Ein av få - Noregs Mållag

More documents

Recommendations

Info

Minneord om Jon Vegard Lervåg 20 minneord Ein heidersmann i målrørsla har gått bort. Jon Vegard Lervåg (1979-2011) frå Vegsund i Ålesund vart 22. juli 2011 tilfeldig offer for bomba til ein terrorist. Eg såg Jon Vegard første gong på eit nynorsktreff me i Juristmållaget hadde i Oslo rundt 2005. Han fortalde at han hadde skrive bokmål på jusstudiet så langt, men at han hadde skrive nynorsk på barne- og ungdomsskulen og på vidaregåande, og at han vurderte å skifta tilbake når han skulle skriva avhandling heilt på slutten av studiet. Eg må vedgå at eg tenkte at det ville vera vanskeleg for han å skifta tilbake når han hadde kome så langt og hadde fått heile det juridiske omgrepsapparatet under huda, men eg prøvde å oppmuntra han og hjelpa han så godt eg kunne. Og det vart eit framifrå resultat, både språkleg og fagleg. Sjølv har han skildra denne prosessen langt betre enn eg kan attfortelja i artikkelen sin «Å skifte frå nynorsk til bokmål til nynorsk» i festskriftet til Juristmållaget «Mål og Rett», som kom ut i 2010. Eg lærte raskt å kjenna Jon Vegard som ein raus, sosial, engasjert, interessert og flink kar, med ein god replikk og alltid i godt humør. Ingen har nokon gong hatt noko vondt å seia om han, og han hadde eit nettverk av vener som få andre. Han vart raskt med i styret i Juristmållaget, og han deltok i diskusjonar om språk, juss og samfunnet elles med stor lyst. Han var ikkje redd for å ta ordet i forsamlingar, og tok sjølv initiativ til å halda innlegg i fadderveka for mange hundre ferske jusstudentar i Oslo om kor framifrå det var å skriva nynorsk på jusstudiet. I yrkeslivet heldt han på nynorsken både i Advokatfirmaet Kluge i Oslo og seinare då han vart tilsett i den prestisjetunge Lovavdelinga i Justisdepartemen- Så stilna orda, musikken og den lune latteren brått og uventa. Arne Sigurd Holto Haugen døydde brått 15. juli. Ein sommardag då det musikalske skulle feirast. Eitt år hadde han vore i Hallingdølen, budd heime på Ål. No skulle det vera ferie og musikk før ny dyst i Nynorsk Pressekontor. Arne Sigurd hadde ein mangslungen bakgrunn frå pressa, som journalist og sjefredaktør. Han var redaktør for Nynorsk Pressekontor frå 2002, og vaktsjef, nyheits- og nettredaktør i Nationen i perioden 1993–2002. Før dette var han journalist i Drammens Tidende/Buskerud Blad, Fremtiden, Dagbladet og VG. Det var pressemannen Arne Sigurd eg først lærte kjenna. I 2008 tildelte Mediemållaget han Nynorsk redaktørpris i lag med NTBs sjefredaktør Pål Bjerketvedt for samarbeidsavtalen mellom NPK og NTB, eit strategisk viktig utviklingsarbeid. Det vart seinare mange gode diskusjonar om nynorsken, strategiar, journalistikk og mangt anna. Arne Sigurd tet. Eg har fått referert at dei som tilsette han i Lovavdelinga, hugsar intervjuet som noko utanom det vanlege, i og med at ein ung jurist med stor sjølvtillit argumenterte sterkt for kor framifrå nynorsk var som juridisk språk. Også etter at han byrja i eit travelt yrkesliv, tok han del i aktivitetane til Juristmållaget med full kraft. Sjølv om han gjekk ut av styret og vart varamedlem, møtte han alltid på nynorsktreffa våre i Oslo, og han var med som aktiv debattant på seminara våre så sant det ikkje kolliderte med viktige gjeremål. Då framlegget til ny rettskrivingsnorm kom i vinter, tok han ivrig til orde for at Juristmållaget måtte skriva ei høyringsfråsegn. Begge