Aflaaibaar as volledige uitgawe - Bybel-Media
Aflaaibaar as volledige uitgawe - Bybel-Media
Aflaaibaar as volledige uitgawe - Bybel-Media
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
• Die abstrakte geweld van geld 4<br />
• Waar is God te midde van misdaad? 6<br />
• Kruisgewys nou VBO-punte werd 8<br />
• Gemeentebou en art 21-maatskappy<br />
beveg misdaad 10<br />
• Jakob se put – ’n netwerk in nood<br />
• ’n Bate-geb<strong>as</strong>eerde benadering<br />
12<br />
tot armoede 14<br />
• Geweld en armoede – ’n omvattende<br />
uitdaging 16<br />
• Posbus 18<br />
Armoede en werkloosheid<br />
Uitgegee deur <strong>Bybel</strong>-<strong>Media</strong><br />
(in vennootskap met GDN)<br />
GDN<br />
10/4<br />
NOVEMBER 2010
Missionary Formulierboek Perspectives<br />
in the New Testament<br />
Pictures from chosen New Testament literature<br />
VITAL INFORMATION<br />
Ekumeniese belydenisse<br />
Die vierde deel van die boek bevat die ekumeniese<br />
geloofsbelydenisse. PAGES: 300<br />
Die Handleiding vir CATEGORY: die erediens Theology/Missiology<br />
het beslis die volgende<br />
pluspunte:<br />
SELLING PRICE: To be announced<br />
• Omvattende uiteensetting van en agtergrond tot die<br />
erediens. PUBLICATION DATE: June 2009<br />
• Vars omskrywing van al die elemente en momente van<br />
die erediens.<br />
BOEKBEKENDSTELLING<br />
weerspieël jare se groei<br />
Die Handleiding vir die erediens is die nuwe liturgie-en-<br />
formulierboek vir gebruik op die kansel.<br />
Daar is talle nuwe liturgieë vir alternatiewe dienste en<br />
bykomende formuliere. Dit is die vrug van baie jare se<br />
besinning, navorsing en eksperimentering deur ’n werkgroep<br />
wat die inligting versamel en verwerk het.<br />
Daar is ook probeer om die afgelope jare se groei in die<br />
liturgiese beweging te weerspieël.<br />
Die Handleiding vir die erediens kom 20 jaar ná die<br />
Handboek vir die erediens, en drie jaar ná Vir die erediens –<br />
’n handleiding. Albei vorige publik<strong>as</strong>ies is geëvalueer en met<br />
heelwat nuwe materiaal aangevul.<br />
Elemente van die erediens<br />
Die boek bestaan uit vier dele. Die eerste deel handel oor die<br />
erediens. Die verskillende elemente van die erediens word<br />
breedvoerig bespreek met riglyne en voorbeelde. Dit is veral<br />
die responsoriese formules wat opvallend is. Trouens, by die<br />
meeste van die liturgieë is daar responsoriese voorbeelde.<br />
Onder hierdie afdeling is daar 27 formuliere. By talle van die<br />
tradisionele formuliere (soos by die doop en die nagmaal)<br />
is daar verskeie alternatiewe voorbeelde. Daar is ses<br />
formuliere wat in Engels beskikbaar is. ’n Nuwe formulier<br />
wat aansluit by die tradisionele formulier vir die bevestiging<br />
van kerkraadslede, is die formulier vir die indiensstelling van<br />
gemeenteleiers.<br />
Verskillende soorte eredienste<br />
Die tweede deel handel oor al die verskillende soorte<br />
eredienste. By elke soort erediens word die herkoms en<br />
inkleding van die betrokke erediens bespreek, met verkorte<br />
liturgieë <strong>as</strong> voorbeeld. Daar is 13 verskillende soorte dienste<br />
wat op hierdie manier bespreek word. ’n Interessante nuwe<br />
toevoeging is die “klagdiens”.<br />
Kerklike jaar<br />
Die derde deel fokus op die kerklike jaar. Die Kers-, Pa<strong>as</strong>- en<br />
Koninkryksiklus word breedvoerig gedek. By elke seisoen en<br />
kerklike feesdag word die agtergrond bespreek en voorbeelde<br />
van liturgieë aangebied.<br />
Direkte bestellings: bestel@bmedia.co.za<br />
Deeloproepe: 0860 26 33 42 of 0860 BMEDIA<br />
e-aankope: www.bybelmedia.co.za<br />
JOHANN DU PLESSIS, EDDIE ORSMOND &<br />
HENNIE VAN DEVENTER (EDS)<br />
� ere is certainly a need for fundamental re� ection<br />
on mission within our present context,<br />
where the church of Christ is called to witness in<br />
South Africa, Africa and the world.<br />
Missionary Perspectives presents a picture <strong>as</strong> to<br />
how the New Testament treats the missionary<br />
challenges for congregations and the church in<br />
di� erent contexts. � e authors o� er perspectives<br />
on mission from the following New Testament<br />
• Bygewerkte weergawe met talle nuwe liturgieë en<br />
writings: formuliere. Matthew, Mark, Luke-Acts, Gospel of<br />
•John, Verskeie Romans, Engelse 1 and formuliere 2 Corinthians, is ingesluit. Galatians,<br />
• Formuliere vir spesiale geleenthede (bv nagmaal aan<br />
Ephesians, kinders of Philippians, belydenisaflegging Colossians, van mense 1 and met beperkte 2<br />
verstandelike vermoëns).<br />
Timothy, Hebrews, James, 1 Peter, 1 to 3 John,<br />
• Ekumeniese aanwending en gebruik.<br />
and Revelation.<br />
boeke en <strong>Bybel</strong>s op die kansel gebruik kan word.<br />
In addition to the New Testament writings<br />
four contextual articles – to map the context of<br />
the biblical approach – are added to give some<br />
’n werkgroep versamel en verwerk.<br />
indication Dit is ’n voortgaande of the present proses. situation Die samestellers and context hoop dat<br />
hierdie publik<strong>as</strong>ie verdere nadenke oor die erediens sal<br />
for the presentations in this book. � e context-<br />
gevolg ual articles sal hê. focus on the themes of Christendom<br />
Die handleiding dra die boodskap van ’n ekumeniese<br />
in the Cape-Dutch context and its legacy, the<br />
emerging missional church, missional diaconia<br />
kerke <strong>as</strong> a model sal wees. for mission, and � nally the relation<br />
between Die Handleiding space, liturgy vir die erediens and mission. is nie ’n resepteboek<br />
nie. Die riglyne en voorbeelde hierin vra om op ’n kreatiewe<br />
Missionary Perspectives succeeds in showing<br />
beplanning that di� erent en inrigting New van Testament eredienste. writings treat the<br />
theme of mission di� erently.<br />
• Aantreklike uitleg en omslag wat maklik saam met ander<br />
Die Handleiding vir die erediens is die vrug van ’n spanpoging.<br />
Baie jare se besinning, navorsing en eksperimentering is deur<br />
stimuleer en die ontwikkeling van nog meer nuwe materiaal tot<br />
openheid. Die samestellers hoop dus dat hierdie handleiding<br />
ook sinvol deur ’n verskeidenheid kerke gebruik sal word, en<br />
dat daar op liturgiese gebied toenemend samewerking tussen<br />
manier verder ontgin te word deur almal wat betrokke is by die<br />
Die boek kan teen R179,95 bestel word by <strong>Bybel</strong>-<strong>Media</strong><br />
Handel by 0860 26 33 42. Dit kan ook aanlyn gekoop word<br />
by www.bybelmedia.co.za.<br />
JY BETAAL GEEN<br />
POSGELD NIE
VaN DIE REDaKTEuR<br />
‘Hoekom het die<br />
armes nie kos nie?’<br />
Chris van Wyk<br />
“When I give food to the poor, they call<br />
me a saint. When I <strong>as</strong>k why the poor have<br />
no food, they call me a communist.” –<br />
Dom Helda Camara<br />
Armoede en werkloosheid is een<br />
van die sewe groot reuse wat<br />
SACLA reeds in 2003 <strong>as</strong> die<br />
grootste uitdagings van ons tyd<br />
geïdentifiseer het. Ongeveer 45 persent<br />
van Suid-Afrika se inwoners kan <strong>as</strong> arm<br />
beskryf word.<br />
Armoede en werkloosheid is<br />
weliswaar iets waarby die onderskeie<br />
kerke in ons land geredelik betrokke is. In<br />
die 2006 Kerkspieël-ondersoek in die NG<br />
Kerk byvoorbeeld het leraars<br />
gerapporteer dat 80 persent van<br />
gemeentes by die verligting van armoede<br />
en werkloosheid betrokke is.<br />
Die vraag is nogtans of die kerk, ten<br />
spyte van ’n wye betrokkenheid, genoeg<br />
doen, veral <strong>as</strong> ’n mens bogenoemde<br />
aanhaling van Camara in gedagte hou.<br />
Doen ons genoeg om die oorsake van<br />
armoede en werkloosheid uit die weg te<br />
ruim?<br />
Verbind die armoedesyfer verder aan<br />
die feit dat Suid-Afrika ook een van die<br />
ekonomies mees ongelyke lande in die<br />
wêreld is. Dán begin jy verstaan waarom<br />
armoede ook ’n teelaarde is vir die<br />
moontlikheid van konflik en geweld.<br />
Daarom dat ons in dié <strong>uitgawe</strong> oor<br />
armoede en misdaad praat.<br />
*Chris Jones pak die bul by die horings<br />
deur van die “abstrakte geweld van geld”<br />
te praat. Dit is een van die lense wat ons<br />
moet aanlê om armoede te verstaan. Die<br />
teenstelling is nie tussen arm en ryk nie,<br />
maar tussen arm en selfstandig. Volgens<br />
dié lens is geweld een van die gevolge<br />
van ’n kortsluiting tussen die droom van<br />
ekonomiese selfstandigheid en die<br />
werklikheid daarvan dat ná 1994 net ’n<br />
relatiewe klein groep ekonomies<br />
bemagtig is.<br />
*Christo van der Merwe laat die lig val<br />
op die geweldige ontreddering wat die<br />
blootstelling aan geweld by mense<br />
veroorsaak. Die diepte daarvan word<br />
telkens beleef in die kreet na waar God<br />
dan in die geweld van misdaad is. Een<br />
antwoord kan ’n mens vind in die “nuwe<br />
storie” van een slagoffer van geweld,<br />
Annette, wat betrokke geraak het by die<br />
einste sisteem en gemeenskap wat haar in<br />
die steek gelaat en vermink het. Deur die<br />
polisiekantoor te verf en haar weeklikse<br />
bediening by ’n plakkerskamp, wys sy<br />
waar God is: In die slagoffer wat hulp<br />
aanbied en só ’n lig in die donker word.<br />
*Willem Pretorius en Roelof<br />
Opperman gee ’n interessante<br />
perspektief op die innoverende strategie<br />
van die gemeenskap van Kameeldrif wat<br />
deur geweld tot die uiterste beproef is.<br />
Die uiteinde w<strong>as</strong> nie net ’n bekamping<br />
van misdaad nie, maar deur iets aan een<br />
van die oorsake daarvan te doen, naamlik<br />
aan armoede en werkloosheid. Hulle vier<br />
sentra help nie net families en kinders<br />
nie, maar rus onder andere entrepreneurs<br />
toe met die vaardighede en ondersteuning<br />
wat nodig is om selfstandig te raak. Die<br />
projek om die lewensomstandighede van<br />
hoërskoolleerlinge in arm gebiede te<br />
verbeter, met sonpanele wat lig vir hulle<br />
studies verskaf, is inspirerend.<br />
*Ina Mundell skryf oor die netwerk vir<br />
nood wat in 2003 met die projek Jakob se<br />
put in Pretoria-Oosterlig vir mense<br />
“tussen werk” begin is. Hoewel dit<br />
aanvanklik mense gehelp het wat deur<br />
regstellende aksie geraak is, het dit<br />
mettertyd uitgebrei om alle mense wat<br />
KRuISGEwyS November 2010<br />
deur werkloosheid geraak word te help.<br />
’n Netwerk van 22 kerke werk (al)<br />
hiermee saam en die diens is reeds na<br />
verskeie plekke in Suid-Afrika uitgebrei.<br />
*Peter Grove herinner ons daaraan dat die<br />
aanpak van die armoedevraagstuk liewer<br />
uit ’n bate-geb<strong>as</strong>eerde <strong>as</strong> vanuit ’n tekortgeb<strong>as</strong>eerde<br />
benadering gedoen behoort te<br />
word. Dit lê die klem ook op die menslike,<br />
sosiale, natuurlike, fisiese en finansiële<br />
bronne waaroor armes wél beskik. Hy<br />
skroom nie om die gebreke in die regering<br />
se huidige benadering tot armoede uit te<br />
wys nie, en spel ’n hele paar praktiese<br />
wyses uit waarop gemeentes by die<br />
vraagstuk van armoede betrokke kan raak.<br />
*Ben du Toit skryf oor die uitdaging<br />
van ge weld en armoede en wys uit die<br />
mond van armes self hóé erg die<br />
probleem reg tig is. Alleen met ’n omvattende<br />
bena de ring van alle betrokkenes,<br />
te wete maat skap like sorg,<br />
staatsondersteuning, pla<strong>as</strong> like owerhede,<br />
polisie- en besker mings dien ste, opvoeding,<br />
mediese dienste en die godsdienstige<br />
gemeenskap, kan hier die uitdaging<br />
aanvaar en daarna gemik word om ’n<br />
volgende geslag uit die spi raal van<br />
