Januarie 2008 - Die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika

2 UIT DIE WOORD
Hulle wat sy Naam aanroep
4 REDAKSIONEEL
Deo volente - ons motto vir die nuwe
jaar, 2008
6 HOOFARTIKEL
Spanning in die kerk
8 BRANDPUNT
Luister, systap of ignoreer
10 DIE REDAKTEUR GESELS MET ...
prof. Hans Maris
FOKUSARTIKELS
14 2008 lê voor!
16 Die nuwe lewe in Christus - teenoor
godsdienstige formalisme
17 Met die NUWE mens beklee
20 ’n Nuwe gebod
22 Ons is deel van ’n nuwe verbond
26 ’n Nuwe lied in die nuwe jaar
28 Die nuwe hemel en die nuwe aarde
DISKUSSIE
30 Die kerke irrelevant vir die samelewing
(2)
32 Messiaanse psalms as (onnodige)
bron van onenigheid
AKTUEEL
35 Die verlange van die Koragiete
36 Jesaja 12:1-6: ’n profetiese vreugdeslied
40 Predikante kan ook aan stres ly!
BESINNING
38 As die Here die huis maak ...
2008
januarie
inhoud
inhoud
inhoud
inhoud
ANDER
42 Resensie-artikel: Pous se nuwe boek
oor Jesus
44 Besoek aan kerke in Korea en Japan
46 Liplekker! Resepte, stories, foto’s
47 Evangelieverkondiging in Madagaskar
70 Jaar getroud!
48 Geref. Kerk Hermanus se “Vakansie
Pastorie”
49 Nasionale Sinode 2009 / General
Synod 2009
56 Briewe aan Johanna
51 Lief en Leed
Op die Kerkwerf
52 Kleinadvertensies
TEKS IN KONTEKS
PSALM 31:15-17
Maar ek vertrou op U, Here, ek sê: U is my
God.
My tye is in u hand. Red my uit die hande van
my vyande en vervolgers!
Verskyn tog tot my redding, red my deur u
onfeilbare liefde.
3

4
Uit die Woord Prof. L Floor (Emeritus, Potchefstroom)
Hulle wat sy Naam
Lees: Genesis 4:16-26; Matteus
1:18-25
Teks: Genesis 4:26
Sing: Psalm 145:1, 10, 11; Psalm
91:1, 5; Psalm 33:5, 8, 11
Ons staan op die drumpel
van ’n nuwe jaar.
Wanneer ons terugkyk
en die jaar wat verbygevlieg het,
in oënskou neem, dan was dit
maar ’n jaar vol donker wolke.
Ons voel nie meer veilig in die
land waarin ons woon nie. En wat
van die toekoms? Wat kan ons
verwag in die jaar wat kom?
Ons teks laat ons baie verder as
net een jaar terugkyk. Ruim 4 000
jaar. Dit is nog maar enkele eeue
gelede sedert die poort na die paradys
gesluit is. Die mensheid is
in sy eerste ontwikkelingsfase. En
wat sien ons? Dieselfde dinge wat
vandag in ons land gebeur.
Ons tyd word gekenmerk deur
reusagtige tegnologiese ontwikkeling.
Op amper alle terreine
van die lewe kan ons dit sien. Televisies,
rekenaars, selfone,
straalvliegtuie, moderne mediese
ontwikkeling, hoogs gesofistikeerde
toerusting op baie terreine
van die lewe, ontdekking van
nuwe sterrestelsels. Dit laat ’n
mens duisel. Jy kan net nie bybly
nie.
Maar wat gaan daarmee saam?
Korrupsie, geweld, diefstal,
moord, sedeloosheid. Die pren-
aanroep
tjie van ons samelewing met al sy moderne ontwikkelinge lyk maar
treurig.
In ’n tyd soos hierdie, waarin ons onsself veilig voel, kom ons nou saam
om na God se Woord te luister. Wat sê die Bybel vir ons? Daar is niks
nuuts onder die son nie. Salomo het mos gesê: “Is daar iets waarvan ’n
mens kan sê: Kyk hier, dit is nuut? Dit was lankal daar in die ou tyd wat
voor ons gewees het” (Pred 1:10). Dit wat ons vandag in die wêreld en
ook in ons land sien – tegniese ontwikkeling en morele verval – was in
die ou dae ook al sigbaar.
Wat vertel Genesis 4 vir ons? Twee dinge. Daar was in die kort tydjie
na die sondeval tegniese vooruitgang en sedelike agteruitgang. Genesis
4 trek twee lyne. Twee groepe mense staan teenoor mekaar: die
familie en afstammelinge van Kain teenoor die familie en afstammelinge
van Set, Kain se jonger broer.
In Kain en sy familie kry ons voluit die beeld van die wêreld van daardie
tyd. Dit is ’n wêreld in sy boeiende ontwikkeling van tegnologie, kuns
en vermaak. Maar tegelyk ook ’n wêreld van sonde en bederf. In die
nageslag van Kain ontmoet ons mense met pragtige gawes, gawes wat
God gegee het. ’n Hoogtepunt word bereik in die familie van Lameg,
’n tegnologiese en kulturele hoogtepunt. Ons hoor dit in die name wat
die kinders van Lameg ontvang het:
• Daar is Jabal, die oudste seun. Sy naam beteken: leier. Hy is die
stamvader van dié wat in tente by hulle kuddes woon. Hy is die
eerste argitek en ook die eerste boer in die geskiedenis.
• Dan volg Jubal. Sy naam beteken: basuin – iemand wat die geluide
in die natuur kan naboots. Hy was die stamvader van dié wat op
die lier en die fluit speel. Kuns en musiek – daarin het hy hom
onderskei.
• Die jongste broer is Tubal-Kain. Sy naam beteken: yster-afval. Hy
was die eerste ingenieur. Die vader van die tegnologie.
Dit lyk alles pragtig. Wat ’n mooi ontwikkeling. Watter kosbare gawes.
Maar daar is ook ’n ander kant. Die gawes wat God gegee het, is nie
tot eer van God gebruik nie. Dieselfde samelewing met sy kuns en
kultuur en tegniek was tegelyk ’n samelewing vol van geweld, wraaksug,
moord, doodslag en sedeloosheid. Hoor maar hoe Lameg sy lied van
wrede geweld sing. Hy is vol moordlus. Hy sing die lied van wraak, die
lied van die revolusie. ’n Paar hoofstukke verder lees ons: Die aarde
was korrup en vol geweld in die oë van die Here (Gen 6:11, 13). Kor-
2008
januarie

upsie was al ’n ou kanker in die samelewing. Dikwels gaan dit saam
met geweld.
In so ’n tyd het ook Set en sy mense gelewe. In Set se geslagslyn vind
ons die kinders van God, die gelowiges. Hulle weet dat daar ’n God is
wat alles gemaak het. Die God van vader Adam, van Set. Van alle
kante word hulle bedreig. Die gelowige geslag van Set leef onder ’n
wolk van geweld. Lameg en sy mense was ’n groot bedreiging vir die
gelowiges wat God gedien het: vir Set en sy mense.
In daardie tyd van korrupsie en geweld lees ons twee dinge oor Set.
Die lewe gaan voort. Daar word ’n kind in Set se tent gebore. Hy noem
daardie kind Enos. Dit is ’n belydenis. Die naam beteken “mens”, maar
dan ’n swak, weerlose mens. Ons is swak, ons is afhanklik van die Here.
Enos se geboorte wys profeties heen na die geboorte van Christus.
Hoe swak, hoe hulpbehoewend is daardie kindjie in die krip in Betlehem.
Wat gebeur ná die geboorte van Enos? Toe, in daardie tyd, het hulle
die Naam van die Here begin aanroep. Die geboorte van ’n kind val
saam met die aanroeping van God se Naam. Ons teks skep hier die
indruk dat Set en sy familie tóé eers begin bid het. Maar dit is nie die
bedoeling nie. Hulle het vroeër ook al gebid. Hulle voorvader Henog
het ’n besondere gebedsverhouding met God gehad.
Die uitdrukking “die Naam van die Here aanroep” is baie ryk aan
betekenisse. Dit loop dwarsdeur die Bybel en is een van die kernbegrippe
van die Christelike geloof. Hier in Genesis 4 beteken dit in die eerste
plek hulle het bymekaar gekom in ’n erediens, dit wil sê om kerk te
hou. Teenoor die dreiging van geweld, teenoor die korrupsie en sedeloosheid,
soek Set en sy mense dit by die Here. Waarskynlik het hulle
’n altaar gebou en rondom die altaar bymekaar gekom. Daar by die
altaar het hulle God aangeroep, op sy heilige Naam ’n beroep gedoen,
en só veiligheid en vrede, beskerming en rus gevind.
Die gelowige Set het saam met medegelowiges skuiling by die Here
gesoek. Hulle het die Naam van die Here aangeroep. God se Naam
was dus in daardie tyd reeds bekend: Jahwe. Ek is wat Ek is. Naam
beteken in die Bybel outoriteit, gesag. In die Ou Testament word die
Naam van die Here verbind met veiligheid, beskerming. “Die Naam
van die Here is ’n sterk vesting; die regverdige vind daar skuiling” (Spr
18:10). In die erediens, maar ook by ons huisgodsdiens, in ons
persoonlike verhouding met God, ons gebedslewe, mag ons die Naam
van die Here aanroep.
In die Nuwe Testament het God sy Naam op ’n besondere wyse nader
bekendgemaak: naamlik die naam Jesus. Hierdie naam wat Josef aan
die kind van Maria gegee het, is God se Kersgeskenk aan ons. Petrus
sê in sy Pinksterpreek: “Elkeen wat die Naam van die Here aanroep, sal
gered word” (Hand 2:21).
Wat kan ons anders doen as om in hierdie tyd van korrupsie, geweld,
moord en doodslag saam te kom om die Naam van die Here aan te
roep? Ons het Kersfees gevier. Christus is gebore. Sy naam is Jesus:
2008
januarie
Uit die Woord
die Here red. Tot Hom mag en
moet ons ons toevlug neem. Daar
is ons veilig. By Hom vind ons
redding, verlossing van sonde en
skuld. Maar ook beveiliging. Ons
sal ons uiteindelike bestemming
bereik.
Buite Christus, sonder sy Naam,
is ons onveilig. Dan wag net die
oordeel. Daarom is dit die groot
vraag: Op watter lyn beweeg ons
lewe? Op die lyn van Kain, of op
die lyn van Set? Wie deur die
Heilige Gees geleer het om sy eie
swakheid en sondigheid te besef,
en God se Naam, die naam Jesus
aan te roep, dié is veilig en behoue.
Wat verwag die Here van ons?
Vandag? Ná Kersfees? Die volgende
jaar? Dat ons sy heilige
Naam aanroep! Dit beteken getroue
bywoning van die erediens.
Wat gebeur in ’n erediens? Die
Naam van die Here word oor ons
uitgeroep. Wat gebeur as ’n kind
gedoop word? Dan word die
Naam van die Drie-enige God
saam met die naam van die kind
uitgespreek. Maar in ons persoonlike
omgang met God deur
middel van die Bybel en deur
gebed mag ons ook God se Naam
aanroep. Daar lê ons toekoms.
Dan is ons veilig en sal ons ervaar
wat God sê in Psalm 91:
“Hy het My lief, hom maak Ek vry
Wat dierbaar in my oog is;
Ek waak oor hom, want hy bely
My Naam wat sterk en hoog is.” k
* Hierdie oordenking verskyn in
die nuwe preekbundel van prof.
Bert Floor, “Uit die skatkamers
van die koninkryk” wat in 2007
verskyn het. Die preekbundel kan
by die Admin Buro gekoop word.
Skakel 018 297 3986 vir meer
besonderhede.
5

6
Redaksioneel
Soms, as ons oor ons planne vir die toekoms
praat, voeg ons die woorde DV (Deo volente),
“as die Here wil”, daarby. Soms word dit sagter
uitgedruk, soos in my grootwordwêreld in die
Noord-Karoo, met woorde soos: “as ons gespaar bly”
of “as dit goed gaan”.
Deo volente
Deo volente
• ons motto vir die nuwe jaar, 2008 •
Hierdie uitdrukking(s) wil te kenne gee dat daar ’n
voorwaarde en voorbehoud aan ons lewens voorafgaan.
Soms hoor en lees ’n mens daarvan dat die
een vir die ander vra: “Wat gaan jy met jou lewe
maak?”, só asof elke mens volledig oor sy eie lewe
beskik. Maar dis ’n groot misvatting om só te dink.
Vir seker, ons persoonlike verantwoordelikheid as
mense word vir geen oomblik deur die Here opgehef
nie (Ps 119:109), maar ten diepste rus ons lewe altyd
in groter hande (Ps 31:16) – en daarom is dit belangrik
dat ons altyd die DV by al ons beplannings byvoeg
of ten minste bydink.
Hierdie gedagte word veral in die brief van Jakobus,
die broer van Jesus, sterk beklemtoon (4:13-17). Vir
diegene – en hy dink hier eerstens aan handelsreisigers
– wat sê dat hulle môre na hierdie of daardie
stad sal gaan en vir ’n jaar daar sake doen en geld
maak, herinner Jakobus daaraan dat hulle nie eers
weet hoe hulle lewe môre sal wees nie (vgl. Spr 27:1);
hulle moet eerder sê: “As die Here wil, sal ons lewe
en sal ons dit of dat doen.” Wie die Here buite rekening
laat, maak hom/haar skuldig aan misplaaste
selfversekerdheid en grootpratery.
Jakobus herinner mense dus aan hulle eie verganklikheid
en afhanklikheid van die Here. Wie meen
dat hy/sy volledig oor sy eie lewe beskik, probeer
self God speel en ondergrawe sodoende die fondamente
waarop sy/haar lewe rus. Mens dink hier onwillekeurig
aan die selfversekerdheid van die bouers
van die Titanic, die “onsinkbare skip”, en watter
skokgolwe dit nie deur die hele wêreld destyds gestuur
het toe hierdie weelderige lynboot op 15 April
1912 in die golwe van die Noord-Atlantiese oseaan
verdwyn het nie.
Ons moet dus altyd in ons lewe rekening hou met
die wil van God. Die groot vraag is egter: Wat wil
God? En hoe ken ons die wil van God?
Drieërlei onderskeiding
Hieroor is deur talle teoloë op diepsinnige wyse geskryf.
Persoonlik help dit my om hier van drie onderskeidings
gebruik te maak, maar onmiddellik daarby
op te merk dat hierdie drie aspekte onskeibaar is en
altyd ten nouste met mekaar in verband staan.
Daar is eerstens die groot raadsplan van God met sy
skepping en met mense. Hierdie groot plan van God
kan ons nie in menslike formules vasvang en in alle
opsigte deursigtig maak nie (vgl. Gen 50:20; Deut
29:29; 2 Kor 12:8-9). Dis vir ons as mense ’n voldoende
gerusstelling om te weet dat alles in die hande
van God is, dat niks toevallig gebeur nie, dat alles
ten goede meewerk en dat God met sy skepping op
weg is na die groot voleinding (NGB 13, HK 10).
Tweedens is daar die heilswil van God. Dit is sy bedoeling
dat die evangelie van die koninkryk in die
hele wêreld verkondig sal word, dat mense hierdie
evangelie omhels en ’n nuwe lewe ontvang (o.a. 1
Tim 2:4; 2 Pet 3:9).
Derdens is daar sy wetswil, sy wil dat sy kinders en sy
kerk volgens sy wet van liefde sal leef; dat hulle God
bo alles en met alles en hulle naaste soos hulleself
sal liefhê. Dit wil sê, die enige, ware God sal eer, op
die regte wyse sal dien, sy Naam reg sal gebruik, ’n
feesdag sal hou; kinders hulle ouers sal eer, mense
mekaar nie sal vermoor nie, mans en vroue mekaar
nie in die huwelik sal verkul nie, mense nie sal steel
2008
januarie

nie, die waarheid sal praat en nie slegte begeertes
sal hê nie.
Om die wil van God in ons daaglikse lewe te ken, is
nie ’n vanselfsprekende saak nie (Ef 5:17). Die Heilige
Gees moet ons daarin help (Kol 1:9). Ons weet
ten minste dat ons heilig (d.w.s. anders as die wêreld)
moet lewe en ons van onsedelikheid moet weerhou
(1 Tess 4:3; 1 Joh 2:17). Indien God nie ons denke
verander nie, sal ons nooit kan onderskei wat sy wil
is en wat vir Hom aanneemlik en volmaak is nie
(Rom 12:2).
Hierdie laasgenoemde aspek bring ons op die terrein
van die etiek en die Christelike lewe, met al sy nuwe
uitdagings en probleemstellings. Waarop ons egter
hier aan die begin van die nuwe jaar die aandag wil
vestig, is veral op die eerste aspek van God se groot
plan met sy skepping, die wêreld, ons land en ons as
mense. Want ook in hierdie geval gaan dit vir ons
om die wil van God.
Veral in tye van nood en krisis voel ons om saam
2008
januarie
Redaksioneel
met Jesus te bid – al besef ons dat sy gebed absoluut
uniek is: “My Vader, as dit moontlik is, laat hierdie
lydensbeker by My verbygaan. Moet nogtans nie
doen soos Ek wil nie, maar soos U wil” (Matt 26:29).
“Soos U wil”, dít was vir Jesus die bepalende faktor.
Hiermee bly Hy dus getrou aan die gebed wat Hy
ook vir sy dissipels geleer het: “Laat U wil geskied.”
Nie ons eie wil nie, maar die wil van God moet die
deurslag gee in ons lewe en sterwe. So was dit by
Jesus en so moet dit ook by ons as sy navolgers wees.
Al lei hierdie wil ons ook deur donker dieptes na ’n
nuwe dag.
Deo volente. Mag ons almal dié provisio van Jakobus
hierdie nuwe jaar met ons saamdra, mag ons nooit
daarvan vergeet nie en dit by elke nuwe stap, elke
nuwe poging, elke nuwe projek en elke nuwe reis in
ons harte uitspreek.
As die Here wil. Mag dit ons motto vir 2008 wees!
– JHvW
7

