Algemeen boekhouden – deel I - Lessius

Algemeen
boekhouden
DEEL 1
Bachelor: 1 ste opleidingsfase
2012-2013
Herman Van den Brande

INHOUDSTAFEL deel I
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 4
1.1 De registreerfunctie van de boekhouding 4
1.2 De waardemeter in de boekhouding 5
1.3 De balans 5
1.4 De rekeningen: actiefrekeningen en passiefrekeningen 9
1.5 Het dagboek 14
1.6 De praktische boekhoudkundige verwerking van de inschrijvingen 16
1.7 De proefbalans en saldibalans 17
1.7.1 De proefbalans 17
1.7.2 Het saldo van een rekening 18
1.7.3 De saldibalans 18
1.8 Enkele bedrijfseconomische bedenkingen bij de balans 20
1.9 Opgave i.v.m. het boekhoudsysteem en de basisprincipes 21
2. Resultatenrekening 22
2.1 Kostenrekeningen en opbrengstenrekeningen 22
2.2 Opstelling van de resultatenrekening met voorraad 27
2.3 De bestemming van het resultaat 31
2.4 Het afsluiten van de rekeningen 33
2.5 Het opstellen van de jaarrekening 36
2.6 De heropening bij de aanvang van het volgend boekjaar 37
EXTRA: schema chronologie van een boekhoudjaar 38
2.7 Uitgewerkt voorbeeld en opgaven 39
2.7.1 Oefening: onderneming ALFA, heropening 39
2.7.2 Oefening: onderneming ALFA, afsluiting 47
2.7.3 Oefening: onderneming GAMMA, afsluiting 50
3. Elementaire begrippen over BTW en
de boekhoudkundige verwerking 54
3.1 Principe 54
3.2 De BTW tarieven 56
3.3 De BTW-belastingplichtigen 57
3.4 De BTW-aangifte 58
3.5 De boekhoudkundige verwerking 58
3.5.1 Verkoopfacturen en contante verkopen voor goederen en diensten 58
3.5.2 Verkoopfacturen voor vaste activa van de onderneming 60
3.5.3 Aankoopfacturen voor vaste activa (investeringen) 61
3.5.4 Aankoopfacturen voor goederen en kosten 61
3.6 Enkele speciale gevallen 63
3.6.1 De niet-aftrekbare BTW 63
3.6.2 BTW Intracommunautair 65
3.6.3 BTW op werken in onroerende staat 66
3.6.4 BTW op creditnota’s verkoop 67
3.6.5 BTW op creditnota’s aankoop 68
3.7 Periodieke BTW-afrekening 69
3.8 Boekhoudkundige verplichtingen opgelegd door de BTW-wetgeving 71
INHOUDSTAFEL deel I 2

4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 74
4.1 Commerciële en financiële kortingen 74
4.1.1 Commerciële korting op factuur 74
4.1.2 Commerciële korting op creditnota 77
4.1.3 Financiële kortingen 79
4.1.4 Commerciële en financiële kortingen 80
4.2 Aangerekende kosten en waarborg voor herbruikbare verpakking 82
4.2.1 Aangerekende kosten 82
4.2.2 Waarborg voor herbruikbare verpakking 83
4.3 Vooruitbetalingen 86
4.4 Het gebruik van de betaalkaarten 88
4.5 Het gebruik van “PROTON” 90
4.6 Het gebruik van kredietkaarten 91
4.7 Het gebruik van de cheque 93
4.8 De wisselbrief als betaal- en kredietinstrument 95
4.9 Facturen in vreemde munten 100
4.10 De rekening 'Interne overboekingen' 102
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 103
5.1 Wie is onderworpen aan de wet van 17 juli 1975 ? 104
5.2 De wettelijke voorschriften voor de organisatie van de boekhoudkundige 106
inschrijvingen en het opstellen van de jaarrekening
5.2.1 De boekhouding van de kleine onderneming 106
5.2.2 De boekhouding van de middelgrote en de grote ondernemingen 107
5.3 Algemeen boekhoudkundige bepalingen 108
5.3.1 De verplichting tot het voeren van een boekhouding 108
5.3.2 De volledigheid van de boekhouding 109
5.3.3 De voorschriften inzake het bijhouden van de boeken en de rekeningen 110
5.3.4 Het verantwoordingsstuk, het centraal boek en het inventarisboek 112
5.3.5 Het wettelijk verplicht rekeningstelsel 114
5.3.6 De jaarrekening 115
bijlage: Jaarrekening: volledig schema in duizenden euro’s
INHOUDSTAFEL deel I 3

1.
Het boekhoudsysteem en de
basisprincipes
In dit onderhavig hoofdstuk bespreken we uitvoerig de basisprincipes van het boekhoudsysteem. Daarbij
wordt niets nieuws uitgevonden, de uitvinding van het boekhouden zoals we nu gebruiken gaat terug tot
de 15de eeuw en het boek van de Franciscaner monnik Luca Pacioli 'De Summa Aritmetica'.
Om de logica van het boekhoudgeheel duidelijk te stellen wordt geopteerd om langzamerhand door
redenering zelf het systeem op te bouwen. Daarom wordt vooreerst de opdracht van de boekhouding
vastgelegd en de gebruikte maatstaf behandeld.
Vervolgens wordt het begrip balans gedefinieerd dat langs verdere redenering leidt tot de werking van
de rekeningen. Daarna komen de journaalposten aan bod die een andere ordening van dezelfde
gegevens verschaffen. Tenslotte komen reeds de eerste begrippen inzake de opstelling van balans en
resultatenrekening aan bod.
1.1 De registreerfunctie van de boekhouding
De boekhouding heeft tot doel onder geschreven vorm een chronologische ordening
(tijdsordening) en een zakelijke ordening (per soort transactie) van de wijzigingen in de
ondernemingswaarden te geven.
Met 'ondernemingswaarden' bedoelen we de bezittingen, vorderingen en schulden van de
onderneming.
Het optekenen van voormelde verrichtingen en het groeperen ervan moet op een dusdanige wijze
kunnen gebeuren, zodat de invloed van de wijzigingen voortdurend kan worden afgemeten en dit
op consistente wijze.
Deze doelstelling wordt niet beïnvloed door de ondernemingsactiviteit (distributiebedrijf,
productiebedrijf, dienstverlenend bedrijf, organisatie uit de non-profit sector ...), enkel de wijze
waarop de verrichtingen zullen geregistreerd worden, zal afgestemd worden op de specifieke
behoeften van de onderneming.
Opmerkelijk is dat de redeneringswijze en de basisprincipes van de boekhouding dezelfde blijven
ongeacht de gebruikte boekhoudsystemen.
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 4

1.2 De waardemeter in de boekhouding
Wanneer men weet dat een onderneming € 75 000,00 tegoed heeft op haar bankrekening,
200.000 kg handelswaren bezit en 2 ha grond, kan men onmogelijk een uitspraak doen over de
totale bezittingen van de onderneming. De voormelde elementen kunnen inderdaad niet tot een
zinvol geheel opgeteld worden.
Indien de goederen € 25 000,00 waard zijn en de grond € 200 000,00 dan is het totale bezit van
de onderneming € 300 000,00.
Door de diverse bezittingen van de onderneming in geldwaarde uit te drukken, kan een zinvolle
uitspraak gedaan worden.
Het geld heeft de eigenschap een gemeenschappelijke waardemeter te zijn, waardoor heterogene
elementen kunnen uitgedrukt worden in optelbare getallen en aftrekbare getallen.
Weliswaar moet aan het voorgaande toegevoegd worden dat de geldwaarde als maatstaf geen
volmaakte maatstaf is. Inderdaad de waarde van het geld wijzigt in de tijd, gezien het de
uitdrukking van de koopkracht vertegenwoordigt. Het geld als meetinstrument is dus niet
volmaakt daar het aan wijzigingen onderhevig is, en dit in tegenstelling tot andere meeteenheden
zoals de meter, de kilogram, het uur, de calorie enz...
1.3 De balans
In deze paragraaf wordt uitgegaan van kleine op elkaar aansluitende voorbeelden. De redenering
en de cijfermatige verwerking volgen elkaar stapsgewijs op.
� 1) In het voorgaande werd gesteld dat de boekhouding het registreren van de wijzigingen
in de onderneming beoogt.
De onderneming moet bijgevolg beschouwd worden als een autonome, zelfstandige
entiteit. In de boekhouding moet daarom een essentieel onderscheid gemaakt worden
tussen de onderneming enerzijds en de eigenaar ervan anderzijds.
Dit houdt in dat de onderneming, die inbrengen ontvangen heeft vanwege de
eigenaar(s), ten allen tijde moet in staat zijn rekenschap af te leggen d.w.z.
a) Hoe werden de ontvangen middelen aangewend?
M.a.w. welke zijn de bezittingen van de onderneming?
b) Welke middelen hebben de eigenaars aan de onderneming ter beschikking gesteld?
M.a.w. wat is de schuld van de onderneming tegenover haar eigenaars?
Voorbeeld: op 20X1-10-01 richt de heer Janssens de eenpersoonsonderneming op
door € 75 000,00 op een zichtrekening bij een bankinstelling te storten.
Na boeking op basis van het bankrekeninguittreksel met nummer 1 van de bank:
Bezit per 20X1-10-01 Schuld per 20X1-10-01
Bank R/C 75 000,00 Kapitaal 75 000,00
Totaal bezit 75 000,00 Totale schuld 75 000,00
� 2) Wanneer de onderneming gelden opneemt bij derden wordt dezelfde redenering
gehouden..
Namelijk:.
a) hoe werden de ontvangen middelen aangewend? (=bezit)
b) welke sommen is de onderneming aan derden verschuldigd? (=schuld)
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 5

Voorbeeld: op 20X1-10-03 stelt de heer Peeters € 25 000,00 ter beschikking van de
onderneming voor zes maanden onder de vorm van een lening (zonder rente). Het
bedrag wordt ontvangen in baar geld.
Na registratie op basis van het leningscontract en van het kasdocument met nr. 1:
Bezit per 20X1-10-03 Schuld per 20X1-10-03
Kas 25 000,00 Kapitaal 75 000,00
Bank R/C 75 000,00 Lening Peeters 25 000,00
Totaal bezit 100 000,00 Totale schuld 100 000,00
Uit deze toestand blijkt dat de totale bezittingen van de onderneming gelijk zijn aan
haar schulden, waarvan een deel tegenover de eigenaar en een deel tegenover
derden.
Het verschil tussen de twee soorten schulden is te vinden in het terugbetalingtijdstip.
De lening van derden moet op een welbepaald tijdstip terugbetaald worden, terwijl de
schuld tegenover de handelaar als niet opeisbaar moet beschouwd worden, gezien de
terugtrekking van deze middelen een einde zou stellen aan de onderneming.
Deze staat van bezittingen en schulden noemen we de balans.
Uit de balans blijkt dat
het totaal van de bezittingen = het totaal van de schulden
ACTIEF = PASSIEF
Deze gelijkheid is de eerste basisregel van het dubbel boekhouden.
Uit het voorgaande blijkt eveneens dat:
� het passief de samenstelling van de aangetrokken financieringsmiddelen
aangeeft
� het actief aangeeft hoe de aangetrokken middelen aangewend worden.
� 3) Voorbeeld:
De handelaar koopt bij de n.v. INSTALMA machines en toebehoren op 20X1-10-07
voor € 10 000,00 , die onmiddellijk geleverd worden en betaalbaar zijn als volgt:
- aankoopfactuur: z/nr. 1015, o/nr. 1 van 20X1-10-07
- contant: € 10 000,00 op 20X1-10-10
Na elke verrichting kan dus een nieuwe balans opgesteld worden. In dit voorbeeld
verhogen de activa, terwijl eveneens de passiva in de zelfde mate toenemen.
ACTIEF per 20X1-10-07 PASSIEF
Installaties, machines
& uitrusting
10 000,00 Kapitaal 75 000,00
Kas 25 000,00 Lening Peeters 25 000,00
Bank R/C 75 000,00 Leveranciers 10 000,00
Totaal bezit 110 000,00 Totale schulden 110 000,00
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 6

� 4) Op 20X1-10-10: betaling van € 10 000,00 aan de n.v. INSTALMA per kas
Na boeking op basis van het kasdocument met nummer 2:
ACTIEF per 20X1-10-10 PASSIEF
Installaties, machines
& uitrusting
10 000,00 Kapitaal 75 000,00
Kas 15 000,00 Lening Peeters 25 000,00
Bank R/C 75 000,00
Totaal bezit 100 000,00 Totale schulden 100 000,00
� 5) Op 20X1-10-20 beslist Peeters, die eerder een lening van € 25 000,00 toestond, om
mede-eigenaar te worden van de onderneming. Hij zal € 15 000,00 van zijn lening
omzetten in “Kapitaal”.
Janssens, de oprichter, heeft dus € 75 000,00 en Peeters € 15 000,00 geïnvesteerd in
de onderneming. Janssens en Peeters zijn nu partners.
Na boeking op basis van een kopie van deze overeenkomst:
ACTIEF per 20X1-10-11 PASSIEF
Installaties, machines
& uitrusting
10 000,00 Kapitaal 90 000,00
Kas 15 000,00 Lening Peeters 10 000,00
Bank R/C 75 000,00
Totaal bezit 100 000,00 Totale schulden 100 000,00
� 6) Op 20X1-11-30: aankoop grond € 50.000,00 betaling per bank
Na boeking op basis van het bankrekeninguittreksel (nr. 2) van de bank:
ACTIEF per 20X1-11-30 PASSIEF
Terreinen 50 000,00 Kapitaal 90 000,00
Installaties, machines
& uitrusting
Kas 15 000,00
Bank R/C 25 000,00
10 000,00 Lening Peeters 10 000,00
Totaal bezit 100 000,00 Totale schulden 100 000,00
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 7

Karakteristiek is dat telkens wanneer een verrichting plaatsvindt, een nieuwe balans dient
opgesteld te worden, terwijl het evenwicht tussen actief en passief behouden blijft.
Gezien echter na iedere verrichting een nieuwe balans moet opgesteld worden, is dergelijke
registratiemethode praktisch niet uitvoerbaar en moet naar een aangepaste methode voor
registratie gezocht worden.
Uit het voorgaande kunnen volgende conclusies getrokken worden:
1) telkens wanneer er een verrichting plaatsvindt die de ondernemingsraden beïnvloedt,
dient een nieuwe balans opgesteld te worden.
2) telkens wanneer een balans opgesteld wordt kan het evenwicht tussen actief en passief
behouden worden.
3) elke verrichting die aanleiding geeft tot het opstellen van een nieuwe balans dient
gerechtvaardigd te worden door een document.
In volgorde van de verrichtingen zijn de documenten de volgende:
- storting van het beginkapitaal op een bankrekening: rekeninguittreksel van de bank
- opname van een lening bij Peeters: de leningsovereenkomst
- aankoop van de verpakkingsmachine: aankoopfactuur
- betaling van de factuur via kas: kasdocument zijnde een ontvangstbewijs,
afgeleverd door de leverancier.
- Omzetting van lening in “kapitaal”
- aankoop van een grond: de notariële akte en het rekeninguittreksel van de bank
4) Gezien na iedere verrichting een nieuwe balans moet opgesteld worden, is dergelijke
registratiemethode praktisch niet uitvoerbaar en moet naar een meer aangepaste
methode voor de registratie gezocht worden.
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 8

1.4 De rekeningen: actiefrekeningen en passiefrekeningen
Uit voorgaande voorbeelden kan afgeleid worden dat de wijziging in een post van de balans
eveneens een wijziging van een ander element met zich brengt, zodat de fundamentele gelijkheid
actief/passief behouden blijft.
Het is dan ook mogelijk de voorgaande verrichtingen als volgt te schematiseren in een
vierkolommen schema.
ACTIEF PASSIEF
VERMEERDERING
+
VERMINDERING
-
VERMINDERING
-
VERMEERDERING
+
1) Bank 75 000,00 Kapitaal 75 000,00
2) Kas 25 000,00 Lening
Installaties
Peeters
25 000,00
3) machines &
uitrust.
10 000,00 Leveranciers 10 000,00
4) Kas 10 000,00 Leveranciers 10 000,00
5) Lening Peeers 15 000,00 Kapitaal 15 000,00
6) Terreinen 50 000,00 Bank 50 000,00
160 000,00 60 000,00 25 000,00 125 000,00
100 000,00 100 000,00
Uit dit vierkolommenschema kunnen volgende besluiten getrokken worden:
1) Het fundamenteel evenwicht tussen actief en passief blijft behouden.
2) Volgende wijzigingen kunnen zich voordoen:
a) Vermeerdering van actief en vermeerdering van passief (voorbeelden 1,2 en 3)
b) Vermindering van actief en vermindering van passief (voorbeeld 4)
c) Vermindering van een passiefpost en vermeerdering van een andere passiefpost
(voorbeeld 5)
d) Vermindering van een actiefpost en vermeerdering van een andere actiefpost
(voorbeeld 6)
3) In tegenstelling met de balans welke de toestand na iedere verrichting geeft, kan in
een vierkolommenschema de relatie tussen de verschillende elementen gevolgd
worden. De uiteindelijke toestand van een actief- of passiefelement komt in het
schema echter niet tot uiting.
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 9

Teneinde alle verrichtingen met betrekking tot een bepaald element te groeperen, gebruikt men
rekeningen. Van elk actief- en passiefelement wordt een aangepaste rekening gehouden.
Deze T-rekeningen hebben de vorm van een hoofdletter T en worden daarom ook wel Trekeningen
genoemd, (ook scontrovorm genoemd). Vroeger waren alle rekeningen verzameld in
één 'groot boek', zodat men ook sprak van de grootboekrekeningen en het grootboek.
DEBET
nummer en naam van de rekening
CREDIT
datum nr omschrijving bedrag datum nr omschrijving bedrag
De linkerzijde van de rekening noemt men de debetzijde, de rechterzijde de creditzijde.
Een rekening debiteren betekent een bedrag inschrijven op de linkerzijde van de rekening.
Een rekening crediteren betekent een bedrag inschrijven op de rechterzijde van de rekening.
Door de grondvoorwaarde van het dubbel boekhouden, nl. actief=passief en door
het hierboven ontwikkelde systeem van rekeningen, bekomt men volgende regel:
DEBET = CREDIT
en nooit debet zonder credit
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 10

Hernemen we bovenstaande vierkolommenschema:
ACTIVA PASSIVA
nummer + - - +
verrichting debet credit debet credit
1, 2 & 3
4
5
6
Aldus kunnen volgende regels geformuleerd worden:
� De rekeningen welke voorkomen op de actiefzijde van de balans, zijn de actiefrekeningen. Zij
worden gedebiteerd bij elke vermeerdering en gecrediteerd bij elke vermindering.
� De rekeningen welke voorkomen op de passiefzijde van de balans, zijn de passiefrekeningen.
Zij worden gedebiteerd bij elke vermindering en gecrediteerd bij elke vermeerdering.
Bij het gebruik van de rekeningen dient de volgende redeneringsmethode gevolgd:
Stap 1: Welk is het document dat de boeking verrechtvaardigt?
Stap 2: Welke ondernemingswaarde betreft het? Een actief? Een passief?
Stap 3: Ingeval het een actief betreft: gebruik een actiefrekening.
Ingeval het een passief betreft: gebruik een passiefrekening.
Stap 4: Welke wijziging van de vastgestelde ondernemingswaarde dient er geregistreerd te
worden? Een vermeerdering? Een vermindering?
Stap 5 Moet er gedebiteerd of gecrediteerd worden?
Stap 6: Controleer na elke boeking op de rekeningen of het gedebiteerde bedrag wel degelijk
gelijk is aan het gecrediteerde bedrag.
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 11

De verrichtingen uit het voorbeeld kunnen dus nu ingeschreven worden op T-rekeningen.
D 2200 TERREINEN C
datum nr omschrijving bedrag datum nr omschrijving bedrag
X1-11-30 6 Aankoop grond 50 000,00
D 230 INSTALLATIES, MACHINES & UITRUSTING C
datum nr omschrijving bedrag datum nr omschrijving bedrag
X1-10-07 3 Aankoop machine 10 000,00
D 5500 BANK zichtrekening C
datum nr omschrijving bedrag datum nr omschrijving bedrag
X1-10-01 1 Storting door eigenaar 75 000,00 X1-11-30 6 Aankoop terrein 50 000,00
D 570 KAS C
datum nr omschrijving bedrag datum nr omschrijving bedrag
X1-10-03 2 Storting Peeters 25 000,00 X1-10-10 4 n.v. Instalma o/n 1 10 000,00
D 100 KAPITAAL C
datum nr omschrijving bedrag datum nr omschrijving bedrag
X1-10-01 1 Inbreng door eigenaar 75 000,00
X1-10-20 5 Omzetting lening
Peeters
15 000,00
D 174 LENING PEETERS C
datum nr omschrijving bedrag datum nr omschrijving bedrag
X1-10-20 5 Omzetting lening
Peeters
15 000,00 X1-10-03 2 Storting Peeters 25 000,00
D 440 LEVERANCIERS C
datum nr omschrijving bedrag datum nr omschrijving bedrag
X1-10-10 4 n.v. Instalma o/nr. 1 10 000,00 X1-10-07 3 n.v. Instalma o/nr. 1 10 000,00
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 12

Door de verrichtingen uit het voorbeeld op rekeningen in te schrijven, krijgt men een overzicht
van de verrichtingen met betrekking tot elk actief- en passiefelement afzonderlijk, die zich in de
beschouwde periode hebben voorgedaan.
De inschrijving op de rekeningen geeft aldus een logische, zakelijke ordening van de gedane
transacties.
Uit voorgaande rekeningen kan een tussentijdse balans per 20X1-11-30 opgesteld worden.
ACTIEF
BALANS
per 20X1-11-30 PASSIEF
Terreinen 50 000,00 Kapitaal 90 000,00
Installaties, machines &
uitrusting
Kas 15 000,00
Bank R/C 25 000,00
Totaal bezit 100 000,00
10 000,00 Lening Peeters 10 000,00
Deze balans stemt volledig overeen met deze van blz. 5 punt 7.
Totale schulden 100 000,00
Alhoewel de inschrijving van de verrichtingen op rekeningen ons een logische indeling geeft en
materieel praktisch is, gezien niet telkens een nieuwe balans dient opgesteld te worden, is de
registratie niet volledig genoeg.
Inderdaad is het moeilijk om van elke verrichting de tegenzijde te vinden, terwijl de diverse
rekeningen geen overzicht geven van de opvolgingen van de verrichtingen en evenmin toelaten
een overzicht te krijgen van de verrichtingen die zich op een bepaalde dag of gedurende een
bepaalde periode voorgedaan hebben.
Wij zijn uitgegaan van de opstelling van een balans telkens een wijziging in de
ondernemingswaarden vastgesteld wordt. De balans is daarbij een 'foto' van de toestand van de
onderneming op een welbepaald ogenblik. Dit ogenblik wordt aangeduid door de datum bovenaan
de balans.
Ingevolge de veelvuldige te verwerken verrichtingen is de balans voorbijgestreefd en hebben we
verkozen om niet meer telkenmale een foto op te maken doch op rekeningen voortdurend de
wijzigingen in de ondernemingswaarden te registreren.
Na deze registraties, en op het moment dat men zelf kan kiezen, wordt dan vanuit de rekeningen
terug naar de balans gegaan. Deze laatste geeft dan een synthetisch overzicht van de toestand
van de onderneming op het gekozen tijdstip.
De balans en de rekeningen hebben bijgevolg elk een afzonderlijke betekenis en een afzonderlijke
functie. Tussen de balans en de rekening kunnen daarom volgende verschillen genoteerd worden:
BALANS REKENING
� geldig op een bepaald moment � omvat alle opeenvolgende wijzigingen
� omvat alle activa en passiva � volgt één welbepaald actief of passief op
� indeling in actief en passief � indeling in debet en credit
� basisregel: actief = passief � afgeleide regel: binnen de rekeningen debet =
credit
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 13

1.5 Het dagboek
Teneinde een chronologische registratie van de verrichtingen mogelijk te maken, wordt een
dagboek bijgehouden, waarbij iedere verrichting onder de vorm van een journaalpost
ingeschreven wordt.
De journaalposten worden als volgt opgesteld:
datum
Naam gedebiteerde rekening(en) debet-
bedragen
aan Naam gecrediteerde rekening(en) credit-
bedragen
omschrijving
verrechtvaardigingsdocument
nummers van de gedebiteerde/gecrediteerde rekeningen
volgnummer journaalpost
De aanduiding 'aan' heeft feitelijk geen enkele betekenis, en dient enkel om een duidelijke
scheiding te maken tussen de rekeningen welke gedebiteerd worden en die, welke gecrediteerd
worden.
Gelet op de regel "debet = credit", die afgeleid werd uit het ontwikkelde rekeningsysteem, blijkt
dat elke journaalpost een evenwicht tussen de debetbedragen en de creditbedragen moet
vertonen.
De totalen van de debetkolom en de creditkolom van het dagboek, moeten aan elkaar gelijk zijn.
Dit verschaft een eerste controle op de juistheid van de inschrijvingen. Merk op dat de controle
beperkt is tot de mathematische juistheid van de inschrijving en geenszins een waarborg geeft
over de juistheid van de ingeschreven journaalposten (foutieve rekening gebruikt, rekening ten
onrechte gedebiteerd of gecrediteerd).
Ter illustratie hernemen we het bovenstaande voorbeeld en stellen de journaalposten voor de
zeven verrichtingen op.
Zie op volgende bladzijde.
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 14

20X1-10-01
1 5500 Bank zichtrekening 75 000,00
100 aan Kapitaal 75 000,00
Oprichting van de onderneming
Rekeninguittreksel nr. 1
20X1-10-03
2 570 Kas 25 000,00
489 aan Lening Peeters 25 000,00
Lening 6 maanden
Leningscontract, kasdocument nr. 1
3 240 Installaties, machines &
uitrusting
20X1-10-07
10 000,00
440 aan Leveranciers 10 000,00
Aankoop machine
Factuur Instalma n.v z/n 1015, o/n 1
20X1-10-10
4 440 Leveranciers 10 000,00
570 aan Kas 10 000,00
Betaling Instalma z/nr. 1015, o/nr. 1
Kasdocument nr. 2
20X1-10-20
5 489 Lening Peeters 15 000,00
100 aan Kapitaal 15 000,00
Omzetting lening Peeters in aandelen
Kopie overeenkomst
20X1-11-30
6 2200 Terreinen 50 000,00
5500 aan Bank zichtrekening 50 000,00
Aankoop terrein gelegen te …
Notariële akte , Rekeninguittreksel nr. 2
over te dragen 185 000,00 185 000,00
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 15

1.6 De praktische boekhoudkundige verwerking van de inschrijvingen
De in vorige paragrafen gehouden redenering kan als volgt samengevat worden:
uitgaande van een balans waarbij actief en passief in evenwicht waren, werd een
rekeningsysteem ontwikkeld waarbij debet gelijk is aan credit en een zakelijke ordening van de
verrichtingen gegeven wordt.
Ter aanvulling hiervan werden het dagboek en de journaalposten ontwikkeld, die een
chronologische registratie van de verrichtingen mogelijk maken.
In de praktijk van de boekhoudkundige registratie wordt de omgekeerde weg gevolgd:
1) de verrichtingen worden in volgorde van de datum ingeschreven in het dagboek,
2) de aldus opgetekende gegevens worden stelselmatig op rekeningen overgebracht,
3) periodisch, en ten minste eenmaal per jaar, wordt uit de gedane inschrijvingen een balans
opgesteld.
Dagelijks: ZONDER UITSTEL
Verrechtvaardigings-
document
XXX 123 123
aan YYY
Periodisch: minimaal éénmaal per jaar:
Inventarislijst
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 16
123
Kolommenbalans:
- proefbalans
- saldibalans
- regularisaties
Jaarrekening
� balans
� resultatenrekening
� ….
Opmerking:
Dit voorlopig schema wordt in hoofdstuk 2 verder aangevuld.
XXX
YYY
ZZZ
123

1.7 De proefbalans en saldibalans
Uit de hierboven aangegeven werkwijze blijkt dat noodzakelijkerwijze elk bedrag dat in het
dagboek ingeschreven wordt, eveneens op een rekening moet voorkomen.
Gelet op het feit dat het systeem tussen het dagboek en de rekeningen, in het beschouwde
systeem, berust op een systeem van overschrijven, waarbij fouten niet uitgesloten zijn, is het
nodig bij het opstellen van de balans de overeenstemming tussen dagboek en rekeningen na te
gaan. Daartoe dient de proefbalans.
1.7.1 De proefbalans
De proefbalans wordt opgesteld op een werkblad en is een samenvatting van de rekeningen met
vermelding van de totalen van hun respectievelijke debet- en creditinschrijvingen. De totalen van
debet- en creditkolom van de proefbalans moeten in evenwicht zijn en gelijk zijn aan het totaal
van het dagboek.
De proefbalans van het hierboven ontwikkelde voorbeeld wordt opgemaakt op basis van de
volgende gegevens:
� de totalen van de debetzijde en de creditzijde van de grootrekeningen (zie blz. 12)
De grootboekrekeningen worden getotaliseerd en de tussentotalen in debet en credit worden ook
aangeduid op de rekeningen.
rekening
nummer
naam van de rekening
PROEFBALANS
debet credit
2200 Terreinen 50 000,00
230
Installaties, machines &
uitrusting
10 000,00
5500 Bank zichtrekening 75 000,00 50 000,00
570 Kas 25 000,00 10 000,00
100 Kapitaal 90 000,00
174 Lening Peeters 15 000,00 25 000,00
440 Leveranciers 10 000,00 10 000,00
totaal 185 000,00 185 000,00
Daarbij dient opgemerkt dat de controle tussen de proefbalans en het dagboek enkel een
mathematische controle is, die aangeeft dat de bedragen van het dagboek ook voorkomen in de
rekeningen. Dit geeft echter geen waarborg voor de juistheid van de boekhouding (foutieve
journaalposten gemaakt, bedragen op foutieve rekeningen ingeschreven) noch van de
proefbalans (elkaar opheffende telfouten, bedragen naast verkeerde rekeningnamen
ingeschreven).
Teneinde de juistheid van de rekeningen te onderzoeken worden vervolgens de saldi der
rekeningen getrokken en een saldibalans opgesteld.
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 17

1.7.2 Het saldo van een rekening
Het saldo van een rekening is het verschil tussen het totaal van de debetinschrijvingen en het
totaal van de creditinschrijvingen.
Naargelang de aard van het saldo, spreekt men van een debetsaldo en een creditsaldo.
Een rekening vertoont een debetsaldo als het totaal van de debetinschrijvingen het totaal van de
creditinschrijvingen overtreft.
Een rekening vertoont een creditsaldo als het totaal van de creditinschrijvingen groter is dan het
totaal van de debetinschrijvingen.
1.7.3 De saldibalans
De saldibalans volgt op de proefbalans en geeft een overzicht van de rekeningen met hun
respectievelijke saldo.
Gezien de saldibalans opgesteld wordt vertrekkende van de proefbalans, waarbij debet en credit
in evenwicht zijn, moet ook de saldibalans gelijke totalen van debet- en creditsaldi vertonen.
rekening
nummer
naam van de rekening
PROEFBALANS SALDIBALANS
debet credit debet credit
2200 Terreinen 50 000,00 50 000,00
230
Installaties, machines &
uitrusting
10 000,00 10 000,00
5500 Bank zichtrekening 75 000,00 50 000,00 25 000,00
570 Kas 25 000,00 10 000,00 15 000,00
100 Kapitaal 90 000,00 90 000,00
174 Lening Peeters 15 000,00 25 000,00 10 000,00
440 Leveranciers 10 000,00 10 000,00
totaal 185 000,00 185 000,00 100 000,00 100 000,00
Teneinde de juistheid van de boekhoudkundige saldi te onderzoeken en zo nodig te regulariseren,
zal men deze saldi vergelijken met de inventaris.
Met "inventaris opnemen" bedoelt men de werkzaamheden van het fysisch opnemen en nagaan
van de aanwezige hoeveelheden en elementen, de waardering ervan en dit zowel voor de
bezittingen als voor de schulden. Wij komen verder uitgebreid terug op de wettelijke
verplichtingen terzake.
In het behandelde voorbeeld geeft de inventarisopname per 30 november 20X1 volgende
gegevens:
� Terreinen: ligging Boomsesteenweg - Aartselaar
� gekocht 20X1-11-30
� aanschaffingswaarde: € 50 000,00
� Installaties, machines en uitrusting:
� 1 machine Instalma volledig met toebehoren
� aanschaffingsdatum: 20X1-10-07
� aanschaffingswaarde: € 10 000,00
� Bank: rekeninguittreksel 20X1-11-30: tegoed € 25 000,00
� Kas: volgens fysische opname: 30 briefjes van € 500,00
� Lening Peeters: € 10 000,00 volgens leningsakte d.d. 20X1-10-03 en
aangepast met overeenkomst van 20X1-10-20
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 18

De vergelijking van de saldi uit de saldibalans tonen aan dat deze volledig overeenstemmen met
de inventaris, zodat de balans per 20X1-11-30 de volgende is:
ACTIEF
BALANS
per 20X1-11-30
PASSIEF
Terreinen 50 000,00 Kapitaal 90 000,00
Installaties, machines &
uitrusting
Kas 15 000,00
Bank R/C 25 000,00
Totaal bezit 100 000,00
10 000,00 Lening Peeters 10 000,00
Totale schulden 100 000,00
Aldus kan gesteld worden dat de balans overeenstemt met de inventaris, na de waardering ervan,
op boekhoudkundige wijze voorgesteld.
De verschillen tussen de "balans" en de "inventaris" kunnen als volgt samengevat worden
BALANS INVENTARIS
� opgesteld uit de boekhouding � opgemaakt via fysische waarneming
� omvat alle activa en passiva � omvat alle bezittingen, vorderingen,
schulden en verbintenissen
� indeling in actief en passief � opgemaakt onder lijstvorm
� basisregel: actief = passief
� uitgedrukt in EURO of BEF � bij de opname zijn sommige elementen
in hoeveelheid (liter, stuks, kilogram)
en bestaat er een waarderingsprobleem
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 19

1.8 Enkele bedrijfseconomische bedenkingen bij de balans
Uit het voorgaande blijkt dat de onderneming als een zelfstandig geheel moet worden aanzien,
los van de ondernemer.
Het vermogen van de onderneming is dus economisch gescheiden van het vermogen van de
ondernemer. Het vermogen van de ondernemer omvat naast het deel van zijn vermogen dat
voorbestemd werd voor handelsdoeleinden, ook alle andere bezittingen.
De onderneming beschikt bij haar oprichting slechts over het kapitaal dat haar door de
ondernemer werd toevertrouwd, dit is het vermogen van de onderneming. In de
vennootschapsvormen wordt de scheiding van de vermogens nog verder doorgevoerd en krijgt
men niet alleen een economische maar ook een juridische scheiding.
De ondernemer zal echter buiten het beginvermogen eveneens andere financieringsmiddelen
aantrekken (lening, schulden aan leveranciers, enz ...) en aldus haar totaal vermogen vergroten.
Binnen het totaal vermogen kunnen we dus twee delen onderscheiden:
� het kapitaal = eigen vermogen
� de schulden tegenover
derden
= vreemd vermogen
Omdat de vermogenscomponenten voorkomen op het passief van de balans wordt ook gesproken
van de passieve financiering. Hoe dit aangetrokken vermogen aangewend wordt, kan afgelezen
worden op de actiefzijde van de balans. De aanwending van het vermogen wordt dikwijls als
actieve financiering gekenmerkt.
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 20

