Ein av få - Noregs Mållag

Prent: Nr1Trykk as
Opplag: 12 000
Abonnement: kr. 250,– per år
Annonsar:
Annonseprisar: kr 9,00,–/mm
Tillegg for tekstside: kr 0,50,–/mm
Spaltebreidd: 45 mm
Kvartside: kr 4 000,–
Halvside: kr 7 000,–
Heilside: kr 12 000,–
Tillegg for fargar
Ilegg til avisa: kr 1,00 pr. stk.
Alle prisar er eks. mva. Ved lysing
i fleire nummer kan vi diskutere
særskilde avtalar.
Stoffrist nr. 4 – 2011:
21. oktober 2011
NOREGS MÅLLAG
Tilskrift: Boks 474 Sentrum,
0105 OSLO
Telefon: 23 00 29 30
Telefaks: 23 00 29 31
E-post: nm@nm.no
Kontoradresse:
Schweigaardsgt. 16
Bankgiro: 3450.19.80058
Leiar: Håvard B. Øvregård
mobil: 917 73 157
havard@nm.no
Tilsette:
Gro Morken Endresen, dagleg leiar,
tlf. 23 00 29 37, 957 85 560
gro.morken@nm.no
Tuva Østvedt,
organisasjonskonsulent,
tlf. 23 00 29 34,
tuva.ostvedt@nm.no
Berit Krogh, økonomikonsulent,
tlf. 23 00 29 35,
berit.krogh@nm.no
Ingar Arnøy, skulemålsskrivar,
tlf. 23 00 29 36, 975 29 700,
ingar.arnoy@nm.no
Hege Lothe, informasjonskonsulent,
tlf. 57 86 53 60, 926 48 348,
hege.lothe@nm.no
Kjartan Helleve, redaktør Norsk Tidend,
tlf. 23 00 29 32, 943 97 998,
kjartan.helleve@nm.no
Else Elise Sætre Bullus,
kontormedarbeidar,
tlf. 23 00 29 30,
else.bullus@nm.no
Tarjei Vågstøl, IT-medarbeidar,
tlf. 23 00 29 50, 452 31 489,
tarjei.vagstol@nm.no
NORSK MÅLUNGDOM
www.nynorsk.no/nmu
Tilskrift: Postboks 285 Sentrum,
0103 Oslo
Telefon: 23 00 29 40
Telefaks: 23 00 29 31
E-post: nmu@nynorsk.no
Bankgiro: 3450 65 48707
Leiar: Janne-Kristin Svarstad Nygård,
tlf.: 916 16 637, 23 00 29 40
janne@nynorsk.no
Skrivar: Tone Rossow,
tlf.: 23 00 29 40
skriv@nynorsk.no
26
Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai
www.nm.no
Lægreid om tre møte frå boka:
Marie Takvam
– Nesten alle tok avstand frå henne,
kanskje mest medsystrer. Men ho
var modig og stolt og fryda seg
over å ha rispa opp i dobbemoral
og baksnakking og normalitetens
tvangstrøye. Vi hadde verkeleg hatt
behov for ei som Marie i dag med
all vår sjuklege kroppsfiksering og
pyntesjuke.
Han vart fasinert av dei. Dei
av han. Slik oppstod personlege
møte som har fest seg
i minnet til Erling Lægreid.
Minna er no nedskrivne og
samla i boka Nærgåande
skisser.
– Nei, det har eg aldri gjort. Eg har aldri
skrive dagbok, og eg har aldri nytta ein
sjuande sans. Eg hugsar dei avtalane eg må
hugse. Så når eg skriv desse småstykka, så
lener eg meg utelukkande på det eg hugsar.
– Kvifor er det akkurat desse folka som
har fest seg?
– Alle desse menneska hadde noko som
forundra meg. Ta til dømes Arnulf Øverland.
Han var ein merkeleg type som eg aldri
heilt forstod. Før krigen var han jo ein
heilt annan person enn den han vart etter,
ein reaksjonær og ein fanatisk riksmålsmann.
Det tykte eg var merkeleg. Så han
har lege der i medvitet og kverna litt rundt.
Ein gong skreiv eg noko stygt om han, og då
vart eg invitert heim til han i Grotten.
– For ta eit oppgjer?
– Nei, berre for å prate med meg om det
eg hadde skrive. Han kom vel inn i feil spor
der etter krigen, men funderte vel meir på
sine eldre dagar. Eg veit ikkje. Han var ein
av fleire konservative som eg i utgangspunktet
ikkje hadde så mykje felles tankegods
med, men som eg sette pris på å møte.