vart me skuffa då det viste seg at høyringsfristen var sett så kort at det ville vera umogleg å skriva noko fornuftig innan fristen. Dødsfallet er eit stort tap for oss alle. Ikkje minst er det eit tap for målrørsla, der Jon Vegard var og ville verta eit stort førebilete for mange. Jon Vegard kunne nådd så langt han ønskte å nå innanfor den juridiske profesjonen. Men tankane og medkjensla går først og fremst til kona og til familien elles. Gunnar O. Hæreid, leiar i Juristmållaget Arne Sigurd Holto Haugen (1953–2011) minneord var ein raus og god ven, ein gild samtalepartnar. Humor og alvor gjekk godt hand i hand. Den siste dagen var han på veg til konsert med Sven Nyhus kvartett, eit orkester han spelte med i mange år. Musikken var ein stor del av livet hans, og han var ein omtykt medspelar for mange. Tre gonger var han nominert til Spellemannsprisen. Vi er mange som vil sakna orda og tonene, varmen og venskapen. Fred over minnet. Berit Rekve, leiar for Mediemållaget Å skifte frå nynorsk til bokmål til nynorsk Av Jon Vegard Lervåg Vidaregåande var over. Den store verda venta. Ingen hadde varda den vegen eg skulle gå. Diverre hamna eg tidleg på den breie bokmålsvegen. Det norske forsvaret kravde nemleg eit offer, og eg måtte til pers. Eg hadde alltid hatt nynorsk på skulen. Det var ikkje noko eg hadde eit særleg medvite forhold til. Det var berre slik det var – den naturlegaste saka i verda. Men sjølvsagt lærte eg sidemål også. Difor var det ikkje noko problem då eg oppdaga at forsvarsspråket var bokmål, og at eg som militærpoliti burde levere rapportane mine på bokmål. Dei mest radikale sideformene med a-endingar vart plukka av meg av ivrig befal, og eg skreiv snart det skjønneste riksmål. Så kom dagen då eg vart jusstudent. Bokmålet var no innprenta i meg, og det var jo også trygt og greitt, sidan dei fleste professorane kom frå nu- og efter-land. Eg tenkte dermed aldri ordentleg over kva val eg gjorde då eg heldt fram med å skrive bokmål også på jussen – utover at det var minste motstands veg. Slik glei eg raskt inn i ei lei der eg vart bokmålsbrukar, og nesten aldri nynorskbrukar. Det skulle gå mange år før eg byrja å tenkje over denne saka. Eg hadde jo aldri hatt målpolitisk engasjement, så eg såg ikkje på det som noka stor sak å skulle skrive bokmål. Først etter fire å på jussen møtte eg ein jusstudent som skreiv nynorsk. Eg syntest det var flott, og byrja å angre på at eg ikkje heldt fast på hovudmålet etter vidaregåande. Eg prøvde så smått å formulere litt jus på nynorsk, og eg oppdaga til mi store forarging at eg faktisk ikkje var i stand til det. Eg var opphavleg nynorskelev, men no kunne eg ikkje bruke nynorsken innanfor eige fag! Dette vart ein oppvekkar. Sommaren før eg skulle til med spesialavhandlinga mi, tok eg difor valet: Eg skulle lære meg nynorsk att, slik at eg kan bruke både bokmål og nynorsk innanfor jusen. Heldigvis skulle det ikkje veldig mykje til før ting byrja å gå av seg sjølv: Det gjorde susen med eit raskt kurs hos Breivega, litt korrektur hos morfar, og etter kvart ei glødande interesse for å lære mest mogleg om kva som skil nynorsken frå bokmålet. Ikkje minst var det nyttig å lese føreordet i ordlista til Nikolaus Gjelsvik, om korleis setningsbygnaden på norsk skil seg frå riksmål, og at det ikkje er god norsk alt som er god latin. I tillegg var Juristmållaget, og høvet til å treffe andre nynorskskrivande studentar og juristar, viktig