1.9 Opgave i.v.m. het boekhoudsysteem en de basisprincipes
Opgave:
Onderneming ALFA beschikt over onderstaande activa en passiva.
� Stel ze in balansvorm.
� Hoe groot is het kapitaal van de onderneming?
Leveranciers € 650 000,00
Door ALPHA toegestane lening € 100 000,00
Handelsdebiteuren (klanten) € 735 000,00
Ontvangen voorschotten klanten € 80,000,00
Kas € 12,000 00
Bank (tegoed) € 210 000,00
Postgiro € 60 000,00
Machines, uitrusting & installaties € 90 000,00
Rollend materieel € 42 000,00
Voorraad handelsgoederen € 425 000,00
Actief
BALANS
� �
� �
� �
� �
� �
� �
� �
� �
� �
totaal activa totaal passiva
Passief
1. Het boekhoudsysteem en de basisprincipes 21

2.
Resultatenrekening
2.1 Kostenrekeningen en opbrengstenrekeningen
Tot 1975 kende België slechts een zeer beperkte reglementering op de boekhouding van de
kostenrekeningen en opbrengstrekeningen
Het doel van elke onderneming is winst te realiseren door het aan - en verkopen van
producten of het presteren van diensten.
De boekhouding moet bijgevolg derwijze gevoerd worden dat periodisch kan overgegaan
worden tot het bepalen van het behaalde resultaat nl. winst of verlies.
Bovendien moet de registratiewijze die daartoe gebruikt wordt, beantwoorden aan de in de
vorige paragrafen uitgewerkte regels.
Teneinde daartoe te komen wordt het gebruikte voorbeeld uitgebreid met een aantal
bijkomende verrichtingen:
� op 20X1-12-01 wordt een magazijn gehuurd voor € 1 000,00 per maand
� op 20X1-12-01 koopt de heer Janssens een partij goederen voor € 15 000,00
� op 20X1-12-19 verkoopt de heer Janssens de volledige partij tegen € 24 000,00
� op 20X1-12-20 ontvangt de heer Janssens een commissieloon voor tussenkomst bij een
transactie van € 800,00.
Het resultaat van de gedane verrichtingen kan als volgt becijferd worden:
Opbrengsten uit de verkoop van handelsgoederen 24 000,00 opbrengst
Kosten voor aankoop van handelsgoederen - 15 000,00 kost
BRUTO MARGE = 9 000,00
Betaalde huur - 1 000,00 kost
8 000,00
Ontvangen commissieloon + 800,00 opbrengst
RESULTAAT WINST = 8 800,00
2. Resultatenrekeningen 22

De boekhoudkundige verwerking verloopt als volgt:
� 7) Op 20X1-12-01 wordt een magazijn gehuurd: de huur voor de maand december ,
€ 1 000,00 wordt contant betaald, kasdocument nr. 3
D 570 Kas C D 6100 Betaalde huur C
* *
Gezien de betaling per kas gebeurt, is er een vermindering van het actief, zodat de
rekening "kas" moet gecrediteerd worden.
Bovenstaande becijfering toont aan dat de betaalde huur het resultaat negatief
beïnvloedt. De betaalde huur is een kost voor de onderneming en wordt op een
kosten- of lastenrekening gedebiteerd.
Hieruit volgt dat kostenrekeningen gedebiteerd worden voor het bedrag van de
kosten, terwijl creditinschrijvingen verminderingen van kosten registreren.
De journaalpost voor de inschrijving is:
overdracht
20X1-12-01
7 6100 Betaalde huur 1 000,00
185 000,00 185 000,00
570 aan Kas 1 000,00
Betaling huur december magazijn
Kasdocument nr. 3
� 8) Aankoop van een partij handelsgoederen op 20X1-12-01 bij de n.v. Grossico voor
€ 15 000,00 , betaalbaar 15 januari 20X2, z/nr. 3069, o/nr. 2
D 604 Aankopen handelsgoed C D 4400 Leveranciers C
* *
De goederen zijn geleverd aan de onderneming, maar zij werden nog niet betaald.
Er is aldus vermeerdering van schuld tegenover de leveranciers zodat er
vermeerdering van passief is en de leveranciersrekening moet gecrediteerd worden.
Gezien de aankoopprijs van de gekochte goederen het resultaat beïnvloedt wordt
het bedrag van de aankopen op een kostenrekening gedebiteerd met de volgende
journaalpost:
20X1-12-01
8 604 Aankopen handelsgoederen 15 000,00
440 aan Leveranciers 15 000,00
Aankoop handelsgoederen
Factuur z/nr. 3069, o/nr. 2 van 20X1-12-01
2. Resultatenrekeningen 23

� 9) Verkoop van de partij handelsgoederen op 20X1-12-19 aan klant Willems b.v.b.a.
voor € 24 000,00 , betaalbaar op 31 januari 20X2, factuur o/nr. 1
D 400 Handelsdebiteuren C D 700 Verkopen
handelsgoederen
* *
De klant heeft de goederen ontvangen maar zal deze slechts later betalen. De
onderneming heeft dus een vordering op de klant. Vorderingen zijn bezittingen,
actief. De rekening klanten is bijgevolg een actiefrekening en wordt gedebiteerd
voor de vermeerdering nl. het ontstaan van de vordering.
De bekomen verkoopprijs voor de partij handelsgoederen vormt een opbrengst voor
de onderneming. De opbrengsten worden, in het kader van de zakelijke ordening,
op afzonderlijke rekeningen ingeschreven.
Teneinde te voldoen aan het evenwicht debet = credit kan afgeleid worden dat
opbrengstrekeningen, ook batenrekeningen genoemd, gecrediteerd worden voor
het bedrag van de opbrengst, terwijl debetinschrijvingen verminderingen van
opbrengsten aangeven.
Bijgevolg dient volgende journaalpost geboekt:
20X1-12-19
9 400 Handelsdebiteuren 24 000,00
700 aan Verkopen handelsgoederen 24 000,00
Verkoop handelsgoederen Willems b.v.b.a;
Factuur o/nr. 1 van 20X1-12-19
� 10) Op 20X1-12-20 ontvangt de heer Janssens via bankoverschrtijving een bedrag van
€ 800,00 als commissieloon voor aangebrachte zaken vanwege Comitee n.v.
Bankrekeninguittreksel van KBC van 20X1-12-20, nr. 3
D 5500 Bank R/C C D 747 Ontvangen
commissielonen
* *
Gezien door storting het banktegoed verhoogt, dient de actief-rekening Bank
gedebiteerd te worden.
Daarentegen worden de ontvangen commissielonen op een afzonderlijke
opbrengstenrekening ingeschreven.
Gezien de opbrengstenrekeningen gecrediteerd worden voor het bedrag van de
baat, krijgen we volgende post in het dagboek:
20X1-12-20
10 5500 Bank R/C 800,00
747 aan Ontvangen commissielonen 800,00
Ontvangen commissielonen; Comitee n.v.
Rekeninguittreksel nr. 3 van 20X1-12-20
Over te dragen 225 800,00, 225 800,00
2. Resultatenrekeningen 24
C
C

De journaalposten 7 tot en met 10 worden vervolgens overgebracht op de T-rekeningen.
D 2200 TERREINEN C
X1-11-30 6 Aankoop grond 50 000,00
D 230 INSTALLATIES, MACHINES & UITRUSTING C
X1-10-07 3 Aankoop machine 10 000,00
D 4000 HANDELSDEBITEUREN C
X1-12-19 9 Willems o/nr. 1 24 000,00
D 5500 BANK zichtrekening C
X1-10-01 1 Storting door eigenaar 75 000,00 X1-11-30 6 Aankoop terrein 50 000,00
X1-12-20 10 Ontvang commissieloon 800,00
D 570 KAS C
X1-10-03 2 Storting Peeters 25 000,00 X1-10-10 4 n.v. Instalma o/n 1 10 000,00
X1-12-01 7 Huur december 1 000,00
D 100 KAPITAAL C
X1-10-01 1 Inbreng door eigenaar 75 000,00
X1-10-20 5 Omzetting lening
Peeters
15 000,00
D 174 LENING PEETERS C
X1-10-20 5 Omzetting lening
Peeters
15 000,00 X1-10-03 2 Storting Peeters 25 000,00
2. Resultatenrekeningen 25

D 440 LEVERANCIERS C
X1-10-10 4 n.v. Instalma o/nr. 1 10 000,00 X1-10-07 3 n.v. Instalma o/nr. 1,
z/nr 1015
X1-12-01 8 n.v. Grossico o/nr 2,
z/nr. 3069
10 000,00
15 000,00
D 604 AANKOPEN HANDELSGOEDEREN C
X1-12-01 8 n.v. Grossico o/nr 2,
z/nr. 3069
15 000,00
D 6100 BETAALDE HUUR C
X1-12-01 7 Huur magazijn 1 000,00
D 700 VERKOPEN HANDELSGOEDEREN C
X1-12-19 9 Willems o/nr. 1 24 000,00
D 747 ONTVANGEN COMMISSIELONEN C
X1-12-20 10 Bank 800,00
2. Resultatenrekeningen 26

2.2 Opstelling van de resultatenrekening met vooraad
In de verrichtingen van 2.1. werden alle aangekochte goederen verkocht. Deze
veronderstelling werd ingebouwd om het voorbeeld en de redenering eenvoudig te houden,
doch het is duidelijk dat dit praktisch slechts zelden voorkomt en er door de onderneming een
voorraad van grondstoffen, handelsgoederen, enz...- aangehouden wordt.
Bij de opstelling van de resultatenrekening en de balans moet met de voorraad rekening
gehouden worden. Teneinde dit te illustreren wordt aan het bovenstaande voorbeeld één
verrichting toegevoegd. (Dit sluit aan op verrichting nummer 11 van blz. 3 van dit hoofdstuk.)
� 11) Aankoop van handelsgoederen bij de n.v. Importex voor € 7 500,00, geleverd op
20X1-12-30, factuur z/nr. 989, betaalbaar 20X2-01-31.
Zoals hierboven uiteengezet wordt er bij de ontvangst van de goederen en de
factuur geboekt:
Overdracht 225 800,00 225 800,00
20X1-12-30
11 604 Aankopen 7 500,00
4400 aan Leveranciers 7 500,00
Aankoop handelsgoederen
Factuur z/nr. 989, o/nr. 3 van 20X1-12-30
Over te dragen 233 300,00 233 300,00
De T-rekeningen worden onmiddellijk bijgewerkt. Zie bladzijde 29.
Op datum 20X1-12-31 wordt eveneens inventaris gemaakt van alle bezittingen en schulden
van de onderneming.
De inventarisgegevens worden geconfronteerd met de boekhoudcijfers.
Voor alle rekeningen is er volledige overeenstemming, behalve voor de voorraad
handelsgoederen die € 7 500,00 bedraagt en niet als dusdanig in de boekhouding voorkomt.
Partij
goederen
aangekocht aankoopprijs verkocht verkoopprijs
nr.1 op 20X1-12-01 15 000,00 op 20X1-12-19 24 000,00
nr. 2 op 20X1-12-30 7 500,00 nog in voorraad
Extra-comptabel kan de resultatenrekening als volgt opgesteld worden en de invloed van de
voorraad opgemeten.
AANKOOP-
VERKOOP-
Kosten &
PRIJZEN
PRIJZEN
opbrengsten
beginvoorraad 0
aankopen + 22 500,00
= 22 500,00
eindvoorraad - 7 500,00
verkopen = 15 000,00 24 000,00 + 9 000,00
= kostprijs
verkochte
goederen
= BRUTO MARGE
betaalde huur - 1 000,00
ontvangen commissieloon + 800,00
RESULTAAT WINST = 8 800,00
2. Resultatenrekeningen 27

Het resultaat komt overeen met dit op blz. 31 van dit hoofdstuk.
Uit het voorgaande kan afgeleid worden dat het niet verkochte gedeelte van de aankopen niet
als kosten mag verrekend worden, het vormt integendeel op de beschouwde datum nog een
bezit (=actief) voor de onderneming.
Dit moet in de boekhouding tot uiting gebracht worden.
Dit gebeurt als volgt:
� het saldo van de rekening 60 Aankopen moet verminderen met € 7 500,00 , m.a.w. de
rekening aankopen (= 6094 Voorraadwijziging) moet gecrediteerd worden,
� de voorraad van € 7 500,00 moet als een actief in de boekhouding opgenomen worden, er
is dus een vermeerdering van actief, een actiefrekening 'voorraad' wordt daarom
gedebiteerd.
De journaalpost luidt:
� 12) Aankoop van handelsgoederen bij de n.v. Importex voor € 7 500,00, geleverd op
20X1-12-30, factuur z/nr. 989, betaalbaar 20X2-01-31.
Zoals hierboven uiteengezet wordt er bij de ontvangst van de goederen en de
factuur geboekt:
Overdracht 233 300,00 233 300,00
20X1-12-31
12 340 Voorraad handelsgoederen 7 500,00
6094 aan Aankopen / Voorraadwijziging) (*) 7 500,00
Inventarislijst 20X1-12-31
Over te dragen 240 800,00 240 800,00
(*) Het onderscheid tussen de rekeningen "604 Aankopen handelsgoederen” en “6094
Voorraadwijziging” wordt omrwille van didactische redenen voorlopig niet behandeld..
Verder in de cursus - deel II, bij de bespreking van klasse 3 – wordt dit rechtgezet.
Om te vermijden dat na deze boeking een nieuwe proef- en saldibalans zou moeten opgesteld
worden, worden twee kolommen ingevoegd in de kolommenbalans tussen de saldibalans en de
resultatenrekening, bestemd voor de regularisaties.
Deze kolommen zijn bestemd voor de journaalposten die de rekeningen regulariseren, d.w.z.
in overeenstemming brengen met de inventaris.
Gezien de regularisaties gevormd worden door journaalposten en dat in journaalposten debet
en credit in evenwicht zijn, moeten ook de totalen van de regularisatiekolommen aan elkaar
gelijk zijn.
Vervolgens worden de saldi onder vermeerdering en/of vermindering van de geboekte
regularisaties, overgebracht naar de resultatenrekening of de balans. De optelling van de
resultatenrekening en de balans verloopt verder volgens de wijze beschreven in 2.2 hierboven.
Praktisch moeten er bij de opstelling van de kolommenbalans verschillende regularisaties
geboekt worden. Dit zal duidelijk worden bij de behandeling van het hoofdstuk in verband met
de eindejaarsverrichtingen en de opstelling van de jaarrekening (cfr. Deel II van de cursus).
2. Resultatenrekeningen 28

D 440 LEVERANCIERS C
X1-10-10 4 n.v. Instalma o/nr. 1 10 000,00 X1-10-07 3 n.v. Instalma z/nr 1015,
o/nr. 1,
X1-12-01 8 n.v. Grossico z/nr.
X1-12-30 11
3069, o/nr 2,
n.v. Importex z/nr. 989,
o/nr. 3
10 000,00
15 000,00
7 500,00
D 60XAANKOPEN / VOORRAADWIJZIGING C
X1-12-01 8 n.v. Grossico o/nr 2,
z/nr. 3069
X1-12-30 11 n.v. Imprtex z/nr. 989,
o/nr. 3
15 000,00
7 500,00 X1-12-31 12 Eindvoorraad 7 500,00
D 340 VOORRAAD handelsgoederen C
X1-12-31 12 Eindvoorraad 7 500,00
2. Resultatenrekeningen 29

nr.
rek.
naam
rekening
PROEFBALANS SALDIBALANS REGULARISATIES
debet credit debet credit debet credit kosten
2. Resultatenrekeningen 30
RESULTATEN-REK.
van 1 nov. tot 31 dec.
BALANS
per 31 december 20X1
opbrengste
n actief passief
2200 Terreinen 50 000,00 50 000,00 50 000,00
230
Installatie, machines
& uitrusting
340 Voorraad
handelsgoederen
10 000,00 10 000,00 10 000,00
7 500,00 7 500,00
400 Handelsdebiteuren 24 000,00 24 000,00 24 000,00
5500 Bank zichtrekening 75 800,00 50 000,00 25 800,00 25 800,00
570 Kas 25 000,00 11 000,00 14 000,00 14 000,00
100 Kapitaal 90 000,00 90 000,00 90 000,00
174 Lening Peeters 15 000,00 25 000,00 10 000,00 10 000,00
440 Leveranciers 10 000,00 32 500,00 22 500,00 22 500,00
subtotaal balans 209 800,00 208 500,00 123 800,00 122 500,00 131 300,00 122 500,00
60X Aankopen
/voorraadwijziging
22 500,00 22 500,00 7 500,00 15 000,00
61XX Betaalde huur 1 000,00 1 000,00 1 000,00
700 Verkopen 24 000,00 24 000,00 24 000,00
747 Ontvangen
commissielonen
800,00 800,00 800,00
subtotaal RR 23 500,00 24 800,00 23 500,00 24 800,00 16 000,00 24 800,00
SUBTOTAAL 233 300,00 233 300,00 147 300,00 147 300,00 7 500,0 7 500,00 16 000,00 24 800,00 131 300,00 122 500,00
69X Te bestemmen winst 8 800,00
489 Uit te keren winst 8 800,00
TOTAAL 233 300,00 233 300,00 147 300,00 147 300,00 7 500,00 7 500,00 24 800,00 24 800,00 131 300,00 131 300,00

2.3 De bestemming van het resultaat
Zodra alle saldi in een passende kolom aangebracht zijn, worden de kolommen van de
resultatenrekeningen en de balans voorlopig opgeteld.
Gezien de saldibalans in evenwicht is en alle saldi slechts eenmaal aangebracht werden in ‚‚n
van de vier kolommen, moeten de verschillen tussen totale kosten en opbrengsten en tussen
activa en passiva aan elkaar gelijk zijn.
Voormeld verschil geeft het resultaat van de periode aan:
� als opbrengsten > kosten dan actief > passief : dus winst
� als kosten > opbrengsten dan passief > actief : dus verlies.
De eigenaar(s) moet(en) bepalen hoe dit resultaat wordt bestemd.
Het resultaat, winst of verlies, wordt vervolgens ingeschreven aan de zwakste zijde, d.w.z. de
kolommen met het kleinste totaal, teneinde kosten- en opbrengstenkolom en actief en passief
met elkaar in evenwicht te brengen.
Het resultaat van de periode komt voor op de balans. Dit is logisch omdat de eigenaar(s)
(handelaar) het ondernemingsrisico draagt:
� is er winst, dan komt deze ten goede aan de eigenaar(s) (handelaar) en stijgt de schuld
van de onderneming tegenover de eigenaar(s) (handelaar).
De eigenaar(s) kan beslissen deze winst geheel of gedeeltelijk:
� uit te keren aan de eigenaar(s),
� in de onderneming te laten, zodat de onderneming deze fondsen eventueel kan
aanwenden voor investering,
� over te dragen naar volgend jaar, om later de bestemming te bepalen.
� is er verlies, dan moet dit door de eigenaar(s) (handelaar) gedragen worden, en komt het
verlies feitelijk in mindering van de schuld van de onderneming tegenover de eigenaar(s)
(handelaar).
De onderneming in het voorbeeld heeft een winst van € 8 800,00 gerealiseerd. De eigenaar
beslist deze winst uit te keren.
� 13) Bestemming van de winst: volledige uitkering
Overdracht 240 800,00 240 800,00
20X1-12-31
13 69X Te bestemmen winst van het boekjaar (*) 8 800,00
489 aan Uit te keren winst 8 800,00
Winstbestemming
Over te dragen 249 600,00 249 600,00
(*) De rekening "Te bestemmen winst” is niet voorzien in het MAR, ze wordt
terwille van didactische redenen tijdelijk gebruikt. Verder in de cursus wordt
ze vervangen door de correcte 69X rekeningen.
2. Resultatenrekening 31

D 69XX TE BESTEMMEN WINST van het boekjaar C
X1-12-31 13 Bestemming resultaat 8 800,00
D 489 UIT TE KEREN WINST van het boekjaar 20X1 C
Bij verlies wordt vaak geboekt:
X1-12-31 13 Bestemming resultaat 8 800,00
Bestemming van het verlies: overdracht naar een volgend boekjaar
20X1-12-31
1410 Overgedragen verlies
79X aan Te bestemmen verlies van het
boekjaar (*)
Verliesbestemming
(*) De rekeningen “Te bestemmen verlies” is niet voorzien in het MAR, ze wordt
omwille van didactische redenen tijdelijk gebruikt. Verder in de cursus wordt
ze vervangen door de correcte 79 rekeningen.
2. Resultatenrekening 32

2.4 Het afsluiten van de rekeningen
Het tot hiertoe besproken boekhoudsysteem wordt dagelijkse methode genoemd, omdat
dagelijks de verrichtingen rechtstreeks in het dagboek worden ingeschreven, en bijgevolg ook
de rekeningen dagelijks worden bijgehouden.
Het saldo van elke rekening komt op de rekeningkaart niet onmiddellijk tot uiting. Per einde
boekjaar worden de saldi op de rekeningen aangebracht door middel van sluitposten.
De afsluiting van de rekeningen bestaat erin het saldo aan de zwakste zijde in te schrijven
zodat de totalen van debet- en creditzijde van de rekening in evenwicht zijn.
� 15) Op 20X1-12-31: afsluiting van de rekeningen gebruikt in boekjaar 20X1.
Overdracht 249 600,00 249 600,00
20X1-12-31
14 700 Verkopen 24 000,00
747 Ontvangen commissies 800,00
60XX aan Aankopen / Voorraadwijziging 15 000,00
6100 Betaalde huur 1 000,00
69X Te bestemmen winst van het boekjaar 8 800,00
Afsluiting van het boekjaar
20X1-12-31
15 100 Kapitaal 90 000,00
174 Lening Peeters 10 000,00
440 Leveranciers 22 500,00
489 Uit te keren winst 8 800,00
2200 aan Terreinen 50 000,00
230 Installaties, machines en uitrusting 10 000,00
340 Voorraad handelsgoederen 7 500,00
400 Handelsdebiteuren 24 000,00
5500 Bank 25 800,00
570 Kas 14 000,00
Afsluiting van het boekjaar
Totaal 405 700,00 405 700,00
2. Resultatenrekening 33

D 2200 TERREINEN C
X1-11-30 6 Aankoop grond 50 000,00 X1-12-31 15 Afsluiting boekjaar 50 000,00
50 000,00 50 000,00
D 230 INSTALLATIES, MACHINES & UITRUSTING C
X1-10-07 3 Aankoop machine 10 000,00 X1-12-31 15 Afsluiting boekjaar 10 000,00
10 000,00 10 000,00
D 340 VOORRAAD handelsgoederen C
X1-12-31 12 Eindvoorraad 7 500,00 X1-12-31 15 Afsluiting boekjaar 7 500,00
7 500,00 7 500,00
D 400 HANDELSDEBITEUREN C
X1-12-19 9 Willems o/nr. 1 24 000,00 X1-12-31 15 Afsluiting boekjaar 24 000,00
24 000,00 24 000,00
D 5500 BANK zichtrekening C
X1-10-01 1 Storting door eigenaar 75 000,00 X1-11-30 6 Aankoop terrein 50 000,00
X1-12-20 10 Ontvangen
commissieloon
800,00 X1-12-31 15 Afsluiting boekjaar 25 800,00
75 800,00 75 800,00
D 570 KAS C
X1-10-03 2 Storting Peeters 25 000,00 X1-10-10 4 n.v. Instalma o/n 1 10 000,00
X1-12-01 7 Huur december 1 000,00
X1-12-31 15 Afsluiting boekjaar 14 000,00
25 000,00 25 000,00
D 100 KAPITAAL C
X1-10-01 1 Inbreng door eigenaar 75 000,00
X1-12-31 15 Afsluiting boekjaar 90 000,00 X1-10-20 5 Omzetting lening
Peeters
15 000,00
90 000,00 90 000,00
2. Resultatenrekening 34

D 174 LENING PEETERS C
X1-10-20 5 Omzetting lening
Peeters
15 000,00 X1-10-03 2 Storting Peeters 25 000,00
X1-12-31 15 Afsluiting boekjaar 10 000,00
20 000,00 20 000,00
D 440 LEVERANCIERS C
X1-10-10 4 n.v. Instalma o/nr. 1 10 000,00 X1-10-07 3 n.v. Instalma z/nr 1015,
o/nr. 1,
X1-12-01 8 n.v. Grossico z/nr.
X1-12-31 15 Afsluiting boekjaar 22 500,00 X1-12-30 11
3069, o/nr 2,
n.v. Importex z/nr. 989,
o/nr. 3
10 000,00
15 000,00
7 500,00
32 500,00 32 500,00
D 489 UIT TE KEREN WINST van het boekjaar 20X1 C
X1-12-31 15 Afsluiting boekjaar 8 800,00 X1-12-31 13 Bestemming resultaat 8 800,00
8 800,00 8 800,00
D 60XX AANKOPEN / VOORRAADWIJZIGING C
X1-12-01 8 n.v. Grossico o/nr 2,
z/nr. 3069
X1-12-30 11 n.v. Imprtex z/nr. 989,
o/nr. 3
15 000,00 X1-12-31 12 Eindvoorraad 7 500,00
7 500,00 X1-12-31 14 Afsluiting boekjaar 15 000,00
22 500,00 22 500,00
D 6100 BETAALDE HUUR C
X1-12-01 7 Huur magazijn 1 000,00 X1-12-31 14 Afsluiting boekjaar 1 000,00
1 000,00 1 000,00
D 69X TE BESTEMMEN WINST van het boekjaar C
X1-12-31 13 Bestemming resultaat 8 800,00 X1-12-31 14 Afsluiting boekjaar 8 800,00
8 800,00 8 800,00
D 700 VERKOPEN HANDELSGOEDEREN C
X1-12-31 14 Afsluiting boekjaar 24 000,00 X1-12-19 9 Willems o/nr. 1 24 000,00
24 000,00 24 000,00
D 747 ONTVANGEN COMMISSIELONEN C
X1-12-31 14 Afsluiting boekjaar 800,00 X1-12-20 10 Bank 800,00
800,00 800,00
2. Resultatenrekening 35

2.5 Het opstellen van de jaarrekening
Tot slot moet de onderneming haar jaarrekening opstellen.
De jaarrekening bestaat uit: de balans, de resultatenrekening en de toelichting.
actief Balans per 20X1-12-31 passief
VASTE ACTIVA EIGEN VERMOGEN
� Terreinen 50 000,00 � Kapitaal 90 000,00
� Installaties 10 000,00
VLOTTENDE ACTIVA VREEMD VERMOGEN
� Voorraden 7 500,00 � Lening Peeters 10 000,00
� Handelsdebiteuren 24 000,00 � Leveranciers 22 500,00
� Bank 25 800,00 � Uit te keren winst 8 800,00
� Kas 14 000,00
totaal 131 300,00 totaal 131 300,00
kosten Resultatenrekening per 20X1-12-31 opbrengsten
BEDRIJFSKOSTEN BEDRIJFSOPBRENGSTEN
� Aankopen 15 000,00 � Verkopen 24 000,00
� Betaalde huur 1 000,00 � Ontvangen commissies 800,00
BEDRIJFSWINST 8 800,00
totaal 24 800,00 totaal 24 800,00
Het gebruik en de inhoud van de ‘toelichting’ wordt besproken in het hoofdstuk wetgeving.
2. Resultatenrekening 36

2.6 De heropening bij de aanvang van het volgend boekjaar
Bij de aanvang van het volgend boekjaar, moet het saldo van elke rekening opnieuw
aangebracht worden op de rekeningen. Dit gebeurt door het boeken van de heropeningspost,
die de omgekeerde journaalpost is van de afsluitingspost.
20X2-01-01
1 2200 Terreinen 50 000,00
230 Installaties, machines en uitrusting 10 000,00
340 Voorraad handelsgoederen 7 500,00
400 Handelsdebiteuren 24 000,00
5500 Bank 25 800,00
570 Kas 14 000,00
100 aan Kapitaal 90 000,00
174 Lening Peeters 10 000,00
440 Leveranciers 22 500,00
489 Uit te keren winst boekjaar 20X1 8 800,00
Heropening van het boekjaar
Over te dragen
131 300,00 131 300 00
De heropeningpost omvat alleen de balansrekeningen, de resultatenrekeningen vertrekken
van nul en verzekeren daardoor de opvolging van kosten en opbrengsten per boekjaar.
Wanneer de grootboekrekeningen op losse steekkaarten gevoerd worden, worden voor deze
rekeningen nieuwe kaarten gebruikt, zodat één "grootboek" per boekjaar bekomen wordt, wat
o.a. latere opzoekingen vergemakkelijkt.
2. Resultatenrekening 37

1 Aanvang boekhoudperiode
Openen rekeningen balansrekeningen
eindbalans
met debetsaldo grootboekrekeningen
vorig boekjaar
aan balansrekeningen
met creditsaldo activa-rekeningen
2 Tijdens boekhoudperiode
registratie 'zonder uitstel' te debiteren
3 Einde boekhoudperiode
Afsluitingswerkzaamheden
verrechtvaardigingsdocument
kolommenbalans
- proefbalans
- saldibalans
inventarislijst
kolommenbalans
- regularisaties
- voorlopige balans en
resultatenrekening
jaarrekening
rekeningen
aan te crediteren
rekeningen passiva-rekeningen
regularisaties
eventueel
belastingen
resultaatsbestemming
afsluiting van balansrekeningen
met creditsaldo
de rekeningen aan balansrekeningen
met debetsaldo
resultatenrekeningen
met creditsaldo
aan resultatenrekeningen
met debetsaldo
kostenrekeningen
opbrengstrekeningen
2. Resultatenrekening 38

2.7 Voorbeelden / oefeningen
2.7.1 De onderneming ALFA start op 20X1-01-01 een nieuw boekhoudjaar en
heropent de boekouding.
Boek de onderstaande verrichtingen in het journaal en op de T-rekeningen.
a) Beginbalans per 20X1-01-01
Actief
BALANS per 20X1-01-01
Passief
Voorraden 370 000,00 Kapitaal 500 000,00
Handelsdebiteuren 210 000,00 Leveranciers 266 600,00
Kas 6 400,00
Bank 180 200,00
totaal 766 600,00 totaal 766 600,00
b) Aankoop van handelsgoederen
� aankoopfactuur nr. X1/0016 van 20X1-01-03
o leverancier De Vos
o bedrag: € 7 400,00
o betalingsvoorwaarden einde maand
c) Verkoop van een gedeelte van de aangekochte handelsgoederen
� verkoopfactuur nr. 416 van 20X1-01-08
o klant: Van Nijlen
o bedrag: € 61 240,00
o betalingsvoorwaarden: 15 dagen na factuurdatum
d) Aankoop en betaling van handelsgoederen
� aankoopfactuur nr. 8916 van 20X1-01-06
o leverancier n.v. Geerts
o bedrag: € 10 640,00
o betalingsvoorwaarden bij ontvangst van de goederen en de factuur,
� kopie van de uitgeschreven cheque aan leverancier n.v. Geerts
o bedrag: € 10 640,00
o cheque nr. 26 van KBC
e) Ontvangst rekeninguittreksel van de bank
� rekeninguittreksel KBC van 20X1-01-10, nummer 001/0001
o vorige stand + 180 200,00
o cheque nr. 26 van 20X1-01-06 - 10 640,00
o nieuwe stand per 20X1-01-10 + 169 560,00
f) Verkoop van handelsgoederen
� verkoopfactuur nr. 417 van 20X1 -01-12
o klant: b.v.b.a. APBI
o bedrag: € 825,40
o betalingsvoorwaarden: contant bij aflevering van de goederen
g) Ontvangst van contante betaling door b.v.b.a. APBI
� kasdocument nr. 001/0001 van 20X1-01-12
o ontvangst van betaling in contanten,
verkoopfactuur o/nr. 417, b.v.b.a. APBI
+ 825,40
h) Ontvangst betaling van klant via overschrijving
� rekeninguittreksel KBC van 20X1-01-16, nummer 001/0002
o vorige stand + 169 560,00
o overschrijving in opdracht van Van Nijlen /
factuurnr. 416
+ 61 240,00
o nieuwe stand per 20X1-01-16 + 230 800,00
2. Resultatenrekening 39

i) Aankoop van verpakkingsmateriaal
� aankoopfactuur nr. 7305 van 20X1-01-14
o leverancier n.v. Emballage
o bedrag: € 980,0
o betalingsvoorwaarden per kas bij ontvangst van de goederen
Contante betaling van aankoopfactuur voor verpakkingsmateriaal
� kasdocument van 20X1-01-17, nummer 001/0002
o betaling: in contanten, ankoopfactuur
z/nr. 7305, n.v. Emballage
- 980,00
j) Contante verkoop aan privé persoon
� Kasdocument, nr. 001/0003:
contante verkoop zonder factuur van 20X1-01-18
+ 121,00
o klant: privé persoon
o datum 20X1 -01-18
o zonder factuur
o bedrag: € 121,00
o betalingsvoorwaarden contant bij aflevering van de goederen
k) Bekomen van een bankkrediet op vaste termijn
� leningcontract van 20X1-01-18
o looptijd van het krediet = 5 jaar
o rente: = 10% per jaar, halfjaarlijks betaalbaar per vervallen
termijn
o vervaldagen telkens op 31 juli en 31 januari
o eerste vervaldag: 31 juli 20X1
o hoofdsom: = € 300 000,00
� rekeninguittreksel KBC van 20X1-01-20, nummer 001/0003
o vorige stand + 230 800,00
o opname lening + 300 000,00
o nieuwe stand per 20X1-01-20 + 530 800,00
l) Aankoop van een bedrijfsgebouw
� notariële akte van 20X1-01-22
o prijs (inclusief kosten): 420 00,00
o betaling: € 420 000,00 met cheque nr. 27
� rekeninguittreksel KBC van 20X1-01-24, nummer 001/0004
o vorige stand + 530 800,00
o cheque nr.27 van 20X1-01-22 - 420 000,00
o nieuwe stand per 20X1-01-24 + 110 800,00
m) Ontvangst factuur voor telefoonkosten
� aankoopfactuur nr. 64321 van 20X1-01-20
o leverancier n.v. Telenet
o bedrag: € 286,80
o betalingsvoorwaarden binnen 8 dagen na factuurdatum
n) Betaling huurwaarborg voor de gehuurde machine
� huurovereenkomst n.v. Rent
o datum 20X1-01-25
o bedrag van waarborg € 500,00
o betaling via overschrijving
� rekeninguittreksel KBC van 20X1-01-26, nummer 001/0005
o vorige stand + 110 800,00
o overschrijving huurwaarborg - 500,00
o nieuwe stand per 20X1-01-26 + 110 300,00
2. Resultatenrekening 40

o) Opname door de eigenaar voor persoonlijke doeleinden
� kasdocument nr. 001/0004 van 20X1-01-28
o datum 20X1 -01-28
o bedrag: € 200,00
o betaling contant uit kas
p) Betaling leverancier De Vos per bankoverschrijving:
� Rekeninguittreksel KBC van 20X1-01-31, nummer 001/0006
o vorige stand + 110 300,00
o uw overschrijving - 7 400,00
o nieuwe stand per 20X1-01-31 + 102 900,00
20X1-01-01
1 340 Voorraad handelsgoederen
400 Handelsdebiteuren
5500 Bank
570 Kas
2
3
4
5
100 aan Kapitaal
440 Leveranciers
Heropening van het boekjaar
over te dragen
2. Resultatenrekening 41