armoede en geweld te laat ont snap.<br />
’n Mens sou nog baie meer oor hierdie<br />
komplekse saak kan sê, veral oor die rol<br />
wat leierskap speel. Dr Mills beweer in sy<br />
on langse boek Why Africa is Poor, dat<br />
swak besluite deur die leiers van Afrika<br />
die belangrikste rede vir Afrika se voort ge -<br />
sette armoede is. Persoonlike en finan siële<br />
belang word ongelukkig eerste ge stel,<br />
eerder <strong>as</strong> die belang van die bevol kings.<br />
Die belangrikste is egter om iets te<br />
doen aan armoede en misdaad, persoonlik<br />
soos Annette en korporatief soos<br />
Kameeldrif.<br />
Ons hoor graag van stories wat ander<br />
gemeentes kan inspireer om regtig ’n<br />
verskil te begin maak. Stuur dit na<br />
chris@gemeentes.co.za vir publik<strong>as</strong>ie by<br />
www.gemeentes.co.za.<br />
3
4<br />
Die abstrakte<br />
geweld van geld<br />
Chris Jones is betrokke by die Kantoor<br />
vir Moraliteit – Communit<strong>as</strong>/<br />
BUVTON en die Beyers Naudé Sentrum<br />
vir Publieke Teologie.<br />
Waar is God in al die geweld<br />
en misdaad?<br />
Hoekom soveel brutale geweld, sáám met<br />
misdaad, in ons land? Waarom word<br />
mense vir ’n selfoon of ’n paar Rand<br />
vermoor? Ons elkeen probeer ons vinger<br />
op die grondoorsake hiervan lê, maar<br />
natuurlik laat geweld hom nie sommer<br />
v<strong>as</strong>pen nie.<br />
Johan Rossouw en Bert Olivier, albei<br />
filosowe, het my ’n klompie jare gelede<br />
met verhelderende perspektiewe gehelp<br />
hóé om meervoudig oor hierdie<br />
komplekse verskynsel te dink.<br />
Rossouw verwys na drie<br />
samelewingsfere: die godsdienstige, die<br />
politiese en die ekonomiese. Elke sfeer<br />
speel deurgaans in elke samelewing ’n<br />
strukturerende rol. By tye gebeur dit dat<br />
een van hierdie sfere ’n groter impak <strong>as</strong><br />
die ander het.<br />
So het godsdiens in die voormoderne<br />
Middeleeue ’n dominante rol gespeel, en<br />
politiek in die moderne era. In ons<br />
postmoderne samelewing swaai die<br />
ekonomie of die markplek die septer.<br />
Omdat baie mense effektief van<br />
la<strong>as</strong>genoemde uitgesluit is, stimuleer dit<br />
geweld.<br />
Olivier gaan ’n stappie verder deur<br />
psigoanalities met die gewelddadigheid<br />
van misdaad om te gaan. Hy gebruik die<br />
psigoanalis, Lacan, se voorstelling wat sê<br />
dat mense hulle op drie verskillende<br />
bestaansvlakke uitleef.<br />
Vereenvoudig en aangep<strong>as</strong> kom dit<br />
daarop neer dat elke mens ’n<br />
verbeeldings- (imaginêre) kant het. Dit<br />
dui op die ego, die “ek”, hoe jy jouself<br />
sien.<br />
Tweedens is daar die simboliese<br />
bestaanskant. Jy leef dit deur jou taal en<br />
kuns uit.<br />
Derdens kry jy die reële kant van<br />
menswees. Dit is daardie begeertes, genot<br />
of onuitspreeklike “ding” wat in beginsel<br />
nooit werklik ten volle bevredig of in<br />
woorde uitgedruk kan word nie, maar<br />
altyd by die mens aanwesig is.<br />
Nou kan ’n mens hierdie drie<br />
bestaansvlakke van menswees op die drie<br />
lewensfere van toep<strong>as</strong>sing maak. Daar<br />
word met ander woorde ’n verbeeldings-,<br />
simboliese en reële kant by elkeen van<br />
die godsdienstige, politiese en<br />
ekonomiese sfere aangetref.<br />
Kom ons neem die ekonomie. Hier<br />
vind jy die verbeeldingskant byvoorbeeld<br />
in die prentjie van ’n suksesvolle sakeman.<br />
Die simboliese is die ekono miese<br />
beleid, grondwet of taal wat hierdie<br />
sakeman se sukses verseker. Die reële<br />
kant van die ekonomiese is die begeertes<br />
wat in elke mens uitroep om werklikheid<br />
te word, maar wat selde, indien ooit,<br />
realiseer soos ons dit “sien”. Hierdie<br />
smagting na die materiële is egter<br />
konstant by ons aanwesig en is dikwels<br />
oorheersend.<br />
Hoe hou dit met geweld verband?<br />
Om dít te verstaan, moet ’n mens vir<br />
’n oomblik teruggaan na die politiese.<br />
Apartheid w<strong>as</strong> vir baie mense traumaties.<br />
Dit w<strong>as</strong> onregverdig, mensonwaardig<br />
en het mense se vryheid<br />
ingeperk.<br />
Mense het egter op ’n verbeeldingsvlak<br />
oor jare begin “sien” hoe ’n lewe<br />
sonder apartheid moontlik kon lyk.<br />
Prentjies van die nuwe Suid-Afrika is<br />
“geteken”. Daar is baie sosio-ekonomiese<br />
verwagtings hier rondom geskep. Dit het<br />
hierdie verbeeldingsbestaanskant van die<br />
mens gevoed. In beleidstaal, op simboliese<br />
vlak met ander woorde, is hierdie<br />
nuwe orde gekommunikeer. Mense het dit<br />
KRuISGEwyS November 2010<br />
verstaan. Dit is waarvoor hulle baie lank<br />
geveg het – vir die “realisering” hiervan<br />
(die reële)!<br />
Maar baie mense ervaar die nuwe<br />
Suid-Afrika in baie opsigte traumaties.<br />
Dit is vir hulle ’n frustr<strong>as</strong>ie. Daar is<br />
innerlike ongelukkigheid, selfs woede.<br />
Baie mense is werkloos. En waar mense<br />
wel werk het, word talle van hulle onderbetaal.<br />
Hulle beleef gevolglik min ekonomiese<br />
vryheid en selfstandigheid. Hulle<br />
kry swaar. Hulle is oortuig daarvan dat<br />
die rykes ryker word, en die armes<br />
armer!<br />
Om hierdie traumaties-ontnugterende<br />
oorgang van een orde na ’n ander te<br />
verstaan, sal dit goed wees om terug te<br />
gaan in die geskiedenis van Frankryk.<br />
Sonder om eenvoudige, reglynige<br />
afleidings hieruit te maak, sê hierdie stuk<br />
geskie denis vir ons in ons situ<strong>as</strong>ie<br />
geweldig baie.<br />
In 1835 w<strong>as</strong> daar in Frankryk ’n oorgang<br />
van ’n onderdrukkende monargistiese<br />
bestel na ’n nuwe konstitusionele<br />
demokr<strong>as</strong>ie. Maar wat gebeur het, is dat<br />
die een soort hiërargiese geweld plek<br />
gemaak het vir ’n ander.<br />
La<strong>as</strong>genoemde vorm van geweld word<br />
genoem “die abstrakte geweld van geld”<br />
(Olivier). Die nuut-bevryde werkerskl<strong>as</strong><br />
is verhoed om die ekonomiese vryheid<br />
wat gewaarborg is te verwerf. Die mees<br />
gruwelike dade is in hierdie tyd gepleeg,<br />
soos ma’s wat hulle kinders doodgemaak<br />
en hulle bloed gedrink het. Die filosoof,<br />
Michel Foucault en sy navorsingspan, sê<br />
geweld is van een orde na ’n ander<br />
geskuif. In die een orde het elkeen ’n<br />
“plek” gehad, al w<strong>as</strong> dit binne ’n<br />
onregverdige bestel, maar in die nuwe<br />
orde kon hulle nie ’n “plek” vind nie.<br />
Hulle sou dit nog moes verower. Sulke<br />
psigiese onsekerheid lei tot geweld!<br />
Iets van dié “abstrakte geweld van<br />
geld” is ook waar van ons. Mense het op<br />
die verbeeldingsvlak van ’n nuwe Suid-<br />
Afrika begin droom hoe húlle daaruit sou<br />
sien.<br />
Maar vir baie het dit doodgewoon nog<br />
nie gerealiseer nie. Dit het eintlik net met<br />
’n relatief klein hoeveelheid mense
gebeur – die Swart Ekonomiese<br />
Bemagtigdes. Ongelukkig is ware<br />
rykdom vir net ’n klein klompie Suid-<br />
Afrikaners beskore. Iemand sê: Die<br />
teenoorgestelde van armoede is in elk<br />
geval nie rykdom nie, maar selfstan digheid!<br />
Onder sulke omstandighede – waar<br />
drome van baie mense nie realiseer<br />
nie – vind daar gewoonlik ’n ernstige<br />
kortsluiting tussen die verbeeldingskant<br />
en die reële pla<strong>as</strong>. Hoe meer daar op ’n<br />
klein “ekonomies-produktiewe of liberale<br />
orde” gekonsentreer word ten koste van<br />
miljoene ander “gewone” mense, hoe<br />
groter is die kanse vir “gewelddadige<br />
ontploffings”.<br />
Die geskiedenis leer dat wanneer<br />
mense niks aan hulle lot van armoede kan<br />
doen nie, hulle dit <strong>as</strong> ’n lewensfeit<br />
aanvaar. Daar is met ander woorde nie ’n<br />
dryfveer tot ’n beter lewe nie. Maar<br />
wanneer hoop op ’n beter lewe vir mense<br />
gegee word, soos in ’n grondwet of deur<br />
politici in die m<strong>as</strong>samedia beloof word,<br />
maar baie mense relatief min daarvan<br />
ervaar, vermeerder die revolusionêre<br />
potensiaal, want hulle <strong>as</strong>pireer nou na of<br />
droom van beter lewensomstandighede.<br />
In Suid-Afrika leef ongeveer<br />
45 persent van sy mense in ondraaglike<br />
armoede. “The American dream is, in<br />
part, responsible for a great deal of crime<br />
and violence, because people feel that the<br />
country not only owes them a living, but a<br />
good living” (psigo-analis David<br />
Abrahansen).<br />
Dieselfde Abrahansen sê: “Frustra tion<br />
is the wetnurse of violence!”<br />
Die simboliese, die taal, oftewel die<br />
“morele wet”, is die een ding wat bogenoemde<br />
kortsluiting kan help uitwis. Dit<br />
kan ’n beter verhouding of balans tussen<br />
die verbeeldingskant en die reële help<br />
bemiddel. Hiersonder kan vreed same,<br />
liefdevolle gemeenskap en saam bestaan<br />
nie pla<strong>as</strong>vind nie. Want dit is hoe die<br />
individu leer om sy medemens <strong>as</strong> ’n<br />
“ander ego” te sien, <strong>as</strong> ’n spieëlbeeld van<br />
homself wat ook ’n beter lewe verdien<br />
– maar wat ook aan morele “wette” onder<br />
worpe is om die reële waarna ons elkeen<br />
só sug, te bestuur en in toom te hou.<br />
Verdwyn hierdie taal, hierdie<br />
simbolies-morele bemiddeling, word die<br />
“ander ego” of ander mens bloot <strong>as</strong> ’n<br />
“ding”, of selfs <strong>as</strong> nie-mens, gesien. Dit<br />
verduidelik hoekom mense so onsensitief<br />
(dierlik?) met ander kan omgaan.<br />
Solank die gaping tussen ryk en arm so<br />
groot bly soos dit op die oomblik in Suid-<br />
Afrika is, sal hierdie brutaliteit voortduur,<br />
want die ekonomie is ’n eksklusiewe een.<br />
Rossouw praat in hierdie opsig van ’n<br />
“versteurde begeerte” by rykes (met<br />
ander woorde ons kry nooit genoeg nie),<br />
en ’n “gefrustreerde begeerte” by armes<br />
(wat lei tot gevoelens van wanhoop en<br />
vernedering).<br />
Ons sal móét eenvoudiger leef<br />
Ons elkeen, veral die regering, sal sy<br />
beste moet doen om soveel <strong>as</strong> moontlik<br />
mense deur middel van morele en<br />
r<strong>as</strong>ionele bemiddeling by die ekonomie te<br />
betrek. Hiervoor sal ons elkeen ook na<br />
ons eie lewe moet kyk.<br />
Daar is soveel nie-kriminele mense<br />
wat in ’n spiraal van hebsug en magsug<br />
v<strong>as</strong>gevang is. Kyk maar net vakansietye<br />
na die “kru spandabelrigheid” van mense!<br />
En dit terwyl miljoene mense in plakkerskampe<br />
uitsiglose armoede in die gesig<br />
staar.<br />
Die onlangse stakings is ’n uitw<strong>as</strong>se<br />
van bogenoemde ongelykheid. Die<br />
regering se ekonomiese ingesteldheid en<br />
beleid het oor die afgelope jare feitlik ál<br />
hulle “morele onderhandelingskapitaal”<br />
uitgekalwer. Hulle morele bankrotskap<br />
word onder meer blootgelê deur luuksevoertuie<br />
en -verblyf, die sinnelose<br />
vermorsing van bel<strong>as</strong>tinggeld, selfverryking,<br />
in sekere opsigte swak<br />
dienslewering. So sou ons die lys kon<br />
aanvul!<br />
Vakbonde besef dit. Dit gaan hulle<br />
“moreel” al meer in “onaant<strong>as</strong>bare”<br />
posisies voor die regering pla<strong>as</strong>. Want op<br />
watter morele grond sal die regering kán<br />
staan wanneer hy sê daar is nie genoeg<br />
geld om aan geregverdigde eise te<br />
voldoen nie?<br />
Die gevolg? Die regering, soos hulle<br />
op die oomblik aangaan, sal onder ál<br />
meer druk kom. Hoe minder hulle sal kan<br />
toegee aan hierdie eise, hoe méér sal<br />
stakings met frustr<strong>as</strong>ie, geweld en<br />
onetiese optrede gepaardgaan.<br />
Die ekonomiese ongelykheid in Suid-<br />
Afrika het inderdaad ’n kruitvat geword!<br />