for å halde meg inspirert til å gjennomføre omvendinga. Masteravhandlinga vart levert på nynorsk. Nokre små språklege skavankar var der nok, men alt i alt trur eg arbeidet gjorde at eg fann att målet mitt på ein god måte. Eg kan no fullt og heilt kalle meg tospråkleg på norsk. Men det mest sentrale er at eg gjennom å ta opp att nynorsken har funne att det personlege i skriftmålet. Gjennom 12 år med nynorsk på skulen er nynorsken blitt mykje tettare knytt opp mot min eigen person enn det bokmålet er. Når eg skriv bokmål blir det derfor ein distanse mellom meg og teksten som ikkje er der på same måten når eg formulerer meg på nynorsk. Dette har føremon og ulemper som eg kan utnytte ved å velje ulike skriftspråk til ulike høve – på norsk. Ikkje minst gir nynorsken godt høve til å tenkje gjennom korleis ein skal formulere seg best mogleg, utan tvangstrøya ein ofte har innanfor bokmålet, fordi ein innanfor den juridiske språkstilen har fastna i eit konservativt og veldig passivt språk. Eg trur den medvitne haldninga eg må ha når eg skriv nynorsk, gjer meg til ein betre skribent både på bokmål og nynorsk. Eg vil difor oppmode andre tidlegare nynorskelevar som har blitt «målsvikarar» til å ta opp att nynorsken og bruke han også som fagspråk. Det har iallfall gjort meg til eit rikare språkmenneske. Med løyve frå familien, Juristmållaget og Privatrettsfondet trykkjer Norsk Tidend artikkelen Jon Vegard Lervåg skreiv til festskriftet til Juristmållaget som kom ut i fjor, utgjeve av Privatrettsfondet, Institutt for privatrett, Juridisk fakultet, Universitetet i Oslo Norsk TideNd Nr. 4 – 2011
Kvinnesterkt frå Samlaget Kvinnene dominerer på haustlista til Det Norske Samlaget i år både når det gjeld forfattarar og tema. Men også Ragnar Hovland er aktuell med ny roman. I september kjem Arnhild Skre med ein ny, stor biografi om Hulda Garborg. – Det blir ei bok om ei sterk, engasjert og handlekraftig kvinne, samtidig som det blir ei bok om korleis det vi dag kallar norsk blei skapt, fortalde Arnhild Skre i presentasjonen av boka. I boka får lesarane også eit innblikk i bohemlivet ekteparet Hulda og Arne Garborg levde i Asker. – Dei levde eit nokså ukonvensjonelt liv, ikkje minst hadde dei eit ukonvensjonelt samliv, der Hulda sjølv har fortalt at dei levde sånn passeleg skilt, sa Skre. Ukjende historier Fleire av bøkene til Samlaget tek for seg ukjende historier knytte til andre verdskrigen. Forfattaren og NRK-journalisten Sigrun Slapgard oppdaga at ein familievenn hadde ei ukjent fortid då ho tok til å grava i gammal slektshistorie. – Der låg det så mykje spennande stoff at det berre måtte bli ein roman, sa forlagssjef Anne Liv Tresselt då ho presenterte haustlista. Romanen har fått namnet Paradishagen og er den første skjønnlitterære boka til Sigrun Slapgard. Idar Lind tek på si side for seg Catull (ca. 84 f.Kr–ca. 54 f.Kr.) var ein av dei unge døde i romersk poesi. Han døydde då han var omkring 30 år, men i den stutte levetida si makta han å revolusjonere og gje nytt liv til den latinske diktinga. På sett og vis kan det vere nyttig med ei samanlikning med Horats, hans noko yngre diktarkollega. Medan «etikaren» Horats ofte skildrar ein over-individuell og ideal røyndom, trygt forankra i dei gammalromerske dygdene, fokuserer gjerne «estetikaren» Catull på eg-et, det individuelle og det kvardagslege. Og han opponerer ofte mot overleverte sosiale dygder og konvensjonar. Ein kan