Ein av få - Noregs Mållag

More documents

Recommendations

Info

SPRÅKSTATUS: Språkdirektør Arnfinn Muruvik Vonen meiner departementa må ta ansvar for språkpolitikken som vart vedtatt med språkmeldinga i 2009. Foto: Hallvard Østrem / NPK Staten sviktar språkpolitikken Departementa tar ikkje ansvar for den nye språkpolitikken slik han vart skissert i språkmeldinga «Mål og meining» i 2009. Det går fram av Språkrådets rapport «Språkstatus 2011». – Det er langt igjen til departementa tar det språkpolitiske ansvaret for sine eigne sektorar slik dei er pålagde, seier språkdirektør Arnfinn Muruvik Vonen. I eit rundskriv til departementa presiserte Kulturdepartementet i 2009, etter at den nye språkmeldinga var vedtatt i Stortinget, at alle departement no må ta ansvar for språkpolitikken slik dei også har ansvar for miljø og likestilling. Statusrapporten til Språkrådet viser at det i all hovudsak, som før, berre er Kulturdepartementet og Kunnskapsdepartementet som driv med språkpolitikk. – Det fremste unntaket er Fornyingsdepartementet. Med prosjektet «Klart språk i staten» tar departementet ansvar på ein eksemplarisk måte, seier Vonen i ei pressemelding. Vonen meiner at målet om ein sektorovergripande språkpolitikk er heilt avhengig av at alle departementa set i verk tiltak. – Korleis vil departementa gjere sitt til at norsk ikkje blir fortrengt av engelsk, at nynorsk og bokmål blir likestilt i praksis, og at andre språkpolitiske mål blir nådd? spør språkdirektøren. (NPK) 10 målnytt Kulturdepartementet har gjennom sommaren motteke fleire kritiske innspel til framlegget til ny offisiell nynorskrettskriving. I vår slutta styret i Språkrådet seg til innstillinga frå rettskrivingsnemnda, og sende framlegget til ny nynorskrettskriving vidare til Kulturdepartementet. Styret i Språkrådet vart i tillegg samd om å laga ei tilrådd norm som skal gjera det enklare å skrive regelrett, både for privatpersonar og for institusjonar. Denne tilrådde norma skal ikkje markerast i oppslagsverk, men vera eit sjølvstendig digitalt dokument frå Språkrådet. Arbeidet med den nye rettskrivinga gjekk unna, nemnda arbeidde effektivt og fekk skryt for å vera grundig. Difor var det grunn til å tru at Kulturdepartementet kom til å få ein enkel jobb når framlegget kom på deira bord. Innspel No kan det sjå ut som om arbeidet kan verta meir komplisert. Allereie før innstillinga var oppe til handsaming i Språkrådet, hadde departementet motteke reaksjonar på framlegget frå rettskrivingsnemnda. I etterkant har det kome fleire. I juni skreiv Erlend Tornes på vegner av Ullensvang Mållag til departementet, uroa over at den nye norma var for vid og for nær bokmålet. «Den nye norma er svært open med mykje fleire bokmålsidentiske hovudformer enn før, og alt tilseier at desse vilkåra vil gje utslag i tekstar som er monaleg meir bokmålsnære enn det som no er vanleg. Det viser erfaringa med tidlegare lærebøker, og både Nynorsknemnda og Språkrådet er inne på faren for dette. Om ein føreset at lærebokprodusentane vel ein bokmålsnær variant, noko all realisme tilseier, vil det i lange tekstpassasjar kunna vera vanskeleg å skilja ein nynorsktekst frå ein bokmålstekst. Det vil då vera nærliggjande for både elevar og vaksne å spørja seg kva som er føremålet med nynorsk, når det berre ser ut som ein variant av bokmål med visse