</strong><br />

Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a imartaani aalisakk<strong>at</strong> nuta<strong>at</strong> 57-it<br />

ilisim<strong>at</strong>uunit nassaarineqarput<br />

All<strong>at</strong>toq: Christian Schultz-Lorentzen<br />

Aalisakk<strong>at</strong> takornart<strong>at</strong> arlalissuit Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a imartaani<br />

nassaarineqarnerannut itisuumi aalisarnerulersimaneq<br />

immallu kiss<strong>at</strong>sikkiartornera pissutaagunarput.<br />

1992-imi kingullermik kisitsisoqarneranit aalisakk<strong>at</strong> takornart<strong>at</strong><br />

57-ersuit na<strong>at</strong>sorsukkanut ilaalersimapput. Tamanna<br />

na<strong>at</strong>sorsukkani nutaani Pinngortitaleriffimmi ilisim<strong>at</strong>uut<br />

qalluna<strong>at</strong> kalaallillu suleq<strong>at</strong>igalugit Københavnimi Zoologisk<br />

Mu<strong>se</strong>umimi aalisakkanik aqutsisup Peter Rask Møllerip ingerlassimasaani<br />

takutinneqarpoq.<br />

Taamaalilluni Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a imartaani aalisakk<strong>at</strong> ilisimaarineqartut<br />

k<strong>at</strong>illugit 269-inik amerlassu<strong>se</strong>qalerput.<br />

– Aalisagarpassuit nuta<strong>at</strong> takkussimanerannut silap pissusa<strong>at</strong>a<br />

allanngornera pissutaanerassallugu mianersuutigaarput,<br />

taama<strong>at</strong>torli aalisakk<strong>at</strong> nuta<strong>at</strong> kiannerulersimanera pissutigigunarlugu<br />

takkussimasut tallim<strong>at</strong> missaanniipput. Tamakku<br />

tassaapput lak<strong>se</strong>sild, hvilling, blåkæft, havtaske aamma snippe,<br />

Peter Rask Møller oqarpoq.<br />

NUTAARTAAT<br />

Aalisakk<strong>at</strong> Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a imartaani nutaajusut 57-it assigiinngitsutigut<br />

”nutaajupput”. Aalisakk<strong>at</strong> ila<strong>at</strong> 47-t nunarsuup<br />

sinnerani ilisimaneqareerput, nun<strong>at</strong>tali imartaani nutaajullutik.<br />

KAL Eqalussuit Portugisisk fløjlshaj.<br />

DK Portugisisk fløjlshaj.<br />

GB Portugue<strong>se</strong> shark.<br />

Tam<strong>at</strong>uma akerlianik qulit nutaarluinnaapput ilisim<strong>at</strong>uussutsikkullu<br />

siorn<strong>at</strong>igut allaa<strong>se</strong>rineqarsiman<strong>at</strong>ik.<br />

Aalisakk<strong>at</strong> ila<strong>at</strong> tallimaanna<strong>at</strong> issittormiuupput – immap naqqani<br />

quassuup Canadap Kalaallit Nuna<strong>at</strong>alu aamma Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a<br />

Islandillu akorn<strong>at</strong>igoortup avannaani immami nillertumi<br />

taamaalla<strong>at</strong> uumasuusartut. Sinneri immami kissarnerulaartumi<br />

uumasuunerusarput.<br />

Aalisakk<strong>at</strong> nuta<strong>at</strong> amerlanersa<strong>at</strong> itisoormiuupput, 400 meterinik<br />

itissusilimmit ammullu uumasuusartut. Tam<strong>at</strong>umani<br />

as<strong>se</strong>rsuutigalugu pineqarput eqalussuit nuta<strong>at</strong> islandsk k<strong>at</strong>tehaj<br />

aamma portugisisk fløjlshaj. Eqalussuit taakku maanna<br />

saqqummernerannut ilisim<strong>at</strong>usa<strong>at</strong>igalugu umiarsuit inuussutissarsiutigalugulu<br />

aalisartut itisuumi aalisarnerulersimaner<strong>at</strong><br />

pissutaasinnaavoq.<br />

Silap pissusaa pillugu ilisim<strong>at</strong>usarnermi aalisakk<strong>at</strong> kissassu<strong>se</strong>rlu<br />

qulequtt<strong>at</strong>ut nutaajunngill<strong>at</strong>. Kalaallit Nunaanni saarulleqassutsip<br />

allanngorarnera qangali pisartuuvoq, as<strong>se</strong>rsuutigalugulu<br />

1920-40-kkunni saarulleqarujussuarneranut kiannerunera pissuta<strong>at</strong>inneqartarluni,<br />

tam<strong>at</strong>umalu kingorna saarullikinnerulersimaneranut<br />

nillernerulersimanera pissutaalluni.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 41<br />

Henrik Carl


Nye fiskearter i dybet<br />

Forskere har opdaget 57 nye fiskearter i havet omkring Grønland<br />

Af Christian Schultz-Lorentzen<br />

Øget fiskeri på dybt vand og stigende havtemper<strong>at</strong>urer er<br />

<strong>for</strong>mentlig årsag til, <strong>at</strong> en række nye fiskearter har gjort<br />

sit indtog i grønlandske farvande.<br />

Siden den sidste optælling i 1992 er hele 57 arter kommet til.<br />

Det vi<strong>se</strong>r en ny opgørel<strong>se</strong> <strong>for</strong>etaget af fiskekur<strong>at</strong>or Peter Rask<br />

Møller fra Zoologisk Mu<strong>se</strong>um i København i samarbejde med<br />

danske og grønlandske <strong>for</strong>skere på Grønlands N<strong>at</strong>urinstitut.<br />

Dermed er der nu i alt 269 kendte fiskearter i grønlandske farvande.<br />

– Vi er <strong>for</strong>sigtige med <strong>at</strong> annoncere, <strong>at</strong> de mange nye arter skyldes<br />

klimaændringer, men der er dog cirka fem nye arter, som<br />

sandsynligvist er kommet til på grund af øgede temper<strong>at</strong>urer.<br />

Det drejer sig om lak<strong>se</strong>sild, hvilling, blåkæft, havtaske og snippe,<br />

siger Peter Rask Møller.<br />

DE NYE ARTER<br />

De 57 nye grønlandske fiskearter er ”nye” på <strong>for</strong>skellige måder.<br />

De 47 af arterne er kendte arter på verdensplan, men er nye i<br />

42<br />

KAL Eqalussuaq Islandsk k<strong>at</strong>tehaj – Kalaallit<br />

Nuna<strong>at</strong>a eqqaani eqalussuit nuta<strong>at</strong> ila<strong>at</strong>.<br />

DK Islandsk k<strong>at</strong>tehaj – en af de nye hajer<br />

ved Grønland.<br />

GB Icelandic c<strong>at</strong> shark – one of the new<br />

sharks in <strong>Greenland</strong>.<br />

grønlandske farvande. Til gengæld er 10 arter fuldstændig nye<br />

og ikke tidligere beskrevet af videnskaben.<br />

Kun fem af arterne er arktiske – det vil sige, <strong>at</strong> de kun <strong>for</strong>ekommer<br />

i det kolde vand nord <strong>for</strong> de undersøiske højderygge, der<br />

løber mellem Canada og Grønland og Grønland og Island.<br />

Resten er arter, der trives bedst i lidt lunere vand.<br />

Langt de fleste nye arter er dybhavsfisk, der lever fra omkring<br />

400 meters dybde og nedefter. Det gælder <strong>for</strong> ek<strong>se</strong>mpel to nye<br />

hajarter, islandsk k<strong>at</strong>tehaj og portugisisk fløjlshaj. Årsagen til,<br />

<strong>at</strong> dis<strong>se</strong> arter dukker op nu, kan skyldes øget dybhavsfiskeri<br />

<strong>for</strong>etaget af både <strong>for</strong>skningsskibe og erhvervsfiskere.<br />

Fisk og temper<strong>at</strong>ur er ikke noget nyt tema i klima<strong>for</strong>skningen.<br />

Svingningerne i Grønlands torskebestande er en klassiker, hvor<br />

store <strong>for</strong>ekomster i <strong>for</strong> ek<strong>se</strong>mpel 1920-40-erne tilskrives et varmere<br />

klima, mens nedgangen derefter skyldes koldere klima.<br />

Pinngortitaleriffik / Grønlands N<strong>at</strong>urinstitut / <strong>Greenland</strong> Insitute of N<strong>at</strong>ure


New fish species<br />

in the depths of the ocean<br />

Scientists have discovered 57 new species of fish<br />

in the w<strong>at</strong>ers around <strong>Greenland</strong><br />

By Christian Schultz-Lorentzen<br />

Increa<strong>se</strong>d fishing in deep w<strong>at</strong>ers and rising <strong>se</strong>a<br />

temper<strong>at</strong>ures are probably why a <strong>se</strong>ries of new species<br />

of fish have made their entry into <strong>Greenland</strong>ic w<strong>at</strong>ers.<br />

Since the last count in 1992 all of 57 species have turned up.<br />

This was shown in a new count carried out by Fish Cur<strong>at</strong>or<br />

Peter Rask Møller from Zoological Mu<strong>se</strong>um in Copenhagen in<br />

cooper<strong>at</strong>ion with Danish and <strong>Greenland</strong>ic re<strong>se</strong>arc<strong>her</strong>s <strong>at</strong> the<br />

<strong>Greenland</strong> Institute of N<strong>at</strong>ure.<br />

With this, t<strong>her</strong>e is now a total of 269 known species of fish in<br />

<strong>Greenland</strong>ic w<strong>at</strong>ers.<br />

– We are cautious about st<strong>at</strong>ing th<strong>at</strong> the many new species are<br />

<strong>her</strong>e due to clim<strong>at</strong>e changes, but t<strong>her</strong>e are about five new<br />

species th<strong>at</strong> have probably come due to increa<strong>se</strong>d temper<strong>at</strong>ures.<br />

They are Mueller’s pearlside, whiting, blackbelly ro<strong>se</strong>fish,<br />

angler and snake pipefish, says Peter Rask Møller.<br />

THE NEW SPECIES<br />

The 57 new <strong>Greenland</strong>ic fish species are “new” in different<br />

ways. 47 of them are species which are known around the<br />

KAL Aalisagaq itisoormioq Dybhavstud<strong>se</strong> fisk<br />

– 2009-mi Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a imar taani<br />

siullerpaamik pisarineqartoq.<br />

DK Dybhavstud<strong>se</strong>fisk – fanget <strong>for</strong> første<br />

gang i grønlandske farvande i 2009.<br />

GB Linophryne bicornis – caught <strong>for</strong><br />

the first time in the w<strong>at</strong>ers around<br />

<strong>Greenland</strong> in 2009.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010<br />

world, but are new in <strong>Greenland</strong>ic w<strong>at</strong>ers. On the ot<strong>her</strong> hand,<br />

10 species are completely new and have not previously been<br />

described by science.<br />

Only five of the species are Arctic fish, i.e. they are not found<br />

in the cold w<strong>at</strong>ers north of the sub-marine ridge th<strong>at</strong> runs<br />

between Canada and <strong>Greenland</strong> and <strong>Greenland</strong> and Iceland.<br />

The ot<strong>her</strong>s are species th<strong>at</strong> thrive in somewh<strong>at</strong> warmer w<strong>at</strong>er.<br />

By far the majority of the new species are deep w<strong>at</strong>er fish<br />

which live <strong>at</strong> a depth of 400 metres or more. This applies to e.g.<br />

two new species of shark, the Icelandic c<strong>at</strong> shark and the<br />

Portugue<strong>se</strong> shark. The reason why the<strong>se</strong> species are turning up<br />

now is becau<strong>se</strong> of increa<strong>se</strong>d deep w<strong>at</strong>er fishing by scientific<br />

ves<strong>se</strong>ls and by the fishing industry.<br />

Fish and temper<strong>at</strong>ure are not new themes <strong>for</strong> clim<strong>at</strong>e re<strong>se</strong>arch.<br />

The fluctu<strong>at</strong>ion in <strong>Greenland</strong>’s cod popul<strong>at</strong>ion is a classic,<br />

w<strong>her</strong>e the huge stocks <strong>for</strong> example in the 1920-40s were<br />

<strong>at</strong>tributed to a warmer clim<strong>at</strong>e, while the following decline<br />

was due to a colder clim<strong>at</strong>e.<br />

Henrik Carl / Peter Rask Møller<br />

43


Photo from Storø Gold Deposit<br />

Qingaaq prospect in the background.<br />

2010 focus:<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

• Nuuk Gold Province<br />

• Nanortalik Gold Province<br />

• Thule Iron Province<br />

• Rare Earth Elements<br />

• Diamonds<br />

NunaMinerals A/S<br />

Issortarfi mmut 1 · P.O.Box 790 · DK-3900 Nuuk · <strong>Greenland</strong><br />

Phone: +299 36 20 00 · Fax: +299 36 20 10<br />

E-mail: info@nunaminerals.com · www.nunaminerals.com


46 5 timer kr 550,-<br />

Uovertrufne oplevel<strong>se</strong>r<br />

- lige der hvor Indlandsi<strong>se</strong>n møder havet<br />

Eqi – den kælvende bræ<br />

Ice Camp Eqi: DKK 1.295 per person per n<strong>at</strong> i to-personers<br />

hytte. Pri<strong>se</strong>n inkluderer fuld pension i Café Victor,<br />

<strong>se</strong>ngetøj og håndklæder. Udsigt til bræen fra alle hytter.<br />

Sejlturen til og fra Eqi koster DKK 1.595 – også som dags -<br />

crui<strong>se</strong> med dejlig frokost.<br />

World of <strong>Greenland</strong><br />

Kussangajaannguaq 7, Postboks 109, 3952 Iluliss<strong>at</strong><br />

Tlf. +299 94 43 00, Fax +299 94 43 02, info@wog.gl<br />

WORLD<br />

OF GREENLAND<br />

Mød Indlandsi<strong>se</strong>n og det farverige Grønland<br />

KANGERLUSSUAQ - Eventyret ved Indlandsi<strong>se</strong>n begynder <strong>her</strong><br />

Indlandsi<strong>se</strong>n<br />

2 dage kr 1790,-<br />

Camp Ice Cap<br />

Inkl. alt udstyr, mad og transport<br />

Tur Til Indlandsi<strong>se</strong>n Punkt 660<br />

Moskussafari<br />

2 timer kr 215,-<br />

Vi kører ud i fjeldet og spejder<br />

efter det spændende arktiske<br />

dyreliv<br />

Overn<strong>at</strong>ning<br />

Polar Lodge - centralt beliggende,<br />

nyistands<strong>at</strong>, internet.<br />

Old Camp - vandrehjem i<br />

hyggelige omgivel<strong>se</strong>r.<br />

Iluliss<strong>at</strong> isfjord<br />

Unesco verdensarv<br />

-opleves til fods, til<br />

vands og fra luften<br />

Helikoptertur: DKK 2.695,-<br />

Sejltur mellem isfjeldene:<br />

fra DKK 450,-<br />

Guidet vandretur til den<br />

fantastiske udsigt over<br />

isfjorden: DKK 200,-<br />

BOOK ONLINE PÅ: www.worldofgreenland.com<br />

Læs mere på<br />

www.wogac.com<br />

KANGERLUSSUAQ<br />

kontor og shop<br />

Telefon +299 841648<br />

SISIMIUT<br />

Kontor og shop<br />

Telefon +299 863000<br />

info@wogac.com<br />

SISIMIUT<br />

Besøg det farverige Sisimiut, som ligger smukt<br />

omgivet af høje fjelde og dybe fjorde. Her er<br />

mas<strong>se</strong>r af muligheder; du kan vandre, tage på<br />

fisketure og opleve livet i en grønlandsk by.<br />

Prøv f.eks.:<br />

Assaqutaq og hvaler<br />

Vi besøger den <strong>for</strong>ladte bygd Assaqutaq og<br />

spejder efter hvaler. 3 timer kr 795,-


NEWS<br />

Kuultisiorfik ammaqqippoq<br />

Kalaallit Nunaanni kuultisiorfiit siullersa<strong>at</strong>,<br />

Nalunaq, Nanortallip<br />

eqqaani Napasorsuup Qooruaniittoq, maanna<br />

ingerl<strong>at</strong><strong>se</strong>qqilerpoq.<br />

Taama pisoqarpoq kuultisiorfimmi piginneq<strong>at</strong>aassutit<br />

ingerl<strong>at</strong><strong>se</strong>q<strong>at</strong>igiiffiup Angus &<br />

Rossip 1,5 millioner dollarsinik akilerlugit<br />

Crew Gold Corpor<strong>at</strong>ionimit, 2004-mi kuultimik<br />

tunisassiulersumit, kisiannili 2008-mi<br />

taama<strong>at</strong>itsiinnartumit, pisiareeraalu. Tam<strong>at</strong>umani<br />

kuultimik mekaniskiusumik tunisassiorneq<br />

pineqarpoq, tassa a<strong>at</strong>sitass<strong>at</strong> kuultimik<br />

akullit sumiiffimmi <strong>se</strong>qut<strong>se</strong>rneqariarlutik<br />

imermik akullugit kaavitinneqartarlutik,<br />

taamalu kuultimernit ajornannginnerusumik<br />

immikkoortinneqarsinnaalersarlutik. Siorn<strong>at</strong>igut<br />

a<strong>at</strong>sitassaq kuultimik akulik Canadami<br />

suliarinnittarfimmut umiarsuit <strong>at</strong>orlugit assartorneqartaraluarpoq.<br />

Kuultisiorfiup sulisartunut 60-it missaanniittunut<br />

suliassaqartitsinissaa na<strong>at</strong>sorsuutigineqarpoq.<br />

Nunaqarfinnit illoqarfinnut<br />

Taam<strong>at</strong>ut ingerlasoqarnera sivitsortumi<br />

<strong>at</strong>uussimavoq, ukiunili aggersuni<br />

suli malunnarnerulissalluni: Nunaqarfinnit<br />

illoqarfinnut nut<strong>se</strong>rarneq. Tamanna innuttaasut<br />

nuttarnerannik misissuinermi nutaami<br />

takutinneqarpoq, ineriartornerlu tamanna qanoq<br />

iliuu<strong>se</strong>qarfigineqanngipp<strong>at</strong> nunaqarfinni<br />

innuttaasut ullumikkut 9000-inik amerlassu<strong>se</strong>qartut<br />

ukiut tulliuttut 20-t ingerlaneranni<br />

affaannanngor<strong>at</strong>arsinnaaner<strong>at</strong> misissuinermit<br />

eqqoriarneqarpoq.<br />

Pingaartumik inuusuttut 15-init 25-nut ukiullit<br />

illoqarfinnut nut<strong>se</strong>rarput. Taakkunani<br />

pingaartumik arn<strong>at</strong> nuttarsinnaassu<strong>se</strong>qarnerupput.<br />

Tamannalu ima annertutigisumik<br />

pisarpoq alla<strong>at</strong> nunaqarfiit arlallit arnanik<br />

amiga<strong>at</strong>eqalersinnaaner<strong>at</strong> eqqoriarneqarluni.<br />

Tam<strong>at</strong>uma peq<strong>at</strong>igisaanik nunaqarfinni innuttaasut<br />

utoqqarta<strong>at</strong> amerliartussapput,<br />

inuusuttulli inuussutissarsiutinik ingerl<strong>at</strong>sisuuniartussaagaluit<br />

ikiliartussallutik.<br />

KAL A<strong>at</strong>sitassarsiorfimmi sulisartut Nalunami sulisut.<br />

DK Minemedarbejdere på arbejde i Nalunaq.<br />

GB Miners <strong>at</strong> work in Nalunaq.<br />

Guldmine genåbner<br />

Grønlands første guldmine, Nalunaq<br />

i Kirkespirdalen ved Nanortalik, kommer<br />

nu igen i aktivitet.<br />

Det sker efter, <strong>at</strong> <strong>se</strong>lskabet Angus & Ross<br />

<strong>for</strong> 1,5 millioner dollars har købt aktierne<br />

i guldminen af Crew Gold Corpor<strong>at</strong>ion, der<br />

startede guldproduktionen i 2004, men<br />

smed håndklædet i ringen i 2008. Der er<br />

tale om en mekanisk guldproduktion, hvor<br />

malmen knu<strong>se</strong>s på stedet, iblandes vand og<br />

centrifugeres, hvorved de lettere guldstykker<br />

adskilles fra det øvrige m<strong>at</strong>eriale. Tidligere<br />

blev malmen <strong>se</strong>jlet til et oparbejdningsanlæg<br />

i Canada.<br />

Minen ventes <strong>at</strong> beskæftige omkring 60 medarbejdere.<br />

Fra land til by<br />

Tenden<strong>se</strong>n har været der længe,<br />

men vil de kommende år accelerere:<br />

Flytningen fra bygd til by. Det vi<strong>se</strong>r en ny<br />

mobilitetsundersøgel<strong>se</strong>, som <strong>for</strong>ud<strong>se</strong>r, <strong>at</strong><br />

bygdernes nuværende befolkning på 9000<br />

borgere risikerer <strong>at</strong> blive halveret de næste<br />

20 år, hvis der ikke sættes ind <strong>for</strong> <strong>at</strong> vende<br />

udviklingen.<br />

Det er særligt de unge i alderen 15 til 25<br />

år, som søger ind mod byerne. Heraf er det<br />

især kvinderne, som er mobile. Det sker i et<br />

så stort omfang, <strong>at</strong> flere bygder <strong>for</strong>ud<strong>se</strong>s <strong>at</strong><br />

komme i underskud med kvinder. Samtidig<br />

vil ældrebefolkningen i bygderne vok<strong>se</strong>,<br />

mens gruppen af unge, der skulle være<br />

erhvervsbærende, reduceres.<br />

Gold mine re-opens<br />

<strong>Greenland</strong>’s first gold mine, Nalunaq<br />

in Kirkespirdalen near Nanortalik, is<br />

to become active again.<br />

This follows the purcha<strong>se</strong> by Angus & Ross<br />

of stocks in the gold mine from Crew Gold<br />

Corpor<strong>at</strong>ion <strong>for</strong> USD 1.5 mill. The mine<br />

started gold production in 2004 but threw in<br />

the towel in 2008. The gold will be produced<br />

using a mechanical process, w<strong>her</strong>e the ore<br />

is crushed on site, mixed with w<strong>at</strong>er and<br />

centrifuged, which <strong>se</strong>par<strong>at</strong>es the gold<br />

particles from the rest of the m<strong>at</strong>erial.<br />

Previously, the ore was <strong>se</strong>nt to Canada to be<br />

refined.<br />

The mine is expected to employ about 60<br />

people.<br />

From countryside to town<br />

The tendency has been t<strong>her</strong>e <strong>for</strong> a<br />

while, but it’s going to acceler<strong>at</strong>e in<br />

coming years: the move from village to town.<br />

This is shown in the results of a new mobility<br />

survey, which predicts th<strong>at</strong> the pre<strong>se</strong>nt<br />

popul<strong>at</strong>ion of the villages, about 9000<br />

citizens, will be reduced by half in the next<br />

20 years, unless steps are taken to turn the<br />

development.<br />

It is particularly young people aged 15 to 25<br />

who are moving to the towns. Especially the<br />

women are mobile. This is happening to<br />

such an extent th<strong>at</strong> a shortage of women<br />

is <strong>for</strong>ecast <strong>for</strong> <strong>se</strong>veral villages. At the same<br />

time, the elderly <strong>se</strong>ction of the popul<strong>at</strong>ion in<br />

the villages will increa<strong>se</strong>, while the number<br />

of young people who should be sustaining<br />

the work<strong>for</strong>ce is being reduced.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 47<br />