8
Hoofartikel
Spanning in die kerk
Die werklikheid van spanning
Wie enigsins wyd kennis neem van sake in die kerklike lewe, sal
saamstem dat daar weinig kerkgemeenskappe in die wêreld is
wat nie een of ander vorm van spanning ervaar nie. So heers daar spanning
in die drie gereformeerde kerkgemeenskappe in Nederland met
wie ons (GKSA) susterrelasies onderhou, daar heers spanning in die
NGK, in die NHKA en daar is ook spanning by ons. Dis ’n feit soos ’n
klip: ook by gereformeerde kerkgemeenskappe, ook by hulle wat soveel
klem lê op Skrifgesag en Skrifgetrouheid, op die “Skrif alleen”, ook by
hulle by wie ’n mens dit die minste sou verwag, heers daar erge spanning
en skerp meningsverskille oor talle sake.
Hierdie artikel sal te lank word indien die redes vir die spanning
opgenoem en ontleed word, maar dit hang in geen geringe mate nie
saam met ons Skrifinterpretasie – en met ’n groot stuk individualisme
waarvan ons dikwels nie eers bewus is nie (en wat ’n nalatenskap van
die modernisme is).
Ons wil by hierdie geleentheid graag die aandag vestig op die aard
van die spanning asook op die hantering daarvan.
Die aard van die spanning
Wat die aard van die spanning betref, dring die vraag homself na
vore hoe ernstig die vraagstukke op die tafel is. Gaan die huidige debat
by ons – Psalmomdigting, vroulike ampsdraers, beker/kelkie – werklik
oor fundamentele sake of handel dit oor middelmatige dinge? Raak
dit die wese van kerkwees, van wáre kerkwees?
Diegene wat beswaard voel oor hierdie sake, oordeel dat dit wél
oor fundamentele sake gaan, want ten grondslag aan hierdie sake, word
geoordeel, lê ’n Skrifkritiese Skrifbeskouing of ten minste ’n kritiese
omgang met die Skrif. Die vraag is of hierdie argument (heeltemal)
geldig is. Is dit verantwoord om, wanneer Skrifverklaarders die Skrif
verskillend uitlê, te konkludeer dat een groep Skrifverklaarders Skrifkrities
is omdat hulle uitleg van myne verskil?
Ek is nie bewus van een teoloog in die GKSA wat die gesag van die
Skrif ontken, wat ontken dat Christus in die Ou Testament (ook die
Psalms) terug te vind is nie; wat die leer oor die Triniteit bevraagteken,
of die soendood en die liggaamlike opstanding van Jesus, of die bestaan
van demone en bose magte nie. Ek is nie bewus van enige teoloog in
die GKSA wat enige fundamentele belydenis van die gereformeerde
tradisie aantas en teen wie daar ’n klag van leerdwaling aanhangig gemaak
is nie.
’n Tweede vraag wat hier na vore kom, is of die spanninge nie –
soos so dikwels in die verlede in die kerkgeskiedenis – rondom persone
en persoonlikhede draai nie. Ek gaan nie hierdie vraag beantwoord
nie, maar laat dit oor aan die leser om self ondersoek in te stel en
daaroor te oordeel. Ek maak wel die opmerking dat, indien dit vir ons
meer oor persone as oor beginsels gaan, ons grondig in stryd met die
Skrif optree.
Die hantering van die spanning
Dit bring ons by die belangrike vraag hoe kerklike spanning hanteer
behoort te word, waaroor ons vervolgens ’n aantal opmerkings maak.
Die eerste is: gebruik die regte
metode. Die Bybel wys vir ons die
regte weg in Handelinge 15 en
ons Kerkorde (art. 30, 31) bevestig
dit. Kerklike sake moet op
kerklike wyse hanteer word. Instansies
soos die Gereformeerde
Teologiese Vereniging, die Vereniging
vir Gereformeerde Lewenswandel
en teologiese konferensies
kan elk op hulle eie wyse
’n bydrae tot goeie kerkwees en
teologie lewer, maar sodra hierdie
organisasies probeer kerk
speel en kerkwerk doen, sodra
hulle die werk van kerkvergaderings
verdring of oorneem, vind
skeefgroei plaas en neig dit na
kerkskeuring.
Die tweede is: gebruik die regte
maatstaf. In die gereformeerde
tradisie is die Skrif die hoogste
en finale bron van gesag. Die gereformeerde
belydenisskrifte
bied die breë (verstaans)raamwerk
vir ons kerkwees en beoefening
van teologie. Maar ons
hoogste maatstaf bly die Skrif.
Daarmee is egter nie alles gesê
nie. Die Skrif moet immers rég
verstaan en verklaar word en
daarvoor speel medegelowiges –
die kerkverband – ’n belangrike
rol sodat ons “saam met al die gelowiges”
kan begryp hoe wyd en
ver en hoog en diep die liefde van
Christus strek (Ef 3:18).
Die derde: gebruik die regte leiding.
Om die Skrif reg te verstaan,
is die verligtende werk van die
Heilige Gees onmisbaar. Die Nederlandse
teoloog S Greijdanus
maak in sy boek Schriftbeginselen
ter Schriftverklaring (1946) die
opvallende opmerking dat “ons
aan die gawe van (die) Skrif alleen,
hoe onmisbaar en heerlik
dit ook mag wees vir ons kennis
van God, nie genoeg het nie ...
Ons het (dus) ook behoefte aan
die vernuwing of wedergeboorte
2008
januarie

deur die Heilige Gees” (bll 40-
41). In ons gereformeerde tradisie
maak ons oor die algemeen
te min van die verligtende werk
van die Heilige Gees by ons Skrifverklaring.
Nié dat die Gees aan
ons ánder openbarings moet gee
nie, maar wél dat die Gees ons
moet lei om die gegéwe openbaring
reg te verstaan.
Die vierde: maak seker van die
juiste bedoeling. In ons kerkwerk,
en in ons strewe na heiligheid en
suiwerheid in die kerk, gaan dit
nie in die eerste plek oor die kerk
self nie, maar oor die (koms van
die) koninkryk van God. Die kerk
staan in diens van die koninkryk
en nie in diens van haarself nie.
Interkerklike spanning kan
maklik ’n ongesonde, na-binnegerigtheid
kweek wat die perspektief
op en die diens aan die
koninkryk van God verduister.
Juis dít is altyd een van die grootste
tragedies van kerkskeurings:
elke breuk met die “moederkerk”
beteken noodwendig ’n breuk
met die sendingvrugte van die
“moederkerk”. (Ek gebruik die
woord “moederkerk” ter wille
van duidelikheid en by gebrek
aan ’n beter woord.)
Die vyfde: werk met die regte
gesindheid. Die gesindheid wat
Christus van sy navolgers verwag,
is eenvoudig: dis dieselfde gesindheid
wat Hyself nageleef en
uitgeleef het: die gesindheid van
nederigheid en selfs vernedering
(Fil 2:5).
As die broederliefde by ons
ontbreek en ons begin mekaar byt
en verskeur, dan loop ons uiteindelik
die gevaar om mekaar heeltemal
te verslind (Gal 5:15).
Die sesde: maak werk van persoonlike
gesprekke. Daar word
tans deur ons heeltemal te veel
óór mekaar en te min mét mekaar
gepraat. In sy openbare
optrede het Christus minstens
twee keer hierna verwys: as jou
broer sondig (en dit sluit seker
die teologie in), gaan praat met
hom en wys hom tereg (Matt
2008
januarie
Hoofartikel
18:15). Of andersyds, as jy met jou gawe na die altaar op pad is en dit
jou daar byval dat jou broer iets teen jou het, laat staan jou gawe daar,
maak vrede met jou broer en bring dan jou gawe. In vandag se taal: jy
kan nie met ’n goeie gewete nagmaal vier as jy nie alles probeer het om
met jou broer of suster vrede te maak nie.
Die sewende: maak werk van die gemeenskap van die heiliges. As
individuele Christene en as gemeentes lewe ons nie individualisties
nie, maar in gemeenskap met mekaar. Daarom hou ons kerkvergaderings
en neem ons saam besluite. Daarom skryf Paulus, so het ons reeds
gesien, dat ons “saam met al die gelowiges” moet begryp hoe onuitputlik
en verruklik die liefde van Christus is.
Daarom is ekumeniese verhoudings so belangrik vir die welsyn van
’n kerkgemeenskap, want daarsonder loop kerke die gevaar om in
sektarisme te verval.
Indien daar ’n breuk in ’n kerkgemeenskap plaasvind, dan impliseer
dit ook ’n breuk met al die (buitelandse) kerkgemeenskappe met wie
die “moederkerk” susterverhoudings onderhou, en kan die nuutgestigte
kerkgemeenskap slegs dan daardie ekumeniese verhoudings hervat
wanneer aangetoon kan word dat die “moederkerk” ’n valse kerk is.
Die agste: maak werk van gebed. Die laaste loopgraaf van ’n gelowige
in die lewe, ook in tyd van kerkstryd, is die gebed. Wat dít betref, is ons
knieë nog te skoon en ons lippe te skerp. Broers en susters wat van
mekaar verskil, moet veel meer tyd in gebed op hulle knieë deurbring
en die goeie Vader smeek om die lig van sy Woord en die leiding van sy
Gees.
So ’n gebed is natuurlik waardeloos indien ons vooraf klaar besluit
het dat ’n breuk onafwendbaar is, ja, eintlik verhaas behoort te word.
Ek is diep bekommerd dat te veel (ondeurdagte) uitsprake in hierdie
rigting neig.
Om af te sluit
Ons het genoem dat die spanning in die GKSA tans voelbaar aan
die toeneem is. Dit sal ’n tragiese dag wees indien ons iets soos “kerkskeuring”
tot ’n teologiese prinsipe verhef as iets wat van tyd tot tyd
noodwendig móét plaasvind. Die Nuwe Testament ken nie kerkskeuring
nie en beveel dit ook nie aan nie – selfs in gevalle waar ’n mens dit sou
verwag, soos byvoorbeeld ten opsigte van die Korintiërs, die Galasiërs
en die sewe gemeentes van Klein-Asië. Selfs waar daar na hierdie
moontlikheid in ons Belydenis verwys word, en dít teen die agtergrond
van die dwalings in die Rooms-Katolieke Kerk, word gesê dat gelowiges
die plig het om hulle af te skei van hulle wat nie aan die kerk behoort nie
(NGB art 28).
Niemand het die reg om hom/haar van die ware kerk af te skei nie
(NGB art 29). Daar is geen ander afleiding moontlik nie as dat diegene
wat hulle afskei, die “moederkerk” sonder die minste huiwering as
vals moet bestempel. Om te redeneer dat mense wat sogenaamd nie
die Bybel wil gehoorsaam nie, hulleself afskei, is ’n rasionalisasie en ’n
omseiling van die Belydenis. Calvyn het geargumenteer dat die Katolieke
Kerk ware gelowiges uit die kerk uitgesit het; hulle het nie self uit
eie wil uitgetree nie. Verder moet ook ondubbelsinnig aangetoon kan
word dat die “moederkerk” van fundamentele geloofswaarhede afgedwaal
het.
Dit alles laat die vraag ontstaan: Gaan die fees van 11 Februarie
2009 ’n rede vir vreugde of ’n rede vir verdriet wees?
Mag God gee dat ons een bly – in geloof, hoop en liefde!
– JHvW
9

Brandpunt
Die Nuwe-Testamentikus
Thomas Schreiner skryf1 dat hy onlangs in gesprek met ’n
kollega gesê het: “Ek sou graag
met jou standpunt wou saamstem.
Maar dit lyk vir my ’n mens sal óór
die teks van die Bybel moet spring
om daarby uit te kom.” Waarop die
kollega geantwoord het: “Jy is reg.
Máák daardie sprong. Máák daardie
sprong.” 2
Hierdie gesprek is tekenend van
die akademiese en kerklike debatte
van ons tyd. Voorheen was dit
basies ’n debat tussen twee hoofgroepe:
aan die een kant hulle wat
die Bybel as God se Woord erken
en die gesag daarvan handhaaf
(kom ons sê: die gereformeerde
standpunt); aan die ander kant
hulle wat die Bybel as ’n gewoon
menslike boek sonder enige besondere
gesag beskou (merendeels
binne die raamwerk van die histories-kritiese
denke). Hierdie debat
is natuurlik nie verby nie. Dit sal
seker bly. Hier aan die begin van
die 21ste eeu word dit lewend gehou
onder meer deur die sogenaamde
Nuwe Hervorming.
Maar in die afgelope dekade of
wat het daar in gereformeerde geledere
(en ook daarbuite) ’n ander
debat ontspring. Die debat gaan
gewoonlik oor praktiese (kerklike
en etiese) kwessies soos die wyse
van Nagmaalviering, en ja of nee
vir vroue in die amp. In ’n sekere
sin is dit ’n gesonde debat, want
dit is nie ’n debat tussen gelowiges
en ongelowiges nie. Dit is ook nie
’n debat tussen fundamentaliste en
Skrifkritici nie, hoewel sulke beskuldigings
soms in die hitte van
die debat oor en weer geslinger
word – ten onregte. Albei “partye”
is gelowiges wat by dieselfde bely-
10
Luister,
systap
Prof. GJC Jordaan (Teologiese Skool)
of ignoreer
denis staan. Albei glo onwrikbaar dat die Bybel die Woord van God is
en dat dit vir ons die maatstaf is van alles wat ons moet glo.
Waarom dan debat en meningsverskil? Omdat dit gaan oor die vraag
oor hoe die Bybel en die praktyk by mekaar uitgebring moet word.
Hierdie debat is nodig, want hoewel die Bybel vir alle tye en omstandighede
geld en op elke situasie toepaslik is, gee dit nie altyd klinkklare
antwoorde vir elke situasie nie. Die Here se Woord is vir ons soos ’n
lamp wat voor ons skyn, soos Psalm 119:105 sê, in die lig waarvan ons
dan self moet sien hoe dit in die praktyk toegepas moet word. Daarom
is en bly dit die taak van gelowiges om vir hulle tyd Skrif en praktyk by
mekaar uit te bring.
Maar hoe bring ’n mens Skrif en praktyk by mekaar uit? Waar begin jy
– by dit wat die Bybel sê, of by die eise van die praktyk? Aan die een
kant is daar diegene wat die praktiese situasie as vertrekpunt neem.
Aan die ander kant diegene wat die Skrif as vertrekpunt neem. Die
argumente wat die “praktyk-groep” aanvoer, klink waterdig: Ons kan
nie ons oë toeknyp vir die eise van ons tyd nie. Ons moet deeglik kennis
neem van wat in die wêreld aangaan en dáármee na die Skrif toe gaan.
Anders hang ons teologie (en ons geloof) in die lug en verloor ons
kontak met die werklikheid. Hiervan kan selfs die “Bybel-groep” kwalik
verskil. Want wie wil nou sy oë vir die werklikheid toeknyp en sy kop
soos die spreekwoordelike volstruis in die sand steek? Maar, sê die
“Bybel-groep” dan, hoewel die praktyk in ag geneem moet word, mag
dit nooit ons uitgangspunt word nie. Dit word jou uitgangspunt as jy
byvoorbeeld sou redeneer:
❏ Homoseksualisme het in ons samelewing so ’n staanplek gekry dat
ons dit nie meer as sonde kan bestempel nie. Die Bybel bevat nou
wel duidelik uitsprake teen homoseksualisme, maar op ’n manier
moet ons daarby verby kom. Natuurlik kan ons nie dit wat die Bybel
sê, ignoreer nie. Maar sonder om ons belydenis prys te gee, kan
ons tog maniere vind om, soos Thomas Schreiner se kollega dit
stel, óór die teks van die Bybel te spring. Die praktyk van ons tyd
2008
januarie

dwing ons daartoe.
❏ Of: Die vrouevryheidsbeweging het in ons tyd soveel momentum
gekry dat ons nie meer kan sê dat die man die hoof van die vrou is
nie en dat sy aan hom onderdanig moet wees nie. Om te sê dat
vroulike lidmate nie in die kerk mag leer of die leiding mag neem
nie, sal in ons tyd eenvoudig onaanvaarbaar wees. Daarom, al sê
die Bybel ook so, sal ons op ’n manier daarby verby moet kom. Ons
belydenis weerhou ons daarvan om die Bybel te ignoreer, maar
ons moet ’n geldige rede vind om óór daardie tekste te spring.
Watter “geldige redes” kan gevind word om óór ’n Bybelteks te spring?
Van die redes wat aangevoer word, is die volgende:
❏ Dit wat in die Bybel staan, is bloot kultureel bepaald. Ons kulturele
situasie is anders en daarom geld dit nie vir ons nie. Hierteen teken
die “Bybelgroep” beswaar aan: die Bybel is nie kultureel bepaald
nie, nog minder is dit bloot kultureel bepaald. Dit is wel gerig op ’n
sekere kultuurhistoriese situasie, maar is nie daarin vasgevang nie.
Die Bybelleser se taak is om verby die kultuurhistoriese inkleding
van die teks te kyk sonder om verby die teks te kyk.
❏ Dit wat in die Bybel staan, is bedoel as ’n blote oorbruggingsuitspraak
wat net geldig was totdat die situasie verander het. Die situasie
het nou so verander dat ons die brug kan oorsteek en ’n ander
reëling tref as wat dit wat in die Bybel staan. Die verbod in die
Bybel dat vroue in die kerk mag leer of die leiding mag neem, was
byvoorbeeld bedoel vir ’n tyd waarin sulke optrede deur vroue onaanvaarbaar
sou wees. In ons tyd is dit nie meer onaanvaarbaar nie
en daarom geld die verbod nie meer vir ons nie. Die “Bybel-groep”
se beswaar: Waar gee die Bybel te kenne dat dit bloot oorbruggingsuitsprake
bied? Buitendien, wie besluit waar in die Bybel ons met
blote oorbruggingsuitsprake te doen het en waar nie? Wat keer ’n
mens dan om ook die verbod op homoseksuele dade, onsedelike
optrede, poligamie en afgodery as blote oorbruggingsuitsprake te
beskou?
❏ Die Skrifdeel was bedoel om net vir die eerste lesers te geld. Die
“Bybel-groep” sal sê: Vir sekere Skrifdele is hierdie stelling natuurlik
waar – in dié gevalle waar die Skrif self so te kenne gee. Maar
ons mag nie ons eie praktiese situasie as norm gebruik om self te
besluit watter dele van die Bybel (nog) vir ons geld en watter nie.
Want dan is ons kort voor lank by die punt waar ons ons eie Bybel
saamstel soos dit ons in ons situasie pas.
❏ Ons moet die teks sien deur die bril van die liefde van God in
Christus. Die versoening wat God in Christus vir ons bewerk het,
maak alle opdragte in die Bybel relatief. Die “Bybel-groep” se antwoord:
Hoewel hierdie benadering baie vroom klink, kan dit tog
nie deug nie. Nie omdat dit die versoening en die liefde van God in
Christus sentraal stel nie, maar omdat dit nie daarmee rekening
hou dat God se openbaring nog groter en ruimer as net sy liefde en
versoening is nie. So groot as wat sy genade en liefde is, so groot is
ook sy geregtigheid en heiligheid, sy almag en heerskappy, sy
2008
januarie
Brandpunt
grootheid en wysheid. Om
God se openbaring te wil laat
opgaan in sy liefde en genade
en versoening, kom dus neer
op ’n verskraling van sy
Woord. In Artikel 2 van die
NGB bely ons tog uitdruklik
dat God in sy Woord nie net
die verlossing in Christus aan
ons openbaar nie, maar ook
aan ons bekend maak wie Hy
is en wat sy wil vir ons as verlostes
is. Ons kan dus nie die
tekste waarin God sy wil vir sy
kerk bekendmaak, “systap” en
net op die genade-tekste fokus
nie. Dan maak ons die een
kant van die tweesnydende
swaard stomp.
Die Sola Scriptura-uitgangspunt
waarin ons sedert die Reformasie
veranker is, stel dit bo alle twyfel
dat die Skrif ons een en enigste
vertrekpunt moet wees. Vanuit die
Skrif moet ons na die praktyk beweeg,
en nie andersom nie. Om dit
te kan doen en dit so te doen dat
ons nie God se Woord geweld aandoen
nie, vra wysheid – ’n wysheid
ver bo dit wat enige mens in homself
kan hê. Daarom moet ons,
diep bewus van ons eie swakheid
en gebrek aan insig, die Bybel biddend
lees. Ons moet bid dat Hy
deur sy Heilige Gees ons gees en
verstand so sal verlig dat ons sy
Woord reg sal verstaan, soos Hy
dit bedoel. Dat ons dit sal verstaan
as sy Woord vir ons tyd. En dat ons
dit, soos Hy dit bedoel het, in die
praktyk van ons lewe sal toepas.
En dan moet ons die Bybel léés. •
1 An Interpretation of 1 Timothy 2:9-
15. A Dialogue with Scholarship, Hoofstuk
4 van die boek getiteld Women in
Church, onder redakteurskap van AJ
Köstenberger en TR Schreiner, Grand
Rapids, 2005.
2 Eie vertaling in Afrikaans.
11

