viWTA Blootstelling aan niet-ioniserende straling in huis - Instituut ...

56
van mobiele telefonie. De Nederlandse gezondheidsraad concludeert dat er
onvoldoende bewijs is voor een verband tussen wonen in de buurt van een radio- of
televisiezender en een verhoogde kans op kanker [Gezondheidsraad Ned. (2005)].
3.3.4.2.1 Studies tot 2000
Rotham [Rotham et al. (1996)] volgde in 1994 de sterfte in een groep van 250.000
mobiele telefoon-gebruikers. Hij vond geen significant verschil in totale sterfte tussen
gebruikers van mobiele telefoons met antenne en gebruikers van telefoons die geen
antenne op het toestel hadden en daardoor een lagere stralingsdosis ondergingen.
De sterfte door hersentumoren en leukemie was laag en vertoonde geen verband
met de dagelijkse gebruiksduur of jaren gebruik [Dreyer et al. (1999)]. Omdat de
periode tussen het begin van blootstelling en het registreren van de kankersterfte
kort is, kunnen uit deze studies maar weinig conclusies getrokken worden.
Hardell [Hardell et al. (1999)] voerde in Zweden een gevallencontrolestudie uit over
hersentumoren en het gebruik van mobiele telefoons met 209 gevallen en 425
controles. Het gebruik van GSM-toestellen resulteerde in een relatief risico van 0,97
en het gebruik van NMT-toestellen (oude, niet meer gebruikte analoge
mobilofonietechnologie, b.v. 1982 in Finland) in een relatief risico van 0,94. Dosisrespons
analyse en het aanwenden van verschillende tumorinductieperiodes gaven
gelijkaardige resultaten. De relatieve risico’s van 0,97 en 0,94 betekenen een
ongeveer gelijk voorkomen van tumoren in de groep van mobiele telefoongebruikers
en de controlegroep. Er werd wel een stijging gevonden van tumoren aan de zijde
waar de telefoon gebruikt werd bij gebruikers van het NMT-systeem. Dit moet in het
oog gehouden worden, omdat deze studie verricht werd toen er geen andere
mobilofoonsystemen bestonden en er misschien minder confounding (verstoring door
andere draadloze invloeden) optreedt. Misschien heeft deze studie een betere
gevoeligheid heeft dan andere studies.
De epidemiologische studies over het effect van blootstelling aan andere vormen van
radiofrequente velden en morbiditeit door kanker werden gereviewd [Independent
Expert Group on Mobile Phones (2000)], [Repacholi M.H. (1997)], [Elwood J.M
(1999)]. Hoewel in enkele studies een verhoogd risico wordt vastgesteld, besluit men
dat er geen bewijs is dat radiofrequente velden het risico van kanker beïnvloedt.
Maar omdat deze radiofrequentie studies veel methodologische zwakheden vertonen
en de bestudeerde velden verschillen van de GSM-velden kan hieruit niet besloten
worden dat GSM-velden vrij zou zijn van kankerrisico.
Oftedal [Oftedal et al. (2000)] bevroeg via een postenquête bij 11.000 gebruikers van
mobiele telefoons de aanwezigheid van subjectieve symptomen zoals hoofdpijn,
moeheid, warmtegevoel ter hoogte van het oor. 13 % van de Zweedse en 31 % van
de Noorse deelnemers aan de studie rapporteerden minimaal één symptoom dat ze
toeschreven aan het gebruik van het toestel. Het voorkomen van de symptomen
steeg met de tijd van bellen per dag. Slechts weinigen hadden voor deze klachten
een arts geraadpleegd of ziekteverlof genomen, maar 45 % van degenen die
symptomen vertoonden, hadden stappen ondernomen om de symptomen te
vermijden. De studie laat niet toe uitspraken te doen over de causaliteit van het
verband. In een studie in Singapore [Chia et al. (2000)] stelde men een toename van
hoofdpijn vast bij GSM gebruikers. Het optreden van hoofdpijn nam toe met de duur
van gebruik van het toestel per dag. Gebruikers van hand-free toestellen hadden
20 % minder last van hoofdpijn.
In enkele andere studies [MIRA (2005)] werd geen toename van het optreden van
cataract gevonden bij blootstelling aan velden van radar. Eén studie vond wel een