Crew Gold Corpor<strong>at</strong>ion


NEWS<br />

Nunarsuarmut tamarmut<br />

Piffissami kalaallisut <strong>at</strong>uakkiornerup<br />

ajornartorsiortutut inuppassuarnit<br />

nalilerneqarfigisaani Kalaallit Nunaannilu<br />

naqiterisitsisarfiup, Atuakkiorfiup, m<strong>at</strong>ulluni<br />

<strong>at</strong>uukkunnaarfigisimasaani kalaallisut<br />

oqa<strong>at</strong>sit qanoq ingerlalluartigisinnaaner<strong>at</strong><br />

ernumm<strong>at</strong>igineqalerpoq. Pissutsit <strong>at</strong>ugassarititaasullu<br />

<strong>at</strong>aavalersut taamaakkaluartut<br />

naqiterisitsisarfeeraq <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simik piginnittulik<br />

Milik Publishing <strong>at</strong>uakkianik eqqumiitsuliortorpalaartunik<br />

arlalinnik saqqummersitsivoq.<br />

Naqiterisitsisarfillu eqquilluarsimagunarpoq<br />

meeqqanut <strong>at</strong>uakkiaq Sila saqqummersikkamiuk.<br />

Atuakkami pineqarpoq nukappiaraq<br />

Tulugaq, nunarsuaq annaanniassallugu<br />

suliassaqalersoq. Atuagaq Kalaallit Nunaanni<br />

1500-nngorlugu tunineqaannarsimanngilaq,<br />

aammali <strong>at</strong>uakkiortua Lana Han<strong>se</strong>n nunani<br />

allani ima soqutigineqartigilersimalluni nunanut<br />

arlalissuarnut oqalugiariartoqqusaalluni<br />

qaaqquneqarsimalluni, ila<strong>at</strong>igut Kinamut.<br />

Taava <strong>at</strong>uakkap Kinami saqqummersinneqarnissaa<br />

Kinamilu innuttaasunit milliardinik<br />

amerlassusilinnit <strong>at</strong>uarneqarsinnaalernissaa<br />

amiga<strong>at</strong>aaginnalissaaq. Tamanna ilumut<br />

nuannerluinnartuussagaluarpoq. Sutigut<br />

tam<strong>at</strong>igut.<br />

48<br />

Til hele verden<br />

I en tid hvor mange mener, <strong>at</strong> den<br />

grønlandske litter<strong>at</strong>ur er i kri<strong>se</strong>, og<br />

Atuakkiorfik, Grønlands Forlag, er lukket og<br />

slukket – har der været bekymring <strong>for</strong>, hvordan<br />

det grønlandske sprog skal klare sig.<br />

Det lille en-mands-<strong>for</strong>lag Milik Publishing<br />

trod<strong>se</strong>r vedvarende omstændighederne og<br />

har udgivet en række kunstneriske bøger. Og<br />

nu har <strong>for</strong>laget tilsyneladende lavet et rent<br />

pletskud med børnebogen Sila om drengen<br />

Tulugaq, der bliver <strong>se</strong>ndt på en mission <strong>for</strong> <strong>at</strong><br />

redde verden. Bogen har ikke blot solgt godt<br />

1500 ek<strong>se</strong>mplarer i Grønland. Forf<strong>at</strong>teren<br />

Lana Han<strong>se</strong>ns bog har også vakt så meget<br />

opmærksom i udlandet, <strong>at</strong> hun er blevet<br />

inviteret til en række lande som <strong>for</strong>edragsholder,<br />

<strong>her</strong>iblandt Kina. Så mangler man<br />

bare, <strong>at</strong> bogen udkommer på det kinesiske<br />

bogmarked og blev tilgængelig <strong>for</strong> landets<br />

milliardbefolkning. Det ville være et eventyr. I<br />

enhver betydning.<br />

KAL Atuakkiortoq Lana Han<strong>se</strong>n <strong>at</strong>uakkamullu Silamut assiliartalersuisoq, Georg Ol<strong>se</strong>n.<br />

For the whole world<br />

DK Forf<strong>at</strong>teren Lana Han<strong>se</strong>n med Georg Ol<strong>se</strong>n, som har lavet illustr<strong>at</strong>ionerne til bogen Sila.<br />

GB The author, Lana Han<strong>se</strong>n with Georg Ol<strong>se</strong>n, who has illustr<strong>at</strong>ed “Sila”.<br />

At a time when many people believe<br />

th<strong>at</strong> <strong>Greenland</strong>ic liter<strong>at</strong>ure is in crisis<br />

and Atuakkiorfik, <strong>Greenland</strong>’s Publis<strong>her</strong>,<br />

has shut up shop, t<strong>her</strong>e is concern whet<strong>her</strong><br />

the <strong>Greenland</strong>ic language can survive. The<br />

small one-man publis<strong>her</strong>, Milik Publishing<br />

is defying the enduring situ<strong>at</strong>ion and has<br />

published a <strong>se</strong>ries of art books. And now the<br />

publis<strong>her</strong> has apparently scored a bull’s-eye<br />

with the children’s book Sila, about a boy<br />

called Tulugaq, who is <strong>se</strong>nt to save the world.<br />

Not only has the book sold 1500 copies in<br />

<strong>Greenland</strong>, author Lana Han<strong>se</strong>n’s book has<br />

also <strong>at</strong>tracted so much <strong>at</strong>tention abroad th<strong>at</strong><br />

she has been invited to hold talks in a <strong>se</strong>ries<br />

of countries, amongst them China. All th<strong>at</strong><br />

remains is <strong>for</strong> the book to be published on<br />

the Chine<strong>se</strong> market and become available <strong>for</strong><br />

the country’s over one billion inhabitants.<br />

This would really be an adventure – in every<br />

meaning of the word.<br />

Andreas Rycbacken


KAL Kalaallit Nuna<strong>at</strong> februaarip<br />

aallaqqa<strong>at</strong>aani 1985-imi<br />

taamani EF-iusumit<br />

ilaasortaajunnaarpoq.<br />

DK Grønland udtrådte den 1.<br />

februar 1985 af det<br />

daværende EF.<br />

GB <strong>Greenland</strong> left wh<strong>at</strong> was then<br />

EF on February 1st, 1985.<br />

Ukiuni 25-ni EU-p<br />

av<strong>at</strong>aaniilluni<br />

Ukioq manna Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a tupaalla<strong>at</strong>aasumik<br />

EF-imit, ullumikkut<br />

EU-mit, anineranit ukiut 25-nngorput. Taasisitsinermi<br />

peq<strong>at</strong>aasut 74,9 procentiupput,<br />

Europamilu suleq<strong>at</strong>igiiffimmit aninissamik<br />

tapersiillutik taasitut 53 procentiupput. Nun<strong>at</strong>ta<br />

ilaasortaajunnaarnissaanik suliniuteqartut<br />

tunngavilersuutaasa pingaarnersaannut<br />

ilaavoq EF-mi aalisartut Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a<br />

imartaani amerlavallaanik aalisagartassinneqarnissaannik<br />

ernumm<strong>at</strong>iginninneq.<br />

Tam<strong>at</strong>uma kingorna Kalaallit Nuna<strong>at</strong> EF-mut<br />

aalisarneq pillugu iluaqutissartaqarluartumik<br />

isumaq<strong>at</strong>igiissusiorpoq. Isumaq<strong>at</strong>igiissut<br />

ukiut pingasut m<strong>at</strong>uma siorna suleq<strong>at</strong>igiinnissaq<br />

pillugu isumaq<strong>at</strong>igiissummik taar<strong>se</strong>rneqarpoq,<br />

isumaq<strong>at</strong>igiissummilu ila<strong>at</strong>igut<br />

EU-mi aalisartunut aalisagartassiisarnikkut<br />

ilinniartitaanermut tapiissuteqartarnissaq<br />

aamma ila<strong>at</strong>inneqarpoq. Piffissami kingullermi<br />

partiinit arlalinnit, ila<strong>at</strong>igut partiimit<br />

naalakkersuisooq<strong>at</strong>aasumit Demokra<strong>at</strong>init,<br />

EU-p av<strong>at</strong>aaniittuarnerup pissusissamisoornera<br />

apeqqu<strong>se</strong>rneqartalerpoq. Taama<strong>at</strong>torli<br />

ilaasortanngoqqittoqassapp<strong>at</strong> pitsaaqutinik<br />

ajoqutinillu qulaajaassutaasinnaasunik suli<br />

pisort<strong>at</strong>igoortumik misissuisitsisoqalinngilaq.<br />

Kalaallit Nuna<strong>at</strong> a<strong>at</strong>sitass<strong>at</strong>igut pisuussuterpassuaqarm<strong>at</strong><br />

EU-p qinnuteqaammut<br />

ajunngitsumik qisuariarnissaa politikkikkut<br />

ala<strong>at</strong>sina<strong>at</strong>sut akornanni nalilerneqarpoq.<br />

25 år uden EU<br />

I år er det 25 år siden, <strong>at</strong> Grønland<br />

overraskende meldte sig ud af EF, det<br />

nuværende EU. Valgdeltagel<strong>se</strong>n var på 74,9<br />

procent og 53 procent stemte <strong>for</strong> <strong>at</strong> <strong>for</strong>lade<br />

det europæiske fællesskab. Et af udbrydergruppens<br />

hovedargumenter var frygten <strong>for</strong>,<br />

<strong>at</strong> EF-fiskere ville få <strong>for</strong> store fiskekvoter i<br />

grønlandsk farvand.<br />

Efterfølgende fik Grønland <strong>for</strong>handlet en<br />

<strong>for</strong>delagtig fiskeriaftale på plads med EF. Den<br />

blev <strong>for</strong> tre år siden afløst af en partneraftale,<br />

som også omf<strong>at</strong>ter støtte til blandt andet uddannel<strong>se</strong><br />

mod fiskekvoter til EU-fiskere. Den<br />

<strong>se</strong>neste tid har flere partier, <strong>her</strong>iblandt landsstyrepartiet<br />

Demokr<strong>at</strong>erne, stillet spørgsmålstegn<br />

ved det hensigtsmæssige ved<br />

<strong>for</strong>ts<strong>at</strong> <strong>at</strong> stå uden <strong>for</strong> EU. Der er dog ikke<br />

iværks<strong>at</strong> officielle undersøgel<strong>se</strong>r, som kan<br />

klarlægge <strong>for</strong>dele og ulemper ved en eventuel<br />

genindtræden. Det er vurderingen blandt<br />

politiske iagttagere, <strong>at</strong> EU – med Grønlands<br />

enorme rigdomme i undergrunden – vil stille<br />

sig positiv over<strong>for</strong> en ansøgning.<br />

25 years without the EU<br />

This year, it is 25 years since<br />

<strong>Greenland</strong> surprisingly left the EEC,<br />

the pre<strong>se</strong>nt EU. 74.9 percent of the<br />

popul<strong>at</strong>ion voted and 53 per cent voted to<br />

leave the European Economic Community.<br />

One of the main arguments was the fear th<strong>at</strong><br />

the quotas EC fis<strong>her</strong>men would get in<br />

<strong>Greenland</strong>ic w<strong>at</strong>ers would be too high.<br />

Afterwards, <strong>Greenland</strong> negoti<strong>at</strong>ed an<br />

advantageous fishing tre<strong>at</strong>y with the EC.<br />

Three years ago it was replaced by a<br />

partnership agreement which also included<br />

educ<strong>at</strong>ion support in exchange <strong>for</strong> fishing<br />

quotas <strong>for</strong> EU fis<strong>her</strong>men. In recent times,<br />

<strong>se</strong>veral parties, including coalition party the<br />

Democr<strong>at</strong>s, have questioned the expediency<br />

of continuing to stand outside the EU. No<br />

official studies to clarify the advantages or<br />

disadvantages of joining again have been<br />

initi<strong>at</strong>ed. Political ob<strong>se</strong>rvers evalu<strong>at</strong>e th<strong>at</strong> EU<br />

– with <strong>Greenland</strong>’s enormous underground<br />

wealth – would be positive regarding an<br />

applic<strong>at</strong>ion.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 49


NEWS<br />

Kalaallit Nuna<strong>at</strong><br />

– nunarsuaq kaajallallugu<br />

Claus Meyer, igasoq tv-iikkut nerisassiortartoq<br />

Københavnimilu<br />

neriniartarfimmik nunarsuarmi tusaamasaasumik<br />

noma-mik piginneq<strong>at</strong>aasoq,<br />

nerisassiassallu nun<strong>at</strong>sinneersut pitsaaqutaannik<br />

pingaartitsisoq, tassaagunarpoq<br />

tv-iikkut aallaka<strong>at</strong>itassiaq aqqutigalugu<br />

Kalaallit Nunaannik inunnut amerlanerpaanut<br />

nittarsaassisimasoq. TV-ikkut aallaka<strong>at</strong>itassiaq<br />

nangeq<strong>at</strong>taartuliaq New Scandinavian<br />

Cooking, immikkoortut 13-it akornanni<br />

Meyerip Kalaallit Nunaanni mamarsaakkanik<br />

nerisassiornermi periarfissanik naapitsineranik<br />

immikkut aallaka<strong>at</strong>itassiorfiusoq, nunani<br />

assigiinngitsuni 60-it missaanniittuni, ila<strong>at</strong>igut<br />

Kinami USA-milu, takutinneqarsimavoq.<br />

Aallaka<strong>at</strong>itassi<strong>at</strong> nangeq<strong>at</strong>taartut 2006-imi<br />

immiunneqarput inunnillu 100 millionit<br />

missaanniittunit isiginnaarneqarsimasutut<br />

nalilerneqarlutik. Imaanngilarlu tamaanga<br />

killeqartoq. Nerisass<strong>at</strong> pillugit TV-iikkut<br />

aallaka<strong>at</strong>itassi<strong>at</strong> sivi soorsuarmik soqutigina<strong>at</strong>eqartarput,<br />

nalinginnaasumillu ukiuni<br />

arfineq-marlunnit qulinut nioqqutigineqarsinnaasarlutik.<br />

50<br />

Grønland – verden rundt<br />

Claus Meyer, tv-kok og medejer af<br />

den verdensberømte, københavnske<br />

restaurant noma, der har et godt blik <strong>for</strong><br />

grønlandske råvarers <strong>for</strong>træffeligheder,<br />

er <strong>for</strong>mentlig den person, som via et tvprogram<br />

har markedsført Grønland til flest<br />

mennesker. TV-<strong>se</strong>rien New Scandinavian<br />

Cooking, der blandt sine 13 afsnit har et særligt<br />

om Meyers møde med de gastronomiske<br />

muligheder i Grønland, er blevet vist i cirka<br />

60 <strong>for</strong>skellige lande, <strong>her</strong>iblandt Kina og USA.<br />

Serien blev optaget i 2006 og vurderes til <strong>at</strong><br />

være blevet <strong>se</strong>t af godt 100 millioner mennesker.<br />

Og <strong>her</strong>med slutter det næppe. TVprogrammer<br />

om mad er særdeles langtidsholdbare.<br />

De er typisk salgbare i syv til ti år.<br />

KAL Assagiarsuit Kalaallit Nunaanneersut<br />

mamarluinnartuupput,<br />

pinngitsoornanilu ooq<strong>at</strong>taarneqartariaqarlutik.<br />

DK Grønlandske krabber er en lækkerbisken,<br />

som man altid bør<br />

unde sig.<br />

GB <strong>Greenland</strong>ic crabs are a delicacy<br />

which you should never decline.<br />

<strong>Greenland</strong> – around the world<br />

Claus Meyer, TV cook and join-owner<br />

of the world famous Copenhagen<br />

restaurant noma with an eye <strong>for</strong> the<br />

excellence of <strong>Greenland</strong>ic ingredients is<br />

probably the one person who, through a TV<br />

show, has ‘sold’ <strong>Greenland</strong> to most people.<br />

One of the 13 episodes of the TV <strong>se</strong>ries<br />

‘New Scandinavian Cooking’ which has<br />

been shown in about 60 different countries<br />

including China and the USA, is a special<br />

episode about Meyer’s meeting with the<br />

culinary <strong>se</strong>lection th<strong>at</strong> <strong>Greenland</strong> has to<br />

offer. The <strong>se</strong>ries was recorded in 2006 and is<br />

thought to have been <strong>se</strong>en by more than 100<br />

million people. And it probably doesn’t stop<br />

<strong>her</strong>e. TV programmes about food have a very<br />

long shelf life. They are typically marketable<br />

<strong>for</strong> about <strong>se</strong>ven to ten years.


Inerisaavik<br />

Ilisimasanik siammarterineq<br />

Ulloriarsiorfeeqqamik StarLabimik,<br />

meeqq<strong>at</strong> ullorissanik av<strong>at</strong>aarsuanillu<br />

ilikkagaqarfigiinnarsinnaanngisaannik,<br />

kisiannili aamma cellimik uumassusilimmik<br />

iluanit isiginnaarfigisinnaasaannik, globusip<br />

iluanut ingillutik nunarsuup qalipaanik, immap<br />

sarfaanik, timmissanik ingerlaartunik<br />

il.il. isiginnaarfigisinnaasaannik, <strong>at</strong>uinermik<br />

Inerisaavik Kitaani ilinniartitsisunut ukiuni<br />

pingasuni pikkorissaasarsimavoq.<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>ip assartuinissamut aningaasaliissuteqarner<strong>at</strong>igut<br />

Tunumi Tasiilami<br />

<strong>at</strong>uartut <strong>at</strong>uartitsinermi <strong>at</strong>ortunik nutaanik<br />

isumassarsinartunillu taakkuninnga misigisaqarnissamut<br />

aamma periarfissinneqarput.<br />

Ulloriarsiorfeeraq pull<strong>at</strong>tagaq <strong>at</strong>uarfimmi<br />

<strong>at</strong>uaga<strong>at</strong>eqarfimmut inissinneqarpoq, tassaniitinneqarlunilu<br />

pikkorissaanerup kingorna<br />

qaammammi <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simi, taamaalillunilu illoqarfimmi<br />

nunaqarfinnilu ilinniartitsisunit<br />

<strong>at</strong>uar tunillu alutorsa<strong>at</strong>igineqarsinnaalerluni.<br />

Videnspredning<br />

I tre år har Inerisaavik, Institut <strong>for</strong> Uddannel<strong>se</strong>svidenskab,<br />

holdt kur<strong>se</strong>r <strong>for</strong><br />

lærere i Vestgrønland i brugen af miniplanetariet<br />

StarLab, hvor børn ikke blot kunne lære<br />

om stjernehimlen og planeterne. Men også<br />

<strong>se</strong> en levende celle indefra, sidde inde i en<br />

globus og kigge ud på kontinentalpladerne,<br />

<strong>se</strong> havstrømme og fugletræk m.m.<br />

Med et sponsor<strong>at</strong> af fragten gjorde <strong>Air</strong><br />

<strong>Greenland</strong> det muligt <strong>for</strong> eleverne i Tasiilaq<br />

på Østkysten også <strong>at</strong> opleve det nye, inspirerende<br />

undervisningsm<strong>at</strong>eriale. Det oppustelige<br />

miniplanetarium blev placeret i skolens<br />

bibliotek, hvor det <strong>for</strong>blev en måned efter<br />

kur<strong>se</strong>t, så lærerne og eleverne både i byen og<br />

bygderne kunne få <strong>for</strong>nøjel<strong>se</strong> af det.<br />

Knowledge spreading<br />

For three years Inerisaavik,<br />

The Institute <strong>for</strong> the Science of<br />

Educ<strong>at</strong>ion, has held cour<strong>se</strong>s <strong>for</strong> teac<strong>her</strong>s in<br />

West <strong>Greenland</strong> on the u<strong>se</strong> of the StarLab<br />

mini-planetarium, w<strong>her</strong>e children can learn<br />

about the night sky and the planets. But they<br />

can also <strong>se</strong>e a cell from the inside, sit inside<br />

a globe and look out <strong>at</strong> the continental pl<strong>at</strong>es,<br />

<strong>se</strong>e the ocean currents and the migr<strong>at</strong>ory<br />

routes of the birds, etc.<br />

By sponsoring the freight, <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong><br />

made it possible <strong>for</strong> school children in<br />

Tasiilaq on the east coast to experience<br />

the new, inspiring teaching m<strong>at</strong>erial. The<br />

infl<strong>at</strong>able mini-planetarium was placed in<br />

the school library and it stayed t<strong>her</strong>e <strong>for</strong> one<br />

month after the cour<strong>se</strong>, so both teac<strong>her</strong>s<br />

and school children in the town and villages<br />

could enjoy it.<br />

KAL Ulloriarsiorfeeraq Tasiilami. DK Miniplanetariet i Tasiilaq. GB The mini-planetarium in Tasiilaq.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 51


Tapas Kalaallit Nunaanneersut<br />

Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a Angal<strong>at</strong>itsivianeersoq anga -<br />

lanissanik tunisaqaannartanngilaq. Issittumi Europallu kujasissuani<br />

nerisass<strong>at</strong>igut misigisassanik aamma ooq<strong>at</strong>taagassaliuussinnaava<strong>at</strong>it<br />