6
7
8
9
10
11
12
overgedragen
over te dragen
2. Resultatenrekening 42

13
14
15
16
17
18
overgedragen
over te dragen
2. Resultatenrekening 43

D
D
D
D
D
D
D
100 KAPITAAL
173 LENING BANK
2220 TERREINEN EN GEBOUWEN
340 VOORRAAD HANDELSGOEDEREN
???? VOORRAAD VERPAKKINGSMATERIAAL
400 HANDELSDEBITEUREN
??? BETAALDE HUURWAARBORGEN
2. Resultatenrekening 44
C
C
C
C
C
C
C

D
D
D
D
D
D
440 LEVERANCIERS
???? R/C EIGENAAR
5500 BANK ZICHTREKENING
5501 UITGESCHREVEN CHEQUES
570 KAS
60XX AANKOPEN HANDELSGOEDEREN / VOORRAADWIJZIGING
2. Resultatenrekening 45
C
C
C
C
C
C

D
D
D
D
D
???? VERPAKKINGSMATERIAAL
6162 TELEFOONKOSTEN
70 VERKOPEN
69X TE BESTEMMEN WINST
??? UIT TE KEREN WINST
2. Resultatenrekening 46
C
C
C
C
C

2.7 .2 De onderneming ALFA sluit op 20X1-01-31 de boekhouding af.
Gevraagd:
a) Stel de proef- en saldibalans op bij voorgaand voorbeeld (zie punt 2.8.1)
b) De inventarisopname levert volgende gegevens:
� de voorraad handelsgoederen bedraagt € 350 000,00
� de voorraad verpakkingsmateriaal bedraagt € 800,00
c) Boek de nodige regularisaties in het journaal en op de T-rekeningen.
d) Vul ook de kolommenbalans aan.
e) Stel de balans en de resultatenrekening op per 20X1-01-31 door afwerking van de
kolommenbalans.
f) Boek ook de resultaatsbestemming.
g) Stel de nodige journaalposten op voor de afsluiting van de rekeningen.
overgedragen
Regularisatie
Regualrisatie
20X1-01-31
Resultaatsbestemming
20X1-01-31
Afsluiting resultatenrekeningen
20X1-01-31
Afsluiting balansrekeningen
eindtotaal
2. Resultatenrekening 47

nr.
rek.
naam
rekening
PROEFBALANS SALDIBALANS REGULARISATIES
RESULTATEN-REK
van 1 jan tot 31 jan.
BALANS
per 31 januari 20X1
debet credit debet Credit debet credit kosten
opbrengste
n actief passief
100 Kapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
173 Lening Bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2220 Terrein & gebouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
340 Voorraad
handelsgoederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
?
Voorraad
verpakkingsmateriaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
400 Handelsdebiteuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
? Huurwaarborg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
440 Leveranciers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5500 Bank zichtrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5501 Uitgeschrev. cheques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
570 Kas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
? R/C Eigenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60XX Aankopen
/voorraadwijziging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6162 Telefoonkosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
? Verpakkingsmateriaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
700 Verkopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
?
?
SUBTOTAAL
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
TOTAAL
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Resultatenrekening 48

nr.
rek.
naam
rekening
PROEFBALANS SALDIBALANS REGULARISATIES
RESULTATEN-REK
van 1 jan tot 31 jan.
BALANS
per 31 januari 20X1
debet credit debet Credit debet credit kosten
opbrengste
n actief passief
100 Kapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
173 Lening Bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2220 Terrein & gebouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
340 Voorraad
handelsgoederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
?
Voorraad
verpakkingsmateriaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
400 Handelsdebiteuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
? Huurwaarborg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
440 Leveranciers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5500 Bank zichtrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5501 Uitgeschrev. cheques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
570 Kas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
? R/C Eigenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60XX Aankopen
/voorraadwijziging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6162 Telefoonkosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
? Verpakkingsmateriaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
700 Verkopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
?
?
SUBTOTAAL
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
TOTAAL
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Resultatenrekening 49

2.7.3. Onderneming GAMMA sluit op 20X1-012-31 de boekhouding af
Gegeven:
� Saldilijst per 20X1-12-31 van de onderneming GAMMA
(zie kolommenbalans op de volgende bladzijde)
� Inventarisgegevens per 20X1-12-31:
� De handelszaak GAMMA is gevestigd in een gebouw dat werd aangekocht voor
€ 200 000,00. Dit gebouw werd gefinancierd met een hypotheeklening bij de Fortisbank,
er moet nog € 120.000,00 aan kapitaal afbetaald worden.
� Het gebouw is uitgerust met rekken en meubelen ter waarde van € 40 000,00 .
� Verder is een gedeelte van het gebouw ingericht als koelruimte. De installatie hiervan
kostte € 45 000,00 .
� De leveranciers van handelsgoederen verlenen doorgaans 2 maanden krediet, zodat op
20X1-12-31 nog € 70 753,00 aan hen moet betaald worden.
� In kas is € 588,00 aan geldmiddelen aanwezig en de zaak beschikt ook nog over
€ 2 500,00 giraal geld op de postrekening.
� Tenslotte moet de onderneming GAMMA nog € 23 265,00 ontvangen van diverse klanten
voor geleverde goederen en diensten.
� Er werd een kaskrediet opgenomen bij KBC, de schuld bedraagt € 3 500,00 .
� De ontvangen erelonen hebben betrekking op reeds geleverde prestaties, terwijl ook de
betaalde intresten op de voorbije periode slaan.
� De aangekochte en de verkochte goederen werden reeds geleverd; de waarde van de
eindvoorraad handelsgoederen bedraagt op 20X1-12-31: € 86 500 .
� De salarissen van de bedienden betreffen de periode juli-december.
� Voor de overige gegevens komt de inventariswaarde overeen met het saldo op de
rekeningen.
Gevraagd:
� Boek de regularistie(s).
� Leid uit bovenstaande gegevens activa- en passiva-elementen, kosten en opbrengsten af.
� Bereken het resultaat voor de voorbije periode.
� Bestem het resultaat.
� Stel de balans per 20X1-12-31 op.
2. Resultatenrekening
overgedragen 937 553,00 937 553,00
Regularisatie
Regualrisatie
Resultaatsbestemming
over te dragen
50

2. Resultatenrekening
Overgedragen
Afsluiting resultatenrekeningen
Afsluiting balansrekeningen
eindtotaal
actief Balans per 20X1-12-31 passief
VASTE ACTIVA EIGEN VERMOGEN
� �
� �
�
VLOTTENDE ACTIVA VREEMD VERMOGEN
� �
� �
�
�
�
totaal totaal
kosten Resultatenrekening per 20X1-12-31 opbrengsten
BEDRIJFSKOSTEN BEDRIJFSOPBRENGSTEN
� �
� �
�
�
BEDRIJFSWINST BEDRIJFSVERLIES
totaal totaal
51

nr.
naam
rekening
RESULTATENREKENING
BALANS
SALDIBALANS REGULARISATIES
per 31 december 20X1
per 31 december 20X1
debet credit debet credit kosten opbrengsten actief passief
100 Kapitaal 220 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
173 Lening Bank 120 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2220 Terrein & gebouw 200 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
230 Installaties 45 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
240 Meubilair 40 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
340 Voorraad
handelsgoederen 101 500,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
400 Handelsdebiteuren 23 265,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
440 Leveranciers 70 753,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5500 Bank zichtrekening 3 500,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
560 Postrekening 2 500,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
570 Kas 688,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60XX Aankopen
/voorraadwijziging 413 800,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
62XX Bezoldigingen 98 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6500 Betaalde intresten 12 800,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
700 Verkopen 522 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
747 Ontvangen erelonen 1 300,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SUBTOTAAL
937 553,00 937 553,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
TOTAAL 937 553. 00 937 553,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Resultatenrekening 52

nr.
naam
rekening
RESULTATENREKENING
BALANS
SALDIBALANS REGULARISATIES
per 31 december 20X1
per 31 december 20X1
debet credit debet credit kosten opbrengsten actief passief
100 Kapitaal 220 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
173 Lening Bank 120 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2220 Terrein & gebouw 200 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
230 Installaties 45 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
240 Meubilair 40 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
340 Voorraad
handelsgoederen 101 500,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
400 Handelsdebiteuren 23 265,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
440 Leveranciers 70 753,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5500 Bank zichtrekening 3 500,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
560 Postrekening 2 500,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
570 Kas 688,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60XX Aankopen
/voorraadwijziging 413 800,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
62XX Bezoldigingen 98 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6500 Betaalde intresten 12 800,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
700 Verkopen 522 000,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
747 Ontvangen erelonen 1 300,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SUBTOTAAL
937 553,00 937 553,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
TOTAAL 937 553. 00 937 553,00 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Resultatenrekening 53

3.
Elementaire begrippen
over BTW en de
boekhoudkundige verwerking
In dit hoofdstuk zullen slechts enkele eenvoudige basisbegrippen van de BTW-wetgeving
behandeld worden. De nadruk ligt eerder op de boekhoudkundige verwerking en op de impact
van de BTW-wetgeving op de boekhouding van een onderneming.
3.1 Principe
De belasting over de toegevoegde waarde (BTW) is een omzetbelasting. Zij wordt
geheven bij de levering van goederen of de verstrekking van diensten door BTWbelastingplichtigen
in België. De werking van de BTW kan aan de hand van volgend kort
voorbeeld toegelicht worden.
X
A
B
C
prijs in €
excl. BTW
21%
BTW
af te dragen BTW aan
de schatkist
is een onderneming in het
buitenland, en verkoopt aan A
100 000,00
voert in en betaalt aan X 21 000,00 Bij invoer: 21 000,00
verkoopt aan B en factureert
is handelaar en koopt bij A voor
verkoopt aan C en factureert
is particulier/eindgebruiker en koopt
bij B voor
verkoopt “tweedehands” aan D
D is particulier en koopt bij C
140 000,00 + 29 400,00
190 000,00
80 000,00
De STAAT ontvangt in totaal aan BTW =
of 21% van de verkoopprijs aan de eindverbruiker =
8 400,00
10 500,00
3. Elementaire begrippen over BTW 54
+
39 900,00
39 900,00

A en B, die BTW belastingplichtigen zijn, mogen de voorbelasting die zij betalen, in
aftrek brengen van de belasting die zij verschuldigd zijn over hun verkopen.
Aldus is de BTW in principe neutraal t.o.v. elk stadium en de lengte van de productie-
en distributiecyclus, en wordt de BTW uitsluitend gedragen door de eindverbruiker.
D.w.z. door de degene die geen recht op aftrek van de voorbelasting heeft.
Dit kan als volgt aangetoond worden:
A
BTW betaald aan de
leverancier
0,00
BTW ontvangen van
de koper
van B
29 400,00
BTW betaald aan de
schatkist
bij invoer 21 000,00
8 400,00
BTW ten
laste
B aan A 29 400,00 van C 39 900,00 10 500,00 0
C aan B 39 900,00 0 39 900,00
totale kost gedragen door de eindgebruiker 39 900,00
A en B innen de belasting voor de schatkist maar dragen ze niet. De BTW is aldus een
omzetbelasting die steunt op het principe van de gefractioneerde inning.
3. Elementaire begrippen over BTW 55
0

3.2 De BTW tarieven
Voor de BTW gelden volgende tarieven:
• verlaagde tarieven 0%
6%
• normaal tarief 12%
21%
Om het op een bepaald goed of dienst toepasselijk tarief vast te stellen moeten de
lijsten van 0%, 6%, 12% en 21% doorlopen te worden.
Indien het goed of de dienst niet voorkomt in die lijsten is het tarief van 21%
toepasselijk.
Bovendien zijn een aantal goederen en diensten vrijgesteld van BTW
Ter illustratie:
0% kranten en bepaalde weekbladen
6% - de meest levensnoodzakelijke producten zoals voedingsmiddelen,
geneesmiddelen, ...,
- waterdistributie,
- herstelling van fietsen en schoeisel,
- de vernieuwing van oude woningen,
- vervoer van personen, overnachtingen in hotel,
- culturele diensten, vertoningen,
- boeken, antiek, kunst;
- doodskisten
…
12% - sociale woningbouw,
- abonnementen op betaal-TV,
- margarine,
- banden voor tractoren, kalkmest,
- insuline spuiten, fytofarmaceutische producten;
…
21% - sigaretten en tabak,
- dranken en spijzen in restaurants en cafés,
- dranken (limonade, mineraal water, alcoholisch dranken),
- brandstoffen en energie,
- zeepproducten,
- kleding en schoeisel + het onderhoud, juwelen, bont,
- elektrische en elektronische toestellen,
- kappers en persoonsverzorging,
- voertuigen en de herstellingen,
- nieuwe bouwwerken,
- diensten van vrije beroepen (architecten ...)
- goederen en diensten niet onderworpen aan andere tarieven.
…
vrijgesteld
van BTW
- diensten van notarissen, advocaten, ..., artsen ...
- diensten van ziekenhuizen ,schoolonderricht ,culturele activiteiten, musea,
- verhuur van boeken enz, zonder winstoogmerk,
- bestaande gebouwen ,levering van zeeschepen voor passagiers- en
goederenvervoer,
- levering van goederen die verder worden verzonden naar een plaats buiten de
Gemeenschap
…
3. Elementaire begrippen over BTW 56

3.3 De BTW-belastingplichtigen
Definitie: “Belastingplichtige is eenieder die in de uitoefening van een economische
activiteit, met of zonder winstoogmerk, leveringen van goederen of diensten
verricht die in het BTW-wetboek zijn omschreven, ongeacht op welke plaats
de economische activiteit wordt uitgeoefend.”
Binnen de BTW-belastingplichtigen kan een onderscheid gemaakt worden tussen twee
groepen:
a) de grote ondernemingen
Dit zijn ondernemingen met een jaaromzet van meer dan € 1 000 000,00 exclusief
BTW. Deze ondernemingen moeten een maandelijkse aangifte indienen uiterlijk
tegen de 20ste van de maand volgend op de periode van de belastbare handelingen.
De betaling van het verschuldigde bedrag dient te gebeuren tegen dezelfde datum.
maand 1 maand 2
aangifte
+ afrekening
b) de kleine ondernemingen
21 ste
Voor ondernemingen met een jaaromzet kleiner dan € 1 000 000,00 exclusief BTW
bestaat de mogelijkheid een trimestriële aangifte in te dienen. Deze aangifte moet
dan ingediend tegen de 20ste van de maand volgend op het kalenderkwartaal
waarin de belastbare handelingen verricht zijn. De betaling van het verschuldigde
saldo dient te gebeuren tegen dezelfde datum.
Tegen de 20ste van de tussenliggende maanden moet telkens een voorschot worden
gestort.
maand 1 maand 2 maand 3 maand 4
aangifte
+ afrekening
3. Elementaire begrippen over BTW 57
21 ste
Daarnaast bestaan er nog bijzondere regimes voor kleinere ondernemingen:
- landbouwers onderworpen aan de bijzondere landbouwregeling
- kleine ondernemingen waarvan de jaaromzet kleiner is dan € 5 580,00 genieten
vrijstelling voor de levering van goederen en diensten die ze verrichten,
- kleine ondernemingen (omzet tot € 750 000,00 excl. BTW)onderworpen aan de
forfaitaire regeling.
Belangrijkste verplichtingen van de BTW-belastingplichtigen:
1. Elke BTW-belastingplichtige dient zich te laten registreren. Daarbij wordt een
nummer toegekend met negen cijfers, gekenmerkt door een controledigit in de
laatste posities. Hij moet een ook aangifte indienen ter gelegenheid van wijziging of
stopzetting van zijn activiteit.
2. Hij moet een boekhouding voeren.
3. Hij moet een factuur uitreiken wanneer hij een goed of dienst heeft geleverd, tenzij
dit bestemd is voor privé-gebruik.
4. Hij moet een maand-, of kwartaalaangifte indienen.
5. Hij is verplicht de BTW te betalen aan de Staat, na aftrek van de voorbelasting.
6. Hij zal jaarlijks een lijst indienen van de klanten-belastingplichtigen aan wie in de
loop van het verstreken jaar goederen of diensten werden verstrekt.

3.4 De BTW-aangifte
De afrekening van de BTW tegenover de schatkist gebeurt door de indiening van de
periodieke BTW aangiften.
Vereenvoudigd, gebeurt de aangifte volgens de regel:
ontvangen BTW op verkopen (1)
- aftrekbare BTW op aankopen en investeringen (2)
= af te dragen BTW aan de schatkist als indien (1) > (2)
of = te ontvangen van de schatkist als indien (1) < (2)
De BTW-aangifte gebeurt via elektronische weg.
Achteraan dit hoofdstuk werden de invoerschermen voor de BTW-aangifte ter illustratie
bijgevoegd.
Uit het bijgevoegde formulier kan afgeleid worden dat volgende gegevens uit de
boekhouding moeten kunnen geput worden:
1. de verkopen van de maand per toepasselijk BTW-tarief
2. de aangerekende BTW op verkopen
3. de aftrekbare BTW op aankopen en diensten
4. de controle met de boekhouding van het verschuldigde of te vorderen saldo
3.5 De boekudkhoundige verwerking
3.5.1 Verkoopfacturen en contante verkopen voor goederen en diensten
Omdat we de verkopen per maand per BTW-tarief willen kennen, wordt de rekening
“verkopen” gesplitst in hulprekeningen:
� 7000 Verkopen: 0%
� 7001 Verkopen: 6%
� 7002 Verkopen: 12%
� 7003 Verkopen: 21%
� 7004 Verkopen: vrij van BTW
� 7005 Verkopen: uitvoer binnen EU (*)
� 7006 Verkopen: uitvoer buiten EU (*)
(*) goederen die uitgevoerd worden zijn in principe vrij van BTW
Alle aangerekende BTW wordt op een rekening “BTW op verkopen” gebracht.
Deze rekening wordt niet gesplitst per tarief; het wordt niet gevraagd en zou geen
beduidende informatie opleveren.
Merk op dat de rekening "BTW op verkopen" een schuldrekening is, gezien deze BTW
dient afgedragen te worden aan de schatkist. We ontvangen het bedrag van de BTW
van de klant, en zullen dit later doorstorten.
3. Elementaire begrippen over BTW 58

Voorbeeld 1: levering van goederen in België
Bij de verkoop met levering van goederen en diensten in België zullen we BTW
aanrekenen aan onze klant.
Verkoopfactuur 123 van 20X1-01-18:
factuur
Maatstaf van
heffing
BTW % BTW-bedrag
Verkoopprijs
incl. BTW
Goederen M 40 000,00 6% 2 400,00 42 400,00
Goederen P 32 000,00 21% 6 720,00 38 720,00
TOTAAL 9 120,00 81 120,00
400 Handelsdebiteuren 81 120,00
7001 aan Verkopen 6% 40 000,00
7003 Verkopen 21% 32 000,00
4511 BTW op verkopen 9 120,00
Verkoopfactuur o/nr. 123, van 20X1-01-18
D 400 Handelsdebiteuren C D 7001 Verkopen handelsg. 6% C
BS 123 456,00
81 120,00 40 000,00
D 7003 Verkopen handelsg. 21% C
32 000,00
D 4511 BTW op verkopen C
Voorbeeld 2: voor uitvoer van goederen, dus met levering buiten België
Bij uitvoer van goederen is de verkoop van goederen vrijgesteld van BTW.
Verkoopfactuur 456 van 20X1-02-09:
9 120,00
Factuur
Maatstaf van
heffing
BTW % BTW-bedrag
Verkoopprijs
incl. BTW
Goederen Q 28 000,00 % 28 000,00
TOTAAL 28 000,00
400 Handelsdebiteuren 28 000,00
7005 aan Verkopen uitvoer EU 28 000,00
Verkoopfactuur o/nr. 456, van 20X1-02-09
D 400 Handelsdebiteuren C D 7005 Verkopen uitvoer EU C
BS 123 456,00
28 000,00 28 000,00
3. Elementaire begrippen over BTW 59

Voorbeeld 3: voor de contante verkopen (dus zonder factuur)
Bij een “contante verkoop” (= zonder factuur) wordt steeds BTW aangerekend aan de
koper.
Bij contante verkopen is er geen export mogelijk: de BTW blijft verschuldigd.
Uitzondering hierop is de taksvrije verkoop o.a.op de luchthaven voor reizigers met een
bestemming buiten de E.U. .
Kasdocument nr. 321 van 20X1-03-21 van goederen of diensten in België:
kasdocument
Maatstaf van
heffing
BTW % BTW-bedrag
Verkoopprijs
incl. BTW
Goederen D 1 500,00 0% 0,00 1 500,00
Goederen E 900,00 6% 54,00 954,00
Goederen F 240,00 21% 50.40 290,40
TOTAAL 104,40 2 744,40
570 Kas 2 744,40
7001 aan Verkopen 0% 1 500,00
Verkopen 6% 900,00
7003 Verkopen 21% 240,00
4511 BTW op verkopen 104,40
Kasdocument 321, van 20X1-01-18
D 570 Kas C D 7000 Verkopen handelsg. 0% C
BS 123 456,00
2 744,40 1 500,00
D 7001 Verkopen handelsg. 6% C D 7003 Verkopen handelsg. 21% C
900,00 240,00
D 4511 BTW op verkopen C
3.5.2 Verkoopfacturen voor vaste activa van de onderneming
104,40
Op regelmatige tijdstippen zal de onderneming investeringsgoederen (vaste activa)
moeten vernieuwen.
De gebruikte oude activa zullen dan meestal worden verkocht op de
tweedehandsmarkt..
Bij de verkoop wordt een factuur opgesteld en wordt BTW aangerekend aan de koper.
In dit voorbeeld wordt abstractie gemaakt van eventueel geboekte waardecorrecties op
activa, en van de gerealiseerde minder- of meerwaarde.
In het tweede deel van de cursus wordt de realisatie van activa uitvoerig besproken.
3. Elementaire begrippen over BTW 60

Voorbeeld:
Verkoopfactuur nr. 87 van 20X1-05-14 voor de oude vrachtwagen: € 2500,00 + 21%
BTW
416 Diverse vorderingen 3 025,00
230 aan Rollend materieel 2 500,00
4511 BTW op verkopen 525,00
Aankoopfactuur o/nr. 123, z/nr. 6543
D 416 Diverse vorderingen C D 230 Rollend materieel C
BS 2 500,00
3 025,00 2 500,00
3.5.3 Aankoopfacturen voor vaste activa (investeringen)
D 4511 BTW op verkopen C
525,00
Bij investeringen zal de actiefrekening worden gedebiteerd wegens toename van bezit
voor het bedrag exclusief BTW.
De rekening aftrekbare BTW op goederen en diensten is eveneens een
activarekening; de door de leverancier aangerekende BTW is immers recupereerbaar.
Bij het inboeken van de aankoopfactuur ontstaat bijgevolg een vordering op de Staat.
Voorbeeld:
Aankoopfactuur z/nr. 963, o/nr. 234 van 20X1-09-11 voor kantoormeubelen: € 5000,00
excl. 21% BTW.
230 Bureeluitrusting 5 000,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 1 050,00
440 aan Leveranciers 6 050,00
Aankoopfactuur o/nr. 234, z/nr. 963
D 240 Bureeluitrusting C D 440 Leveranciers C
9 876,54 BS
5 000,00 6 050,00
D 4111 Aftrekbare BTW C
1 050,00
3.5.4 Aankoopfacturen voor goederen en kosten
Bij het boeken van aankopen of kosten wordt de door de leverancier aangerekende BTW
gedebiteerd op dezelfde rekening aftrekbare BTW op goederen en diensten.
De rekening "aftrekbare BTW op goederen en diensten" is een rekening met
bezitskarakter gezien deze voorbelasting kan gerecupereerd worden.
3. Elementaire begrippen over BTW 61

Belangrijk is het te weten dat deze voorbelasting slechts kan gerecupereerd worden
indien de onderneming over een factuur beschikt; een ander document geeft geen recht
op aftrek!
Voorbeeld 1:
Aankoopfactuur z/nr. 963, o/nr. 234 van 20X1-09-11 voor handelsgoederen:
factuur
Maatstaf van
heffing
BTW % BTW-bedrag
Verkoopprijs
incl. BTW
Goederen K 11 400,00 6% 684,00 12 084,00
Goederen L 7 300,00 21% 1 533,00 8 833,00
TOTAAL 18 700 2 217,00 20 917,00
604 Aankopen van handelsgoederen 18 700,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 2 217,00
440 aan Leveranciers 20 917,00
Aankoopfactuur o/nr. 234, z/nr. 963
D 604 Aankopen handelsgoederen C D 440 Leveranciers C
9 876,54 BS
18 700,00 20 917,00
D 4111 Aftrekbare BTW C
2 217,00
Voorbeeld 2:
Aankoopfactuur z/nr. 963, o/nr. 234 van 20X1-09-11 voor stookolie voor de centrale
verwarming van de kantoren: € 2 650,00 + 21% BTW.
factuur
Maatstaf van
heffing
BTW % BTW-bedrag
Verkoopprijs
Incl. BTW
stookolie 2 650,00 21% 556,50 3 206,50
TOTAAL 556,50 3 206,50
6118 Stookolie voor verwarming 2 650,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 556,50
440 Aan Leveranciers 3 206,50
Aankoopfactuur o/nr. 234, z/nr. 963
D 6118 Stookolie C D 440 Leveranciers C
9 876,54 BS
2 650 ,00 3 206,50
D 4111 Aftrekbare BTW C
556,50
3. Elementaire begrippen over BTW 62

3.6 Enkele speciale gevallen
Het is stellig niet de bedoeling hier een volledige uiteenzetting van de BTW-wetgeving te
geven. Dit behoort niet tot het domein van deze cursus en terzake wordt verwezen naar
gespecialiseerde literatuur.
Toch worden hierna enkele speciale gevallen behandeld omdat zij een weerslag hebben
op de boekhoudkundige verwerking.
3.6.1 De niet-aftrekbare BTW
De BTW-wetgeving bepaalt dat in een aantal gevallen de normale aftrekregeling
betreffende de voorbelasting niet of niet volledig mag toegepast worden.
a) De niet-aftrekbare BTW bij de aanschaffing van een personenwagen voor gebruik
binnen de onderneming.
Voor de ondernemingen BTW-belastingplichtigen (andere dan gemengde BTWbelastingplichtigen)
bestaat er slechts één geval waarin de aangerekende BTW op
aangekochte investeringen niet volledig aftrekbaar is: bij aanschaf van een
personenwagen.
Bij dergelijke aankoop is slechts de helft van de BTW als voorbelasting
recupereerbaar. De overige helft dient door de onderneming zelf gedragen te
worden.
Sinds enkele jaren is op het niveau van de directe belastingen, d.w.z. de
inkomstenbelasting (personenbelasting en vennootschapsbelasting) een bijzondere
bepaling in voege die stelt dat de niet-aftrekbare BTW bij de aankoop van een
personenwagen niet rechtstreeks ten laste van het resultaat mag worden gelegd
maar moet gespreid te worden over de levensduur van het betrokken actiefelement.
Samen met deze fiscale bepaling wordt ook verwezen naar de boekhoudwetgeving,
die we later zullen bestuderen. De wetgever stelt dat de niet-aftrekbare belastingen
dienen aanzien te worden als bijkomend element van de aanschaffingsprijs.
Daarom wordt het gedeelte van de niet-recupereerbare voorbelasting op een
actiefrekening gedebiteerd.
Dit geeft het volgend boekingsschema :
Factuur
Maatstaf van
heffing
BTW % BTW-bedrag
Verkoopprijs
incl. BTW
Personenwagen 15 000,00 21 % 3 150,00 18 150,00
TOTAAL 18 150,00
240 Rollend materieel 16 575,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 1 575,00
440 aan Leveranciers 18 150,00
Aankoopfactuur o/nr. 123, z/nr. 6543
D 240 Rollend materieel C D 440 Leveranciers C
9 876,54 BS
16 575,00 18 150,0
D 4111 Aftrekbare BTW C
1 575,00
3. Elementaire begrippen over BTW 63

) De niet-aftrekbare BTW op kostenfacturen
Voor een aantal leveringen die kosten uitmaken voor de onderneming, bestaat er
eveneens een beperking op het recht van aftrek:
� voor personenwagens beloopt de beperking van de aftrek 50% voor
onderhoudskosten, de leveringen van brandstof, het huren van parkings, enz.
� in andere gevallen is de beperking van de aftrek 100%, zodat geen
voorbelasting kan gerecupereerd worden; dit is het geval voor:
- aankoop van tabakswaren en geestrijke dranken (niet bestemd voor
wederverkoop,
- restaurantkosten en kosten van onthaal,
- handelsgeschenken van geringe waarde, waarvan de prijs exclusief BTW
€ 50,00 niet overtreft.
Voor het onderhoud van een personenwagen wordt de boeking hierna schematisch
aangegeven.
factuur
Onderhoud
personenwagen
Maatstaf van
heffing
BTW % BTW-bedrag
Verkoopprijs
Incl. BTW
240,00 21% 50,40 290,40
TOTAAL 50,40 290,40
61080 Onderhoud rollend materieel 240,00
61081 Niet-aftrekbare BTW 25,20
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 25,20
440 aan Leveranciers 290,40
Aankoopfactuur o/nr. 123, z/nr. 6543
D 61080 Onderhoud rollend
materieel
C D 440 Leveranciers C
9 876,54 BS
240,00 290,40
D 4111 Aftrekbare BTW C
25,20
D 61081 NIET-aftrekbare BTW C
25,20
3. Elementaire begrippen over BTW 64

3.6.2 BTW Intracommunautair
In geval van invoeren van goederen uit landen van de Europese Unie, gebeurt de
betaling van de BTW niet aan de grens, maar wordt de heffing ervan, om praktische
redenen, naar het binnenland verlegd.
De verschuldigde BTW dient in een speciaal vak op de BTW-aangifte opgenomen te
worden als verschuldigde belasting, terwijl deze BTW tezelfdertijd geheel of gedeeltelijk
als voorbelasting kan gerecupereerd worden.
Dit geeft aanleiding tot de volgende journaalpost die geboekt wordt in aansluiting met
de aankoopfactuur waarop de BTW-Intracommunautair moet toegepast te worden.
Voorbeeld
Aankoopfactuur uit Portugal voor handelsgoederen: € 25 000,00
Deze goederen worden in België belast met 21% BTW.
604 Aankopen handelsgoederen 25 000,00
440 aan Leveranciers 25 000,00
Aankoopfactuur o/nr. 123, z/nr. 6543
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 5 250,00
4512 aan BTW-Intracommunautair 5 250,00
Aankoopfactuur o/nr. 123, z/nr. 6543
D 604 Aankopen handelgoederen C D 440 Leveranciers C
9 876,54 BS
25 000,00 25 000,00
D 4111 Aftrekbare BTW C D 4513 BTW-
Intracommunautair
5 250,00 5 250,00
Indien de BTW-Intracommunautair niet volledig aftrekbaar is:
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten
XXXX Niet-aftrekbare BTW
4512 aan BTW-Intracommunautair
Aankoopfactuur o/nr. 123, z/nr. 6543
De rekening BTW-Intracommunautair wordt per einde van de periode overgeboekt naar
de rekening R/C BTW-administratie.
3. Elementaire begrippen over BTW 65
C

3.6.3 BTW op werken in onroerende staat
In het kader van de bestrijding van de koppelbazen heeft de wetgever de BTWreglementering
op werken in onroerende staat gewijzigd.
Voortaan mag de uitvoerder (= leverancier) der werken, indien hij presteert voor BTWbelastingplichtigen,
geen BTW meer in rekening brengen aan de opdrachtgever (=
klant). De opdrachtgever moet de verschuldigde BTW rechtstreeks aan de schatkist
afdragen. het BTW . Het toepasselijk BTW-tarief bedraagt 21%.
Het principe van de verwerking is analoog met de BTW-Intracommunautair, doch gezien
de verschuldigde BTW in een ander vak van de BTW-aangifte moet verwerkt worden,
dient een afzonderlijke rekening ingevoerd "BTW-Medecontractant".
Dit geeft aanleiding tot volgende journaalpost die geboekt wordt in aansluiting met de
aankoopfactuur waarop de BTW-medecontractant dient toegepast te worden.
Voorbeeld:
Aankoopfactuur (o/nr. 159) (z/nr. 951) van 20X1-07-14 voor aanleg en verharding van
parkeerterrein door de aannemer: € 150 000,00 , werken onderworpen aan 21% BTW:
2210 Parkeerterrein 150 000,00
440 aan Leveranciers 150 000,00
Aankoopfactuur o/nr. 123, z/nr. 6543
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 31 500,00
4513 aan BTW-medecontractant 31 500,00
Aankoopfactuur o/nr. 123, z/nr. 6543
D 2210 Parkeerterrein C D 440 Leveranciers C
150 000,00 150 000,00
D 4111 Aftrekbare BTW C D 4513 BTW-Medecontractant C
31 5000,00 31 500,00
Indien de BTW-medecontractant niet volledig aftrekbaar is:
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten
XXXX Niet-aftrekbare BTW
4513 aan BTW-medecontractant
Aankoopfactuur o/nr. 123, z/nr. 6543
De rekening BTW-medecontractant wordt per einde van de periode overgeboekt naar
de rekening R/C BTW-administratie.
De bouwondernemingen die in het kader van deze bepaling verkoopfacturen zonder
BTW opstellen dienen een rekening "Verkopen medecontractant" in de
opbrengstrekening te voorzien.
3. Elementaire begrippen over BTW 66

3.6.4 BTW op creditnota's verkoop
In het geval dat bijzondere kortingen toegestaan worden, dat geleverde goederen niet
beantwoorden aan de afgesproken kwaliteitsvereisten, dat beschadiging van goederen
opgetreden is enz., wordt aan de klant een uitgaande creditnota toegezonden. Op basis
van dit document wordt de boekhoudkundige registratie gedaan waarbij enerzijds de
vordering op de cliënt verminderd wordt terwijl anderzijds de verkoopopbrengst
gereduceerd wordt en een regularisatie i.v.m. de BTW moet plaatsvinden. Gelet op het
feit dat het BTW-bedrag aan de cliënt teruggegeven wordt dient het bedrag
gerecupereerd te worden van de Staat wil het neutraliteitsprincipe van de BTW
gerespecteerd worden.
Voorbeeld:
Creditnota op verkopen (uitgaande creditnota)
De klant/koper heeft de afgeleverde goederen teruggezonden naar de leverancier. De
goederen zijn niet conform de bestelling. De leverancier boekt een creditnota om de
verkoopfactuur te annuleren.
Creditnota Maatstaf van
heffing
BTW % BTW-bedrag
Verkoopprijs
incl. BTW
Goederen K 11 400,00 6% 684,00 12 084,00
Goederen L 7 300,00 21% 1 533,00 8 833,00
TOTAAL 18 700 2 217,00 20 917,00
7001 Verkopen 6% 11 400,00
7003 Verkopen 21% 7 300,00
4112 BTW op creditnota’s verkopen 2 217,00
400 aan Handelsdebiteuren 20 917,00
Verkoopfactuur o/nr. 123, van 20X1-12-12
D 7001 Verkopen 6% C D 400 Handelsdebiteuren C
BS 98 765,43
D
11 400,00 20 917,00
7003 Verkopen 21%
C D 4112 BTW op creditnota’s
verkoop
7 300,00 2 217,00
3. Elementaire begrippen over BTW 67
C

