viWTA Blootstelling aan niet-ioniserende straling in huis - Instituut ...

43
2.6.8 Lasers
De actuele normen [MIRA (2005)] inzake laserveiligheid zijn gebaseerd op
proefnemingen van het Amerikaans leger en hebben geleid tot de Navoveiligheidsnorm
STANAG 3606 LAS, waaruit dan de Belgische normen ontstaan zijn,
gebaseerd op ondermeer de Amerikaanse standaard ANSI (American National
Standards Institute) Z136.1/Z136.3 en de Europese EN 60825-1 norm. De
toepassing van de principes van laserveiligheid is wettelijk vastgelegd in het
Koninklijk Besluit van 12 juli 1985. Op grond van bovenstaande normen, worden
lasers ingedeeld in verschillende veiligheidsklassen in functie van de mogelijke
letsels en schade die ze kunnen veroorzaken. In januari 2001 werd de Europese
norm 60825 echter herzien, wat resulteerde in een deels nieuwe indeling. De
herziene klassificatie is opgenomen in de Europese EN 60825-1-norm die identiek is
aan de internationale (International Electrotechnical Commission) IEC 60825-1-norm.
In de praktijk stellen we vast dat heel wat lasers nog volgens de oude
laserveiligheidsklassen zijn ingedeeld (te merken aan de verplichte etikettering op de
toestellen zelf). Vandaar dat hier zowel de oude als de nieuwe indeling vermeld
wordt.
Indeling van de lasers in functie van het gevaar volgens de vorige standaard
EN 60825-1
Lasers worden ingedeeld in 5 klassen in functie van de stijgende graad van gevaar.
Deze indeling gebeurt in functie van de golflengte en het uitgestraalde vermogen.
Straling in het verre ultraviolet (UV), gekenmerkt door golflengten die kleiner zijn dan
315 nanometer (nm), evenals straling in het verre infrarood (IR), gekenmerkt door
golflengten groter dan 1400 nm, worden beiden geabsorbeerd door het hoornvlies
(cornea), waar er dus op die manier weefselschade kan veroorzaakt worden.
Nabije UV-straling (315-380 nm) wordt geabsorbeerd ter hoogte van ooglens, wat
een vertroebeling ervan kan teweegbrengen.
Lasers die stralen in het domein van het zichtbaar licht (380-780 nm) en het nabije IR
(780- 1400 nm), zijn veruit het gevaarlijkst, vermits hun straling door de ooglens
gefocusseerd wordt op het netvlies (retina) in een enkel punt. Daarbij komt nog dat
het menselijk oog geen enkele afweerreactie (oogleden gaan niet naar beneden)
vertoont voor de nabije IR straling, omdat deze juist gekenmerkt wordt door het feit
dat ze niet waarneembaar is voor ons oog. De neodymium-yag laser en de
neodymium-glas laser zijn toestellen die tot deze klasse behoren. Hierbij dient
opgemerkt te worden dat de lasers van de klassen 3b en 4 (zie Tabel 14) wettelijk
voorzien moeten zijn van een afneembare sleutel (om de laser te activeren).
Ongeacht de klasse waartoe een laser behoort, dient de klasse erop vermeld te
worden met behulp van een zelfklever. De klasse 2 bevat enkel lasers die in het
zichtbaar deel van het elektromagnetisch spectrum stralen. Enkel de klasse 1 lasers
zijn ongevaarlijk voor het menselijk oog. Tenslotte kan opgemerkt worden dat de
vermogendichtheidvan een laser met uitgangsvermogen van 1 mW groter is dan de
vermogendichtheidvan de stralen van de zon wanneer deze in het zenith staat. Dit
voorbeeld illustreert duidelijk hoe gevaarlijk een laser met een vermogen van
“slechts” 1 mW kan zijn. Tabel 14 geeft een overzicht.