All<strong>at</strong>toq: Christian Schultz-Lorentzen<br />

Q<strong>at</strong>anngutigiit marluk, Kalaallit<br />

Nuna<strong>at</strong>a Angal<strong>at</strong>itsiviani<br />

angalasarneq pillugu siunnersorti Lars<br />

Thorning Mad<strong>se</strong>n angajualu Jesper,<br />

”Price”-kkutorluinnaq iggavimmi nerisassiulersut,<br />

qiimmassimaaqalutik oqaloq<strong>at</strong>igiipput.<br />

Nerisass<strong>at</strong> ila<strong>at</strong> siumoortumik<br />

piareersarneqalereersimapput. Amerlanersaalli<br />

maannakkorpiaq suliarineqalerput.<br />

Akunnerup aappaa affaq qaangiumm<strong>at</strong><br />

nerrivik nerisassiass<strong>at</strong> nun<strong>at</strong>sinneersut<br />

pingaarnerutillugit tapasinik sassaalliutissanik<br />

assigiinngitsunik qulingiluanik<br />

illinnarluinnartunik ilioraaffigineqarsimavoq.<br />

Pissangalluta isumalluarlutalu<br />

nerrivik, oqariartaa<strong>se</strong>q nungullarsimagaluarluni<br />

eqqortoq <strong>at</strong>orlugu, neriinnariaasoq,<br />

ingiffigaarput.<br />

Akunnerni tulliuttuni marlussunni<br />

nerisass<strong>at</strong> mamarluinnartut tulleriiaaginna<strong>at</strong><br />

sassaalliutigineqarput. Lars<br />

Thorning Mad<strong>se</strong>nip isumaa malilluinnarlugu<br />

tapasit annertussusissaannik<br />

annertussusilerlugit: Tamussiussass<strong>at</strong><br />

naammalluartut akuutissanik mamarsaa<strong>se</strong>rsukk<strong>at</strong><br />

Italiamiut iffiugaannik illuperaagassartallit.<br />

Ulluinnaamm<strong>at</strong> rødviinni<br />

ilanngunneqanngilaq. Kisianni pissutsini<br />

allaanerusuni rødviinni Spaniameersoq<br />

Rioja sassaalliutinut naleqqulluinnartuussagaluarpoq,<br />

Suluk sinnerlugu nerisassiortoq<br />

siunnersuivoq.<br />

ALLANNGORASSUTSIP NUANNERSUI<br />

– Nerisassiass<strong>at</strong> Kalaallit Nunaanneersut<br />

<strong>at</strong>orneqarp<strong>at</strong>a pitsaaneroqqiffissaqanngitsoq<br />

pissarsiarissav<strong>at</strong>. Suut tamarmik<br />

toqqaannartumik pinngortitaminngaanneerput,<br />

tamanna mamassusaasigut<br />

malugineqarsinnaavoq, Lars Thorning<br />

Mad<strong>se</strong>n, Kalaallit Nuna<strong>at</strong> immikkut ilisimasaqarfigalugu<br />

angal<strong>at</strong>itsivimmi siunnersortitut<br />

ukiut 30-t missaanni sulisimasoq<br />

<strong>at</strong>a<strong>at</strong>simullu k<strong>at</strong>illugit ukiuni 15-ini<br />

Ilulissani Nuummilu, angajumi aamma<br />

tikeraarfigill<strong>at</strong>taarsimasaani, najugaqarsimasoq,<br />

oqarpoq.<br />

52<br />

Ukiut ingerlaneranni Lars Thorning<br />

Mad<strong>se</strong>n naggueq<strong>at</strong>igiit assigiinngitsut<br />

nerisassiarisartagaannik misileraasarsimavoq.<br />

Aallaavittulli tam<strong>at</strong>igut nerisassiass<strong>at</strong><br />

Kalaallit Nunaannersut pingaarnertut<br />

<strong>at</strong>ortarsimallugit. Ingammik<br />

C<strong>at</strong>aloniamiut immikkut nerisassiarisartaga<strong>at</strong><br />

pingaartitaraa: Tapas, siuleqqiuteerarpassuarnik<br />

k<strong>at</strong>itigaasoq.<br />

– Sassaalliutiss<strong>at</strong> mikisut arlalippassuusarner<strong>at</strong><br />

nuannarisaraara. Malugalugu<br />

mamassutsimikkut isikkumikkullu<br />

k<strong>at</strong>iterluagaasut – pisariitsuniit pisariunerusunut,<br />

ullunik marlunnik sioqqutsilluni<br />

piareersarneqartartunut. Aamma<br />

allanngorartuusariaqarput. Aalisakk<strong>at</strong>,<br />

qaleruallit, neqitortuunngitsunut sassaalliutiss<strong>at</strong>,<br />

neqit immussuillu, taava<br />

mamassutsit assigiinngitsut tamakkerlugit<br />

ooq<strong>at</strong>taarneqarsinnaalersarput, Lars<br />

Thorning Mad<strong>se</strong>n, Solrødimi meeraagallaramili<br />

nerisassanik pitsaasunik mamarisaqarlualereersimasoq,<br />

oqarpoq.<br />

– Ata<strong>at</strong>aga umiarsuarmi naalagaavoq<br />

KGH-milu Kalaallit Nunaanni umiartorsimalluni,<br />

kisianni aamma Kangiani.<br />

Nerisassanik mamarisaqarluartuuvoq<br />

angalanerminillu nerisassiassanik Kalaallit<br />

Nunaanneersunik nunanillu allaneersunik<br />

alutornartunik angerlamut<br />

nass<strong>at</strong>aqartarluni. Nerisass<strong>at</strong> pitsaasut<br />

ilitsoqqussaraakka, angerlarsimaffillu qimallugu<br />

nuunnermi nerisass<strong>at</strong> imminnut<br />

suliarisannginner<strong>at</strong> paasinarsisarpoq.<br />

Nammineerluni nerisassiornialertariaqarpoq,<br />

Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n oqarpoq,<br />

sakkortuumillu t<strong>at</strong>ineqarami tuttunik<br />

Kalaallit Nunaanneersunik mamarisaqarnerpaagunarnini<br />

nassuerutigalugu.<br />

– Tuttut mamassutsimikkut immikkuullarissorujussuupput,<br />

sorlannillu soorlu<br />

gulerodinik, majroenik na<strong>at</strong>siianillu<br />

Kalaallit Nunaanni na<strong>at</strong>itanik akullugit<br />

sassaalliutigineqaraangamik pitsaaneroriaqqiffissaaruttarlutik.<br />

SASSAALLIUTIGINEQARTORPASSUIT<br />

Taama<strong>at</strong>torli ualeq taanna tuttut neqa<strong>at</strong><br />

<strong>at</strong>orneqanngill<strong>at</strong>. Akerlianillu allarpassuarnik<br />

Kalaallit Nunaanneersunik nerisassiaqarpoq:<br />

Savaaqqap neqaanik kotelettili<strong>at</strong><br />

hvidløg imik chilimillu akulimmut<br />

si<strong>at</strong><strong>at</strong> kiisalu umimmaap neqaanik kødbolleli<strong>at</strong><br />

tom<strong>at</strong>saucemik mamarsaasikk<strong>at</strong>,<br />

kapisilik pujuugaq aspargespurélik, qaleralik<br />

pujuugaq <strong>se</strong>qutsigaq akuutissanik<br />

mamarsaasigaq, raaj<strong>at</strong> hvidløgimik chilimillu<br />

akulimmut si<strong>at</strong><strong>at</strong>, eqaluk chilimarmeladelik,<br />

uiluiit stjerneanisitallit, auberginerit<br />

sa<strong>at</strong>tuaranngorlugit kit<strong>se</strong>rlugit<br />

rejeostsaucemik qallerlugit iffiorfikkut<br />

uut<strong>at</strong> kiisalu Spaniamiut immussualia<strong>at</strong><br />

immikkut toqqakk<strong>at</strong>.<br />

– Mikisunik arlalinnik sassaalliuteqartarnermik<br />

ileqqoq nunarsuarmi sumiiffinni<br />

arlalissuarni <strong>at</strong>orneqartartoq ilisimaarineqarpoq.<br />

Aamma Kalaallit Nunaanni.<br />

Tamaani neriartoqqusaasarsimavunga<br />

qerititsivik imaqarluartoq iluaqutigalugu<br />

sivisuumik nerinissamut sassaalliutee rarpassuarnik<br />

nerisassiorfiusimasunut, Lars<br />

Thorning Mad<strong>se</strong>n, angajunilu ilaqutt<strong>at</strong><br />

ikinngutillu nalliuttorsiorpalaartumik<br />

nerisitsissagaang<strong>at</strong>a igasutut taannarineqarluartartoq,<br />

oqarpoq. Taakku aamma<br />

pisunut allanut <strong>at</strong><strong>at</strong>illugu aggersarneqarnissamut<br />

killinneqarsinnaasarsimapput.<br />

Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n naapertorlugu<br />

tapasinik sassaalliuteqartarnermik ileqqup<br />

pilersinneqarsimaneranut nassuia<strong>at</strong>iss<strong>at</strong><br />

nuannarineqarluartut marluupput.<br />

– Siullermi oqaluttuarineqarpoq, aalakoorpallaalerumanani<br />

viinnisornermut<br />

<strong>at</strong><strong>at</strong>illugu nerinissaq isum<strong>at</strong>usaarnerusartoq.<br />

Aappaanilu oqaluttuarineqarpoq,<br />

tapasit mikisut s<strong>her</strong>rymik imertarfimmut<br />

m<strong>at</strong>utut <strong>at</strong>orneqartarsimasut, Lars<br />

Thorning Mad<strong>se</strong>n oqarpoq, nerisassallu<br />

suliarilluakk<strong>at</strong> mamarluartullu kinguaariit<br />

tulliinut ingerl<strong>at</strong>eqqinnissa<strong>at</strong> isumaginerarlugu.<br />

Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n nam -<br />

mineq ulluinnarni nerisassiornermik isumaginnittuusarpoq,<br />

tam<strong>at</strong>umanilu pania<br />

14-inik ukiulik iluamik ilit<strong>se</strong>rsorneqarluni<br />

nerisassioq<strong>at</strong>aasarluni.


MATUMANI TAPASINIK NERISASSIAT ILAAT PISARIINNERIT 3,<br />

MAMARINEQARLUARTULLI, SULUK SINNERLUGU NERISASSIORTUP<br />

SASSAALLIUTIGISAI, ILANNGUPPAVUT:<br />

UILUIIT SIAASAKKAT BROCCOLIPURÉTALLIT<br />

Uiluiit nuta<strong>at</strong> 16-it.<br />

Rapsolie.<br />

Lime <strong>at</strong>aa<strong>se</strong>q – is<strong>se</strong>ra <strong>at</strong>orneqassaaq.<br />

Tar<strong>at</strong>sut qasilitsullu.<br />

Kapisissutiss<strong>at</strong> qisumernit sisam<strong>at</strong>.<br />

Uiluiit saneraanni ameraasamineq nukillu peerneqassapput<br />

(nerisassiarineqarnerani m<strong>at</strong>tortittarm<strong>at</strong>). Taava uiluiit<br />

skålimut uuliamik, tar<strong>at</strong>sunik, qasilitsunik limellu is<strong>se</strong>ranik<br />

imalimmut minutsini qulini kininneqassapput. Qisuminernut<br />

kapillugit ikkunneqassapput grillimilu kissartorujussuarmi<br />

minutsip <strong>at</strong>a<strong>at</strong> sip missaani siaasarneqassallutik.<br />

BROCCOLIPURÉ PISTACIENIK STJERNEANISIMILLU AKUSAQ:<br />

Broccoli ilivitsoq <strong>at</strong>aa<strong>se</strong>q.<br />

Qaqqortariss<strong>at</strong> pistaciet 30 gr.<br />

Stjerneanis <strong>at</strong>aa<strong>se</strong>q.<br />

Citroni <strong>at</strong>aa<strong>se</strong>q – is<strong>se</strong>ra qalipaalu <strong>at</strong>orneqassapput.<br />

Olivenolie pitsaasoq dl affaq.<br />

Tar<strong>at</strong>sut qasilitsullu.<br />

Broccoli mikisunngorlugu aggorneqassaaq, kanaartaa qalipaa<br />

jarneqassaaq mikisunngorlugulu aggorneqassalluni<br />

(tamakkerluni <strong>at</strong>orneqarsinnaavoq), imermut qalaartumut tar<strong>at</strong>sikkamut<br />

ikineqassalluni minutsillu marluk missaanni uunneqassalluni.<br />

Stjerneanis morteri <strong>at</strong>orlugu <strong>se</strong>qut<strong>se</strong>rneqassaaq<br />

qaqqortarissallu pistaciet ilanngullugit si<strong>at</strong>sivimmi panertumi<br />

siaasarneqassal lutik. Broccoli, qaqqortariss<strong>at</strong> stjerneanisilu<br />

olivenoliemik, citronip qalipaanik, tar<strong>at</strong>sunik qasilitsunillu<br />

akullugit kinertuliaralugit køkkenmaskiinami <strong>se</strong>qut<strong>se</strong>rneqassapput.<br />

Sassaalliutigineqannginneranni citronip is<strong>se</strong>ranik<br />

mamarsaa<strong>se</strong>rneqassapput. Citronip is<strong>se</strong>ra siusinaarluni<br />

akuliunneqarp<strong>at</strong> kinertuliaq qorsummik nutaarpasissumik<br />

qalipa<strong>at</strong>eqartussaq <strong>se</strong>ernartumit qorsorpaluttumik qalipa<strong>at</strong>eqalersinneqassaaq.<br />

Uiluinnik kapis<strong>at</strong> puremut ilanngullugit sassaalliutigineqassapput.<br />

SAVAAQQAP NEQAANIK KOTELETTELIAT TANITAT<br />

Savaaqqap neqaanik kotelettiliass<strong>at</strong> arfinillit orsortaajakk<strong>at</strong>.<br />

TARNGUTISSAQ:<br />

Paprika alussa<strong>at</strong>eeqq<strong>at</strong> marluk.<br />

Kommen alussa<strong>at</strong>eeraq <strong>at</strong>aa<strong>se</strong>q.<br />

Gurkemeje alussa<strong>at</strong>eeraq <strong>at</strong>aa<strong>se</strong>q.<br />

Chilipeberi appaluttoq <strong>se</strong>qutsigaq.<br />

Mynte qilertaq affaq <strong>se</strong>qutsigaq.<br />

Olivenolie alussa<strong>at</strong>it sisam<strong>at</strong>.<br />

SULIARINERA:<br />

Tarngutissamut akuutiss<strong>at</strong> tamakkerlugit akuleriissinneqassapput<br />

kotelettillu tarngutissamik naamm<strong>at</strong>torsuarmik taninneqassapput.<br />

Sivikinnerpaamik akunnermi <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simi nill<strong>at</strong>aartitsivimmiitinneqassapput.<br />

Kotelettit grillip kissartup <strong>at</strong>aani sianneqassapput imaluunniit<br />

aqilinissa<strong>at</strong> tikillugu minutsini qulini iffiorfikkut sianneqassallutik.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 53


Grønlandsk tapas<br />

Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n fra Grønlands<br />

Rej<strong>se</strong>bureau kan andet end <strong>at</strong> sælge<br />

rej<strong>se</strong>r. Han kan <strong>se</strong>nde dig på en<br />

smagsmæssig oplevel<strong>se</strong> med både<br />

Arktis og Sydeuropa på tungen<br />

Af Christian Schultz-Lorentzen<br />

Snakken går lystigt mellem de to<br />

brødre – rej<strong>se</strong>konsulent i Grønlands<br />

Rej<strong>se</strong>bureau Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n<br />

og storebror Jesper – der i bedste ”Brødrene<br />

Price-stil” indtager køkkenet. En del<br />

af maden er delvist tilberedt på <strong>for</strong>hånd.<br />

Men det meste kreeres <strong>her</strong> og nu.<br />

Halvanden time efter står spi<strong>se</strong>bordet<br />

dækket med ni indbydende tapasretter<br />

med grønlandske råvarer som det bærende<br />

element. Vi sætter os med spændt <strong>for</strong>ventning<br />

til bordet, der med en slidt, men<br />

ikke desto mindre korrekt kliche – er lige<br />

til <strong>at</strong> spi<strong>se</strong>.<br />

De næste par timer byder på den ene<br />

himmelske mundfuld efter den anden.<br />

Nøjagtigt, som Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n<br />

mener, <strong>at</strong> tapas skal do<strong>se</strong>res: Ni solide<br />

og krydrede mundfulde med italiensk<br />

brød som tilbehør. Det er hverdag, så<br />

vi springer rødvinen over. Men under<br />

andre omstændigheder ville en spansk<br />

Rioja rødvin have s<strong>at</strong> den berømte prik<br />

over i’et, lyder anbefalingen fra Suluks<br />

gæstekok.<br />

VARIATIONENS GLÆDER<br />

– Med grønlandske råvarer får du den<br />

meget, ægte vare. Alt kommer direkte<br />

fra n<strong>at</strong>uren, og det kan smages, siger<br />

Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n, der har været<br />

rej<strong>se</strong>konsulent med speciale i Grønland i<br />

godt 30 år og sammenlagt har boet 15 år<br />

i Iluliss<strong>at</strong> og Nuuk, hvor brormand også<br />

har været en flittig gæst.<br />

Gennem årene har Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n<br />

eksperimenteret med mange etniske<br />

varianter af bordets glæder. Men som udgangspunkt<br />

altid med grønlandske råvarer<br />

som hovedingrediens. Særligt sværger<br />

han til den c<strong>at</strong>alonske specialitet: Tapas,<br />

der udgør et b<strong>at</strong>teri af små <strong>for</strong>retter.<br />

– Jeg kan godt lide, <strong>at</strong> der er mange små<br />

54<br />

retter. Vel <strong>at</strong> mærke i en<br />

kombin<strong>at</strong>ion af smag og<br />

ud<strong>se</strong>ende – fra det simple<br />

til det mere komplicerede,<br />

der skal tilberedes to dage<br />

i <strong>for</strong>vejen. Og så skal der<br />

være vari<strong>at</strong>ion. Alt fra fisk,<br />

skaldyr, vegetarretter, kød<br />

og ost, så man kommer hele<br />

smagsuniver<strong>se</strong>t rundt, siger<br />

Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n, der<br />

allerede fra barnsben i Solrød<br />

fik smag <strong>for</strong> god mad.<br />

– Min far Ingvard var kaptajn og <strong>se</strong>jlede<br />

<strong>for</strong> KGH på Grønland, men også i Østen.<br />

Han havde en stor passion <strong>for</strong> mad og<br />

medbragte grønlandske og andre eksotiske<br />

råvarer med hjem fra sine rej<strong>se</strong>r. Jeg<br />

vok<strong>se</strong>de op med god mad, og når man<br />

flytter hjemmefra, opdager man jo, <strong>at</strong><br />

maden ikke laver sig <strong>se</strong>lv. Man må <strong>se</strong>lv<br />

i krig med potter og pander, siger Lars<br />

Thorning Mad<strong>se</strong>n, der hårdt pres<strong>se</strong>t indrømmer,<br />

<strong>at</strong> grønlandsk rensdyr <strong>for</strong>mentlig<br />

er hans <strong>for</strong>etrukne spi<strong>se</strong>.<br />

– Rensdyr er meget rustik i smagen, og<br />

<strong>se</strong>rveres kødet med rodfrugter som grønlandske<br />

gulerødder, majroer og kartofler,<br />

bliver det ikke bedre.<br />

OVERFLØDIGHEDSHORN<br />

Denne eftermiddag er der dog ikke blevet<br />

plads til rensdyr. Til gengæld er der<br />

mas<strong>se</strong>r af andre tilberedte grønlandske<br />

råvarer: Lammekoteletter stegt i hvidløg<br />

og chili samt kødboller af moskus i krydret<br />

tom<strong>at</strong>sauce, røget laks med aspargespuré,<br />

hakket, røget hellefisk med kryd -<br />

derurter, hvidløgs- og chilistegte rejer,<br />

ørred med chilimarmelade, kammuslinger<br />

med stjerneanis, tynde skiver ovnbagte<br />

auberginer med gr<strong>at</strong>ineret rejeostsauce<br />

og et udvalg af spanske oste.<br />

– Traditionen med flere små retter kender<br />

man ret be<strong>se</strong>t fra mange steder i verden.<br />

Også i Grønland. Her har jeg været<br />

til middage, hvor en vel<strong>for</strong>synet fry<strong>se</strong>r<br />

har leveret mange små retter til et langt<br />

måltid, siger Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n, der<br />

med sin bror er efterspurgte kokke, når<br />

familie og venner skal arrangere fest. De<br />

kan også bevæges til <strong>at</strong> rykke ud i andre<br />

sammenhænge.<br />

Hvordan og hvor<strong>for</strong> tapastraditionen blev<br />

opfundet, er der ifølge Lars Thorning<br />

Mad<strong>se</strong>n to populære <strong>for</strong>klaringer på.<br />

– Den ene <strong>for</strong>tæller, <strong>at</strong> det var <strong>for</strong>nuftigt<br />

<strong>at</strong> spi<strong>se</strong> noget til vinen, så man ikke blev<br />

<strong>for</strong> fuld. Den anden, <strong>at</strong> man brugte de<br />

små tapas som låg, der blev lagt over<br />

typisk et glas s<strong>her</strong>ry, siger Lars Thorning<br />

Mad<strong>se</strong>n, der sørger <strong>for</strong>, <strong>at</strong> familietraditionen<br />

med veltilberedt og smagfuld mad<br />

holdes i live til næste gener<strong>at</strong>ion. Det<br />

er således Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n, der<br />

sørger <strong>for</strong> den daglige madlavning, hvor<br />

hans 14-årige d<strong>at</strong>ter – under kyndig vejledning<br />

– gerne <strong>se</strong>lv tager aktiv del.