3.6.5 BTW op creditnota's aankoop
Dezelfde gevallen als hierboven vermeld kunnen zich voordoen in een relatie met een
leverancier. Deze laatste zal in dat geval een creditnota opstellen: voor onze
onderneming een inkomende creditnota. Ter registratie van dit document zal de
leverancierschuld verminderd worden, terwijl de actief- of kostenrekening die
oorspronkelijk gedebiteerd werd zal gecrediteerd worden ter vermindering. Tevens zal
een BTW schuldrekening ingevoerd worden daar deze BTW die van de leverancier
gerecupereerd wordt aan de Staat zal moeten afgedragen worden.
440 Leveranciers
61XX aan Kostenrekening
XXX of Activarekening
4514 BTW op creditnota's aankoop
XXX Niet-aftrekbare BTW (*)
Verkoopfactuur o/nr. 123, van 20X1-12-12
(*) Ingeval beperking van de aftrek bestond op de inkomende factuur.
Voorbeeld:
Creditnota op aankopen (inkomende creditnota)
De leverancier heeft een foutieve –te hoge- verkoopprijs aangerekend op zijn
verkoopsfactuur: € 5 000,00 in plaats van € 4000,00 .
Op vraag van de klant heeft hij zijn fout ter waarde van € 1 000,00 excl. 21% BTW
verbeterd.
440 Leveranciers 1 210,00
604 of
61XX
aan Kostenrekening 1 000,00
4514 BTW op creditnota's aankoop 210,00
Verkoopfactuur o/nr. 123, van 20X1-12-12
D 440 Leveranciers C
98 765,00 BS
D
1 210,00
604 of 61XX
C D 4514 BTW op creditnota’s
aankoop
1 000,00 210,00
3. Elementaire begrippen over BTW 68
C

3.7 Periodieke BTW-afrekening
Per einde van de maand of trimester (naargelang van het regime van de BTWbelastingplichtige)
wordt een afrekening gemaakt van de handelingen verricht tijdens de
vorige periode. Daarbij wordt compensatie toegepast; in de plaats van eerst af te
dragen aan de Staat hetgeen ontvangen werd vanwege de cliënten, om nadien te
recupereren van de Staat hetgeen aan voorbelasting betaald werd, wordt enkel het
saldo vereffend. Daartoe wordt een bijzondere rekening ingevoerd, waarop de
compensatie plaatsgrijpt. Het betreft de centrale rekening R/C BTW-administratie
Deze centrale rekening wordt een rekening-courant geheten omdat zij naargelang het
cijfermateriaal, de ene maal een debetsaldo, de andere maal een creditsaldo kan
vertonen.
Uit onderstaand schema blijkt dat de BTW-hulprekeningen kunnen ingedeeld worden in
twee reeksen:
� de hulprekeningen met een vorderingskarakter (actiefrekeningen):
- Aftrekbare BTW op goederen en diensten
- BTW op creditnota's verkoop,
� de hulprekeningen met een schuldkarakter (passiefrekeningen):
- BTW op verkopen
- BTW op creditnota's aankoop
- BTW-Intracommunautair
- BTW-medecontractant.
Deze hulprekeningen worden overgebracht naar deze rekening-courant. Dit gebeurt aan
de hand van de volgende posten:
4519 R/C BTW-administratie
4111 aan Aftrekbare BTW op goederen en diensten
4112 BTW op creditnota's verkoop
4511 BTW op verkopen
4512 BTW-Intracommunautair
4513 BTW-medecontractant
4514 BTW op creditnota’s aankoop
4519 aan R/C BTW-administratie
De rekening "niet-aftrekbare-BTW" is een kostenrekening. Zij wordt niet overgeboekt
naar de "R/C BTW-administratie" gezien de bedragen die rekening geboekt zijn juist niet
in aanmerking komen voor verrekening met de Staat. Deze kostenrekening zal
opgenomen worden op de debetzijde van de resultatenrekening en het resultaat van het
boekjaar ongunstig beïnvloeden.
3. Elementaire begrippen over BTW 69

D 4111 Aftrekbare BTW C D 4511 BTW op verkopen C
BS BS
D 4112 BTW op CN verkoop C D 4512 BTW-Intracommunautair C
BS BS
betaling saldo
D R/C BTW-administratie C
BS
(*)
D 4513 BTW-medecontractant C
3. Elementaire begrippen over BTW 70
BS
D 4514 BTW op CN aankoop C
BS
Indien de af te dragen BTW op verkopen de recupereerbare aftrekbare BTW op
goederen en diensten overtreft, zal de rekening-courant BTW-administratie een
creditsaldo vertonen. Dit wordt in het bovenstaande schema geïllustreerd.
(*) Dit eventueel beginsaldo op de debetzijde kan op twee manieren zijn ontstaan:
- ofwel is het debetsaldo een openstaande BTW-vordering van vorige periode op
de Staat; de voorbelasting werd niet gerecupereerd maar wordt in mindering
gebracht van de schuld van deze periode.
- ofwel zijn het de voorschotten die door de “kleine” onderneming –met
driemaandelijkse aangifte- reeds werden gestort. (geboekt op basis van
rekeninguittreksels)
De overboekingen worden ingeschreven op de laatste dag van de maand.
De betaling in de volgende maand wordt geboekt langs de journaalpost:
4519 R/C BTW-administratie
5550 aan Bank

Indien daarentegen de aftrekbare BTW de BTW op verkopen overtreft, zal de rekeningcourant
BTW-administratie een debetsaldo vertonen. Terugbetaling door de Staat van
de voorbelasting geschiedt enkel op uitdrukkelijke vraag van de BTW-belastingplichtige.
Dit wordt in het hiernavolgend schema geïllustreerd:
5500 Bank 10 000,00
4519 aan R/C BTW-administratie 10 000,00
D 4519 R/C BTW-administratie C D 5500 Bank C
BS 123 456,00
65 432,00 55 432,00
10 000,00 10 000,00
Indien een balans opgesteld wordt op het einde van een maand bij een maandelijkse
BTW-belastingplichtige en op het einde van een kalenderkwartaal bij een trimestrieel
BTW-belastingplichtige komen de hulprekeningen niet voor op de balans omdat zij een
nulsaldo vertonen ingevolge de overboeking van hun saldo naar de "R/C BTWadministratie".
Mocht de balans opgesteld worden op een andere dan de voormelde
data, zullen de hulprekeningen wel een saldo vertonen dat opgenomen wordt in de
balans volgens hun hierboven beschreven actief- resp. passiefkarakter.
3.8 Boekhoudkundige verplichtingen opgelegd door de BTW-wetgeving
De BTW-wetgeving legt geen verplichting op tot het houden van een volledige
boekhouding, wel tot het houden van een aankoopboek, een verkoopboek en een boek
waarin de dagontvangsten genoteerd worden. Daarom wordt in een volgende hoofdstuk
de centralisatiemethode behandeld, waarbij enerzijds voldaan wordt aan vermelde
verplichtingen en tevens een volledige boekhouding gehouden wordt.
3. Elementaire begrippen over BTW 71

Algemene inlichtingen
Naam
Adres
BTW-nr BE
Periode Maand
Kwartaal
Jaar
Aanvraag tot terugbetaling
Aanvraag van betaalformulieren
Kader I: Algemene inlichtingen
Nieuw Openen Opslaan Valideren Versturen Help
Uitgaande
handelingen
Kader II: Uitgaande handelingen
A Handelingen onderworpen aan een bijzondere regeling 00
B Handelingen waarvoor BTW verschuldigd is door de aangever
Aan het tarief van 6 pct 01
Aan het tarief van 12 pct 02
Aan het tarief van 21 pct 03
C Handelingen waarvoor de BTW verschuldigd is door de medecontractant 45
D Vrijgestelde intracommunautaire leveringen in België en ABC-verkopen 46
E Andere vrijgestelde handelingen verricht in het buitenland 47
F Bedrag van uitgereikte creditnota’s en negatieve verbeteringen
Met betrekking tot de handelingen ingeschreven in rooster 46 48
Met betrekking tot de andere handelingen van kader II 49
Nieuw Openen Opslaan Valideren Versturen Help
Inkomende
handelingen
Kader III: Inkomende handelingen
Bedrag van de inkomende handelingen rekening houdend met de ontvangen creditnota’s en de andere verbeteringen
Handelsgoederen, grond- en hulpstoffent 81
Diensten en diverse goederen 82
Bedrijfsmiddelen 83
F Bedrag van de ontvangen creditnota’s en negatieve verbeteringen
Met betrekking tot de handelingen ingeschreven in rooster 86 84
Met betrekking tot de andere handelingen van kader II 85
Intracommunautaire handelingen verricht in België en ABC-verkopen 86
Andere inkomende handelingen waarvoor BTW verschuldigd is door de aankopen 87
Nieuw Openen Opslaan Valideren Versturen Help
3. Elementaire begrippen over BTW 72

Verschuldigde
belasting
Kader IV: Verschuldigde belasting
BTW op de handelingen aangegeven in
de roosters 01, 02 en 03 54
rooster 86 55
rooster 87, met uitzondering van invoeren met verlegging van heffing 56
BTW op invoeren met verlegging van heffing 57
Diverse BTW-regularisaties in het voordeel van de Staat 61
Terug te storten BTW vermeld op ontvangen creditnota’s 63
Totaal van de roosters 54, 55, 56, 57, 61 en 63 XX
Nieuw Openen Opslaan Valideren Versturen Help
Kader V: Aftrekbare belasting
Aftrekbare belasting,
Saldo en Voorschot
Aftrekbare BTW 59
Diverse BTW-regularisaties in het voordeel van de aangever 62
Te recupereren BTW vermeld op uitgereikte creditnota’s 64
Niet in te vullen
Totaal van de roosters 59, 62 en 64 YY
Kader VI: Saldo
Slechts één van de twee volgende roosters kan worden ingevuld
Aan de Staat verschuldigde belasting: Rooster XX – rooster YY 71
Sommen verschuldigd door de Staat: Rooster YY – rooster XX 72
Kader VII: Voorschot
Betreft uitsluitend de maandaangifte van december
Werkelijk verschuldigde BTW voor de periode 1 tot 20 december 91
Nieuw Openen Opslaan Valideren Versturen Help
Ik verklaar dat deze aangifte oprecht en volledig is
Datum
Naam
Hoedanigheid van de ondertekenaar
Telefoonnummer
Kader VIII: Datum en handtekening
Datum en
handtekening
Nieuw Openen Opslaan Valideren Versturen Help
3. Elementaire begrippen over BTW 73

4.
Commerciële en financiële
verrichtingen
In dit hoofdstuk worden enkele vaak gebruikte commerciële en financiële verrichtingen besproken.
4.1 Commerciële en financiële kortingen
4.2 Aankoopkosten en waarborg voor herbruikbare verpakking
4.3 Ontvangen en betaalde vooruitbetalingen
4.4 Gebruik van betaalkaarten
4.5 Gebruik van proton
4.6 Gebruik van kredietkaarten
4.7 Gebruik van cheques
4.8 Gebruik van wissels
4.9 Facturen in vreemde munten
4.10 Interne overdrachten
4.1 Commerciële en financiële kortingen
Kortingen op aankopen en verkopen komen veelvuldig voor bij handelstransacties.
Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen kortingen met een commercieel karakter en
die met een financieel karakter.
Kortingen kunnen vermeld worden op de verkoopfactuur of kunnen later toegekend worden door
middel van een creditnota.
4.1.1 Commerciële korting op factuur
Een commerciële korting wordt door de leverancier toegekend aan zijn klant:
- om de verkoop van een goed of dienst te stimuleren,
- bij een grote hoeveelheidafname,
- bij klachten voor laattijdige levering, beschadigde goederen, levering niet conform met de
bestelling.
De commerciële korting is verworven bij de aankoop.
De kortingen op specifieke aankopen mogen op de aankooprekening (MAR 600 tot 605) geboekt
worden. Algemene kortingen zoals promotiekortingen en omzetbonussen, moeten op een
afzonderlijke rekening (MAR 608) geboekt worden.
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 74

FACTUUR nr. 123 20X1-01-16
Code Omschrijving Aantal Eenheidsprijs
A63 Goederen A 5 1 000,00 5 000,00
Bedrag
6% 21%
J471 Goederen B 4 2 000,00 8 000,00
889 Goederen C 10 600,00 6 000,00
Totaal
goederen
Comm.
korting
10 %
Bijkomende
kosten
Totaal
goederen
en kosten
Financ.
korting …
%
Maatstaf
van
heffing
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 75
BTW
%
BTWbedrag
11 000,00 1 100,00 9 900,00 9 900,00 6% 594,00
8 000,00 800,00 7 200,00 7 200,00 21% 1 512,00
19 000,00 1 900,00 17 100,00 2 106,00
Factuur te betalen voor 20X1-01-31
Waarborg
verpakking
TE BETALEN
€ 19 206,00
Voorbeeld: Op deze factuur wordt een globale commerciële korting van 10% toegekend op
de waarde van de geleverde goederen.
� Boekingsschema voor de verkoper (=leverancier)
Voor de verkoper betekent deze toegestane commerciële korting een daling van zijn
verkoopsopbrengsten.
� Bij de facturatie:
1 400 Handelsdebiteuren 19 206,00
708 Toegestane commerciële korting (-) 1 900,00
7001 aan Verkopen 6% 11 000,00
7003 Verkopen 21% 8 000,00
4511 BTW op verkopen 2 106,00
� Bij ontvangst van de betaling: (op basis van het rekeninguittreksel)
2 5500 Bank zichtrekening 19 206,00
400 aan Handelsdebiteuren 19 206,00
D 400 Handelsdebiteuren C D 7001 Verkopen 6% C
BS 12 345,67
(1) 19 206,00 11 000,00 (1)
19 206,00 (2)
D 708 Toeg. comm. korting (-) C D 7003 Verkopen 21% C
(1) 1 900,00 8 000,00 (1)

D 5500 Bank zichtrekening C D 4511 BTW op verkopen C
BS 65 432,10
(2) 19 206,00 2 106,00 (1)
� Boekingsschema voor de koper (=klant)
Voor de koper betekent deze verworven commerciële korting een daling van zijn
aankoopkosten.
� Bij ontvangst van de aankoopfactuur:
1 604 Aankopen handelsgoederen 19 000,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 2 106,00
440 aan Leveranciers 19 206,00
608 Ontvangen commerciële
korting (-)
1 900,00
� Bij de betaling:
(op basis van het rekeninguittreksel)
2 440 Leveranciers 19 206,00
5500 Aan Bank zichtrekening 19 206,00
D 604 Aankopen handelsgoederen C D 440 Leveranciers C
123 456,78 BS
(1) 19 000,00 19 206,00 (1)
(2) 19 206,00
D 608 Ontv. comm. korting (-) C D 5500 Bank zichtrekening C
BS 98 765,43
D 4111 Aftrekbare BTW op goed…. C
(1) 2 106,00
1 900,00 (1) 19 206,00 (2)
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 76

4.1.2 Commerciële korting op creditnota
De commerciële korting kan ook worden toegekend via een creditnota.
Dit zal het geval zijn bij een korting voor beschadigde goederen, voor laattijdige
levering, vergeten korting op factuur of bij een globale korting voor een voorbije
periode.
FACTUUR nr. 234 20X1-02-12
Code Omschrijving Aantal Eenheidsprijs
Bedrag
6% 21%
J471 Goederen B 4 2 000,00 8 000,00
889 Goederen C 10 1 100,00 11 000,00
Totaal
goederen
Comm.
korting
%
Bijkomende
kosten
Totaal
goederen
en kosten
Financ.
Korting
%
Maatstaf
van heffing
BTW %
BTWbedrag
11 000,00 11 000,00 11 000,00 6% 660,00
8 000,00 8 000,00 8 000,00 21% 1 680,00
19 000,00 19 000,00 2 340,00
Factuur te betalen voor 20X1-02-28
Waarborg
verpakking
TE BETALEN
€ 21 340,00
CREDITNOTA nr. 4 20X1-02-19
Code Omschrijving Aantal Eenheidsprijs
6%
Bedrag
21%
J471 Goederen B 4 2 000,00 8 000,00
889 Goederen C 10 1 100,00 11 000,00
Totaal
goederen
Comm.
korting
10 %
Bijkomende
kosten
Totaal
goederen
en kosten
Financ
korting
… %
Maatstaf
van
heffing
BTW %
BTWbedrag
11 000,00 1 100,00 1 100,00 6% 66,00
8 000,00 800,00 800,00 21% 168,00
19 000,00 1 900,00 234,00
Waarborg
verpakking
IN UW VOORDEEL
€ 2 134,00
Voorbeeld: Op deze factuur wordt geen korting toegekend.
Achteraf wordt een globale commerciële korting van 10% via creditnota
verrekend met de klant.
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 77

� Boekingsschema voor de verkoper (=leverancier)
� Bij de facturatie:
1 400 Handelsdebiteuren 21 340,00
7001 aan Verkopen 6% 11 000,00
7002 Verkopen 21% 8 000,00
4511 BTW op verkopen 2 340,00
� Bij het boeken van de creditnota:
2 708 Toegestane commerciële korting 1 900,00
4112 BTW op CN verkopen 234,00
400 aan Handelsdebiteuren
� Bij ontvangst van de betaling:
3 5500 Bank zichtrekening 19 206,00
2 134,00
400 aan Handelsdebiteuren 19 206,00
D 400 Handelsdebiteuren C D 7001 Verkopen 6% C
BS 12 345,67
(1) 21 340,00 2 134,00 (2) 11 000,00 (1)
19 206,00 (3)
D 708 Toegest. comm. korting (-) C D 7003 Verkopen 21% C
(2) 1 900,00 8 000,00 (1)
D 5500 Bank zichtrekening C D 4511 BTW op verkopen C
BS 65 432,10
2 340,00 (1)
(3) 19 206,00
D 4112 BTW op CN verkopen C
(2) 234,00
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 78

� Boekingsschema voor de koper (=klant)
� Bij ontvangst van de aankoopfactuur:
604 Aankopen handelsgoederen 19 000,00
411
1
Aftrekbare BTW op goederen en diensten 2 340,00
440 Aan Leveranciers 21 340,00
� Bij de ontvangst van de creditnota:
440 Leveranciers 2 134,00
608 Aan Ontvangen commerciële
korting (-)
1 900,00
4514 BTW op CN aankoop 234,00
� Bij uitvoering van de betaling:
3 440 Leveranciers 19 206,00
5500 aan Bank zichtrekening 19 206,00
D 604 Aankopen handelsgoederen C D 440 Leveranciers C
123 456,78 BS
(1) 19 000,00 (2) 2 134,00 21 340,00 (1)
(3) 19 206,00
D 608 Ontv. comm. korting (-) C D 5500 Bank zichtrekening C
BS 98 765,43
1 900,00 (2) 19 206,00 (3)
4.1.3 Financiële kortingen
D 4111 Aftrekbare BTW op goed…. C D 4514 BTW op CN aankopen C
(1) 2 340,00 234,00 (2)
Een financiële korting wordt door de leverancier toegekend aan zijn klant voor een contante of
snelle betaling.
De klant heeft slechts recht op deze korting indien hij betaalt binnen de gestelde termijn.
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 79

4.1.4 Commerciële en financiële kortingen
In dit voorbeeld wordt een commerciële korting toegekend, en heeft de klant ook de keuze al
dan niet snel te betalen en zo te genieten van een financiële korting.
Er wordt verondersteld dat de verkoper aan al zijn klanten dezelfde betalingsvoorwaarden geeft.
De leverancier biedt in dit voorbeeld zijn klant een financiële korting aan van 1% bij een snelle
betaling binnen de 8 dagen na factuurdatum. Verkiest de koper te betalen op de normale
vervaldag, dan heeft hij geen recht op de financiële korting en zal hij het volledige factuurbedrag
moeten betalen.
FACTUUR nr. 345 20X1-03-21
Code Omschrijving Aantal Eenheidsprijs
6%
Bedrag
21%
J471 Goederen B 4 2 000,00 8 000,00
889 Goederen C 10 1 100,00 11 000,00
Totaal
goederen
Comm.
korting
10 %
Bijkomende
kosten
Totaal
goederen
en kosten
Financ.
korting
1 %
Maatstaf
van heffing
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 80
BTW
%
BTWbedrag
11 000,00 1 100,00 9 900,00 99,00 9 801,00 6% 588,06
8 000,00 800,00 7 200,00 72,00 7 128,00 21% 1 496,88
19 000,00 1 900,00 17 100,00 171,00 2 084,94
Waarborg
verpakking
TOTAAL te betalen voor 20X1-04-30 € 19 184,94
Bij betaling binnen de 8 dagen na factuurdatum € 19 013,94
� Boekingsschema voor de verkoper (=leverancier)
� Bij de facturatie:
400 Handelsdebiteuren 19 184,94
708 Toegestane commerciële korting (-) 1 900,00
7001 aan Verkopen 6% 11 000,00
7002 Verkopen 21% 8 000,00
4511 BTW op verkopen 2 084,94
De financiële korting wordt niet geboekt bij de verkoop. De verkoper weet niet
of de koper zal opteren voor de normale betalingstermijn of zal kiezen voor een
financiële korting in ruil voor een snelle betaling. Er wordt verondersteld dat de
koper zal kiezen voor de normale betalingstermijn.
� Bij ontvangst van de betaling BINNEN de 8 dagen, heeft de koper
(op basis van het rekeninguittreksel)
5500 Bank zichtrekening 19 013,94
659 Diverse financiële kosten 171,00
400 Handelsdebiteuren 19 184,94

De koper betaalt binnen de 8 dagen, en heeft dus recht op de financiële korting.
De verkoper ontvangt een lager bedrag dan de openstaande vordering. Toch is de klant
zijn verplichtingen nagekomen, het verschil betekent voor de verkoper een financiële
kost.
� Bij ontvangst van de betaling NA de 8 dagen, volgens de normale betalingstermijn:
(op basis van het rekeninguittreksel)
5500 Bank zichtrekening 19 184,94
400 aan Handelsdebiteuren 19 184,94
Opgelet:
De BTW-administratie vraagt geen regularisatie van de BTW indien de koper opteert voor
de normale betalingstermijn.
� Boekingsschema voor de koper (=klant)
� Bij ontvangst van de aankoopfactuur:
604 Aankopen handelsgoederen 19 000,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 2 084,94
440 Aan Leveranciers 19 184,94
608 Ontvangen commerciële
korting (-)
1 900,00
� Bij de betaling BINNEN de 8 dagen:
(op basis van het rekeninguittreksel)
440 Leveranciers 19 184,94
5500 aan Bank zichtrekening 19 013,94
756 Diverse financiële opbrengsten 171,00
Slechts bij de boeking (op basis van het rekeninguittreksel) van een 'snelle' betaling kan
de ontvangen financiële korting als een opbrengst geregistreerd worden. Dit is een
toepassing van het realisatieprincipe.
� Bij betaling NA de 8 dagen, volgens de normale betalingstermijn:
(op basis van het rekeninguittreksel)
440 Leveranciers 19 184,94
5500 aan Bank zichtrekening 19 184,94
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 81

4.2 Aangerekende kosten en waarborg voor herbruikbare verpakking
4.2.1 Aangerekende kosten
De verkoper (=leverancier) zal in bepaalde gevallen sommige bijkomende aankoopkosten –
bovenop de prijs van de goederen- doorrekenen aan de klant.
Voorbeelden van dergelijke aankoopkosten zijn:
- transportkosten,
- verzekeringspremies voor schadeloosstelling bij beschadiging of verlies van de goederen
tijdens het transport,
- niet teruggenomen verpakking, …
Op deze aankoopkosten wordt BTW aangerekend. De aanslagvoet is meestal identiek aan die
van de goederen waarop de kosten betrekking hebben. Enkel indien de kosten afzonderlijk
worden aangerekend is het normale tarief van toepassing.
Voorbeeld: voor goederen A wordt € 550,00 aan verloren verpakkingsmateriaal aangerekend.
FACTUUR nr. 456 20X1-04-20
Code Omschrijving Aantal Eenheidsprijs
A Goederen A 11 1 000,00 11000,00
Bedrag
6% 21%
J Goederen B 4 2 000,00 8 000,00
Totaal
goederen
Comm.
korting
%
Bijkomende
kosten
Totaal
goederen
en kosten
Financ.
korting
… %
Maatstaf
van heffing
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 82
BTW
%
BTWbedrag
11 000,00 550,00 11 550,00 11 550,00 6% 693,00
8 000,00 8 000,00 8 000,00 21% 1 680,00
19 000,00 19 550,00 2 373,00
Waarborg
verpakking
Factuur te betalen voor 20X1-04-30 TE BETALEN
� Boekingsschema voor de verkoper (=leverancier)
� Bij de facturatie:
1 400 Handelsdebiteuren 21 923,00
€ 21 923,00
7001 aan Verkopen 6% 11 000,00
7003 Verkopen 21% 8 000,00
7008 Aangerekende verpakking 550,00
4511 BTW op verkopen 2 373,00
Voor de verkoper is deze aangerekende verpakking een opbrengst. Hij recupereert
immers bij zijn klant de gemaakte kosten voor het verpakkingsmateriaal.
D 400 Handelsdebiteuren C D 7001 Verkopen 6% C
BS 12 345,67
21 923,00 11 000,00

D 7008 Aangerek. verpakking C D 7003 Verkopen 21% C
� Boekingsschema voor de koper (=klant)
� Bij ontvangst van de aankoopfactuur:
550,00 8 000,00
D 4511 BTW op verkopen C
6040 Aankopen handelsgoederen 19 000,00
6041 Aangerekende verpakkingskost 550,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 2 373,00
2 373,00
440 aan Leveranciers 21 923,00
Voor de koper is deze aangerekende verpakking een element dat zijn kostprijs doet
toenemen.
D 6040 Aankopen handelsgoederen C D 440 Leveranciers C
123 456,78 BS
19 000,00 21 923,00
D 6041 Aangerek. verpakkingskost C D 4111 Aftrekbare BTW op goed…. C
550,00 2 373,00
4.2.2 Waarborg voor herbruikbare verpakking
Onder invloed van het groeiend milieubewustzijn en om de kosten van afvalverwerking te
beperken, wordt er naar gestreefd zoveel mogelijk herbruikbare verpakking te gebruiken.
De verkoper (=leverancier) zal het verpakkingsmateriaal afleveren samen met de goederen,
maar zal aan de koper een waarborg aanrekenen. Wanneer de koper achteraf dit
verpakkingsmateriaal in goede staat terugbezorgt, zal de leverancier de waarborgsom via een
creditnota terugbetalen aan de koper.
Vermits het hier niet gaat over de levering en verkoop van goederen, is deze waarborgsom niet
onderworpen aan de BTW.
Voorbeeld: voor het verpakkingsmateriaal van goederen B wordt een waarborgsom van
€ 125,00. gevraagd aan de koper
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 83

FACTUUR nr. 567 20X1-05-06
Code Omschrijving Aantal Eenheidsprijs
Bedrag
6% 21%
J471 Goederen B 4 2 000,00 8 000,00
889 Goederen C 10 600,00 6 000,00
Totaal
goederen
Comm.
korting
… %
Bijkomen
-de
kosten
Totaal
goederen
en kosten
Financ.
korting
… %
Maatstaf
van heffing
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 84
BTW
… %
BTWbedrag
6 000,00 6 000,00 6 000,00 6% 360,00
Waarborg
verpakking
8 000,00 8 000,00 8 000,00 21% 1 680,00 125,00
14 000,00 14 000,00 2 040,00 125,00
Factuur te betalen voor 20X1-05-31 TE BETALEN
� Boekingsschema voor de verkoper (=leverancier)
� Bij de facturatie:
1 400 Handelsdebiteuren 16 165,00
€ 16 165,00
7001 aan Verkopen 6% 6 000,00
7003 Verkopen 21% 8 000,00
489 Schuld voor ontvangen
verpakkingswaarborg
125,00
4511 BTW op verkopen 2 040,00
De verkoper heeft de waarborg gefactureerd aan zijn klant. Er ontstaat hierdoor een
schuld tegenover de klant. Immers -bij ontvangst van het verpakkingsmateriaal (in
goede staat)- zal de verkoper het bedrag van deze waarborg aan de klant moeten
terugbetalen.
� Na ontvangst van het verpakkingsmateriaal, boeking van de creditnota
2 489 Schuld voor ontvangen
verpakkingswaarborg
125,00
400 aan Handelsdebiteuren 125,00

D 400 Handelsdebiteuren C D 7001 Verkopen 6% C
BS 12 345,67
(1) 16 165,00 6 000,00 (1)
125,00 (2)
D 489 Schuld ontvangen
verpakkingswaarborg
(2) 125,00
� Boekingsschema voor de koper (=klant)
� Bij ontvangst van de aankoopfactuur:
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 85
C
D 7003 Verkopen 21% C
125,00 (1) 8 000,00 (1)
D 4511 BTW op verkopen C
1 604 Aankopen handelsgoederen 14 000,00
416 Vordering voor gegeven
verpakkingswaarborg
125,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 2 040,00
2 106,00 (1)
440 aan Leveranciers 16 165,00
De koper heeft een vordering op de verkoper. Immers -bij teruggave van het
verpakkingsmateriaal (in goede staat)- zal de verkoper hem het bedrag van deze
waarborg moeten terugbetalen.
� Na terugzending van het verpakkingsmateriaal, ontvangst en boeking van de creditnota
2 440 Leveranciers 125,00
416 aan Vordering voor gegeven
verpakkingswaarborg
125,00
D 604 Aankopen handelsgoederen C D 440 Leveranciers C
123 456,78 BS
(1) 14 000,00 16 165,00 (1)
(2) 125,00
D 4111 Aftrekbare BTW op goed. C
(1) 2 040,00 (1) 125,00
D
416 Vordering gegeven.
verpakkingswaarborg C
125,00 (2)

4.3 Vooruitbetalingen
Het is gebruikelijk dat bij de plaatsing van een bestelling of bij de ondertekening van een
koop/verkoopovereenkomst door de verkoper/leverancier een vooruitbetaling wordt gevraagd
aan de koper/klant voor een gedeelte van de aankoopsom.
Het is belangrijk op te merken dat door deze vooruitbetaling:
- er GEEN verkoopopbrengst ontstaat voor de verkoper, maar een schuld tegenover de klant
- er GEEN aankoopkost ontstaat bij de koper, maar een vordering op de leverancier
Voorbeeld:
Een handelaar bestelt voor € 8 000,00 (excl. 21% BTW) aan handelsgoederen bij de leverancier.
Omdat de leverancier deze goederen niet dadelijk kan leveren, vraagt hij een vooruitbetaling
van € 2 000,00 aan de koper.
Bij de levering van de bestelde goederen wordt dan het saldo van € 6 000,00 (excl. 21% BTW)
gefactureerd door de leverancier.
� Ontvangen vooruitbetalingen: boekingsschema voor de verkoper (=leverancier)
� Het boeken van de voorschotfactuur:
400 Handelsdebiteuren 2 420,00
46 aan Ontvangen vooruitbetalingen 2 000,00
4511 BTW op verkopen 420,00
� Bij ontvangst van de betaling:
(op basis van het rekeninguittreksel)
5500 Bank zichtrekening 2 420,00
400 aan Handelsdebiteuren 2 420,00
� Bij de aflevering van de goederen of de prestatie van de diensten; de eindfactuur
400 Handelsdebiteuren 7 260,00
7003 aan Verkopen 21% 6 000,00
4511 BTW op verkopen 1 260,00
46 Ontvangen vooruitbetalingen 2 000,00
7003 aan Verkopen 21% 2 000,00
� Betaalde vooruitbetalingen: boekingsschema voor de koper (=klant)
� Bij ontvangst van het voorschotfactuur:
406 Vooruitbetalingen 2 000,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 420,00
440 aan Leveranciers 2 420,00
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 86

� Bij de betaling:
(op basis van het rekeninguittreksel)
440 Leveranciers 2 420,00
5500 Aan Bank 2 420,00
� Bij de ontvangst van de goederen of de diensten; de eindfactuur
604 Aankopen handelsgoederen 6 000,00
4111 Aftrekbare BTW 1 260,00
440 aan Leveranciers 7 260,00
604 Aankopen handelsgoederen 2 000,00
406 aan Vooruitbetalingen 2 000,00
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 87

4.4 Het gebruik van betaalkaarten
Naast het chartaal (in speciën) en het giraal (via overschrijvingen) betaalverkeer bestaan er nog
andere betalingswijzen. In de volgende punten worden ze bondig besproken:
4.4 Betaalkaarten
4.5 Proton
4.6 Kredietkaarten
4.7 Cheques
4.8 Wissels
Vooral ondernemingen die goederen en diensten leveren aan eindgebruikers zullen betalingen
met betaalkaarten aanvaarden.
Ook zullen ondernemingen kleine aankopen betalen met een betaalkaart op naam van het
bedrijf.
Het meest gebruikte kaart in België is “BANCONTACT”, maar er zijn nog andere kaarten in
omloop, vaak uitgegeven door en enkel te gebruiken in een bepaald distributiekanaal.
Verrichtingen met deze kaarten (=debetkaarten) worden snel afgewikkeld. De informatie van de
betaling gaat volledig automatisch naar de betrokken banken, waar de juiste rekeningen worden
gedebiteerd en gecrediteerd.
De boekingen zijn dan ook identiek aan die van betalingen en ontvangsten via overschrijving.
Het rekeninguitreksel van de financiële instelling is het verrechtvaardigingsdocument.
� Boekingsschema voor de verkoper (=leverancier)
� Bij verkoop met factuur wordt geboekt:
400 Handelsdebiteuren 106,00
7001 aan Verkopen 6% 100,00
4511 BTW op verkopen 6,00
Bij ontvangst van de betaling via betaalkaart: (op basis van het rekeninguittreksel)
5500 Bank zichtrekening 106,00
400 aan Handelsdebiteuren 106,00
� Bij contante verkopen zonder factuur wordt meestal een speciale rekening gebruikt.
Bij de verkoop wordt geboekt:
1 55002 Ontvangen betaalkaarten 242,00
7003 aan Verkopen 21% 200,00
4511 BTW op verkopen 42,00
Bij ontvangst van de betaling via betaalkaart: (op basis van het rekeninguittreksel)
2 55000 Bank zichtrekening 242,00
55002 aan Ontvangen betaalkaarten 242,00
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 88