Die redakteur gesels met ...
12
Prof.
Hans Maris
Johannes Willem Maris (gebore in 1941) is sedert 1993 professor
in Dogmatiek aan die Teologiese Universiteit van die Christelik
Gereformeerde Kerke in Nederland (CGKN), te Apeldoorn. Voor dit
was hy 25 jaar lank predikant, eers in die gemeente van Vlissingen
(1967-1975) en Hilversum (1975-1993). In Hilversum was hy ook
die predikant van prof. Bert Floor, wat tans nog as emerituspredikant aan dié gemeente verbonde is.
Sy bemoeienis met Suid-Afrika het ’n lang geskiedenis. Deur middel van die sendingdeputate van
die CGK was hy vir baie jare intensief betrokke by sendingwerk in Venda en KwaNdebele. Ds. Edward
Netshitangani het vir hom ’n dierbare vriend geword. Hy het op hierdie manier ook die probleme leer
ken wat die Doppers met hulle interne kerklike verhoudinge ondervind het, en het waargeneem dat die
mooi struktuur van die Algemene Sinode meer teorie as praktyk was. As lid van die Deputate vir
Korrespondensie met Buitelandse Kerke het hy verskeie kere (1991, 1994 en 2006) die Sinode van
Potchefstroom besoek, en was hy intensief by samesprekings betrokke. As broeder tussen broeders
het hy wel uiting gegee aan sy hartseer dat dit soms geblyk het dat hy as buitelander die swart
broeders en susters van die Gereformeerdes in Afrika beter ken as hulleself.
In totaal het hy Suid-Afrika sedert 1984 meer as tien keer besoek, en in ’n aantal Gereformeerde
Kerke gepreek. Hy het tydens sinodes en by die voorgaan in eredienste sy bes probeer om Afrikaans
te praat. As hoofredakteur van De Wekker, die weekblad van die CGKN, het hy ook Die Kerkblad leer
ken en waardeer.
In Nederland het hy vir baie jare intensief deelgeneem aan die werk van die Deputate vir die
Eenheid tussen Kerke van Gereformeerde Belydenis. Hierin was die groei in die samewerking met die
Gereformeerde Kerke (Vrygemaak) ’n belangrike ontwikkeling.
Dit is begryplik dat in sy teologiese belangstelling die leer van die kerk ’n plek gekry het, met name
die vrae oor die katolisiteit en die eenheid van die kerk. Enkele publikasies op hierdie gebied kan nog
verwag word. ’n Spesiale belangstellingsveld is ook die leer van die Heilige Gees. Namate hy
waargeneem het hoe die gedagterigting van die Pinksterbeweging en die Charismatiese Beweging ’n
aantrekkingskrag op Gereformeerdes uitoefen, het hy behoefte daaraan om te dink oor die vraag of
Gereformeerdes inderdaad aan iets tekort skiet. Sy dissertasie, Geloof en ervaring: Van Wesley tot de
Pinksterbeweging (1992) lê hiervan getuienis af.
Prof. Maris hoop om in Januarie vanjaar te emeriteer.
Vertel ons asseblief iets meer van jou agtergrond
Van jongs af het ek my in die diens van die Here tuis
gevoel, en was ek betrokke by die lewe van die
kerk. My vader was ’n predikant, hy het ook ’n aantal
kere in Suid-Afrika gepreek, en beide my ouers het my
geleer wat dit beteken om die Here lief te hê. Hulle het
vir my in hulle lewe getoon wat dit is om te dien. Die
goeie keuse het ook in my hart begin groei. Toe die
besef gekom het dat die Here my roep om predikant te
word, het die deur na Apeldoorn oopgegaan om teologie
te studeer. Ek het ’n meisie liefgekry en met haar het ek
ook die verlange gedeel om die Here te volg. Na ’n
geruime tyd is ek en Aukje in 1967 getroud. Dit was 40
jaar gelede. Ons het dit saam met ons vier kinders, twee
skoonseuns, ’n skoondogter, ses kleindogters, en verdere
familie en vriende pragtig gevier. Ons sien in dankbaarheid
die hand van ons goeie God oor ons lewe. Ook
nadat ek 25 jaar predikant in die kerke was en 15 jaar
hoogleraar aan die TUA het ons – op die rand van emeritaat
– alle rede vir ’n terugblik met ’n dankbare hart.
Vertel aan ons lesers in een paragraaf die ontstaans-
2008
januarie

geskiedenis van die Christelijke Gereformeerde Kerken
in Nederland (CGKN).
De CGKN deel haar afkoms met die GKSA. Ons
stam immers, net soos ds. Dirk Postma, uit die “Afscheiding”
van 1834. Dit is in die prediking terug te
vind, met duidelike aandag vir die noodsaak van ’n persoonlike
kennis van die Here. Nie slegs die Reformasie
nie, maar ook die Nadere Reformasie het daar hulle
spore ingetrek. In 1892 het daar ’n vereniging plaasgevind
van die kerke van die “Afscheiding”, saam met
die kerke wat onder leiding van Abraham Kuyper (in
1886) buite die Nederlandse Hervormde Kerk te staan
gekom het. In die Vereniging lê die oorsprong van die
Gereformeerde Kerke in Nederland. ’n Klein groepie
Christelike Gereformeerdes het gevind dat dit ’n bietjie
te vinnig gegaan het. Hulle wou hê dat daar meer oor
die invloed van Kuyper gepraat word, veral oor die prediking.
Sy leer van onder andere die “veronderstelde
wedergeboorte” het immers tot verwaarlosing van die
vermanende aspek van die prediking gelei. Die Vereniging
is ondanks die vrae nogal vinnig van bo-af georganiseer,
en toe het ’n klein klompie besluit om te bly wat
hulle was – Christelik Gereformeerd. Daarna het die
CGKN baie mooi gegroei.
Bestaan daar tans ook bepaalde spanninge in die
CGKN? Wat is die aard daarvan en hoe word dit
hanteer?
Vir seker het ons spanninge binne die CGKN. By ’n
deel van die kerke word gevrees dat nie genoeg
vasgehou word aan die ou oortuigings nie. Dit gaan oor
die erns van die prediking. Daar word gevra of dit wel
voldoende benadruk word dat ook verbondskinders van
wedergeboorte en bekering moet weet. Ook oor die gebruik
van ’n Bybelvertaling en ’n Psalmberyming in
die erediens kan die verskilpunte hoog oploop. Ook kan
argwaan ontstaan as ’n gemeente saamwerk met ’n Nederlands
Gereformeerde Kerk of met ’n Vrygemaakte
Gereformeerde Kerk.
Gelukkig het ons ook baie oomblikke wat ons gemeenskaplike
wortels sigbaar maak en laat beleef. Tydens
’n algemene sinode kan ons soms in ’n verrassende
mate geestelik verbonde blyk te wees. Dis egter nie sonder
spanninge nie.
Hoe is die verhouding tussen die CGKN en die Nederlands
Gereformeerde Kerken (NGK) (wat in 1967
uit die “Vrygemaakte Kerke” ontstaan het)? Word
daar nader beweeg na mekaar en kom daar uiteindelik
moontlik eenheid?
Die verhouding met die NGK lê moeilik. In ’n
jarelange proses het ons aan toenadering gewerk.
Ongeveer tien jaar gelede het die gesprekke op nasionale
niveau feitlik vasgeloop, waartydens veral oor die prediking
en die toe-eiening van die heil gepraat is. Ons kon
nie verder kom met mekaar nie. Tog het daar oor ’n
lang periode tussen baie gemeentes ’n mooi en intensie-
2008
januarie
Gesprek
we samewerking gegroei. Op ’n aantal plekke het gemeentes
saamgesmelt tot één gemeente. In 1998 het ons
sinode toe gesê: die plaaslike resultate sal erken moet
word as ’n seën van die Here. En veral weens die verbindings
op hierdie vlak sal ons ook nasionaal die kontakte
verder moet voer, maar wel op ’n bietjie “laer pitjie”.
Dit het beteken: voorlopig praat ons nie meer met die
doel van éénwording van beide kerkgemeenskappe nie.
Dis nog die huidige situasie. En hierdie verhouding is
verder gekompliseer deur die besluit van die NGK om
alle ampte in die kerk vir vroulike lidmate oop te stel.
Die kerke in Nederland is byna oornag oorval met
die verskynsel van ’n multikulturele en multigodsdienstige
samelewing. Hoe hanteer die kerke hierdie
ongewone en nuwe uitdaging?
In Nederland het ons nou baie medeburgers uit Noord-
Afrika en Turkye, en ook uit Suriname en die Nederlandse
Antille. Die konfrontasie met die Islam het in
ons land soms radikale politieke reaksies afgegee wat
ons skaam maak. Ook Christene kan soms dinge sê oor
vreemdelinge waarin nie direk ’n Bybelse eggo klink
nie. Natuurlik kan die uitsprake van radikale Moslems
eg ontoelaatbaar wees. Die verhouding tussen bevolkingsgroepe
vertoon in bepaalde stede ’n begryplike
spanning, veral as in buurte van die groot stede die meerderheid
van die bevolking andersoortig is.
Gelukkig is daar ook pragtige voorbeelde van kerke
wat in die “swart wyke” van onder andere Rotterdam
en Amsterdam aktief is met evangelisasie-aktiwiteite in
die vorm van kinderwerk en van spesiale eredienste.
So word baie mooi ontwikkelings sigbaar.
In alle streke van die land was kerklidmate aktief in
die opvang van asielsoekers wat in tydelike sentra opgevang
is. In baie gemeentes het dit gelei tot die toetreding
van broeders en susters van baie verskeie “kleure” en
lande tot die gemeente van Christus.
Waarom loop talle kerke in Europa leeg en taan die
Christendom in baie lande?
Om ’n antwoord op hierdie geestelike vraag te gee,
is nie maklik nie. Die welvaart met al sy moontlikhede,
die “seëninge” van die televisie en van ander
vermaak speel ’n groot rol. As ons ore en ons siel volgestop
is met die goed van die wêreld, sal ons maar baie
min plek oorhou om na die stem van die Here te luister.
Daar is egter meer om te sê. In die maatskappy sien
ons ’n gees werksaam wat spot met die geloof in ons
Skepper. In die wetenskappe, in die literatuur en in die
onderwys probeer baie kragte aktief en aggressief om
die ateïsme en agnostisisme te verbrei. Vanselfsprekende
Christenwees is verby. Dis nie slegs treurig nie, want
die evangelie kan eintlik nie aanpas by ’n vanselfsprekende
geloof nie.
Laat ons maar net bid dat die lidmate van die kerke
meer as vroeër werklik gegryp sal word deur die magtige
Woord van God!
13

Gesprek
Watter belangrike temas verskyn vandag op die
agenda van die kerk en teologie in Europa?
Die agenda van die kerk en van die teologie bevat
baie min spesifieke Europese temas! Dis ’n positiewe
realiteit! Die internasionalisasie deur die kommunikasiekanale
van hierdie tyd maak dat die wese van die
kerk ’n bietjie meer katoliek word. Ons bely ons geloof
in die katolieke kerk. Jy moet sê dat in baie lande ’n
merkwaardige teologie ontwikkel het wat verkondig het
dat die Here met hulle nasie en met hulle kerk ’n spesiale
verbond gemaak het. Ons kan hierdie gedagtes eerder
los! Die kerk is nie ons kerk nie, maar die kerk van die
Here. En die kerk is katoliek, dis van alle eeue en lande.
Die teologie mag nog wel ’n bietjie nadink oor hierdie
vrae.
Wat ons oral in Europa – en wêreldwyd – sien, is
die opkoms van ’n teologie wat nie rondom die Woord
van die Here georganiseer word nie, maar slegs rondom
die verskynsel van religie. Dis die rigting wat baie
“groot” teologiese fakulteite gekies het. Teologie bly
(dan) maar net ’n menswetenkap. In Nederland word ’n
besliste oriëntasie op die Bybel in elk geval vasgehou
deur die Teologiese Universiteite van Apeldoorn en
Kampen II.
Hoe ervaar jy tans die verhouding tussen die CGKN
en die GKSA? Julle het in die verlede heelwat sendelinge
na Suid-Afrika gestuur wat ’n groot bydrae
gelewer het. Gaan dit nog voort of word dit afgeskaal
- ook wat julle samewerking by Mukhanyo Bible College
betref?
Ons visie op die sending is jarelank nadruklik gewees
dat kerke moet leer om hulle eie verantwoordelikheid
te dra. In Venda het ons sending dit sien groei. Die
tye is nou anders. Ek is baie verheug oor daardie proses
van verselfstandiging. Ek dink dankbaar terug aan die
wysheid van ’n man soos ds. Netshitangani. Hy het met
sy beskeie optrede so ’n pragtige invloed uitgeoefen, al
was daar ook ander kragte.
Ons kan sien dat die Gereformeerde Kerk in Venda
nou self die sendingwerk ter hand geneem het. In Kwa-
Ndebele vra die proses ’n bietjie meer tyd, maar ons
sending sal hom ook verheug in die selfstandige optrede
en funksionering van die kerke in die huidige Sinode
Middellande. Die assistensie op die gebied van onderwys
en teologiese opleiding sal die langste ondersteuning
en hulp van die sendende kerke vra. Ek kan nie
voorsien hoe lank ons betrokkenheid by Mukhanyo
Bible College nog sal duur nie. Ek maak self nie meer
deel uit van die sendingdeputate nie. Maar juis vanweë
die broederskap oor baie grense lê my hart na aan die
sending.
Jy het boeke geskryf oor Geloof en ervaring. Van Wesley
tot de Pinksterbeweging (1992) asook oor Andrew
Murray (1828-1917). Profiel van zijn opwekkingstheologie
(1995). Jy is dus ingegrawe op die terrein
14
van spiritualiteit. Wat is in kort, volgens jou, die
hoofkenmerke van “gereformeerde spiritualiteit”?
Ek het al baie ruimte gebruik en dan kom jy met
hierdie skitterende vraag! Tog wil ek met plesier ’n
paar woorde daaroor sê: Dit bly altyd maar gaan oor
die kennis van sonde en genade. Dit bly gaan oor Christus
alleen. In die nadruk op die werk van die Heilige
Gees word soms slegs na die mens gekyk, om waar te
neem watter effekte van die werk van die Gees sigbaar
is. Maar ons moet nie Christus uit die oog verloor nie.
Die grootste ding in die geestelike lewe is om Hom te
ken! En hierdie kennis noem ons geloof. Ons lewe deur
geloof, nie deur sien nie. Die geloof rig ons hart op die
Woord van die belofte, op die versoening en die vergewing
van die sonde. In daardie perspektief lê die vertroue
in en die geborge wees by die Vader van Jesus
Christus. Daarmee kan ’n mens sy lewe lank besig wees.
Dis maar net ’n klompie aanduidings. Jy kan dit vergelyk
met die liefde. As jy sê: “Ek het jou lief”, dan sit
daar tegelyk ’n wêreld van rykdom en onuitspreeklike
gedagtes in jou kop. Daarom sal ek nou maar hier eindig.
Die gereformeerde tradisie het oorwegend negatief
geoordeel oor die Metodisme en Piëtisme. Bestaan
daar dalk in hierdie bewegings ook elemente wat positief
waardeer kan word?
Ek dink dat die probleem presies lê in wat ek al gesê
het. Piëtisme, net soos Metodisme, het ’n neiging
om die blikrigting meer op die vroom mens as op die
Here te rig. Tereg kritiseer ons hierdie tendens. Tog sê
hulle albei dat ’n mens nie net met sy verstand deur die
Here geroep word nie, maar met sy hart. En in ons hart
is ook ons wil en ons gevoel inbegrepe.
Dit kan baie nuttig wees om in die spieël van daardie
bewegings te kyk. Ek het oor Andrew Murray ’n kritiese
boekie geskryf, maar tegelykertyd het ek met diep respek
na sy vroomheid en sy toewyding verwys waarmee hy
die Here gedien het.
Jy het ook ’n boek geskryf oor Geloof en Schriftgezag
(1998) waarin jy aandag bestee aan ’n gereformeerde
Skrifbeskouing. By watter van die volgende vier
standpunte vind jy die meeste aansluiting: (1) Die
Bybel is ’n gewoon menslike boek oor godsdiens; (2)
die Bybel bevat bloot menslike gedagtes oor God;
(3) die Bybel is God se Woord in mensetaal; (4) die
Bybel is ’n goddelike boek wat as ’t ware uit die
hemel geval het?
Ek kies met oortuiging vir nr. 3: God se Woord in
mensetaal. Na my diep oortuiging sal ons die diep
geheimenis nie kan deurgrond wat daarin verborge is
nie. Al die menslike karaktertrekke wat ons in die Woord
van God terugvind, verhinder nie dat die goddelike outoriteit
van die Heilige Skrif in ons harte ingeprent word
deur die Heilige Gees nie.
Al die teologiese navorsing oor die geskiedenis van
die Woord kan slegs die wonderlike krag en waarheid
2008
januarie