HER BRINGER VI OPSKRIFTER PÅ TRE AF DE MERE ENKLE, MEN MEGET<br />

POPULÆRE TAPASRETTER, SOM SULUKS GÆSTEKOK SERVEREDE:<br />

GRILLET KAMMUSLING BROCCOLIPURÉ<br />

16 friske kammuslinger.<br />

Rapsolie.<br />

En lime – saften <strong>her</strong>af.<br />

Salt og peber.<br />

Fire træspyd.<br />

Fjern den lille hinde og muskel der sidder på siden af kammuslingen<br />

(den bliver <strong>se</strong>j ved tilberedning). Herefter marineres<br />

kammuslingerne i en skål med olie, salt, peber og limesaft i 10<br />

minutter. Sæt dem på spyd og grill dem i godt et minut på en<br />

meget varm grill.<br />

BROCCOLIPURÉ MED PISTACIE OG STJERNEANIS:<br />

En broccolibuket.<br />

30 gr. pistacienødder.<br />

En stjerneanis.<br />

En citron – saft og skal <strong>her</strong>fra.<br />

En halv dl god olivenolie.<br />

Salt og peber.<br />

Broccolien deles i små buketter, stokken skrælles og skæres<br />

ud i mindre stykker (alt kan bruges), kommes i kogende vand<br />

tils<strong>at</strong> salt og koges i cirka to minutter. Stjerneanis knu<strong>se</strong>s i en<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010<br />

morter og ristes på en tør pande sammen med pistacienødder.<br />

Broccoli, nødder og stjerneanis får så en tur i en blender med<br />

olivenolie, citronskal, salt og peber til en grov pure. Smag til<br />

med citronsaft lige inden <strong>se</strong>rvering. Hvis citronsaften kommer<br />

i <strong>for</strong> tidligt, vil syren gøre pureen armygrøn i stedet <strong>for</strong> den<br />

friske grønne farve.<br />

Kammuslingespyd <strong>se</strong>rveres med pureen.<br />

MARINEREDE LAMMEKOTELETTER<br />

Seks lammekoteletter hvorfra fedt er fjernet.<br />

MARINADEN:<br />

To tsk. paprika.<br />

En tsk. kommen.<br />

En tsk. gurkemeje.<br />

En hakket rød chilipeber.<br />

Et halvt bundt hakket mynte.<br />

Fire spsk. olivenolie.<br />

TILBEREDNING:<br />

Bland alle ingredien<strong>se</strong>r til marinaden og pensl rigelig marinade<br />

over koteletterne.<br />

Sæt dem i køleskabet i mindst en time.<br />

Koteletterne grilles under en varm grill eller steges i ovnen i<br />

10 minutter, til de er møre.<br />

55


<strong>Greenland</strong>ic tapas<br />

Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n from <strong>Greenland</strong> Travel can do more than just<br />

<strong>se</strong>ll tours. He can give you a taste-experience with flavours from the<br />

Arctic and Sout<strong>her</strong>n Europe<br />

By Christian Schultz-Lorentzen<br />

T<strong>her</strong>e is lively ch<strong>at</strong>ter between the<br />

two brot<strong>her</strong>s, travel consultant <strong>at</strong><br />

<strong>Greenland</strong> Travel Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n<br />

and big brot<strong>her</strong> Jesper when they take<br />

over the kitchen. Some of the food has<br />

already been prepared, but the main part<br />

is being prepared <strong>her</strong>e and now.<br />

One and a half hours l<strong>at</strong>er, the table has<br />

been <strong>se</strong>t with inviting tapas made mainly<br />

with <strong>Greenland</strong>ic ingredients. We take<br />

our places with gre<strong>at</strong> expect<strong>at</strong>ion <strong>at</strong> a<br />

table which, to u<strong>se</strong> a worn, but not less<br />

correct cliché, looks good enough to e<strong>at</strong>.<br />

The next couple of hours give us one<br />

heavenly mouthful after anot<strong>her</strong>. Exactly<br />

the way Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n believes<br />

th<strong>at</strong> tapas should be do<strong>se</strong>d: Nine solid,<br />

spicy mouthfuls accompanied by Italian<br />

bread. It is a weekday, so we dispen<strong>se</strong><br />

with the red wine. But a Spanish Rioja<br />

would have been the icing on the cake,<br />

recommends Suluk’s guest cook.<br />

THE JOY OF VARIATION<br />

– With <strong>Greenland</strong>ic ingredients you get<br />

the (very) real thing. Everything comes<br />

from n<strong>at</strong>ure and the taste is the proof of<br />

this, says Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n, who<br />

has been a travel consultant specializing<br />

in <strong>Greenland</strong> <strong>for</strong> more than 30 years. He<br />

lived in Iluliss<strong>at</strong> and Nuuk <strong>for</strong> 15 years in<br />

all and his brot<strong>her</strong> was a frequent visitor.<br />

56<br />

Over the years Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n<br />

has experimented with many ethnic<br />

vari<strong>at</strong>ions of the pleasures of the table,<br />

but always ba<strong>se</strong>d mainly on <strong>Greenland</strong>ic<br />

ingredients. In particular he swears by<br />

the C<strong>at</strong>alonian speciality: Tapas, which is<br />

a b<strong>at</strong>tery of small appetizers.<br />

– I like th<strong>at</strong> t<strong>her</strong>e are many small dishes.<br />

Mark you, in a combin<strong>at</strong>ion of tastes and<br />

appearances – from the plain to the more<br />

complex which have to be prepared two<br />

days in advance. And t<strong>her</strong>e must be<br />

vari<strong>at</strong>ion. Everything from fish, shell<br />

fish, vegetarian dishes, me<strong>at</strong> and chee<strong>se</strong><br />

so we travel the entire univer<strong>se</strong> of tastes,<br />

says Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n, who<br />

acquired a taste <strong>for</strong> good food already<br />

as a boy in Solrød.<br />

– My f<strong>at</strong><strong>her</strong> Ingvard was a <strong>se</strong>a captain<br />

and he sailed <strong>for</strong> KGH to <strong>Greenland</strong><br />

and also to the Far East. He had a gre<strong>at</strong><br />

passion <strong>for</strong> food and brought <strong>Greenland</strong>ic<br />

and ot<strong>her</strong> exotic ingredients home from<br />

his travels. I grew up with good food and<br />

when you leave home you find out th<strong>at</strong><br />

food doesn’t cook it<strong>se</strong>lf. You have to get<br />

busy with pots and pans your<strong>se</strong>lf, says<br />

Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n. When pres<strong>se</strong>d,<br />

he admits th<strong>at</strong> <strong>Greenland</strong>ic reindeer is<br />

probably his favourite food.<br />

– Reindeer has a very rustic flavour and<br />

if it is <strong>se</strong>rved with root vegetables such as<br />

<strong>Greenland</strong>ic carrots, turnips and pot<strong>at</strong>oes<br />

– it doesn’t get any better.<br />

HORN OF PLENTY<br />

This afternoon t<strong>her</strong>e isn’t room <strong>for</strong><br />

reindeer. However, t<strong>her</strong>e is plenty of<br />

ot<strong>her</strong> food made with <strong>Greenland</strong>ic<br />

ingredients: Lamb chops fried with<br />

garlic and chilli, me<strong>at</strong>balls in spicy<br />

tom<strong>at</strong>o sauce, smoked salmon with<br />

asparagus purée, chopped, smoked<br />

halibut with <strong>her</strong>bs, garlic and chilli fried<br />

prawns, Arctic charr with chilli pre<strong>se</strong>rve,<br />

scallops with star ani<strong>se</strong>, thin slices of<br />

oven-baked aubergines with grilled<br />

chee<strong>se</strong> and prawn sauce and a <strong>se</strong>lection<br />

of chee<strong>se</strong>s.<br />

– All things considered, the tradition of<br />

<strong>se</strong>rving <strong>se</strong>veral small dishes is known<br />

from all over the world, including<br />

<strong>Greenland</strong>. I have been to dinners <strong>her</strong>e,<br />

w<strong>her</strong>e a well-filled freezer has supplied<br />

many small dishes <strong>for</strong> a lengthy meal,<br />

says Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n. He and his<br />

brot<strong>her</strong> are sought-after cooks <strong>at</strong> parties<br />

arranged by family and friends. They can<br />

also be tempted to respond in ot<strong>her</strong><br />

circumstances.<br />

T<strong>her</strong>e are, according to Lars Thorning<br />

Mad<strong>se</strong>n, two popular explan<strong>at</strong>ions <strong>for</strong><br />

the origin of the tapas tradition.<br />

– One says th<strong>at</strong> it was <strong>se</strong>nsible to e<strong>at</strong><br />

something with the wine, so you didn’t<br />

get too drunk. The ot<strong>her</strong> is th<strong>at</strong> a small<br />

tapas was u<strong>se</strong>d as a lid th<strong>at</strong> typically<br />

covered a glass of s<strong>her</strong>ry, says Lars<br />

Thorning Mad<strong>se</strong>n. He ensures the<br />

family tradition of well-cooked, tasty<br />

food is kept alive <strong>for</strong> the next gener<strong>at</strong>ion.<br />

It is Lars Thorning Mad<strong>se</strong>n who handles<br />

the daily cooking and his 14 year old<br />

daughter likes to take an active part –<br />

under skilled supervision.


HERE ARE RECIPES FOR THREE OF THE<br />

SIMPLER, BUT VERY POPULAR TAPAS<br />

SERVED BY SULUK’S GUEST COOK:<br />

GRILLED SCALLOPS WITH BROCCOLI PURÉE<br />

16 fresh scallops.<br />

Rape oil/canola.<br />

The juice of one lime.<br />

Salt and pepper.<br />

Four wooden skewers.<br />

Remove the small membrane and<br />

muscle on the underside of the<br />

scallop (they get tough when cooked).<br />

Make a marinade of the oil, salt,<br />

pepper and lime juice, add the<br />

scallops and leave <strong>for</strong> 10 minutes.<br />

Take the scallops, place them on the<br />

skewers and grill them <strong>for</strong> just over a<br />

minute under a hot grill.<br />

BROCCOLI PURÉE WITH PISTACHIO NUTS<br />

AND STAR ANISE:<br />

One head of broccoli.<br />

30 g pistachio nuts.<br />

One star ani<strong>se</strong>.<br />

Juice and rind of one lemon.<br />

50 ml good olive oil.<br />

Salt and pepper.<br />

Break the broccoli into florets, peel<br />

the stem and cut into small pieces<br />

(everything can be u<strong>se</strong>d), place in<br />

boiling, salted w<strong>at</strong>er and boil <strong>for</strong><br />

about two minutes. Crush the star<br />

ani<strong>se</strong> in a mortar and toast on a dry<br />

pan with the pistachio nuts. Blend the<br />

broccoli, nuts and star ani<strong>se</strong> toget<strong>her</strong><br />

with olive oil, salt and pepper to a<br />

chunky purée. Season with lemon<br />

juice just be<strong>for</strong>e <strong>se</strong>rving. If the lemon<br />

juice is added too early, the acid will<br />

turn the purée khaki instead of a<br />

fresh green colour.<br />

Serve the scallops with the purée.<br />

MARINATED LAMB CHOPS<br />

Six lamb chops with the f<strong>at</strong> removed.<br />

THE MARINADE:<br />

Two tsp. paprika.<br />

One tsp. caraway.<br />

One tsp. turmeric.<br />

One chopped red chilli.<br />

A half a bunch of mint.<br />

Four tbsp. olive oil.<br />

PREPARATION:<br />

Mix all the ingredients into a<br />

marinade and u<strong>se</strong> plenty to brush the<br />

chops.<br />

Place in the refriger<strong>at</strong>or <strong>for</strong> <strong>at</strong> least<br />

one hour.<br />

Grill the chops under a hot grill or<br />

roast in the oven <strong>for</strong> 10 minutes until<br />

tender.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 57


Timmiaaraq<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> ukiut 50-it m<strong>at</strong>uma siorna Grønlandsflymik<br />

<strong>at</strong>eqarluni aallartippoq.<br />

Taamani mittarfiit Kangerlussuarmi Narsarsuarmilu marluinnaapput,<br />

taama<strong>at</strong>tumik aallaqqaammut timmisartut mikisut C<strong>at</strong>alin<strong>at</strong> Otterillu,<br />

nunamut immamullu missinnaasut, <strong>at</strong>orneqarput. Sivitsunngitsorli<br />

qulimiguulinnut mittarfippassuit kingornalu illoqarfiit<br />

anginerit amerlaneranni timmisartunut mittarfiit<br />

pilersinneqarput. Ullumikkut <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> timmisartunik<br />

qulimiguulinnillu assigiinngitsunik qulit sinnerlugit amerlassusilinnik,<br />

qupperneq 75-imi takusinnaaasannik<br />

<strong>at</strong>uarsinnaasannillu, pigisaqarpoq.<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> startede <strong>for</strong> 50 år siden som<br />

Grønlandsfly.<br />

Dengang var der kun de to landingsbaner<br />

i Kangerlussuaq og Narsarsuaq, så i starten<br />

brugte man små C<strong>at</strong>alina og Otter-fly, som<br />

både kan lande på land og i vandet. Men<br />

snart kom der mange heliporte til helikoptere<br />

og siden landingsbaner til i de fleste større<br />

byer. Nu råder <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> over 10 <strong>for</strong>skellige<br />

fly og-helikoptertyper som du kan <strong>se</strong> og<br />

læ<strong>se</strong> om på side 75.<br />

50 years ago, <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> started under<br />

the name <strong>Greenland</strong>air.<br />

In tho<strong>se</strong> days, t<strong>her</strong>e were only the two runways, one<br />

in Kangerlussuaq and one in Narsarsuaq, so in the beginning small<br />

C<strong>at</strong>alina and Otter aircraft were u<strong>se</strong>d. They could land both on land and in w<strong>at</strong>er.<br />

Soon t<strong>her</strong>e were plenty of heliports <strong>for</strong> the helicopters and l<strong>at</strong>er t<strong>her</strong>e were runways<br />

in most of the bigger towns. Now, <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> has more than 10 different<br />

airplanes and helicopters. Read more about them on page 75.<br />

Timmisartut oqaluttuassarta<strong>at</strong><br />

ukiut 100-t sinnerlugit<br />

m<strong>at</strong>uma siorna aallartippoq,<br />

taamanilu nukiit, tukkarfiit<br />

motoorillu <strong>at</strong>orlugit timmisartuni<br />

tupinnarluinnartuni<br />

nunamit qang<strong>at</strong>tarniarluni<br />

misiliisaq<strong>at</strong>taarnerpassuit ingerlanneqaqqaarsimapput.<br />

Flyvemaskinernes historie<br />

begyndte <strong>for</strong> over 100<br />

år siden med mange<br />

<strong>for</strong>skellige <strong>for</strong>søg på <strong>at</strong><br />

lette fra jorden i fantastiske<br />

maskiner ved hjælp<br />

af muskel, pedal eller<br />

motorkraft.<br />

Wilbur<br />

Orville<br />

The history of airplanes<br />

started more than 100<br />

years ago with lots of<br />

different <strong>at</strong>tempts to<br />

take off from the ground<br />

in fantastic aircraft using<br />

muscle, pedal or motor<br />

power.<br />

Meeqq<strong>at</strong> qupperner<strong>at</strong> · Børnesider · Children’s pages<br />

“Andefly”: Beechcraft Starship<br />

Andefly imaluunniit Canard. Timmisartup<br />

siua oqima<strong>at</strong>soq suluus<strong>at</strong> siorliit <strong>at</strong>orlugit<br />

qang<strong>at</strong><strong>at</strong>inneqarpoq, uffa timmisartuni<br />

allani timmisartup siua timmisartup aquanit<br />

oqima<strong>at</strong>sumit qang<strong>at</strong><strong>at</strong>inneqartoq.<br />

“Andefly”: Beechcraft Starship<br />

Andefly eller Canard. Den tunge flynæ<strong>se</strong><br />

holdes oppe af <strong>for</strong>vinger, mods<strong>at</strong> på andre<br />

fly, hvor næ<strong>se</strong>n holdes oppe ved den tunge<br />

hales modvægt.<br />

USA q<strong>at</strong>anngutigiit Wright oqaluttuarisaanermi<br />

siullersaallutik 1903-mi<br />

timmisartumik motoorilimmik timmipput.<br />

Timminer<strong>at</strong> 36 meterinik<br />

takissu<strong>se</strong>qarpoq <strong>se</strong>kundinillu 12-inik<br />

sivisussu<strong>se</strong>qarluni. Timmisartoq namminneq<br />

ilusilersorsimava<strong>at</strong>, quleriinnik<br />

suluusalik.<br />

I USA <strong>for</strong>etog brødrene Wright<br />

historiens første rigtige motordrevne<br />

flyvning i 1903. Turen var på 36<br />

meter og varede 12 <strong>se</strong>kunder. Flyet<br />

havde de <strong>se</strong>lv konstrueret, et bi-plane<br />

altså en dobbeltvinget flyvemaskine.<br />

In the USA, the Wright brot<strong>her</strong>s<br />

made history’s first real motorpowered<br />

flight in 1903. The flight<br />

was 36 metres and lasted 12<br />

<strong>se</strong>conds. They had built the aircraft<br />

them<strong>se</strong>lves. It was a bi-plane, or a<br />

twin-winged aircraft.


Oqartarput<br />

qeerlutuumut<br />

assingusoq, hmm...!<br />

Man siger den ligner en<br />

and, hmm...!<br />

They say it looks like<br />

a duck – hmm!<br />

“Duck plane”:<br />

Beechcraft Starship<br />

Duck plane or Canard. The heavy no<strong>se</strong> of<br />

the aircraft is supported by <strong>for</strong>ewings, as<br />

oppo<strong>se</strong>d to ot<strong>her</strong> aircraft, w<strong>her</strong>e the no<strong>se</strong><br />

is held up by the counterweight of the<br />

heavy tail.<br />

1933-mi nunarsuarmi tusaamasaq Charles Lindbergh nulialu Anne<br />

timmisartuminnik “Sirius”-imik Nuup saavani immamut mipput.<br />

Taakku marluullutik nunarsuaq kaajallallugu timmisartorlutik 50.000<br />

km-ingajannik isorartussusilimmut angalapput. Timmisartoq kalaallinit<br />

<strong>at</strong><strong>se</strong>rneqarpoq “Tingmissartoq”, timmiarujussuartoq timmisartoq.<br />

I 1933 landede den verdensberømte Charles Lindbergh og hans<br />

kone Anne med deres fly “Sirius” på vandet ud <strong>for</strong> Nuuk. De to var<br />

på en næsten 50.000 km’s flyvetur verden rundt. Grønlænderne gav<br />

flyet navnet “Tingmissartoq”, den som flyver som en stor fugl.<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>ip timmisartui anginerit marluk, <strong>Air</strong>bus 330-200<br />

aamma Boeing 757-200, timmisartuupput supoortullit, sinneri<br />

sarpiliupput. Timmisartoq supoortulik timmisartuuvoq motoorit<br />

supoortullit <strong>at</strong>aa<strong>se</strong>q arlallilluunniit <strong>at</strong>orlugit ingerl<strong>at</strong>inneqartartoq.<br />

Timmisartumut sarpilimmut sanilliulluni timmisartoq supoortulik<br />

sukkanerujussuuvoq qutsissorsuakkullu timmisinnaalluni.<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>s to største fly, <strong>Air</strong>bus 330-200 og Boing<br />

757-200, er jetfly, resten er propelfly. Et jetfly er en flyvemaskine,<br />

som drives frem af en eller flere jetmotor/er.<br />

I <strong>for</strong>hold til propelflyet er jetflyet langt hurtigere og<br />

kan flyve i store højder<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>’s two biggest aircraft, the <strong>Air</strong>bus 330-200<br />

and the Boeing 757-200, are jets, the rest of the aircraft<br />

have propellers. A jet is an aircraft th<strong>at</strong> is driven by one or<br />

more jet engines. Compared to an aircraft with propellers,<br />

a jet is much faster and can fly <strong>at</strong> hig<strong>her</strong> altitudes.<br />

Arriitsuararsuaq: Optica<br />

Timmisartoq alapernaarsuut<br />

arriitsuararsuarmik timmisinnaasoq<br />

(50 km/t).<br />

Super langsom: Optica<br />

Et lille overvågningsfly,<br />

som kan flyve meget<br />

langsomt (50 km/t).<br />

Super slow: Optica<br />

This is a small surveillance<br />

aircraft which is able to fly<br />

slowly (50 km/h).<br />

TINGMISSARTOQ!<br />

In 1933 the world-famous Charles Lindbergh<br />

and his wife Anne landed on the <strong>se</strong>a outside Nuuk<br />

in their aircraft “Sirius”. The couple was on an<br />

almost 50.000 km long flight around the world.<br />

<strong>Greenland</strong>ers called the aircraft “Tingmissartoq”,<br />

meaning ‘th<strong>at</strong> which flies like a big bird’.<br />

Meeqq<strong>at</strong> qupperner<strong>at</strong> · Børnesider · Children’s pages<br />

Sukkasoorujussuaq:<br />

SR-71 Blackbird<br />

Timmisartut supoortullit<br />

sukkanerpaarta<strong>at</strong> tassaavoq<br />

timmisartoq nipimit sukkanerulluni<br />

timmisinnaasoq.<br />

Timmisartoq taama ittoq<br />

sakkutuunit <strong>at</strong>orneqartarpoq.<br />

Super hurtig:<br />

SR-71 Blackbird<br />

Det hurtigste jetfly<br />

er overlydsflyet, som<br />

flyver hurtigere end<br />

lydens hastighed.<br />

Militæret benytter sig<br />

af denne flytype.<br />

Super fast: SR-71 Blackbird<br />

The fastest jet is a supersonic<br />

aircraft which flies faster than the<br />

speed of sound. The armed <strong>for</strong>ces<br />

u<strong>se</strong> this type of aircraft.<br />

Oqitsuararsuaq: Pegasus Quantum<br />

Timmisartuaraq <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simik marlunnilluunniit<br />

inuttaqarsinnaasoq Microlight,<br />

sukkanerpaagaangami 220 km/t.<br />

Super let: Pegasus Quantum<br />

Et lille Micro-light sportsfly til en eller<br />

to personer, max 220 km/t.<br />

Super light: Pegasus Quantum<br />

This is a little, ultra-light sports aircraft<br />

<strong>for</strong> one or two people, flight speed<br />

max 220 km/h.<br />

© ASTRID VEBÆK


1<br />

3<br />

Quiz<br />

Gyroplane<br />

sunaasoraajuk?<br />

a: qulimiguulittut timmisartutullu<br />

sanaaq?<br />

b: ivigaaralik qulimiguulinnut<br />

mittarfik?<br />

c: kigaallassa<strong>at</strong> nutaaliaalluinnartoq?<br />

Hvad er et gyroplane<br />

a: en mellemting mellem en<br />

helikopter og et fly?<br />

b: en græsplæne til <strong>at</strong> lande<br />

helikoptere på?<br />

c: en højteknologisk faldskærm?<br />

Sorleq timmillaqqinnerua?<br />

a: q<strong>at</strong>ig<strong>at</strong>tuusaq<br />

b: isarukitsoq<br />

c: inuk<br />

Is a gyroplane<br />

a: a cross between a helicopter<br />

and an airplane?<br />

b: a place to land a helicopter?<br />

c: a sophistic<strong>at</strong>ed parachute?<br />

Hvem flyver bedst<br />

a: strud<strong>se</strong>n<br />

b: pingvinen<br />

c: mennesket<br />

Sikorsky<br />

Ukiut 70-it missingisa m<strong>at</strong>uma siorna Igor Sikorsky qulimiguuliliorpoq<br />

benziinamik ingerl<strong>at</strong>ilimmik. Taanna qulimiguulimmut<br />

amerlasuunngorlugu sanaartorneqartumut,<br />

”Sikorsky”-mut tusaamasaasumut, aallarniutaalerpoq.<br />

Taamaannerani erneri naalanngitsuaqq<strong>at</strong> sisam<strong>at</strong>, Sergei,<br />

Nikolai, Igor Jr. aamma George pappialanik timmisartulianik<br />

pinnguarput. Kia timmisartulia<strong>at</strong>a <strong>at</strong>a<strong>at</strong>aq Igor pukusu<strong>at</strong>igut<br />

eqqorpaa?<br />

About 70 years ago, Igor Sikorsky constructed a petrol-fuelled<br />

helicopter. This was the start of the first mass-produced helicopter,<br />

the famous “Sikorsky”. Meanwhile, his four naughty<br />

sons, Sergei, Nikolai, Igor Jr. and George played with paper<br />

airplanes. Who<strong>se</strong> plane hit f<strong>at</strong><strong>her</strong> Igor on the neck?<br />

62 Meeqq<strong>at</strong> qupperner<strong>at</strong> · Børnesider · Children’s pages<br />

2<br />

Wh<strong>at</strong> flies best?<br />

a: an ostrich<br />

b: a penguin<br />

c: a person<br />

Timmisartut imaanut<br />

mittartut puttaquta<strong>at</strong><br />

qanoq taaneqartarp<strong>at</strong>:<br />

a: pontoner<br />

b: aqua-tonter<br />

c: puttaqutit<br />

Hvad kaldes de luftfyldte<br />

beholdere, som<br />

holder et vandfly flydende<br />

på vandet:<br />

a: pontoner<br />

b: aqua-tonter<br />

c: flydere<br />

Wh<strong>at</strong> are the infl<strong>at</strong>ed containers<br />

th<strong>at</strong> keep a <strong>se</strong>aplane aflo<strong>at</strong> called:<br />

a: pontoons<br />

b: aqua-tonts<br />

c: flo<strong>at</strong>ers<br />

For ca. 70 år siden konstruerede Igor Sikorsky en benzindreven<br />

helikopter. Det var starten på den første mas<strong>se</strong>producerede helikopter,<br />

den berømte “Sikorsky”. Imens legede hans fire uartige<br />

sønner, Sergei, Nikolai, Igor Jr. og George med papirfly. Hvis fly<br />

ramte fader Igor i nakken?