� Boekingsschema voor de koper (=klant)
Omwille van de terugvordering van de betaalde BTW, heeft een onderneming steeds een
aankoopfactuur nodig.
� Bij ontvangst van de aankoopfactuur:
61XX Diensten en diverse goederen 400,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 84,00
440 aan Leveranciers 484,00
� Bij de afrekening door de bank, wordt het rekeninguittreksel geboekt.
440 Leveranciers 484,00
55000 aan Bank R/C 484,00
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 89

4.5 Het gebruik van “PROTON”
De protonkaart is een elektronische geldbeugel.
Het opladen van de kaart is te beschouwen als een fondsenoverdracht van de bankrekening naar
de kas.
De verrichtingen met deze kaarten (=debetkaarten) worden snel afgewikkeld. De informatie van
de betaling gaat volledig automatisch naar de betrokken banken, waar de juiste rekeningen
worden gedebiteerd en gecrediteerd.
� Boekingsschema voor de verkoper (=leverancier)
De ontvangst van een betaling met protonkaart, is vergelijkbaar met het gebruik
van een betaalkaart.
Op basis van het rekeninguittreksel van de bank wordt de ontvangst van de
betaling geboekt.
� Boekingsschema voor de koper (=klant)
Voorbeeld
Aankoop van klein bureelmateriaal voor € 100,00 + 21% BTW wordt betaald met de
protonkaart.
� Bij het opladen van de protonkaart wordt geboekt:
57001 Kas - proton 300,00
55000 aan Bank R/C 300,00
� Bij ontvangst van de aankoopfactuur:
61XX Diensten en diverse goederen 100,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 21,00
440 aan Leveranciers 121,00
� De betaling met de protonkaart wordt geboekt:
440 Leveranciers 121,00
57001 aan Kas - proton 121,00
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 90

4.6 Het gebruik van kredietkaarten
Een onderneming kan zowel betalingen via kredietkaart ontvangen, als zelf ook betalingen
uitvoeren met kredietkaarten op haar naam.
Kenmerkend is dat de afrekening slechts periodiek gebeurt. Bovendien is de verkoper, die een
betaling via kredietkaart ontvangt, een commissie verschuldigd aan de uitgever van de kaart.
De meest gekende kaarten zijn VISA, DINERS, AMERICAN EXPRSS …)
� Boekingsschema voor de beginstigde (=leverancier)
Voorbeeld
Verkoop van softwarepakket voor € 110,00 + 21% BTW, en koper betaalt met kredietkaart.
� Bij verkoop met factuur.
De koper is een BTW-belastinplichtige, die heeft een factuur nodig om de BTW te
recupereren.
20X1-10-01
400 Handelsdebiteuren 133.10
7003 aan Verkopen 21% 110,00
4511 BTW op verkopen 23.10
Bij de betaling via kredietkaart:
55004
20X1-10-01
Ontvangen kredietkaarten 133,10
400 aan Handelsdebiteuren 133,10
Periodiek, bij de afrekening door de bank, wordt het rekeninguittreksel geboekt.
1 55000 Bank R/C 133,10
55004 aan Ontvangen kredietkaarten 133,10
� Bij contante verkopen zonder factuur.
De koper is geen BTW-belastingplichtige, heeft geen factuur nodig.
55004 Ontvangen kredietkaarten
7003 aan Verkopen 21%
4511 BTW op verkopen
Periodiek, bij de afrekening door de bank, wordt het rekeninguittreksel geboekt.
5500 Bank zichtrekening
55004 Aan Ontvangen kredietkaarten
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 91

� In beide gevallen zal de verkoper een commissie verschuldigd zijn aan de uitgever van
de kaart. Deze commissie is een percentage van het factuurtotaal.
61300 Commissies aan derden
4111 Aftrekbare BTW
55004 aan Ontvangen kredietkaarten
� Boekingen bij de kaarthouder
Voorbeeld
De hotelrekening wordt betaald met een kredietkaart: € 400,00 + 6% BTW.
� Bij ontvangst van de aankoopfactuur:
61XX
20X1-10-05
Diensten en diverse goederen 400,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 24,00
440 aan Leveranciers 424,00
� Boeking van de betaling van de schuld met kredietkaart
20X1-10-05
440 Leveranciers 424,00
55003 aan Uitgegeven kredietkaarten 424,00
� Periodiek, bij de afrekening door de bank, wordt het rekeninguittreksel geboekt.
55003
20X1-11-12
Uitgegeven kredietkaarten 424,00
5500 aan Bank R/C 424,00
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 92

4.7 Het gebruik van de cheque
Door de snelheid en de veiligheid van het elektronisch betalingsverkeer, is het gebruik van
cheques afgenomen. Toch blijft het tussen bedrijven een courant betaalmiddel, vaak bij een
eenmalige of belangrijke transacties.
� Ontvangst van betaling van een klant via een cheque
Voorbeeld
Op 7 mei 20X1 verkoopt de onderneming voor € 12 100,00 (incl. BTW) aan
handelsgoederen. De verkoopfactuur werd reeds geboekt.
� Bij ontvangst van een cheque vanwege een klant
De koper betaalt op 7 mei 20X1 met een cheque van € 12 100,00.
1 54
20X1-05-07
Te incasseren vervallen waarden 12 100,00
400 aan Handelsdebiteuren 12 100,00
� Bij creditering van de cheque op uw bankrekening door de financiële instelling
De cheque werd afgegeven bij de financiële instelling; op 11 mei 20X1 wordt het
rekeninguittreksel geboekt.
20X1-05-11
2 5500 Bank R/C 12 100,00
54 aan Te incasseren vervallen waarden 12 100,00
D 400 Handelsdebiteuren C
12 100,00
12 100,00 (1)
D 54 Te incasseren vervallen waarde C D 5500 Bank zichtrekening C
(1) 12 100,00
12 100,00 (2) (2) 12 100,00
� Betaling van een schuld via een uitgeschreven cheque
Voorbeeld
Op 10 maart 20X1 koopt de onderneming voor € 48 400,00 (incl. BTW) aan
handelsgoederen. De aankoopfactuur werd reeds geboekt.
� Bij uitgifte van de cheque aan de leverancier
De leverancier wordt betaald op 10 maart 20X1 met een cheque van € 48 400,00.
20X1-03-10
1 440 Leveranciers 48 400,00
55X1 aan Uitgeschreven cheques(-) 48 400,00
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 93

� Bij ontvangst van het debetbericht van de financiële instelling
Op 15 maart 20X1 wordt het rekeninguittreksel geboekt.
2 55X1
20X1-03-15
Uitgeschreven cheques(-) 48 400,00
5500 aan Bank R/C 48 400,00
D 440 Leveranciers C
(1) 48 400,00
48 400,00
D 55X1 Uitgeschreven cheques C D 5500 Bank zichtrekening C
BS 123 456,78
48 400,00 (1)
(2) 48 400,00 48 400,00 (2)
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 94

4.8 De wisselbrief als betaal- en kredietinstrument
Bij een verkoop zal de leverancier zo snel mogelijk willen betaald worden, en zal de klant zo laat
mogelijk willen betalen.
Deze tegenstrijdige belangen kunnen opgevangen worden door het gebruik van een wissel. De
klant krijgt zo toch het gevraagde betalingsuitstel en zal op de afgesproken vervaldag betalen.
De leverancier kan -indien hij dit wenst- sneller over zijn geld beschikken.
De leverancier -de trekker en de begunstigde van de wissel- zal aan zijn klant -de betrokkene en
schuldenaar van de wissel- vragen om de wissel te ondertekenen -te accepteren-. Door deze
acceptatie erkent de klant dat hij op de vervaldag aan de houder van de wissel de aangeduide
som zal moeten betalen.
Schema 1: rechtstreekse aanbieding
Leverancier
= trekker
= begunstigde
= houder
(1) trekken van de wissel
(2) wisselacceptatie
(3) afgifte wissel op vervaldag
(4) betaling op vervaldag
Klant
= betrokkene
De leverancier -de trekker, begunstigde en houder van de wissel- moet niet wachten op de
betaling op de vervaldag om de wisselbrief om te zetten in liquiditeiten. Hij heeft de
mogelijkheid deze wisselbrief zelf als betaalmiddel te gebruiken -overdracht via endossement- of
hij kan op basis van de wisselbrief een krediet bekomen bij een financiële instelling -
verdisconteren van de wissel-. Hij blijft wel de trekker, maar is dan geen houder of begunstigde
meer.
Schema 2: verdiscontering
Leverancier
= trekker
(1) trekken van de wissel
(2) wisselacceptatie Klant
= betrokkene
(3) verdiscontering
Bank
= houder
(5) afgifte wissel
(4) nettobedrag = begunstigde (6) betaling op vervaldag
(3) wissel wordt aangeboden bij de financiële instelling met de vraag tot
verdisconteren
(4) uitbetaling door de bank van het nettobedrag van de wissel, na aftrek van de
discontokosten
(5) op vervaldag aanbieding van de wissel door de bank bij de betrokkene
(6) ontvangst van de betaling van het nominale bedrag van de wissel
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 95

Schema 3: endossement
Leverancier
= trekker
(1) trekken van de wissel
(2) wisselacceptatie Klant
= betrokkene
(4) afgifte van wissel
Derde/leverancier
= houder door (5) afgifte wissel
endossement
(3) levering = begunstigde (6) betaling op vervaldag
(3) levering van goederen en/of diensten aan de houder en/of trekker van de wissel
(4) afgifte van de wissel na rugtekening aan de derde/schuldeiser van de trekker als
betaalmiddel
(5) aanbieding van de wissel op de vervaldag bij de betrokkene ter inning
(6) ontvangst van de betaling van het nominale bedrag van de wissel
Schema 4: wissel ter incasso
Leverancier
= trekker
(1) trekken van de wissel
(2) wisselacceptatie Klant
= betrokkene
(3) afgifte ter incasso Bank
(4) afgifte wissel
= houder ter incasso
(6) nettobedrag (5) betaling op vervaldag
(3) wissel wordt aangeboden bij de financiële instelling met de vraag tot incasso
(4) op vervaldag aanbieding van de wissel door de bank bij de betrokkene
(5) ontvangst door de financiële instelling van de betaling van het nominale bedrag
van de wissel
(6) uitbetaling door de bank van het nettobedrag van de wissel, na aftrek van de
incassokosten
Op het ogenblik dat de klant de wisselbrief accepteert, verandert er heel wat op boekhoudkundig
en op juridisch vlak.
De leverancier heeft nu geen handelsvordering meer maar een wisselvordering; de wisselbrief is
nu het bewijs van de vordering.
De klant heeft nu geen handelsschuld maar een wisselschuld.
De wisselbrief moet opgesteld worden volgens de wettelijke bepalingen. De cursus handelsrecht
zal hier verder op ingaan.
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 96

Voorbeeld:
Een handelaar verkoopt voor € 10 000,00 (exclusief 21% BTW) aan handelsgoederen. Hij is
bereid de klant 4 maanden uitstel van betaling te geven op voorwaarde deze een wissel
accepteert.
De verkoop en de facturatie hebben plaats op 20X1-10-01.
De wissel heeft als vervaldag 20X2-01-31.
� Boekingsschema voor de verkoper (=leverancier)
� Bij de verkoop ( op basis van de verkoopfactuur):
20X1-10-01
400 Handelsdebiteuren 12 100,00
7003 aan Verkopen 21% 10 000,00
4511 BTW op verkopen 2 100,00
� Bij de acceptatie van de wissel door de klant:
20X1-10-01
401 Te innen wissels 12 100,00
400 aan Handelsdebiteuren 12 100,00
� De inning van de wisselschuld kan op verschillende wijzen gebeuren:
1. door zelf de schuld te innen bij de betrokkene op de vervaldag, (zie schema 1)
2. door de wissel te verdisconteren bij een financiële instelling, (zie schema 2).
3. door de wissel te gebruiken als betalingsinstrument voor eigen schulden aan eigen
leveranciers: het zgn. 'endossement van de wissel', (zie schema 3)
4. door een financiële instelling te vragen voor rekening van de onderneming de wissel
te innen bij de betrokkene op de vervaldag: het zgn. 'wissel ter incasso', (zie
schema 4)
Voorbeeld 1: door zelf de schuld te innen bij de betrokkene op de vervaldag
20X2-01-31
570 Kas 12 100,00
401 aan Te innen wissels 12 100,00
Voorbeeld 2 Door de wissel te verdisconteren bij een financiële instelling.
Bij de overdracht van de wisselbrief aan de bank, met de vraag tot verdisconteren:
20X1-10-13
4012 Wissel ter disconto 12 100,00
401 aan Te innen wissels 12 100,00
Bij ontvangst van het nettobedrag op de bankrekening:
20X1-10-17
5500 Bank 11 510,00
653 Discontokosten op vorderingen 590,00
4012 aan Wissels ter disconto 12 100,00
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 97

Voorbeeld 3: door de wissel te gebruiken als betalingsinstrument voor eigen schulden
aan eigen leveranciers: het zgn. 'Endossement van de wissel'.
Bij de betaling van een eigen leverancier door de rugtekening van de wisselbrief:
20X1-11-14
440 Leverancier 12 100,00
401 aan Te innen wissels 12 100,00
Voorbeeld 4: door een financiële instelling te vragen voor rekening van de
onderneming de wissel te innen bij de betrokkene op de vervaldag: het
zgn. 'Wissel ter incasso'.
Bij de overdracht van de wisselbrief aan de bank:
20X2-01-28
4011 Wissels ter incasso 12 100,00
401 aan Te innen wissels 12 100,00
Bij ontvangst van het nettobedrag op de bankrekening:
20X2-02-03
5500 Bank 11 979,00
656 Diverse financiële kosten 100,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 21,00
4011 aan Wissels ter incasso 12 100,00
� Boekingsschema voor de koper (=klant)
� Bij ontvangst van de aankoopfactuur:
604
20X1-10-01
Aankopen handelsgoederen 10 000,00
4111 Aftrekbare BTW op goederen en diensten 2 100,00
440 aan Leveranciers 12 100,00
� Bij acceptatie van de wissel
20X1-10-01
440 Leveranciers 12 100,00
441 aan Te betalen wissels 12 100,00
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 98

� Bij de betaling van de wisselschuld steeds op de vervaldag, aan de houder van de wissel,
hetzij aan:
- de trekker zelf (leverancier),
- de financiële instelling aangeduid door de houder (cfr. Wissels ter incasso),
- de financiële instelling die de wissel had verdisconteerd,
- de houder van de wissel na endossement.
20X2-01-31
441 Te betalen wissels 12 100,00
570 aan Kas 12 100,00
5500 of Bank
Opmerking: In dit voorbeeld werd het cliëntendisconto behandeld.
Het leveranciersdisconto wordt niet besproken.
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 99

4.9 Facturen in vreemde munten
Zodra een onderneming handelstransacties heeft met buitenlandse klanten, wordt ze
geconfronteerd met het gebruik van de vreemde munten en het bijhorend wisselrisico.
De introductie van de EURO lost dit probleem op voor alle transacties met ondernemingen uit de
EURO-zone.
Laten we het eenvoudig houden, en onderstaande assumpties aanvaarden:
- de onderneming heeft een boekhouding in EURO,
- de onderneming houdt geen vreemde valuta in bezit, of met andere woorden houdt geen
posities in vreemde munten aan,
- de onderneming dekt zich niet in tegen eventuele wisselkoersschommelingen, of m.a.w. de
onderneming gebruikt de contantkoers,
- de BTW wordt buiten beschouwing gelaten.
� Voorbeeld 1
Aankoopfactuur van 20X1-01-24 voor handelsgoederen uit de Verenigde Staten : 2 500 USD
� Bij het boeken van de factuur op 20X1-01-31 is € 1,00 = $ 0,8510
20X1-01-31
1 604 Aankopen handelsgoederen 2 937,72
4401 aan Leveranciers USD 2 937,72
� Bij de betaling van de factuur op 20X1-02-27 is € 1,00 = $ 0,8675
20X1-02-27
2 4401 Leveranciers USD 2 937,72
5500 aan Bank 2 881,84
754 Gunstig wisselresultaat 55,88
D 604 Aankopen handelsgoederen C
(1) 2 937,72
D 4401 Leveranciers USD C
€ $ € $
(2) 2 937,72 2 500,00
2 937,72 2 500,00 (1)
D 5500 Bank. C D 754 Gunstig wisselresultaat C
BS 123 456,78
2 881,84 (2) 55,88 (2)
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 100

� Voorbeeld 2
Verkoopfactuur van 20X1-02-12 voor handelsgoederen aan een klant in Groot-Brittannië,
totale waarde van de factuur = 10 000 GBP
� Bij het boeken van de verkoopfactuur op 20X1-02-13 is € 1,00 = £ 0,6088
20X1-02-13
1 4005 Handelsdebiteuren in vreemde munten 16 425,76
7006 aan Verkopen uitvoer binnen E.U. 16 425,76
� Bij de ontvangst van de betaling vanwege de klant op 20X1-03-07 is € 1,00 = £ 0,6270
20X1-02-27
2 5500 Bank 15 948,96
654 Ongunstig wisselresultaat 476,80
4005 aan Handelsdebiteuren in vreemde
munten
D 7006 Verkopen uitvoer binnen E.U. C
16 425,76 (1)
D 4005 Handelsdebiteuren GBP C
€ GBP € GBP
(1) 16 425,76 10 000,00
16 425,76 10 000,00 (2)
16 425,76
D 654 Ongunstig wisselresultaat C D 5500 Bank C
BS 123 456,78
(2) 476,80 (2) 15 948,96
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 101

4.10 De rekening 'Interne overboekingen'
Het gebruik van afzonderlijke financiële rekeningen geeft aanleiding tot het inschakelen van een
speciale rekening 'Interne overboeking', teneinde te vermijden dat bij interne overdrachten van
gelden dubbele boekingen zouden plaatsvinden.
Inderdaad geeft bij voorbeeld een storting van kasgelden op de bankrekening aanleiding tot een
kasuitgave op de grootboekrekening ‘Kas’ en tot bankinkomsten op de grootboekrekening ‘Bank’.
De registratie van de kasuitgaven op basis van een kasdocument en van de bankontvangsten op
basis van een bankrekeninguittreksel, zou dan het volgende resultaat geven:
D 570 Kas C D 5500 Bank C
BS 12 345,67 BS 45
678,90
1 000,00 kasdocument 1 000,00
1 000,00 rekeninguittreksel 1 000,00
Op deze wijze zouden dezelfde rekeningen tweemaal gedebiteerd respectievelijk gecrediteerd
worden, waardoor een foutieve rekeningstand zou ontstaan. Teneinde dit te vermijden wordt
gebruik gemaakt van een tussenrekening 'Interne overboeking', zodat de boekingen als volgt
luiden:
� voor de registratie van de kasuitgave (kasdocument):
1 580 Interne fondsoverdracht 1 000,00
570 aan Kas 1 000,00
� voor de registratie van de bankinkomsten (bankrekeninguittreksel):
2 5500 Bank 1 000,00
580 aan Interne fondsoverdracht 1 000,00
De rekening 'Interne overboeking' krijgt aldus een controlefunctie. Inderdaad moet na de
volledige afhandeling van de interne overdracht deze rekening een nulsaldo vertonen.
D 570 Kas C D 5500 Bank C
BS 12 345,67 BS 45 678,90
1 000,00 (1)
(2) 1 000,00
D 580 Interne fondsoverdrachten C
(1) 1 000,00
1 000,00 (2)
4. Enkele commerciële en financiële verrichtingen 102

5.
Wet op de boekhouding
van de ondernemingen
Tot 1975 kende België slechts een zeer beperkte reglementering op de boekhouding van de
ondernemingen, terwijl slechts een zeer beknopte balans moest bekend gemaakt worden door
een beperkt aantal vennootschappen.
Vanaf 17 juli 1975 is hierin een grondige wijziging gekomen: de wet van diezelfde datum legde
duidelijke en strenge normen op inzake de boekhouding. Een reeks ondernemingen werd echter
nog vrijgesteld van een aantal verplichte boekingswijzen en van een aantal
opstellingsverplichtingen voor de bekend te maken jaarrekening.
De voormelde wet van 17 juli 1975 werd herhaaldelijk gewijzigd. De vele wijzigingen
van de basiswet worden eerst en vooral veroorzaakt door de nodige aanpassing van
onze nationale wetgeving aan Richtlijnen van de EEG. Vervolgens leidt de opgedane
ondervinding bij de toepassing van de bestaande wet tot verbeteringen en
aanpassingen. Tevens worden er wijzigingen aangebracht om het Belgisch
boekhoudrecht op het niveau te houden van de internationale evolutie op het gebied
van accounting.
De basisteksten voor het boekhoudrecht zijn:
1. de wet van 17 juli 1975 op de boekhouding en de jaarrekening van de ondernemingen, en
haar uitvoeringsbesluiten:
- KB van 12 september 1983 tot uitvoering van de Wet van 17 juli 1975 op de
boekhouding van de onderneming;
- KB van 12 september 1983 tot bepaling van de minimumindeling van een algemeen
rekeningstelsel;
- KB van 15 december 1998 betreffende de overschakeling op de euro in het
boekhoudrecht;
2. de Wet van 7 mei 1999 houdende het Wetboek van Vennootschappen, gewijzigd bij Wet van
23 januari 2001 en haar uitvoeringsbesluiten:
- KB van 30 januari 2001 tot uitvoering van het wetboek van vennootschappen.
Het KB van 25 januari 2005 heeft een aantal wijzigingen aangebracht aan het KB van 12
september 1983 dat de uitvoering van de Boekhoudwet van 17 juli 1975 regelt.
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 103

5.1 Wie is onderworpen aan de wet van 17 juli 1975 ?
Volgens artikel 1 zijn aan deze boekhoudwetgeving onderworpen:
1. de natuurlijke personen die handelaar (=koopman) zijn;
2. de handelsvennootschappen, de vennootschappen die de rechtsvorm van een
handelsvennootschap hebben aangenomen en de Europese economische
samenwerkingsverbanden
De samengestelde wetten op de handelsvennootschappen hebben betrekking op:
� de Vennootschap Onder Firma (VOF),
� de Gewone Commanditaire Vennootschap (GCV),
� de Naamloze Vennootschap (NV),
� de Besloten Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid (BVBA),
� de Commanditaire Vennootschap op Aandelen (Comm.VA),
� de Coöperatieve Vennootschap met Onbeperkte en Hoofdelijke
Aansprakelijkheid (CVOA),
� de Coöperatieve Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid (CVBA),
� het economisch samenwerkingsverband (ESV)
3. de openbare instellingen die een statutaire opdracht vervullen van commerciële,
financiële of industriële aard;
voorbeelden: NMBS
4. die instellingen, niet bedoeld in punt 2 en 3, die al dan niet rechtspersoonlijkheid
bezitten en met of zonder winstbejag een commercieel, financieel of industrieel
bedrijf uitoefenen, voorzover de wet bij koninklijk besluit op bepaalde groepen van
dergelijke instellingen van toepassing wordt gesteld.
voorbeelden: intercommunales, en sommige VZW’s
5. in België gevestigde bijkantoren en centra van werkzaamheden van ondernemingen
gevestigd in het buitenland of opgericht naar buitenlands recht. Voor de toepassing
van de wetgeving op de boekhouding worden deze vestigingen aldus als
afzonderlijke entiteiten aanzien, zonder dat aan deze werkwijze op boekhoudkundig
gebied enig juridisch gevolg op het vlak van de aansprakelijkheid mag worden
verbonden.
Daarnaast moet nog vermeld worden dat een aantal ondernemingen onderworpen zijn
aan bijzondere wetgeving, en dat voor hen specifieke, meestal nog zwaardere
reglementeringen, van toepassing zijn.
Tot deze groep behoren:
� financiële sector
- kredietinstellingen
- beleggingsondernemingen, portefeuillemaatschappijen
- landbouwvennootschappen
� verzekeringssector
- verzekeringsmaatschappijen die onder de Controledienst voor de Verzekeringen
vallen,
Op een aantal ondernemingen is een bijzondere wetgeving van toepassing:
ziekenhuizen (art. 4 van de Ziekenhuiswet)
� gehandicaptensector
� serviceflatgebouwen, woningcomplexen met dienstverlening en rusthuizen
� interbedrijfsgeneeskundige diensten
Ook voor gemeenten en OCMW’s is er een specifieke regelgeving.
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 104

Het is duidelijk dat de wet van toepassing is op zowel zeer grote als zeer kleine
ondernemingen. Teneinde de administratieve verplichtingen in verhouding te brengen
tot de omvang van de onderneming, werden de ondernemingen in 3 categorieën
onderverdeeld: kleine, middelgrote en grote ondernemingen. De wetgever gebruikt
echter de voormelde terminologie niet en definieert de verschillende soorten
ondernemingen volgens verschillende criteria, die kenmerkend zijn voor het belang en
de dimensie van de onderneming.
Artikel 5 en artikel 12 van de wet van 17 juli 1975 definiëren de onderneming naar
grootte. Aldus worden onderscheiden:
� de kleine ondernemingen
Juridische beperking
Tot deze categorie kunnen slechts drie welbepaalde juridische
ondernemingsvormen met onbeperkte aansprakelijkheid behoren, nl.:
- de natuurlijke persoon handelaar,
- de Vennootschap Onder een Firma (= VOF),
- de Gewone Commanditaire Vennootschap (GCV)
Bovendien mogen de vennoten van deze vennootschappen enkel natuurlijke
personen zijn.
Door deze beperking kunnen een BVBA, een NV, een Comm.VA, een CVOA, een
CVBA en een EBVBA nooit aanspraak maken op het statuut van kleine
onderneming.
Omvang van de activiteiten
Om als klein beschouwd te worden mag bovendien de jaaromzet van de
onderneming niet hoger zijn dan € 500 000,00 (exclusief BTW). Dit bedrag wordt
tot € 620 000,00 verhoogd voor de handelaars die de detailverkoop van
brandstoffen voor motorvoertuigen op de openbare weg, als belangrijkste
beroepsbezigheid hebben.
Aard van de activiteiten
Krediet- en financiële instellingen, wisselagenten, verzekeringsondernemingen en
portefeuillemaatschappijen kunnen nooit als kleine ondernemingen worden
beschouwd.
� de kleine vennootschappen
Deze groep omvat andere dan kleine ondernemingen, die wat betreft omvang van
de activiteiten:
- niet meer dan één van de drie volgende criteria overschrijden:
- gemiddeld aantal werknemers op jaarbasis: 50,
- jaaromzet, exclusief de BTW: € 7 300 000,00
- balanstotaal: € 3 650 000,00
- EN BOVENDIEN jaarlijks, gemiddeld niet meer dan 100 werknemers in dienst
hebben.
� de grote vennootschappen
Grote ondernemingen zijn ondernemingen die:
- OFWEL meer dan één der volgende criteria overschrijden:
- gemiddeld aantal werknemers op jaarbasis: 50,
- jaaromzet, exclusief de BTW: € 7 300 000,00
- balanstotaal: € 3 650 000,00
- OFWEL jaarlijks gemiddeld meer dan 100 werknemers hebben.
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 105

5.2 De wettelijke voorschriften voor de organisatie van de boekhoudkundige
inschrijvingen en het opstellen van de jaarrekening
5.2.1 De boekhouding van de kleine onderneming
Deze ondernemingen worden vrijgesteld van het voeren van een volledige boekhouding
volgens het systeem van het dubbel boekhouden.
Zij mogen opteren voor een vereenvoudigde boekhouding.
(art. 5 van de wet van 17 juli 1975)
Boekhouding
Een kleine onderneming die kiest voor een vereenvoudigde boekhouding moet
tenminste volgende drie boeken bijhouden:
a) een financieel dagboek, waarin dagelijks de bewegingen van de liquide middelen
opgetekend worden.
Dit geldt zowel voor de kas als voor de bank als voor de postrekening. Van elke
financiële verrichting moet een omschrijving aangebracht worden. De privégeldopnames
moeten afzonderlijk vermeld worden. Voor de kasgelden moet
dagelijks het saldo in dit financieel dagboek vermeld worden.
b) een inkoopdagboek, waarin de dagelijkse aankoop- en invoerverichtingen genoteerd
worden met inbegrip van de facturen voor de ontvangen diensten.
Principieel moet tevens voor ieder van de verrichtingen vermeld worden hoeveel,
wanneer en hoe er betaald werd, tenzij deze betalingsgegevens voorkomen op de
inkomende fakturen zelf ofwel blijken door het bijhouden van gedailleerde
individuele leveranciersrekeningen (zie terzake hoofdstuk boekhoudsystemen: de
rekening courant).
c) een verkoopdagboek, waarin dagelijks de verkoop- en uitvoerverrichtingen evenals
de geleverde dienstprestaties voorkomen.
Verantwoordingsstukken
De boekhoudkundige registratie moet gebeuren op basis van verantwoordingstukken,
waarnaar zij verwijst.
Rekeningstelsel
In een vereenvoudigde boekhouding is het gebruik van rekeningen en van een
rekeningstelsel geen verplichting.
Jaarlijkse inventaris
De onderneming is gehouden, zoals de andere categorieën ondernemingen jaarlijks een
inventaris op te maken en een inventarisboek bij te houden (cfr. verder).
Jaarrekening
Tenslotte is de kleine onderneming verplicht een jaarrekening op te maken. Gezien deze
ondernemingen niet verplicht zijn tot het voeren van een volledige boekhouding, vloeit
hun jaarrekening niet voort uit hun grootboekrekeningen doch bestaat zij uit het onder
vorm van actief/passief presenteren van de patrimoniumelementen, zoals zij blijken uit
de opname van de inventaris.
Openbaarmaking en controle van de jaarrekening
Deze verplichtingen bestaan niet voor kleine ondernemingen.
Bewaringsplicht
Verantwoordingsstukken moeten 10 jaar bewaard worden. Indien ze niet gelden als
bewijs tegenover derden volstaat drie jaar.
Voor de boeken geldt een termijn van 10 jaar, vanaf 1 januari volgend op de afsluiting
van het boekjaar.
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 106

5.2.2 De boekhouding van de kleine en de grote vennootschappen
Boekhouding
(art. 3 en 4 wet
van 17 juli 1975)
Rekeningstelsel
(KB 1983-09-12)
Jaarlijkse
inventaris
(KB 2001-01-30)
Jaarrekening
(KB 2001-01-30)
Openbaar-
making
(art. 98 Wb.
Venn)
Toezicht &
controle
(art. 141 Wb.
Venn.)
KLEINE
vennootschappen
Grote
vennootschappen
Deze ondernemingen moeten een volledige boekhouding
houden volgens de principes van het dubbel boekhouden en
aangepast aan de aard en de omvang an de onderneming.
Het gebruik en het toepassen van het wettelijk
rekeningschema (MAR) is verplicht.
Alle ondernemingen gebruiken dezelfde benamingen en
rekeningnummers.
Jaarlijks moet de inventaris opgesteld worden, en moet het
inventarisboek bijgewerkt worden. De waarderingsregels
moeten daarbij gevolgd worden.
Alle ondernemingen moeten een jaarrekening opstellen.
De jaarrekening MAG
opgesteld worden in een
verkort schema (VKT).
De jaarrekening MOET
opopgesteld worden volgens
het volledige schema.
(cfr bijlage)
Alle ondernemingen met als rechtsvorm NV, BVBA, CV, CVA en
CVBA moeten hun jaarrekening na goedkeuring door de
algemene vergadering openbaarmaken door neerlegging bij de
Nationale Bank van België.
Voor ondernemingen met
andere rechtsvorm bestaat
geen verplichting tot
openbaarmaking.
Toezicht wordt uitgevoerd door de vennoten.
Controle door een
bedrijfsrevisor is niet
verplicht. (art. 15 §1 Wb.
Venn))
Voor ondernemingen met een
andere rechtsvorm is er
verplichting tot
openbaarmaking.
Uitgezonderd:
. kooplieden, natuurlijke
personen,
. VOF, GCV, CVOA
waar alle vennoten
natuurlijke personen zijn.
Controle door een
bedrijfsrevisor is verplicht.
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 107

5.3 Algemeen boekhoudkundige bepalingen
5.3.1 De verplichting tot het voeren van een boekhouding
Artikel 2 van de wet van 17 juli 1975 stelt:
" Elke onderneming voert een voor de aard en de omvang van haar bedrijf passende
boekhouding en neemt de bijzondere wetsvoorschriften betreffende dat bedrijf in
acht."
Het betreft een algemeen principe met een verregaande betekenis.
De onderneming wordt verplicht een boekhouding te voeren en er de nodige
zorg aan te besteden dat de opgezette registratie aangepast is aan de aard van
de onderneming.
Het is bijgevolg duidelijk dat de boekhouding van een industriële onderneming anders
georganiseerd wordt dan deze van een dienstverlenende onderneming of een
distributiebedrijf.
Deze verschillen zullen zich uiten op verschillende wijzen: op het niveau van de gekozen
hulpdagboeken, rekeningen en subrekeningen, maar ook op het vlak van de gebruikte
verantwoordingsstukken.
Alhoewel de term "boekhouding" op zichzelf in de wetgeving niet gedefinieerd wordt, is
de betekenis ervan voldoende duidelijk door te verwijzen naar de nationale en
internationale gebruiken op dit gebied en door het analyseren van andere
wetsbepalingen:
bij voorbeeld:
� artikel 3 inzake te noteren verrichtingen,
� artikel 4 met verwijzing naar het dubbel boekhouden en het rekeningplan,
� artikel 7 inzake het in overeenstemming brengen van de rekeningen met de
inventaris.
Het is duidelijk de bedoeling van de wetgever dat de ondernemingen de
verplichting tot boekhouden op zodoende wijze zouden uitvoeren dat de
boekhouding een beleidsinstrument wordt, dat de nodige informatie kan
verschaffen aan de leiding van de onderneming om gezonde en gefundeerde
beslissingen te nemen. Om deze redenen beantwoordt een boekhouding die maar
alleen opgezet wordt om aan fiscale bepalingen te voldoen, niet aan de voorschriften
van voormeld artikel.
Indien specifieke wetsbepalingen in verband met de boekhouding bestaan die
toepasselijk zijn op de onderneming (sectoriele bepalingen, bv. specifiek rekeningstelsel
voor ondernemingen in de petroleumsector), moeten deze gevolgd worden en primeren
zij op de wet van 17 juli 1975 in de mate dat de specifieke wetsbepalingen van
voornoemde wet zouden afwijken.
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 108