Hoe lank moet God nog skreeu en roep<br />
oor die televisie, in koerante en deur die<br />
optrede van mense voordat ons gaan<br />
hoor, verstaan en iets daaraan dóén?<br />
Bronne:<br />
Bert Olivier. 27 April 2007. Die Vrye Afrikaan<br />
Johann Rossouw. 17 November 2006. Die Vrye<br />
Afrikaan<br />
KRuISGEwyS November 2010 5
Waar is God te midde<br />
van misdaad?<br />
6<br />
Christo van der Merwe is ’n gemeenteleraar<br />
in die Nederduitsch<br />
Hervormde Kerk gemeente<br />
Kemptonpark-Oos. Hy is ook deeltydse<br />
dosent by die Hervormde<br />
Teologiese Kollege, <strong>as</strong>ook by AIM<br />
(sendingopleiding). Sy p<strong>as</strong>sie<br />
is missionale gemeentebou en<br />
f<strong>as</strong>ilitering.<br />
Die onderwerp Waar is God te midde<br />
van misdaad? het my aanvanklik<br />
met ’n gevoel van moedelose onmag<br />
gelaat. Byna soos die diepgrypende<br />
voorbeeld wat Johan Cilliers gebruik in<br />
een van sy preke in die boek Sal die regte<br />
Jesus opstaan <strong>as</strong>seblief? Hy skryf:<br />
“In ’n aangrypende outobiografie,<br />
geskryf deur iemand wat die hel van die<br />
Duitse konsentr<strong>as</strong>iekampe tydens die<br />
Tweede Wêreldoorlog oorleef het, staan<br />
daar ’n merkwaardige sin. Dit lui min of<br />
meer soos volg: ‘Toe God die Joodse<br />
vroue gesien het wat nakend en bibberend<br />
in rye voor die g<strong>as</strong>kamers gestaan het<br />
waar hulle binnekort om die lewe gebring<br />
sou word, het hy vanuit die hemel sy<br />
hand uitgesteek en hulle hare gestreel.’”<br />
Die sin kan – dit w<strong>as</strong> ook die skrywer<br />
se bedoeling daarmee – ’n mens ’n hele<br />
ent weg troos.<br />
Dit kan jou egter ook, <strong>as</strong> jy bietjie<br />
langer daaroor nadink, geweldig<br />
opstandig maak. Hoewel Johan se preek<br />
nie oor misdaad <strong>as</strong> sodanig gaan nie, is<br />
dit wat hy van die konsentr<strong>as</strong>iekampepisode<br />
beskryf tóg van toep<strong>as</strong>sing. Johan<br />
vra: “Is dit nou ál wat God kan doen?<br />
Hou sy bystand hiermee op? Kon Hy nie<br />
eerder met hierdie hand van Hom die<br />
vroue voor die g<strong>as</strong>kamers weggepluk en<br />
gered het nie? Kon Hy nie die deure van<br />
die g<strong>as</strong>kamers, van álle g<strong>as</strong>kamers vir<br />
eens en vir altyd gesluit het nie? Kon Hy<br />
nie die mense wat sulke bose dinge<br />
bedink het, vir ewig in die verdoemenis<br />
weggewerp het nie?<br />
Wat daardie vroue tog nodig gehad<br />
het, w<strong>as</strong> nie vertroeteling nie, maar<br />
verlossing, nie meegevoel nie, maar mag.<br />
Waarom iemand se hare streel, net om<br />
haar daarna na lewens<strong>as</strong>em te laat hyg?<br />
Harestreel is ’n troos, maar die Here<br />
weet, <strong>as</strong> jy voor ’n g<strong>as</strong>kamer staan, en<br />
jóú beurt kom al nader is dit net ’n té<br />
skrale troos“ (1997:88).<br />
Die vraag vir baie mense – so lyk dit<br />
my – is waarom God nie in een grootse<br />
skuif die bose bedoelings uit die hart van<br />
die bose mense uithaal en die moord en<br />
die ongeregtigheid en die misdaad<br />
summier stopsit nie? Beter nog: Waarom<br />
nie die Bose self met ’n enkele,<br />
goedgemikte doodskoot in sy spore stuit<br />
nie? Waarom nie? Kán God nie? Of<br />
erger: Wíl Hy nie?<br />
Dié soort vrae word veral akuut <strong>as</strong> jy<br />
self deel van die misdaadstatistiek word.<br />
Ek wil nie voorgee dat ek die antwoorde<br />
op hierdie vrae ken nie – trouens, ek het<br />
dit nie! Ook nie dat daar maklike<br />
antwoorde is nie – daar is nie.<br />
Merkwaardige vroue<br />
Wat ek wel kan doen, is om die<br />
verhaal te vertel van ’n merkwaardige<br />
vrou.<br />
Dis nou sewe jaar later. In ’n brief aan<br />
haar, skryf my vrou:<br />
“Liewe Vriendin<br />
Dis 26 September 2003. ’n Vriend van<br />
ons verjaar. Ons is op pad terug van<br />
Pretoria af. Dis omtrent 22:30. My man<br />
(die gemeenteleraar) se selfoon lui.<br />
Instinktief weet ek ’n laatoproep is slegte<br />
nuus. Annemè vertel huilend Mamma en<br />
oom Louw is aangeval en geskiet.Ons het<br />
warmbaadjies gaan aantrek en weggespoed<br />
na die Glynnwoodhospitaal toe.<br />
Op pad soontoe het ek gemeentelede<br />
KRuISGEwyS November 2010<br />
begin bel. ’n Magteloosheid het ons by<br />
die hospitaal begroet, want julle<br />
mediesefondskaarte word vereis. Sewe<br />
ure later, ná ’n draai by die<br />
staatshospitaal, het die ambulans by die<br />
Glynnwoodprivaathospitaal aangekom.<br />
Koud, verslae en stom het ek na jou<br />
vernielde gesig en lyf gekyk. Ons het<br />
mekaar v<strong>as</strong>gehou en begin bid. Net voor<br />
sonop het ons almal huiswaarts gekeer. ’n<br />
Lang en moeisame pad het begin.<br />
Maar, Vriendin, jou geloof, hoop en<br />
vergewingsgesindheid sal my altyd bybly.<br />
Jy het ons lewe onherroeplik aangeraak.<br />
Steeds lewe jy voluit. Steeds raak jy<br />
mense aan. Nooit, nooit is jy negatief nie.<br />
Niemand is te nietig of te onbelangrik vir<br />
jou omgee nie.<br />
Jy is ’n merkwaardige vrou. Met ’n<br />
merkwaardige man en kinders. Wat ’n<br />
voorreg om jou <strong>as</strong> vriendin te kan hê! Jy<br />
vlieg voorwaar hoog!”<br />
Om jou <strong>as</strong> leser in die prentjie te bring:<br />
Ons vriendin en haar broer uit Londen het<br />
op hulle kleinhoewehuis se stoep gesit en<br />
kuier.<br />
’n Groep van vyf het uit die niet<br />
verskyn en geld geëis. Annette en haar<br />
broer het opgespring om die veiligheid<br />
van die huis op te soek, maar albei is<br />
geskiet. Veral Annette is boonop wreed<br />
geskop en geslaan. Haar broer is onder<br />
die oor in die kakebeen geskiet. Hy het<br />
gemaak of hy dood is.<br />
Annette self is agt keer op verskillende<br />
plekke geskiet. Haar oog (sy is sedertdien<br />
blind in dié oog), mond en bo-kaak moes<br />
heropgebou word. So ook verskeie plekke<br />
in haar lyf. Van die koeëlpunte kon nog<br />
nie verwyder word nie. Soms verskaf dit<br />
steeds pyn en ongemak, afgesien van die<br />
geskop en geslaan.<br />
Ná die aanval, verskeie oper<strong>as</strong>ies en<br />
die hersteltyd (wat verb<strong>as</strong>end kort w<strong>as</strong>),<br />
het Annette se “nuwe storie” begin.<br />
Een van haar eerste projekte w<strong>as</strong> om<br />
die polisiest<strong>as</strong>ie, wat nie op die<br />
noodoproep reageer het nie, sáám met<br />
ander susters van die gemeente te gaan<br />
verf en die bevelvoerder se kantoor te<br />
help versier en die tuin reg te ruk. Hulle<br />
het iets gedoen aan die polisieselle waar
verhoorafwagtende swart vroue aangehou<br />
word, dikwels met klein kindertjies. Sy<br />
het ook, ten spyte van ’n baie druk<br />
program, begin met ’n weeklikse<br />
bediening in ’n plakkerskaravaankamp.<br />
Sonder bitterheid, haat, enige eise om<br />
vergelding of wat ook al, dien sy nou in<br />
die gemeente en gemeenskap.<br />
Die vraag waarmee ek dus<br />
gekonfronteer is, is: Waar is God te<br />
midde van misdaad?<br />
Annette se verhaal het my laat dink<br />
aan Paulus se woorde in Filippense 1:12:<br />
Ek wil hê julle moet weet, dat wat my<br />
oorgekom het, juis die verkondiging van<br />
die evangelie bevorder het.<br />
Te midde van die geweld en die<br />
sinloosheid van aanvalle, in ’n baie<br />
donker duisternis, skyn die helder lig van<br />
geloof, vergifnis en liefde – iets van die<br />
krag van die deugde waarvan Romeine<br />
12:9-21 praat, iets soos geloof in aksie.<br />
Is dít dalk die antwoord op die vraag:<br />
Waar is God te midde van misdaad?<br />
Hy is hier, by ons, deur die krag van sy<br />
Gees, deur die krag van die kruis, deur<br />
die krag van liefde wat alle verstand te<br />
bowe gaan.<br />
In ’n ander preek in Sal die regte Jesus<br />
opstaan <strong>as</strong>seblief? (1997: 235) skryf<br />
Johan Cilliers daar is te min van die kerk<br />
in die wêreld. Die kerk hou hom té heilig,<br />
té veilig. Eenkant in sy hoekie met sy<br />
<strong>Bybel</strong>boekie. Té besig met beuselagtighede<br />
...<br />
Intussen gaan die wêreld verlore! In<br />
pla<strong>as</strong> daarvan dat die kerk God se<br />
reddingst<strong>as</strong>ie in die wêreld is, het dit ’n<br />
klub geword – ’n restaurant waarheen ’n<br />
mens gaan vir “goeie diens”:<br />
l ’n Goeie preek met ’n bietjie<br />
huisbesoek daarby, <strong>as</strong>seblief. Nie te<br />
sterk vermanend nie.<br />
l ’n Mooi doopdiens met ’n bietjie tee<br />
daarna vir die familie, <strong>as</strong>seblief. Nie te<br />
lank nie.<br />
l ’n Begrafnisseremonie vir ons geliefde<br />
oom/tannie so en so, <strong>as</strong>seblief nie te<br />
swaarmoedig nie.<br />
As ons volgelinge van Christus wil<br />
wees, sal óns moet ophou om restau rantgangers<br />
te wees. Eerder gouer <strong>as</strong> later.<br />
“Julle is die sout vir die aarde. Maar <strong>as</strong><br />
sout verslaan het, hoe kry ’n mens dit<br />
weer sout? Dit is niks meer werd nie. Dit<br />
word buitekant weggegooi en die mense<br />
vertrap dit” (Matt 5:13).<br />
“....(God) het ons deur Christus met<br />
Homself versoen en aan ons die bedie ning<br />
van die versoening toevertrou. Die boodskap<br />
van versoening bestaan daarin dat<br />
God deur Christus die wêreld met Homself<br />
versoen het en die mense hulle oortredinge<br />
nie toereken nie. Die bood skap<br />
van versoening het Hy aan ons toe ver trou.<br />
Ons tree dus op <strong>as</strong> gesante van Christus,<br />
en dit is God wat deur ons ’n beroep op<br />
julle doen. Ons smeek julle na mens<br />
Christus: Aanvaar die versoening met<br />
God wat hy bewerk het!” (2 Kor 5:18-20).<br />
Ons, dit is ook: ék.<br />
Nie soekers na gep<strong>as</strong>te spyskaarte nie,<br />
maar sout. Nie restaurantgangers nie,<br />
maar kelners, bedienaars van die versoening,<br />
gesante van Christus. Kerk en wêreld?<br />
Kerk in die wêreld. Nie van die<br />
wêreld nie.<br />
Waar is God te midde van misdaad?<br />
Dit lyk my God is oral teenwoordig<br />
waar sy kinders hulle geloof oorwinnend<br />
leef! In die geloof in Jesus wat vooraf gesê<br />
het: “Dit sê Ek vir julle, sodat julle vrede<br />
kan vind in My. In die wêreld sal julle dit<br />
moeilik hê, maar hou moed: Ek het die<br />
wêreld klaar oorwin!” (Joh 16:33).<br />
KRuISGEwyS November 2010 7
8<br />
Kruisgewys nou<br />
VBO-punte werd<br />
Kruisgewys is nou geakkrediteer. Deur die vrae hieronder te<br />
beantwoord, kan jy nou VBO-punte verdien.<br />
Beantwoord die vraelys korrek, en jy verdien jy 2.5 VBO-punte.<br />
Ten einde hierdie punte teen jou naam aan te teken, moes jy reeds in die verlede<br />
punte per sms geregistreer het – met ander woorde, jy is reeds ’n gebruiker van<br />
die cpd solutions-sisteem wat Shepherd geadministreer.<br />
Indien jy nog nie ’n geregistreerde gebruiker is nie, kan jy die prosedure<br />
by shepherd@ufs.ac.za aanvra. Die hele prosedure word ook op bladsy 18 van<br />
Kruisgewys Maart 2010 (<strong>uitgawe</strong> 10/1) uitgespel (<strong>as</strong> jy nie meer die harde kopie<br />
het nie, gaan kyk by www.bybelmedia.co.za, klik op bedieninge en kursusse, klik<br />
op Kruisgewys aan die linkerkant om dit af te laai).<br />
� Hoe om die veelkeuse-vraelys per sms te voltooi:<br />
Stuur die aktiwiteitskode a37603 (hierdie kode is slegs geldig vir die<br />
November 2010-<strong>uitgawe</strong> van Kruisgewys), gevolg deur u reeks antwoorde na<br />
CPD vraelys<br />
1. Die titel van Chris Jones se artikel kom van<br />
’n aanhaling van watter filosoof?<br />
a. Johan Rossouw<br />
b. Bert Olivier<br />
2. Johan Rossouw praat in Chris Jones se<br />
artikel van drie samelewingsfere. Watter een<br />
noem hy nie?<br />