Kukkunerit tallim<strong>at</strong> nassaarikkit · Find 5 fejl · Spot the 5 mistakes<br />

Quiasaarut · Vits · Joke<br />

Timminerit siulleq<br />

qanoq ingerlava?<br />

Hvordan gik det så i går med din<br />

allerførste flyvetur?<br />

How was your very first flight<br />

yesterday?<br />

Meeqq<strong>at</strong> qupperner<strong>at</strong> · Børnesider · Children’s pages<br />

TIMMISARTOQ MOTOOREQANNGITSOQ · SVÆVEFLY · GLIDER<br />

TIMMISARTOQ MOTOOREQANNGITSOQ · SVÆVEFLY · GLIDER<br />

Nuannerluinnarpoq, anaana.<br />

Timmillunga qanillinerit tamaasa inuit ulapiinnaq ass<strong>at</strong>ik p<strong>at</strong>t<strong>at</strong>tarpa<strong>at</strong>!<br />

Fantastisk, mor. Folk klappede helt vildt hver gang jeg fløj tæt <strong>for</strong>bi!<br />

Fantastic, mom. People clapped like crazy every time I flew past!<br />

Akissut: 1:A, 2:A, 3: C, inuk, all<strong>at</strong> marluk suli timmisartorsinnaanermut allagartaqalersimanngill<strong>at</strong><br />

Quizsvar: 1:A, 2:A, 3: C, mennesket, ingen af de to andre har endnu erhvervet et flycertifik<strong>at</strong><br />

Quiz answer: 1:A, 2:A, 3: C, a person, the ot<strong>her</strong> two do not have pilot’s licences.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 63<br />

© ASTRID VEBÆK


50-ikkunni Kalaallit Nuna<strong>at</strong> suli nunasia<strong>at</strong>aavoq. 1953imi<br />

In<strong>at</strong>sisit Tunngaviusut allanngortinneqarnerisigut<br />

Kalaallit Nuna<strong>at</strong> Danmarkip naalagaaffiani amtitut inissisimalerpoq,<br />

kisianni nunap siunissamut nutaaliaanerusumut<br />

ineriartortinneqarnera a<strong>at</strong>sa<strong>at</strong> 60-ikkunni pimoorullugu ingerlanneqalerpoq<br />

– ila<strong>at</strong>igut Grønlandsflyp pilersinneqarneranik<br />

iluaquteqarluarluni.<br />

Tamanna nalliuttorsiornermi nittartakkamik pilersitsinikkut<br />

nalliussineqarpoq, tassanilu takuneqarsinnaapput assit<br />

oqaluttuarisaanermit pisut, assinik unammisitsinerit minnerunngitsumillu<br />

immikkoortortaq ilaasut nun<strong>at</strong>sinneersut<br />

nunanillu allaneersut Grønlandsfly – ullumikkut <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong><br />

– aqqutigalugu misigisimasaannik oqaluttuarfigisinnaa sa<strong>at</strong>.<br />

Ukiuni 50-ini oqaluttuarisaanitsinnit pisunik nuannersunik,<br />

quianartunik, alianarlutillu quianartunik puffaammersimaartunillu<br />

oqaluttuaqarpoq. Ila<strong>at</strong>igut nukappiaqqanik 60-ikkunni<br />

umi<strong>at</strong>siaaq qamik aallarussillutik C<strong>at</strong>alinap putta sortaanut<br />

ornigussimasunik. Taakku aquttumit timmisartumut ikitinneqarsimapput,<br />

inuunerminnilu a<strong>at</strong>saavissuaq tyggegummitugas-<br />

64<br />

AIR GREENLANDIP NAMMINEQ SILARSUAANIT<br />

Nalliuttorsiorneq ingerlaqqippoq<br />

Ukiunik 50-iliilluni nalliuttorsiorneq pisussaaffiliivoq – pingaartumik<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>itut ukiuni 50-ini <strong>at</strong>uussimaneq, Kalaallit Nuna<strong>at</strong>a<br />

nutarterneqarneranut malinna<strong>at</strong>inneqartoq, nalliussigaanni<br />

KAL Ilinniartitaaneq ukiuni qulikkuutaani <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>imut<br />

qitiulluinnarsimavoq. M<strong>at</strong>umani ilinniartut 1. oktober<br />

1985-imi Suliffeqarfiup Ulloqartitsineranut peq<strong>at</strong>aapput.<br />

Saamerlernit: Naja Niel<strong>se</strong>n, Ditte Hammeken, Laila Sander,<br />

Susanne Bjerregaard, Erik H.K. Heilmann, Kristian<br />

Skifte, Linda Andreas<strong>se</strong>n, Jørn Søren<strong>se</strong>n, Jo<strong>se</strong>phine<br />

Chemnitz, Charlotte Schmidt, Sofus M<strong>at</strong>hias<strong>se</strong>n, Peter<br />

Frederik Lyberth, Amalie Ol<strong>se</strong>n.<br />

DK Uddannel<strong>se</strong> har i årtier været central <strong>for</strong> <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>.<br />

Her er det elever til Firmadag 1. oktober 1985. Fra<br />

venstre: Naja Niel<strong>se</strong>n, Ditte Hammeken, Laila Sander,<br />

Susanne Bjerregaard, Erik H.K. Heilmann, Kristian Skifte,<br />

Linda Andreas<strong>se</strong>n, Jørn Søren<strong>se</strong>n, Jo<strong>se</strong>phine Chemnitz,<br />

Charlotte Schmidt, Sofus M<strong>at</strong>hias<strong>se</strong>n, Peter Frederik<br />

Lyberth, Amalie Ol<strong>se</strong>n.<br />

sinneqarlutik sapa<strong>at</strong>ip-akunneranilu tassani Paamiuni kunngiaraasimallutik.<br />

Imaluunniit 70-ikkut qiteq qunneranni ilaasut<br />

sapa<strong>at</strong>ip-akunnerini pingasuni Kulusummi ingerlariaqqissinnaajunnaaqqasimasunik<br />

oqaluttuaq. Imaluunniit arnaq angummi<br />

Alzheimer imik nappa<strong>at</strong>a<strong>at</strong>a ajorsilluinnannginnerani<br />

tike raarnissaanik angumersisimasoq pillugu oqaluttuaq. Nittartagaq<br />

i<strong>se</strong>rfigeriarlugu tamaasa <strong>at</strong>uakkit!<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Kalaallit Nunaanni illo qarfinnut nunaqarfinnullu<br />

tamanut an nguttarpoq, taama<strong>at</strong>tumik ukiup ingerlanerani<br />

mittarfiit ilarpassuini aamma kaffillerniarpugut. Tam<strong>at</strong>uma<br />

sani<strong>at</strong>igut pisuss<strong>at</strong> ila<strong>at</strong> tassaapput illoqarfinni arlalinni Atlantic<br />

Music suleq<strong>at</strong>igalugu nipilersornermik festivali Akisuanerit,<br />

timmisartuni nalliuttorsiornermut <strong>at</strong><strong>at</strong>illugu aaqqissuussinerit<br />

allarpassuillu. Taama<strong>at</strong>tumik ukiumi nalliuttorsiorfiusumi nalliuttorsiornermut<br />

<strong>at</strong>aq<strong>at</strong>igiissaarisoqarpugut, <strong>at</strong>aq<strong>at</strong>igiissaarisorlu<br />

Karen Borris-Juhl, nalliuttorsiornermi aaqqissuussinerni<br />

tamani isumanna<strong>at</strong>sumik aqutsisuussaaq.<br />

GB For decades, training has been a central issue <strong>for</strong> <strong>Air</strong><br />

<strong>Greenland</strong>. Here are the trainees on Company Day,<br />

October 1st 1985. From the left: Naja Niel<strong>se</strong>n, Ditte<br />

Hammeken, Laila Sander, Susanne Bjerregaard, Erik H.K.<br />

Heilmann, Kristian Skifte, Linda Andreas<strong>se</strong>n, Jørn<br />

Søren<strong>se</strong>n, Jo<strong>se</strong>phine Chemnitz, Charlotte Schmidt,<br />

Sofus M<strong>at</strong>hias<strong>se</strong>n, Peter Frederik Lyberth and Amalie<br />

Ol<strong>se</strong>n.<br />

Loui<strong>se</strong>-Inger Lyberth


FRA AIR GREENLANDS EGEN VERDEN<br />

Jubilæet <strong>for</strong>tsætter<br />

Et 50-års jubilæum <strong>for</strong>pligter – især når man som <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> kan<br />

fejre et 50-års jubilæum, der følges med moderni<strong>se</strong>ringen af Grønland<br />

Tilbage i 50’erne var Grønland stadig et kolonisamfund.<br />

Med grundlovsændringen i 1953 blev Grønland et amt<br />

i det danske rige, men udviklingen i landet mod en moderne<br />

fremtid kom først <strong>for</strong> alvor i sving i 60’erne – bl.a. hjulpet<br />

godt på vej af oprettel<strong>se</strong>n af Grønlandsfly.<br />

Dette fejres med en jubilæumshjemmeside, hvor der er historiske<br />

fotos, fotokonkurrencer og ikke mindst en <strong>se</strong>ktion, hvor<br />

passagerer fra ind- og udland ind<strong>se</strong>nder historier om deres<br />

oplevel<strong>se</strong>r med Grønlandsfly – nu <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>. Der er både<br />

gode, sjove, sørgmuntre og sure <strong>for</strong>tællinger fra vores 50-årige<br />

historie. Der er drengene, der i 60’erne havde nolet en jolle<br />

ud til pontonen, hvor C<strong>at</strong>alinaen lagde til. Piloten inviterede<br />

dem ombord, og de fik tyggegummi <strong>for</strong> første gang og var små<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010<br />

KAL 80-ikkut qiteqqunneranni<br />

Grønlandsflyp Kalaallit<br />

Nuna<strong>at</strong>a Angal<strong>at</strong>itsivia<br />

Københavnimi ammarpaa,<br />

tassanilu pujorsuup qeqqani<br />

Marianne Arends kaaginik<br />

sassaalliivoq!<br />

DK I midten af 80’erne åbnede<br />

Grønlandsfly Grønlands<br />

Rej<strong>se</strong>bureau i København, og<br />

Marianne Arends <strong>se</strong>rverede<br />

kager midt i en røgsky!<br />

GB In the middle of the 80s<br />

<strong>Greenland</strong>air opened<br />

<strong>Greenland</strong> Travel in<br />

Copenhagen, and<br />

Marianne Arends <strong>se</strong>rved<br />

cakes in a cloud of smoke!<br />

konger i Paamiut den uge. Eller de, som strandede i tre uger<br />

i Kulusuk i midten af 70’erne. Eller hende, der netop nåede <strong>at</strong><br />

besøge sin far, inden hans Alzheimer <strong>for</strong> alvor s<strong>at</strong>te ind. Gå ind<br />

og læs dem alle!<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> når ud til alle byer og bygder i Grønland, og der<strong>for</strong><br />

vil vi også i løbet af året holde kaffemik på mange af st<strong>at</strong>ionerne.<br />

Hertil kommer musikfestivalen Akisuanerit i samarbejde<br />

med Atlantic Music i flere byer, jubilæumsaktiviteter på flyene<br />

og meget andet. I jubilæumsåret har vi der<strong>for</strong> en jubilæumskoordin<strong>at</strong>or,<br />

Karen Borris-Juhl, der skal styre os sikkert igennem<br />

alle jubilæumsaktiviteterne.<br />

65


More about the anniversary<br />

A 50-year anniversary involves commitments – especially if, like <strong>Air</strong><br />

<strong>Greenland</strong>, you can celebr<strong>at</strong>e a 50-year anniversary th<strong>at</strong> comes with<br />

the modernis<strong>at</strong>ion of <strong>Greenland</strong><br />

Back in the 50s <strong>Greenland</strong> was still a colony. When the<br />

constitution was changed in 1953 <strong>Greenland</strong> became a<br />

county within the Danish realm, but the development pment of the<br />

country into a modern society ety really took off in the 60s<br />

– helped along long the way by the establishment of <strong>Greenland</strong>air.<br />

This is celebr<strong>at</strong>ed with an anniversary home page w<strong>her</strong>e t<strong>her</strong>e<br />

are historic photoos, photos, s, s photo pho<br />

h to competitions and not least a <strong>se</strong>ction<br />

w<strong>her</strong>e pas<strong>se</strong>ngers pas<strong>se</strong>nge ge g rs from home ho home and abroad can <strong>se</strong>nd in stories<br />

about their experiences wi with <strong>Greenland</strong>air – now <strong>Air</strong><br />

<strong>Greenland</strong>. T<strong>her</strong>e The h re are good, d funny, tragicomic and bitter<br />

stories from our<br />

ur 50-year<br />

ar history. Stories like the one about the<br />

boys who, in the 60s, had nabbed a dinghy and taken it out to<br />

the pontoon w<strong>her</strong>e the C<strong>at</strong>alina was moored. The pilot invited<br />

them on board and<br />

d th tthey ey ttas<br />

tasted as a ted chewing gum <strong>for</strong> the first time<br />

66<br />

FROM AIR GREENLAND’S WORLD<br />

and were tre<strong>at</strong>ed like little kings in Paamiut th<strong>at</strong> week. Or<br />

about tho<strong>se</strong>, who were stranded in Kulusuk in the middle of th the<br />

70s <strong>for</strong> three weeks. Or the woman who<br />

o ma mmanaged naged d to t to vvisit<br />

isit <strong>her</strong><br />

f<strong>at</strong><strong>her</strong> just in time, be<strong>for</strong>e his Alzheimer Alzheime me mer really took hold. Go<br />

and read them all!<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> gets out to all the towns s and <strong>se</strong>ttlements <strong>se</strong>ttlement n s in<br />

<strong>Greenland</strong>, so during the year we will be holding hol ol o di ding ng kaffemiks<br />

(coffee parties) <strong>at</strong> many of the st<strong>at</strong>ions. Several towns will be<br />

visited by the Akisuanerit music mus us usic ic i festival ffestival<br />

in collabor<strong>at</strong>ion with<br />

Atlantic Music, t<strong>her</strong>e will<br />

ll l be annivers anniversary r ary activities on board the<br />

aircraft and much more. During the anniversary anniversary year we have<br />

an an anniversary coordin<strong>at</strong>or, Karen Borris-Juhl, who is going to<br />

steer us through all the anniversary a aactivities.<br />

activities.<br />

KAL Nalliuttorsiornermi aaqqissuussinernut <strong>at</strong>aq<strong>at</strong>igiissaarisoq<br />

Karen Borris-Juhl.<br />

DK Karen Borris-Juhl er jubilæumskoordin<strong>at</strong>or.<br />

GB Karen Borris-Juhl is anniversary coordin<strong>at</strong>or.


MUSIC MUSIC<br />

CHANNEL 1<br />

Eqqissisimaarnartut · Roligt · Relax<br />

Grace Sn<strong>at</strong>am Kaur Ong Namo, Ray<br />

Man Shabad, Hari Har, Ra Ma Da Sa,<br />

By Thy Grace, Long Time Sun.<br />

CHANNEL 2<br />

Salla<strong>at</strong>sut · Blød rock · Soft<br />

Leona Lewis I See You (The Theme<br />

From Av<strong>at</strong>ar), The Radiohooligans<br />

Happy Valentine, Enya Aniron, The<br />

Soldiers Coming Home, Barbra<br />

Streisand If You Go Away (Ne Me<br />

Quitte Pas), Bryan Ferry I Don’t Want<br />

to Go On Without You, Gurrumul<br />

Gurrumul History, Peter Andre Unconditional,<br />

Rickie Lee Jones fe<strong>at</strong>. Ben<br />

Harper Old Enough, Alesha Dixon To<br />

Love Again, Florence Rawlings Love<br />

Can Be A B<strong>at</strong>tlefield, Susan Boyle<br />

I Dreamed A Dream, Alex Cornish<br />

Untied, Michael Buble Cry Me A River,<br />

Ab<strong>se</strong>nt Elk Change My World, McElderry<br />

The Climb.<br />

CHANNEL 5<br />

Qang<strong>at</strong>uut · Klassisk · Classic<br />

Mozart Don Giovanni Vienna Radio<br />

Symphony Orchestra, Cond. Bertrande<br />

de Billy. First Act Ouvertura, Notte e<br />

giorno f<strong>at</strong>icar (Leporello, Donna Anna,<br />

Don Giovanni, Il Commend<strong>at</strong>ore),<br />

Leporelle, ove <strong>se</strong>i- (Don Giovanni,<br />

Leporello), Ah! del padra in perigolo<br />

(Donna Anna, Don Ottavio), Ma qual<br />

mai s’offre, oh Dei (Donna Anna, Don<br />

Ottavio), Fuggi, crudele, fuggi! (Donna<br />

Anna, Don Ottavio), Giovinette che<br />

f<strong>at</strong>e all’amore (Zerlina, Ma<strong>se</strong>tto, Caro<br />

di contadine e contadini), Ah chi mi<br />

dice mai (Donna Elvira, Don Giovanni,<br />

Leporello), Chi é là- Stelle! che vedo!<br />

(Donna Elvira, Don Giovanni, Leporello),<br />

Madamina, il <strong>at</strong>aloge é questo (Leporello),<br />

In questa <strong>for</strong>ma dunque (Donna,<br />

Elvira), Giovenette che f<strong>at</strong>e all’amore<br />

(Zerlina, Ma<strong>se</strong>tto, Coro di contadine<br />

e contadini), Manco mal é parita (Don<br />

Giovanni, Leporello, Zerlina, Ma<strong>se</strong>tto),<br />

Ho capito, signor si (Ma<strong>se</strong>tto), Alfin<br />

siam liber<strong>at</strong>i (Don Giovanni, Zerlina),<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010<br />

Là ci darem la mano (Zerlina, Don<br />

Giovanni), Ferm<strong>at</strong>i sceller<strong>at</strong>o (Donna<br />

Elvira, Zerlina, Don Giovanni), A fuggi, il<br />

traditor (Donna Elvira), Mi par ch’oggi il<br />

demonio di diverta (Don Giovanni, Don<br />

Ottavio, Donna Anna), Non ti fidar, o<br />

mi<strong>se</strong>ra (Donna Elvira, Donna Anna, Don<br />

Ottavio, Don Giovanni), Povera sventur<strong>at</strong>a<br />

(Don Giovanni), Don Ottavio, son<br />

morta! (Don Ottavia, Donna Anna), Or<br />

sai chi l’anore (Donna Anna), Come mai<br />

dreder deggio (Don Ottavio), Lo deggio<br />

ad ogni p<strong>at</strong>to (Don Ottavio), Fin ch’han<br />

dal vino (Don Giovanni), Ma<strong>se</strong>tto, <strong>se</strong>nti<br />

un po’l! (Zerlina, Ma<strong>se</strong>tto), B<strong>at</strong>ti, b<strong>at</strong>ti,<br />

o bel Ma<strong>se</strong>tto (Zerlina), Guarda un po’<br />

come <strong>se</strong>ppe (Don Giovanni, Zerlina),<br />

Presto, presto pria ch’ei venga, Ripos<strong>at</strong>e,<br />

vezzo<strong>se</strong> ragazze, Ecco il birbo<br />

(Donna Anna, Donna Elvira, Zerlina,<br />

Don Ottavio, Don Giovanni, Leporello,<br />

Ma<strong>se</strong>tto). Johann Strauss, Royal<br />

Concertgebouw Orchestra - Amsterdam,<br />

Cond. Nikolaus Harnoncourt, Der<br />

Zigeunerbaron Overture, Kreuzfidel<br />

op.301, Leichtes Blut op.319.<br />

CHANNEL 6<br />

Pop-imi nuannarineqarnerpa<strong>at</strong><br />

Pop hits<br />

Ella Chi Gobstopper, Pet Shop Boys<br />

My Girl, t.a.T.u. White Robe, Samantha<br />

Fox Touch Me, Alicia Keys Love<br />

Is Blind, Music Go Music Just Me,<br />

Take Th<strong>at</strong> Hold Up A Light, N-Dubz I<br />

Need You, Ocean Colour Scene Magic<br />

Carpet Days, Codeine Velvet Club<br />

Hollywood, Rydell & Quick Everybody<br />

Want’s To Be A Star, Scooter The<br />

Sound Above My Hair, Alexandra<br />

Burke Broken Heels, Aqua My Mama<br />

Said, Robbie Williams You Know Me,<br />

Europe New Love In Town, Madness<br />

Forever Young, Westlife Wh<strong>at</strong> About<br />

Now, Joss Stone Free Me, UB40 Get<br />

Along Without You Now, Florence<br />

Rawlings Hard to Get, Röyksopp fe<strong>at</strong>.<br />

Karin Andersson This Must Be It,<br />

Xanima The Es<strong>se</strong>nce Of Being, Claire<br />

Tchaikowski Undone, Agnes I Need<br />

You Now.<br />

ON FLIGHTS BETWEEN GREENLAND AND DENMARK<br />

CHANNEL 7<br />

Rock<br />

Rydell & Quick Fly Away From The<br />

Darkness, The Pink Robots Curly, Leif<br />

& the Future Let You Go, Europe New<br />

Love In Town, The Answer Com<strong>for</strong>t<br />

Zone, N<strong>at</strong>ascha Sohl Fade, One Republic<br />

Secrets, Skunk Anansie Squander,<br />

Athlete Black Swan Song, Brett<br />

Anderson The Hunted, Biffy Clyro<br />

The Captain, Mum<strong>for</strong>d & Sons Winter<br />

Winds, N<strong>at</strong>ascha Sohl Naked, Newton<br />

Faulkner Over And Out, Empire Of<br />

The Sun Without You, Lostprophets<br />

It’s Not The End Of The World But I Can<br />

See It from Here, Seasick Steve Never<br />

Go West.<br />

CHANNEL 8<br />

Danmarkimi nuannarineqarnerpa<strong>at</strong><br />

Danske favoritter<br />

Danish favourites<br />

Thomas Helmig fe<strong>at</strong>. Medina 100<br />

Dage, Hvid Bille Her og <strong>her</strong>fra, Fede<br />

Finn & Funny Boyz Du må godt få lov,<br />

Bypopgruppen ”&” Blinkende lygter,<br />

Lars B Du er en af de få, Flemming<br />

Bam<strong>se</strong> Jørgen<strong>se</strong>n Som dug <strong>for</strong> solen,<br />