5.3.2 De volledigheid van de boekhouding
Artikel 3, 1ste alinea van de wet van 17 juli 1975 stelt:
" De boekhouding van rechtspersonen omvat al hun verrichtingen, bezittingen,
vorderingen, schulden en verplichtingen van welke aard ook. De boekhouding van
natuurlijke personen die koopman zijn, omvat dezelfde gegevens betreffende hun
bedrijf; de eigen middelen aan dat bedrijf verstrekt, worden afzonderlijk vermeld. ..."
Algemeen
De boekhouding moet alle verrichtingen, tegoeden, en rechten van enigerlei
aard, evenals alle schulden, verplichtingen en verbintenissen van enigerlei
omvatten.
Zeer belangrijk is dat naast de actief- en passiefelementen de rechten en verplichtingen
in de boekhouding moeten opgenomen worden, de zgn. klasse 0 van het
rekeningstelsel.
Met rechten wordt bijvoorbeeld bedoeld: ontvangen borgstellingen, bestaande
gebruiksrechten door afgesloten huurcontracten, enz.
De verplichtingen bestaan o.a. uit gegeven borgstellingen, in de toekomst verschuldigde
huurgelden, enz.
De boekhouding en het ondernemingsvermogen
Voor de vennootschappen moeten alle verrichtingen in verband met de
ondernemingswaarden opgenomen worden in de boekhouding. Deze bepaling is niet
nieuw aangezien dezelfde verplichtingen reeds opgelegd was door de vigerende
vennootschapswetgeving.
In het geval van de natuurlijke persoon handelaar, moet de boekhouding enkel gevoerd
worden voor de verrichtingen die betrekking hebben op de handelstransacties en
worden de private verrichtingen afgesloten.
Voor boekhoudkundige doeleinden wordt in het geval van een eenmanszaak een
splitsing gemaakt tussen het handelspatrimonium enerzijds en het private vermogen
anderzijds. Deze splitsing is alleen gemaakt om redenen van boekhoudtechnische aard
en heeft verder geen enkel gevolg op het vlak van de aansprakelijkheid tegenover
derden van de handelaar met zijn volledig vermogen.
Ingevolge de voormelde splitsing moet de boekhouding afzonderlijk laten blijken (op de
rekening kapitaal) hoeveel eigen middelen de handelaar aan zijn handelsactiviteit heeft
besteed.
Artikel 3, 2de alinea van de wet van 17 juli 1975 stelt verder:
" Indien een onderneming onderscheiden bedrijven in economische zin uitoefent, wordt
voor elk van die bedrijven een afzonderlijk systeem van rekeningen aangelegd. ... "
Onderscheiden activiteiten moeten duidelijk gescheiden worden in de
boekhoudkundige verwerking.
Grote ondernemingen zijn soms zeer complex, ontplooien activiteiten op verschillende
gebieden en zijn daarom minder doorzichtig. Een onderneming met verschillende
exploitatiezetels maar met alle dezelfde activiteit, voert in haar boekhouding niet
noodzakelijk afzonderlijke rekeningen voor elk van haar zetels. Indien echter
verschillende activiteiten ontplooid worden, zelfs als de onderneming maar één zetel
heeft, moet op afzonderlijke rekeningen geregistreerd worden.
Bij voorbeeld: een onderneming met vier afdelingen: reisbureau, hotelexploitatie,
transportafdeling en onroerend goedpromotie, moet in haar boekhouding afzonderlijke
grootboekrekeningen aanleggen voor elk van de vier activiteiten
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 109

Merk op dat het hier gaat om afzonderlijke rekeningen en niet om het voeren van
afzonderlijke boekhoudingen! Dit laatste zou immers niet mogelijk zijn, omdat bepaalde
elementen gemeenschappelijk zijn, zoals bv. gebouwen, bankrekeningen, kapitaal, enz.
Tenslotte moet ook opgemerkt worden dat deze splitsing enkel op het vlak van de
boekhouding opgelegd wordt en niet op het niveau van de jaarrekening, behoudend de
melding van de omzet in diverse afdelingen.
5.3.3 De voorschriften inzake het bijhouden van de boeken en de rekeningen
Terzake zijn de bepalingen opgenomen in artikel 4 van de wet.
a) De methode van het dubbel boekhouden
" Elke boekhouding wordt door middel van een stelsel van boeken en rekeningen
gevoerd met inachtneming van de gebruikelijke regels van het dubbel
boekhouden. ..."
Het verwijzen naar de methode van het dubbel boekhouden geeft aan dat
de debetcredit methode moet gebruikt worden, en beide met elkaar in
evenwicht moeten zijn. Deze werkwijze is zowel nationaal als internationaal
voldoende bekend en er werd dan ook geen verdere specificatie of reglementering
van opgenomen in de wetgeving.
Naast de verwijzing naar de gebruiken en de gangbare praktijk van
toonaangevende beroepsbeoefenaars, werd in uitvoering van de wet een
Commissie voor Boekhoudkundige Normen in het leven geroepen. Deze commissie
krijgt als opdracht "door middel van adviezen en aanbevelingen bij te dragen tot de
ontwikkeling van de leer van het boekhouden en de beginselen te bepalen van een
regelmatige boekhouding". (cfr. art. 14)
b) De te volgen werkwijze bij de inschrijving van de verrichtingen
". Alle verrichtingen worden zonder uitstel, getrouw, volledig en naar tijdsorde
ingeschreven in een ongesplitst dagboek, al dan niet gesplitst in bijzondere
hulpdagboeken. Ze worden methodisch ingeschreven in of overgebracht naar de
rekeningen waarop ze betrekking hebben. ..."
1. De verplichting "zonder uitstel, getrouw, volledig en naar tijdsorde" te boeken.
De wetgever stelt dat de boekingen zonder uitstel moeten gebeuren.
Vroeger stond in het wetboek van koophandel de bepaling "van dag tot dag".
Blijkbaar wordt nu aan de boekhouddienst de nodige ruimte gelaten om een
praktische verwerving mogelijk te maken, zonder dat dit mag neerkomen op bv.
per einde maand boeken van alle verrichtingen van de voorbije maand.
De inschrijving moet getrouw zijn. Hieraan is voldaan zodra de boeking
gebeurt op basis van een gepast verantwoordingsstuk (art. 6) en de juiste
toedracht van de verrichting aangeeft. Dit laatste wordt bereikt door het gebruik
van gepaste rekeningen. Degelijke ontleding van het verantwoordingsdocument
en een degelijk rekeningschema zijn dus noodzakelijk.
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 110

De boekingen moeten tevens volledig zijn.
Een boeking is volledig wanneer zij:
� de juiste datum aangeeft,
� een degelijke en eenvoudige verwijzing naar het verantwoordingsdocument
aangeeft,
� een passende omschrijving omvat teneinde de verrichting te verduidelijken,
� het juiste bedrag weergeeft,
� op juiste rekeningen geboekt wordt en deze rekeningen zodanig gekozen
zijn dat zij een duidelijk inzicht in de weerslag van de verrichting op de
ondernemingswaarden mogelijk maakt.
De wettelijke bepaling van de inschrijving naar tijdsordening neemt de
chronologische ordening in de wet op, terwijl, zoals hiervoor gezegd, het
gepast gebruik van rekeningen op de zakelijke ordening in de boekhouding
wijst.
2. Artikel 4 verwijst in de derde alinea naar de mogelijkheid om afzonderlijke
hulpboeken met maandelijkse centralisatie te gebruiken (zie centralisatie met
gebonden boeken).
" Voor gezamenlijke mutaties die in de loop van de periode ... in bijzondere
hulpdagboeken zijn geregistreerd, wordt ten minste eens in de maand een
samenvattende boeking verricht in het centraal boek. ..."
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 111

5.3.4 Het verantwoordingsstuk, het centraal boek en het inventarisboek
a) Het verantwoordingsstuk
Artikel 6 van de wet van 17 juli 1975 stelt:
" Elke boeking geschiedt aan de hand van een gedagtekend verantwoordingsstuk,
waarnaar zij moet verwijzen. ...
De verantwoordingsstukken worden methodisch opgeborgen en tien jaar
bewaard."
De boekhouder wordt via de verantwoordingsstukken geïnformeerd over de
verrichtingen die hij moet registreren in de boekhouding. Het helpt hem bovendien
om op een objectieve wijze de verrichting te interpreteren en te registreren.
De verantwoordingsstukken moeten gedurende tien jaar worden bewaard.
b) Het centraal boek
Het betreft het journaal of centralisatieboek naargelang men de dagelijkse dan wel
de centralisatiemethode volgt.
Voortaan mag het ongesplitst dagboek en het centraal boek (art. 4 van de Wet van
17 juli 1975) of de drie dagboeken bij een vereenvoudigde boekhouding (art. 5 van
de Wet van 17 juli 1975) schriftelijk worden gehouden door middel van:
- ingebonden of ingenaaide registers die de gedrukte vermelding van het aantal
bladzijden omvatten;
- of door middel van geïnformatiseerde systemen (art. 2 KB 25 januari 2005)
Dit artikel 2 vermeldt dat indien de boeken en de dagboeken worden gehouden
door middel van geïnformatiseerde systemen, deze ervoor moeten zorgen dat de
boekhouding wordt gevoerd in overeenstemming met de wettelijke en
reglementaire bepalingen die van toepassing zijn op het voeren van een
boekhouding.
Voortaan moeten ingebonden registers voor verificatie worden neergelegd, vóór de
eerste ingebruikname, bij een erkend ondernemingsloket.
Op te merken is dat in dit boek de inschrijvingen chronologisch moeten zijn, zonder
blanco's en zonder weglatingen, terwijl ingeval van vergissing de correctie zodanig
moet aangebracht worden dat de oorspronkelijke inschrijving leesbaar blijft.
(Artikel 9 paragraaf 1 van de wet van 17 juli 1975)
Artikel 9 paragraaf 2 van de wet van 17 juli 1975 stelt:
" De ondernemingen moeten hun boeken bewaren gedurende tien jaar, te rekenen
van de eerste januari van het jaar dat op de afsluiting volgt."
De bewaartermijn van het centraal boek of de drie dagboeken is tien jaar.
Ook voor de geïnformatiseerde systemen bestaat deze bewaartermijn.
Belangrijk is dat deze gegevens onveranderlijk én toegankelijk blijven gedurende
de periode van 10 jaar.
c) Het inventarisboek
Artikel 7 van de wet van 17 juli 1975 stelt:
" Elke onderneming verricht, omzichtig en te goeder trouw, ten minste eens per
jaar de nodige opnemingen, verificaties, onderzoekingen en waarderingen om op
een door haar gekozen datum de inventaris te maken van al haar bezittingen,
vorderingen, schulden en verplichtingen van welke aard ook, die betrekking
hebben op haar bedrijf, en van de eigen middelen daaraan verstrekt. ..."
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 112

Ingevolge artikel 7 is elke onderneming (dus ook de kleine !) verplicht een
inventarisboek bij te houden.
Het inventarisboek kan:
- ofwel schriftelijk worden gehouden door middel van ingenaaide registers die de
gedrukte vermelding van het aantal bladzijden omvatten;
- ofwel worden gehouden door middel van geïnformatiseerde systemen (art. 2 KB
25 januari 2005)
Voortaan moeten ingebonden registers voor verificatie worden neergelegd, vóór de
eerste ingebruikname, bij een erkend ondernemingsloket.
De bewaartermijn van het inventarisboek is ook tien jaar.
(Artikel 9 paragraaf 2 van de wet van 17 juli 1975)
Jaarlijks moet elke onderneming een inventaris opmaken. Onder inventaris wordt
verstaan het onder lijstvorm opmaken van alle bezittingen, vorderingen en rechten
van enigerlei aard alsook van alle schulden en verbintenissen van enigerlei aard. De
middelgrote en grote ondernemingen hebben de verplichting hun inventaris op te
maken in de orde van het rekeningschema.
De inventarisatie omvat volgende fasen:
� opnemingen: dit wijst op het fysisch inventariseren,
� verificaties: dit wijst op het onderzoek in verband met de eigendomstitel, de
gerechtvaardigheid van het element, enz,
� onderzoekingen: dit wijst op de nazichten die moeten gebeuren indien
afwijkingen tussen de reële toestand en de boekhouding vastgesteld worden om
de reden van de afwijking te vinden,
� waarderingen: dit duidt op het omzetten van alle geïnventariseerde elementen
in een waarde in franken om ze met de boekhouding te kunnen vergelijken of
deze laatste op de geïnventariseerde waarde te kunnen afstemmen.
De inventaris moet vergeleken worden met de boekhouding dewelke moet
aangepast worden aan de inventaris indien ze ervan afwijkt. Daarna wordt de
jaarrekening opgesteld: voor wat betreft de middelgrote en de grote
ondernemingen moet de jaarrekening beantwoorden aan de normen van het KB
van 8 oktober 1976. Tenslotte moeten de inventarisgegevens en de jaarrekening in
het inventarisboek overgeschreven worden, of voor grote gehelen in bijlagen eraan
gevoegd worden.
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 113

5.3.5 Het wettelijk verplicht rekeningstelsel
Wat het plan van de architect is bij de bouw van een huis, is het rekeningstelsel voor de
opbouw van de boekhouding. Zoals de aannemer niet lukraak steen op steen plaatst, zo
evenmin zal de boekhouder de ene rekening na de andere openen naar zijn
goeddunken.
Het opzetten van een onderneming met een concrete economische activiteit als
doelstelling, vereist het opzetten van een gestructureerd plan voor de boekhouding.
Hierbij wordt uitgegaan van grote "klassen" rekeningen die noodzakelijk zijn om tot een
juiste toestands- en resultaatsbepaling te komen. De boekhouding als
controlemiddel en beleidsinstrument wint voortdurend aan belang. Hiervoor is
een rekeningplan nodig dat voldoende in bijzonderheden gaat, dat zo gestructureerd is
dat elke rekening een vaste plaats heeft, zodat de bedragen altijd op dezelfde mannier
en naar dezelfde rekeningen overgeboekt worden om tot overzichtelijke totaalbeelden te
komen van afzonderlijke posten.
De opkomst van de computer heeft deze ontwikkeling niet alleen noodzakelijker
gemaakt maar ook in de hand gewerkt. Het vermenigvuldigen van het aantal
rekeningen was geen probleem meer om ze tijdig bijgewerkt te hebben. Wel noodzaakte
het invoeren van de computer het werken met een decimaal rekeningstelsel, zodat het
hergroeperen van rekeningen vergemakkelijkt wordt. Doch ook zonder
computerboekhouding is een decimale classificatie aangewezen om in een oogopslag
een rekening te kunnen situeren in het geheel boekhoudplan.
Het was Schmalenbach die in 1927, met zijn bekend werk "Der Kostenrahmen" de
ordening van de boekhoudrekeningen in een decimale classificatie lanceerde. Vrij vlug
werd de idee in verschillende Europese landen overgenomen.
Het Koninklijk besluit van 12 september 1983, dat het vroegere besluit terzake
vervangt, geeft de minimumindeling van het algemeen rekeningstelsel aan. Het
betreft een minimum dat door de ondernemingen moet gebruikt worden, doch verplicht
aan te passen en uit te breiden is naargelang de aard en de omvang van de
onderneming. In hoofdstuk 7 worden de voornaamste rekeningen die van belang zijn
voor een eenmanszaak besproken.
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 114

5.3.6 De jaarrekening
De kaderwet van 17 juli 1975 en de bijhorende KB's regelen het opstellen en de
openbaarmaking van de jaarrekening van de ondernemingen.
Enkele belangrijke wettelijke bepalingen:
� De posten van de jaarrekening worden in Belgische franken uitgedrukt..
(art. 2 van het KB van 8 oktober 1976)
� Principe van het getrouw beeld.
De jaarrekening moet een getrouw beeld geven van het vermogen, de financiële
positie en het resultaat van de onderneming.
(art. 3 van het KB van 8 oktober 1976)
� Principe van de vergelijkbaarheid.
De voorstelling van de jaarrekening moet identiek zijn van het ene jaar tot het
andere. (art. 102 van het KB van 8 oktober 1976)
� Principe van de periodiciteit.
Minstens eenmaal per jaar moet een jaarrekening opgesteld en openbaargemaakt
worden. (art. 7 van de wet van 17 juli 1975 en art. 3 van het KB van 8 oktober
1976)
� Middelgrote ondernemingen mogen hun jaarrekening opstellen onder de verkorte
vorm. (art. 7 van het KB van 8 oktober 1976)
De jaarrekening bestaat uit:
a) De balans
De balans is een overzichtelijke voorstelling van de vermogensbestanddelen of
activa en van de vermogensbronnen of passiva op de balansdatum van de
onderneming.
Ze wordt opgesteld met de saldi van de definitieve saldibalans na de
resultaatsverwerking.
De activazijde wordt ingedeeld in volgende rubrieken:
VASTE ACTIVA
I 20 Oprichtingskosten
II 21 Immateriële vaste activa
III 22-->27 Materiële vaste activa
IV 28 Financiële vaste activa
VLOTTENDE ACTIVA
V 29 Vorderingen op meer dan 1 jaar
VI 30-->37 Voorraden en bestellingen in uitvoering
VII 40-->41 Vorderingen op ten hoogste 1 jaar
VIII 50-->53 Geldbeleggingen
IX 54-->58 Liquide middelen
X 49 Overlopende rekeningen
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 115

De passivazijde wordt ingedeeld in volgende rubrieken:
EIGEN VERMOGEN
I 10 Kapitaal
II 11 Uitgiftepremies
III 12 Herwaarderingsmeerwaarden
IV 13 Reserves
V 14 Overgedragen resultaat
VI 15 Kapitaalsubsidies
VOORZIENINGEN en UITGESTELDE BELASTINGEN
VII 16 Voorzieningen en uitgestelde belastingen
SCHULDEN
VIII 17 Schulden op meer dan 1 jaar
IX 42--> 48 Schulden op ten hoogste 1 jaar
X 49 Overlopende rekeningen
b) De resultatenrekening
De resultatenrekening is een overzichtelijke voorstelling van de samenstelling en de
verwerking van het resultaat van het voorbije boekjaar van de onderneming.
De kostenzijde wordt ingedeeld in volgende rubrieken:
II 60-->64 Bedrijfskosten
V 65 Financiële kosten
VIII 66 Uitzonderlijke kosten
IX 680 Overboeking naar de uitgestelde belastingen
X 67 Belastingen
XII 689 Overboeking naar belastingvrije reserves
XIII 69 Resultaatsverwerking
De opbrengstenzijde wordt ingedeeld in volgende rubrieken:
I 70-->74 Bedrijfsopbrengsten
IV 75 Financiële opbrengsten
VII 76 Uitzonderlijke opbrengsten
IX 780 Onttrekking aan de uitgestelde belastingen
X 77 Regularisering van de belastingen
XII 789 Onttrekking aan de belastingvrije reserves
XIII 79 Resultaatsverwerking
c) De toelichting
De toelichting verschaft meer gedetailleerde informatie over de balans en de
resultatenrekening.
d) De sociale balans
De Wet van 22 december 1995 in verband met de maatregelen tot uitvoering van
het meerjarenplan voor de werkgelegenheid, verplicht de ondernemingen een
'sociale balans' op te stellen en neer te leggen samen met de jaarrekening.
Het KB van 4 augustus 1996 regelt de concrete uitvoering van deze verplichting.
Toepassingsgebied
Naast de 'gewone' ondernemingen die een jaarrekening moeten openbaarmaken
(cfr Wet van 17 juli 1975), moeten onder andere ook interbedrijfsgeneeskundige
diensten, verzekeringsondernemingen, kredietinstellingen, ziekenhuizen,
privaatrechtelijke rechtspersonen een 'sociale balans' publiceren.
Dit impliceert dat handelaars-natuurlijke personen geen sociale balans moeten
opstellen.
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 116

De sociale balans wordt opgesteld door de Raad van Bestuur van de onderneming.
Bestaansreden
De overheid heeft behoefte aan correcte informatie over de tewerkstelling in de
ondernemingen.
Bovendien moet de sociale balans ook worden overgemaakt aan de
ondernemingsraad of de vakbondsafvaardiging in de onderneming, indien die
aanwezig zijn.
Inhoud
De sociale balans bestaat uit vier delen:
1) de staat van de werknemers die in het personeelsregister zijn opgenomen via
een arbeidsovereenkomst of een stagecontract
2) een tabel met de bewegingen van de werknemers tijdens het boekjaar
(aanwerving en beëindiging van contract)
3) een overzicht van de tewerkstellingsbevorderende maatregelen die de
onderneming tijdens het voorbije boekjaar heeft genoten (jongerenbanenplan,
lage lonen ...)
4) inlichtingen over de opleidingen die de werknemers volgden tijdens het
boekjaar.
De openbaarmaking van de jaarrekening
De meeste middelgrote en grote ondernemingen (zie eerder in dit hoofdstuk) zijn
verplicht hun jaarrekening openbaar te maken.
Procedure
De jaarrekening moet neergelegd worden uiterlijk één maand na haar goedkeuring door
de algemene vergadering van de onderneming, bij de Balanscentrale van de Nationale
Bank van België
De neerlegging gebeurt bij de zetel van de Nationale Bank die behoort bij het
gerechtelijk arrondissement waar de maatschappelijke zetel van de onderneming
gevestigd is. Naast de neerlegging op papier, is ook de neerlegging via diskette of
datatransmissie mogelijk.
Naast de jaarrekening moet ook het jaarverslag en het controleverslag van de
commissarisrevisor -indien dit vereist wordt- neergelegd worden.
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 117

actief BALANS passief
VASTE ACTIVA EIGEN VERMOGEN
I 20 Oprichtingskosten I 10 Kapitaal
II 21 Immateriële vaste activa II 11 Uitgiftepremies
klasse 2 III 22 -> 27 Materiële vaste activa III 12 Herwaarderingsmeerwaarden klasse 1
IV 28 Financiële vaste activa IV 13 Reserves
VLOTTENDE ACTIVA
V 29 Vorderingen op meer dan 1 jaar
klasse 3 VI 30 -> 37 Voorraden en bestellingen in
uitvoering
5. Wetgeving op de boekhouding en de jaarrekening 118
V 14 Overgedragen resultaat
VI 15 Kapitaalsubsidies
VOORZIENINGEN en
UITGESTELDE BELASTINGEN
VII 16 Voorzieningen en uitgestelde
belastingen
klasse 4 VII 40 -> 41 Vorderingen op ten hoogste 1 jaar
SCHULDEN
klasse 5 VIII 50 -> 53 Geldbeleggingen VIII 17 Schulden op meer dan 1 jaar
IX 54 -> 58 Liquide middelen
IX 42 -> 48 Schulden op ten hoogste 1 jaar klasse 4
klasse 4 X 490/491 Overlopende rekeningen X 492/493 Overlopende rekeningen
kosten RESULTATENREKENING opbrengsten
60 -> 64 Bedrijfskosten 70 -> 74 Bedrijfsopbrengsten
klasse 6 65 Financiële kosten 75 Financiële opbrengsten klasse 7
66 Uitzonderlijke kosten 76 Uitzonderlijke opbrengsten
67 Belastingen 77 Regularisering belastingen
Overboeking naar belastingvrije
Onttrekking aan de belastingvrije
68
reserves
78 reserves
69 Resultaatverwerking 79 Resultaatverwerking

JAARREKENING:
volledig model
voor ondernemingen
in euro (EUR)
NATIONALE BANK VAN BELGIE
Balanscentrale
Voor meer informatie omtrent de neerlegging van de jaarrekening en de
geconsolideerde jaarrekening kan u terecht op de website van de
Balanscentrale: www.balanscentrale.be

Onderhavig dossier bestaat uit:
INHOUDSOPGAVE
1. Het gestandaardiseerde deel van het volledige model van de jaarrekening voor ondernemingen dat onder
meer omvat:
. de elementen die toelaten de onderneming te identificeren, met de volledige lijst van de bestuurders,
zaakvoerders en commissarissen (sectie VOL 1.1);
. de externe accountants, bedrijfsrevisoren, erkende boekhouders of erkende boekhouders-fiscalisten die
een opdracht hebben uitgevoerd met betrekking tot de jaarrekening van de onderneming (sectie
VOL 1.2);
. de balans (secties VOL 2.1 en VOL 2.2);
. de resultatenrekening (sectie VOL 3);
. de tabel met de resultaatverwerking (sectie VOL 4);
. de toelichting (sectie VOL 5);
. de sociale balans (sectie VOL 6).
2. Een opgave van de niet-gestandaardiseerde bijkomende inlichtingen die moeten worden verstrekt. De
betrokken bladen dragen geen sectienummer omdat ze niet bedoeld zijn om te worden neergelegd.

40 1 EUR
NAT. Datum neerlegging Nr. Blz. E. D. VOL 1.1
JAARREKENING IN EURO
NAAM: .........................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................
Rechtsvorm: ................................................................................................................................................................................................
Adres: .......................................................................................................................................................... Nr.: ............... Bus: ...............
Postnummer: .............................. Gemeente: ......................................................................................................................................
Land: ....................................................................
Rechtspersonenregister (RPR) - Rechtbank van Koophandel van ...................................................................................................
Internetadres * : http://www. .........................................................................................................................................................................
Ondernemingsnummer
DATUM / / van de neerlegging van de oprichtingsakte OF van het recentste stuk dat de datum van
bekendmaking van de oprichtingsakte en van de akte tot statutenwijziging vermeldt.
JAARREKENING goedgekeurd door de algemene vergadering van / /
met betrekking tot het boekjaar dat de periode dekt van / / tot / /
Vorig boekjaar van / / tot / /
De bedragen van het vorige boekjaar zijn / zijn niet ** identiek met die welke eerder openbaar werden gemaakt.
VOLLEDIGE LIJST met naam, voornamen, beroep, woonplaats (adres, nummer, postnummer en gemeente) en functie in de
onderneming, van de BESTUURDERS, ZAAKVOERDERS EN COMMISSARISSEN
Zijn gevoegd bij deze jaarrekening:
Totaal aantal neergelegde bladen: ....................... Nummers van de secties van het standaardmodel die niet werden neergelegd
omdat ze niet dienstig zijn: ..........................................................................................................................................................................
* Facultatieve vermelding.
** Schrappen wat niet van toepassing is.
Handtekening Handtekening
(naam en hoedanigheid) (naam en hoedanigheid)

Nr. VOL 1.1
LIJST VAN DE BESTUURDERS, ZAAKVOERDERS EN COMMISSARISSEN (vervolg van de vorige bladzijde)
2 / 48

Nr. VOL 1.2
VERKLARING BETREFFENDE EEN AANVULLENDE OPDRACHT VOOR NAZICHT OF CORRECTIE
Het bestuursorgaan verklaart dat geen enkele opdracht voor nazicht of correctie werd gegeven aan iemand die daar wettelijk niet toe
gemachtigd is met toepassing van de artikelen 34 en 37 van de wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale
beroepen.
De jaarrekening werd / werd niet * geverifieerd of gecorrigeerd door een externe accountant of door een bedrijfsrevisor die niet de
commissaris is.
In bevestigend geval, moeten hierna worden vermeld: naam, voornamen, beroep en woonplaats van elke externe accountant of
bedrijfsrevisor en zijn lidmaatschapsnummer bij zijn Instituut, evenals de aard van zijn opdracht:
A. Het voeren van de boekhouding van de onderneming ** ,
B. Het opstellen van de jaarrekening**,
C. Het verifiëren van de jaarrekening en/of
D. Het corrigeren van de jaarrekening.
Indien taken bedoeld onder A. of onder B. uitgevoerd zijn door erkende boekhouders of door erkende boekhouders-fiscalisten,
kunnen hierna worden vermeld: naam, voornamen, beroep en woonplaats van elke erkende boekhouder of erkende
boekhouder-fiscalist en zijn lidmaatschapsnummer bij het Beroepsinstituut van erkende Boekhouders en Fiscalisten, evenals de aard
van zijn opdracht.
* Schrappen wat niet van toepassing is.
** Facultatieve vermelding.
Naam, voornamen, beroep en woonplaats
Lidmaatschaps-
nummer
Aard van de
opdracht
(A, B, C en/of D)
3 / 48

Nr. VOL 2.1
BALANS NA WINSTVERDELING
ACTIVA
Toel. Codes Boekjaar Vorig boekjaar
VASTE ACTIVA ............................................................... 20/28 ............................. .............................
Oprichtingskosten ............................................................ 5.1 20 ............................. .............................
Immateriële vaste activa ................................................... 5.2 21 ............................. .............................
Materiële vaste activa ....................................................... 5.3 22/27 ............................. .............................
Terreinen en gebouwen ................................................. 22 .............................. ..............................
Installaties, machines en uitrusting ................................ 23 .............................. ..............................
Meubilair en rollend materieel ....................................... 24 .............................. ..............................
Leasing en soortgelijke rechten ..................................... 25 .............................. ..............................
Overige materiële vaste activa ...................................... 26 .............................. ..............................
Activa in aanbouw en vooruitbetalingen ........................ 27 .............................. ..............................
Financiële vaste activa .....................................................
5.4/
5.5.1 28 ............................. .............................
Verbonden ondernemingen ........................................... 5.14 280/1 .............................. ..............................
Deelnemingen .......................................................... 280 .............................. ..............................
Vorderingen .............................................................
Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding
281 .............................. ..............................
bestaat ........................................................................... 5.14 282/3 .............................. ..............................
Deelnemingen .......................................................... 282 .............................. ..............................
Vorderingen ............................................................. 283 .............................. ..............................
Andere financiële vaste activa ....................................... 284/8 .............................. ..............................
Aandelen .................................................................. 284 .............................. ..............................
Vorderingen en borgtochten in contanten ................ 285/8 .............................. ..............................
VLOTTENDE ACTIVA ....................................................... 29/58 ............................. .............................
Vorderingen op meer dan één jaar .................................. 29 ............................. .............................
Handelsvorderingen ...................................................... 290 .............................. ..............................
Overige vorderingen ...................................................... 291 .............................. ..............................
Voorraden en bestellingen in uitvoering ......................... 3 ............................. .............................
Voorraden ...................................................................... 30/36 .............................. ..............................
Grond- en hulpstoffen .............................................. 30/31 .............................. ..............................
Goederen in bewerking ............................................ 32 .............................. ..............................
Gereed product ........................................................ 33 .............................. ..............................
Handelsgoederen ..................................................... 34 .............................. ..............................
Onroerende goederen bestemd voor verkoop ......... 35 .............................. ..............................
Vooruitbetalingen ..................................................... 36 .............................. ..............................
Bestellingen in uitvoering ............................................... 37 .............................. ..............................
Vorderingen op ten hoogste één jaar .............................. 40/41 ............................. .............................
Handelsvorderingen ...................................................... 40 .............................. ..............................
Overige vorderingen ...................................................... 41 .............................. ..............................
Geldbeleggingen ...............................................................
5.5.1/
5.6 50/53 ............................. .............................
Eigen aandelen .............................................................. 50 .............................. ..............................
Overige beleggingen ..................................................... 51/53 .............................. ..............................
Liquide middelen ............................................................... 54/58 ............................. .............................
Overlopende rekeningen .................................................. 5.6 490/1 ............................. .............................
TOTAAL VAN DE ACTIVA ......................................... 20/58
4 / 48

Nr. VOL 2.2
PASSIVA
Toel. Codes Boekjaar Vorig boekjaar
EIGEN VERMOGEN ......................................................... 10/15 ............................. .............................
Kapitaal .............................................................................. 5.7 10 ............................. .............................
Geplaatst kapitaal .......................................................... 100 .............................. ..............................
Niet-opgevraagd kapitaal ............................................... 101 .............................. ..............................
Uitgiftepremies .................................................................. 11 ............................. .............................
Herwaarderingsmeerwaarden .......................................... 12 ............................. .............................
Reserves ............................................................................ 13 ............................. .............................
Wettelijke reserve .......................................................... 130 .............................. ..............................
Onbeschikbare reserves ................................................ 131 .............................. ..............................
Voor eigen aandelen ................................................ 1310 .............................. ..............................
Andere ..................................................................... 1311 .............................. ..............................
Belastingvrije reserves .................................................. 132 .............................. ..............................
Beschikbare reserves .................................................... 133 .............................. ..............................
Overgedragen winst (verlies) .................................. (+)/(-) 14 ............................. .............................
Kapitaalsubsidies .............................................................. 15 ............................. .............................
Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het
netto-actief .........................................................................
19
.............................
.............................
VOORZIENINGEN EN UITGESTELDE BELASTINGEN ............ 16 ............................. .............................
Voorzieningen voor risico's en kosten ........................... 160/5 ............................. .............................
Pensioenen en soortgelijke verplichtingen .................... 160 .............................. ..............................
Belastingen .................................................................... 161 .............................. ..............................
Grote herstellings- en onderhoudswerken ..................... 162 .............................. ..............................
Overige risico's en kosten .............................................. 5.8 163/5 .............................. ..............................
Uitgestelde belastingen .................................................... 168 ............................. .............................
SCHULDEN .................................................................... 17/49 ............................. .............................
Schulden op meer dan één jaar ....................................... 5.9 17 ............................. .............................
Financiële schulden ....................................................... 170/4 .............................. ..............................
Achtergestelde leningen .......................................... 170 .............................. ..............................
Niet-achtergestelde obligatieleningen ...................... 171 .............................. ..............................
Leasingschulden en soortgelijke schulden .............. 172 .............................. ..............................
Kredietinstellingen .................................................... 173 .............................. ..............................
Overige leningen ...................................................... 174 .............................. ..............................
Handelsschulden ........................................................... 175 .............................. ..............................
Leveranciers ............................................................ 1750 .............................. ..............................
Te betalen wissels ................................................... 1751 .............................. ..............................
Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen ............... 176 .............................. ..............................
Overige schulden ........................................................... 178/9 .............................. ..............................
Schulden op ten hoogste één jaar ...................................
Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar
42/48 ............................. .............................
vervallen ........................................................................ 5.9 42 .............................. ..............................
Financiële schulden ....................................................... 43 .............................. ..............................
Kredietinstellingen .................................................... 430/8 .............................. ..............................
Overige leningen ...................................................... 439 .............................. ..............................
Handelsschulden ........................................................... 44 .............................. ..............................
Leveranciers ............................................................ 440/4 .............................. ..............................
Te betalen wissels ................................................... 441 .............................. ..............................
Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen ...............
Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen
46 .............................. ..............................
en sociale lasten ............................................................ 5.9 45 .............................. ..............................
Belastingen .............................................................. 450/3 .............................. ..............................
Bezoldigingen en sociale lasten ............................... 454/9 .............................. ..............................
Overige schulden ........................................................... 47/48 .............................. ..............................
Overlopende rekeningen .................................................. 5.9 492/3 ............................. .............................
TOTAAL VAN DE PASSIVA ....................................... 10/49
5 / 48

Nr. VOL 3
RESULTATENREKENING
Toel. Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Bedrijfsopbrengsten ......................................................... 70/74 ............................. .............................
Omzet ............................................................................ 5.10 70 .............................. ..............................
Voorraad goederen in bewerking en gereed product
en bestellingen in uitvoering: toename
(afname) ................................................................ (+)/(-) 71 .............................. ..............................
Geproduceerde vaste activa .......................................... 72 .............................. ..............................
Andere bedrijfsopbrengsten .......................................... 5.10 74 .............................. ..............................
Bedrijfskosten ................................................................... 60/64 ............................. .............................
Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen ...................... 60 .............................. ..............................
Aankopen ................................................................. 600/8 .............................. ..............................
Voorraad: afname (toename) .......................... (+)/(-) 609 .............................. ..............................
Diensten en diverse goederen ....................................... 61 .............................. ..............................
Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen ....... (+)/(-)
Afschrijvingen en waardeverminderingen op
oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste
5.10 62 .............................. ..............................
activa .............................................................................
Waardeverminderingen op voorraden, op bestellingen
in uitvoering en op handelsvorderingen: toevoegingen
630 .............................. ..............................
(terugnemingen) .................................................... (+)/(-)
Voorzieningen voor risico's en kosten: toevoegingen
631/4 .............................. ..............................
(bestedingen en terugnemingen) .......................... (+)/(-) 5.10 635/7 .............................. ..............................
Andere bedrijfskosten ....................................................
Als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfs-
5.10 640/8 .............................. ..............................
kosten ........................................................................ (-) 649 .............................. ..............................
Bedrijfswinst (Bedrijfsverlies) ................................. (+)/(-) 9901 ............................. .............................
Financiële opbrengsten .................................................... 75 ............................. .............................
Opbrengsten uit financiële vaste activa ......................... 750 .............................. ..............................
Opbrengsten uit vlottende activa ................................... 751 .............................. ..............................
Andere financiële opbrengsten ...................................... 5.11 752/9 .............................. ..............................
Financiële kosten .............................................................. 5.11 65 ............................. .............................
Kosten van schulden .....................................................
Waardeverminderingen op vlottende activa andere dan
voorraden, bestellingen in uitvoering en handels-
650 .............................. ..............................
vorderingen: toevoegingen (terugnemingen) ....... (+)/(-)
651 .............................. ..............................
Andere financiële kosten ............................................... 652/9 .............................. ..............................
Winst (Verlies) uit de gewone bedrijfsuitoefening vóór
belasting .................................................................... (+)/(-)
9902 ............................. .............................
6 / 48