van die Woord ondersteun, selfs al is dit nie altyd maklik
om te hanteer nie.
’n Lastige vraag: bestaan daar nie middelpuntvlietende
kragte in die kerkbeskouing van die Nederlandse
teoloog Klaas Schilder nie? Is dit teologies en
konfessioneel verantwoord om “jou kerk” as die
enigste ware kerk in ’n bepaalde land te beskou en
alle ander kerke (kerkgemeenskappe) as vals?
Die vrae oor die identiteit en die eenheid van die
kerk het my baie besig gehou. Schilder het beslis
raakgesien dat die ware kerk van die Here één kerk is,
en dat jy die eenheid van die kerk nie in ’n geestelike,
onsigbare identiteit kan opsluit nie. Die ware kerk is
ook die sigbare, die konkrete kerk. Schilder het inderdaad
van daaruit besluit dat “sy” kerk as enigste ware
kerk in die land beskou moes word. Sommige van sy
navolgers het dit nog sterker beklemtoon. My gedagte
is dat daarin te gemaklik gedink word oor die maakbaarheid
van die oplossing van die kerk se gebrokenheid.
Ek is oortuig van die suiwerheid van die motiewe in
die “Afscheiding” van 1834, maar ek is nie oortuig van
die sondeloosheid van daardie beweging nie. Ons posisie
in 1892, en die posisie van die “Vrygemaaktes” in 1944
kan ewemin as sondeloos verdedig word , al kan ’n mens
stel dat die gehoorsaamheid aan die Here in daardie
gebeure by ons vaders die deurslag gegee het.
Die verskeurdheid van die kerk moet wel nog altyd
’n ernstige sonde genoem word. ’n Mens kan oortuig
wees van die suiwerheid van jou kerklike posisie, tog
sal jy jou nietemin met al jou kragte wil inspan vir die
herstel van die eenheid van die kerk. Die valse kerk
verwys in Art. 29 van die Geloofsbelydenis nadruklik
na die Rooms-Katolieke Kerk van daardie eeu.
Ons moet nie al te snel met die bordjie “vals” na
ander kerke toe beweeg nie, maar al ons kragte mobiliseer
vir die sigbare eenheid van die liggaam van Christus.
Jy was self by sendingwerk in Suid-Afrika betrokke.
Hoeveel invloed, dink jy, het Kuyper op Suid-Afrika
uitgeoefen, teologies en polities? Sou iemand hom
ten regte op Kuyper kon beroep by die formulering
van die apartheidsbeleid – soos soms beweer word?
Ek was nie self ’n sendeling in Suid-Afrika nie, maar
ek het vir baie jare op die Sendingdeputate van die
CGKN gedien, en ek het baie betrokke gevoel by die
probleme wat die swart en blanke gereformeerdes in
daardie pragtige land ondervind het.
Ek het die pyn gevoel dat die GKSA in die Sinode
van Potchefstroom – ek was drie maal as gas op die
2008
januarie
Gesprek
sinode aanwesig - nie werklik die swart broeders as
medebroeders aanvaar en liefgekry het nie, terwyl hulle
vir my dierbare broeders geword het, nie minder as die
blankes nie.
Abraham Kuyper het stellig intensiewe invloed op
die Suid-Afrikaanse teologie en politiek uitgeoefen.
Dis baie interessant dat sy invloed in Suid-Afrika
nog baie jare sterk was toe sy boeke in Nederland nouliks
nog ’n sent werd was. Miskien is sy invloed op die
apartheidspolitiek van belang gewees. Dat jy jou op sy
gedagte van “soewereiniteit in eie kring” sou kon beroep
vir die politiek van geskeie ontwikkeling is vir my ’n
baie naïewe gedagte. Ek is dankbaar dat die invloed
van Kuyper en die invloed van die apartheidsideologie
tans in ’n groot mate agterhaal is.
Sinode 2006 van die GKSA – ’n sinode wat jy bygewoon
het – het ’n duidelike besluit geneem oor die
praktiese implementering van geografiese kerkvergaderings,
waaraan ondertussen hard gewerk word.
Beskou jy hierdie ontwikkeling meer Bybels verantwoord
as dié van die Algemene Sinode van Gereformeerde
Kere in Suidelike Afrika van 1965 wat die
een “wit”, een “bruin” en twee “swart” nasionale
sinodes ingesluit het?
Ek is beslis oortuig dat hierdie nuwe uitgangspunte
’n beter weg wys. Die praktiese probleme sal nou
op ’n gelykwaardige basis hanteer kan word. Die ou
struktuur van die Algemene Sinode het mooi gelyk, maar
het heeltemal nie gefunksioneer nie.
Die probleem van die Nasionale Sinode Potchefstroom
was vir my helder op die Sinode van 1994 by
die opheffing van Hammanskraal. Daardie besluit is baie
mooi, maar dit was ’n blanke besluit gewees. Dit het
“ons skool vir hulle” gebly. Die moontlikhede van die
nuwe kerkstruktuur sal veral in broederlike koöperasie
gevind moet word.
Mag die Here julle almal harte gee met heilige liefde
en kreatiwiteit.
Enigiets anders op die hart?
As teken van my verbondenheid met my broers en
susters in Suid-Afrika het ek my bes gedoen om
die antwoorde in Afrikaans te gee. Verskoon my dat ek
die skoon Afrikaanse taal ’n bietjie verrinneweer het. 1
My bede vir die hele GKSA is dat die Here sy ryke
seën sal bly gee en julle deur sy Gees trou sal maak aan
sy heilige Woord.
1 Ons sê baie dankie aan prof. Maris dat hy sy antwoorde in
Afrikaans gegee het. Die redakteur het wel hier en daar kleiner
veranderings aangebring. Red.
15

Fokusartikel Dr. André Grové (Klerksdorp-Noord)
Die nuwe jaar, 2008, lê soos ’n skoon bladsy voor ons –
waarop ons self gaan skryf en waarop vir ons geskryf gaan
word. In die nuwe jaar gaan sekere dinge met jou gebeur –
dinge waaroor jy nie beheer het nie, gebeure waaroor jy bly gaan
wees, en ander waaroor jy weer hartseer gaan wees.
Maar jy gaan ook sekere dinge láát gebeur. Jy gaan spesifieke
inisiatiewe neem en verantwoordelikhede nakom.
’n Onbekende toekoms – en tog!
16
2008 lê voor!
Toe Josua die leisels by Moses oorgeneem het om Israel die beloofde
land in te lei, was die toekoms vir hom en die verbondsvolk daar op
die walle van die Jordaanrivier geheel en al onbekend. Hulle het nie
geweet wat alles vir hulle wag nie. Van een ding was hulle egter baie
seker – God se belofte aan Josua: “Soos Ek by Moses was, so sal Ek
by jou wees. Ek sal jou nie in die steek laat nie, jou nie verlaat nie”
(Jos 1:5). God verander nie. Hy is gister en vandag en tot in
ewigheid dieselfde (Heb 13:8).
Ook in 2008 – elke dag van 2008! – sal Hy by jou wees, wat ook al op
jou pad mag kom. Al is wat elke dag in hierdie nuwe jaar met jou
gaan gebeur aan jóú onbekend – aan God is dit goed bekend. Én:
Soos wat Hy by Moses en Josua was, so sal Hy ook by jou wees.
Wat meer is: Hy ís nie net by jou nie. Hy is met jou besig. Hy hou jou
in die holte van sy almagtige, goddelike en alwyse hande vas. Wat jy
ook al doen, jy moet elke sekonde besef:
❏ Ek is van Hom diep afhanklik – soveel so dat as Hy die huis nie
bou nie, sal ek my huis nie gebou kry nie (Ps 127:1).
❏ Sonder Hom kan ek niks doen nie (Joh 15:5), maar mét Hom is
ek tot alle dinge in staat (Fil 4:13).
Juis omdat dit só is, moet ek in hierdie nuwe jaar my ou brose
lewetjie in God se almagtige hande plaas:
❏ As ek swak is – ja, alle mense is saam minder as niks (Ps 62:10) –
sal Hy vir my die krag en moed gee om my kop op te tel en
vorentoe te beur.
❏ As ek dwaas wil optree – en dít gebeur dikwels – sal Hy vir my
wysheid en perspektief gee en my lei sodat ek sy wil sal uitvoer.
Wat my omstandighede ook al mag wees, wat ek ook al aanpak – my
tye is in sy hand (Ps 31:16).
Buitendien kan ek al my
bekommernisse met vertroue
op Hom werp, want Hy sorg vir
my (1 Pet 5:7).
Neem hierby ook nog dat wat
ek doen, ek aan die Here kan
oorlaat, dan sal my planne
uitgevoer word (Spr 16:3).
Daarom kan ek elke dag voluit
lewe.
Makliker gesê as gedoen
Al die Bybelse beginsels is mooi
en troosvol. Maar as die
teëspoed van die lewe jou tref,
is dit nie so maklik om al die
duidelike tekste in die Woord
van God uit te leef nie. Omdat
ons almal vol sonde is, kan jy
redelik seker wees dat jy op
allerlei maniere die wind (soms
erg) van voor sal kry:
❏ ’n Groot operasie vir jou
(of jou huismense) wat jy
noodwendig moet ondergaan,
of miskien ly jy aan ’n
ongeneeslike siekte, dalk
verkeer jy in ’n groot
finansiële krisis. Dit is
werklikhede wat jy vas in
die oë moet kyk. Dis
hekkies waaroor jy sal moet
spring.
❏ Op geestelike en godsdienstige
gebied kan jy
seker wees die Satan gaan
jou nie uitlos nie. Hy is
steeds die brullende leeu
wat soek wie hy kan
verslind – en hy sal jou ook
2008
januarie

wil verskeur (1 Pet 5:8).
Daarby gaan jy ook nog
gebuk onder jou sondige
natuur – die goeie wat jy sal
wil doen, gaan jy nie
gedoen kry nie, en die
kwaad wat jy nie wil doen
nie, juis dit gaan jy doen.
Daar wag vir jou in die
nuwe jaar ’n stryd wat vir
jou baie dae net te veel
gaan voel.
Maar wees verseker: Al die
heerlike beloftes wat God
gemaak het, alles wat God vir
jou in sy Woord sê – waarna ons
hierbo gekyk het – is daar vir
jou om aan vas te hou.
Steek in elke krisis, by elke bult
wat jy moet oor, by elke huis
wat jy moet bou, by elke
Jordaan wat jy moet deur, by
elke onbekende vertrek wat jy
moet instap – steek elke keer
jou hand na God toe uit.
Vertrou Hom! Hy ís daar – vir
jóú! Hy sál jou help! Hy sál vir
jou krag en wysheid gee! En Hy
sal jou nie verwyt nie. Hy het só
belowe. Hy weet beter as jyself
hoe swak jy werklik is.
Wanneer jy moontlik in die
komende jaar by die oop graf
van jou geliefde gaan staan, kan
jy seker wees: Die Here sal daar
by jou wees. Deur sy Heilige
Gees sal Hy jou vertroos. Met
die oog van die geloof sal jy by
dié graf verby kan kyk en sien:
Wie in Jesus Christus glo, lewe
al het hy ook gesterwe (Joh
11:25)
Vreugdes
Die lewe bestaan darem nie net
2008
januarie
Fokusartikel
uit ’n klomp hartseer en beproewings nie – veral nie die lewe van ’n
gelowige nie. Moontlik wag daar ’n pragtige troue vir jou en jou
dierbares, of die vooruitsig op ’n nuwe verbondskindjie, of ’n
kleinkind.
Dalk sien jy uit na ’n oorsese reis, of om ’n jarelange vriend of
familielid weer te ontmoet. Straks kan jy in die jaar wat kom jou
kennis met studies verryk in een of ander vakgebied waarin jy jou
met vreugde “in u lig” kan verdiep.
Maar die eintlike vreugde wat vir jou in die nuwe jaar wag, lê daarin
– en daarna kan jy jou werklik met groot verlange uitstrek – dat jy
jou kan verlustig in God se Woord!
❏ Lees sy Woord – en groei in jou geloof in Jesus Christus (Ps 1).
❏ Bepeins en vul jou gedagtes met die heerlike en vasstaande
beloftes wat God ook aan jou gemaak het (Jos 1:8, Ps 119:11).
❏ Dink aan die wonderdade wat God gedoen het (Ps 105:5).
Beleef ook die vreugde om jou lig te laat skyn, en iets, ja, sommer
baie, vir ander mense te beteken. Getuig tydig en ontydig van Jesus
Christus en van alles wat Hy vir jou beteken. Besoek ’n sieke of
bejaarde. Gaan soek ’n eensame op. Wees opreg vriendelik en gee ’n
warm glimlag aan ’n terneergedrukte. Dra die vrug van die Heilige
Gees. Wees ’n lig. Wees sout wat smaak gee.
As jy aan die einde van 2008 kom en terugkyk, sal jy besef en kan sê:
❏ Die Here was goed vir my.
❏ Dit was vir my goed om naby God se lewe.
❏ Hy het my gedra en versorg.
❏ Hy het my elke dag in sy liefde toegevou (Ps 32:10).
Al gaan 2008 verby – God se liefde en die ewige lewe sal nooit
verbygaan nie. k
17

Fokusartikel
18
Die nuwe lewe in Christus
•teenoor godsdienstige formalisme •
In 2 Timoteus 3:5 skryf Paulus oor die mense
van die laaste dae: “Hulle sal nog die uiterlike
skyn van die godsdiens hê, maar die krag van
die godsdiens sal hulle nie ken nie.”
Twee dele van godsdiens
Hiermee word gesê dat godsdiens uiteraard uit
twee dele bestaan, naamlik die sigbare uiterlike
en die innerlike deel daarvan.
• Godsdiens het, soos ’n mens, ’n buitekant:
daar moet georganiseer en geadministreer
word. Daar is gewoontes en gevestigde
tradisies. Daar is vergaderings, besluite en
notuleboeke. Daar is reëls en ooreenkomste.
Daar is geboue, geld en ander besittings.
Daar is organisatoriese strukture en orde.
Die kerk is nie ’n spook nie, maar ’n sigbare
gestalte.
• Maar in Godsdiens moet dit gaan om
innerlike krag, naamlik die krag van God
wat in en deur gelowiges werk. Ons word
met God versoen, ons sondes word vergewe,
die Heilige Gees woon en werk in ons, ons
bid, aanbid en dien God. Jy word verander
tot ’n nuwe mens wat breek met sonde en
verkeerdhede. Jy leef ’n totaal nuwe lewe
waarin God sentraal is. Die kerk is God se
seën vir die wêreld.
Buitekantgodsdiens
Die mense van die laaste dae sal wel die uiterlike
skyn van die godsdiens hê, maar terselfdertyd
selfsugtig, geldgierig, grootpraterig en verwaand
wees. Hulle sal beledigend teenoor hulle medemens,
ongehoorsaam aan hulle ouers wees,
ondankbaar en ongodsdienstige wees. Hulle sal
liefdeloos en onversoenlik wees, kwaadpraters,
bandeloos en wreed wees; sonder liefde vir die
goeie, verraaiers, roekeloos en hooghartig wees (2
Tim 3:2-4), maar met die uiterlike skyn van die
godsdiens.
Hulle godsdiens is nie ’n vernuwende krag in hulle
lewe nie, maar laat hulle toe om onbekeerd te bly,
soos die wêreld te word.
Hulle doop en katkiseer, lê belydenis van geloof af
en hou eredienste sonder dat hulle daardeur tot
nuwe mense van God getransformeer word. Die
formalistiese godsdiens kan getipeer word deur
drie begrippe:
• institusionalisme: die kerk is dan net ’n
menslike organisasie wat op grond van
menslike insig gedryf word;
• verbondsoutomatisme: as my ouers kinders van
God was, is ek dit ook; as ek gedoop is, is ek
’n Christen, al het ek nie ’n persoonlike
verhouding met God nie;
• neo-fariseïsme: die kerk word gedryf deur reëls
en regulasies, sonder ’n lewende verhouding
met God.
Kraggodsdiens
Ds. Chris Hattingh (emeritus, Randburg)
Ware godsdiens, met uiterlike gestalte en al, is
kraggodsdiens.
Om dit baie kort te stel: in kraggodsdiens praat
God, openbaar Hy Homself, maak Hy Hom aan
ons bekend deur sy Woord, die Bybel. Maar hy
dra die boodskap van die Bybel in ons in deur die
Heilige Gees.
Van ons kant neem ons dit wat Hy oor Homself
leer en openbaar, in ons harte in sodat dit ons van
binne uit verander om aan sy beeld gelyk te word.
Ons praat ook met God deur te bid, en Hy
antwoord. Ons aanbid Hom. Ons offer aan Hom
is ons liefde, dankbaarheid en gehoorsaamheid.
In kraggodsdiens gaan dit om praat en antwoord.
Kraggodsdiens is ’n transformerende mag in jou
lewe. Jy kan nie godsdienstig wees en in dieselfde
asem soos die mense van die laaste dae leef nie. k
2008
januarie

Ds. Landman Vogel (Walvisbaai, Namibië)
2008
januarie
Fokusartikel
Met die NUWE mens beklee
Die opdrag om met die nuwe mens beklee
te word, kom twee keer in die Bybel voor.
Die eerste keer in Efesiërs 4:24 en dan ook
in Kolossense 3:10 (beide in die 1953-vertaling). In
Romeine 13:14 staan dat die gelowige hom met die
Here Jesus Christus moet beklee. Die betekenis van
hierdie uitdrukkings kom baie duidelik na vore in
die 1983-vertaling vir dieselfde verse:
➢ om met die nuwe mens beklee te word, beteken
om as nuwe mens te lewe;
➢ om met Jesus Christus beklee te word, beteken
om soos ’n volgeling van Jesus Christus te lewe.
Omdat so ’n lewenswyse nie ’n natuurlike optrede
van die mens is nie, kom die oproep om te verander
dikwels in die Bybel voor. Die mees algemene woord
hiervoor is bekering. Enkele voorbeelde:
➢ Jesaja 55:7: “Die goddelose moet sy verkeerde
pad laat staan ...”
➢ Esegiël 18:23: “Dit is my wil dat hy (die goddelose)
hom bekeer van sy verkeerde dade en dat
hy bly lewe.”
➢ Hosea 14:2: “Keer terug na die Here ... want jy
het geval deur jou sonde.”
➢ Sagaria 1:3: “Bekeer julle tot My, sê die Here,
dan sal Ek weer by julle wees.”
➢ Matteus 18:3: “As julle nie verander en soos kindertjies
word nie, sal julle beslis nie in die koninkryk
van God kom nie.”
➢ Lukas 13:3: “As julle nie bekeer nie, sal julle ...
almal omkom.”
➢ Handelinge 3:19: “Bekeer julle en kom tot inkeer.
Dan sal God julle sondes uitwis.”
Die letterlike betekenis van die woord in die Ou Testament
(Hebreeus) en die Nuwe Testament (Grieks)
wat meestal met bekeer vertaal word, is omdraai of
terugdraai. In dié sin beteken bekering dus ’n omdraai
of terugdraai na God toe.
In die beeldspraak van Efesiërs 4:24, Kolossense 3:1
en Romeine 13:14, word die bekeringsdaad verduidelik.
In hierdie artikel word slegs op Esegiël 4:24
ingegaan: “Beklee julle met die nuwe mens”, of dan:
“Lewe as nuwe mens.”
Die hele paragraaf (vs 17-24) beklemtoon dat gelo-
wiges nie kan lewe soos in die verlede nie. Hulle
kan nie langer soos ongelowiges wees nie. Daarom
moet iets drasties in hulle lewens plaasvind. Hulle
moet bekeer. Hoe moet hulle bekeer? Hulle moet
hulle beklee met die nuwe mens. Om dit te kan doen,
is daar egter ’n pad om te loop. Drie dinge wat absoluut
noodsaaklik is:
➢ trek eers die ou mens uit soos ’n mens ou, vuil
klere uittrek (22);
➢ word innerlik vernuwe (23)
➢ trek dan die nuwe mens aan soos nuwe, skoon
klere (24)
Die ou mens wat moet uitgetrek word
Paulus sê: “Moenie langer soos heidene lewe nie.”
Die rede: hulle gedagtes lei tot niks, omdat hulle
verstand verduister is. Daarom volhard hulle in hulle
onkunde en doen hulle ook die skokkende dinge wat
hulle doen (19).
Tog is dit ook waar dat daar onder die heidene (veral
onder die Grieke destyds) groot denkers was. Hulle
het gedagtes uitgespreek wat vandag nog bestudeer
19