Rasmus Seebach Glad igen, Nephew<br />

Sov <strong>for</strong> s<strong>at</strong>an mand, Hej M<strong>at</strong>em<strong>at</strong>ik<br />

Party i provin<strong>se</strong>n, Sys Bjerre Den<br />

lille malkeko, Bjarne Druedal Drømmepige,<br />

Mads Westfall Min første LP,<br />

Daniel Pop, Kim Ol<strong>se</strong>n mfl Så hold nu<br />

op, Bo Young Jeg vil give dig en ro<strong>se</strong>,<br />

Peter Vesth Stillekupé, Two-Step<br />

Appelsiner i min turban, Crazy Duo<br />

Du var ung, Lis & Per Trækfuglene,<br />

Medina Velkommen til Medina.<br />

CHANNEL 9<br />

60-70-80<br />

10cc I’m Not In Love, Aretha Franklin<br />

I Say A Little Prayer, Barry White Let<br />

The Music Play, Bee Gees You Should<br />

Be Dancing, Billy Joe Royal Hush,<br />

Boney M. Love For Sale, Captain &<br />

Tennille Love Will Keep Us Toget<strong>her</strong>,<br />

Crowded Hou<strong>se</strong> We<strong>at</strong><strong>her</strong> With You, Dr.<br />

Hook A Little Bit More, Elton John &<br />

Kiki Dee Don’t Go Breakin’ My Heart,<br />

Free All Right Now, Gary Puckett<br />

Young Girl, Gloria Gaynor Never Can<br />

Say Goodbye, Hot Chocol<strong>at</strong>e So You<br />

Win Again, Joe Cocker Unchain My<br />

Heart, John Miles Music.<br />

CHANNEL 10<br />

Meeqqanut<br />

Børnekanalen · Children<br />

Svinedrengen af H.C.Ander<strong>se</strong>n, Dyrene<br />

i Hakkebakkeskoven af Thorbjørn<br />

Egner, Mek Pek and the Pek’a’billies<br />

Den lille frække Frederik, Anne Dorte<br />

Michel<strong>se</strong> Bjerget i skoven, Michael<br />

Falch Verden Er så stor, så stor, Morten<br />

Remar Jens Han<strong>se</strong>ns bondegård.<br />

CHANNEL 11<br />

Kanali salla<strong>at</strong>soq<br />

Den bløde kanal<br />

The soft channel<br />

GR-7 Isiginninneq, Liima Inui Nammineq<br />

Inuuvunga, Nanook Seqinitta<br />

Qinngorpa<strong>at</strong>it, Inuk Silarsuup Nagg<strong>at</strong>aani,<br />

Naneruaq Aqqusineq, Among<br />

Rel<strong>at</strong>ives Devil’s Work, Peter O. Peter<strong>se</strong>n<br />

Kigu<strong>se</strong>rigama, Kalak Seqineq,<br />

Peand-eL Isitit Oqaluttuassaqaqisut,<br />

Arne Fisker Siuligut Tusaamasarsuit,<br />

Nuunoq Project A:M P:M Blues, Nanook<br />

Timmiss<strong>at</strong> Taartut, Inneruul<strong>at</strong><br />

Inuit Ilanngu<strong>at</strong>.<br />

CHANNEL 12<br />

Kanali eqeersimaartoq<br />

Den friske kanal<br />

The lively channel<br />

Nivé Niel<strong>se</strong>n Room, Ole Kristian<strong>se</strong>n<br />

Anorersuaq, Liima Inui Meerannguaq,<br />

Nanook Meeraq Kingulleq, Rasmus<br />

Lyberth Ulloriss<strong>at</strong> Ung<strong>at</strong>aanni, Zikaza<br />

Seqinersuup Inui, Simon Lynge<br />

London Town, Naneruaq Ikitsisaarniannguaq,<br />

Sume Eqqaamavara, GR-7<br />

Taarsiorfiup Nalaani, Ulf Fleisc<strong>her</strong><br />

Takorluulertuarpagit, Karl Sivert<strong>se</strong>n/<br />

ULO Sinn<strong>at</strong>toraangama Takusarpagit.<br />

67


FILM<br />

JUNI<br />

OLD DOGS<br />

KALAALLIT NUNAANNUT / TIL GRØNLAND / FROM DENMARK TO GREENLAND<br />

Ikinngutigiittuarsimasut marluk inuunertik allanngortilluinnartariaqalerpa<strong>at</strong><br />

inuunerminni niuernermik pitsaanerpaamik anguniagaqarnerminni marlulissanut<br />

arfineq-marlunnik ukiulinnut tassanngaannaq akisussaaffeqaleramik. Ikinngutigiinni<br />

taakkunani aappaa aveqqammerpoq, ki<strong>se</strong>rliorluni qim<strong>at</strong>aasimallunilu, aappaalu<br />

aappaqanngitsuulluni nuannaartoq. – Angutit ki<strong>se</strong>rma<strong>at</strong> meeqqanik nuannarisaqarpallaanngitsut<br />

taakku marluk meerapalaavaqq<strong>at</strong> aqunniarlugit ulapittorujussuanngorput,<br />

tam<strong>at</strong>umalu peq<strong>at</strong>igisaanik inuunertik pitsanngorsarniaraluarlugu. Tupaalla<strong>at</strong>igeqisaminnilli<br />

paasilerpa<strong>at</strong> inuunermi pingaarnerpa<strong>at</strong> tassaasut pingaartitarisaraluaminnit<br />

allaanerulluinnartut.<br />

To gamle venner får deres liv vendt totalt på hovedet, da de uden var<strong>se</strong>l får<br />

ansvar <strong>for</strong> et 7-årigt tvillingepar, mens de <strong>for</strong>søger <strong>at</strong> lave deres livs bedste<br />

handel. Den ene er både nyskilt, ensom-og-<strong>for</strong>ladt, mens den anden er en glad-i-låget<br />

single. De to knap-så-børnevenlige ungkarle får mere end nok <strong>at</strong> <strong>se</strong> til med <strong>at</strong> styre<br />

møgungerne, mens de samtidig <strong>for</strong>søger <strong>at</strong> få deres liv på ret køl. Men til deres store<br />

overraskel<strong>se</strong> finder de undervejs ud af, <strong>at</strong> de vigtigste ting i livet er noget helt andet<br />

end det, de ellers har prioriteret.<br />

Charlie and Dan have been best friends and business partners <strong>for</strong> thirty years;<br />

their Manh<strong>at</strong>tan public rel<strong>at</strong>ions firm is on the verge of a huge business deal<br />

with a Japane<strong>se</strong> company. With two weeks to <strong>se</strong>w up the contract, Dan gets a surpri<strong>se</strong>:<br />

a woman he married on a drunken impul<strong>se</strong> nearly nine years be<strong>for</strong>e (annulled the next<br />

day) shows up to tell him he’s the f<strong>at</strong><strong>her</strong> of <strong>her</strong> twins, now <strong>se</strong>ven, and she’ll be in jail <strong>for</strong><br />

14 days <strong>for</strong> a political protest. Dan volunteers to keep the tykes, although alt he’s uptight<br />

and clueless.<br />

68<br />

BANDSLAM<br />

KALAALLIT NUNAANNIIT / FRA GRØNLAND / FROM GREENLAND TO DENMARK<br />

Highschoolimi ilinniartoq quiana<strong>at</strong>sumik pikkorissusilik Will Burton <strong>at</strong>uarfimmi<br />

allami aallartikkami qanoq pisoqarnissaanik takorluugaqanngilaq.<br />

Erininarsinngitsorli rockimik nipilersoq<strong>at</strong>igiinnut eqqumiikkajaanut neriuuteqarluartunut<br />

akuulerpoq: Rockimik nipilersornermi unammisitsinersuarmut Bandslamimut<br />

peq<strong>at</strong>aanissamik ajugaanissamillu neriuuteqartunut. Ilimana<strong>at</strong>eqanngitsulli taakku<br />

qanoq periarfissarissaartigipp<strong>at</strong>? Aamma anguniakk<strong>at</strong> pissusiviusuni allarluinnarnik<br />

siunertaqarp<strong>at</strong>?<br />

Da highschool nørden Will Burton starter på en ny skole, drømmer han ikke om,<br />

hvad der venter. Snart er han involveret i et aparte rockband med ét stort håb:<br />

At stille op og vinde i den store rockkonkurrence, Bandslam. Men hvor store chancer<br />

har outsiderne egentlig? Og ligger der i virkeligheden helt andre intentioner bag ambitionerne?<br />

When gifted singer-songwriter Charlotte asks new kid in town Will to manage<br />

<strong>her</strong> fledgling rock band, she appears to have just one goal in mind: go head-tohead<br />

against <strong>her</strong> egotistical musician ex-boyfriend, <strong>at</strong> the biggest event of the year, a<br />

b<strong>at</strong>tle of the bands. Against all odds, their band develops a sound all its own with a real<br />

shot <strong>at</strong> success in the contest. When disaster strikes, its time <strong>for</strong> the band to make a<br />

choice: Do they admit defe<strong>at</strong>, or face the music and stand up <strong>for</strong> wh<strong>at</strong> they believe in?


JULI<br />

PARTERAPI I PARADIS / COUPLES RETREAT<br />

KALAALLIT NUNAANNUT / TIL GRØNLAND / FROM DENMARK TO GREENLAND<br />

Eden West aappariinnut asanninnermik uummarissaaqqiffigissallugu naleqqulluinnartuuvoq.<br />

Aappariilli sisam<strong>at</strong> kita<strong>at</strong>a qeqqaneersut tupaalla<strong>at</strong>issarsipput<br />

paasileramikku Paradisimi pul<strong>at</strong>eriaarsoqartoq, tassalu nunarsuarmi tusaamasaq<br />

Monsieur Marcel. Angalanerminnilu <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simoortunngorlugu pisiami immikkut piumasaqa<strong>at</strong>eqartoq<br />

Marcelip aappariinnik k<strong>at</strong>sorsaasarnerani immikkuullarissumi peq<strong>at</strong>aasariaqalissutigisaminnik.<br />

Ki<strong>at</strong>tup aliana<strong>at</strong>suanut tikinngikkallaramik aappariittut<br />

k<strong>at</strong>sorsarneqarnissamik pisariaqartitsisimanngikkunik... maanna pisariaqartitsilerput!<br />

Eden West er det ideelle sted <strong>for</strong> par <strong>at</strong> finde kærlighedsgløden igen. Men de<br />

fire par fra Midtvesten får sig noget af en overraskel<strong>se</strong>, da de opdager, <strong>at</strong> der<br />

er en slange i deres Paradis, den verdensberømte Monsieur Marcel. Og en klausul i<br />

deres pakkerej<strong>se</strong>, der tvinger dem til <strong>at</strong> deltage i Marcels noget særprægede parterapi.<br />

Hvis de ikke havde brug <strong>for</strong> parterapi, da de ankom til det tropiske paradis… så får de<br />

det nu!<br />

Jason and Cynthia announce th<strong>at</strong> their marriage is in trouble, and they beg<br />

their friends to join them on a couples’ retre<strong>at</strong>, <strong>at</strong> the package r<strong>at</strong>e, on a<br />

tropical island. The ot<strong>her</strong>s reluctantly agree, planning to play while Jason and<br />

Cynthia work on their marriage with an island psychologist. To everyone’s surpri<strong>se</strong>,<br />

the package is inflexible: each couple must particip<strong>at</strong>e in the couples’ exerci<strong>se</strong>s.<br />

Soon fault lines appear in all four rel<strong>at</strong>ionships. Wh<strong>at</strong>’s in store <strong>for</strong> each couple?<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010<br />

BEDTIME STORIES<br />

KALAALLIT NUNAANNIIT / FRA GRØNLAND / FROM GREENLAND TO DENMARK<br />

Adam Sandlerip inuttaaffigaa Skeeter Bronson, ulluunerani akunnittarfimmi<br />

tamalaanik suliaqartartutut sulisartoq unnuakkullu nuannarivallaanngikkaluarlugu<br />

soralussaminik nukappiaqqamik niviarsiaqqamillu paarsisariaqartartoq.<br />

Eqqissisarniarlugit oqaluttualianik oqaluttuuttarpai taamaalillunilu – nalusaminik – takorluuisinnaassusiannut<br />

uummaarissumut m<strong>at</strong>u ammartarlugu. Skeeterip paasilertorpaa<br />

takorluukk<strong>at</strong>ut silarsuaanni pisartut tupinnaannartumik nammineq inuunerminut<br />

<strong>at</strong>tuumassuteqarluinnartuusut.<br />

Adam Sandler spiller Skeeter Bronson, der arbejder som handyman på et hotel<br />

om dagen, og som modvilligt går med til <strong>at</strong> pas<strong>se</strong> sin nevø og niece om n<strong>at</strong>ten.<br />

For <strong>at</strong> dys<strong>se</strong> dem ned, tyer han til <strong>at</strong> <strong>for</strong>tælle dem historier og åbner derved – uden <strong>at</strong><br />

være klar over det – døren til deres livlige fantasi. Skeeter opdager hurtigt, <strong>at</strong> begivenhederne<br />

i deres fantasiverden på <strong>for</strong>underlig vis bliver spejlet i hans eget liv.<br />

”Bedtime Stories” is an adventure comedy starring Adam Sandler as Skeeter<br />

Bronson, a hotel handyman who<strong>se</strong> life is changed <strong>for</strong>ever when the bedtime<br />

stories he tells his niece and nephew start to mysteriously come true. When he tries<br />

to help his family by telling one outlandish tale after anot<strong>her</strong>, it’s the kids’ unexpected<br />

contributions th<strong>at</strong> turn all of their lives upside down.<br />

69


MENU<br />

TIKILLUARIT / VELKOMMEN / WELCOME<br />

Nanoq Class-imut tikilluarit<br />

Nanoq Class-imut ilaallutit angalaninni<br />

sapinngisarput naapertorlugu qasuerluarsimallutit<br />

apuunniss<strong>at</strong> isumagissavarput.<br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong>imi timmisartorninni<br />

ilorrisimaar niss<strong>at</strong> pingaartipparput.<br />

Kalaallit Nunaannut Kalaallit Nunaanniillu<br />

timmisartuussinitsinni nerisass<strong>at</strong> mamarluartut,<br />

immikkut toqqartukk<strong>at</strong> nunani<br />

tamalaani igaria<strong>at</strong>sinut assingusumik piareersakk<strong>at</strong>,<br />

ila<strong>at</strong>igut Royal <strong>Greenland</strong>imeersut,<br />

sassaalliutigissavagut.<br />

Nerisassanullu imigass<strong>at</strong> aamma neqeroorutigaavut.<br />

Viinnit nerisassanut naleqquttut<br />

immikkut vin-inik misileraasartutsinnit<br />

toqqagaapput.<br />

Ilaasartut ilaasa arlaleriaqalutik ilaaffi gisarpa<strong>at</strong>igut,<br />

taama<strong>at</strong>tumik timmisartumi<br />

sullissinitsinnut <strong>at</strong>asumik oqaasissaqassaguit<br />

tusarfi gerusupp<strong>at</strong>sigit. Atuisuttami<br />

kissa<strong>at</strong>aasa naalaarnerisigut sullissinitsinnik<br />

pitsanngorsaasinnaavugut.<br />

VIINNIT / VINE / WINE<br />

1. Domaine Lalande, Chardonnay 2008<br />

- Frankrig<br />

Corbiérip avannaaneersoq. Viinni qaamasoq<br />

mamassu<strong>se</strong>qarluarluni paarnarsunnillunilu<br />

naasorsunnitsoq.<br />

2. Les Terras<strong>se</strong>s 2009 - Frankrig<br />

Viinni qaamasoq Grenache-og Sauvignon<br />

blanc, Rhône-p qoorortaaneersoq. Viinni<br />

iiuminarluni citrus-isunnila artoq.<br />

3. Malnera, Salento 2008 - Italien<br />

Viinni aappalaartoq Pugliameer soq<br />

qalipa<strong>at</strong>aa taartuulluni pikkunartoq<br />

tikkalu akuutissanit assigiinn gitsunit<br />

pinngortoq.<br />

4. Domaine Lalande, Cabernet- Sauvignon<br />

2007 - Frankrig<br />

Cobiérip avannaaneersoq. Viinni aappalaartoq<br />

pikkunarlunilu tikka akuutissanit<br />

assigiinngitsunit pinngortoq.<br />

70<br />

Velkommen på Nanoq Class<br />

Vi vil gøre vores bedste <strong>for</strong> <strong>at</strong> din rej<strong>se</strong> på<br />

Nanoq Class kan være med til <strong>at</strong> bringe dig<br />

frisk og udhvilet frem til dit bestemmel<strong>se</strong>ssted.<br />

Det er vigtigt <strong>for</strong> os i <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> <strong>at</strong><br />

få dig til <strong>at</strong> føle dig godt tilpas ombord.<br />

På vores fl yvninger til og fra Grønland kan<br />

du opleve vores menuer, som er sammens<strong>at</strong><br />

af delik<strong>at</strong>e og specielt udvalgte råvarer fra<br />

bl.a. Royal <strong>Greenland</strong> og med et lille tvist af<br />

intern<strong>at</strong>ionalt islæt.<br />

Til menuen tilbydes et udvalg af drikkevarer.<br />

Vores vine er specielt udvalgt af vores team<br />

til <strong>at</strong> harmonere med menuerne.<br />

Mange af vore passagerer rej<strong>se</strong>r hyppigt<br />

med vores <strong>se</strong>lskab, så har du kommentarer<br />

til vores Infl ight Service, så lad os det vide.<br />

Vi bliver kun bedre af <strong>at</strong> lytte til vore<br />

kunders ønsker.<br />

1. Domaine Lalande, Chardonnay 2008<br />

- Frankrig<br />

Fremstillet i det nordlige Corbières. Fyldig<br />

og rig hvidvin med enestående duft af<br />

eksotiske frugter og blomster.<br />

2. Les Terras<strong>se</strong>s 2009 - Frankrig<br />

En Grenache-og Sauvignon blanc hvidvin<br />

fra området sydvest <strong>for</strong> Rhônedalen.<br />

Frisk hvidvin med god balance og lidt<br />

duft af citrus.<br />

3. Malnera, Salento 2008 - Italien<br />

Fra Puglia kommer denne pragt fulde<br />

rødvin, mørk farve med fyldighed og<br />

behagelig kraft samt duft af eksotiske<br />

krydderier.<br />

4. Domaine Lalande, Cabernet- Sauvignon<br />

2007 - Frankrig<br />

Fremstillet i det nordlige Corbières. En<br />

fyldig rødvin med kraft og elegance og<br />

duft af krydderier.<br />

NANOQ CLASS<br />

Welcome to Nanoq Class<br />

We will do our outmost <strong>for</strong> your journey <strong>at</strong><br />

Nanoq Class. We will make every ef<strong>for</strong>t to<br />

ensure th<strong>at</strong> you arrive fresh and relaxed<br />

<strong>at</strong> your destin<strong>at</strong>ion. It is important <strong>for</strong><br />

<strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> to make you feel com<strong>for</strong>table<br />

onboard.<br />

On fl ights to and from <strong>Greenland</strong> you will<br />

enjoy our menu cre<strong>at</strong>ions of delicious and<br />

special <strong>se</strong>lected ingredients from e.g.<br />

Royal <strong>Greenland</strong> and blended with a twist<br />

of fl avours of ot<strong>her</strong> countries.<br />

Complimentary alcoholic and non-alcoholic<br />

beverages are offered. The wine list is<br />

especially <strong>se</strong>lected by our team.<br />

Many of our pas<strong>se</strong>ngers travel frequently<br />

with our airline. If you wish to provide us<br />

your feedback on the Infl ight Service,<br />

plea<strong>se</strong> let us know. We can only improve by<br />

listening to our customers.<br />

1. 2. 3. 4.<br />

1. Domaine Lalande, Chardonnay 2008<br />

- France<br />

Produced in north Corbières. A full bodied<br />

and rich white wine with an inten<strong>se</strong><br />

scent of fruits and fl owers.<br />

2. Les Terras<strong>se</strong>s 2009 - France<br />

A Grenache-and Sauvignon blanc white<br />

wine from the Rhône district. A fresh<br />

white wine with good balance and a<br />

scent of lemon.<br />

3. Malnera, Salento 2008 - Italy<br />

From Puglia comes this fantastic redwine,<br />

dark colour with a full bodied taste<br />

and scent of exotic spices.<br />

4. Domaine Lalande, Cabernet- Sauvignon<br />

2007 - France<br />

Produced in north Corbières. A full bodied<br />

redwine with power and elegance and<br />

scent of spices.