nynorske innslag.» Fylkesmannen braut mållova Språkrådet refsar Fylkesmannen i Aust-Agder for å ha brote mållova i fleire avisannonsar i år. Annonsane gjaldt kommunane Åmli og Bykle, og dei var skrivne på bokmål og ikkje på nynorsk, slik lova krev, fortel NRK. Den eine kunngjeringa stod på trykk i Åmliavisa den 17. mars, medan Endra spelereglar Om lag samstundes kom det ei fråsegn frå ei lang rekkje personar som reagerte på framlegget om ei tilrådd norm. Mellom underskrivarane finn ein representantar frå fleire mållag, universiteta, forlagsbransjen og skuleverket. I fråsegna heiter det: «Ei tilrådd norm innafor rettskrivinga har ikkje rot i mandatet og bryt med det grunnleggjande prinsippet om at tonivåsystemet skal opphevast, slik det alt er gjort i bokmål. Styret i Språkrådet endrar spelereglane etter at dei andre spelarane har gått av banen.» Og vidare: «Det har ikkje vore høve til å diskutere eit eventuelt tonivåsystem i prosessen, fordi det kom etter at høyringsrunden var avslutta. Debatten ville vore heilt annleis om dette momentet hadde vore med. Det er grunn til å tru at motstanden mot å stryke mange av dei gamle valfrie formene då ville ha vore hardare og viljen til å inngå kompromiss mindre.» Fråsegna er underskive av Johan Myking, Guri Vesaas, Ola E. Bø, Tordis Fosse, Turid Kleiva, Tove Bull, Benthe Kolberg Jansson, Ingeborg Donali, Helge Sandøy, Lars S. Vikør, Magne Aasbrenn, Øyvind Fenne, Kjar- dei to andre stod i Agderposten 11. og 19. mai. Språkrådet har fått tips frå målmann Kåre Seland frå Gjøvdal, som i 2005 vann ein språkstrid mot biskopen i Agder. Språkrådet viser til § 6, tredje ledd i lova om målbruk i offentleg teneste: «Tilfang med særleg tilknyting til ein kommune skal vera i tan Fløgstad, Arnfinn Kolerud og Olav Randen. Kompromiss No i august sende Norskt Måldyrkingslag og Ivar Aasen-sambandet eit notat til Kulturdepartementet på drygt 50 sider med analyse og slutningar. Dokumentet er omfattande detaljert, og Sergej Alexander Munkvold (Aasen-sambandet) og Thorgeir Holm (Måldyrkingslaget) seier det er mogleg at det kan kome endå eit tillegg. – Notatet som ligg føre, er eit grovarbeid – me ville få sendt det til Kulturdepartementet til tidar. Me har store mengder usortert materiale me ikkje vann å få med i notatet. Kan henda lagar me eit tillegg til notatet sidan. Me trur likevel at alt av prinsipielt verde er framkome i notatet, seier dei to. Dei to meiner at nemnda ikkje tok særleg omsyn til innspela dei fekk i høyringsprosessen, og at det i staden vart eit konglomerat av kompromiss, som meir eller mindre samsvara med det nemnda alt la fram i høyringsutkastet. Dei ynskte difor å leggja fram ei meir heilskapleg vurdering av dei faglege og prinsipielle sidene ved rettskrivingsarbeidet. – Høyringsfristen på høyringsutkastet var berre éin må- den målforma kommunen har kravt etter § 5.» Assisterande fylkesmann i Aust-Agder Knut Berg seier at slikt ikkje bør skje. – Når vi får ei slik tilbakemelding frå Språkrådet, er det for oss ei påminning om at vi må skjerpe rutinane i embetet, seier Berg. (NPK) 2012-normalen møter motbør NOTAT: Sergej Alexander Munkvold frå Aasen-sambandet har i samarbeid med Norsk måldyrkingslag sendt eit notat til Kulturdepartementet om framlegg til ny rettskrivingsnorm. Her frå høyringa i Språkrådet. Foto: Språkrådet nad. Det er