Fokusartikel
word. Hulle het egter die denke oorbeklemtoon. Niks is aanvaar tensy
dit nie met die denke, die mense se verstand, ooreengestem het nie.
Die evangelie van Jesus Christus was dus vir hulle ’n dwaasheid. Die
boodskap van Jesus se kruisiging vir die sondes van God se kinders
was vir hulle onaanvaarbaar. Met reg kon hulle stel dat die evangelieboodskap
van Christus geen groot denkstruktuur bevat nie. Paulus het
dit al self in Galasiërs 11:11 aangekondig: “Die evangelie wat ek verkondig,
is nie deur ’n mens uitgedink nie ... Jesus Christus het dit in ’n
openbaring aan my gegee.”
Die vastigheid van die evangelie lê juis daarin dat dit van God self af
kom:
➢ Die ongelowiges dink nie waar dit vandaan kom nie. Daarom lei
hulle eie gedagtes tot niks.
➢ Hulle verstand is verduister. Nie Jesus nie, maar die bose setel
daar.
➢ Hulle volhard in hulle onkunde, en het afgestomp en losbandig
gelewe. Nie God se wil nie, maar hulle eie denke (wil) word nagevolg.
Paulus is besig om mense op te roep om hulle van so ’n heidense lewenswyse
te bekeer. Met die ongelowiges as voorbeeld is sy oproep om te
breek met die ou sondige mens wat deur sondige begeertes verteer
word. Soos ’n mens ’n vuil kledingstuk uittrek, moet hierdie losbandige
lewenswyse, wat so eie is aan die ongelowiges, uitgetrek word.
Die tweede eis vir bekering – word innerlik vernuwe: Julle gees en
gedagtes moet ook nuut word (23)
Dit is opvallend dat die gelowiges veral ten opsigte van hulle innerlike
gesindhede anders as die ongelowiges moes wees.
Van die heidene (ongelowiges) is gesê dat hulle hardnekkig in hulle
onkunde volhard (18). Dit het dus om meer as net gebrek aan kennis
gegaan of om die evangelieboodskap te verstaan. Dit het by hulle ook
gegaan om die innerlike gesindheid van verharding teen God se
toenadering. Die verharding teen God se toenadering was ’n doelbewuste
wegdraai van God se liefdevolle opsoek na hulle. Hulle wou nie
hoor of verstaan nie. Daarom was hulle doof vir die boodskap van God
se genade in Jesus Christus: Paulus sê hulle het afgestomp geraak.
Daarom het hulle hul so maklik oorgegee aan losbandigheid om al wat
vuil is, te doen (21).
Bekering is nie ’n uiterlike demonstrasie nie. Die vernuwing moet eerstens
innerlik wees. Dit is daar waar die ongelowiges se optrede al verkeerd
geloop het – by hulle gedagtes en beplanning. Dit is waar die
Christen moet vernuwe.
By die ongelowige gaan alles om homself, hoe hy die begeertes van sy
sondige gemoed kan bevredig. By die nuwe mens (bekeerde mens)
moet ’n heeltemal nuwe lewensbeskouing wees. Hy moet begin dink
hoe hy God met sy lewe kan behaag, hoe hy kan lewe in ooreenstemming
20
met die eise van die evangelie.
Dus, veral wat sy gemoed betref,
moet daar ’n omdraai wees, ’n terugdraai
na God toe.
Die derde eis vir bekering: trek
die nuwe mens aan soos skoon,
nuwe klere
Die ou klere moet uitgetrek
word. In die plek daarvan moet
die nuwes kom. “Breek met die
ou sondige mens in julle (22) ...
lewe as nuwe mens wat as die
beeld van God geskep is” (24).
’n Belangrike vraag is of hierdie
nuwe lewenshouding ’n eindbestemming
is. Het iemand op
daardie betrokke dag en datum
die ou klere uitgetrek, die nuwes
aangetrek en nou lewe hy onbesorg
die lewe van die nuwe mens?
Paulus het so tot bekering gekom
op die Damaskuspad (Hand 9).
Die groot vervolger van die kerk
het daarna vir die Koning van die
kerk gevra: “Wat moet ek doen,
Here?” (Hand 22:10). Na sy
bekering het Paulus egter ontdek:
“Die goeie wat ek wil doen, doen
ek nie, maar die slegte wat ek nie
wil doen nie, dit doen ek” (Rom
7:19). Die rede vir hierdie stryd
in die bekeerde Paulus was die
sonde wat in hom woon (Rom
7:20)
Wat is bekering dan? Dit gebeur
soms by ’n gelowige dat hy hom
daadwerklik van een of ander
sonde moet bekeer. Dit kan egter
ook gebeur dat ’n ongelowige gelowig
word op ’n bepaalde dag en
dan nie meer sonde wil doen nie.
Dan volg by beide die voortgesette
stryd daarteen, soos by Paulus,
om bekeerd te bly.
Dit is daarom ’n daaglikse stryd
wat met baie gebede gepaard
gaan, teen ou en nuwe sondes,
2008
januarie

want: “Julle vyand, die duiwel,
loop rond soos ’n brullende leeu,
op soek na iemand om te verslind”
(1 Pet 5:8).
Die lewe as nuwe mense wat as
beeld van God geskep is, beteken
dus om steeds te breek met die
ou, sondige mens. Daarom is die
beeld van die ou en nuwe klere
so treffend. Nuwe klere raak ook
oud en vuil. Dan moet daar maar
steeds weer nuut en skoon aangetrek
word.
Hoe lyk die praktyk oor bekering?
Die probleem by die kerk
is dat daar nie, soos Paulus kon
gedoen het, vir alle lidmate wie
se name op die kerk se boeke
staan, gesê kan word: Julle het
Christus leer ken (20) nie. Trek
nou die ou en sondige klere uit
en trek nuwe, skoon klere aan
(22, 24). By heelwat kerklidmate
is daar nog steeds ’n duister verstand
(18), ’n volharding in on-
2008
januarie
Fokusartikel
kunde (18) en ’n afgestompheid (19) te bespeur. Is dit dan vreemd dat
diegene nog steeds ongelowige trekke vertoon – los van God en sy
kerk?
Paulus se oproep vir hulle en diegene wat nie langer soos ongelowiges
wil lewe nie, is: Lewe nou soos nuwe mense, want:
➢ julle het Christus leer ken (20);
➢ julle het van Hom gehoor (21);
➢ julle is onderrig volgens die waarheid wat in Jesus is (21).
Die probleme van die moderne kerk is oorbekend:
➢ sommige lidmate leer nie Christus ken nie;
➢ hulle kom luister (hoor) nie meer na sy Woord nie;
➢ die onderrig volgens die waarheid wat in Jesus is, is nie meer deel
van hulle lewenswyse nie.
Daarom kry hulle nie die ou kleed af en die nuwe kleed aan nie.
Om te kan bekeer, is kennis nodig. Deur kennis leer sondaars nie slegs
hoe groot God se genade is nie, maar ook hoe hulle dankbaar teenoor
hierdie genade moet staan.
Net soos in Paulus se tyd, is daar vir gelowiges en ongelowiges van
2008 in die stryd teen die sonde net een oproep: Trek die ou mens uit
en trek die nuwe mens aan.
Lewe dan soos bekeerdes – soos mense wat Christus ken. k
21

Fokusartikel Prof. Paul de Bruyn (emeritus, Potchefstroom)
22
’n Nuwe gebod
Vermelding daarvan
Op twee plekke in die Nuwe Testament is
daar sprake van ’n nuwe gebod wat aan
die gelowiges gegee is. In Johannes 13:34
sê Christus aan sy dissipels: “Ek gee julle ’n nuwe
gebod: julle moet mekaar liefhê. Soos Ek julle liefhet,
moet julle mekaar ook liefhê”. In 1 Johannes 2:7-10
skryf die apostel: “Geliefdes, dit is nie ’n nuwe gebod
wat ek aan julle voorskrywe nie, maar ’n ou gebod
wat julle van die begin af gehad het. Die ou gebod is
die boodskap wat julle gehoor het. Tog is dit ook ’n
nuwe gebod wat ek aan julle voorskrywe. Dat dit
werklik so is, is te sien in Jesus en ook in julle, want
die duisternis is aan die verbygaan, en die ware lig
skyn alreeds. As iemand beweer dat hy in die lig is,
maar hy haat sy broer, is hy nog steeds in die duisternis.
Wie sy broer liefhet, bly in die lig, en daar is
niks wat hom laat struikel nie.”
’n Nuwe gebod met ou wortels
In die Nuwe Testament word daar twee woorde
aangetref wat nuutheid aandui. Die een woord, neos,
dui iets aan wat tevore nog nooit daar was nie. Die
ander woord, kainos, dui iets aan wat tevore wel daar
was, maar wat nou nuut is omdat dit ’n nuwe gedaante
het, ’n nuwe motivering, ’n nuwe fondament
of ’n dieper betekenis gekry het.
In beide aangehaalde gedeeltes word die laaste
woord gebruik as daar verwys word na ’n nuwe
gebod. Dit beteken dat die gebod wat Christus gee
en wat Johannes voorskryf wel tevore op ’n bepaalde
wyse bestaan het, maar dat Christus deur sy selfopofferende
liefde daaraan ’n nuwe betekenis gegee
het. In die lig hiervan kan ons verstaan waarom Johannes
sê dat dit ’n nuwe gebod is wat hy aan hulle
voorskryf, maar dat dit in ’n bepaalde sin tog ook ’n
ou gebod is (1 Joh 2:7-10).
Hierdie nuwe betekenis wat Christus aan die gebod
gegee het, het veral te doen met eerstens die
mense op wie dit van toepassing is, en tweedens die
motivering wat daarvoor gegee word.
Die gerigtheid van die nuwe gebod
Die vraag is nou: Wat behels hierdie nuwe gebod?
Uit die aangehaalde gedeeltes is dit duidelik
dat in hierdie gebod broederliefde (insluitend: susterliefde)
van die gelowiges geëis word, dit wil sê die
onderlinge liefde van gelowiges teenoor mekaar. En
die woord wat hier vir liefde gebruik word, dui die
sterkste vorm van liefde aan, naamlik selfverloënende
liefde (agape).
Broederliefde moet hier van naasteliefde onderskei
word. Dat die Here van die mens eis om sy
naaste lief te hê soos homself, is niks nuuts nie. Hierdie
gebod word in die Ou en Nuwe Testament baie
duidelik aan ons voorgehou (Lev 19:18; Matt 22:39;
Luk 10:27). En die gelykenis van die barmhartige
Samaritaan toon ook op onmiskenbare wyse aan dat
jou naaste letterlik almal is wat die Here jou laat
teëkom, ongeag tot watter volk of ras die persoon
behoort (Luk 10:5-37).
Met broederliefde as eis van die nuwe gebod
word egter ’n meer beperkte groep mense bedoel,
naamlik jou medegelowiges. Omdat hulle geloofsgenote
is wat ook deel het aan die verlossing deur Jesus
Christus, moet teenoor hulle op ’n besondere wyse
liefde betoon word. Dit beteken dat, terwyl die eis
tot naasteliefde vir die gelowige nooit opgehef word
nie, maar altyd geldend bly, daar tog ’n besondere
liefde teenoor medegelowiges betoon moet word.
’n Mens kan aanvaar dat dit ook is wat Paulus bedoel
as hy skryf: “Solank ons die geleentheid het, moet
ons dus aan almal goed doen, veral aan ons medegelowiges”
(Gal 6:10).
Hierdie gebod is dus nuut omdat dit op ’n nuwe
kring, ’n spesifieke groep mense betrekking het,
naamlik almal wat in Christus glo. Daarin verskil
dit van die gebooie wat op daardie stadium onder
die Jode bestaan het.
In die Kategismus (HK So 21:55) word by hierdie
nuwe gebod aangesluit, want daarin bely ons dat
die gemeenskap van die heiliges onder andere beteken
dat elke gelowige wat met die Here Christus gemeenskap
het, verplig is om sy gawes gewillig en
met vreugde tot nut en saligheid van die ander gelowiges
aan te wend.
Die motivering vir die nuwe gebod
Hierdie gebod vloei voort uit die liefde van
Christus soos dit in sy lyde en sterwe tot ons verlossing
geopenbaar word. Christus self dui hierdie rede
vir die gee van die nuwe gebod aan sy dissipels en
deur hulle aan al die gelowiges soos volg aan: “Soos
Ek julle liefhet, moet julle mekaar ook liefhê” (Joh
13:34).
Vroeër, soos reeds aangedui, het die gebod
reeds bestaan as naasteliefde met ’n besondere gerigtheid
van die Israeliete teenoor mekaar (Lev
2008
januarie

19:16-18). Maar met die verlossing deur Christus
het die gebod, naas ’n nuwe gerigtheid, ook ’n nuwe
motivering gekry. Omdat die gelowiges aan Christus
verbind is deur geloof en liefde, is hulle ook aan
mekaar verbind om die huisgesin van God te vorm
(1 Tim 2:15). En soos daar in ’n normale huisgesin
’n besondere band tussen broers en susters is, so
moet dit ook in die kerk as huisgesin van God wees.
Daarom geld die nuwe gebod van broeder- en susterliefde
in die besonder vir die gelowiges onderling.
Die vraag kan nou ontstaan: Watter mens is in
staat om aan die geweldige eis van die nuwe gebod
te voldoen? Christus het ons so liefgehad dat Hy
aan die kruis die verskriklikste lyde en die smarte
van die hel verduur het. Kan ons mekaar volgens sy
nuwe gebod ooit so liefhê as wat Hy ons liefgehad
het en nog liefhet? Nee, ons kan nie, en ons weet
dit. Daarom moet ons dit volgens Romeine 8:3 en 4
so verstaan dat Christus in ons plek ook hierdie nuwe
gebod van Hom nagekom het.
Maar juis daarom moet ons uit dankbaarheid
teenoor Hom hierdie nuwe gebod van broeder- en
susterliefde so getrou as moontlik nakom. Uit die
indikatief (wat Hy gedoen het) vloei die imperatief
(wat ons moet doen) voort. En as ons deur die Heilige
Gees aan Hom verbind is soos die ranke aan die
wingerdstok, sal ons nie anders kan en wil doen as
om mekaar as broers en susters in die Here lief te
hê nie (Joh 15:1-13). Dit is die nuwe glans en gloed
wat Christus self aan hierdie nuwe gebod gee.
Die voorwaarde vir die onderhouding daarvan
Die nuwe gebod van broeder- en susterliefde
kan volgens die bedoeling van Christus alleen onderhou
word deur iemand wat verlos is van die ou sondige
lewe en deel gekry het aan die nuwe lewe wat
Christus vir ons bewerk het. Daaraan kry ons deel
deur die werking van die Heilige Gees deur wie God
sy liefde in die harte uitgestort het (Rom 5:5). Of
om dit duideliker te stel: Die gebod kan slegs onderhou
word deur mense in wie die Heilige Gees die
wedergeboorte en bekering tot stand bring deur hulle
aan Christus te verbind. Dan word die gebod ook
nie onderhou op grond van uiterlike dwang nie, maar
veral op grond van innerlike drang (Eseg 36:26, 27).
Sonder die band aan Christus is die onderhouding
van die gebod óf skynheiligheid óf blote humanisme.
Vanweë die sondige aard van die mens, wil hy
uit homself nie die gebooie van God onderhou nie.
Deur die wedergeboorte en bekering word hy egter
vernuwe en daartoe gebring om dit te wil doen (vgl
DL 3/4:11). Dit kom dus daarop neer dat die nuwe
gebod in die Bybelse sin van die woord slegs deur
“nuwe” mense onderhou kan word. Dit sluit aan by
2008
januarie
Fokusartikel
die uitspraak van Paulus: “Iemand wat aan Christus
behoort, is ’n nuwe mens” (2 Kor 5:17).
Die implikasie van die nuwe gebod
Indien ’n persoon wedergebore en bekeer is,
werklik in Christus glo en Hom met liefde en dankbaarheid
dien, sal die lewe vir hom Christus wees
(Fil 1:21; Gal 2:20). Hy sal dan in sy lewe konkreet
die beeld van Christus vertoon (Rom 8:29). Met
so ’n gesindheid sal hy volgens Johannes ook ervaar
dat dit nie moeilik is om die gebooie van die Here
te gehoorsaam nie (1 Joh 5:3) – ook nie die nuwe
gebod wat Christus aan die gelowiges gegee het
nie.
Dit sal nie vir ons swaar wees om medegelowiges
wat ons leed aangedoen het te vergewe nie,
as die vergewende liefde wat God in Christus aan
ons betoon het, ’n permanente stempel op ons lewens
afgedruk het. Dit sal nie vir ons moeilik wees
om in diens van God en ons medegelowiges op te
offer nie, as die groot offer van Christus om ons
ontwil vir ons ’n aangrypende werklikheid is.
Dit sal ons nie geestelik ontwrig om die minste
te wees nie, al het ons die reg aan ons kant, as ons
lewe uit die gelowige wete dat die heilige God wat
ten volle die reg aan sy kant gehad het, tog in Christus
die minste geword het en na ons toe gekom het
om ons te red. Dit sal nie vir ons ’n probleem wees
om medegelowiges wat vyandig teenoor ons opgetree
het, lief te hê nie, as ons daagliks lewe uit die
verwondering dat Christus vir ons gesterf het toe
ons nog vyande was (vgl. Rom 5:10).
So moet die nuwe gebod van Christus in ons
lewens gestalte kry.
Die getuienis wat uitgaan
Die onderhouding van die nuwe gebod sal vir
die gelowiges ’n getuieniswaarde teenoor buitestanders
hê. Dit blyk daaruit dat direk nadat Christus
die nuwe gebod aan sy dissipels gegee het (Joh
13:34), Hy daarvan aan hulle sê: “As julle mekaar
liefhet, sal almal weet dat julle my dissipels is” (Joh
13:35). Ons liefde vir mekaar is dus die merkteken
of herkenningsteken van ons identiteit as gelowiges
waardeur ons in die wêreld bekend sal staan. As
die mense dus die gelowiges se liefdevolle diens
aan mekaar en opoffering vir mekaar sien, sal hulle
die beeld van die Here Jesus in ons sien omdat Hy
so ’n selfverloënende liefde teenoor sondige mense
betoon het.
Hoe wonderlik sou dit nie gewees het as hierdie
getuienis altyd van ons uitgegaan het nie! Met die
gesindheid van hierdie nuwe gebod moet ons as
gelowiges die nuwe jaar tegemoetgaan. k
23