ULLAAKKORSIUTIT / BRUNCH / BRUNCH<br />

Menu 1.<br />

–<br />

Paarn<strong>at</strong> akuleriit<br />

Qingalissuaq pujuugaq<br />

Qingalissuaq chorizo<br />

Immussuit<br />

Manninnik imusaliaq immussualik<br />

Neqit a<strong>se</strong>rortikk<strong>at</strong> siaasakk<strong>at</strong><br />

Na<strong>at</strong>sii<strong>at</strong> pom. rösti<br />

Spina<strong>at</strong>it a la creme<br />

Frugt sal<strong>at</strong><br />

Røget kalkun<br />

Kalkun chorizo<br />

Ost<br />

Æggerulle m/ost<br />

Mini griller<br />

Pommes Rösti<br />

Spin<strong>at</strong> a la Creme<br />

Fruit salad<br />

Smoked turkey<br />

Turkey chorizo<br />

Chee<strong>se</strong><br />

Eggroll w/chee<strong>se</strong><br />

Mini me<strong>at</strong>balls<br />

Pommes Rösti<br />

Spinach a la Creme<br />

Menu 2.<br />

–<br />

Paarn<strong>at</strong> akuleriit<br />

Nersutip neqaa pujuugaq akuugarlu<br />

Salaami na<strong>at</strong>siianik akulik<br />

Immussuit<br />

Pannaka<strong>at</strong> ricottamik immussuallit<br />

Nersuteeqqap neqaanik pølsiliaq<br />

Na<strong>at</strong>sii<strong>at</strong> pom. rösti<br />

Toma<strong>at</strong>it akuleriit<br />

Frugt sal<strong>at</strong><br />

Pastrami<br />

Kartoffel spegepøl<strong>se</strong><br />

Ost<br />

Pandekage m/ricotta ost<br />

Kalvepøl<strong>se</strong><br />

Pommes Rösti<br />

Tom<strong>at</strong> mix<br />

Fruit salad<br />

Pastrami<br />

Pot<strong>at</strong>o salami<br />

Chee<strong>se</strong><br />

Pancake w/ricotta chee<strong>se</strong><br />

Veal sausage<br />

Pommes Rösti<br />

Tom<strong>at</strong>o mix<br />

ULLUP QEQQASIUTIT / FROKOST / LUNCH<br />

Menu 1.<br />

–<br />

Sala<strong>at</strong>it akuleriit<br />

Eqaluk pujuugaq<br />

Nersussuup neqaa<br />

Immussuit<br />

Qaleralik si<strong>at</strong>aq<br />

Na<strong>at</strong>sii<strong>at</strong> a<strong>se</strong>rortikk<strong>at</strong> broccolillit<br />

Na<strong>at</strong>it<strong>at</strong> aspargersit kuuloruujullu<br />

Mi<strong>se</strong>raq citronisunnitsoq<br />

Mixet sal<strong>at</strong><br />

Røget <strong>for</strong>el<br />

Ok<strong>se</strong> bresola<br />

Ost<br />

Stegt hellefi sk<br />

Kartoffelmos m/broccoli<br />

Grønne asparges og gulerødder<br />

Citron sauce<br />

Mixed salad<br />

Smoked trout<br />

Ox bresola<br />

Chee<strong>se</strong><br />

Roasted halibut<br />

Mashed pot<strong>at</strong>os w/broccoli<br />

Green asparagus and carrots<br />

Lemon sauce<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010<br />

Menu 2.<br />

–<br />

Sala<strong>at</strong>it akuleriit<br />

Raaj<strong>at</strong><br />

Tinguliaasaq<br />

Immussuit<br />

Neqi si<strong>at</strong>aq<br />

Na<strong>at</strong>sii<strong>at</strong> a<strong>se</strong>rortikk<strong>at</strong> persilellit<br />

Na<strong>at</strong>it<strong>at</strong> kuuloruujut eertallu<br />

Mi<strong>se</strong>raq timiannilik<br />

Mixet sal<strong>at</strong><br />

Rejer<br />

P<strong>at</strong>e<br />

Ost<br />

Tournedos<br />

Kartoffelmos m/persille<br />

Gulerødder og sukkerærter<br />

Timian sauce<br />

Mixed salad<br />

Shrimps<br />

P<strong>at</strong>e<br />

Chee<strong>se</strong><br />

Tournedos<br />

Mashed pot<strong>at</strong>os w/parsley<br />

Carrots and sugar peas<br />

Timian sauce<br />

Menu 3.<br />

–<br />

Paarn<strong>at</strong> akuleriit<br />

Puulukimineq tarajortigaq<br />

Salami qasilitsulik<br />

Immussuit<br />

Manninnik imusaliaq skinkilik<br />

Nersuteeqqap neqaanik pølsiliaq<br />

Na<strong>at</strong>sii<strong>at</strong> croquette<br />

Tom<strong>at</strong>inik mi<strong>se</strong>qqiaq kimittooq<br />

Frugt sal<strong>at</strong><br />

Spegeskinke<br />

Peber spegepøl<strong>se</strong><br />

Ost<br />

Æggerulle m/skinke<br />

Kalvepøl<strong>se</strong><br />

Pommes Croquette<br />

Stærk tom<strong>at</strong> sauce<br />

Fruit salad<br />

<strong>Air</strong>-dried ham<br />

Pepper salami<br />

Chee<strong>se</strong><br />

Eggroll w/ ham<br />

Veal sausage<br />

Pommes Croquette<br />

Spicy tom<strong>at</strong>o sauce<br />

Menu 3.<br />

–<br />

Sala<strong>at</strong>it akuleriit<br />

Qaleralik pujuugaq<br />

Puulukip neqaa tarajortigaq<br />

Immussuit<br />

Kukkukuuaraq si<strong>at</strong>aq<br />

Qaqorteqqasut<br />

Na<strong>at</strong>it<strong>at</strong> siaasakk<strong>at</strong><br />

Mi<strong>se</strong>raq demi glace<br />

Mixet sal<strong>at</strong><br />

Røget hellefi sk<br />

Spegeskinke<br />

Ost<br />

Stegt kyllingebryst<br />

Hvide og vilde ris<br />

Grillet rød og gul peber<br />

Demi glace sauce<br />

Mixed salad<br />

Smoked halibut<br />

<strong>Air</strong>-dried ham<br />

Chee<strong>se</strong><br />

Roasted chicken<br />

White/wild rice<br />

Grilled red and yellow pepper<br />

Demi glace sauce<br />

71


Timmisartumut tikilluarit<br />

Velkommen ombord<br />

Welcome on Board<br />

Timmisartup ilu<strong>at</strong>a aaqqissuunnerani ilaasutta<br />

angalanerminni toqqissisimallutik<br />

qasuernartumillu angalanissa<strong>at</strong> pingaartillugu suliniuteqarsimavugut.<br />

• Timmisartumi ilaasut ilorrisimaarnissaannut<br />

na<strong>at</strong>sorsuussanik tippeqarlunilu aki<strong>se</strong>qarpoq<br />

– timmisartumi saqisunut apeqqutigikkit.<br />

• Nanoq Classimi ilaasut angalanermi <strong>at</strong>ugassanik<br />

<strong>at</strong>a<strong>at</strong>simoortunik tunineqartarput makkunannga<br />

imaqartunik: kigutigissa<strong>at</strong>it taakkulu qaqorsa<strong>at</strong>ita<strong>at</strong>,<br />

alersit, siutinut simiss<strong>at</strong>, skuunut qillarissa<strong>at</strong>,<br />

siniss<strong>at</strong>illuni ”isaruaas<strong>at</strong>”, amermut tarnut<br />

siggunnullu tarnut.<br />

• Timmisartumi aamma <strong>at</strong>uagassanik assigiinngitsunik<br />

nutaarsiassanillu peqarpoq.<br />

ILITSERSUUTIT MAKKU<br />

AIRBUS 330-200-MUT ATUUPPUT<br />

Ikitsissut issiaviup ikusiffianiippoq. Ikitsissut nipilersukkanut<br />

kanalinut quliusunut imaluunniit videokanalimut<br />

nuutsissutigisinnaav<strong>at</strong>, nipittorta<strong>at</strong>itut<br />

<strong>at</strong>orlugu, <strong>at</strong>uarnermi qulleeqqamut ikitsissutigalugu<br />

aammalu saqisunik aggeqqusissutigalugu. Ikitsissut<br />

<strong>at</strong>t<strong>at</strong>aasaq sisamanik teqeqqulik qorsuk ajallugu<br />

peerneqartarpoq, <strong>at</strong>t<strong>at</strong>aasarlu ammalortoq<br />

qorsuk tuujutigalugu inis<strong>se</strong>qqinneqartarluni.<br />

72<br />

3<br />

5<br />

Ved indretningen af flyet har vi lagt stor<br />

vægt på kom<strong>for</strong>ten <strong>for</strong> vores passagerer,<br />

så flyvningen bliver så god og afslappende en oplevel<strong>se</strong><br />

som muligt.<br />

• For din kom<strong>for</strong>t findes tæpper og puder på vore<br />

fly – spørg kabinepersonalet.<br />

• Til vore Nanoq Class passagerer er der et rej<strong>se</strong>sæt.<br />

• Dette sæt indeholder tandbørste, tandpasta, sokker,<br />

ørepropper, skopud<strong>se</strong>r, sovemaske, lotion og<br />

læbepomade.<br />

• Som en ekstra <strong>se</strong>rvice har vi også blade og avi<strong>se</strong>r<br />

ombord.<br />

FØLGENDE VEJLEDNINGER ER<br />

GÆLDENDE FOR VOR AIRBUS 330-200<br />

Fjernbetjeningen findes på siden af armlænet. Med<br />

fjernbetjeningen kan du: skifte mellem lyd på musik-<br />

og videokanal, vælge mellem 10 musikkanaler,<br />

regulere lydstyrke, tænde <strong>for</strong> læ<strong>se</strong>lys samt tilkalde<br />

betjening. Fjernbetjeningen frigøres ved <strong>at</strong> trykke<br />

på den firkantede grønne knap. Den sættes tilbage<br />

ved <strong>at</strong> trykke på den runde og den grønne knap på<br />

samme tid.<br />

TIMMISARTUMI INISSANI NALINGINNARNI ISSIAVIIT<br />

Issiaviup ikusiffi<strong>at</strong>a sinaani <strong>at</strong>t<strong>at</strong>aas<strong>at</strong> ammalortut marluk <strong>at</strong>orlugit issiaviup inissisimanera<br />

allanngortissinnaav<strong>at</strong>.<br />

SÆDER PÅ ØKONOMIKLASSE<br />

Du kan regulere indstillingen på dit sæde ved hjælp af de to runde knapper på siden af dit armlæn.<br />

SEATING IN ECONOMY CLASS<br />

You can adjust your <strong>se</strong><strong>at</strong> with the two round buttons on the side of your armrest.<br />

1<br />

4<br />

2<br />

When we outfitted our aircraft, we put a<br />

gre<strong>at</strong> deal of emphasis on the com<strong>for</strong>t of<br />

our pas<strong>se</strong>ngers so their flight would be as com<strong>for</strong>table<br />

and relaxing as possible.<br />

• Blankets and pillows are available on board <strong>for</strong><br />

your com<strong>for</strong>t – plea<strong>se</strong> ask a cabin <strong>at</strong>tendant.<br />

• Our Nanoq Class pas<strong>se</strong>ngers receive an amenity<br />

kit.<br />

• The kit contains a dental kit, socks, earplugs,<br />

shoeshine, eye shades, lotion and lip salve.<br />

• Our <strong>se</strong>rvice on board includes a <strong>se</strong>lection of magazines<br />

and newspapers.<br />

THE FOLLOWING INFORMATION<br />

– APPLIES TO OUR AIRBUS 330-200<br />

The remote control is stowed in the side of the armrest.<br />

The remote control is u<strong>se</strong>d to <strong>se</strong>lect the music<br />

and video channels, to choo<strong>se</strong> between 10 music<br />

channels, to adjust the volume, to turn the reading<br />

light on and to call <strong>for</strong> <strong>se</strong>rvice. The remote control<br />

is relea<strong>se</strong>d by pushing the square, green button and<br />

it is stowed by simultaneously pressing the round,<br />

green button.<br />

1 Mode: video-mut (vid) nipilersukanullu (aud) nuutsissut/Mode: Skift mellem lyd på video<br />

(vid) og musikkanal (aud)/Mode: Select video (vid) or music channels (aud)<br />

2 Atuarnermi qulliup ikitta<strong>at</strong>aa-qamitta<strong>at</strong>aa/Tænd-sluk <strong>for</strong> læ<strong>se</strong>lys/On-off <strong>for</strong> reading light<br />

3 Nipilersukkanut nuutta<strong>at</strong>/Skift mellem musikkanalerne/Selecting audio channels<br />

4 Nipaanut aaqqissuut/Justering af volumen/Adjusting volume<br />

5 Saqisumik aggeqqusissut/Tilkald kabinepersonale/Calling <strong>for</strong> <strong>se</strong>rvice


NANOQ CLASSIMI ISIGINNAARUT<br />

Isiginnaarut issiaviup ikusittarfianiippoq: ikusiffiup<br />

qula<strong>at</strong>ungaa sanimut kiviguk, <strong>at</strong>t<strong>at</strong>aasarlu<br />

aappaluttoq toorlugu isi ginnaarut kivillugu<br />

saq qummersillugu. Isiginnaarut sammivinnut<br />

marlunnut nikisinneqarsin naavoq, tassa siumut<br />

utimullu aammalu sanimut, taamaasilluni qulliit<br />

tarra<strong>at</strong> ajoqutiginagit isiginnaar to qarsinnaavoq.<br />

Nipaalu isiginnaarum mi <strong>at</strong>t<strong>at</strong>aas<strong>at</strong> marluk +<br />

-mik aamma – -mik nalunaaqutallit <strong>at</strong>orlugit<br />

aaq qissorneqassaaq.<br />

SKÆRM PÅ NANOQ CLASS<br />

Videoskærmen findes i armlænet: Løft armlæn<br />

ets overdel til siden og tryk på den røde knap<br />

<strong>for</strong> <strong>at</strong> få skærmen frigjort. Derefter kan den<br />

trækkes op. Skærmen kan justeres i to retninger,<br />

frem/tilbage og til siden <strong>for</strong> <strong>at</strong> undgå generende<br />

refleksioner. Lyden justeres på skærmen<br />

NANOQ CLASSIMI NERRIVIK<br />

Nerrivik ikusiffiup iluaniippoq: Iku siffiup qulaa<br />

tungaa kiviguk, nerrivillu qaqillugu. Nerrivik<br />

p<strong>at</strong>itinneqarsin naavoq assigiingitsunik marlunnik<br />

angissu<strong>se</strong>qalerluni. Issialluarniss<strong>at</strong> eqqarsa<strong>at</strong>igalugu<br />

nerrivik siumut tunummulluunniit<br />

nikisinneqarsin naavoq issiavinniillu nikuissaguit<br />

sanimut illuartinneqarsinnaalluni.<br />

NANOQ CLASSIMI ISSIAVIIT<br />

Issiaviup ikusiffianiippoq issiaviup<br />

inissisimaneranut aaqqiissut. Tas sa ni nissunut<br />

ikorfap allanngortittarfia, pukusummut tunummullu<br />

iigarfiup aammalu issiaviup iigarfi<strong>at</strong>a<br />

iluarsi sa<strong>at</strong>ai aaqqissinnaav<strong>at</strong>it.<br />

SÆDER PÅ NANOQ CLASS<br />

På siden af armlænet finder du panel et, hvorfra<br />

du kan ændre dit sædes indstil ling. Du kan <strong>her</strong><br />

justere ben støtte, nakkestøtte og rygstøtte samt<br />

ændre ryglænets position.<br />

NANOQ CLASSIMI<br />

TUSARNAARUTIT<br />

Tusarnaarutit nipip pitsaassusaapitsaanerulersinniarlugu<br />

nipiliorpalummut<br />

nipikillisa<strong>at</strong>i taqarput. Tusarnaarutit<br />

minnissaq sioqqullugu<br />

k<strong>at</strong>ersorneqartarput.<br />

ved de to knapper angivet med + og – eller fra<br />

fjernbetjeningen.<br />

SCREEN IN NANOQ CLASS<br />

The video screen is found in the armrest: Lift<br />

the top of the armrest to the side and press the<br />

red button to relea<strong>se</strong> the screen. It may then be<br />

pulled up. The screen can be adjusted in two directions,<br />

back/<strong>for</strong>ward and to the side, to avoid<br />

reflections. The volume can be adjusted on the<br />

screen with the two + and – buttons or from the<br />

remote control.<br />

BORD PÅ NANOQ CLASS<br />

Bordet findes i armlænet: Løft armlænets<br />

overdel til siden og træk bord et op. Bordet kan<br />

foldes, så det har to størrel<strong>se</strong>r. Af hensyn til din<br />

kom<strong>for</strong>t kan bordet trækkes frem og tilbage<br />

samt drejes, så du nemt kan <strong>for</strong>lade dit sæde.<br />

1 2 3 4 5<br />

SEATING IN NANOQ CLASS<br />

The panel w<strong>her</strong>e you can adjust your <strong>se</strong><strong>at</strong> is<br />

on the side of the armrest. You can adjust the<br />

leg-rest, headrest and backrest as well as the<br />

inclina tion of the backrest.<br />

HOVEDTELEFONER<br />

PÅ NANOQ CLASS<br />

Hovedtelefonerne er med<br />

indbygget støjdæmpning <strong>for</strong> <strong>at</strong><br />

<strong>for</strong>bedre lydkvaliteten. Hovedtelefonerne<br />

bliver indsamlet<br />

inden landing.<br />

HEADSET<br />

IN NANOQ CLASS<br />

The head<strong>se</strong>ts are with noi<strong>se</strong><br />

reduction to give better sound<br />

quality. The head<strong>se</strong>ts will be<br />

collected be<strong>for</strong>e land ing.<br />

TABLE IN NANOQ CLASS<br />

The table is found in the armrest: Lift the top<br />

of the armrest to the side and pull the table up.<br />

The table can be folded, so it has two sizes. For<br />

your com<strong>for</strong>t, the table can be pulled back and<br />

<strong>for</strong>ward and also turned, so it is easier <strong>for</strong> you<br />

to leave your <strong>se</strong><strong>at</strong>.<br />

1 Nissunut ikorfap siumut kingumullu nikisitta<strong>at</strong>aa/<br />

Benstøtte frem og tilbage/ Leg-rest back and <strong>for</strong>ward<br />

2 Nissunut ikorfap qummut ammullu nikisitta<strong>at</strong>aa/Benstøtte<br />

op og ned/Leg-rest up and down<br />

3 Pukusummut iigarfiup siumut tunummullu nikisitta<strong>at</strong>aa/<br />

Nakkestøtte frem og tilbage/ Headrest back and <strong>for</strong>ward<br />

4 Tunumut iigarfiup pull<strong>at</strong>takkap aallartitta<strong>at</strong>aa/Aktivering af<br />

oppustelig rygstøtte/ Activ<strong>at</strong>ion of infl<strong>at</strong>able backrest<br />

5 Issiaviup iigarfi<strong>at</strong>a qummut ammullu nikisitta<strong>at</strong>aa/Justering<br />

af rygstøtte op og ned/Adjustment up and down of backrest<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 73


Siunnersuutit pitsaasut<br />

ingerlaartilluni <strong>at</strong>ugass<strong>at</strong><br />

Gode råd undervejs<br />

Good Advice When Flying<br />

IMERLUARNISSAT EQQAAMAJUK<br />

Pisariaqarluinnarpoq ingerlaarnermi sapinngisamik<br />

imerluarniss<strong>at</strong>. (Uku quinartut pinnagit:<br />

imigassaq aala koornartulik, kaffi tiilu). Ingerlaar<br />

ner mi arlaleriarluta imermik juice-mil luunniit<br />

piumasunut neqeroortarpugut – periarfissarlu<br />

tamanna <strong>at</strong>orluaq quarput timivit imermik<br />

amigaa te qalinnginnissaa qulakkeerniarlugu.<br />

HUSK AT DRIKKE VÆSKE<br />

Det er vigtigt, <strong>at</strong> du indtager en rigelig mængde<br />

væske undervejs (alkohol, kaffe og te tæller ikke<br />

med, da dis<strong>se</strong> er vanddrivende). Vi tilbyder vand<br />

og juice flere gange undervejs – tag endelig<br />

imod vores tilbud, som vil være med til <strong>at</strong> holde<br />

din væske balance i orden.<br />

REMEMBER TO DRINK<br />

PLENTY OF FLUIDS<br />

It is important to drink plenty of fluids when<br />

flying (alcohol, coffee and tea don’t count, as<br />

the<strong>se</strong> are diuretic.) Plea<strong>se</strong> take advantage of the<br />

repe<strong>at</strong>ed offers of w<strong>at</strong>er and juice during the<br />

flight, as this will help prevent dehydr<strong>at</strong>ion.<br />

Isumannaallisaanermik pissuteqar tumik<br />

sulisugut pisinna<strong>at</strong>itaapput pisariaqartillugu<br />

imigassallernerminni inummut <strong>at</strong>a<strong>at</strong>simut<br />

marluinnarnik sassaalliisarnissamut. Imigass<strong>at</strong><br />

aalakoornartullit nammineq nass<strong>at</strong><strong>at</strong> timmisartuutitsinni<br />

imeq qusaanngill<strong>at</strong>.<br />

74<br />

AALALAARNISSAT EQQAAMAJUK<br />

Ingerlaarnermi timip nukiisa sukaq<strong>at</strong>taarnissa<strong>at</strong>,<br />

nissut taliillu peqeq<strong>at</strong> taar nissa<strong>at</strong> tasitsaalaartarnissarlu<br />

pisaria qarpoq – soorlu<br />

akunnermut <strong>at</strong>aasiar luni minutsini tallimani.<br />

Ajor nan ngip p<strong>at</strong> nikuilaarlutit issiaviit akor ni sigut<br />

uteq<strong>at</strong>taalaarsinnaavutit. Ilaa sulli all<strong>at</strong> sulisullu<br />

ajoqu<strong>se</strong>rsor naveer saarlugit.<br />

HUSK AT RØRE DIG<br />

Det er en god idé <strong>at</strong> lave små spænde-, bøje-<br />

og strækøvel<strong>se</strong>r med arme og ben undervejs –<br />

gerne i 5 minutter hver time. Hvis det er muligt,<br />

så rejs dig og gå evt. lidt frem og tilbage i mellemgangen.<br />

Men vis venligst hensyn til de øvrige<br />

passagerer og personalet.<br />

REMEMBER TO MOVE AND STRETCH<br />

It is a good idea to spend five minutes bending<br />

and stretching your arms and legs, and increa<strong>se</strong><br />

circul<strong>at</strong>ion in your feet by moving your toes up<br />

and down. If possible, get up and walk up and<br />

down the aisle. But plea<strong>se</strong> show consider<strong>at</strong>ion<br />

to your fellow pas<strong>se</strong>ngers and the cabin<br />

<strong>at</strong>tendants.<br />

Af sikkerhedsmæssige årsager er vort<br />

personale autori<strong>se</strong>ret til i vis<strong>se</strong> tilfælde<br />

<strong>at</strong> begræn<strong>se</strong> <strong>se</strong>rvering af alkoholiske drikke til<br />

to pr. person. Det er endvidere ikke tilladt <strong>at</strong><br />

drikke medbragte alkoholiske drikke ombord på<br />

vores fly.<br />

ILUAALLIORPIT?<br />

Ingerlaarnermi iluaalliulissagaluaruit ingerlaannaq<br />

timmisartumi sulisut saaffigissav<strong>at</strong>it,<br />

taakkumi sapinngisartik tama<strong>at</strong> <strong>at</strong>orlugu ilaasutta<br />

qasuer simallutik peqqillutillu ornitaminnut<br />

apuunnissa<strong>at</strong> isumagisus saava<strong>at</strong>.<br />

UTILPAS?<br />

Hvis du føler dig det mindste utilpas undervejs,<br />

så kontakt venligst vores kabinepersonale med<br />

det samme – de vil gøre alt <strong>for</strong>, <strong>at</strong> alle vores<br />

pas sagerer ankommer friske og vel oplagte til<br />

deres bestemmel<strong>se</strong>ssted.<br />

NOT FEELING WELL?<br />

If you feel unwell in any way, plea<strong>se</strong> contact<br />

our cabin personnel <strong>at</strong> once. Our cabin<br />

<strong>at</strong>tendants will do their best to ensure th<strong>at</strong><br />

all our pas<strong>se</strong>ngers arrive <strong>at</strong> their destin<strong>at</strong>ion in<br />

good shape.<br />

Plea<strong>se</strong> note th<strong>at</strong> crew members are<br />

authori<strong>se</strong>d to limit alcoholic drinks to<br />

two per person due to safety on board. It is<br />

prohibited to consume your own duty free<br />

alcoholic beverages on board our flights.