gjerne seie at han gjennom denne strategien strekkjer og tøyer grensene for kva som fungerer poetisk, og det er difor ikkje utan grunn at litteraturgranskaren Gerhard Bendz omtalar Catull som «modernisten» i latinsk poesi. Viss Horats peikar fram mot den franske klassisisme og Boileau, så peikar Catull fram mot Rimbaud. Og han vart dyrka av Norsk TideNd Nr. 4 – 2011 KVINNESTERKT: Kvinnene dominerer på haustlista til Samlaget, men også Ragnar Hovland kjem med ny roman. Her er han saman med Arnhild Skre (t.v.), Brit Bildøen og Sigrun Slapgard. Foto: Margunn Sund� ord / NPK kvinnene i Rinnanbanden. Heilt frå Rinnanbanden blei etablert på nyåret 1942, spelte kvinnene ei sentral rolle. Nesten ein fi redel av dei vel 70 medlemmene var kvinner, heiter det i omtalen av boka. Ifølgje forlaget er dette ei historie som aldri tidlegare har vore fortalt. Historikaren Kristin Hatledal har skrive historia om norske motstandskvinner. I boka kjem det fram at alt frå husmora med 14 ungar til ungjenta på 15 år kasta seg inn i kampen mot okkupantane. Boka inneheld både portrett av sentrale motstandskvinner og eit breiare bilete av innsatsen til norske kvinner i motstandskampen, fortel forlaget. Fleire sentrale skjønnlitterære forfattarar på Samlaget kjem i Catull – ein romersk rebell Gaius Valerius Catullus Eg elskar og hatar Utval, gjendikting og føreord ved Torgeir Bygestad samlaget 2011 dikt engelske diktarar som Landor og Swinburne, som i Catull fann ein sympatisk diktarsjel. Humor og satire er blant Catulls fremste litterære våpen. Og han vekslar suverent mellom høgstil og lågstil, noko vi får eit rimeleg godt bilete av i Bygestads utval. Gjennom sine lyriske personer gjev Catull form og røyst til kjensler som kjærleik og sjalusi, hat, forakt og avund. Kan- haust ut med nye bøker. Brit Bildøen feirar i år 20-årsjubileum som forfattar og er aktuell med romanen Adam Hiorts veg. Romanen, som er hennar første på fem år, blir omtalt både som ein miljøroman og ein sykkelroman med ein syklande Don Quijote. Einsemd Marit Eikemo har skrive romanen Samtale ventar. – Eikemo fører vidare prosjekt frå dei første to romanane sine når ho tematiserer einsemd og lengsel etter, men også ambivalens til ein større fellesskap, sa Tresselt då ho presenterte boka. Ein ny roman frå Ragnar Hovland er truleg eit høgdepunkt for mange lesarar. Det er fem år sidan han skreiv den førre roma- skje kunne me kalle han for dei brennande pasjonars diktar? Dei grove spottedikta syner oss ei side av Catull sin diktarhaldning, men ryet hans kviler hovudsakleg på den gruppa av dikt som vart stilla til Lesbia, hans muse og elskerinne. Catullkjennarane synest å vere samde i at namnet refererer til Clodia, ei romersk kvinne av høg byrd og med eit noko bohem-aktig levesett. Særleg omtykt er diktet med det namngjetne opningsverset «Vi må leva, mi Lesbia, og vi må elska!», som óg er omsett til norsk av mellom anna Sigmund Skard og Henning Hagerup og Johann Grip. Eg gjev att Bygestads versjon i sin heilskap: Vi må leva, mi Lesbia, og vi må elska! Vi må ikkje gje meir for det sure kjerringsnakket enn eit usselt øre. Sola kan vel glada og stå opp att, men når vårt korte ljos ein gong går ned, skal vi sova ei evig natt. Gje meg tusen kyss, så hundre, nen sin. No er han aktuell med romanen Stille Natt. Sju debutantar Haustlista til Samlaget inneheld elles sju debutantar, fi re som skriv for vaksne og tre som skriv for barn. – Det