viWTA Blootstelling aan niet-ioniserende straling in huis - Instituut ...

viWTA Blootstelling aan niet-ioniserende straling in huis - Instituut ... viWTA Blootstelling aan niet-ioniserende straling in huis - Instituut ...

samenlevingentechnologie.be
from samenlevingentechnologie.be More from this publisher
08.02.2013 Views

1 ELEKTROMAGNETISCHE VELDEN 1.1 Wat zijn elektromagnetische (EM) velden? 4 Elektromagnetische velden zijn overal aanwezig in onze omgeving maar kunnen niet gezien worden met het menselijke oog (behalve het zichtbaar licht). Elektrische velden ontstaan door verschillen in spanning, terwijl magnetische velden ontstaan doordat er een elektrische stroom vloeit. Dit kan het best uitgelegd worden aan de hand van een voorbeeld. Wanneer de stekker van b.v. een bureaulamp in het stopcontact gestoken wordt, zal er een elektrisch veld ontstaan ook al is de lamp gedoofd. De 220 V netspanning creëert dit elektrisch veld. Wordt de lamp aangestoken dan zal er een stroom vloeien door de draad en zal een magnetisch veld ontstaan. Het elektrisch veld blijft eveneens aanwezig. Elektromagnetische golven zijn trillende elektrische en magnetische velden. 1.2 Wat zijn de bronnen van de elektromagnetische velden? Er zijn twee categorieën van bronnen van elektromagnetische velden: de natuurlijke velden en de kunstmatige velden die door de mens gecreëerd worden. Voorbeelden van natuurlijke bronnen zijn het zonlicht, het aardmagnetische veld dat ervoor zorgt dat de naald van een kompas naar het noorden gericht is, en velden die ontstaan bij stormen en bliksems. Er zijn eveneens bronnen van velden die door de mens gemaakt zijn. Deze zijn b.v. de velden van hoogspanningskabels, de velden van elektrische apparaten die in huis gebruikt worden, velden door radio-, TV-antennes en antennes voor mobiele communicatie,... 1.3 Hoe worden de elektromagnetische velden gekarakteriseerd? Elektromagnetische velden verschillen sterk met betrekking tot hun karakteristieken. De belangrijkste karakteristieken zijn de frequentie, de golflengte en de intensiteit of de grootte van het veld. De frequentie van een elektromagnetische golf is het aantal trillingen dat op een vaste plaats per tijdseenheid voorbijkomt. Deze grootheid wordt weergegeven in het aantal trillingen per seconde, of de eenheid hertz. Eén trilling per seconde is gelijk aan één hertz (Hz). Veelvouden die dikwijls worden gebruikt om velden aan te duiden zijn kilohertz (kHz) of duizend trillingen per seconde; megahertz (MHz) of miljoen trillingen per seconde; en gigahertz (GHz) of miljard trillingen per seconde. De golflengte is gelijk aan de lichtsnelheid (dit is een constante, ongeveer 300.000 kilometer per seconde) gedeeld door de frequentie.

5 Hoe hoger de frequentie is des te korter de golflengte zal zijn. De afstand tussen twee punten in de ruimte waar de trillingen in fase gebeuren is de golflengte (in meter). Het elektriciteitsnet werkt op een frequentie van 50 Hz (in België) wat overeenkomt met een golflengte van ongeveer 6000 km. Microgolfovens werken op een frequentie van 2,45 GHz en een golflengte van 12 centimeter. De intensiteit van het veld is de grootte van de trillingen. Met een voorbeeld kunnen deze concepten verduidelijkt worden. Stel dat men een lang touw aan een muur vastgemaakt en het andere uiteinde op en neer beweegt. Wanneer men dit traag doet zal er een grote golf onstaan. Doet men dit snel dan zullen er vele kleine golfjes ontstaan, Hoe meer golven je creëert (hogere frequentie), hoe korter de afstand tussen twee opeenvolgende verschillende golfjes zal zijn (kortere golflengte). 1.4 Wat zijn de soorten elektromagnetische velden? Een elektromagnetische golf bestaat uit kleine energie-pakketjes, nl. fotonen. De energie van deze fotonen is rechtevenredig met de frequentie van de golf. Dus hoe hoger de frequentie, hoe groter de fotonenergie zal zijn. Er zijn twee soorten van elektromagnetische straling nl. ioniserende en niet-ioniserende straling. Ioniserende stralen zoals Röntgenstralen, radioactieve stralen, kosmische straling, bevatten zodanig veel energie (zodanig hoge frequentie) dat ze (atomische) verbindingen binnen molecules kunnen verbreken. Niet-ioniserende stralen bevatten te weinig energie om de atomische verbindingen van molecules te kunnen verbreken. De meeste bronnen die door de mens gemaakt zijn (hoogspanningskabels, radio, TV, antennes voor mobiele communicatie) zijn niet-ioniserend. Zelfs zeer hoge intensiteiten kunnen géén ionisaties in een biologische systeem veroorzaken. De blootstelling aan niet-ioniserende straling kan andere soorten effecten veroorzaken, bijvoorbeeld opwarming, het veranderen van chemische reacties of het induceren van elektrische stromen in weefsels en cellen. In dit document hebben we het over niet-ioniserende straling. Ioniserende straling bestaat uit zodanig korte golven (hoge frequentie b.v. Röntgenstraling) dat de fotonen genoeg energie bezitten om materie te kunnen ioniseren. Dit wil zeggen positief en negatief geladen atomen, moleculen of fragmenten ervan te creëren, door het verbreken van de intra-atomaire energieniveaus die moleculen in cellen bij elkaar houden. Niet-ioniserende straling omvat dat deel van de elektromagnetische frequenties (velden van hoogspanningskabels, radio, TV, infrarood lasers) waarbij de fotonenergie te laag is om atomaire verbindingen te verbreken. Zelfs heel hoge intensiteiten kunnen geen ionisaties veroorzaken in biologische systemen.