Nammineq timmisartuutit<br />

EGEN FLYFLÅDE FLEET<br />

AIRBUS 330-200<br />

Number: 1<br />

Max. no of <strong>se</strong><strong>at</strong>s: 245<br />

Average speed km/t: 870<br />

Max. altitude m: 13,666<br />

BOEING 757-200<br />

Number: 1<br />

Max. no of <strong>se</strong><strong>at</strong>s: 200<br />

Average speed km/t: 860<br />

Max. altitude m: 14,000<br />

DHC-7 (DASH-7)<br />

Number: 6<br />

Max. no of <strong>se</strong><strong>at</strong>s: 44<br />

Average speed km/t: 450<br />

Max. altitude m: 6,200<br />

DASH 8-200 (starter maj 2010)<br />

Number: 2<br />

Max no. of <strong>se</strong><strong>at</strong>s: 37<br />

Avarage speed km/t: 537<br />

Max altitude meter: 7.620<br />

DHC-6-300 (TWIN OTTER)<br />

Number: 2<br />

Max. no of <strong>se</strong><strong>at</strong>s: 14<br />

Average speed km/t: 290<br />

Max. altitude m: 8,113<br />

BEECH SUPER KING AIR 200<br />

Number: 1<br />

Max. no of <strong>se</strong><strong>at</strong>s: 7<br />

Average speed km/t: 480<br />

Max. altitude m: 10,670<br />

BELL 222U<br />

Number: 1<br />

Max. no of <strong>se</strong><strong>at</strong>s: 8<br />

Average speed km/h: 240<br />

SIKORSKY S-61N<br />

Number: 2<br />

Max. no of <strong>se</strong><strong>at</strong>s: 19<br />

Average speed km/t: 220<br />

Max. altitude m: 3,650<br />

BELL 212<br />

Number: 7<br />

Max. no of <strong>se</strong><strong>at</strong>s: 9<br />

Average speed km/t: 185<br />

Max. altitude m: 3,000<br />

EUROCOPTER AS-350B2 & B3<br />

Number: 12<br />

Max. no of <strong>se</strong><strong>at</strong>s: 5<br />

Average speed km/h: 234<br />

Max. altitude m: 7.000<br />

Max. take-off weight kg: 230,000<br />

Max. range km: 10,500<br />

Length m: 58.37<br />

Wingspan m: 60.3 Engines: 2 pcs. Pr<strong>at</strong>t & Whitney<br />

Max. take-off weight kg: 113,400<br />

Max. range km: 7,315<br />

Length m: 47.3<br />

Wingspan m: 38.0 Engines: 2 pcs. Rolls Royce<br />

Max. take-off weight kg: 20,000<br />

Max. range km: 2,300<br />

Length m: 24.58<br />

Wingspan m: 28.35<br />

Max take off weight: 16.470 kg<br />

Max range km: 1.713<br />

Length m: 22.25<br />

Wingspan m: 25.89<br />

Max. take-off weight kg: 5,700<br />

Max. range km: 1,435<br />

Length m: 15.77<br />

Wingspan m: 19.81<br />

Max. take-off weight kg: 5,700<br />

Max. range km: 2,400<br />

Length m: 13.4<br />

Wingspan m: 16.6<br />

Max. take-off weight kg: 3700<br />

Max. range km: 684<br />

Lenght m (incl. rotor) m: 15,38<br />

Rotordiameter m: 12,80<br />

Max. take-off weight kg: 9,300<br />

Max. range km: 600<br />

Length m. (excl. rotor): 18.00<br />

Rotor diameter m: 18.9<br />

Max. take-off weight kg: 5,080<br />

Max. range km: 370<br />

Length m. (incl. rotor): 17.42<br />

Rotor diameter m: 14.63<br />

Max. take-off weight kg: 2.250<br />

Max. range km: 670<br />

Lenght m (incl. rotor) m: 12,94<br />

Rotordiameter m: 10,69<br />

Engines: 4 pcs. Pr<strong>at</strong>t & Whitney<br />

PT6A-50, Turbo Props<br />

Total engine power HP: 4,480<br />

Engines: Pr<strong>at</strong>t & Whitney type,<br />

PW123D.<br />

Total engine hor<strong>se</strong> power, 2 x 2150<br />

hp. 4.300 hp.<br />

Engines: 2 pcs. Pr<strong>at</strong>t & Whitney<br />

PT6A-27, Turbo Props<br />

Total engine power HP: 1,240<br />

Engines: 2 pcs. Pr<strong>at</strong>t & Whitney<br />

PT6A-41<br />

Total engine power HP: 1,700<br />

Engines: 2 pcs. Honeywell LTS 101-<br />

750C-1<br />

Total engine power HP: 2x684<br />

Engines: 2 pcs. General Electric<br />

CT58-140-2<br />

Total engine power HP: 3,000<br />

Engines: 2 pcs. Pr<strong>at</strong>t & Whitney<br />

PT6T-3B<br />

Total engine power HP: 1,800<br />

Engine: 1 pc. Turbomeca Arriel<br />

1D1/2B/2B1<br />

Total engine power HP: 732/847


FLYRUTER FLYRUTER ROUTE MAP<br />

76<br />

✈<br />

Pituffik<br />

Thule <strong>Air</strong> Ba<strong>se</strong><br />

✈<br />

Sisimiut<br />

Maniitsoq<br />

Nuuk<br />

Qaanaaq<br />

Qeqertarsuaq<br />

(winter)<br />

Qaarsut<br />

Aasia<strong>at</strong><br />

✈ ✈<br />

✈<br />

Paamiut<br />

✈<br />

✈<br />

✈<br />

✈<br />

Upernavik<br />

✈<br />

✈<br />

Uummannaq<br />

Iluliss<strong>at</strong><br />

Qasigiannguit<br />

(winter)<br />

Kangerlussuaq<br />

✈<br />

Narsarsuaq<br />

Kulusuk<br />

✈<br />

Tasiilaq<br />

Paamiut<br />

✈<br />

København<br />

Narsaq<br />

København<br />

Qaqortoq<br />

Alluitsup Paa<br />

Narsarsuaq<br />

✈<br />

Nanortalik<br />

Nerlerit Ina<strong>at</strong><br />

Ittoqqortoormiit<br />

Keflavik<br />

= Boeing 757/<strong>Air</strong>bus 330<br />

= Dash 7<br />

= Dash 8<br />

= Helicopter<br />


KØBENHAVNIP MITTARFIA KØBENHAVNS LUFTHAVN COPENHAGEN AIRPORT<br />

Mittarfimmiittut<br />

1 Ilaqutariinnut na<strong>at</strong>sorsuussaq (1)<br />

2 Issiaartarfik<br />

3 Naapittarfik<br />

4 Novia<br />

5 Servisair Billetkontor<br />

6 Meeraaqqanik nangilersuivik<br />

7 Qasuersaartarfik (1)<br />

8 Danske Bank<br />

9 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> kontor<br />

10 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Check-in<br />

11 Issiaartarfik<br />

12 Atisaasivik<br />

13 Danske Bank<br />

14 Nordea<br />

15 Sixt<br />

16 Budget<br />

Politi<br />

G<strong>at</strong>es A18-A23<br />

G<strong>at</strong>es A2-A17<br />

17 Europcar Pitzner<br />

18 Hertz<br />

19 Biilinut inissiisarfik<br />

20 Avis<br />

21 Nordea<br />

22 Issiaartarfik<br />

23 Global Refund<br />

24 Servisair Ankomst Service (B)<br />

1<br />

A<br />

3<br />

2<br />

@<br />

4 5<br />

6 7<br />

10 8<br />

Terminal 2<br />

9<br />

Til bagage<br />

@<br />

G<strong>at</strong>es B2-B19<br />

25 Told VAT<br />

26 Noviap tikittunut sullissivia (B)<br />

27 SAS-ip tikittunut sullissivia (B)<br />

28 SAS-ip bilit<strong>se</strong>erniarfia<br />

29 Naapittarfik<br />

30 Nass<strong>at</strong>anut angisuunut tunniussivik<br />

T Akunnittut aqqusaartaga<strong>at</strong><br />

(1) = 1. sal (2) = 2. sal<br />

(B) = Bagageområde<br />

Togst<strong>at</strong>ion<br />

Metrost<strong>at</strong>ion<br />

12 13 Security<br />

15 16 17 18 19 20 21<br />

Til bagage<br />

25<br />

Ankomster<br />

28<br />

T<br />

23 24 26<br />

27<br />

14<br />

@<br />

@<br />

11 22<br />

G<strong>at</strong>es C2-C9<br />

Terminal 3<br />

30<br />

29<br />

G<strong>at</strong>es C10<br />

G<strong>at</strong>es C15-C40<br />

Til bagage<br />

@<br />

T<br />

G<strong>at</strong>es D101-D103<br />

B C<br />

AKITSUUTEQANNGITSUMIK PISIARISINNAASAT TOLDREGLER DUTY REGULATIONS<br />

DANMARKIMUT<br />

TIKINNERMI<br />

Pisisuss<strong>at</strong> ima<br />

ukioqalersimassapput:<br />

Tupanik 17-inik<br />

Imigassanik<br />

viinninillu 17-inik<br />

KALAALLIT NUNAANNUT<br />

TIKINNERMI<br />

Qulaani all<strong>at</strong>torsimasut<br />

sani<strong>at</strong>igut amerissa<strong>at</strong>it pisiarineqarsinnaapput<br />

1.000 kr-it<br />

sinnernagu nalillit.<br />

Sukkula<strong>at</strong>it mamakujuillu<br />

k<strong>at</strong>illugit 2 kg.<br />

Pisisuss<strong>at</strong> ima<br />

ukioqalersimassapput:<br />

Tupanik 18-inik<br />

Imigassanik<br />

viinninillu 18-inik<br />

VED INDREJSE<br />

TIL DANMARK<br />

VED INDREJSE<br />

TIL GRØNLAND<br />

ENTERING<br />

DENMARK<br />

ENTERING<br />

GREENLAND<br />

Sikaritsit 200-t Sikaritsit 200-t Cigaretter 200 stk. Cigaretter 200 stk. Cigarettes 200 pcs. Cigarettes 200 pcs.<br />

Imaluunniit<br />

Imaluunniit<br />

eller<br />

eller<br />

or<br />

or<br />

Sikaavaqq<strong>at</strong><br />

Sikaavaqq<strong>at</strong><br />

Cigarillos<br />

Cigarillos<br />

Cigarillos<br />

Cigarillos<br />

(max 3 gr. stk.) 100-t (max 3 gr. stk.) 100-t (max. 3 gr. stk.) 100 stk. (max. 3 gr. stk.) 100 stk. (max. 3 g. a piece) 100 pcs. (max. 3 gr. a piece) 100 pcs.<br />

Imaluunniit<br />

Imaluunniit<br />

eller<br />

eller<br />

or<br />

or<br />

Sika<strong>at</strong> 50-t Sika<strong>at</strong> 50-t Cigarer 50 stk. Cigarer 50 stk. Cigars 50 pcs. Cigars 50 pcs.<br />

Tup<strong>at</strong> 250 gr. Tup<strong>at</strong> 250 gr. Røgtobak 250 gr. Røgtobak 250 gr. Rolling tobacco 250 gram Rolling tobacco 250 grams<br />

Imigassaq kimittooq 22%-init Sikaritsinut imusiviss<strong>at</strong> Spiritus over 22% 1 liter Cigaretpapir eller<br />

Spirits above 22% 1 litre Cigarette papers 200 pcs.<br />

kimittunerusoq 1 literi iml. immertariaanna<strong>at</strong> 200-t<br />

eller<br />

cigarethylstre 200 stk.<br />

or<br />

Spirits above 22% 1 litre<br />

Imaluunniit<br />

Imigassaq 22%-init<br />

kimikinnerusoq 2 literi<br />

Viinni 4 literi<br />

Immiaaqq<strong>at</strong> 16 literi<br />

Tipigissa<strong>at</strong>it 50 gr.<br />

Tipigissa<strong>at</strong>it sakkukinnerit<br />

250 ml.<br />

Qulaani pisi<strong>at</strong> sani<strong>at</strong>igut<br />

akitsuuteqanngitsumik<br />

pisisoqarsinnaavoq k<strong>at</strong>illugit<br />

1.300 kr-it sinnernagit<br />

nalilinnik.<br />

Imigassaq kimittooq 22%-init<br />

kimittunerusoq 1 liter<br />

imaluunniit<br />

Imigassaq 22%-init<br />

kimikinnerusoq 2 literi<br />

Viinni 15%-init<br />

kimikinnerusoq 2,25 literi<br />

Immiaaqq<strong>at</strong> 2 literi<br />

Tipigissa<strong>at</strong>it 50 gr.<br />

Tipigissa<strong>at</strong>it<br />

sakkukinnerit 250 ml.<br />

Kaffit imaluunniit tiit 1 kg<br />

Neqi, neqinit nioqqutissi<strong>at</strong><br />

imaluunniit timmiss<strong>at</strong> 5 kg<br />

Hedvin under 22% 2 liter<br />

Bordvin 4 liter<br />

Øl 16 liter<br />

Parfume 50 gr.<br />

Eau de toilette 250 ml.<br />

Værdi af toldfri varer udover<br />

ovennævnte må ikke overstige<br />

DKK 1.300.<br />

Alderskrav:<br />

Tobak 17 år<br />

Spiritus og vin 17 år<br />

Spiritus over 22% 1 liter<br />

eller<br />

Hedvin under 22% 2 liter<br />

Bordvin ikke<br />

over 15% 2,25 liter<br />

Øl 2 liter<br />

Parfume 50 gr.<br />

Eau de toilette 250 ml.<br />

Kaffe eller the 1 kg<br />

Kød, kødvarer eller<br />

fjerkræ 5 kg<br />

Herudover kosmetik og andre<br />

hudplejeartikler til en samlet<br />

Des<strong>se</strong>rt wine<br />

below 22% 2 litres<br />

Table wine 4 litres<br />

Beer 16 litres<br />

Perfume 50 grams<br />

Eau de toilette 250 ml.<br />

In addition, ot<strong>her</strong> duty-free<br />

goods not exceeding DKK<br />

1.300 total value.<br />

Age limits:<br />

Tobacco 17 years<br />

Spirits and wine 17 years<br />

or<br />

Des<strong>se</strong>rt wine<br />

below 22% 2 litres<br />

Table wine<br />

below 15% 2,25 litres<br />

Beer 2 litres<br />

Perfume 50 grams<br />

Eau de toilette 250 ml.<br />

Coffee or tea 1 kilo<br />

Me<strong>at</strong>, me<strong>at</strong> products<br />

or poultry 5 kilo<br />

In addition cosmetics and<br />

ot<strong>her</strong> toiletries <strong>for</strong> a total ma-<br />

maksimal værdi af DKK 1.000.<br />

ximum of DKK 1.000.<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010<br />

Chokolade<br />

og slik 2 kg i alt<br />

Alderskrav:<br />

Tobak 18 år<br />

Spiritus og vin 18 år<br />

Chocol<strong>at</strong>e<br />

and candy 2 kilos total<br />

Age limits:<br />

Tobacco 18 years<br />

Spirits and wine 18 years<br />

77<br />

G<strong>at</strong>es D1-D6<br />

D


NUUK<br />

78<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Tlf. +299 32 26 30<br />

Inspektørbakken 9<br />

3900 Nuuk<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

NUUK


NUUK<br />

ILULISSAT<br />

MANIITSOQ<br />

www.louispoul<strong>se</strong>n.com<br />

4.396 kr<br />

uden moms<br />

PH 3/2 Bord<br />

Design: Poul Henning<strong>se</strong>n<br />

light style<br />

<br />

Dronning Ingridsvej 3-5 · 3900 Nuuk · Tlf. +299 321874<br />

Man-Tors 11.00- 17.30 Fre 10.00-17.30 Lør 10.00- 14.00<br />

SULUK #03 <strong>Air</strong> <strong>Greenland</strong> Inflight Magazine 2010 79<br />

GRAFISK PRODUKTION<br />

Reklamebureau<br />

Produktudvikling<br />

Funktionel grafisk design<br />

R<strong>at</strong>ionel produktion<br />

Alle slags tryksager<br />

God <strong>se</strong>rvice<br />

Info Design kan også kontaktes, såfremt De skal i kontakt med:<br />

Lokaltelefonbogen eller Grønlands Medie Central.<br />

Info Design aps · Boks 889 · Noorlernut 33 · 3900 Nuuk<br />

Telefon: +299 32 25 41 · Telefax: +299 32 27 41<br />

E-mail: infodesign@greennet.gl www.infodesign.gl<br />

QAQORTOQ<br />

NUUK


NUUK<br />

NUUK<br />

80<br />

GREENLANDIC ART, HANDICRAFT AND FUR<br />

Indaleeqqap Aqqutaa 14 · P.O.Box 890 · 3900 Nuuk · <strong>Greenland</strong><br />

Tlf./Fax: 327874 · anori@greennet.gl<br />

OPEN 7 DAYS A WEEK<br />

Nioqqutissanik Danmarkimi<br />

pisinermi momsimik<br />

utertitsisinnaaneq!<br />

Takuuk: www.<strong>at</strong>uisoq.gl<br />

– Aamma sianerfigisinnaav<strong>at</strong>sigut<br />

nal. 9 - 16 akornani tlf. 32 80 33<br />

Refusion af moms på varer,<br />

købt i Danmark!<br />

Se: www.<strong>at</strong>uisoq.gl<br />

– Du kan også ringe til os<br />

mellem kl. 9 og 16 på 32 80 33<br />

SPINDLERSBAKKE 2B • POSTBOKS 1000 • 3900 NUUK<br />

CAFÉ SANDWICH-BAR<br />

ÅBENT: MANDAG-FREDAG . . . 8.00-17.00<br />

LØRDAG-SØNDAG . . . . . . . . . . 10.00-18.00<br />

LEVERING AF MAD UD AF HUSET<br />

Frokoster<br />

Receptioner<br />

Rej<strong>se</strong>gilder<br />

Buffet’er m/koldt og lunt<br />

Sejlerpakker og meget andet.<br />

Få vores menu<strong>for</strong>slag til<strong>se</strong>ndt.<br />

TLF. 32 15 06<br />

FAX. 32 35 06<br />

ANINGAASALEERIAATSIT<br />

KAPITALFORMIDLING<br />

Kalaallit Nunaanni<br />

inuussutissarsiutitigut<br />

aningaasaliisarfi k<br />

Grønlands Venture<strong>se</strong>lskab<br />

Kapital<strong>for</strong>midling til<br />

erhvervslivet i Grønland<br />

Aqqusinersuaq 48 A<br />

Postboks 1068, 3900 Nuuk<br />

Telefon :32 72 57<br />

Telefax :32 79 21<br />

Email: greenland@venture.gl<br />

Homepage: www.venture.gl<br />

NUUK<br />

NUUK


NUUK<br />

NUUK<br />

NUUK<br />

lpinvest@greennet.gl<br />

LP-invest<br />

Postboks 485<br />

Tlf. 55 77 55<br />

Fax 32 38 55<br />

Postboks 1885 • 3900 Nuuk<br />

Telefon 27 12 57 • Mail: simik@greennet.gl<br />

MBring Bring back<br />

Galleri Roar Christian<strong>se</strong>n<br />

Et unikt udvalg af grønlandsk<br />

kunst, litografier, kunsttryk,<br />

plak<strong>at</strong>er, akvareller, træsnit,<br />

kobberstik, linoliumstryk, post-<br />

og kunstkort.<br />

Se en del af vores udvalg på<br />

www.galleri.gl<br />

På gensyn i et galleri<br />

af en anden verden.<br />

A R T O F G R E E N L A N D<br />

Malermester<br />

H. Nørgaard<br />

Gallery Roar Christian<strong>se</strong>n<br />

A unique <strong>se</strong>lection of <strong>Greenland</strong>ic<br />

art, lithographs, prints, posters,<br />

w<strong>at</strong>ercolours, wood carvings,<br />

copper engravings, linocuts, postand<br />

art cards.<br />

See some of our <strong>se</strong>lection on<br />

www.galleri.gl<br />

See you in a gallery<br />

of anot<strong>her</strong> world.<br />

Tlf +299 32 13 93 . Fax +299 32 23 93<br />

Tuapannguit 8 . Box 348 . 3900 Nuuk<br />

e-mail: roar.c.galleri@greennet.gl<br />

emories<br />

of <strong>Greenland</strong><br />

<strong>Greenland</strong>ic art,<br />

handicraft and fur<br />

WWW.<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

NYHEDER · ERHVERV · KULTUR<br />

Med mere end 500.000 besøg<br />

om måneden er Sermitsiaq.AG<br />

det mest populære website<br />

i Grønland!<br />

SPORT · FOTOS · POLITIK<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

NUUK<br />

NUUK<br />

NUUK

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!