a. Polities<br />
b. Godsdienstig<br />
c. Ekonomies<br />
d. Sosiaal<br />
3. Bert Olivier praat in Chris Jones se artikel<br />
van ’n psigo-analis wat gesê het: “Frustration<br />
is the wetnurse of violence!” Watter een het<br />
dit gesê?<br />
a. Abrahansen<br />
b. Lacan<br />
4. Johan Rossouw praat in Chris Jones se<br />
artikel van ’n: “_________ begeerte” by<br />
armes – wat lei tot gevoelens van wanhoop en<br />
vernedering.” Van watter begeerte praat hy?<br />
a. Gefrustreerde<br />
b. Versteurde<br />
5. Peter Grove haal in sy artikel die skrywer van<br />
Walking with the poor aan. Wie is dit?<br />
a. Raymond Fung<br />
b. Bryant Myers<br />
6. Peter Grove verkies die volgende benadering<br />
tot armoede<br />
a. ’n Tekort-geb<strong>as</strong>eerde benadering<br />
b. ’n Bate-geb<strong>as</strong>eerde benadering<br />
7. Peter Grove haal ’n skrywer <strong>as</strong> volg aan:<br />
“…dat die armes dikwels binne ʼn<br />
web / spinnerak van leuens v<strong>as</strong>gevang is.”<br />
Watter n<strong>as</strong>ionaliteit is die skrywer?<br />
a. Indonesies<br />
b. Indies<br />
8. In die hart van die bate-geb<strong>as</strong>eerde<br />
benadering, sê Peter Grove, is die besef dat<br />
die armes oor minstens _________ bates<br />
beskik. Armes het ten minste hoeveel bates?<br />
a. 4<br />
b. 3<br />
c. 5<br />
d. 2<br />
9. Ben du Toit definieer armes <strong>as</strong> mense wat<br />
minder <strong>as</strong> _________ ’n maand verdien.<br />
a. R500<br />
b. R1000<br />
c. R700<br />
10. Ben du Toit sê dat die enkele grootste<br />
maatskaplike behoefte in ons armoedegemeenskappe<br />
vandag _________ is<br />
a. Ondersteuning van “child headed households”<br />
is.<br />
b. Plekke van veilige bewaring / beskerming vir<br />
kinders is.<br />
c. Die ontstaan van magstrukture en bendevorming<br />
en gepaardgaande geweld<br />
11. Ben du Toit haal twee skrywers aan wat<br />
in 2003 oor Social delivery in South Africa<br />
geskryf het. Wie w<strong>as</strong> hulle?<br />
a. Van der Sandt en Bredenkamp<br />
b. Van der Merwe en Bredell<br />
c. Van der Berg en Burger<br />
12. Ben du Toit motiveer geloofsgemeenskappe<br />
om iets aan armes te doen<br />
a. Omdat die verlede ons daartoe dwing.<br />
b. Omdat dit reg is dat ons dit doen.<br />
c. Omdat geweld sal toeneem <strong>as</strong> ons dit nie doen<br />
nie.<br />
13. Christo van der Merwe verwys na Johan<br />
Cilliers se opmerking oor God se behandeling<br />
van die Joodse vroue in die Duitse<br />
konsentr<strong>as</strong>iekampe. Hy sê God het<br />
a. die vroue se geloof versterk sodat hulle staande<br />
gebly het<br />
b. hulle hare gestreel<br />
c. die deure van die g<strong>as</strong>kamers vir hulle gesluit<br />
14. Christo van der Merwe: Die vraag oor God se<br />
rol by misdaad word méér akuut wanneer<br />
a. een van jou vriende deur misdaad getref word<br />
b. jou familie deur misdaad getref word<br />
c. jyself deel van die misdaadstatistiek is<br />
15. Annette in Christo van der Merwe se artikel<br />
het ná ’n geweldsaanval op haar<br />
a. beter veiligheidsmaatreëls by haar huis getref<br />
b. die polisiest<strong>as</strong>ie gaan verf<br />
c. in vrees geleef vir swart mense<br />
16. Volgens Ina Mundell is Jakob se Put in<br />
a. Pretoria-Oosterlig<br />
b. Samaria<br />
c. Kameeldrif<br />
17. Mundell vertel dat die vernaamste vereiste<br />
vaardigheid vir nuwe werksgeleenthede is<br />
a. persoonlike volw<strong>as</strong>senheid<br />
b. entrepreneursvernuf<br />
c. rekenaarvaardigheid<br />
18. Die Donderdagoggend-byeenkomste van<br />
Jakob se Put fokus<br />
a. op persoonlike onderhoude<br />
b. ook op netwerke vir moontlike<br />
werksgeleenthede<br />
c. uitsluitlik op geestelike versterking<br />
19. Kameeldrif NG-gemeente is<br />
a. uit en uit ’n plattelandse gemeente<br />
b. ’n groeiende voorstedelike stadsgemeente<br />
c. ’n gemeente met twee plakkerskampe<br />
20. Kameeldrif se gemeentevisie is<br />
a. om ’n artikel 21-maatskappy vir<br />
misdaadbestryding op te rig<br />
KRuISGEwyS November 2010<br />
31029 deur ’n soortgelyke sms te skryf:<br />
a37603 a a b e d ...... (jou antwoord op vraag 1 is dus a, vraag 2 is a, vraag 3 is<br />
b, ens.)<br />
Jy kan sp<strong>as</strong>ies enige plek in die SMS gebruik vir jou eie leesbaarheid, die stelsel<br />
ignoreer dit later.<br />
� Om die veelkeuse-vraelys op die internet te voltooi:<br />
Jy kan ook die vraelys op die webwerf www.cpdsolutions.co.za voltooi. Jou<br />
selfoonnommer en ’n pinkode gee vir jou die toegang. Op die webwerf is ’n skakel<br />
wat die pinkode aan jou sal SMS indien jy nog nooit ’n pinkode gebruik het nie.<br />
Jy kan ook met jou e-posadres toegang tot die webbladsy verkry. Die pinkode<br />
sal dan per e-pos aan jou gestuur word.<br />
Nadat jy aangeteken het, volg die skakels na “Articles and Multiple Choice<br />
Tests > Shepherd”. Jy beantwoord bloot die vrae op hierdie bladsy. Indien<br />
korrek, verdien jy die VBO-punte.<br />
Geniet dit!<br />
b. wat hulle kan doen om van Kameeldrif ’n beter<br />
plek te maak<br />
c. om ’n familiesentrum vir getraumatiseerde<br />
kinders daar te stel<br />
21. Die naam van Kameeldrif se<br />
nutsmaatskappy is<br />
a. Kamcare<br />
b. Roodeplaat<br />
c. Kameeldrif-liefdesdiens<br />
22. Kameeldrif se betrokkenheid by die<br />
gemeentskap is deel van hulle<br />
a. barmhartigheidsdiens<br />
b. gemeentebou<br />
c. sendingaksie<br />
23. Waar het een van Kameeldrif se<br />
kindersentrum dogters in roei presteer?<br />
a. Kaapstad<br />
b. Indië<br />
c. Tunisië<br />
24. Hoeveel sentrums bedryf Kameeldrif se<br />
nutsmaatskappy?<br />
a. ses<br />
b. vier<br />
c. drie<br />
25. Die vernaamste impak van al die aksies by<br />
Kameeldrif is<br />
a. misdaad het baie afgeneem<br />
b. dit het hoop gebring in die gemeenskap<br />
c. werkloses het werk gekry<br />
26. Jaco Thom se jongste <strong>Bybel</strong>studiegids handel<br />
oor twee bekende <strong>Bybel</strong>figure.<br />
a. Ester en Mordegai<br />
b. Rut en Bo<strong>as</strong><br />
27. Die geskikste hulpmiddels om alternatiewe<br />
eredienste in die gemeente aan te bied is te<br />
kry in<br />
a. Preekstudies met liturgiese voorstelle 2011<br />
b. Handleiding vir die erediens<br />
c. Die <strong>Bybel</strong> praat vandag 2<br />
28. Die Preekstudies met liturgiese voorstelle<br />
2011 is gegrond op<br />
a. Jaar A van die RCL<br />
b. Jaar B van die RCL<br />
c. Jaar C van die RCL<br />
29. In een van die advertensies in dié Kruisgewys<br />
is ’n spesiale besparingsaanbod van<br />
a. R35,00<br />
b. R45,00<br />
c. R25,00<br />
30. In hulle jongste boek oor tienerseksualiteit<br />
gebruik Elmari Craig en Anjenita Hugo ’n<br />
metafoor. Wat is dit?<br />
a. Misterie<br />
b. Prins en Prinses<br />
c. Sprokie
10<br />
Gemeentebou en<br />
art 21-maatskappy<br />
beveg misdaad<br />
Willem Pretorius is ’n gemeenteleraar<br />
in die gemeente Familiekerk<br />
Kameeldrif, veral verantwoordelik<br />
vir projekte en programme wat<br />
in die gemeenskap geloods word.<br />
In die Noordelike Sinode is hy die<br />
voorsitter van die Diensraad Gemeente-Ontwikkeling.<br />
Hy is ook lid<br />
van die ADGO van die Algemene<br />
Sinode.<br />
Kameeldrif se verhaal<br />
Kameeldrif is ’n gewone twee-leraar<br />
gemeente in die noordooste van Pretoria.<br />
Ry jy met die N1-snelweg Polokwane<br />
(Pietersburg) se rigting, is die gemeente<br />
aan die oostekant geleë. Dit is ’n<br />
gemeente wat iets van ’n plattelandse<br />
karakter het, maar stelselmatig deur<br />
ontwikkeling in ’n voorstedelike<br />
stadsgemeente ontwikkel. Ons het ’n<br />
dam, Roodeplaatdam, twee swart<br />
informele gebiede (plakkerskampe),<br />
enkele wit nedersettings (plakkerskampe),<br />
’n gevangenis en ook ’n kinderhuis in ons<br />
gebied.<br />
Wat maak ons verhaal uniek?<br />
Ons verhaal begin by:<br />
l ’n gebied waar nuwe uitbreidings en<br />
ontwikkelings deel van ons daaglikse<br />
lewe word – nuwe intrekkers meld<br />
byna elke Sondag aan;<br />
l ’n gemeente wat getallegewys só<br />
begin groei het, dat twee leraars hulle<br />
bediening nie op die tradisionele wyse<br />
kon voortsit nie – ontwikkeling van ’n<br />
unieke visie met ’n ondersteunende<br />
artikel 21-maatskappy; en<br />
l ’n gebied wat die la<strong>as</strong>te jare<br />
deurgeloop het onder<br />
geweldsmisdaad – die gemeente en<br />
gemeenskap vat hande.<br />
Historiese gebeure<br />
In 2004 het die twee leraars, Willem<br />
Pretorius en Roelf Opperman, <strong>as</strong> kolleg<strong>as</strong><br />
begin saamwerk. Albei het ’n liefde vir<br />
jongmense, maar ’n p<strong>as</strong>sie vir families.<br />
By die eerste jaarlikse wegbreek is die<br />
gebruik van die familiemetafoor <strong>as</strong><br />
vertrekpunt aanvaar. Dié metafoor het sy<br />
tekortkominge, maar ook bepaalde<br />
sterkpunte, waarvan een die klem op<br />
geloofsontwikkeling in die gesin is.<br />
Matteus 28:19 is die teks wat ons<br />
gebruik het om oor geloofsontwikkeling<br />
te dink. Die woorde “Gaan dan ... doop<br />
hulle ... en leer hulle …”<br />
Die familiemetafoor en die drie<br />
konsepte van geloofsontwikkeling het<br />
Kameeldrif se visie begin vorm: helder<br />
ligte (gaan dan …), lewende water (leer<br />
hulle ...) en sagte harte (doop hulle ...).<br />
Gedurende 2005 tot 2008 het die<br />
gemeente erg onder geweldsmisdaad<br />
deurgeloop. Lidmate w<strong>as</strong> in ’n greep van<br />
vrees en angs v<strong>as</strong>gevang. Kinders kon nie<br />
meer slaap sonder slaappille nie.<br />
Bejaardes wou nie meer laatmiddag of<br />
vroegaand rondry nie. In ’n kwessie van<br />
’n paar jaar is van die sterkste, jong<br />
dinamiese leiers en vriende in rooftogte<br />
en moorde dood. Die gebeure w<strong>as</strong> sinloos<br />
en leeg. Daar w<strong>as</strong> nie antwoorde om die<br />
KRuISGEwyS November 2010<br />
troos makliker te maak nie.<br />
Ná een Vrydagaand waar ’n jong<br />
ingenieur met drie klein kinders sinneloos<br />
doodgeskiet is, het ons die Saterdagoggend<br />
vir mekaar gesê: “Genoeg is<br />
genoeg!”<br />
Ontwikkel ’n nuwe gemeenteboumodel<br />
l ’n Familie is kwaad<br />
Die eerste w<strong>as</strong> dat gemeentelede na vore<br />
getree en gesê het hulle is moeg vir<br />
misdaad en wil iets doen.<br />
’n Kerntree wat gegee is, w<strong>as</strong> toe hulle<br />
teruggestuur is om seker te maak wat<br />
hulle wil doen. Hulle het teruggekom met<br />
die antwoord: ”Ons wil ons hare sny in<br />
solidariteit met die seer waardeur die<br />
gesinne gaan wat geliefdes verloor het.<br />
Ons wil na die regering uitroep om iets te<br />
doen. Ons wil daarmee sê ons gee die<br />
eerste tree, want ons gaan dit nie net<br />
aanvaar nie”.<br />
l ’n Familievergadering<br />
Ons het begin om met rolspelers in ons<br />
gemeenskap te vergader, te kuier, koffie<br />
te drink en sáám te bid. Die doel hiervan<br />
w<strong>as</strong> om ons ondersteuning met die<br />
slagoffers en die gemeenskap te bevestig.<br />
Die gemeente het sy f<strong>as</strong>iliteite<br />
beskikbaar gestel en die gemeenskap<br />
genooi om te kom praat. Die polisie is<br />
uitgenooi om op die gemeenskap se vrae<br />
te kom antwoord. Hier het ons seker<br />
gemaak dat ons nie die vergaderings lei<br />
of voorsit nie, maar net <strong>as</strong> f<strong>as</strong>iliteerders<br />
optree. Dit het ons gemeente (familie)<br />
gevestig <strong>as</strong> ’n plek waar daar omgegee<br />
word.<br />
l Die familie maak planne<br />
In gesprekke met ander rolspelers het ons<br />
begin verstaan dat dit nie help ons praat<br />
teen misdaad nie. As ons dit wil verander,<br />
sal ons iets in die plek daarvan moet sit.