Nr. VOL 3
Toel. Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Uitzonderlijke opbrengsten ..............................................
Terugneming van afschrijvingen en van
waardeverminderingen op immateriële en materiële
76 ............................. .............................
vaste activa ....................................................................
Terugneming van waardeverminderingen op financiële
760 .............................. ..............................
vaste activa ....................................................................
Terugneming van voorzieningen voor uitzonderlijke
761 .............................. ..............................
risico's en kosten ........................................................... 762 .............................. ..............................
Meerwaarden bij de realisatie van vaste activa ............. 763 .............................. ..............................
Andere uitzonderlijke opbrengsten ................................ 5.11 764/9 .............................. ..............................
Uitzonderlijke kosten ........................................................ 66 ............................. .............................
Uitzonderlijke afschrijvingen en waardeverminderingen
op oprichtingskosten, op immateriële en materiële
vaste activa .................................................................... 660 .............................. ..............................
Waardeverminderingen op financiële vaste activa ........ 661 .............................. ..............................
Voorzieningen voor uitzonderlijke risico's en kosten:
toevoegingen (bestedingen) .................................. (+)/(-) 662 .............................. ..............................
Minderwaarden bij de realisatie van vaste activa .......... 663 .............................. ..............................
Andere uitzonderlijke kosten ......................................... 5.11 664/8 .............................. ..............................
Als herstructureringskosten geactiveerde uitzonderlijke
kosten ........................................................................ (-) 669 .............................. ..............................
Winst (Verlies) van het boekjaar vóór belasting .... (+)/(-) 9903 ............................. .............................
Onttrekking aan de uitgestelde belastingen ................... 780 ............................. .............................
Overboeking naar de uitgestelde belastingen ................ 680 ............................. .............................
Belastingen op het resultaat ................................... (+)/(-) 5.12 67/77 ............................. .............................
Belastingen .................................................................... 670/3 .............................. ..............................
Regularisering van belastingen en terugneming van
voorzieningen voor belastingen ..................................... 77 .............................. ..............................
Winst (Verlies) van het boekjaar ............................. (+)/(-) 9904 ............................. .............................
Onttrekking aan de belastingvrije reserves .................... 789 ............................. .............................
Overboeking naar de belastingvrije reserves ................. 689 ............................. .............................
Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar .... (+)/(-) 9905 ............................. .............................
7 / 48

Nr. VOL 4
RESULTAATVERWERKING
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Te bestemmen winst (verlies) .............................................. (+)/(-) 9906 ............................. .............................
Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar ................ (+)/(-) (9905) .............................. ..............................
Overgedragen winst (verlies) van het vorige boekjaar ....... (+)/(-) 14P .............................. ..............................
Onttrekking aan het eigen vermogen ........................................... 791/2 ............................. .............................
aan het kapitaal en aan de uitgiftepremies ................................. 791 .............................. ..............................
aan de reserves .......................................................................... 792 .............................. ..............................
Toevoeging aan het eigen vermogen ........................................... 691/2 ............................. .............................
aan het kapitaal en aan de uitgiftepremies ................................. 691 .............................. ..............................
aan de wettelijke reserve ............................................................ 6920 .............................. ..............................
aan de overige reserves ............................................................. 6921 .............................. ..............................
Over te dragen winst (verlies) .............................................. (+)/(-) (14) ............................. .............................
Tussenkomst van de vennoten in het verlies .............................. 794 ............................. .............................
Uit te keren winst ............................................................................ 694/6 ............................. .............................
Vergoeding van het kapitaal ....................................................... 694 .............................. ..............................
Bestuurders of zaakvoerders ...................................................... 695 .............................. ..............................
Andere rechthebbenden ............................................................. 696 .............................. ..............................
8 / 48

Nr. VOL 5.1
TOELICHTING
STAAT VAN DE OPRICHTINGSKOSTEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Nettoboekwaarde per einde van het boekjaar .............................................. 20P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Nieuwe kosten van het boekjaar .................................................................. 8002 ........................
Afschrijvingen .............................................................................................. 8003 ........................
Andere ............................................................................................... (+)/(-) 8004 ........................
Nettoboekwaarde per einde van het boekjaar .............................................. (20) ........................
Waarvan
Kosten van oprichting en kapitaalverhoging, kosten bij uitgifte van
leningen en andere oprichtingskosten ......................................................... 200/2 ........................
Herstructureringskosten .............................................................................. 204 ........................
9 / 48

Nr. VOL 5.2.1
STAAT VAN DE IMMATERIËLE VASTE ACTIVA
KOSTEN VAN ONDERZOEK EN ONTWIKKELING
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8051P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa ............. 8021 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8031 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8041 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8051 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8121P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8071 ........................
Teruggenomen ............................................................................................ 8081 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8091 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8101 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8111 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8121 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. 210 ........................
10 / 48

Nr. VOL 5.2.2
CONCESSIES, OCTROOIEN, LICENTIES, KNOWHOW, MERKEN EN
SOORTGELIJKE RECHTEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8052P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa ............. 8022 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8032 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8042 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ........................................ 8052 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8122P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8072 ........................
Teruggenomen ............................................................................................ 8082 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8092 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8102 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8112 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8122 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. 211 ........................
11 / 48

Nr. VOL 5.2.3
GOODWILL
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8053P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa ............. 8023 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8033 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8043 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8053 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8123P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8073 ........................
Teruggenomen ............................................................................................. 8083 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8093 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8103 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8113 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8123 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. 212 ........................
12 / 48

Nr. VOL 5.2.4
VOORUITBETALINGEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8054P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa ............. 8024 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8034 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8044 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8054 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8124P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8074 ........................
Teruggenomen ............................................................................................ 8084 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8094 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8104 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8114 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8124 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. 213 ........................
13 / 48

Nr. VOL 5.3.1
STAAT VAN DE MATERIËLE VASTE ACTIVA
TERREINEN EN GEBOUWEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8191P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa ............. 8161 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8171 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8181 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8191 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8251P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ........................................................................................................ 8211 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8221 ........................
Afgeboekt .................................................................................................... 8231 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8241 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8251 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8321P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ........................................................................................................ 8271 ........................
Teruggenomen ............................................................................................ 8281 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8291 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8301 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8311 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8321 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. (22) ........................
14 / 48

Nr. VOL 5.3.2
INSTALLATIES, MACHINES EN UITRUSTING
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8192P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa ............. 8162 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8172 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8182 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8192 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8252P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8212 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8222 ........................
Afgeboekt .................................................................................................... 8232 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8242 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8252 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8322P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8272 ........................
Teruggenomen ............................................................................................ 8282 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8292 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8302 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8312 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8322 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. (23) ........................
15 / 48

Nr. VOL 5.3.3
MEUBILAIR EN ROLLEND MATERIEEL
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8193P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa ............. 8163 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8173 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8183 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8193 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8253P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8213 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8223 ........................
Afgeboekt .................................................................................................... 8233 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8243 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8253 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8323P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8273 ........................
Teruggenomen ............................................................................................ 8283 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8293 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8303 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8313 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8323 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. (24) ........................
16 / 48

Nr. VOL 5.3.4
LEASING EN SOORTGELIJKE RECHTEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8194P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa ............. 8164 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8174 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8184 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8194 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8254P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8214 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8224 ........................
Afgeboekt .................................................................................................... 8234 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8244 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8254 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8324P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8274 ........................
Teruggenomen ............................................................................................ 8284 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8294 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8304 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8314 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8324 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. (25) ........................
WAARVAN
Terreinen en gebouwen .................................................................................. 250 ........................
Installaties, machines en uitrusting .............................................................. 251 ........................
Meubilair en rollend materieel ........................................................................ 252 ........................
17 / 48

Nr. VOL 5.3.5
OVERIGE MATERIËLE VASTE ACTIVA
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8195P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa ............. 8165 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8175 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8185 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8195 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8255P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8215 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8225 ........................
Afgeboekt .................................................................................................... 8235 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8245 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8255 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8325P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8275 ........................
Teruggenomen ............................................................................................ 8285 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8295 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8305 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8315 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8325 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. (26) ........................
18 / 48

Nr. VOL 5.3.6
ACTIVA IN AANBOUW EN VOORUITBETALINGEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8196P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa ............. 8166 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8176 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8186 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8196 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8256P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8216 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8226 ........................
Afgeboekt .................................................................................................... 8236 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8246 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8256 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8326P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8276 ........................
Teruggenomen ............................................................................................ 8286 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8296 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8306 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8316 ........................
Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar ...... 8326 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. (27) ........................
19 / 48

Nr. VOL 5.4.1
STAAT VAN DE FINANCIËLE VASTE ACTIVA
VERBONDEN ONDERNEMINGEN - DEELNEMINGEN EN AANDELEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ............................... 8391P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen ............................................................................................ 8361 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8371 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8381 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8391 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8451P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8411 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8421 ........................
Afgeboekt .................................................................................................... 8431 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8441 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8451 ........................
Waardeverminderingen per einde van het boekjaar .................................... 8521P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8471 ........................
Teruggenomen ............................................................................................ 8481 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8491 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8501 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8511 ........................
Waardeverminderingen per einde van het boekjaar .................................... 8521 ........................
Niet-opgevraagde bedragen per einde van het boekjaar ............................. 8551P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar ............................................................... (+)/(-) 8541 ........................
Niet-opgevraagde bedragen per einde van het boekjaar ............................. 8551 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. (280) ........................
VERBONDEN ONDERNEMINGEN - VORDERINGEN
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. 281P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Toevoegingen .............................................................................................. 8581 ........................
Terugbetalingen ........................................................................................... 8591 ........................
Geboekte waardeverminderingen ................................................................ 8601 ........................
Teruggenomen waardeverminderingen ....................................................... 8611 ........................
Wisselkoersverschillen ...................................................................... (+)/(-) 8621 ........................
Overige mutaties ................................................................................ (+)/(-) 8631 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. (281) ........................
GECUMULEERDE WAARDEVERMINDERINGEN OP VORDERINGEN PER EINDE
BOEKJAAR ............................................................................................... 8651 ........................
20 / 48

Nr. VOL 5.4.2
ONDERNEMINGEN MET DEELNEMINGSVERHOUDING - DEELNEMINGEN EN
AANDELEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ............................... 8392P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen ............................................................................................ 8362 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8372 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8382 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8392 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8452P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8412 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8422 ........................
Afgeboekt .................................................................................................... 8432 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8442 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8452 ........................
Waardeverminderingen per einde van het boekjaar .................................... 8522P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8472 ........................
Teruggenomen ............................................................................................. 8482 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8492 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8502 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8512 ........................
Waardeverminderingen per einde van het boekjaar .................................... 8522 ........................
Niet-opgevraagde bedragen per einde van het boekjaar ............................. 8552P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar ............................................................... (+)/(-) 8542 ........................
Niet-opgevraagde bedragen per einde van het boekjaar ............................. 8552 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. (282) ........................
ONDERNEMINGEN MET DEELNEMINGSVERHOUDING - VORDERINGEN
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. 283P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Toevoegingen .............................................................................................. 8582 ........................
Terugbetalingen ........................................................................................... 8592 ........................
Geboekte waardeverminderingen ................................................................ 8602 ........................
Teruggenomen waardeverminderingen ....................................................... 8612 ........................
Wisselkoersverschillen ...................................................................... (+)/(-) 8622 ........................
Overige mutaties ................................................................................ (+)/(-) 8632 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. (283) ........................
GECUMULEERDE WAARDEVERMINDERINGEN OP VORDERINGEN PER EINDE
BOEKJAAR ...............................................................................................
8652 ........................
21 / 48

Nr. VOL 5.4.3
ANDERE ONDERNEMINGEN - DEELNEMINGEN EN AANDELEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ............................... 8393P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Aanschaffingen ............................................................................................ 8363 ........................
Overdrachten en buitengebruikstellingen .................................................... 8373 ........................
Overboekingen van een post naar een andere ................................. (+)/(-) 8383 ........................
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar ....................................... 8393 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8453P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8413 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8423 ........................
Afgeboekt .................................................................................................... 8433 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8443 ........................
Meerwaarden per einde van het boekjaar ..................................................... 8453 ........................
Waardeverminderingen per einde van het boekjaar .................................... 8523P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Geboekt ....................................................................................................... 8473 ........................
Teruggenomen ............................................................................................ 8483 ........................
Verworven van derden ................................................................................. 8493 ........................
Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen ............................... 8503 ........................
Overgeboekt van een post naar een andere ..................................... (+)/(-) 8513 ........................
Waardeverminderingen per einde van het boekjaar .................................... 8523 ........................
Niet-opgevraagde bedragen per einde van het boekjaar ............................. 8553P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar ............................................................... (+)/(-) 8543 ........................
Niet-opgevraagde bedragen per einde van het boekjaar ............................. 8553 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. (284) ........................
ANDERE ONDERNEMINGEN - VORDERINGEN
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. 285/8P xxxxxxxxxxxxxxx .........................
Mutaties tijdens het boekjaar
Toevoegingen .............................................................................................. 8583 ........................
Terugbetalingen ........................................................................................... 8593 ........................
Geboekte waardeverminderingen ................................................................ 8603 ........................
Teruggenomen waardeverminderingen ....................................................... 8613 ........................
Wisselkoersverschillen ...................................................................... (+)/(-) 8623 ........................
Overige mutaties ................................................................................ (+)/(-) 8633 ........................
NETTOBOEKWAARDE PER EINDE VAN HET BOEKJAAR ................................. (285/8) ........................
GECUMULEERDE WAARDEVERMINDERINGEN OP VORDERINGEN PER EINDE
BOEKJAAR ............................................................................................... 8653 ........................
22 / 48

Nr. VOL 5.5.1
INLICHTINGEN OMTRENT DE DEELNEMINGEN
DEELNEMINGEN EN MAATSCHAPPELIJKE RECHTEN IN ANDERE ONDERNEMINGEN
Hieronder worden de ondernemingen vermeld waarin de onderneming een deelneming bezit (opgenomen in de posten 280 en 282
van de activa), alsmede de andere ondernemingen waarin de onderneming maatschappelijke rechten bezit (opgenomen in de
posten 284 en 51/53 van de activa) ten belope van ten minste 10 % van het geplaatste kapitaal.
NAAM, volledig adres van de ZETEL
en, zo het een onderneming naar
Belgisch recht betreft,
het ONDERNEMINGSNUMMER
Aangehouden
maatschappelijke rechten
rechtstreeks dochters
Aantal % %
Gegevens geput uit de laatst beschikbare jaarrekening
Jaarrekening
per
Munt-
code
Eigen vermogen Nettoresultaat
(+) of (-)
(in eenheden)
23 / 48

Nr. VOL 5.5.2
LIJST VAN ONDERNEMINGEN WAARVOOR DE ONDERNEMING ONBEPERKT AANSPRAKELIJK IS IN HAAR HOEDANIGHEID VAN
ONBEPERKT AANSPRAKELIJK VENNOOT OF LID
De jaarrekening van elk van de ondernemingen waarvoor de onderneming onbeperkt aansprakelijk is, wordt bij de voorliggende
jaarrekening gevoegd en samen hiermee openbaar gemaakt, tenzij in de tweede kolom de reden wordt vermeld waarom dit niet het
geval is; deze vermelding gebeurt door te verwijzen naar de van toepassing zijnde code (A, B of C) die hieronder wordt gedefinieerd.
De jaarrekening van de vermelde onderneming:
A. wordt door deze onderneming openbaar gemaakt door neerlegging bij de Nationale Bank van België;
B. wordt door deze onderneming daadwerkelijk openbaar gemaakt in een andere lidstaat van de Europese Unie,
overeenkomstig artikel 3 van de richtlijn 68/151/EEG;
C. wordt door integrale of evenredige consolidatie opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van de onderneming die is
opgesteld, gecontroleerd en openbaar gemaakt overeenkomstig de bepalingen van het Wetboek van vennootschappen
inzake de geconsolideerde jaarrekening.
NAAM, volledig adres van de ZETEL, RECHTSVORM
en, zo het een onderneming naar Belgisch recht betreft,
het ONDERNEMINGSNUMMER
Eventuele code
24 / 48

Nr. VOL 5.6
GELDBELEGGINGEN EN OVERLOPENDE REKENINGEN (ACTIVA)
OVERIGE GELDBELEGGINGEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Aandelen .......................................................................................................... 51 ........................ .........................
Boekwaarde verhoogd met het niet-opgevraagde bedrag ........................... 8681 ........................ ........................
Niet-opgevraagd bedrag .............................................................................. 8682 ........................ ........................
Vastrentende effecten ..................................................................................... 52 ........................ .........................
Vastrentende effecten uitgegeven door kredietinstellingen ......................... 8684 ........................ ........................
Termijnrekeningen bij kredietinstellingen .................................................... 53 ........................ .........................
Met een resterende looptijd of opzegtermijn van
hoogstens één maand ........................................................................... 8686 ........................ ........................
meer dan één maand en hoogstens één jaar ........................................ 8687 ........................ ........................
meer dan één jaar .................................................................................. 8688 ........................ ........................
Hierboven niet-opgenomen overige geldbeleggingen ................................. 8689 ........................ .........................
OVERLOPENDE REKENINGEN
Uitsplitsing van de post 490/1 van de activa indien daaronder een belangrijk bedrag voorkomt
Boekjaar
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
25 / 48

Nr. VOL 5.7
STAAT VAN HET KAPITAAL EN DE AANDEELHOUDERSSTRUCTUUR
STAAT VAN HET KAPITAAL
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Maatschappelijk kapitaal
Geplaatst kapitaal per einde van het boekjaar ............................................ 100P xxxxxxxxxxxxxx ........................
Geplaatst kapitaal per einde van het boekjaar ............................................ (100) ........................
Codes Bedragen Aantal aandelen
Wijzigingen tijdens het boekjaar
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
Samenstelling van het kapitaal
Soorten aandelen
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
Aandelen op naam ...................................................................................... 8702 xxxxxxxxxxxxxx ........................
Aandelen aan toonder en/of gedematerialiseerde aandelen ....................... 8703 xxxxxxxxxxxxxx ........................
Codes
Niet-opgevraagd
bedrag
Opgevraagd,
niet-gestort bedrag
Niet-gestort kapitaal
Niet-opgevraagd kapitaal ............................................................................. (101) ........................ xxxxxxxxxxxxxx
Opgevraagd, niet-gestort kapitaal ................................................................ 8712 xxxxxxxxxxxxxx ........................
Aandeelhouders die nog moeten volstorten
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
Codes Boekjaar
Eigen aandelen
Gehouden door de vennootschap zelf
Kapitaalbedrag ........................................................................................................................ 8721 ........................
Aantal aandelen ...................................................................................................................... 8722 ........................
Gehouden door haar dochters
Kapitaalbedrag ........................................................................................................................ 8731 ........................
Aantal aandelen ...................................................................................................................... 8732 ........................
Verplichtingen tot uitgifte van aandelen
Als gevolg van de uitoefening van CONVERSIERECHTEN
Bedrag van de lopende converteerbare leningen ................................................................... 8740 ........................
Bedrag van het te plaatsen kapitaal ........................................................................................ 8741 ........................
Maximum aantal uit te geven aandelen .................................................................................. 8742 ........................
Als gevolg van de uitoefening van INSCHRIJVINGSRECHTEN
Aantal inschrijvingsrechten in omloop ..................................................................................... 8745 ........................
Bedrag van het te plaatsen kapitaal ........................................................................................ 8746 ........................
Maximum aantal uit te geven aandelen .................................................................................. 8747 ........................
Toegestaan, niet-geplaatst kapitaal ................................................................................................ 8751 ........................
26 / 48

Nr. VOL 5.7
Codes Boekjaar
Aandelen buiten kapitaal
Verdeling
Aantal aandelen ...................................................................................................................... 8761 ........................
Daaraan verbonden stemrecht ................................................................................................ 8762 ........................
Uitsplitsing volgens de aandeelhouders
Aantal aandelen gehouden door de vennootschap zelf .......................................................... 8771 ........................
Aantal aandelen gehouden door haar dochters ...................................................................... 8781 ........................
AANDEELHOUDERSSTRUCTUUR VAN DE ONDERNEMING OP DE DATUM VAN DE JAARAFSLUITING, ZOALS DIE BLIJKT UIT DE
KENNISGEVINGEN DIE DE ONDERNEMING HEEFT ONTVANGEN
27 / 48

Nr. VOL 5.8
VOORZIENINGEN VOOR OVERIGE RISICO'S EN KOSTEN
UITSPLITSING VAN DE POST 163/5 VAN DE PASSIVA INDIEN DAARONDER EEN BELANGRIJK BEDRAG
Boekjaar
VOORKOMT
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
28 / 48

Nr. VOL 5.9
STAAT VAN DE SCHULDEN EN OVERLOPENDE REKENINGEN (PASSIVA)
UITSPLITSING VAN DE SCHULDEN MET EEN OORSPRONKELIJKE LOOPTIJD VAN MEER DAN EEN
JAAR, NAARGELANG HUN RESTERENDE LOOPTIJD
Codes Boekjaar
Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen
Financiële schulden ................................................................................................................. 8801 ..............................
Achtergestelde leningen .................................................................................................... 8811 ..............................
Niet-achtergestelde obligatieleningen ................................................................................ 8821 ..............................
Leasingschulden en soortgelijke schulden ........................................................................ 8831 ..............................
Kredietinstellingen .............................................................................................................. 8841 ..............................
Overige leningen ................................................................................................................ 8851 ..............................
Handelsschulden ..................................................................................................................... 8861 ..............................
Leveranciers ...................................................................................................................... 8871 ..............................
Te betalen wissels .............................................................................................................. 8881 ..............................
Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen .......................................................................... 8891 ..............................
Overige schulden ..................................................................................................................... 8901 ..............................
Totaal der schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen .............................. (42) .............................
Schulden met een resterende looptijd van meer dan één jaar doch hoogstens 5 jaar
Financiële schulden ................................................................................................................. 8802 ..............................
Achtergestelde leningen .................................................................................................... 8812 ..............................
Niet-achtergestelde obligatieleningen ................................................................................ 8822 ..............................
Leasingschulden en soortgelijke schulden ........................................................................ 8832 ..............................
Kredietinstellingen .............................................................................................................. 8842 ..............................
Overige leningen ................................................................................................................ 8852 ..............................
Handelsschulden ..................................................................................................................... 8862 ..............................
Leveranciers ...................................................................................................................... 8872 ..............................
Te betalen wissels .............................................................................................................. 8882 ..............................
Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen .......................................................................... 8892 ..............................
Overige schulden ..................................................................................................................... 8902 ..............................
Totaal der schulden met een resterende looptijd van meer dan één jaar doch hoogstens
5 jaar ............................................................................................................................................. 8912
.............................
Schulden met een resterende looptijd van meer dan 5 jaar
Financiële schulden ................................................................................................................. 8803 ..............................
Achtergestelde leningen .................................................................................................... 8813 ..............................
Niet-achtergestelde obligatieleningen ................................................................................ 8823 ..............................
Leasingschulden en soortgelijke schulden ........................................................................ 8833 ..............................
Kredietinstellingen .............................................................................................................. 8843 ..............................
Overige leningen ................................................................................................................ 8853 ..............................
Handelsschulden ..................................................................................................................... 8863 ..............................
Leveranciers ...................................................................................................................... 8873 ..............................
Te betalen wissels .............................................................................................................. 8883 ..............................
Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen .......................................................................... 8893 ..............................
Overige schulden ..................................................................................................................... 8903 ..............................
Totaal der schulden met een resterende looptijd van meer dan 5 jaar .................................. 8913 .............................
29 / 48

Nr. VOL 5.9
GEWAARBORGDE SCHULDEN (begrepen in de posten 17 en 42/48 van de passiva)
Codes Boekjaar
Door Belgische overheidsinstellingen gewaarborgde schulden
Financiële schulden ................................................................................................................. 8921 ..............................
Achtergestelde leningen .................................................................................................... 8931 ..............................
Niet-achtergestelde obligatieleningen ................................................................................ 8941 ..............................
Leasingschulden en soortgelijke schulden ........................................................................ 8951 ..............................
Kredietinstellingen .............................................................................................................. 8961 ..............................
Overige leningen ................................................................................................................ 8971 ..............................
Handelsschulden ..................................................................................................................... 8981 ..............................
Leveranciers ...................................................................................................................... 8991 ..............................
Te betalen wissels .............................................................................................................. 9001 ..............................
Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen .......................................................................... 9011 ..............................
Schulden met betrekking tot bezoldigingen en sociale lasten ................................................. 9021 ..............................
Overige schulden ..................................................................................................................... 9051 ..............................
Totaal van de door Belgische overheidsinstellingen gewaarborgde schulden .................... 9061 .............................
Schulden gewaarborgd door zakelijke zekerheden gesteld of onherroepelijk beloofd op
activa van de onderneming
Financiële schulden ................................................................................................................. 8922 ..............................
Achtergestelde leningen .................................................................................................... 8932 ..............................
Niet-achtergestelde obligatieleningen ................................................................................ 8942 ..............................
Leasingschulden en soortgelijke schulden ........................................................................ 8952 ..............................
Kredietinstellingen .............................................................................................................. 8962 ..............................
Overige leningen ................................................................................................................ 8972 ..............................
Handelsschulden ..................................................................................................................... 8982 ..............................
Leveranciers ...................................................................................................................... 8992 ..............................
Te betalen wissels .............................................................................................................. 9002 ..............................
Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen .......................................................................... 9012 ..............................
Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten ............................. 9022 ..............................
Belastingen ........................................................................................................................ 9032 ..............................
Bezoldigingen en sociale lasten ......................................................................................... 9042 ..............................
Overige schulden ..................................................................................................................... 9052 ..............................
Totaal der schulden gewaarborgd door zakelijke zekerheden gesteld of onherroepelijk
beloofd op activa van de onderneming ..................................................................................... 9062 .............................
SCHULDEN MET BETREKKING TOT BELASTINGEN, BEZOLDIGINGEN EN SOCIALE LASTEN
Codes Boekjaar
Belastingen (post 450/3 van de passiva)
Vervallen belastingschulden ................................................................................................... 9072 ..............................
Niet-vervallen belastingschulden ............................................................................................. 9073 ..............................
Geraamde belastingschulden .................................................................................................. 450 ..............................
Bezoldigingen en sociale lasten (post 454/9 van de passiva)
Vervallen schulden ten aanzien van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid .......................... 9076 ..............................
Andere schulden met betrekking tot bezoldigingen en sociale lasten ..................................... 9077 ..............................
30 / 48

Nr. VOL 5.9
OVERLOPENDE REKENINGEN
Boekjaar
Uitsplitsing van de post 492/3 van de passiva indien daaronder een belangrijk bedrag voorkomt
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
31 / 48

Nr. VOL 5.10
BEDRIJFSRESULTATEN
BEDRIJFSOPBRENGSTEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Netto-omzet
Uitsplitsing per bedrijfscategorie
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
Uitsplitsing per geografische markt
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
Andere bedrijfsopbrengsten
Exploitatiesubsidies en vanwege de overheid ontvangen compenserende
bedragen ..................................................................................................... 740 ........................ ........................
BEDRIJFSKOSTEN
Werknemers ingeschreven in het personeelsregister
Totaal aantal op de afsluitingsdatum ........................................................... 9086 ........................ ........................
Gemiddeld personeelsbestand berekend in voltijdse equivalenten .............. 9087 ........................ ........................
Aantal daadwerkelijk gepresteerde uren ..................................................... 9088 ........................ ........................
Personeelskosten
Bezoldigingen en rechtstreekse sociale voordelen ..................................... 620 ........................ ........................
Werkgeversbijdragen voor sociale verzekeringen ....................................... 621 ........................ ........................
Werkgeverspremies voor bovenwettelijke verzekeringen ............................ 622 ........................ ........................
Andere personeelskosten ............................................................................ 623 ........................ ........................
Ouderdoms- en overlevingspensioenen ...................................................... 624 ........................ ........................
Voorzieningen voor pensioenen en soortgelijke verplichtingen
Toevoegingen (bestedingen en terugnemingen) ............................... (+)/(-) 635 ........................ ........................
Waardeverminderingen
Op voorraden en bestellingen in uitvoering
Geboekt .................................................................................................. 9110 ........................ ........................
Teruggenomen ....................................................................................... 9111 ........................ ........................
Op handelsvorderingen
Geboekt .................................................................................................. 9112 ........................ ........................
Teruggenomen ....................................................................................... 9113 ........................ ........................
Voorzieningen voor risico's en kosten
Toevoegingen .............................................................................................. 9115 ........................ ........................
Bestedingen en terugnemingen ................................................................... 9116 ........................ ........................
Andere bedrijfskosten
Bedrijfsbelastingen en -taksen .................................................................... 640 ........................ ........................
Andere ......................................................................................................... 641/8 ........................ ........................
Uitzendkrachten en ter beschikking van de onderneming gestelde
personen
Totaal aantal op de afsluitingsdatum ........................................................... 9096 ........................ ........................
Gemiddeld aantal berekend in voltijdse equivalenten ................................. 9097 ........................ ........................
Aantal daadwerkelijk gepresteerde uren ...................................................... 9098 ........................ ........................
Kosten voor de onderneming ....................................................................... 617 ........................ ........................
32 / 48

Nr. VOL 5.11
FINANCIËLE EN UITZONDERLIJKE RESULTATEN
FINANCIËLE RESULTATEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Andere financiële opbrengsten
Door de overheid toegekende subsidies, aangerekend op de
resultatenrekening
Kapitaalsubsidies ................................................................................... 9125 ........................ ........................
Interestsubsidies .................................................................................... 9126 ........................ ........................
Uitsplitsing van de overige financiële opbrengsten
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
................................................................................................................ ........................ ........................
Afschrijving van kosten bij uitgifte van leningen en van disagio ............... 6501 ........................ ........................
Geactiveerde intercalaire interesten .............................................................. 6503 ........................ ........................
Waardeverminderingen op vlottende activa
Geboekt ....................................................................................................... 6510 ........................ ........................
Teruggenomen ............................................................................................ 6511 ........................ ........................
Andere financiële kosten
Bedrag van het disconto ten laste van de onderneming bij de verhandeling
van vorderingen ........................................................................................... 653 ........................ ........................
Voorzieningen met financieel karakter
Toevoegingen .............................................................................................. 6560 ........................ ........................
Bestedingen en terugnemingen .................................................................... 6561 ........................ ........................
Uitsplitsing van de overige financiële kosten
...................................................................................................................... ........................ ........................
...................................................................................................................... ........................ ........................
...................................................................................................................... ........................ ........................
UITZONDERLIJKE RESULTATEN
Boekjaar
Uitsplitsing van de andere uitzonderlijke opbrengsten
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
Uitsplitsing van de andere uitzonderlijke kosten
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
33 / 48

Nr. VOL 5.12
BELASTINGEN EN TAKSEN
BELASTINGEN OP HET RESULTAAT
Codes Boekjaar
Belastingen op het resultaat van het boekjaar ................................................................................. 9134 .........................
Verschuldigde of betaalde belastingen en voorheffingen ................................................................ 9135 ........................
Geactiveerde overschotten van betaalde belastingen en voorheffingen ......................................... 9136 ........................
Geraamde belastingsupplementen .................................................................................................. 9137 ........................
Belastingen op het resultaat van vorige boekjaren ......................................................................... 9138 .........................
Verschuldigde of betaalde belastingsupplementen ......................................................................... 9139 ........................
Geraamde belastingsupplementen of belastingen waarvoor een voorziening werd gevormd ......... 9140 ........................
Belangrijkste oorzaken van de verschillen tussen de winst vóór belastingen, zoals die blijkt uit
de jaarrekening, en de geraamde belastbare winst
.......................................................................................................................................................... ........................
.......................................................................................................................................................... ........................
.......................................................................................................................................................... ........................
.......................................................................................................................................................... ........................
Invloed van de uitzonderlijke resultaten op de belastingen op het resultaat van het boekjaar
Codes Boekjaar
Bronnen van belastinglatenties
Actieve latenties .............................................................................................................................. 9141 ........................
Gecumuleerde fiscale verliezen die aftrekbaar zijn van latere belastbare winsten .................... 9142 ........................
Andere actieve latenties
............................................................................................................................................... ........................
............................................................................................................................................... ........................
Passieve latenties ............................................................................................................................ 9144 ........................
Uitsplitsing van de passieve latenties
............................................................................................................................................... ........................
............................................................................................................................................... ........................
............................................................................................................................................... ........................
BELASTING OP DE TOEGEVOEGDE WAARDE EN BELASTINGEN TEN LASTE
VAN DERDEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
In rekening gebrachte belasting op de toegevoegde waarde
Aan de onderneming (aftrekbaar) ................................................................ 9145 ........................ ........................
Door de onderneming .................................................................................. 9146 ........................ ........................
Ingehouden bedragen ten laste van derden als
Bedrijfsvoorheffing ....................................................................................... 9147 ........................ ........................
Roerende voorheffing .................................................................................. 9148 ........................ ........................
34 / 48