Og eg trur dei var fasinerte av meg. Slik
vart det ei samhandling, og det er denne
forståinga vi hadde av kvarandre som har
gjort at eg kunne skrive denne boka.
Ikkje minneord
– Og no har dei fått sine minneord.
– Ikkje minneord i vanleg forstand. Dei
inneheld vanlegvis berre ros og gode ord.
Men eg kan ikkje skrive slik. Eg kan ikkje
skrive om t.d. Ivar Medaas utan å skrive at
han sleit med alkoholen. Eg vel å fortelje
om heile mennesket, på godt og vondt. Eg
har aldri vore fordømmande, men det høyrer
med i soga.
– Berre det at du hentar dei fram, syner
jo at du har kjærleik til desse menneska?
– Ja, eg opplever at folk som er døde vert
livlause, ein mister lukta, fargane, ja, smaken.
Eg prøver å gje dei nytt liv, gje dei farge,
ljos og humor. Syne fram dei små detaljane
som likevel fortel mykje om livet. Det er eit
Magne Rommetveit
– Han var sentrum i målreiret i Kristian
Augustsgate 14 og styrde oss utan at vi
merka det. Bak brilleglasa lurde alltid
eit lite smil, og alle konfliktar dempa
han med sikker hand. Han var ein pedagog
av det sjeldne, han framheva aldri
seg sjølv, men var raus med ros til oss
andre. Han fryda seg når vi gjekk over
stag.
forsøk på å gjere dei levande igjen, og då
nyttar det ikkje å bløffe. Då må eg fortelje
om alkoholen og om nervane.
– Det er mogleg å lese denne boka som
ein slags sjølvbiografi.
– Det er har eg på alle måtar freista å
unngå. Det er likevel ikkje å kome i frå at
dette er personlege tekstar. Eg er ein medspelar
heile vegen, eg er til stades, og det
hadde vore umogleg å skrive dette utan å
vere personleg.
– Så dette er eit svar til dei som vil ha deg
til å skrive ein skikkeleg biografi?
– Ja, det er eit slags svar. For nokre år
sidan gav eg ut ei boka Han. Det var ei tynn
bok, vart definert som lyrikk og kjøpt inn
av Kulturrådet. Ho har ein god del biografiske
trekk. Og eg har nemnt at eg kunne ha
skrive ein sjølvbiografi med tittelen Flak av
eit liv, der eg fortel visse ting. Ikkje ein biografi
frå a til å, men berre dei delane som
har vore litt spennande.
Vekk med adjektiva
– Det hadde vel heller ikkje vorte ein murstein.
Du har ein kort og kompakt måte å
formulere deg på?
– Eg har alltid vore oppteken av det norrøne
sagaspråket. Det du ikkje kan uttrykkje
med verb, det bør du ikkje uttrykkje. Eg
meiner at det var ein lærar som ein gong
Foto: Johan Brun
Tarjei Vesaas
Dei som feste seg
– Tarjei Vesaas var lett å be både til
Studentmållaget og til Forsøksgymnaset
der han jobba dei første åra.
Han likte seg der, og elevane likte
han, dei mystifiserte han som den
kloke og tagale. Då vi las Is-slottet,
oppdaga eg at jentene elska boka,
medan gutane ikkje skjønte noko.
Det mora han.
HEilE mEnnEskE: – Eg vel å fortelje om heile mennesket, på godt og vondt, seier Erling Lægreid
om portretta i Nærgåande skisser. Foto: Kjartan Helleve
Erling lægrEid
◆ journalist og forfattar
◆ har gitt ut fleire bøker, mellom andre
den humoristiske Då Noreg gjekk av
skaftet, Hogg i 80-åras elleville historie
(1993), kåserisamlinga Bak maska
(1994) og Han (2006).
◆ tildelt Amboltprisen i 2006 under
poesifestivalen i Ulvik.
◆ aktuell med boka Nærgåande skisser.
sa til meg at overdriven bruk av adjektiv er
eit uttrykk for manglande fantasi. Det er eg
samd i. I NRK vert ein tvinga til å snakka
kort, og det er no den evna eg lener meg på
når eg skriv.
– Kva ville Lægreid ha skrive om Lægreid?
– Umogleg å vite. Eg vert fort forbanna,
men det går like fort over. Eg er ikkje alltid
ein god ven, men eg stiller alltid opp
for dei som spør om hjelp. Eg tenkjer mest
på meg sjølv, kva anna skal ein gjere? Eg
spurde Dag Solstad ein gong, om kva det
han ville med dette livet sitt. Då svara han:
Eg vil gjerne vere eit anstendig menneske.
Det kan vere ei god målsetjing.
KJartan Helleve
kjartan.helleve@nm.no
Norsk TideNd Nr. 4 – 2011