Deur jare se saam reis, bid en koppe<br />
bymekaar sit, w<strong>as</strong> die reaksie van die<br />
gemeente en kerkraad dat die<br />
gemeentebouproses só verstaan moes<br />
word dat dit hoop moet bring en ’n<br />
verskil moet maak.<br />
Die teologiese gesprek in die gemeente<br />
het daartoe gelei dat ons ons missionêre<br />
roeping beleef <strong>as</strong> uitdrukking van dié<br />
vraag: “Hoe kan ek jou help? Wat kan ek<br />
(ons) doen om van Kameeldrif (die<br />
gebied) ’n beter plek te maak?” Die<br />
gemeente het biddend en in afhanklikheid<br />
sy visie só begin verpak dat holisties iets<br />
aan misdaad gedoen kon word.<br />
Ons visie en artikel 21-maatskappy<br />
Ons het in 2007 begin om ’n artikel<br />
21-maatskappy met die naam Kamcare te<br />
stig. In die afgelope drie jaar het die<br />
organis<strong>as</strong>ie <strong>as</strong> die praktiese arm van die<br />
visie van die gemeente begin ontwikkel.<br />
Kamcare het in vier verskillende<br />
sentrums gegroei.<br />
l Doop hulle … ’n Familiesentrum<br />
Professionele gelowiges bedien die<br />
familiekliniek (-sentrum). Die fokus van<br />
die sentrum is om ’n plek te wees waar<br />
gebrokenheid, soos trauma of<br />
verbrokkelde verhoudings, in ’n<br />
groeiproses begelei kan word. Dié<br />
sentrum w<strong>as</strong> ook verantwoordelik vir die<br />
“debriefing” van getraumatiseerde<br />
skoolkinders. Dit het ook hulp aan<br />
getraumatiseerde polisiemanne en -vroue<br />
gebied.<br />
Ons het gou besef geweld en misdaad<br />
traumatiseer alle r<strong>as</strong>se. Daarom word alle<br />
r<strong>as</strong>se by dié sentrum bedien.<br />
l Doop hulle ... ’n Kindersentrum<br />
Die tweede sentrum wat ons begin het,<br />
w<strong>as</strong> om saam met Phillip van Tonder van<br />
Unisa se afdeling vir “social upliftment”<br />
te begin met ’n roei-akademie.<br />
Phillip, ’n n<strong>as</strong>ionale roeier, het begin<br />
om by die Roodeplaatdam kinders van<br />
alle ouderdomme te leer om te roei. In die<br />
eerste jaar w<strong>as</strong> daar sowat 15 kinders wat<br />
begin het, waarvan ses goue-medaljewenners<br />
op die Suid-Afrikaanse<br />
kampioenskappe w<strong>as</strong>.<br />
Vanjaar het daar weer 20 kinders by<br />
die skool aangesluit. Agt het goue<br />
medaljes gewen. Een van die onder<br />
16-dogters het Suid-Afrika by die World<br />
Youth Games in Tunisië verteenwoordig.<br />
Sy en haar maat het ’n bronsmedalje<br />
verwerf.<br />
Op hierdie vlak het ons twee doelwitte:<br />
Om getraumatiseerde en verwaarloosde<br />
kinders weer ’n belangstelling in die lewe<br />
te gee, en om ’n waardesisteem in die<br />
kinders te vestig en uit te bou. Hierdie<br />
kinders dra ’n waardevolle boodskap van<br />
harde werk, eerlikheid, lojaliteit en<br />
respek terug na hulle gemeenskappe.<br />
l Leer hulle … ’n Toerustingsentrum<br />
Die derde sentrum is ’n opleidings-enbemagtigingsentrum.<br />
Hier het ons vir die<br />
gemeenskap gevra wat hulle behoeftes is.<br />
Die opvallendste twee w<strong>as</strong> leierskap en<br />
entrepeneurskap. Ons het reeds heelwat<br />
volw<strong>as</strong>senes wat albei kursusse deurloop<br />
het.<br />
Die entrepeneurskap het ons ook ’n<br />
tree verder gevat. Die kursusgangers kan<br />
’n sakeplan voorlê. Op grond daarvan<br />
ontvang hulle dan ’n bedrag, sogenaamde<br />
“seed money” of aanvangskapitaal. Elke<br />
suksesvolle aansoeker word aan ’n<br />
mentor gekoppel wat hom of haar in die<br />
ontwikkeling van hulle sakeonderneming<br />
begelei.<br />
Met hierdie sentrum wil ons die gemeenskap<br />
leer (metafories) om vis te<br />
vang, en nie bakhand te wag vir vis nie.<br />
As ons iets aan armoede en werkloosheid<br />
kan doen, gaan dit bydra om misdaad te<br />
bekamp.<br />
l Gaan dan ... ’n Gemeenskapsentrum<br />
Die vierde sentrum is ’n gemeenskapsentrum.<br />
Saam met Lloyds Register (wat<br />
ook ’n wonderverhaal op sy eie is) is ons<br />
besig om met sonpanele ligte in een van<br />
Beskikbaar <strong>as</strong> klank-boek of<br />
harde kopie.<br />
nie<br />
Direkte bestellings: bestel@bmedia.co.za of faks 021 873 0832<br />
Deeloproepe: 0860 26 33 42 of 0860 BMEDIA<br />
e-aankope: www.bybelmedia.co.za<br />
die informele plakkers kampe te installeer.<br />
Dié projek is aange wys <strong>as</strong> een van Lloyds<br />
se streekswenners in Afrika, die Midde-<br />
Ooste en Europa.<br />
Die projek het in Julie 2010 begin.<br />
Ons het <strong>as</strong> loodsprojek tien huise in<br />
samewerking met die gemeenskapsleiers<br />
geïdentifiseer. Een kriterium w<strong>as</strong> dat daar<br />
hoërskoolleerlinge in die gesin moet<br />
wees. Dis die wonderlikste getuienis <strong>as</strong><br />
die ma die volgende dag bel en vertel van<br />
haar kinders wat vir die eerste keer tot<br />
halfeen die nag kon studeer!<br />
Verder neem ons verantwoordelikheid<br />
vir sekere vakansieprogramme waarby tot<br />
150 kinders ’n week lank besig gehou<br />
word. Hier lê die fokus veral op die<br />
afbreek van grense en die bou van<br />
verhoudings.<br />
Volhoubaar<br />
Ek sou kon skryf oor hoe ek droom<br />
dat gemeentes nuut dink oor gemeentebou<br />
en oor watter verskil hulle in die<br />
gemeen skappe waar hulle gepla<strong>as</strong> is kan<br />
maak.<br />
Wat verstaan ons onder ’n missionêre<br />
ekklesiologie? Hoe lyk dit prakties in ’n<br />
gemeente? Kan jy <strong>as</strong> kerk ’n artikel<br />
21-maatskappy stig om jou werk te doen?<br />
Ons vertrou dat die gemeente bouproses<br />
wat ons ontwikkel het, wel in ons<br />
konteks volhoubaar is. Daarom sal ons<br />
voortgaan om dit uit te bou en verder te<br />
implementeer.<br />
Het hierdie proses ’n verskil gemaak<br />
aan misdaad in die gemeenskap?<br />
Aanvanklike syfers (aantal moorde en<br />
inbrake) wys wel ’n afname.<br />
Die belangrike dink ek, is dat ons hoop<br />
gebring het en ’n daadwerklike verskil in<br />
ons gemeenskap kon maak.<br />
l Vir verdere inligting, kontak gerus vir<br />
dr Willem Pretorius by willem.<br />
pretorius@kameeldrif.ng.org.za, sel:<br />
083 560 6668, of dr Roelf Opperman by<br />
roelf.opperman@kameeldrif.ng.org.za,<br />
sel: 082 335 1156.<br />
KRuISGEwyS November 2010 11
12<br />
Jakob se put – ’n<br />
netwerk in nood<br />
Ina Mundell w<strong>as</strong> baie jare lank<br />
administratiewe bestuurder by<br />
die Vereniging van advokate in<br />
Johannesburg waar sy ook afgetree<br />
het. Gou w<strong>as</strong> sy betrokke<br />
by die multi-dissiplinêre ondersteuningsbediening<br />
by Pretoria-<br />
Oosterlig-gemeente wat Jakob se<br />
Put genoem word. Hier kon sy die<br />
afgelope sewe jaar haar p<strong>as</strong>sie<br />
uitleef om mense te ondersteun<br />
wat hulle werk om een of ander<br />
rede verloor het.<br />
As iemand by sy predikant uitkom en sê<br />
dat hy nie meer ’n inkomste het om<br />
van te leef nie, help dit nie om net vir hom<br />
te bid nie. Dan is dit nodig dat so ’n<br />
persoon daadwerklik gehelp word. Daarom<br />
is dit belangrik dat ’n geloofsgemeenskap<br />
oor ’n netwerk van hulpverlening beskik.<br />
So het Jakob se Put op 9 Oktober 2003<br />
by die gemeente Pretoria-Oosterlig <strong>as</strong> ’n<br />
spesiale bediening ontstaan wat daarop<br />
ingestel is om effektief en omvattend hulp<br />
te verleen aan mense wat hulle werk verloor<br />
het. Gawie Malan en Pieter van der Merwe<br />
het daarmee begin. Hulle het die bediening<br />
na die bekende waterbron in Israel vernoem<br />
waar Jesus die Samaritaanse vrou ontmoet<br />
en vir haar die lewende water gegee het.<br />
Hier by Jakob se Put kom mense wat<br />
hulle “tussen werk” bevind elke Donderdag<br />
vir ’n gesellige ontbyt bymekaar. Dan<br />
gesels hulle oor hulle probleme en ontmoet<br />
hulle ander mense wat in dieselfde bootjie<br />
is. Iemand bring gewoonlik ook ’n<br />
toep<strong>as</strong>like geestelike boodskap wat op<br />
mense se persoonlike behoeftes gerig is.<br />
Baie mense wat by Jakob se Put<br />
aanklop, het hulle werk weens reg stel lende<br />
aksie verloor. Mettertyd het mense van alle<br />
r<strong>as</strong>se wat om een of ander rede hulle<br />
inkomste verloor het en sonder werk sit<br />
egter oor die drumpel gekom. So kon Jakob<br />
se Put in die meer <strong>as</strong> ses jaar van sy<br />
bestaan, reeds duisende mense help.<br />
Baie mense wat hier aanklop, het baie<br />
méér <strong>as</strong> net hulle werk verloor. Ná maande<br />
se gesukkel sonder inkomste, verloor hulle<br />
ook hulle motor, woonplek en selfs hulle<br />
huwelik. Werkloosheid is ’n omvattende<br />
probleem, en daarom ook ’n uitdaging vir<br />
die kerk van Jesus Christus.<br />
Die netwerk wat deur Jakob se Put tot<br />
stand gekom het, verleen allerlei vorms van<br />
hulp:<br />
� Gewoonlik het mense wat om hulp kom<br />
aanklop, in elk geval berading nodig.<br />
Daarom is ’n berader teenwoordig<br />
wanneer hulle die eerste dag kom om te<br />
registreer.<br />
� Mense wat hulp vra, se geld is ge woon lik<br />
reeds totaal uitgeput. Oos terlig se Hartaksie,<br />
of die barm har tigheidsbedienings<br />
van ander gemeentes, voorsien<br />
onmiddellik kospakkies. Hiervoor is ’n<br />
goeie netwerk en infr<strong>as</strong>truktuur nodig.<br />
Jakob se Put kan onmoontlik self in ál<br />
die nood voorsien.<br />
� Verder word daar groot moeite<br />
gedoen om mense van alle r<strong>as</strong>se- en<br />
inkomstegroepe in werk gepla<strong>as</strong> te kry.<br />
Ons skakel met 13 personeelagentskappe.<br />
Talle werkgewers skakel ook gedurig na<br />
Jakob se Put om werknemers te kry.<br />
� ’n Wonderlike netwerk van beraders,<br />
maatskaplike werkers, regsadviseurs<br />
en opleidingsbeamptes help om mense<br />
wat tussen werk is, voor te berei vir ’n<br />
moontlike werk, of selfs vir ’n beter<br />
werk.<br />
� Amper al die beskikbare poste vereis ’n<br />
mate van rekenaarvaardigheid. Jakob<br />
se Put het hierdie behoefte dadelik<br />
raakgesien en ’n rekenaarsentrum begin<br />
waar baie goedkoop rekenaaropleiding<br />
aangebied word. As hulle nie kan betaal<br />
nie, word dit ook geborg. Die ICDLlisensie<br />
is intern<strong>as</strong>ionaal bekend. Dit<br />
maak dit vir mense moontlik om beter<br />
werk te kry.<br />
� Aangesien baie mense kans sien<br />
vir entrepreneurskap, het Jakob<br />
se Put ook leiding geneem met<br />
entrepreneurskapskursusse. Verskeie<br />
kundige medewerkers help met die<br />
skryf van sakeplanne. Hulle gee<br />
KRuISGEwyS November 2010<br />
leiding oor die lewensvatbaarheid van<br />
moontlike projekte. Hulle gee ook raad<br />
oor finansiering en wys entrepreneurs<br />
op moontlike slaggate wat mag<br />
voorkom. Meer <strong>as</strong> ’n 100 volhoubare<br />
entrepreneurskappe het reeds vanuit<br />
Jakob se Put ontstaan.<br />
� Per slot van sake bied Jakob se Put ook<br />
voortdurende evangelis<strong>as</strong>iegeleenthede.<br />
Baie mense het hier vir die eerste keer<br />
regtig by die Here uitgekom en ’n nuwe<br />
lewe begin, want hulle het gedrink van<br />
die Lewende Water.<br />
Byeenkomste<br />
Dit gebeur dikwels dat tydens ’n<br />
Donderdagoggend-byeenkoms ’n<br />
werksoeker verduidelik watter tipe werk hy<br />
soek. Onmiddellik sal ’n sakepersoon in die<br />
gehoor sê: “Kom spreek my ná afloop van<br />
die byeenkoms, ek het die regte kontak vir<br />
jou”. Of iemand kom by die kantoor aan net<br />
op die oomblik wat ons ’n nuwe pos<br />
ingekry het. Ons bel dadelik die werkgewer<br />
en stuur die persoon vir ’n onderhoud – en<br />
hy of sy kry dit! Die Here se goedheid en<br />
seën op hierdie bediening hou net nie op<br />
nie.<br />
Dikwels sal ’n medewerker tydens die<br />
persoonlike onderhoud gou ’n kontak van<br />
hom bel en verduidelik van hierdie persoon<br />
se beskikbaarheid, en so kry hy of sy die<br />
werk. Op hierdie wyse het die Here al vir<br />
talle mense uitkoms gebied.<br />
Die bediening van Jakob se Put het reeds<br />
so gegroei dat daar in Junie 2008 ’n<br />
n<strong>as</strong>ionale koördineerder aangestel moes<br />
word om nuwe takke oor die land heen op<br />
plekke so ver <strong>as</strong> Polokwane, Nelspruit,<br />
S<strong>as</strong>olburg, Upington en Melkbosstrand te<br />
help stig. Daar is selfs mense wat vanuit<br />
Londen met Jakob se Put skakel.<br />
Samewerking<br />
Danksy die goeie werk van Jakob se Put,<br />
het verskillende kerke al hande gevat. So is<br />
daar onlangs ’n netwerk tussen 22 kerke in<br />
die pla<strong>as</strong>like omgewing gebou.<br />
Hierdie netwerk in nood is die antwoord<br />
vir behoeftige mense wat hulp dringend<br />
nodig het. God is aan die stuur, en ons sien<br />
die resultate daarvan elke dag.<br />
Enige kerk of gemeente is welkom om<br />
deel te word van hierdie noodsaaklike<br />
netwerk. Skakel gerus met Ina Mundell by<br />
012-993 2154, of ina@jacobswell.co.za.