tidkrevjande å fara noggrant gjennom heile innstillinga frå rettskrivingsnemnda og alt kjeldematerialet, t.d. «Det nynorske tekstkorpuset». Dei ulike vedtaka på møta i nemnda var summariske og vanta altfor ofte grunngjeving, og var såleis vanskelege å tolka. Inntak av bokmålsformer – Valfridomen i kjerneordtilfanget aukar kraftig, t.d. i bøyinga av frekvente verb. Men det er ikkje berre valfridomen som er vorten verre – organiseringa av bøyingsverket og ortografien er òg vorten verre. Problemet er såleis at nemnda ikkje skjønar grunndraga i nynorsk ortografi og talemål på synkront nivå. Inntaket av nye bokmålsformer er historisk stort, og det skortar mykje på fagkunnskapen i handsaminga av orda, seier dei. – Kva med den tilrådde norma? – Vedtaket om «tilrådd norm» er i grunnen berre ei stadfesting av at mandatet om ei «tydeleg, enkel og stram norm, utan sideformer» er brote. Vedtaket om «tilrådd norm» gjer narr av heile prosessen og alle høyringssvara. – Kva trur de departementet kjem til å gjera? – Om statleg nynorsk norme- Norsk TideNd Nr. 4 – 2011
Barn med forsinka språkutvikling klarer seg Barn som startar å snakke seint for alderen, er ikkje meir utsett for psykologiske problem seinare i livet enn andre barn. Det viser ei ny undersøking gjennomført av forskarar ved University of Western Australia. Forskarane har følgt barn frå toårsalderen og heilt inn i tenåra og kan no fastslå ring er det uråd å spå, me er ikkje historielause. Det er likevel nokre moment som Kulturdepartementet kjem til å ta omsyn til: Rettskrivingsnemnda og Språkrådet har tolka instruksen frå departementet særs urimeleg – instruksen er dei prinsippa om sjølvstendig normering av nynorsk og bokmål utan tilnær- at barn som begynner å snakke seint for alderen, verken er meir sjenerte, meir deprimerte eller meir aggressive enn andre barn seinare i livet. Dei emosjonelle og åtferdsmessige forskjellane jamnar seg ut i femårsalderen, konkluderer dei australske forskarane, som har følgt meir enn 1400 barn. (NPK) ming og stabilitet i rettskrivinga, svarar Munkvold og Holm, som ikkje trur at departementet vil gje frå seg rolla som øvste normeringsinstans. – Men på same tid må me spørja om målfolk fortener nynorsken. Mange mindretalsmål kan misunna alle ressursane, lovvernet og brukartalet nynorsken Lavkarbokommune Lavkarbokommune og Lakrismjeltblåvinge fekk delt fyrsteplass då Bærum Mållag kåra Bærumsordet 2011 under Sandvika Byfesten i slutten av august. – Lavkarbo er eit aktuelt ord for dei som er opptekne av helse, kosthald og trening i Bærum, og det har. Likevel greier dei seg betre enn nynorsken. Dei har noko altfor få målfolk har – konsekvensanalytisk evne og sjølvtillit. Kulturdepartementet seier at saka framleis er til handsaming og at dei ikkje kan seia noko om når det kjem eit vedtak i saka. Kjartan Helleve kjartan.helleve@nm.no er ikkje få. Lakrismjeltblåvinge er ein truga somarfuglart som Bærum har fått særskild ansvar for å ta vare på, forklarar Marit Hovdenak fra Mållaget. (Af- tenposten) Kallar inn til samrådingsmøte Målet med eit samrådingsmøte på Voss er å laga ei ordliste for ein nynorsk med minimal valfridom og utan tilnærming til bokmål. Tilskiparane skriv at dette eit møte «for alle som meiner at nynorsken må normerast på sin eigen grunn» og samla dei som «ynskjer at nynorsken skal leva