oorkondenboek Abdij kloosterrade - Historici.nl

onder Echtheid en ontstaan. 19 Tenslotte is het ontbreken van afschriften van oorkonden van
vóór 1222 op enkele uitzonderingen na wel te verklaren. 20
De jongste oorkonde die in het eigenlijke cartularium is afgeschreven, dateert van 20 mei
1222; de eerste ontbrekende oorkonden, waarvan men hier een afschrift zou verwachten
dateren van 19 juni 1224 (nr. 71) en 16 augustus 1224 (nr. 72). Onduidelijkheid bestaat over
de ratio achter de volgorde van de afschriften in het cartularium. Maar op grond van het
feit dat nr. 68 (van 1222) en nr. 2 (van 1122) als voorlaatste en als laatste oorkonde zijn
afgeschreven, is het vermoeden gewettigd dat het gehele cartulariumgedeelte na 20 mei
1222 tot stand gekomen is. Aangezien nr. 71 van 19 juni 1224 op een andere plaats in het
cartularium is toegevoegd en nr. 72, de oorkonde van 16 augustus 1224, ontbreekt, zal het
cartulariumgedeelte van de codex tussen 20 mei 1222 en 19 juni 1224 zijn ontstaan.
Rond 1690 stelde Nicolaas Heyendal, van 1689 tot 1694 provisor, van 1712 tot 1733
abt van Kloosterrade, een zeer uitvoerig cartularium samen. 21 Daarin werd een groot aantal
oorkonden daterend van 1108 tot 1725 afgeschreven naar de originelen en naar de
afschriften in Cartularium I. 22 Behalve voor de oorkondeteksten zelf is Heyendals cartularium
van belang voor de overleveringsgeschiedenis van de oorkonden van Kloosterrade.
In de eerste plaats bevat de codex ook een inventaris van het archief van Kloosterrade, die
waarschijnlijk eveneens dateert uit het eind van de 17de eeuw. 23 In zes gevallen kon aan
de hand van deze inventaris vastgesteld worden dat inmiddels verloren originelen ten tijde
van de opstelling ervan blijkbaar nog in het archief van Kloosterrade aanwezig waren. 24
In de tweede plaats bevat Cartularium III verwijzingen naar een zogeheten Liber documentorum,
dat niet bewaard gebleven is maar dat blijkens de verwijzingen van Heyendal in
ieder geval afschriften van oorkonden moet hebben bevat over de jaren 1211 tot 1595. 25
Van twaalf oorkonden kon worden vastgesteld dat zij in Cartularium II moeten zijn afgeschreven.
26
Bewerking van de oorkonden
De oorkonden en brieven zijn uitgegeven in chronologische volgorde. Bij niet of onvolledig
gedateerde stukken is de terminus ante quem bepalend voor de plaats van het stuk. Onechte
oorkonden zijn uitgegeven op de plaats van de in het stuk voorkomende datering. De oorkonden
zijn doorlopend genummerd. Het kopregest wordt voorafgegaan door de datum en
de plaats van uitvaardiging. Elementen van de datum die niet in het stuk zelf staan maar
zijn gereconstrueerd, zijn tussen teksthaken geplaatst. Onechte dateringselementen staan
tussen scherpe haken. Ontbreekt een plaats van uitvaardiging in de tekst van de oorkonde,
dan blijft deze in het kopregest ongenoemd, ook wanneer die langs andere weg bekend is.
19 Gärtner, Chorherrenstift Klosterrath, p. 63-64 en p. 98-99.
20 De uitzonderingen zijn nr. 33 van 1164, nr. 41 van 1175, nr. 48 van voor 1188, nr. 53 van 1211,
nr. 55 van 1212 en nr. 65 van 1219.
21 Maastricht, RAL, archief abdij Kloosterrade, inv. nr. 828, tot 1904 in de bibliotheek van het Seminarium
in St.-Truiden, hier Cartularium III.
22 Haas, Inventaris Kloosterrade, p. 66-67. Hier zijn slechts de nrs. 59, 95, 111 en 145 uitgegeven
naar het afschrift in Cartularium III.
23 Uitgegeven in Paquay, Codex Kloosterrade, nr. 71, p. 296-302.
24 Hier nr. 59, nr. 66, nr. 111, nr. 145, nr. 174 en nr. 175.
25 Hier Cartularium II.
26 Hier nr. 50, nr. 53, nr. 65, nr. 77, nr. 84, nr. 95, nr. 97, nr. 100, nr. 112, nr. 131, nr. 145 en nr. 174.
XIV