Nr. VOL 5.13
NIET IN DE BALANS OPGENOMEN RECHTEN EN VERPLICHTINGEN
Codes Boekjaar
DOOR DE ONDERNEMING GESTELDE OF ONHERROEPELIJK BELOOFDE PERSOONLIJKE
ZEKERHEDEN ALS WAARBORG VOOR SCHULDEN OF VERPLICHTINGEN VAN DERDEN ...................... 9149 ........................
Waarvan
Door de onderneming geëndosseerde handelseffecten in omloop ................................................. 9150 ........................
Door de onderneming getrokken of voor aval getekende handelseffecten ..................................... 9151 ........................
Maximumbedrag ten belope waarvan andere verplichtingen van derden door de onderneming zijn
gewaarborgd .................................................................................................................................... 9153 ........................
ZAKELIJKE ZEKERHEDEN
Zakelijke zekerheden die door de onderneming op haar eigen activa werden gesteld of
onherroepelijk beloofd als waarborg voor schulden en verplichtingen van de onderneming
Hypotheken
Boekwaarde van de bezwaarde activa ....................................................................................... 9161 ........................
Bedrag van de inschrijving ......................................................................................................... 9171 ........................
Pand op het handelsfonds - Bedrag van de inschrijving .................................................................. 9181 ........................
Pand op andere activa - Boekwaarde van de in pand gegeven activa ............................................
Zekerheden op de nog door de onderneming te verwerven activa - Bedrag van de betrokken
9191 ........................
activa ............................................................................................................................................... 9201 ........................
Zakelijke zekerheden die door de onderneming op haar eigen activa werden gesteld of
onherroepelijk beloofd als waarborg voor schulden en verplichtingen van derden
Hypotheken
Boekwaarde van de bezwaarde activa ....................................................................................... 9162 ........................
Bedrag van de inschrijving ......................................................................................................... 9172 ........................
Pand op het handelsfonds - Bedrag van de inschrijving................................................................... 9182 ........................
Pand op andere activa - Boekwaarde van de in pand gegeven activa ............................................
Zekerheden op de nog door de onderneming te verwerven activa - Bedrag van de betrokken
9192 ........................
activa ............................................................................................................................................... 9202 ........................
GOEDEREN EN WAARDEN GEHOUDEN DOOR DERDEN IN HUN NAAM MAAR TEN BATE EN OP RISICO
VAN DE ONDERNEMING, VOOR ZOVER DEZE GOEDEREN EN WAARDEN NIET IN DE BALANS ZIJN
OPGENOMEN
.......................................................................................................................................................... ........................
.......................................................................................................................................................... ........................
.......................................................................................................................................................... ........................
.......................................................................................................................................................... ........................
BELANGRIJKE VERPLICHTINGEN TOT AANKOOP VAN VASTE ACTIVA
.......................................................................................................................................................... ........................
.......................................................................................................................................................... ........................
.......................................................................................................................................................... ........................
BELANGRIJKE VERPLICHTINGEN TOT VERKOOP VAN VASTE ACTIVA
.......................................................................................................................................................... ........................
.......................................................................................................................................................... ........................
.......................................................................................................................................................... ........................
TERMIJNVERRICHTINGEN
Gekochte (te ontvangen) goederen ................................................................................................... 9213 ........................
Verkochte (te leveren) goederen ........................................................................................................ 9214 ........................
Gekochte (te ontvangen) deviezen .................................................................................................... 9215 ........................
Verkochte (te leveren) deviezen ......................................................................................................... 9216 ........................
35 / 48

Nr. VOL 5.13
VERPLICHTINGEN VOORTVLOEIEND UIT DE TECHNISCHE WAARBORGEN VERBONDEN AAN REEDS GEPRESTEERDE VERKOPEN OF
DIENSTEN
BELANGRIJKE HANGENDE GESCHILLEN EN ANDERE BELANGRIJKE VERPLICHTINGEN
IN VOORKOMEND GEVAL, BEKNOPTE BESCHRIJVING VAN DE REGELING INZAKE HET AANVULLEND RUST- OF OVERLEVINGSPENSIOEN
TEN BEHOEVE VAN DE PERSONEELS- OF DIRECTIELEDEN, MET OPGAVE VAN DE GENOMEN MAATREGELEN OM DE DAARUIT
VOORTVLOEIENDE KOSTEN TE DEKKEN
PENSIOENEN DIE DOOR DE ONDERNEMING ZELF WORDEN GEDRAGEN
Code Boekjaar
Geschat bedrag van de verplichtingen die voortvloeien uit reeds gepresteerd werk .................. 9220 ........................
Basis en wijze waarop dit bedrag wordt berekend
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
AARD EN ZAKELIJK DOEL VAN BUITENBALANS REGELINGEN
Mits de risico's of voordelen die uit dergelijke regeling voortvloeien van enige betekenis zijn en voor zover de
openbaarmaking van dergelijke risico's of voordelen noodzakelijk is voor de beoordeling van de financiële positie van de
vennootschap; indien vereist moeten de financiële gevolgen van deze regelingen voor de vennootschap eveneens worden
vermeld
36 / 48

Nr. VOL 5.14
BETREKKINGEN MET VERBONDEN ONDERNEMINGEN EN MET ONDERNEMINGEN WAARMEE EEN
DEELNEMINGSVERHOUDING BESTAAT
VERBONDEN ONDERNEMINGEN
Codes Boekjaar Vorig boekjaar
Financiële vaste activa ................................................................................... (280/1) ........................ .........................
Deelnemingen ............................................................................................. (280) ........................ ........................
Achtergestelde vorderingen ......................................................................... 9271 ........................ ........................
Andere vorderingen ..................................................................................... 9281 ........................ ........................
Vorderingen op verbonden ondernemingen ................................................. 9291 ........................ .........................
Op meer dan één jaar .................................................................................. 9301 ........................ ........................
Op hoogstens één jaar ................................................................................ 9311 ........................ ........................
Geldbeleggingen ............................................................................................. 9321 ........................ .........................
Aandelen ..................................................................................................... 9331 ........................ ........................
Vorderingen ................................................................................................. 9341 ........................ ........................
Schulden .......................................................................................................... 9351 ........................ .........................
Op meer dan één jaar .................................................................................. 9361 ........................ ........................
Op hoogstens één jaar ................................................................................ 9371 ........................ ........................
Persoonlijke en zakelijke zekerheden
Door de onderneming gesteld of onherroepelijk beloofd als waarborg voor
schulden of verplichtingen van verbonden ondernemingen ........................ 9381 ........................ ........................
Door verbonden ondernemingen gesteld of onherroepelijk beloofd als
waarborg voor schulden of verplichtingen van de onderneming ................. 9391 ........................ ........................
Andere betekenisvolle financiële verplichtingen ......................................... 9401 ........................ .........................
Financiële resultaten
Opbrengsten uit financiële vaste activa ....................................................... 9421 ........................ ........................
Opbrengsten uit vlottende activa ................................................................. 9431 ........................ ........................
Andere financiële opbrengsten .................................................................... 9441 ........................ ........................
Kosten van schulden ................................................................................... 9461 ........................ ........................
Andere financiële kosten ............................................................................. 9471 ........................ ........................
Realisatie van vaste activa
Verwezenlijkte meerwaarden ....................................................................... 9481 ........................ ........................
Verwezenlijkte minderwaarden .................................................................... 9491 ........................ ........................
ONDERNEMINGEN WAARMEE EEN DEELNEMINGSVERHOUDING BESTAAT
Financiële vaste activa ................................................................................... (282/3) ........................ .........................
Deelnemingen ............................................................................................. (282) ........................ ........................
Achtergestelde vorderingen ......................................................................... 9272 ........................ ........................
Andere vorderingen ..................................................................................... 9282 ........................ ........................
Vorderingen ..................................................................................................... 9292 ........................ .........................
Op meer dan één jaar .................................................................................. 9302 ........................ ........................
Op hoogstens één jaar ................................................................................ 9312 ........................ ........................
Schulden .......................................................................................................... 9352 ........................ .........................
Op meer dan één jaar .................................................................................. 9362 ........................ ........................
Op hoogstens één jaar ................................................................................ 9372 ........................ ........................
37 / 48

Nr. VOL 5.14
TRANSACTIES MET VERBONDEN PARTIJEN BUITEN NORMALE MARKTVOORWAARDEN
Boekjaar
Vermelding van dergelijke transacties indien zij van enige betekenis zijn, met opgave van het bedrag
van deze transacties, de aard van de betrekking met de verbonden partij, alsmede andere informatie
over de transacties die nodig is voor het verkrijgen van inzicht in de financiële positie van de
vennootschap
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
38 / 48

Nr. VOL 5.15
FINANCIËLE BETREKKINGEN MET
BESTUURDERS EN ZAAKVOERDERS, NATUURLIJKE OF RECHTSPERSONEN DIE DE ONDERNEMING
RECHTSTREEKS OF ONRECHTSTREEKS CONTROLEREN ZONDER VERBONDEN ONDERNEMINGEN TE
ZIJN, OF ANDERE ONDERNEMINGEN DIE DOOR DEZE PERSONEN RECHTSTREEKS OF
ONRECHTSTREEKS GECONTROLEERD WORDEN
Codes Boekjaar
Uitstaande vorderingen op deze personen ....................................................................................... 9500 ........................
Voorwaarden betreffende de uitstaande vorderingen
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
Waarborgen toegestaan in hun voordeel .......................................................................................... 9501 ........................
Voornaamste voorwaarden van de toegestane waarborgen
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
Andere betekenisvolle verplichtingen aangegaan in hun voordeel ............................................... 9502 ........................
Voornaamste voorwaarden van deze verplichtingen
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
Rechtstreekse en onrechtstreekse bezoldigingen en ten laste van de resultatenrekening
toegekende pensioenen, voor zover deze vermelding niet uitsluitend of hoofdzakelijk
betrekking heeft op de toestand van een enkel identificeerbaar persoon
Aan bestuurders en zaakvoerders ................................................................................................... 9503 ........................
Aan oud-bestuurders en oud-zaakvoerders .................................................................................... 9504 ........................
DE COMMISSARIS(SEN) EN DE PERSONEN MET WIE HIJ (ZIJ) VERBONDEN IS (ZIJN)
Codes Boekjaar
Bezoldiging van de commissaris(sen) ............................................................................................. 9505 ........................
Bezoldiging voor uitzonderlijke werkzaamheden of bijzondere opdrachten uitgevoerd binnen
de vennootschap door de commissaris(sen)
Andere controleopdrachten ............................................................................................................. 95061 ........................
Belastingadviesopdrachten ............................................................................................................. 95062 ........................
Andere opdrachten buiten de revisorale opdrachten ....................................................................... 95063 ........................
Bezoldiging voor uitzonderlijke werkzaamheden of bijzondere opdrachten uitgevoerd binnen
de vennootschap door personen met wie de commissaris(sen) verbonden is (zijn)
Andere controleopdrachten ............................................................................................................. 95081 ........................
Belastingadviesopdrachten ............................................................................................................. 95082 ........................
Andere opdrachten buiten de revisorale opdrachten ....................................................................... 95083 ........................
Vermeldingen in toepassing van het artikel 133, paragraaf 6 van het Wetboek van vennootschappen
39 / 48

Nr. VOL 5.16
AFGELEIDE FINANCIËLE INSTRUMENTEN DIE NIET GEWAARDEERD ZIJN OP BASIS VAN DE REËLE WAARDE
SCHATTING VAN DE REËLE WAARDE VOOR ELKE CATEGORIE AFGELEIDE FINANCIËLE INSTRUMENTEN DIE
NIET GEWAARDEERD ZIJN OP BASIS VAN DE WAARDE IN HET ECONOMISCH VERKEER, MET OPGAVE VAN DE
Boekjaar
OMVANG EN DE AARD VAN DE INSTRUMENTEN
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
........................................................................................................................................................................ ........................
40 / 48

Nr. VOL 5.17.1
VERKLARING BETREFFENDE DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING
INLICHTINGEN TE VERSTREKKEN DOOR ELKE ONDERNEMING DIE ONDERWORPEN IS AAN DE BEPALINGEN VAN HET WETBOEK VAN
VENNOOTSCHAPPEN INZAKE DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING
De onderneming heeft een geconsolideerde jaarrekening en een geconsolideerd jaarverslag opgesteld en openbaar
gemaakt *
De onderneming heeft geen geconsolideerde jaarrekening en geconsolideerd jaarverslag opgesteld, omdat zij daarvan
vrijgesteld is om de volgende reden(en) *
De onderneming en haar dochterondernemingen overschrijden op geconsolideerde basis niet meer dan één van de in artikel 16
van het Wetboek van vennootschappen vermelde criteria *
De onderneming is zelf dochteronderneming van een moederonderneming die een geconsolideerde jaarrekening, waarin haar
jaarrekening door consolidatie opgenomen is, opstelt en openbaar maakt *
In voorkomend geval, motivering dat aan alle voorwaarden tot vrijstelling, opgenomen in artikel 113, paragrafen 2 en 3 van het
Wetboek van vennootschappen, is voldaan:
Naam, volledig adres van de zetel en, zo het een onderneming naar Belgisch recht betreft, het ondernemingsnummer van de
moederonderneming die de geconsolideerde jaarrekening opstelt en openbaar maakt, op grond waarvan de vrijstelling is
verleend:
INLICHTINGEN DIE MOETEN WORDEN VERSTREKT DOOR DE ONDERNEMING INDIEN ZIJ DOCHTERONDERNEMING OF
GEMEENSCHAPPELIJKE DOCHTERONDERNEMING IS
Naam, volledig adres van de zetel en, zo het een onderneming naar Belgisch recht betreft, het ondernemingsnummer van de
moederonderneming(en) en de aanduiding of deze moederonderneming(en) een geconsolideerde jaarrekening, waarin haar
jaarrekening door consolidatie opgenomen is, opstelt (opstellen) en openbaar maakt (maken) ** :
Indien de moederonderneming(en) (een) onderneming(en) naar buitenlands recht is (zijn), de plaats waar de hiervoor bedoelde
geconsolideerde jaarrekening verkrijgbaar is ** :
* Schrappen wat niet van toepassing is.
** Wordt de jaarrekening van de onderneming op verschillende niveaus geconsolideerd, dan worden deze gegevens verstrekt, enerzijds voor het
grootste geheel en anderzijds voor het kleinste geheel van ondernemingen waarvan de onderneming als dochter deel uitmaakt en waarvoor een
geconsolideerde jaarrekening wordt opgesteld en openbaar gemaakt.
41 / 48

Nr. VOL 5.17.2
FINANCIËLE BETREKKINGEN VAN DE GROEP WAARVAN DE ONDERNEMING AAN HET HOOFD STAAT IN BELGIË MET DE
COMMISSARIS(SEN) EN DE PERSONEN MET WIE HIJ (ZIJ) VERBONDEN IS (ZIJN)
Vermeldingen in toepassing van het artikel 134, paragrafen 4 en 5 van het Wetboek van
vennootschappen
Codes Boekjaar
Bezoldiging van de commissaris(sen) voor de uitoefening van een mandaat van commissaris
op het niveau van de groep waarvan de vennootschap die de informatie publiceert aan het
hoofd staat ........................................................................................................................................... 9507 ........................
Bezoldiging voor uitzonderlijke werkzaamheden of bijzondere opdrachten uitgevoerd bij deze
groep door de commissaris(sen)
Andere controleopdrachten ............................................................................................................. 95071 ........................
Belastingadviesopdrachten ............................................................................................................. 95072 ........................
Andere opdrachten buiten de revisorale opdrachten ....................................................................... 95073 ........................
Bezoldiging van de personen met wie de commissaris(sen) verbonden is (zijn) voor de
uitoefening van een mandaat van commissaris op het niveau van de groep waarvan de
vennootschap die de informatie publiceert aan het hoofd staat .................................................... 9509 ........................
Bezoldiging voor uitzonderlijke werkzaamheden of bijzondere opdrachten uitgevoerd bij deze
groep door personen met wie de commissaris(sen) verbonden is (zijn)
Andere controleopdrachten ............................................................................................................. 95091 ........................
Belastingadviesopdrachten ............................................................................................................. 95092 ........................
Andere opdrachten buiten de revisorale opdrachten ....................................................................... 95093 ........................
Vermeldingen in toepassing van het artikel 133, paragraaf 6 van het Wetboek van vennootschappen
42 / 48

Nr. VOL 6
SOCIALE BALANS
Nummers van de paritaire comités die voor de onderneming bevoegd zijn: .......... ........... ........... .......... ..........
STAAT VAN DE TEWERKGESTELDE PERSONEN
WERKNEMERS INGESCHREVEN IN HET PERSONEELSREGISTER
Tijdens het boekjaar en het vorige
boekjaar
Codes
1. Voltijds
(boekjaar)
2. Deeltijds
(boekjaar)
3. Totaal (T) of
totaal in voltijdse
equivalenten
(VTE)
(boekjaar)
3P. Totaal (T) of
totaal in voltijdse
equivalenten
(VTE)
(vorig boekjaar)
Gemiddeld aantal werknemers ................. 100 ........................... ........................... ..................(VTE) .................. (VTE)
Aantal daadwerkelijk gepresteerde uren .. 101 ........................... ........................... ...................... (T) ....................... (T)
Personeelskosten ..................................... 102 ........................... ........................... ...................... (T) ....................... (T)
Bedrag van de voordelen bovenop het loon 103 xxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxx ...................... (T) ....................... (T)
Op de afsluitingsdatum van het boekjaar Codes
1. Voltijds 2. Deeltijds 3. Totaal in voltijdse
equivalenten
Aantal werknemers ingeschreven in het personeelsregister 105 ........................... ........................... ............................
Volgens de aard van de arbeidsovereenkomst
Overeenkomst voor een onbepaalde tijd .............................. 110 ........................... ........................... ............................
Overeenkomst voor een bepaalde tijd .................................. 111 ........................... ........................... ............................
Overeenkomst voor een duidelijk omschreven werk ............ 112 ........................... ........................... ............................
Vervangingsovereenkomst ................................................... 113 ........................... ........................... ............................
Volgens het geslacht en het studieniveau
Mannen ................................................................................. 120 ........................... ........................... ............................
lager onderwijs ................................................................ 1200 ........................... ........................... ............................
secundair onderwijs ........................................................ 1201 ........................... ........................... ............................
hoger niet-universitair onderwijs ..................................... 1202 ........................... ........................... ............................
universitair onderwijs ....................................................... 1203 ........................... ........................... ............................
Vrouwen ................................................................................ 121 ........................... ........................... ............................
lager onderwijs ................................................................ 1210 ........................... ........................... ............................
secundair onderwijs ........................................................ 1211 ........................... ........................... ............................
hoger niet-universitair onderwijs ..................................... 1212 ........................... ........................... ............................
universitair onderwijs ....................................................... 1213 ........................... ........................... ............................
Volgens de beroepscategorie
Directiepersoneel .................................................................. 130 ........................... ........................... ............................
Bedienden ............................................................................ 134 ........................... ........................... ............................
Arbeiders .............................................................................. 132 ........................... ........................... ............................
Andere .................................................................................. 133 ........................... ........................... ............................
43 / 48

Nr. VOL 6
UITZENDKRACHTEN EN TER BESCHIKKING VAN DE ONDERNEMING GESTELDE PERSONEN
Tijdens het boekjaar
Codes
1. Uitzendkrachten 2. Ter beschikking
van de onderneming
gestelde
personen
Gemiddeld aantal tewerkgestelde personen ................................................................ 150 ........................... ............................
Aantal daadwerkelijk gepresteerde uren ...................................................................... 151 ........................... ............................
Kosten voor de onderneming ....................................................................................... 152 ........................... ............................
TABEL VAN HET PERSONEELSVERLOOP TIJDENS HET BOEKJAAR
INGETREDEN
Codes
1. Voltijds 2. Deeltijds 3. Totaal in voltijdse
equivalenten
Aantal werknemers die tijdens het boekjaar in het
personeelsregister werden ingeschreven ............................. 205 ........................... ........................... ............................
Volgens de aard van de arbeidsovereenkomst
Overeenkomst voor een onbepaalde tijd .............................. 210 ........................... ........................... ............................
Overeenkomst voor een bepaalde tijd .................................. 211 ........................... ........................... ............................
Overeenkomst voor een duidelijk omschreven werk ............ 212 ........................... ........................... ............................
Vervangingsovereenkomst ................................................... 213 ........................... ........................... ............................
UITGETREDEN
Codes
1. Voltijds 2. Deeltijds 3. Totaal in voltijdse
equivalenten
Aantal werknemers met een in het personeelsregister
opgetekende datum waarop hun overeenkomst tijdens het
boekjaar een einde nam ........................................................... 305 ........................... ........................... ............................
Volgens de aard van de arbeidsovereenkomst
Overeenkomst voor een onbepaalde tijd .............................. 310 ........................... ........................... ............................
Overeenkomst voor een bepaalde tijd .................................. 311 ........................... ........................... ............................
Overeenkomst voor een duidelijk omschreven werk ............ 312 ........................... ........................... ............................
Vervangingsovereenkomst ................................................... 313 ........................... ........................... ............................
Volgens de reden van beëindiging van de overeenkomst
Pensioen ............................................................................... 340 ........................... ........................... ............................
Brugpensioen ....................................................................... 341 ........................... ........................... ............................
Afdanking .............................................................................. 342 ........................... ........................... ............................
Andere reden ........................................................................ 343 ........................... ........................... ............................
Waarvan: het aantal werknemers dat als zelfstandige ten
minste op halftijdse basis diensten blijft
verlenen aan de onderneming ....................... 350 ........................... ........................... ............................
44 / 48

Nr. VOL 6
INLICHTINGEN OVER DE OPLEIDINGEN VOOR DE WERKNEMERS TIJDENS HET BOEKJAAR
Totaal van de formele voortgezette beroepsopleidingsinitiatieven ten
laste van de werkgever Codes Mannen Codes Vrouwen
Aantal betrokken werknemers ..................................................................... 5801 ........................... 5811 ............................
Aantal gevolgde opleidingsuren .................................................................. 5802 ........................... 5812 ............................
Nettokosten voor de onderneming ............................................................... 5803 ........................... 5813 ............................
waarvan brutokosten rechtstreeks verbonden met de opleiding ............ 58031 ........................... 58131 ............................
waarvan betaalde bijdragen en stortingen aan collectieve fondsen ....... 58032 ........................... 58132 ............................
waarvan ontvangen tegemoetkomingen (in mindering) ......................... 58033 ........................... 58133 ............................
Totaal van de minder formele en informele voortgezette beroepsopleidingsinitiatieven
ten laste van de werkgever
Aantal betrokken werknemers ..................................................................... 5821 ........................... 5831 ............................
Aantal gevolgde opleidingsuren ................................................................... 5822 ........................... 5832 ............................
Nettokosten voor de onderneming ............................................................... 5823 ........................... 5833 ............................
Totaal van de initiële beroepsopleidingsinitiatieven ten laste van de
werkgever
Aantal betrokken werknemers ..................................................................... 5841 ........................... 5851 ............................
Aantal gevolgde opleidingsuren .................................................................. 5842 ........................... 5852 ............................
Nettokosten voor de onderneming ............................................................... 5843 ........................... 5853 ............................
45 / 48

Nr. VOL 7
WAARDERINGSREGELS
46 / 48

Nr. VOL 8
JAARVERSLAG
47 / 48

Nr. VOL 9
VERSLAG VAN DE COMMISSARISSEN
48 / 48

OPGAVE VAN DE BIJKOMENDE INLICHTINGEN DIE MOETEN WORDEN VERSTREKT
De onderneming vermeldt hierna:
DOOR DE ONDERNEMING DIE HET VOLLEDIGE MODEL GEBRUIKT
- het vervolg van de informatie waarvoor onvoldoende plaats is op het standaardmodel
- de waarderingsregels en, in voorkomend geval, de aanvullende gegevens vermeld in artikel 91, A, eerste lid, van
het Koninklijk Besluit van 30 januari 2001 tot uitvoering van het Wetboek van vennootschappen
- in voorkomend geval, de aandeelhoudersstructuur van de onderneming op de dag van de jaarafsluiting zoals die
blijkt uit de kennisgevingen die de onderneming heeft ontvangen (artikel 631, § 2, laatste lid en artikel 632, § 2,
laatste lid van het Wetboek van vennootschappen en artikel 4, § 2 van de wet van 2 maart 1989 op de
openbaarmaking van de belangrijke deelnemingen in ter beurze genoteerde vennootschappen en tot
reglementering van de openbare overnameaanbiedingen)
- in voorkomend geval, het bedrag, over het afgesloten boekjaar, van de door openbare besturen of instellingen
uitbetaalde of toegekende kapitaalsubsidies (artikel 100, 5° c, van het Wetboek van vennootschappen)
- in voorkomend geval, teneinde te bepalen of een uitkering van dividenden en tantièmes wettelijk is t.o.v.
artikels 320, 429 en 617 van het Wetboek van vennootschappen, de uitzonderlijke reden waarom het nog niet
afgeschreven bedrag van de kosten van onderzoek en ontwikkeling begrepen is in het eigen vermogen dat
vergeleken is met het bedrag van het gestorte kapitaal (of van het gestorte vaste gedeelte van het maatschappelijk
kapitaal), vermeerderd met alle reserves die niet mogen worden uitgekeerd.
De onderneming voegt bij deze jaarrekening:
- in voorkomend geval, het verslag van de commissarissen (artikel 100, 4° van het Wetboek van vennootschappen)
- een stuk dat de vermeldingen bevat van het jaarverslag voorgeschreven door artikel 96 van het Wetboek van
vennootschappen (artikel 100, 6° van het Wetboek van vennootschappen):
� een commentaar op de jaarrekening, met minstens een getrouw overzicht en een evenwichtige en volledige
analyse van de ontwikkeling en de resultaten van het bedrijf en van de positie van de vennootschap, alsmede
een beschrijving van de voornaamste risico's en onzekerheden waarmee zij geconfronteerd wordt. Die informatie
moet in overeenstemming zijn met de omvang en de complexiteit van het bedrijf. In de mate waarin dit
noodzakelijk is voor een goed begrip van de ontwikkeling, de resultaten of de positie van de vennootschap,
omvat de analyse zowel financiële als, waar dit passend wordt geacht, niet-financiële essentiële prestatieindicatoren
die betrekking hebben op de specifieke activiteit van de vennootschap, informatie betreffende milieu-
en personeelsaangelegenheden inbegrepen. Waar dit passend wordt geacht omdat deze analyse bovendien
verwijzingen naar en aanvullende uitleg betreffende de bedragen vermeld in de jaarrekening
� informatie omtrent de belangrijke gebeurtenissen die na het einde van het boekjaar hebben plaatsgevonden
� inlichtingen over de omstandigheden die de ontwikkeling van de vennootschap aanzienlijk kunnen beïnvloeden,
voor zover zij niet van aard zijn dat zij ernstig nadeel zouden berokkenen aan de vennootschap
� informatie omtrent de werkzaamheden op het gebied van onderzoek en ontwikkeling
� gegevens betreffende het bestaan van bijkantoren van de vennootschap
� ingeval uit de balans een overgedragen verlies blijkt of wanneer uit de resultatenrekening gedurende twee
opeenvolgende boekjaren een verlies van het boekjaar blijkt, een verantwoording van de toepassing van de
waarderingsregels in de veronderstelling van continuïteit
� wat betreft het gebruik door de vennootschap van financiële instrumenten en voor zover zulks van betekenis is
voor de beoordeling van haar activa, passiva, financiële positie en resultaat:
- de doelstellingen en het beleid van de vennootschap inzake de beheersing van het risico, met inbegrip van
haar beleid inzake hedging van alle belangrijke soorten voorgenomen transacties, waarvoor hedge
accounting wordt toegepast, alsook
- het door de vennootschap gelopen prijsrisico, kredietrisico, liquiditeitsrisico, en kasstroomrisico

� in voorkomend geval, de verantwoording van de onafhankelijkheid en deskundigheid op het gebied van
boekhouding en audit van ten minste één lid van het auditcomité
� de notulen van de raad van bestuur of van het directiecomité van de NV, van het college van zaakvoerders van
de BVBA of van de directieraad van de Europese vennootschap waarin, wanneer resp. een bestuurder, een lid
van het directiecomité, een zaakvoerder of een lid van de directieraad, rechtstreeks of onrechtstreeks, een
belang van vermogensrechtelijke aard had dat strijdig was met een beslissing of een verrichting die tot de
bevoegdheid van voormelde raad van bestuur, voormeld directiecomité, voormeld college van zaakvoerders of
voormelde directieraad behoorde, het volgende wordt beschreven (artikel 259, § 1 en § 3, artikel 523, § 1 en § 3,
artikel 524ter en artikel 915, § 1 en § 3 van het Wetboek van vennootschappen):
- de aard van die beslissing of van die verrichting
- de verklaring van de bestuurder, van het lid van het directiecomité, van de zaakvoerder of van het lid van de
directieraad alsook de rechtvaardigingsgronden betreffende voornoemd tegenstrijdig belang
- enkel voor de NV en de BVBA: de verantwoording van het genomen besluit en de vermogensrechtelijke
gevolgen ervan voor de vennootschap.
Deze bepaling is echter niet van toepassing wanneer de beslissingen of verrichtingen van de raad van bestuur
of van het directiecomité van de NV, van het college van zaakvoerders van de BVBA of van de directieraad van
de Europese vennootschap betrekking hebben op:
- gebruikelijke verrichtingen die plaatshebben onder de voorwaarden en tegen de zekerheden die voor
soortgelijke verrichtingen gewoonlijk op de markt gelden
- verrichtingen die tot stand zijn gekomen tussen vennootschappen waarbij:
� de ene vennootschap rechtstreeks of onrechtstreeks ten minste 95 % bezit van de stemmen verbonden
aan het geheel van de door de andere vennootschap uitgegeven effecten, of
� een andere vennootschap ten minste 95 % bezit van de stemmen verbonden aan het geheel van de door
elk van de betrokken vennootschappen uitgegeven effecten
In een NV, BVBA en Europese vennootschap is het lid van een college van vereffenaars dat rechtstreeks of
onrechtstreeks een belang van vermogenrechtelijke aard heeft dat strijdig is met een beslissing of een aan het
college voorgelegde verrichting, gehouden de artikelen 259 en 523 van het Wetboek van vennootschappen na
te komen (artikel 191 van het Wetboek van vennootschappen).
� wanneer de NV of de BVBA eigen aandelen of certificaten of wanneer de NV eigen winstbewijzen verkregen of
in pand genomen heeft, hetzij zelf, hetzij door een persoon die in eigen naam maar voor rekening van de
vennootschap gehandeld heeft, of, voor de NV, wanneer voormelde effecten verkregen of in pand genomen zijn
door een dochtervennootschap of door een persoon die in eigen naam maar voor rekening van die
dochtervennootschap gehandeld heeft, worden ten minste de volgende bijkomende gegevens vermeld
(artikels 328, 330, 624 en 630 van het Wetboek van vennootschappen):
1. de reden van elke verkrijging of inpandneming
2. het aantal en de nominale waarde of, bij gebreke daarvan, de fractiewaarde van de gedurende het boekjaar
verkregen, in pand genomen en vervreemde aandelen, alsmede het gedeelte van het geplaatste kapitaal dat
deze aandelen vertegenwoordigen
3. de waarde van de vergoeding voor de verkregen, in pand genomen of overgedragen aandelen,
winstbewijzen of certificaten
4. het aantal en de nominale waarde of, bij gebreke daarvan, de fractiewaarde van alle aandelen die de
vennootschap heeft verkregen of in pand genomen en in portefeuille houdt, alsmede het gedeelte van het
geplaatste kapitaal dat deze aandelen vertegenwoordigen
� - bij een genoteerde naamloze vennootschap: het advies van het comité van drie onafhankelijke
bestuurders, een uittreksel uit de notulen van de raad van bestuur en het oordeel van de commissaris
- bij een genoteerde Europese vennootschap: het advies van het comité van drie onafhankelijke leden bij de
raad van toezicht, een uittreksel uit de notulen van de directieraad en het oordeel van de commissaris
omtrent:
- een beslissing of verrichting van die genoteerde vennootschap die verband houdt met haar betrekkingen met
een vennootschap die daarmee verbonden is, met uitzondering van haar dochtervennootschappen, of
- een beslissing of verrichting van die genoteerde vennootschap die verband houdt met betrekkingen tussen
een van haar dochtervennootschappen en een vennootschap die met die dochtervennootschap verbonden is
maar geen dochtervennootschap is van de dochtervennootschap
- de toestemming van die genoteerde vennootschap betreffende een beslissing of verrichting van een niet
genoteerde Belgische dochtervennootschap met vennootschappen die met de genoteerde
moedervennootschap verbonden zijn

Het advies van het comité van drie onafhankelijke bestuurders of van drie onafhankelijke leden bij de raad van
toezicht:
- omschrijft de aard van de betrokken beslissing of verrichting
- beoordeelt het bedrijfsmatige voor- of nadeel hiervan voor de vennootschap en voor haar aandeelhouders
- begroot de vermogensrechtelijke gevolgen hiervan
- stelt vast of de beslissing of verrichting al dan niet van aard is de vennootschap een nadeel te berokkenen
dat in het licht van het beleid dat de vennootschap voert, kennelijk onrechtmatig is
- verduidelijkt, wanneer het comité de beslissing of verrichting niet kennelijk onrechtmatig vindt doch meent
dat zij de vennootschap benadeelt, welke voordelen de beslissing of verrichting in rekening brengt ter
compensatie van de vermelde nadelen
Deze bepaling is echter niet van toepassing wanneer de betrokken beslissing of verrichting:
- gebruikelijk is en plaats heeft gevonden onder de voorwaarden en tegen de zekerheden die voor soortgelijke
verrichtingen gewoonlijk op de markt gelden, of
- minder dan één procent van het netto-actief van de vennootschap vertegenwoordigt, zoals dat blijkt uit de
geconsolideerde jaarrekening
(artikel 524, § 2, 3 en 5 en artikel 917, § 1, 2 3 en 5 van het Wetboek van vennootschappen)
� de wezenlijke beperkingen of lasten die de moedervennootschap van de genoteerde naamloze of Europese
vennootschap haar tijdens het besproken jaar heeft opgelegd of waarvan zij de instandhouding heeft verlengd
(artikel 524, § 7 en artikel 917, § 7 van het Wetboek van vennootschappen)
� een uiteenzetting over de kapitaalverhogingen of de uitgifte van converteerbare obligaties of van warrants
waartoe door de raad van bestuur van de NV is besloten in de loop van het boekjaar in het kader van het
toegestaan kapitaal (met een passende toelichting met betrekking tot de voorwaarden en de werkelijke gevolgen
van die verrichtingen als de raad van bestuur het voorkeurrecht van de aandeelhouders heeft beperkt of
uitgesloten) (artikel 608 van het Wetboek van vennootschappen)
- in voorkomend geval, volgende stukken:
� het stuk waarin de zaakvoerder van een BVBA die er de enige vennoot van is geworden, bijzonder verslag
uitbrengt over een genomen beslissing of een gedane verrichting waarbij hij een belang van
vermogensrechtelijke aard heeft dat tegenstrijdig is met dat van de vennootschap (artikel 261 van het Wetboek
van vennootschappen)
� het stuk waarin de bestuurder van een NV die er de enige aandeelhouder van is geworden of de zaakvoerder
van een BVBA die er de enige vennoot van is geworden, bijzonder verslag uitbrengt over de tussen hem en de
vennootschap gesloten overeenkomsten, tenzij het courante verrichtingen betreft die onder normale
omstandigheden plaatsvinden (artikel 261 en artikel 646, § 2, vierde lid van het Wetboek van vennootschappen)
� het bijzonder verslag van de bestuurders of zaakvoerders van een vennootschap met een sociaal oogmerk
over de wijze waarop de vennootschap toezicht heeft uitgeoefend op het sociaal oogmerk van de activiteiten die
zij overeenkomstig het doel van de vennootschap verricht heeft; dit verslag moet inzonderheid aangeven dat de
uitgaven inzake investeringen, inzake de werkingskosten en bezoldigingen bestemd zijn om de verwezenlijking
van het sociale oogmerk van de vennootschap te bevorderen (artikel 661, 6° van het Wetboek van
vennootschappen)
� het verslag van de raad van toezicht van een Europese vennootschap met haar opmerkingen over de
rekeningen van het boekjaar, alsook, in voorkomend geval, over het beleidsverslag van de directieraad
(artikel 938 van het Wetboek van vennootschappen).
*
* *