lovar godt for framtida, meinte forlagsdirektør Tom Skovdahl. Han sa at forlaget er inne i ein fase der dei er i ferd med å byggja opp ein ny generasjon forfattarar. Han sa også at Samlaget arbeider med fl eire bokprosjekt knytt til terrorhandlingane i sommar som vil bli off entleggjort seinare i haust. MARGUNN SUNDFJORD NPk så tusen nye, så atter hundre så tusen til, så hundre. Og så, når tusen på tusen kyss er gjevne, stryk vi dei ut og gløymer talet, så ingen svartsjuk må forbitrast over slik ei meng med kyss. Viss ein samanliknar Bygestads versjon med Skards og Hagerup/Grip sine tolkingar, vert ein straks merksam på ei rekkje markante skilnader. Men merkeleg nok nemner Bygestad korkje Skards eller Hagerup/Grip sine utgåver i det heile tatt. Det hadde vore naturleg med ein diskusjon av innsatsen deira i føreordet, og av skilnader og likskapar i tolkinga av dikta. Ikkje minst sidan Bygestad i føreordet klagar over kor lite latinsk poesi som er omsett til norsk. Eg saknar òg ei meir teoretisk og prinsipiell drøfting av dei prinsippa for gjendikting som er valde, til dømes kvifor Bygestad har omsett dikta til «frie vers» og ikkje freista halde på ei metrisk form. Kommentarane til dikta er eit kapittel for seg sjølv. Stort ytring Takk til Sverre Hatle og Joar Stegane Eg er lei for at eg ikkje kan kasusreglane. I mi tale til Norsk Ordboks utgjeving av sitt niande band kjem det fram at eg er usikker på reglane i både tysk språk og norsk dialekt og at eg slett ikkje føler meg overtydd om at eg veit betre enn bestefar min. Slik må det likevel ha sett ut for Sverre Hatle og Joar Stegane, og eg takkar for ny lærdom om kasusreglar i deira innlegg i Norsk Tidend nr. 3, 2011. Olaug Nilssen Illustrasjon: Wixøe Wisuelt sett verkar dei edruelege og pålitelege, men nokre stader slepp Bygestad frå seg fl eire uheldige, moralistiske kommentarar. Dét kunne han ha spart seg, og heller hatt tiltru til at lesaren er i stand til å felle eigne, sjølvstendige domar. Som diktar hadde Catull eit Janus-ansikt. Og Hagerup/Grip (Tiden Norsk Forlag, 1996) gjev oss heile biletet, begge sider av personlegdomen; både den høviske og den frekke Catull. Sidan dei omsette alle dikta som fi nst att frå Catulls diktarhand, får me eit klårt bilete av spenninga og ambivalensen i Catull si diktarverd. Kanskje gjev Bygestad oss for mykje av den høviske? Til ein viss grad sørgjer utvalet hans for at me får eit litt skeivt bilete av Catulls diktarpersonlegdom, ikkje minst sidan han med nennsam hand lukar ut dei mest utfordrande og grovaste dikta. Catull sin produksjon er så pass sparsom at boka ikkje hadde vorte veldig meir voluminøs viss alle dikta hadde vorte omsette. Kjetil Berthelsen 21
Page 1 and 2: Foto: Kjartan Helleve Framhald av F
Page 3 and 4: For fyrste gong på lenge skal Saml
Page 5 and 6: - gode tilbakemeldingar Skogstad Sp
Page 7 and 8: nynorsk versjon av Digipost så sna
Page 9 and 10: RøysTing: Det var jamt tilsig av s
Page 11 and 12: Barn med forsinka språkutvikling k
Page 13 and 14: MEd SaL SoM yRKE: (Bilete nr. 2 øv
Page 15 and 16: jekk meir på om det var rett å ti
Page 17 and 18: NORSK TIDEND NR. 4 - 2011 EUROPARÅ
Page 19: DryG kAmp: Kampen for nynorsk lære
Page 23 and 24: Samlar Wikipedia i ein portal Kunns
Page 25 and 26: Gåvene som aukar gleda ved Medlems
Page 27 and 28: sagt sidan sist Noen av oss har lev

Ein av få - Noregs Mållag

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?