vidare som eit sjølvstendig språk». Utgangspunktet for drøftingane på møtet er framlegget frå Ola I. Breivega og Arvid Langeland frå 5. april 2010. Målet med møtet er å leggja grunnlaget for å gje ut ei ordliste for ein nynorsk med minimal valfridom og utan tilnærming til bokmål. – Grovarbeid Bak invitasjonen står styra i fire lokallag: Nidaros Mållag, Ullensvang Mållag, Vinje Mållag og Voss Mållag. Men Arvid Langeland fortel at dei har henta inspirasjon frå den breie støtta desse synspunkta har fått i den seinare tid, inkludert ordskifta på landsmøta i 2008 og i 2011. – Det vart sagt at normeringsarbeidet til Språkrådet var ope og demokratisk, men slik opplevde tydelegvis ikkje du det? – Det var ingen representantar for klassisk eller tradisjonell nynorsk med i nemnda. Det var høve til å koma med framlegg, men nemnda valde som regel å sjå bort frå framlegg som aukar avstanden til bokmål, til dømes merknadene frå Rolf Theil til y/ø-spørsmålet, seier Langeland. – Ved å føreslå å føra inn eit halvoffisielt normhierarki til slutt – Språkrådet si tilrådde norm – sannkjenner styret i Språkrådet at norma ikkje vart enkel og tydeleg nok til å vera brukande. – Kva vonar du departementet kjem til å landa på, og kva vonar du at dei gjer? – I Innst. S. 184 (2008-2009), pkt. 1.6.4.1 om NORSK NOR- Lakrismjeltblåvinge Foto: Wikipedia Commons UTAN TILNÆRMING: Arvid Langeland vonar at departementet vil be om at det vert laga ei rettskriving utan tilnærming til bokmål, og med indre systematikk tufta på ein tradisjonell nynorsk. Foto: Haukeland Universitetssjukehus MERINGSPOLITIKK 1997- 2005, vert det peika på at «Stortinget tidlegare [har] slutta seg til prinsippet om sjølvstendig normering av nynorsk og bokmål utan tilnærming, dessutan prinsippet om stabilitet, dvs. at vi bør ha mindre hyppige og mindre omfattande endringar i rettskrivinga enn det som tidlegare har vore vanleg her i landet. Desse to prinsippa bør framleis liggja til grunn og praktiserast mest mogleg konsekvent.» – Departementet skulle difor ha grunnlag til å avvisa framlegget, og eg vonar at dei landar på det. Eg vonar vidare at departementet vil be om at det vert laga ei rettskriving utan tilnærming, og med indre systematikk tufta på ein tradisjonell nynorsk. Då kunne lærarar og elevar få konsentrera seg om nynorsk syntaks, klang, ordleggjing og språkglede. – Den 5. august 2013 er det to hundre år sidan Ivar Aasen vart fødd. Dersom ei revidert rettskriving tufta på hans prinsipp kan vera ferdig til då, så kan det vel ikkje tenkjast ei gjævare høgtiding av jubileet. Kjartan Helleve kjartan.helleve@nm.no 11
Page 1 and 2: Foto: Kjartan Helleve Framhald av F
Page 3 and 4: For fyrste gong på lenge skal Saml
Page 5 and 6: - gode tilbakemeldingar Skogstad Sp
Page 7 and 8: nynorsk versjon av Digipost så sna
Page 9: RøysTing: Det var jamt tilsig av s
Page 13 and 14: MEd SaL SoM yRKE: (Bilete nr. 2 øv
Page 15 and 16: jekk meir på om det var rett å ti
Page 17 and 18: NORSK TIDEND NR. 4 - 2011 EUROPARÅ
Page 19 and 20: DryG kAmp: Kampen for nynorsk lære
Page 21 and 22: Kvinnesterkt frå Samlaget Kvinnene
Page 23 and 24: Samlar Wikipedia i ein portal Kunns
Page 25 and 26: Gåvene som aukar gleda ved Medlems
Page 27 and 28: sagt sidan sist Noen av oss har lev

Ein av få - Noregs Mållag

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?