Fokusartikel Ds. Koos Cloete (Koster)
24
Ons is deel van ’n nuwe
Wanneer ons in hierdie artikel gaan handel oor die skoonheid
van die nuwe verbond, is dit miskien nodig om net eers iets
te sê oor die oue wat volgens Hebreërs 8:13 “uitgedien”
geraak het en “gou sal verdwyn”.
In die algemeen sou ons van enige verbond kon praat as ’n ooreenkoms
wat God as meerdere party aangaan met ’n persoon of ’n groep persone.
Die hart van alle verbonde is die belofte: “Ek sal vir julle ’n God wees,
en julle sal vir my ’n volk wees.” Binne die konteks van hierdie artikel
verwys die begrip “ou verbond” veral na die verbond wat God by Sinai
met die volk Israel opgerig het (Eks 24). Let op enkele van die plegtige
handelinge wat met die verbondsluiting by Sinai gepaardgegaan het:
• Van die jong Israeliete word gestuur om bulle as brandoffers en
maaltydoffers vir die Here te offer (vs 5). Die helfte van die bloed
word op die altaar gesprinkel: dit is die Here se deel. Die ander
helfte het Moses in bakke bewaar. Daarmee sal straks die volk (die
ander party) besprinkel word.
• Moses sprinkel die bloed op die volk terwyl hy sê: “Dit is die bloed
van die verbond wat die Here op grond van al hierdie gebooie met
julle gesluit het” (vs 8).
• Moses, Aäron, Nadab, Abihu en 70 leiers van Israel klim op die
berg en hulle sien die God van Israel (vs 9).
• Op die berg word ’n offermaaltyd gehou en alles adem God se
nabyheid en goedheid (vs 11). ’n Wonderlike toestand van sjalom
(vrede) het tussen God en sy volk geheers. Let daarop dat dit een
van die eienskappe van ’n verbond is dat die toestand wat deur die
sluiting daarvan intree, as “sjalom” beskryf word. Die woord beteken
soveel as “geheelheid”. Daar ontstaan tussen die verbondspartye
’n nuwe toestand van omvattende heelheid en harmonie
waarvan beide partye intense vreugde geniet (Jer 2:2, 3).
Die noodsaak van ’n nuwe verbond
verbond
Ten spyte van die skoonheid en volmaaktheid van die Sinaïtiese verbond,
het dit misluk as gevolg van Israel se sonde. Opeenvolgende
geslagte het jammerlik gefaal in die nakoming van húlle deel van die
verbond. Hulle het nagelaat om vir die Here ’n volk te wees. Die sjalom
is deur die volk se ontrou versteur, en daarom kon Hy ook nie vir hulle
doen wat Hy belowe het nie. Israel het die verbond vergeet en homself
in die ondergang van die ballingskap gestort.
Terwyl die profete die volk en hulle leiers oor hulle sondes gestriem
het, het hulle egter ook geprofeteer oor ’n vrederyk wat sou aanbreek
as vrug van ’n nuwe verbond (Jer 31:31-34). Dit is die verbond waartoe
ú behoort en wat vir u berei is deur die ontsaglike gebeure van Goeie
Vrydag en Paassondag heen. In
die plek van die hoëpriester wat
elke jaar een keer in die allerheiligste
afdeling van die tempel ingegaan
het om vir die volk versoening
te doen, het God se volmaakte
Hoëpriester net een maal
in die heiligdom van Golgota ingegaan
om ’n ewige verlossing te
bewerk vir almal wat in Hom glo
(Heb 9:12).
Wie behoort tot die nuwe verbond?
In sy aankondiging sê Jeremia
(31:31) dat die Here “met Israel
en Juda ’n nuwe verbond sal
sluit”. In die Nuwe-Testamentiese
vervulling van die profesie lê die
grense egter veel wyer en gaan dit
oor die “ware Israel”, die geestelike
nageslag van Abraham wat
uit al die volke van die aarde deur
God se uitverkiesende liefde geroep
en getrek word. So word die
profesie van Genesis 12:3 vervul
dat in Abraham “al die volke van
die aarde geseën sal wees”.
Let in hierdie verband (in Johannes
12) op die progressiewe verbrokkeling
van die dik mure wat
met die roeping van Abraham in
Genesis 12 rondom Israel gebou
is. Voorlopig sou net húlle kon
drink uit die stroom van God se
verbondsliefde.
Maar nou ... as Jesus ses dae duskant
die epogmakende gebeure
van die eerste Goeie Vrydag
staan, kan die mure begin verbrokkel
sodat die water van heil
kan deurbreek na al die nasies
toe: van Jerusalem ... deur Judea
2008
januarie

en Samaria ... tot in die uithoeke
van die wêreld (Hand 1:8):
• Eers ontvang Jesus koningseer
uit die hand van ’n individu
as Maria sy voete met
nardusolie salf (Joh 12:1-8).
• Dan betoon die “groot menigte”
Jode eer aan die Koning
wanneer Hy Jerusalem
op ’n donkie binnery (Joh
12:12-19).
• En ten slotte kom ook die
Grieke as verteenwoordigers
van die heidendom om Jesus
te ontmoet en koningseer
aan Hom te betoon (Joh
12:20-26). Nou mag ook ú u
dors kom les by Hom wat op
die groot dag van die huttefees
uitnodigend geroep het:
“As iemand dors het, laat hy
na My toe kom en drink”
(Joh 7:37).
Die nuwe verbond is veel beter as
die oue
2008
januarie
Fokusartikel
Gedagtig aan Jeremia 31:31 noem Paulus homself in 2 Korintiërs 3:6
“bedienaar van ’n nuwe verbond, nie van die letter nie, maar van die
Gees”. Hierdie nuwe verbond oortref die oue verreweg in heerlikheid
(2 Kor 3:9). Dit vervang ook die oue, maar dit sien nie neer op die oue
nie. Inteendeel: dit sê juis wat die diepste bedoeling van die oue was.
Kenmerkend van die nuwe verbond is dat nou nie meer die letter (die
wet) nie, maar wel die Gees die allesbeheersende en allesvervullende
gawe is. Die oue is opgelê deur ’n gesag van buite, terwyl die nuwe tot
stand gebring is deur ’n gesag wat aan die binnekant, in die hart, werk.
Die wet stel dus regverdige eise en bring (met reg) die dood as straf
oor diegene wat nie aan sy eise voldoen nie (vs 7). Die Gees stel ook
eise as Hy oproep tot ’n heilige en gehoorsame lewe, maar as die barmhartige
Vriend van die Bruidegom staan Hy die bruidskerk by en skenk
Hy aan haar lede die krag en die lus om mense te wees na God se
bedoeling.
Die ryke inhoud van die nuwe verbond waartoe u behoort
Toe die Here by Sinai die ou verbond met Israel gesluit het, het dit
plaasgevind binne die konteks van die verlossing uit die slawehuis van
Egipte. Intussen het die sjalom as gevolg van Israel se sonde verlore
gegaan. Toe Jeremia die nuwe verbond aangekondig het, was dit ’n tyd
van ellende, ’n “tyd van swaarkry vir Jakob” (Jer 30:7).
Daarom gaan die sluiting van die nuwe verbond gepaard met ’n tweede
eksodus: die verlossing uit die slawehuis van die sonde waarvoor die
25

Fokusartikel
bloedoffer van God se Paaslam
nodig was. Deur hierdie verbond
kom daar ’n nuwe verhouding tot
stand tussen God en sy volk.
In Hebreërs 8:10-12 word die
drievoudige skoonheid van hierdie
nuwe verhouding uitgespel:
• “Ek sal hulle my wette in die
verstand gee. Op hulle harte
sal Ek dit skrywe.” Hier is dus
sprake van ’n totale hartsverandering.
Vantevore het die
volk die wet uit hulle hoofde
geken. In Deuteronomium
6:6-9 word selfs uitvoerige
voorskrifte gegee om seker te
maak dat die volk voortdurend
aan “hierdie gebooie”
herinner sal word. Daar was
egter geen waarborg dat dít
wat gememoriseer is, ook gedóén
sou word nie. By Sinai
het Moses pas die wet op
kliptafels ontvang, of die volk
het in sondige vergeetagtigheid
om ’n goue kalf gedans!
Maar nou, by die sluiting van
die nuwe verbond, gee God
aan sy uitverkorenes ’n nuwe
hart! Esegiël sê in sy profesie
dat die hart van klip deur
God verwyder word, en dat
Hy in die plek daarvan ’n
hart van vleis gee (11:19). Dit
beteken dat u nou deur die
wederbarende werk van die
Heilige Gees ’n hart het wat
warm klop en sensitief is vir
26
die eise van God se wet! Meer nog: u kan deur die liefde van u
Vader gedring word om wetsvervullend te lewe ... uit dankbaarheid!
• “Hulle almal, klein en groot, sal my ken.” Stel u soveel skoonheid
voor ... dat niemand meer nodig het om vir sy broer of medeburger
te sê: “Jy moet die Here ken” nie. Want almal, klein en groot sál
Hom ken! Natuurlik gaan dit hier om iets veel meer as net maar ’n
algemene erkenning van God en sy verbond. Die klem is op die
persoonlike kennis wat elke lid van die nuwe verbondsgemeenskap
van die Here sal hê, danksy die nuwe hart wat hulle as geskenk
ontvang het. Lees wat staan daar van u geskrywe in 1 Johannes
2:27 – “Wat júlle egter betref, die Gees waarmee Hy julle gesalf
het, bly in julle, en julle het niemand anders nodig om julle te leer
nie. Sy Gees leer julle alles, en wat Hy julle leer, is die waarheid en
geen leuen nie.” Die woord “ken” is trouens baie belangrik in sowel
Johannes se Evangelie as in sy eerste brief. Dit word in albei geskrifte
duidelik gesê: om God te ken, is om Jesus daadwerklik te
volg, Hom gehoorsaam te wees en dus sy gebooie vreugdevol te
gehoorsaam (1 Joh 2:3-6). Waardeer u hierdie rykdom? Om ’n
persoonlike omgang met God te hê, is nie meer die alleen-voorreg
van ’n paar priesters nie; want almal (ook ú wat in Jesus Christus
glo!) sal die Here ken, en die Heilige Gees Wie se salwing u ontvang
het, sal u daagliks leer om te onderskei wat die Here se wil vir u
lewe is!
• “Oor hulle ongeregtighede sal Ek genadig wees en aan hulle sondes
nooit meer dink nie.” Saam met dit wat ons reeds hierbo ontdek
het, is ook hierdie ’n kosbare geskenk van die nuwe verbond. Want
sonde kontamineer. Dit maak vuil en dit diskwalifiseer ons om ’n
plek by die Here te hê (Joh 13:8) en sy vrede te ervaar. Daarom is
dit meer as net wonderlik om te hoor dat God genadig is en nooit
meer wil dink aan die sondes van sy volk nie. Dit gaan duidelik nie
oor menslike verdienste nie, maar oor God se genade. Alles wys
na Christus en die unieke offer wat Hy op Goeie Vrydag gebring
het. Hy is die enigste Rede waarom God in die absolute sin van
die woord u sondes in die diepsee kan gooi (Miga 7:19)!
Perspektief op die Nuwe Jerusalem
In die “bekerwoord” wat Jesus in die nag van sy gevangeneming
2008
januarie

uitgespreek het, word twee dinge
gesê wat vir u as nuwe mens in
Christus op die drumpel van ’n
nuwe jaar baie belangrik is.
In die eerste plek sê Jesus in Markus
14:24 dat daar in die gebeure
van Goeie Vrydag ’n nuwe verbond
gesluit word wat die vervulling
is van Jeremia 31:31-34. Luister:
“Dit is my bloed, die bloed
waardeur die verbond beseël
word en wat vir baie mense vergiet
word.” Hierdie verbond het
tot inhoud ’n nuwe verhouding
tussen God en diegene wat aan
Hom behoort. Die belofte: “Ek
sal vir julle ’n God wees, en julle
sal vir my ’n volk wees” kom in
die nuwe verbond tot sy rykste
denkbare vervulling. Christus se
bloed, wat deels oor die altaar van
Golgota gevloei het en deels oor
die volk gesprinkel is, is die bloed
van die nuwe verbond. Christus
self is die offer. En die maaltyd
wat by die verbondsluiting hoort,
2008
januarie
Fokusartikel
is die Nagmaal waarby die tafelgenote die sjalom van die nuwe verbond
met mekaar deel ... tot Jesus weer kom.
Hierdie woorde het Jesus uitgespreek terwyl Hy “die beker van danksegging”
saam met sy dissipels gedrink het. Dit was die derde beker wat
tydens ’n tradisionele Paasmaaltyd gedrink is. Die eerste twee beker is
gedrink (1) net voor die ongesuurde brood, die bitter kruie en die gebraaide
paaslam bedien is, en (2) nadat die hoof van die huis die verhaal
van die uittog uit Egipte vertel het.
Daar was ook ’n laaste, vierde beker waarmee die Paasmaal afgesluit
is. Hierdie vierde beker het Jesus egter nie in die nag van sy gevangeneming
saam met sy dissipels gedrink nie. Die afsluiting van die maaltyd
word uitgestel “tot op daardie dag wanneer Ek die nuwe wyn in die
koninkryk van God sal drink” (Mark 14:25). Voorlopig moes Jesus eers
alléén die bitter beker van lyding drink wat die Vader vir Hom ingeskink
het (Mark 14:36).
Is u gereed om die vierde beker saam met Jesus “in die koninkryk van
God” te drink en so die maaltyd wat meer as 2 000 jaar gelede in die
“groot bovertrek” (Mark 14:15) in die Ou Jerusalem begin het, in die
Nuwe Jerusalem feestelik te voltooi? Wie weet? Miskien breek daardie
blye dag hierdie jaar aan.
Maar in elk geval moet u op u wagpos bly en biddend waak tót die
Here kom. Hy het belowe dat Hy góú kom en dat God die dae selfs sal
inkort sodat u enduit kan volhard (Mark 13:20)! k
27

Fokusartikel Prof. Francois Viljoen (Teologiese Skool)
Die Nuwe Testament begin en eindig met ’n
uitstorting van liedere. Die geboorte van
Jesus het die eerste uitstorting tot gevolg
gehad. Vier liedere kom in die eerste twee hoofstukke
van Lukas voor: Die lofsang van Maria – die
Magnificat (Luk 1:46-55), van Sagaria – die Benedictus
(Luk 1:68-79), van Simeon – die Nunc dimittis
(Luk 2:29-32) en die lofsang van die engele – die
Gloria in excelsis Deo (Luk 2:14).
Die tweede uitstorting vind ons in Openbaring met
die lied van die Lam wat in groter wordende kringe
gesing word totdat die hele skepping saamsing
(Openb 5:8-13). Hierdie oorweldigende loflied word
opgevolg deur ’n reeks lofliedere wat elke toneel in
Openbaring as klimaks afsluit. Elkeen van ons word
genooi om deel te word van hierdie magtige skeppingskoor!
Tussen Lukas en Openbaring praat die Nuwe Testament
dikwels van musiek en sang. In Filippense 4:4
moedig Paulus ons aan: “Verbly julle in die Here!
Ek herhaal: Verbly julle!” Musiek en blydskap is
direk aan mekaar verbind. Waar daar vreugde is,
word daar gesing. “Verbly jou” is een van die mees
gebruikte terme in die Bybel as daar oor sang geskryf
word. Jakobus skryf: “As daar iemand is wat opgeruimd
is, moet hy lofliedere sing” (Jak 5:13).
Met die skepping was daar groot blydskap oor die
heerlikheid van God en sy skepping: “... daardie
oggend toe die sterre saamgesing het en al die hemelinge
gejubel het” (Job 38:5). Met God se skepping
en met sy herskepping kom daar ’n uitstorting van
lofprysing voor.
Die vroeë Christelike kerk het voortgebou op die
Joodse gebruik toe hulle gesing het om uitdrukking
aan hulle vreugde te gee. Eers was dit die Jode, maar
later ook Christene wat van blydskap gesing het:
“Sing ’n nuwe lied tot eer van die Here, sing tot sy
lof in die vergadering van sy troue dienaars ...” (Ps
28
’n Nuwe lied in die
nuwe jaar
149). Moses en die Israeliete het gesing nadat hulle
van die Egiptenaars bevry is: “Ek wil tot eer van die
Here sing omdat Hy hoog verhewe is ...” (Eks 15).
Maar die verlossing van die Israeliete is net ’n voorsmaak
van die redding wat met die geboorte van
God se Seun sou kom. Sedertdien mag Christene
nie ophou om hulle te verheug in hulle Verlosser
nie.
Teenoor die uitdrukking van blydskap met ons sang,
gee ons daarmee ook uitdrukking aan ons nood en
swaarkry. Terwyl ons God loof, smeek ons Hom ook
om genade en redding. In baie psalms kom uitroepe
om genade voor.
Dit is opvallend dat die tema van vreugde dikwels
met smart gekombineer word. As ons hierdie teenstelling
nie verstaan nie, word lofprysing dikwels leeg
en betekenisloos. Christene moet onthou waarvan
hulle verlos is en waarvan hulle nog verder bevry
moet word. Christene sing vir die Here ’n lied met
twee temas; met die een tema erken ons ons nood,
en met die ander die grootheid van God en sy magtige
redding. Die kerk sing Kyrie eleison (Here, wees
ons genadig) en daarmee saam Gloria in excelsis (Ere
aan God in die hoogste hemele).
Maar hoe raak ons oortuig van ons redding en God
se grootheid? Paulus skryf in tweelingverse hoe sang
en musiek sodanige insig bewerk: “Laat die Woord
van Christus ryklik in julle midde woon ... met dankbaarheid
in julle harte moet julle sing ... tot eer van
God” (Kol 3:16) en: “Laat die Gees julle vervul, en
sing onder mekaar ...” (Ef 5:18). Hierdie kennis kom
alleen deur die Woord en die werking van die Heilige
Gees.
Die Christelike lied is die reaksie op die vreugde
waarvan ’n gelowige bewus word deur die Woord
en die Gees. Daarbenewens gebruik God ook die
Christelike lied om deur sy Gees in ons harte te werk
en die Woord in ons lewens te vestig.
2008
januarie