Preekstudies<br />
met liturgiese voorstelle 2011<br />
Prys: R200,00 (gratis CD ingesluit)<br />
Preekstudies met liturgiese voorstelle 2011<br />
Die Preekstudies met liturgiese voorstelle is ’n<br />
hulpmiddel in die voorbereiding van eredienste<br />
en die ontwikkeling van preke. Dit maak gebruik<br />
van die fokustekste soos uiteengesit uiteengesit in die erkende<br />
teksrooster, die Revised Common Lectionary (RCL).<br />
Vanjaar se Preekstudies met liturgiese voorstelle is<br />
gegrond op Jaar A van die RCL.<br />
Die Preekstudies met<br />
liturgiese voorstelle kan<br />
gebruik word saam met<br />
die ander publik<strong>as</strong>ie in<br />
die reeks, die Leesrooster.
’n Bate-geb<strong>as</strong>eerde<br />
benadering tot<br />
armoede<br />
14<br />
Peter Grove is <strong>as</strong>sessor van die<br />
VGK Kaapland Sinode, predikant<br />
by die VGK Sarepta en verbonde<br />
aan Ekklesia by die Unversiteit<br />
van Stellenbosch. Sy taak behels<br />
navorsing oor die kerk se rol in<br />
armoede bestryding. Hy gebruik die<br />
ABCD-metode om gemeentes aan<br />
te moedig daartoe.<br />
Ons Suid-Afrikaanse gemeenskap leef<br />
in twee wêrelde.<br />
Die een is oorwegend welvarend en dit<br />
lyk nie of daar algemene materiële nood<br />
is nie. Die ander getuig van tekort, van<br />
gebrek en ʼn gemeenskap wat nouliks<br />
aanmekaar gehou word.<br />
In die arm wêreld sien jy oral<br />
werkloses. Talle jongmense ervaar min<br />
vooruitsigte vir die toekoms. Die<br />
woongebiede van arm mense is<br />
verwaarloos. Ordentlike parke vir kinders<br />
bestaan nie. Huise is dikwels bloot<br />
oorlewingstrukture.<br />
Die <strong>Bybel</strong> oor armoede<br />
Die Woord van God is vir ons ʼn<br />
onuitputlike bron van leiding en insig oor<br />
die uitdaging van armoede.<br />
Bryant Myers skryf in sy boek Walking<br />
with the poor, oor verskeie sienings,<br />
tem<strong>as</strong>, ontledings en reaksies oor armes<br />
wat in die <strong>Bybel</strong> voorkom. Hulle word<br />
gesien <strong>as</strong> geskape na God se beeld,<br />
verteen woor digers van Christus en mense<br />
wat sy vleeswording beliggaam.<br />
By die profete is hulle God se<br />
geliefdes.<br />
In die wysheidsliteratuur is hulle soms<br />
mense in opstand – die rebelle.<br />
Die evangelies sien die armes dikwels<br />
<strong>as</strong> die verlorenes.<br />
Jesaja 65:17-25<br />
Die Chinese Christen, Raymond Fung,<br />
identifiseer in Jesaja 65:17-25 ʼn aantal<br />
prioriteite vir armoedebestryding wat hy<br />
die “Jesaja-Agenda” noem. Ons lees in<br />
daardie gedeelte dat in God se herskape<br />
wêreld kindertjies nie meer op vroeë<br />
ouderdom sal sterf nie. “Grysaards sal<br />
hulle jare uitleef, mense sal huise bou en<br />
daarin woon, ander sal wingerde plant en<br />
die vrug van hulle hande geniet.” Vir<br />
Fung is hierdie prioriteite aanduidend van<br />
God se wil vir ons wêreld en daardie<br />
dinge waaraan ons eerste moet aandag<br />
gee.<br />
Daarby is dit ook eg ekumenies. Dit<br />
vind aansluiting by die universele<br />
behoeftes van mense, naamlik dat kinders<br />
en bejaardes versorg word. Dit help<br />
mense aan ʼn leefbare woning en stel<br />
hulle in staat tot produktiewe werk.<br />
Markus 12:41-44<br />
Die beroemde verhaal in Markus 12:41-44<br />
bevestig ʼn bykans universele ervaring.<br />
Die armes is dikwels diegene wat die<br />
meeste blootgestel is, naamlik vroue,<br />
weduwees en bejaardes. Maar dit is juis<br />
hulle wat ʼn ruimheid van hart openbaar<br />
en ’n gewilligheid om ver verby hulle<br />
vermoë vir ʼn eerbare saak te help.<br />
Hierdie verhaal bevestig verder dat<br />
KRuISGEwyS November 2010<br />
min mense, selfs die armstes, heeltemal<br />
niks het om by te dra nie. Dit is<br />
wonderlik dat Jesus die weduwee se<br />
voorbeeld <strong>as</strong> maatstaf vir rykes voorhou<br />
van hóé ʼn mens God vir jou toekoms kan<br />
vertrou.<br />
Jakobus 1:27<br />
Jakobus 1:27 gebruik die uitdrukking<br />
“voor God” om ware en egte godsdiens te<br />
kwalifiseer. So ’n godsdiens is gebore uit<br />
die ontmoeting en wandeling voor God se<br />
aangesig. Om daarvan bewus te wees dat<br />
ons voor God verkeer, maak ons sensitief<br />
vir mekaar. Dit ontsluit ons geloofsoë om<br />
God se gebrokenes raak te sien, hulle aan<br />
te raak en by te staan. ’n Mens wat “voor<br />
God” lewe, vrees nie meer die nabyheid<br />
van die wees en die weduwee nie. Hulle<br />
is allermins ʼn l<strong>as</strong>. Hulle is eerder deelgenote<br />
van God se genade.<br />
1 Johannes 3:17<br />
In 1 Johannes 3:7 word die verhouding<br />
van dié wat het en dié wat gebrek ly,<br />
verhelder.<br />
Feit is dat baie van ons baie aardse<br />
besittings het. Die vreemde is dat ons<br />
dikwels die gebrek miskyk en misken.<br />
Kan dit wees dat ons géén gevoel vir die<br />
medemens in gebrek het nie?<br />
Christene leef in ʼn nuwe verband met<br />
mekaar. Dit is ʼn onmoontlike<br />
moontlikheid dat ons die behoeftes van<br />
die armes kan miskyk, en tog ...<br />
Gereformeerde gelowiges is, mense wat<br />
veral op die korrekte en suiwer leer<br />
gesteld is. Het ons miskien die<br />
belangrikste nagelaat – om liefde te<br />
betoon?<br />
Ons teks herinner ons egter daaraan<br />
dat geen mens tot deernis beweeg word<br />
<strong>as</strong> jy nie blootstelling aan ander se<br />
behoeftes beleef nie. Die isol<strong>as</strong>ie van ons<br />
geloofsgemeenskappe en die gebrek aan<br />
blootstelling, veroorsaak dat ons te midde
van lewensbeproewing kan lewe en glad<br />
nie omgee nie, want ons sien dit<br />
geriefshalwe nie.<br />
Die omvang en aard van armoede<br />
in Suid-Afrika<br />
Wanneer dit by lewenstandaard kom,<br />
is Suid-Afrika van die mees ongelyke<br />
lande in die wêreld.<br />
Hierdie ongelykheid is duidelik ʼn<br />
direkte uitvloeisel van ons geskiedenis<br />
van verontregting en bevoordeling.<br />
Dit sou egter ʼn fout wees om die<br />
oorsake van armoede bloot in die verlede<br />
te soek. Die benadering van regeringskant<br />
en sakesektor tot die ekonomie dra<br />
grootliks by tot die huidige wanbalans in<br />
inkomsteverspreiding.<br />
Albei die owerheid en privaatsektor<br />
strewe om binne ʼn hoogs kompeterende<br />
omgewing ontwikkeling te bevorder. Die<br />
resultaat is dat die Suid-Afrikaanse<br />
ekonomiese groei beter is <strong>as</strong> in ’n lang<br />
tyd, maar dat ongelykheid en<br />
werkloosheid terselfdertyd toeneem.<br />
Verskeie skrywers sê dat armes<br />
hulleself in ʼn armoedestrik bevind.<br />
Werkloosheid, swak opleiding, diep<br />
geïnstitusionaliseerde ongelykhede in<br />
mag, eiendom en geleenthede, die<br />
fragmentering van sosiale strukture en<br />
die dinamika van geweld, misdaad en<br />
swak gesondheid, dra alles by om die<br />
armes in ʼn toestand van groeiende<br />
armoede te hou.<br />
Dié faktore maak dat sommige<br />
ekonome van ʼn 50-50-samelewing praat.<br />
Vyftig persent het ʼn redelike en selfs<br />
oorweldigend-goeie vlak van<br />
lewensgehalte. Die ander 50 persent kom<br />
nouliks die m<strong>as</strong> op, of is versink in<br />
chroniese armoede.<br />
Bate-geb<strong>as</strong>eerde versus tekortgeb<strong>as</strong>eerde<br />
benadering<br />
Tot dusver het ons nog net gefokus op<br />
inkomste <strong>as</strong> die maatstaf van armoede.<br />
Daar is egter ander benaderings wat<br />
daarop wys dat armoede nie slegs<br />
materieel is nie.<br />
Die meeste armes ervaar hulle<br />
omstandighede ook op ʼn sielkundige en<br />
geestelike vlak. Een Indiese Christenskrywer<br />
toon aan dat die armes dikwels<br />
binne ʼn web van leuens v<strong>as</strong>gevang is.<br />
Hulle dink dat armoede hulle lot is.<br />
Gevolglik internaliseer hulle dit byna<br />
soos ’n ideologie dat hulle minderwaardig<br />
is.<br />
Hulle betwyfel hulle Godgegewe<br />
gawes en menslikheid. Hulle gees en<br />
identiteit is verwond.<br />
Ons kan hierdie benaderings groepeer<br />
onder die gedagte van ʼn tekort-<br />
(“deficit”) perspektief. Die gedagte is dat<br />
dit die armes ontbreek aan sekere<br />
fundamentele bronne en dat hulle daarom<br />
in armoede v<strong>as</strong>gevang bly.<br />
Sedert die 1990’s het daar ʼn nuwe<br />
benadering ontstaan. Dié benadering vra<br />
na die oorlewingsbronne van arm mense.<br />
Die uitgangspunt is dat armes nie<br />
hulpeloos is nie. Hulle het versteekte<br />
(“hidden”) bronne en strategieë om<br />
daagliks te kan oorleef.<br />
Om effektief iets aan armoede te doen,<br />
is die sogenaamde “tekort-benadering”<br />
nie genoeg nie. Ons moet die bronne en<br />
toegang van die armes versterk en op<br />
hulle terme hulle bemagtig.<br />
Die bate-geb<strong>as</strong>eerde benadering pla<strong>as</strong><br />
armoedehuishoudings binne ’n<br />
krisiskonteks (“vulnerability context”)<br />
waarin hulle aan regering- en samelewingsinstellings<br />
uitgelewer is. Arm<br />
gesinne se daaglikse oorlewing strategieë<br />
is dan ’n poging om hulle blootstelling<br />
aan krisis te bekamp en die regering en<br />
sakesektor op hulle behoeftes te laat<br />
reageer.<br />
Nodeloos om te sê, regerings en die<br />
sakesektor pla<strong>as</strong> dikwels enorme<br />
hindernisse in armes se pad. Die<br />
privaatsektor argumenteer dat<br />
armoedeverligting nie hulle taak is nie.<br />
Die regeringsburokr<strong>as</strong>ie frustreer armes<br />
elke dag mateloos.<br />
Aan die hart van die bate-geb<strong>as</strong>eerde<br />
benadering is die besef dat die armes oor<br />
minstens vyf bates beskik. Hulle het:<br />
• Menslike bronne (vaardighede en<br />
opvoedkundige bates)<br />
• Sosiale bronne (skool, kerk,<br />
kliniek, klubs, kultuurgroepe,<br />
begrafnisklubs)<br />
• Natuurlike bronne (water, grond,<br />
huis, tuin, pluimvee)<br />
• Fisiese bronne (elektrisiteit,<br />
telefoon, fiets, bakkie)<br />
• Finansiële bronne (pensioene,<br />
toelae, lone)<br />
Arm mense het gewoonlik baie<br />
beperk te inkomste en hulpbronne. Die<br />
infra struktuur van arm gemeenskappe<br />
is normaalweg ver onder standaard.<br />
Die twee bates waarop hulle grootliks<br />
steun, is hulle sosiale en menslike<br />
ondersteuningsnetwerke. Dié netwerke<br />
bestaan uit familie- en gemeenskapsisteme,<br />
veral van kerk organis<strong>as</strong>ies.<br />
Anders <strong>as</strong> met welvarende mense<br />
wat normaalweg groot toegang tot<br />
bronne het waar sosiale verbintenisse<br />
minder belangrik is, heg armes byna ’n<br />
oorspanne waarde aan netwerke.<br />
Die bate-geb<strong>as</strong>eerde benadering help<br />
ons om die armes se blootstelling te<br />
onthou, hulle frustr<strong>as</strong>ies te identifiseer en<br />
hulle strategieë te help versterk.<br />