5<br />

Hoe hoger de frequentie is des te korter de golflengte zal zijn. De afstand<br />

tussen twee punten <strong>in</strong> de ruimte waar de trill<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> fase gebeuren is de<br />

golflengte (<strong>in</strong> meter). Het elektriciteitsnet werkt op een frequentie van 50 Hz<br />

(<strong>in</strong> België) wat overeenkomt met een golflengte van ongeveer 6000 km.<br />

Microgolfovens werken op een frequentie van 2,45 GHz en een golflengte van<br />

12 centimeter.<br />

De <strong>in</strong>tensiteit van het veld is de grootte van de trill<strong>in</strong>gen.<br />

Met een voorbeeld kunnen deze concepten verduidelijkt worden. Stel dat men<br />

een lang touw <strong>aan</strong> een muur vastgemaakt en het andere uite<strong>in</strong>de op en neer<br />

beweegt. Wanneer men dit traag doet zal er een grote golf onst<strong>aan</strong>. Doet men<br />

dit snel dan zullen er vele kle<strong>in</strong>e golfjes ontst<strong>aan</strong>, Hoe meer golven je creëert<br />

(hogere frequentie), hoe korter de afstand tussen twee opeenvolgende<br />

verschillende golfjes zal zijn (kortere golflengte).<br />

1.4 Wat zijn de soorten elektromagnetische velden?<br />

Een elektromagnetische golf bestaat uit kle<strong>in</strong>e energie-pakketjes, nl. fotonen.<br />

De energie van deze fotonen is rechtevenredig met de frequentie van de golf.<br />

Dus hoe hoger de frequentie, hoe groter de fotonenergie zal zijn. Er zijn twee<br />

soorten van elektromagnetische <strong>stral<strong>in</strong>g</strong> nl. <strong>ioniserende</strong> en <strong>niet</strong>-<strong>ioniserende</strong><br />

<strong>stral<strong>in</strong>g</strong>.<br />

Ioniserende stralen zoals Röntgenstralen, radioactieve stralen, kosmische<br />

<strong>stral<strong>in</strong>g</strong>, bevatten zodanig veel energie (zodanig hoge frequentie) dat ze<br />

(atomische) verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen b<strong>in</strong>nen molecules kunnen verbreken.<br />

Niet-<strong>ioniserende</strong> stralen bevatten te we<strong>in</strong>ig energie om de atomische<br />

verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen van molecules te kunnen verbreken. De meeste bronnen die<br />

door de mens gemaakt zijn (hoogspann<strong>in</strong>gskabels, radio, TV, antennes voor<br />

mobiele communicatie) zijn <strong>niet</strong>-ioniserend. Zelfs zeer hoge <strong>in</strong>tensiteiten<br />

kunnen géén ionisaties <strong>in</strong> een biologische systeem veroorzaken. De<br />

blootstell<strong>in</strong>g <strong>aan</strong> <strong>niet</strong>-<strong>ioniserende</strong> <strong>stral<strong>in</strong>g</strong> kan andere soorten effecten<br />

veroorzaken, bijvoorbeeld opwarm<strong>in</strong>g, het veranderen van chemische reacties<br />

of het <strong>in</strong>duceren van elektrische stromen <strong>in</strong> weefsels en cellen.<br />

In dit document hebben we het over <strong>niet</strong>-<strong>ioniserende</strong> <strong>stral<strong>in</strong>g</strong>.<br />

Ioniserende <strong>stral<strong>in</strong>g</strong> bestaat uit zodanig korte golven (hoge frequentie<br />

b.v. Röntgen<strong>stral<strong>in</strong>g</strong>) dat de fotonen genoeg energie bezitten om materie<br />

te kunnen ioniseren. Dit wil zeggen positief en negatief geladen atomen,<br />

moleculen of fragmenten ervan te creëren, door het verbreken van de<br />

<strong>in</strong>tra-atomaire energieniveaus die moleculen <strong>in</strong> cellen bij elkaar houden.<br />

Niet-<strong>ioniserende</strong> <strong>stral<strong>in</strong>g</strong> omvat dat deel van de elektromagnetische<br />

frequenties (velden van hoogspann<strong>in</strong>gskabels, radio, TV, <strong>in</strong>frarood lasers)<br />

waarbij de fotonenergie te laag is om atomaire verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen te verbreken.<br />

Zelfs heel hoge <strong>in</strong>tensiteiten kunnen geen ionisaties veroorzaken <strong>in</strong><br />

biologische systemen.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!