Hierdie verse in Kolossense en Efesiërs leer ons ook
die tweevoudige adres van ons liedere: “sing tot eer
van God” en “sing onder (vir) mekaar”. Die tweede
deel van ons adres is ook baie belangrik, omdat dit
’n manier is waarop ons mekaar in die geloof opbou.
Paulus beklemtoon hoe belangrik hierdie opboufunksie
van die Christelike lied is, wanneer hy skryf:
“Elke keer wanneer julle bymekaar kom, het elkeen
gewoonlik ’n bydrae om te lewer: ’n psalm ... Sorg
dat alles tot opbou van die gemeente verloop” (1
Kor 14:26).
Ook in Psalm 96:2-3 sing ons van hierdie tweevoudige
rigting in ons lofprysing: “Sing tot eer van die
Here, prys sy Naam, verkondig elke dag sy reddingsdade!
Vertel die nasies van sy mag ...” Toe Paulus
en Silas in die tronk in Filippi was, het hulle tot lof
van God gesing, terwyl die gevangenes na hulle geluister
het (Hand 16:25).
Wanneer ons God besing, is mense rondom ons besig
om te luister. Ons sang moet ’n oortuigende getuienis
teenoor medegelowiges en heidene wees.
Sodanige getuienis en lofprysing is net geloofwaardig
as ons dit met ons hele hart doen (Ef 5:19; Kol 3:16).
Ons moet aan God ’n offer van lof bring, dié lof wat
aan Hom gebring word deur die lippe wat Hom bely”
(Heb 13:15). Wanneer ons ’n musikale offer aan God
bring, moet ons hele wese daarby betrokke wees.
“Ek moet met my gees die lof van die Here sing,
maar ook met die verstand” (1 Kor 14:15).
Paulus leer ons nog ’n belangrike eienskap van die
kerk se sang: “En mag God, die bron van alle standvastigheid
en bemoediging, gee dat julle eensgesind
onder mekaar sal wees soos Christus Jesus dit wil
hê. Dan kan julle almal eensgesind uit een mond lof
toebring aan God” (Rom 15:6). Die oproep tot
eenheid kom as ’n deurlopende refrein in die vroeë
kerk se sang voor.
Sang is ’n uitdrukking van eenheid en ’n middel tot
die bereiking van geloofseenheid. Die eenheid kom
nie net tussen mense tot stand nie, maar ook tussen
die hemel en die aarde: “Julle het gekom by Sionsberg
en die stad van die lewende God, dit is die
hemelse Jerusalem met sy miljoene engele, by die
feestelike samekoms” (Heb 12:22-23).
Openbaring beskryf die sang van die hele skepping:
“Die hele skepping, alles in die hemel en op die
2008
januarie
Fokusartikel
aarde en onder die aarde en op die see, ja, alles wat
daar is, het ek hoor sing ...” (Openb 5:13). Die duiwel
wil hierdie eenheid ten alle koste teenwerk – en slaag
goed daarin as mense hulle deur hom laat verlei om
van sang ’n bron van onderlinge twiste te maak!
Ons gaan nou ’n nuwe jaar van genade binne. Kom
ons verwonder ons opnuut oor die goedheid van God
wat telkens nuut is. Mag ons die werking van God
se Woord en Gees in ons lewens daadwerklik beleef,
dat ons in alle opregtheid vir God en ons medemense
kan sing – één met mekaar, één met met verlostes
in die hemel, één met die engele, en één met die
hele skepping!
Dit is kenmerkend van gelowige dat hulle hartlik
saamsing (Skrifb 1-1:3):
“Tot roem en prys van Gods genade,
die grond van ons behoudenis,
sing ons nou van sy reddingsdade”. k
29

Fokusartikel
Vertrekpunt
Ons praat nou oor dinge waarvan ons uit onsself niks weet nie.
En: niemand was al daar om vir ons presiese gegewens of
feite te gee nie. So: nederige terughoudendheid is nodig.
Maar: dit is opvallend dat juis oor die “toekomstige dinge” deur die
eeue en in baie geloofsgroepe die sekerste, absolutistiese uitsprake voorkom.
In hierdie kort artikel sal daarteen gewaak word. Die sekerste enkele
feit hieroor is dat die kinders van God se ewige salige lewe nie in
die hemel is nie, maar op die nuwe aarde sal wees.
Ja, ons glo dat “my siel na hierdie lewe dadelik tot Christus, sy
Hoof, opgeneem sal word” (HK Sondag 22; vgl. die eerste artikel in
hierdie uitgawe). Maar, dit is “voorlopige en onvoltooide” saligheid.
By die Here Jesus se wederkoms en die opstanding van die liggaam
sal die nuwe mensheid vir ewig in heerlikheid saam met die Here op
die nuwe aarde leef.
Die nuwe hemel(e) en nuwe aarde – direkte Skrifuitsprake
Ons kry reeds in die Ou Testament profetiese uitsprake hieroor:
� Jesaja 65:14: “Ek gaan ’n nuwe hemel en ’n nuwe aarde skep; aan
dié wat daar nou is, sal daar nie meer gedink word nie, hulle sal
nie onthou word nie” (’83 AV).
� Jesaja 66:22: “Soos die nuwe hemel en die nuwe aarde wat Ek
gaan maak, in my diens sal staan” (’83 AV).
In die Nuwe Testamentiese is daar enkele direkte uitsprake wat
nadere openbaringslig werp en waarby kort opmerkings gemaak sal
word.
� 2 Petrus 3:14: “Maar ons verwag volgens sy (God se – JCC) belofte
nuwe hemele en ’n nuwe aarde waarin geregtigheid woon” (’33-
53 AV).
Opmerking: Die ’83 AV lui sonder tekskritiese begronding in die
enkelvoud “hemel”.
� Openbaring 21:1: Hierdie is bo twyfel ’n beslissende Skrifuitspraak:
“Toe het ek ’n nuwe hemel en ’n nuwe aarde gesien. Die eerste
hemel en die eerste aarde het verdwyn (’33-53 AV: ‘verbygegaan’),
en die see het nie meer bestaan nie” (’83 AV).
Opmerking: “See” staan in die apokaliptiese literatuur soos Openbaring
vir: “die gewoel van die nasies; die opstand van die sondige
mensdom teen God die Here.”
Enkele ander baie tersaaklike Skrifwoorde
� Openbaring 21:5 “Kyk, Ek (= God) maak alles nuut. Skryf, want
hierdie woorde is waaragtig en betroubaar.”
Opmerking: Hier word dit duidelik dat die Here God nie maar
net ’n beperkte herstel (= die mens se ewige sieleheil) by die eindoordeel
sal bewerk nie. Nee, maar ’n totale en radikale herskepping
van die heelal – dit wat hy vóór die sondeval “baie goed”
30
Prof. JC Coetzee (in: Die Kerkblad 30 Junie 1999)
Die nuwe hemel en die
nuwe aarde
geskep het.
� Matteus 5:5: “Salig is die sagmoediges,
want hulle sal die
aarde beërwe” (’33-53 AV).
Opmerking: Let goed op: die
saliges sal nie “die hemel”
beërwe nie, maar hulle
(ons) sal “die aarde” beërwe.
Hier lui die ’83 AV: “want
hulle sal die nuwe aarde ontvang.”
Die woord “die nuwe”
kom eerlikwaar nie in
die oorspronklike Griekse
teks voor nie. Dit is egter wel
’n goeie interpretasie van die
bedoeling van Jesus se saligspreking.
Die volgende paar verwysings
praat nie van die nuwe aarde en
hemel nie, maar van “die nuwe/
hemelse Jerusalem” (of “stad”),
maar is werklik tersake.
� Openbaring 3:12: “Elkeen
wat die oorwinning behaal …
Ek sal op hom die Naam van
my God skrywe en die naam
van die stad van my God, die
nuwe Jerusalem, wat van my
God af uit die hemel uit afkom”
(’83 AV). Vergelyk ook
Hebreërs 12:23.
� Openbaring 21:2: “En ek het
die heilige stad, die nuwe Jerusalem,
van God af uit die
hemel uit sien afkom. Die
stad was gereed soos ’n bruid
wat vir haar man versier is”
(’83 AV).
Opmerking: Veral Openbaring
21:2 wys duidelik dat dit
hier nie gaan om ’n fisiese
stad/plek nie, maar om “die
bruid van die Lam”, dit wil
sê die verloste mensheid
wat, as volle mense, verheerlik
na siel en liggaam,
vir ewig op die nuwe aarde
2008
januarie

sal lewe.
Ons kyk teen die agtergrond
van bogenoemde Skrifwoorde na
wesenlike vrae oor die nuwe hemel(e)
en die nuwe aarde.
Wat beteken “nuwe” hier – ’n nuwe
hemel(e) en ’n nuwe aarde”?
Hier móét ’n enigsins tegnies
taalkundige (semantiese) punt
gestel word: die Grieks van die
Bybelse tyd het veral twee woorde
vir “nuut/nuwe” gehad: neos
en kaine. Neos dui op ’n heeltemal
nuwe ding wat vroeër nie
daar was nie. (Die Engelse “new”
en Afrikaanse “nuwe” is oorklankings
daarvan.) Kaine beskryf ’n
ou ding wat weer “nuut” gemaak
word. (Vat ’n groen-aangeslaande
kopergeldstuk en vryf dit goed
met Brasso en dit lyk soos ’n nuwe
“sikspens”!)
Nou: op al die plekke waar gepraat
word van die nuwe hemel,
aarde, Jerusalem, word nooit
neos nie, maar altyd kainos gebruik.
Daarom moet dit vir ons
duidelik wees: die Here God
gaan by die eindoordeel nie sy eie
skeppingswerk tot niet maak en
dan die ander, “nuwe” hemel(e)
en aarde skep nie.
Nee, God self sê in Openbaring
2:5: “Kyk, Ek maak alles weer
nuut (kainos). “God het in die begin
alles goed (“baie goed” – Gen.
1:31) geskep. Die mens het met
die sondeval ’n vloek en verwording
oor die hele skepping gebring
– alles het verslete, oud geword.
Wanneer ons Koning, Jesus
Christus, kom, sal God alles weer
nuut herskep!
’n Kosmiese katastrofe vóór die
nuutskepping?
Die Heilige Skrif laat ons in
geen onduidelikheid nie dat die
wederkoms van ons Here Jesus,
gepaardgegaan het met of direk
voorafgegaan sal word met wat
ons moderne terme net kan
2008
januarie
Fokusartikel
noem: ’n kosmiese katastrofe.
Jesus self sê: (Matt. 24:29): Dan “sal die son verduister word, en
die maan sal nie skyn nie; die sterre sal uit die ruimte val, en die kragte
van die hemelruim sal ontwrig (’53 AV: geskud) word” (’83 AV).
2 Petrus 3:10 stel dit so: “Maar die dag van die Here sal kom soos ’n
dief in die nag, waarin die hemele met gedruis sal verbygaan en die
elemente sal brand en vergaan, en die aarde en die werke wat daarop
is, sal verbrand.” Vergelyk ook Hebreërs 12:26-29.
Ja, die Skrif laat geen twyfel oor hierdie finale kosmiese katastrofe
nie.
Maar: die Skrif is ook duidelik daaroor: dit sal geen tot niks of niet
maak van God se eie skeppingswerk wees nie, maar wel die tot niet
maak van alle deur die sondeval veroorsaakte verwording, misvorming,
wanorde in God se goeie skepping.
1 Korintiërs 7:31 stel dit kernagtig: “Want die gedaante (Grieks:
schema = ons skema) van hierdie wêreld gaan verby.” Nie die wêreld,
kosmos, aarde gaan verby nie, maar sy deur die sonde bevlekte aard.
In terme van so baie Bybeluitsprake: nie vernietig nie, maar – soos
gouderts – gelouter, weer nuut gemaak.
Laastens: Hoe sal dit wees op die nuwe aarde?
Hierdie afsluitende saak verdien ’n artikel of twee op sy eie! So –
hier word net ’n paar hoofsake uitgelig.
� Ons is maar almal baie nuuskierig: Hoe sal dit dáár wees?! Sal ek
my dierbares weer daar sien/ken? Sal ek daar sonder my liggaamlike
gebreke (blind, doof, kreupel, vermink …) wees? Vir sommiges
selfs: Sal my dierbare katjie of hondjie ook daar wees?
� Baie opvallend is dat God se Woord oor die presies hoe op die
ewige nuwe aarde baie terughoudend is! Die Bybel openbaar aan
ons oor die “presies hoe” op die nuwe aarde baie min. Hoekom
so? Na my persoonlike geloofsoortuiging vanweë God se heilige
alwetenheid: die ewige en volmaakte saligheid en heerlikheid wat
vir ons op die nuwe aarde wag, gaan ons verstand en ons begripsvermoë
heeltemal te bowe!
Tog skilder God se Woord vir ons iets van die ewige heerlikheid op
die nuwe aarde.
Ek merk net enkele hoofelemente hier aan:
� Op die nuwe aarde kom woon God Drie-enig by ons – Openbaring
21:3; vergelyk Johannes 15:24. Dit is nie ons wat vir ewig by God in
die hemel sal wees nie, maar God wat vir ewig by ons op die nuwe
aarde sal wees! (Vergelyk die inleiding van hierdie artikel.)
� Openbaring 21:23-24 sê God as Ewige Lig sal by ons wees, en
daarom sal son en maan nie meer nodig wees nie. (Let goed op:
dit is ’n beeldend-apokaliptiese manier van sê, en sê daarom nie
hoe die heelal dan geologies sal wees nie.)
� Die wonderlikste vir ons as ewige troos: “En God sal al die trane
van hulle oë afvee, en daar geen dood meer wees nie; ook droefheid
en geween en moeite sal daar nie meer wees nie, want die eerste
dinge het verbygegaan.”
� Dan is die laaste vyand, die dood, vernietig en dan dra Koning
Jesus die koningskap finaal oor aan God die Vader – want die
ewige heerlikheid en vrede het aangebreek. So sal God alles wees
vir alles (1 Kor. 15:24-28). k
31

Diskussie Prof. Bennie van der Walt (Potchefstroom)
32
Die kerke irrelevant vir die samelewing? (2)
Betrokkenheid by die
samelewing - hoe dit bereik kan
word
Die vrae wat in die vorige artikel gestel is, kan konkreet met ’n hipotetiese geval
verduidelik word. Wat sal gebeur as al die predikante, pastore en priesters begin staak
deur op te hou preek? En die “gewone” Christene (na raming 77% van ons bevolking) nie
meer kerk toe wil gaan nie? Sal die wêreld daarbuite dit agterkom en tot stilstand kom?
Of sal die samelewing nie eers van so ’n godsdienstige staking bewus wees nie, omdat
die lewe normaalweg voortgaan?
’n Eie visie
Hierteenoor is die skrywer van mening dat
ons aardse wesens is; dat hierdie wêreld
ons woning is en eendag – herskape – ons
finale blyplek sal wees; dat ons God tans alleen in
hierdie wêreld kan dien; dat dit op alle terreine (en
nie net in die kerk nie) moontlik is. Kort gestel,
beteken dit dat om as gelowiges in die samelewing
betrokke te wees, nie die uitsondering nie, maar die
reël behoort te wees. Om nie betrokke te wees nie,
getuig nie van liefde tot God nie, maar ongehoorsaamheid.
Om wel betrokke te wees, is nie ongehoorsaamheid
nie, maar getuig van liefde.
Om by so ’n Christendom – met diepte van insig en
breedte van visie – uit te kom, moet dus op die agt
struikelblokke in die weg van relevansie van kerk
en Christendom (vgl. vorige artikel) antwoorde gegee
word. Om die Bybelse boodskap goed tuis te
bring, sal – hoewel vanuit verskillende hoeke – die
basiese gedagte dat die Christen in die wêreld betrokke
moet wees, herhaaldelik beklemtoon moet
word.
Toegewyde Christene
Hiermee word blote naamchristendom verwerp en
vervang met ’n lewe direk voor die aangesig van God
(coram Deo). Vir iemand wat die Here liefhet met
sy hele hart, hele siel en hele verstand (Matt 22:37),
is daar nie plek vir halfhartigheid nie. Ook nie vir
louheid en slegs mooi woorde nie. Soos in die geval
van Christus (vgl. Handelinge 1:1), sal sy/haar dade
voorop staan.
Dit beteken verder dat ons nie langer die kerklike
ampte (dominee, ouderling en diaken) as “besonder”
sal beskou en die amp van gelowige “algemeen”
sal noem nie. Elke amp of beroep is iets besonders.
(God roep ons net nie almal tot dieselfde beroep
nie.) Die diepgewortelde, religieuse “ampspiramide”
deel van bo na onder die beroepe verkeerdelik
soos volg in: sendeling, predikant, sendingdokter,
gewone dokter, verpleegster, onderwyser, boer, sakeman/vrou,
werktuigkundige, straatveër ... Die
“hoëre” beroepe sou dan meer religieus (nader aan
die kerk) en meer direk in diens van God wees.
Integrale Christene
Die piëtiste se fokus (op God) is korrek. Maar as
gevolg van hulle minagting van die skepping (wêreldmyding)
kyk hulle nie wyd genoeg nie. Hulle gesplete
lewensvisie kan ook nie daartoe lei dat die mens se
lewe ’n integrale eenheid vorm nie. Hierteenoor
moet weer met groot nadruk geleef word uit die volle
evangelie wat vir die hele lewe geld. So ’n volledige
evangelie kan weer ’n kragtige evangelie – met impak
op elke lewensterrein – word.
Twee voorbeelde ter verduideliking: Die ideaal is –
2008
januarie