Hoe kan gelowiges ’n verskil maak?<br />
Die navorsingsresultate sê dat daar ’n<br />
sistemiese verband tussen welvarendes en<br />
armes is. Die <strong>Bybel</strong> praat van ’n<br />
belydenisband wat tussen welvarende<br />
gelowiges en behoeftiges bestaan.<br />
Armoede is dus nie ’n onoorkomelike<br />
probleem nie. Ons land produseer genoeg<br />
om elke mond te voed, elke kind op skool<br />
te pla<strong>as</strong> en ’n inkomste aan almal te<br />
verseker. Ons probleem is eerder een van<br />
bestuur en betrokkenheid <strong>as</strong> een van<br />
tekort.<br />
Hoe kan gelowiges ’n verskil maak?<br />
• Daar sal beslis armes in jou<br />
omgewing wees (selfs in die<br />
welvarende gebiede). Ontwikkel<br />
’n projekkomitee om in eie kring<br />
iets aan armoede te doen.<br />
• Waar gemeenskappe en<br />
kerke welvarend is, sal die<br />
grootste nood buitekant die<br />
gemeentegrense lê. Begin ’n<br />
vennootskap met ’n gemeente in<br />
ʼn arm buurt. Talle ryk gemeentes<br />
onderhou kerkplanters in Oos-<br />
Europa of Asië. Wat van ’n<br />
volhoubare program pla<strong>as</strong>lik in<br />
’n swart of bruin gemeenskap?<br />
• Binne elke gemeente is<br />
daar gelowiges met die tipe<br />
kundigheid, tyd en p<strong>as</strong>sie om ’n<br />
vennootskap te begelei. Benut<br />
die ongebruikte gawes van<br />
mense. Lê waagmoed aan die<br />
dag en gee beslissende treë.<br />
[Aangep<strong>as</strong> uit: Twee wêrelde in een – die<br />
uitdaging van armoede vir die kerk in:<br />
God praat. Leef luisterryk: Vir gesprek<br />
oor sensitiewe kwessies. <strong>Bybel</strong>-<strong>Media</strong>.<br />
Wellington 2007.]<br />
“Nodeloos om te sê,<br />
regerings en die sakesektor<br />
pla<strong>as</strong> dik wels<br />
enorme hindernisse in<br />
armes se pad. Die<br />
privaatsektor argumenteer<br />
dat armoe deverligting<br />
nie hulle<br />
taak is nie. Die<br />
regerings buro kr<strong>as</strong>ie<br />
frustreer armes elke<br />
dag mateloos.”<br />
KRuISGEwyS November 2010 15
Geweld en armoede<br />
– ’n omvattende<br />
uitdaging<br />
16<br />
Ben du Toit is Direkteur van Kommunik<strong>as</strong>ie<br />
van die NG Kerk, Sinode<br />
van Wes-en-Suid-Kaap en Redakteur:<br />
Elektroniese Kommunik<strong>as</strong>ie<br />
van die Algemene Sinode van die<br />
NG Kerk. Hy dien ook <strong>as</strong> Parlementêre<br />
Lessenaar van die kerk in<br />
die wetskrywende proses van die<br />
N<strong>as</strong>ionale Parlement in Kaapstad.<br />
Baie groot deel van ons bevolking<br />
’N het om ’n verskeidenheid redes<br />
die afgelope 15 jaar verarm.<br />
Die armes waarna in hierdie artikel<br />
verwys word, is die ongeveer 50 persent<br />
van die bevolking wat met ’n inkomste<br />
van minder <strong>as</strong> R700 per maand moet<br />
oorleef. Nagenoeg die helfte van dié<br />
groep leef ’n eiesoortige eerbare lewe<br />
waarin hulle die min wat hulle het, op ’n<br />
bewonderenswaardige wyse met mekaar<br />
deel.<br />
Die ander deel van die 50 persent<br />
oorleef deur misdaad – deur te steel en te<br />
herverdeel.<br />
Natuurlik is hierdie twee dele van die<br />
50 persent armes nie van mekaar te skei<br />
nie. Hulle kom dikwels in ’n komplekse<br />
verweefdheid met mekaar voor.<br />
Gevolge van armoede<br />
Die gevolge van armoede manifesteer<br />
op allerlei maniere:<br />
• Die verlies aan selfwaarde<br />
Hierdie is waarskynlik een van die<br />
mees onderskatte gevolge van ’n<br />
armoedekultuur. Erger <strong>as</strong> die sigbare<br />
afwesigheid van b<strong>as</strong>iese lewensmiddels,<br />
is waarskynlik die skade wat aan die<br />
psige van armes aangerig word en hulle<br />
van hulle menswaardigheid beroof.<br />
• Gebrek aan selfwaarde voed<br />
verskeie misbruike<br />
Ontvlugting in die misbruik van drank en<br />
ander chemiese afhanklikheidsmiddels<br />
is ’n algemene kenmerk van ’n<br />
armoedekultuur. Verslawing kos geld.<br />
Binne ’n konteks van die afwesigheid<br />
van geld, en verder gekompliseer deur<br />
werkloosheid en werkskuheid, lei dit tot<br />
’n kultuur van bedel en misdaad.<br />
• Misbruike lei tot geweld en<br />
misbruik van mag<br />
Entrepreneurs van onwettige bedrywe<br />
soos drank- en dwelmhandel, buit<br />
hierdie situ<strong>as</strong>ie uit. Die magsgreep van<br />
smokkelb<strong>as</strong>e op die lewe van armes lei<br />
tot die ontstaan van magstrukture en<br />
bendevorming. Dit gaan gepaard met<br />
geweld, wat oral in hierdie samelewings<br />
aanwesig is. Wanneer mense alle hoop<br />
verloor om van hierdie omvattende,<br />
vernietigende uitwerking van ’n<br />
armoedekultuur te ontsnap, skep dit ’n<br />
teelaarde vir fisiese sowel <strong>as</strong> psigiese<br />
geweld.<br />
• Geweld en mag lei tot vrees en<br />
psigopatologie<br />
In ’n onlangse gesprek met ’n fokusgroep<br />
vanuit armoedegemeenskappe, het hulle<br />
self hulle emosies en gevoelens met<br />
KRuISGEwyS November 2010<br />
woorde soos lyding, hartseer, swaar,<br />
seer, pyn, woede (teenoor owerheid,<br />
maar óók teenoor God), moedeloosheid<br />
en wanhoop beskryf. Dit moet duidelik<br />
en vanselfsprekend wees dat armoede<br />
en geweld (fisies en psigies) hand-aanhand<br />
gaan. Só ’n gemeenskap is ’n siek<br />
gemeenskap.<br />
• Armoede lei tot verdere armoede<br />
Ons vind hier ’n bose kringloop wat<br />
af-spiraal na groter dieptes van menslike<br />
verval. Die volgende scenario waarmee<br />
’n fokusgroep onder armes hulleself<br />
beskryf, kan puntsgewys hierdie<br />
afwaartse spiraal aantoon.<br />
* Swak behuising: Beperkte leefruimte,<br />
die groot aantal mense in een huisie<br />
(dikwels een of hoogstens twee<br />
vertrekke) waarin alle gesinsaktiwiteite<br />
(van eet tot seks) moet pla<strong>as</strong>vind, geen<br />
privaatheid nie.<br />
* Drankmisbruik en<br />
kinderverwaarlosing: Kinders in<br />
opstand teen ouers (geen respek<br />
nie), kinders wat in die tronk<br />
beland, werksku is, seuns wat deel<br />
van bendes word, prostitusie en<br />
tienerswangerskappe – dikwels met die<br />
doel om staatstoelaes te bekom.<br />
* Siektes soos TB, MIV en vigs en<br />
<strong>as</strong>ma wat dikwels die gevolg is van<br />
blootstelling en wanvoeding weens<br />
ongesonde eetgewoontes en gebrek aan<br />
voedsame kos – of selfs geen kos nie!<br />
Daar is ’n gebrek aan enige waardesisteem<br />
<strong>as</strong> dit by seksuele gedrag kom.<br />
Die groot hoeveelheid sterftes onder<br />
ouers <strong>as</strong> gevolg van vigsverwante siektes<br />
lei tot die voorkoms van huishoudings<br />
onder die beheer van kinders, met<br />
gepaardgaande gedragsprobleme<br />
en die afwesigheid van gesins- en<br />
familiewaardes.<br />
* Geweld teen kinders: Dit bly een<br />
van die ontstellendste feite dat die
grootste maatskaplike behoefte in ons<br />
armoedegemeenskappe vandag plekke<br />
van veilige bewaring en beskerming vir<br />
kinders is. In die meeste gevalle moet<br />
hulle teen hulle ouers beskerm word.<br />
Holistiese benadering absolute vereiste<br />
Armoede is egter nie net die probleem<br />
van arm mense nie, maar juis ook van<br />
diegene wat nie tot die 50 persent van<br />
die bevolking behoort wat in hierdie<br />
ekonomiese, sosiale en kulturele sektor<br />
val nie.<br />
Hieruit spreek dit vanself dat ’n<br />
omvattende strategie nodig is om iets<br />
aan die verskynsel van armoede te<br />
doen. Hierby sal al die sektore van ’n<br />
gemeenskap betrokke moet wees.<br />
• Maatskaplike sorg:<br />
Allesomvattende maatskaplike<br />
sorg is ’n noodsaaklike onderbou<br />
van enige konstruktiewe proses<br />
om mense in hulle haglike<br />
lewensomstandighede hoop te gee.<br />
Op die korttermyn moet<br />
voortgegaan word om hoop aan die<br />
huidige geslag armes te gee, selfs<br />
al is dit net ’n professionele oor<br />
wat vir hulle ondersteuning met<br />
hulle regte kan gee.<br />
Hierdie allesomvattende<br />
professionele terapeutiese<br />
diens moet egter altyd met<br />
die langtermynvisie werk dat<br />
maatskaplike omstandighede<br />
waarskynlik eers in die volgende<br />
geslag vir die inwoners van<br />
armoedegemeenskappe sal verbeter.<br />
• Staatsondersteuning: Die groot<br />
klem wat die Departement van<br />
Maatskaplike Ontwikkeling<br />
op die oomblik op die gee van<br />
verskillende staatstoelaes lê, moet<br />
allerweë met groot dank begroet<br />
word. Indien dit egter ten koste<br />
van konstruktiewe maatskaplike<br />
sorg gebeur, skep dit rede tot groot<br />
kommer.<br />
Na my wete is daar nog<br />
tot dusver geen behoorlike<br />
onafhanklike navorsing gedoen<br />
oor hoe begunstigdes die toelaes<br />
aanwend nie. Nie alleen blyk<br />
dit uit die praktyk dat baie van<br />
die geld uitermate wanbestuur<br />
word nie, maar die afskaling van<br />
staatsubsidies vir professionele<br />
maatskaplike dienste wat NGO’s<br />
(nie-regeringsorganis<strong>as</strong>ies) lewer,<br />
is ’n akute bron van kommer.<br />
• Pla<strong>as</strong>like owerheid: Die pla<strong>as</strong>like<br />
owerheid speel ’n bepalende rol<br />
in hierdie uitdaging. Dit moet<br />
konstruktief en ondersteunend<br />
hierdie rol vir die gemeenskappe<br />
vir wie se welstand hulle<br />
verantwoordelik is, vervul.<br />
Behuising, beskikbaarheid<br />
van b<strong>as</strong>iese lewensmiddels en<br />
werkskepping is prioriteite.<br />
• Polisie- en beskermingsdienste:<br />
Die polisie moet help om iets<br />
omtrent die hoë misdaadvlakke te<br />
doen.<br />
Polisieforums speel hierin ’n<br />
uiters noodsaaklike rol. Hierdie<br />
dienste sal egter ’n bodemlose<br />
put bly indien pla<strong>as</strong>like<br />
owerhede, skoolhoofde, NGO’s<br />
en geloofsgemeenskappe dit nie<br />
komplementeer nie.<br />
Die oorsaak van armoede is<br />
nie geweld en misdaad per se nie,<br />
maar het ten diepste met die morele<br />
wese en konstruksie (“moral fibre”)<br />
van die totale Suid-Afrikaanse<br />
gemeenskap te doen. Hierin<br />
behoort geloofsgemeenskappe<br />
(behoorlik ingelig) ’n toonaangewende<br />
rol te speel.<br />
• Opvoeding van gemeenskap:<br />
In ’n sekere sin is armoede ’n<br />
houding – ’n “state of mind”.<br />
Die opvoeding van<br />
armoedegemeenskappe is ’n<br />
oorweldigende taak wat nie<br />
anders <strong>as</strong> holisties en interaktief<br />
aangepak moet word nie. Die<br />
opvoeding van meer bevoorregte<br />
gemeenskappe lê daarin dat<br />
hulle bewus gemaak word<br />
ook van hulle onvervreembare<br />
verantwoordelikheid <strong>as</strong> Suid-<br />
Afrikaanse gemeenskap teenoor<br />
die voorheen-benadeelde<br />
gemeenskappe.<br />
• Mediese sorg, dwelm- en<br />
drankmisbruik: B<strong>as</strong>ies mediese<br />
sorg en psigiatriese terapie is<br />
onverhandelbaar deel van die<br />
ondersteuningsnetwerk om siektes<br />
en chemiese afhanklikheid holisties<br />
te behandel.<br />
Die effek van verslawing en<br />
die destruktiewe gevolge daarvan<br />
op die gesondheid van verslaafdes<br />
en hulle gesinsgenote, naamlik<br />
wanvoeding en die gebrek aan kos<br />
en die bedelkultuur wat hierdeur<br />
geskep word, moet professioneel<br />
aangepak word. Dít kan gedoen<br />
word deur b<strong>as</strong>iese mediese dienste<br />
en die behandeling van verslawing<br />
uit te brei.<br />
• Bemagtiging deur b<strong>as</strong>iese<br />
opleiding – ook die rol van die<br />
sakesektor: Ongeletterdheid<br />
en gebrek aan b<strong>as</strong>iese vaar-<br />
dig hede om die arbeidsmag te<br />
betree, is ’n groot behoefte by<br />
armoedegemeenskappe.<br />
Weer eens is die bou van<br />
netwerke en vennootskappe<br />
tussen staat, pla<strong>as</strong>like owerheid,<br />
NGO’s en die sakesektor hier van<br />
deurslaggewende belang. Die groot<br />
rol wat pla<strong>as</strong>like ondernemings<br />
kan speel in die verskaffing van<br />
borgskappe vir die uitvoering van<br />
maatskaplike projekte, is verreweg<br />
nog nie behoorlik ontgin nie.<br />
• Die rol van die godsdienstige<br />
gemeenskap: Die regering<br />
maak deesdae baie van die<br />
belangrike rol wat godsdienstige<br />
instansies kan (behoort te)<br />
speel in die heropbouing van ’n<br />
gemeenskaplike waardesisteem in<br />
die Suid-Afrikaanse gemeenskap<br />
(“moral regeneration”).<br />
In ’n groot mate is dit die roeping<br />
van die kerk om dit in elk geval te<br />
doen. Maar godsdienstige instansies<br />
kan nog véél meer doen. Die staat<br />
sou byvoorbeeld gebruik kon<br />
maak van die unieke infr<strong>as</strong>truktuur<br />
van godsdienstige instansies<br />
om sekere dienste ter wille van<br />
armoedeverligting te lewer.<br />
In ’n onlangse studie het Van<br />
der Berg en Burger (Social delivery<br />
in South Africa, 2003) tot die<br />
slotsom gekom dat die staat eerder<br />
op die verbetering van bestaande<br />
dienste moet fokus, sowel <strong>as</strong> op<br />
die uitvoering van goedgekeurde<br />
programme, <strong>as</strong> net op die<br />
vermeerdering van beskikbare<br />
bronne.<br />
Daar is hoop<br />
Die vanselfsprekendheid van netwerke<br />
en vennootskappe blyk duidelik uit<br />
hierdie situ<strong>as</strong>ie-analise van armoede. Dit<br />
is nie ’n keuse nie, maar noodsaaklik.<br />
’n Mens sou dit bloot vanuit ’n logiese,<br />
humanistiese oorlewingsperspektief kon<br />
motiveer.<br />
Uiteindelik bly dit tog vir godsdienstige<br />
mense ’n saak wat vanuit ons<br />
verhouding met God gemotiveer word.<br />
Ons moet dit doen omdat dit reg is dat<br />
ons dit doen. Dit behoort tot die wese<br />
van ons geloofsoortuigings dat ons<br />
verantwoordelik is vir God se skepping<br />
en ons na<strong>as</strong>te. Liefde teenoor ons na<strong>as</strong>te<br />
behels ook liefde vir die toekomstige<br />
geslagte aan wie ons behoort te doen soos<br />
wat ons verwag dat aan ons gedoen sal<br />
word.<br />
Daar ís hoop. Maar net <strong>as</strong> ons sáám<br />
prakties daaraan uitdrukking gee.<br />
KRuISGEwyS November 2010 17
Kry méér vuur uit<br />
jou Flam<br />
Faani Engelbrecht van Goodwood,<br />
skryf:<br />
Na aanleiding van Pieter Malherbe<br />
se uitstekende artikel “Dit jubel met<br />
kerkliedere” in ’n vorige <strong>uitgawe</strong> van<br />
Kruisgewys, wil ek graag namens<br />
FLAM ’n paar note by sing waarmee<br />
predikante en musiekleiers dalk gehelp<br />
kan word om hierdie nuwe musiek en<br />
website makliker te ontgin.<br />
Oor ons website<br />
www.flam.co.za<br />
In Augustus 2009 het ons ons website<br />
heropen met ’n gebruikersvriendelike<br />
interface en ’n paar bykomende dienste<br />
wat die funksionaliteit daarvan aansienlik<br />
verhoog het.<br />
Toegang tot die website<br />
In die verlede het slegs gemeentes met<br />
’n CCLI-nommer toegang tot die website<br />
gehad. Individue kan nou vir die eerste<br />
keer teen ’n geringe bedrag bladmusiek<br />
koop en download via www.flam.co.za,<br />
of by <strong>Bybel</strong>-<strong>Media</strong> op hulle webtuiste se<br />
e-aankope.<br />
Enigeen kan ook gratis op die website<br />
rondswerf (surf) en luister.<br />
Vier afdelings<br />
Om jou soektog na nuwe liedere te<br />
vergemaklik, het ons die hele FLAMbundel<br />
in vier dele opgedeel:<br />
o FLAM – indien jy musiek soek vir<br />
familie of gesinsdienste – eredienste<br />
waar oup<strong>as</strong> en oum<strong>as</strong> en kleinkinders<br />
sáám in een diens is. Hierdie musiek<br />
is oor die algemeen so ’n bietjie<br />
rustiger van aard. Alhoewel ons dit<br />
glad nie aanbeveel nie, sou dit ook<br />
met ’n orrel gedoen kon word.<br />
o Kruisfuur – indien jy musiek soek<br />
vir jou tiener of tekkiedienste –<br />
eredienste wat kontemporêr in<br />
liturgie en musiek moet wees.<br />
Hierdie musiek is nie geskik vir<br />
orrelbegeleiding nie.<br />
o Flammekidz – indien jy lof- en<br />
verwonderingsmusiek soek vir jou<br />
kinderbediening.<br />
o Kersflam – indien jy op soek is na<br />
liedere wat jy kan gebruik in jou<br />
meditatiewe eredienste, musiek wat<br />
nie kl<strong>as</strong>siek is soos Taizé-liedere nie,<br />
POSBuS<br />
maar nog steeds kontemplatief. Dit is<br />
liedere vir deep worship of liedere<br />
wat jy <strong>as</strong> fokuspunt in jou hele<br />
worship set kan gebruik.<br />
Hierdie vier afdelings is op die<br />
hoofblad duidelik sigbaar. Jy kan bloot op<br />
een van hulle klik om die hele lys van die<br />
liedere te sien.<br />
Hoe soek ek ’n lied?<br />
Jy sou ’n eenvoudige Google-soektog<br />
op die website kan doen. Indien jou tema<br />
byvoorbeeld “liefde” is, kan jy dit bloot<br />
search en ’n lys kry van al die liedere<br />
waarin die woord voorkom. Die website<br />
is dus ’n elektroniese konkordansie van al<br />
die FLAM-liedere.<br />
Indien jy nog steeds nie weet waar om<br />
te begin nie, is die “Groot5” dalk ’n goeie<br />
plek. Dit is die vyf gewildste FLAMliedere<br />
(volgens CCLI en die meeste<br />
downloads).<br />
Hoe klink die lied?<br />
Maar wat gemaak <strong>as</strong> jy nie weet hoe<br />
die lied klink nie?<br />
Byna 60 persent van alle FLAMliedere<br />
is reeds iewers opgeneem. Jy kan<br />
die CD direk via <strong>Bybel</strong>-<strong>Media</strong> aankoop.<br />
Daar is ook ’n kort demosnit saam met<br />
die meeste liedere op die webtuiste.<br />
In ’n guidetrack word ’n lied met slegs<br />
’n klavier en ’n stem uitgevoer. Dit is<br />
beslis nie bedoel om in jou motor se mp3speler<br />
<strong>as</strong> agtergrondmusiek gebruik te<br />
word nie, maar sal nog tans in gemeentes<br />
waar daar nie ’n begeleidingsgroep is nie,<br />
<strong>as</strong> ’n begeleidingsnit gebruik kan word.<br />
Hierdie liedere is slegs in mp3-formaat<br />
beskikbaar en kan direk van www.<br />
flam.co.za afgelaai en deur middel van<br />
<strong>Bybel</strong>-<strong>Media</strong> se e-aankope aangekoop<br />
word. Jy hoef dus nie eens na jou na<strong>as</strong>te<br />
geestelike boekwinkel toe te ry nie, maar<br />
sal dit selfs Saterdagaand ná 23:00 uit jou<br />
studeerkamer kan aankoop! Dit is nou <strong>as</strong><br />
18 KRuISGEwyS November 2010<br />
jy nie tegnologies gestremd is nie<br />
– want selfs die FLAM-kantoor is<br />
daardie tyd gesluit.<br />
Inteken op nuusbriewe<br />
Predikante, musiekleiers en lede<br />
van begeleidingsgroepe kan inteken<br />
op FLAM se gratis e-nuusbrief,<br />
die Fuurhoutjie wat maandeliks<br />
verskyn. Dáár kan jy lees van die<br />
nuutste musiek wat vir jou spesifieke<br />
styl beskikbaar is. Jy kan ook aansluit by<br />
Flam se Facebook-groep, FLAM – of ons<br />
volg op Twitter @FLAMPUBLISHERS.<br />
Oor ons naam<br />
’n Regstelling: “FLAM” is nie ’n<br />
akroniem nie. Dit staan nie vir iets nie.<br />
FLAM verwys bloot na Jeremia 20:9 se<br />
beeld van die vuur wat in ons sal brand<br />
<strong>as</strong> ons oor die goedheid van die Here sou<br />
stilbly. FLAM wil gemeentes help om in<br />
lofprysing en aanbidding uit te breek en<br />
nie stil te bly nie.<br />
Nuwe liedere<br />
Een van die grootste en belangrikste<br />
take van Flam is om nuwe skrywers en<br />
nuwe liedere op te spoor en aan die kerk<br />
bekend te stel. Dit is ’n deurlopende<br />
proses. Nuwe liedere kan regdeur die jaar<br />
gestuur word aan info@flam.co.za.<br />
1. Die Flam-fereniging vir kerkbands-<br />
en begeleidingsgroepe<br />
Saam met SAKOV is Flam<br />
betrokke by die Suider-Afrikaanse<br />
Kerkmusiekvereniging. Flam is<br />
instrumenteel in die stigting van die<br />
Flam-fereniging vir Kerkbands- en<br />
Begeleidingsgroepe wat spesifiek na die<br />
belange van begeleidingsgroepe omsien.<br />
Predikante- en musiekleiers wat by<br />
kontemporêre musiekbediening betrokke<br />
is, kan ’n e-pos stuur na ffkb@flam.co.za.<br />
2. Meer <strong>as</strong> ’n taakspan<br />
Flam is meer <strong>as</strong> net ’n taakspan.<br />
Dis ’n website, maar dit is nie net dit<br />
nie. Dit is ’n beweging, ’n gemeenskap<br />
van gelowiges wat in musiekbediening<br />
betrokke is.<br />
Vat Flam en<br />
word deel van die<br />
beweging!
LIG op tieners en seksualiteit (DVD)<br />
Prys: R79,95<br />
Op jou lewensreis sal daar highjackers wees. Hulle saboteur dinge soos jou onskuld, vertroue in<br />
mense, die lewe <strong>as</strong>ook die mooi van seks. In LIG op tieners en seksualiteit praat ons openhartig<br />
en eerlik met tieners oor seks en alles wat daarmee saamgaan.<br />
Sekssprokie, die misterie ontrafel<br />
Prys: R89,95<br />
Elmari Craig en Anjenita Hugo<br />
Sekssprokie, die misterie ontrafel is geskryf vir tieners in tienertaal. Tieners word gelei om met insig<br />
gesonde keuses oor hulle seksuele groei en ontwikkeling te maak. Die beeld van ’n sprokie word<br />
gebruik om die misterie van die seksuele te ontrafel. Die belangrikste bousteen van hierdie boek is die<br />
Toolkit: Hoe om mens-slim, emosie-slim, lewe-slim en seks-slim te wees.<br />
LIG op die seksgesprek met my tiener (DVD)<br />
Prys: R79,95<br />
In hierdie DVD praat ons met ouers oor die sogenaamde “seksgesprekke” wat tussen hulle en hulle<br />
kinders moet pla<strong>as</strong>vind. Al is dit in baie huishoudings ’n ongemaklike gesprek, is dit ’n gesprek wat<br />
nie geïgnoreer kan word nie. Met hierdie DVD wil ons ouers hiermee help.<br />
Bestel vandag Sekssprokie, die misterie ontrafel en enige een van<br />
hierdie DVD’s <strong>as</strong> ’n pakket teen R145,00 en bespaar R25,00!<br />
Aanbod geldig tot 20 Desember 2010.<br />
Direkte bestellings: bestel@bmedia.co.za<br />
Deeloproepe: 0860 26 33 42 of 0860 BMEDIA<br />
e-aankope: www.bybelmedia.co.za