hoe moeilik ook al – dié van ’n inherente Christelikpolitieke
visie en Christenpolitikus. Christene hoef
nie teen politieke betrokkenheid te wees nie. Of skisofrenies
nou as Christen en dan weer as politikus
te lewe nie. Gelowige sportlui hoef ook nie die wipplank
van beide sportman/vrou en Christen te ry nie.
Nie voor ’n sportbyeenkoms (by wyse van gebed) of
daarna (d.m.v. ’n Christelike getuienis), maar in hulle
aktiwiteite kan en behoort hulle die Here te dien
deur na sy gebooie te luister.
Die diens van God hier en nou, in ons alledaagse
lewe is moontlik, omdat belangrike Skrifgedeeltes
nou ook anders gelees kan word. Volgens Johannes
18:36 is God se ryk nie van hierdie wêreld nie (maar
van God in die hemel), maar terselfdertyd is dit ten
volle gerig op hierdie wêreld. Matteus 6:19 se “skatte
in die hemel” moet hier op aarde verwerf word. En
Paulus se “dinge daarbo waar Christus is” (Kol 3:1,
2) moet nie teenoor die aardse as sodanig nie, maar
teenoor die sondige dinge van die wêreld gestel word
(vgl. Kol 3:5-9). Die Bybel is baie duidelik dat ons
ons nie van die wêreld as sodanig nie, maar van die
sondige in die wêreld moet distansieer (1 Joh 2:15,
16).
Christene en kerke sal ook nie langer eensydig net
klem op sekere Skrifgedeeltes lê nie, soos byvoorbeeld
op Christus se sendingbevel (Matt 28:19, 20),
wat dikwels geïnterpreteer word om “siele vir Christus
te wen vir die hiernamaals”. Hierdie opdrag is
eintlik ’n herinnering aan God se heel eerste opdrag
aan ons (Gen 1:28; 2:15) om as rentmeesters namens
Hom die skepping te ontwikkel en beskerm. Dit word
nou alleen herhaal/herformuleer in die lig van die
nuwe bedeling.
Betrokke Christene
Betrokkenheid is die antwoord op die tendens by
Christene om – al is dit onbewus – die wêreld met al
sy probleme en hartseer liewer te probeer ontvlug.
Dit is te verstane dat al die ellendes ons soms kan
laat voel dat ons vreemdelinge of pelgrims is. So ’n
gevoel beteken egter nie dat dit ook ’n feit is nie.
Christene is nie Moslempelgrims op pad na Mekka,
Joodse swerwelinge op pad na ’n beloofde land,
nomades in die woestyn of hedendaagse relativiste
op pad na nêrens nie.
Dié wêreld is ons woning. Ons word nie uit die wêreld
gered nie, maar in die wêreld met die oog op diens
in God se wêreld. Dit is ’n leuen, ’n valse dilemma
2008
januarie
Diskussie
om te redeneer of te leef asof ’n mens óf uit die
wêreld moet ontsnap om God te kan dien, óf God
moet verloën om in die wêreld betrokke te wees.
Indien ons Christus sonder die wêreld soek of die
wêreld sonder Christus, dan bedrieg ons onsself. Ons
volle teenwoordigheid in die wêreld hoef ons nie
van Christus te skei of ons Christelikheid ons van
God se wêreld te vervreem nie. Terwyl ons aan Christus
behoort, kan ons terselfdertyd voluit in die wêreld
(bv. in ’n bepaalde beroep) staan. Die ironie is dat
vir die poging om uit die wêreld te ontsnap, vroeër
of later duur betaal moet word: ’n sondige kapitulasie
aan die wêreldse dinge (vgl. wat in die kloosters
gebeur het).
Ek verkondig nie ’n “social gospel” nie. Ek probeer
alleen bekende Bybelse waarhede soos die volgende
opnuut beklemtoon: (1) Ons is van die aarde (Adam)
gemaak, is aardse wesens en sal eendag weer op ’n
nuwe aarde lewe. (2) God het die aarde so liefgehad
dat Hy sy enigste Seun as mens gestuur het om daarvoor
te sterwe. (3) By die voleinding sal God by ons
op die nuwe aarde wees (Openb 21:1-4). (4) Die riglyne
wat God in sy Woord vir ons lewe hier gee, geld
ons hele bestaan: sorg vir die aarde, hoe huise gebou
moet word, oorlog gevoer, handel gedryf, geëet, gedrink
en selfs ontlasting moet gebeur.
Die enigste gevolgtrekking kan wees dat, as God self
so positief is oor sy skepping, dit blatante ondankbaarheid
sou wees om dit as minderwaardig te beskou
of te probeer ontvlug. Dit geld ook van moeilike
omstandighede. As ons probleme wil ontvlug deur
ons in die kerk/godsdiens terug te trek, sal dit op
die grootste onverantwoordelikheid neerkom.
Ekumeniese Christene
Ons kan nie langer die luukse van ’n eng kerkisme
bekostig terwyl die samelewing besig is om toenemend
te verwêreldlik nie. Met “ekumeniese” het ek
egter nie in die eerste plek kerklike eenheid in gedagte
nie, maar die samewerking van Christene buite
hulle onderskeie kerke. Ons mag nie van die kerke
verwag om vir alles en nog wat verantwoordelik te
wees nie.
Die motivering is dat die amp van die gelowige ook
buite die kerk belangrik is. Veral dat Christus se
Koningskap ook buite die kerk geld – Hy is soewereine
Koning oor alles! Die vraag is hoe sy Koningskap
( Na Na Na bl. bl. 34
34
33

Diskussie Prof. Koos van Rooy (emeritus, Louis Trichardt)
Dis algemeen bekend dat
daar in die
Gereformeerde Kerke
in Suid-Afrika ernstige, selfs felle
onenigheid bestaan oor die feit
dat in die nuwe omdigting in
Psalms 2, 45 en 110 die Messiaanse
element nie eksplisiet in die
omdigting verdiskonteer word
nie.
Die besware berus op meer as
hierdie een saak. ’n Baie belangrike
faktor is die neiging by ons
om Totius en sy werk te kanoniseer.
Dit is reeds aangetoon dat
die nuwe omdigting in talle gevalle
nader aan die Skrif staan as
dié van Totius, en dat strenger
vereistes aan hierdie nuwe omdigting
gestel is. Nogtans word
nog steeds die gebreke van die ou
beryming misgekyk, en die nuwe
omdigting word nie aan die norm
van die Skrif gemeet nie, maar
aan die beryming van Totius.
In die drie psalms hierbo genoem,
soos in sy Bybelvertaling,
het Totius ’n eksklusief Messiaanse
benadering toegepas. “Eksklusief
Messiaans” beteken dat dit
so verklaar word dat die toepassing
op die koning van Juda of
Israel in die tyd van die digter
heeltemal links laat lê word, asof
daar nie so ’n koning ter sprake
was nie, en die psalm dan uitsluitlik
op Christus van toepassing gemaak
word.
Psalm 2:7 word in dogmaties
swaar gelaaide terme omgedig as:
“Ekself (sê God) het u gegenereer.”
So ’n vertaling kan dan onmoontlik
op ’n aardse, Dawidiese koning
toegepas word, maar wys
uitsluitlik op Christus.
In die geskiedenis van Skrifgelowige
eksegese was dít nie die verklaringsbeginsel
wat toegepas is
nie. Die byna algemene konsen-
34
Messiaanse psalms
as (onnodige)
sus by die Hervormers en hulle navolgers was altyd dat die psalm in
die eerste plek tydhistories op ’n kontemporêre koning van toepassing
is. Omdat die koning van Israel as die gesalfde (die messias) egter ’n
skadubeeld van die Gesalfde Christus is, wys dit tipologies (soos ’n
tipe, teken of skaduwee) heen na Iemand wat groter is as die destydse
koning van Israel, naamlik die Messias, die komende Christus.
Om dus regstreeks- of eksklusief Messiaans te verklaar en te vertaal,
en daarby ook almal wat nie hierdie regstreeks-Messiaanse verklaring
kan aanvaar nie, as “Skrifkrities” te verketter, is onjuis. Dit berus op ’n
fundamentalistiese Skrifbeskouing wat aan ’n meganiese inspirasieleer
vashou. Gereformeerdes het sedert Calvyn nog altyd die organiese, en
nie die meganiese inspirasieleer nie, aangehang.
Ons glo tereg dat elke Psalm Christus verkondig, elkeen vanuit ’n ander
gesigspunt. Ek glo dat hierdie Nuwe-Testamentiese insig nie in ’n omdigting
mag ontbreek nie, maar dat in die beryming daardie verkondiging
eksplisiet moet uitstaan. Dit het ek in proewe van ’n omdigting in
die vorm van byvoegings by genoemde drie psalms toegepas.
My motief was nie om afgeronde werk te lewer nie. Ek is nie ’n digter
nie. Ek wou net aantoon dat dit moontlik is om met die nodige, alles
behalwe willekeurige, byvoeging van enkele verse, ’n probleem op te
los wat op die oomblik gemeentes uitmekaar skeur en mense met kerkskeuring
laat dreig. Met so ’n benadering waarin beide die tydhistoriese
as die Messiaanse element in berekening gebring word, is ons myns
insiens nader aan die Gereformeerde Skrifbeskouing as óf die beryming
van Totius óf die nuwe omdigting.
Ek aanvaar nie die argument dat ons dan meer in die psalms sou inlees
as die oorspronklike lesers nie. Die Heilige Gees het meer daarmee
bedoel as die oorspronklike lesers of selfs digters geweet het. Ons weet
dit in die lig van die Nuwe Testament wel, en ons kan nie daardie lig
verontagsaam nie. Ons is, soos ek reeds elders betoog het, per slot van
rekening nie Jode nie, maar Christene. Hoekom moet ons as Christene
die lof en roem besing van ’n Joodse koning wat byna drieduisend jaar
gelede reeds gesterf het?
Hier volg dan die proewe:
bron van
onenigheid
2008
januarie

Psalm 2
Hierdie psalm word op meer as een plek in die Nuwe Testament op die
Christus toegepas. Gereformeerde Skrifverklaarders soos prof. J Ridderbos
is egter van oortuiging dat hierdie psalm in die eerste plek op die
aardse, gesalfde (messias) koning van Israel sien, en dan tipologies
ook op die Messias wat in die toekoms sou kom. Die rykste Messiaanse
openbaring in hierdie psalm is waarskynlik in vers 7 te vinde, wat lui:
“Ek wil vertel wat die Here aangekondig het.
Hy het vir my gesê: ‘Jy is my seun, vandag het Ek jou Vader geword.’”
Dit word in die boek Hebreërs aangehaal as bewys van die grootheid
van Jesus. Die digter moes in sy uitspraak hier gedink het aan die belofte
van God by monde van die profeet Natan aan Dawid en sy nageslag,
soos vermeld in 2 Samuel 7:14: “Ek sal vir hom ’n vader wees en hy sal
vir my ’n seun wees.” Hierdie belofte was dus bedoel vir Dawid en sy
opvolgers, maar dan tipologies en finaal ook op Jesus die Christus.
As in ’n omdigting een van hierdie elemente van die psalm geïgnoreer
word, is die omdigting onvolledig en kan dit tot ’n verwarrende, eensydige
verklaring lei. Dit is by beide die bestaande omdigtings die geval.
In dié van Totius word nie met die tydhistoriese aspek rekening gehou
nie, en in die nuwe omdigting nie met die Messiaanse aspek nie. Om
hierdie probleem aan te spreek, stel skrywer hiervan voor dat die nuwe
omdigting as volg aangevul word: Na vers 4 van die nuwe omdigting
word twee strofes ingevoeg:
Psalm 2:4a, 4b
Tog, in jou glans op hierdie aardse troon –
Jy’s maar ’n beeld van Een wat groter is:
die Seun van God wat in die hemel woon,
aan wie se ryk daar nooit ’n einde is.
4b
Gesalfde van die Here op die troon,
God uit God self van wie ek hier vertel,
die Seun vir ewig met God’s eer gekroon,
wat as die Regter streng sy vonnis vel.
Psalm 45
Psalm 45 is waarskynlik gedig met die oog op die huwelik van die koning
van Israel met ’n buitelandse prinses (vs 11: “Neem afskeid van u volk
en u familie”). Die verwysing na Tirus in vers 13 maak dit moontlik dat
sy uit Tirus kom. Die uitdrukking “dogter van Tirus” word meesal as ’n
“eksplikatiewe genitief” verklaar, net soos “dogter van Jerusalem”, waar
die “dogter” en “Jerusalem” dieselfde is. Prof. J Ridderbos, in sy kommentaar
op die Psalms, merk hierby op dat “na die bedoeling van die
Gees van profesie hierdie hiperbole, en ook die aanspraak ‘o god’,
heenwys na Hom in wie hulle hul volle betekenis sou kry, en dat in
hierdie uitdrukkings die Messiaanse strekking van die psalm meer regstreeks
as in die res van die psalm tot uiting kom.”
Dit is dus geregverdig om, soos in die beryming van TT Cloete, die
psalm in die eerste plek op ’n aardse koning te laat slaan. Dit was die
2008
januarie
Diskussie
bedoeling van die menslike digter.
Gesien die uitdruklike Messiaanse
interpretasie in Hebreërs
1 is dit minstens gewens, indien
nie gebiedend noodsaaklik nie,
om hierdie Messiaanse element
in die omdigting tot sy reg te laat
kom.
Psalm 45:7-8 word in Hebreërs
1:8-9 aangehaal en Messiaans
geïnterpreteer (1983-vertaling):
“U troon, o God, staan vir ewig vas,
met u koninklike septer laat u reg
geskied. U het die reg lief en u haat
die onreg. Daarom het God, u
God, u onder groot vreugde tot Koning
gesalf bo u tydgenote.” Ek stel
voor dat ná vers 5 in die nuwe omdigting
verse 5a, b en c hier ingevoeg
word:
Maar watter mens se troon sal
staan
tot alle trone sal vergaan?
En watter mens laat reg geskied
tot aan die grens van sy gebied?
Die Seun van God, dit is net
Hy
van wie die troon vir altyd bly.
Dit is net Hy wat reg laat geld
en einde maak aan die geweld.
Sy onderdane juig verheug
en jubel in hul hartevreug
oor Hom, bo elke tydgenoot
Oorwinnaar van die hel en
dood.
Psalm 110
Twee elemente in hierdie Psalm
word in die Nuwe Testament
Messiaans vertolk. Die eerste is
vers 1, wat volgens Matteus 22:44
deur ons Here Jesus op Homself
toegepas word. Volgens die Masoretiese
teks wat as grondteks vir
die vertaling in Afrikaans gebruik
is, staan daar nie “Here” (“Adonai”)
nie, maar “my heer” (“adoni”).
Dit is dus volgens die Hebreeuse
teks wat gebruik is
35

Diskussie
waarskynlik nie ’n eksklusief-Messiaanse nie, maar
’n tipologies-Messiaanse psalm. Dit verwys met ander
woorde ook na Dawid self, maar, om die woorde
van Franz Delitzsch te gebruik: “Die tipe … lê hier
sy kroon aan die voete van die Antitipe neer.”
Dit is dus wel ook ’n Messiaanse psalm. Beide die
Jode van die eerste eeu na Christus en die vroeë
Christelike kerk het dit so verstaan.
Vers 4 word in die boek Hebreërs ook Christologies
vertolk: “Jy is priester vir ewig volgens die priesterorde
van Melgisedek.” Omdat hierdie psalm, afgesien
daarvan of dit regstreeks- of tipologies-Messiaans
vertolk word, in die Nuwe Testament baie eksplisiet
op Christus toegepas word, moet die Messiaanse
element myns insiens in die beryming tot sy reg kom.
Daar is in die kerke in elk geval die behoefte om die
koningskap en priesterskap van Christus te besing.
Hier is ’n poging om, in aansluiting by die nuwe omdigting,
en as invoeging daarby, die Messiaanse aard
van die psalm tot sy reg te laat kom. Vers 1 lui in die
psalmboek soos volg:
Dit het die Heer belowe vir my koning:
“Sit aan my regterhand,” het Hy gespreek,
“en in die stryd behaal jy die oorwinning;
Ek sal jou vyande se mag verbreek.”
( Van an bl. bl. 31 31 - - Die Die kerke kerke irrelevant irrelevant vir vir die die samewling?
samewling?
36
Hier voeg ons dan in:
Dit sê die Heer ook vir sy Seun, ons Here:
“Sit aan my regterhand,heers saam met My,
oorwin die sonde, dood en ook die duiwel;
en voor jou mag sal niemand staande bly.”
“Die volmag gee Ek jou in hemel en op aarde;
die nasies sal jou as die Koning eer.
Jou volk, die kerk, verkondig daar jou waarde;
geen volmag is daar buiten joune meer” (Matt
28:18-20).
Die bestaande vers 4 lui soos volg:
Die Here sal sy eed van trou nie t’rugtrek,
u priesterskap sal u vir altyd sier.
As priester sal u dien soos Melgisedek,
en God se toorn sal u laat seëvier.
Dit brei ons dan uit met die volgende:
Die aardse priesters hou nie stand, maar sterwe,
die ryke van die aardse konings gaan tot niet,
verdwyn net soos ’n kleed verslyt, beërwe
die doderyk, verdwyn in die verskiet.
Die Seun van God, die ew’ge Priesterkoning,
se koninkryk hou deur die eeue stand;
Hy heers oor alles uit sy hemelwoning,
Hy tree as Priester in vir almal in die land. k
“Met ’n benadering waarin beide die tydhistoriese as die Messiaanse element
in berekening gebring word, is ons myns insiens nader aan die
Gereformeerde Skrifbeskouing as óf die beryming van Totius óf die nuwe omdigting.”
in ons werk gestalte kan kry. Individueel kan Christene alreeds baie bereik gewoon deur byvoorbeeld
onbaatsugtige liefdesdiens of ’n (protes)brief in ’n koerant. Eendrag beteken egter groter mag. Gesamentlike
optrede – wat verskillende vorme kan aanneem – is van die allergrootste belang om werklik impak te
kan hê op die kultuur van ons tyd.
Christene van verskillende kerke in dieselfde kantoor, fabriek, hospitaal, skool of plaas kan etenstye
bymekaarkom om te bid, die Bybel te bestudeer om op probleme rondom hulle daaglikse werk lig te
verkry en mekaar só as gelowiges te versterk. Of Christene van dieselfde beroep (predikante, dokters,
verpleegsters, akademici, boere, huisvroue ens.) kan oor ’n Christelike perspektief op hulle spesifieke
beroep besin en, indien nodig, tot aksies oorgaan. Dieselfde samewerking kan nog meer georganiseerd
gebeur in alternatiewe Christelike organisasies en instellings, soos byvoorbeeld ’n Christelike politieke
party, vakbond, skool of universiteit. Al sulke aksies kan besondere waarde hê, omdat hulle nie met
algemeenhede volstaan nie, maar die boodskap van die evangelie op ’n spesifieke beroep/terrein toespits
en verduidelik. Só word die Christelike geloof werklik relevant! k
(In die volgende uitgawe: Nog vier verdere aspekte van die kerke se betrokkenheid by die samelewing)
2008
januarie

J Vreugdenburg (Vaalwater)
Die psalms van die
Koragiete is van die
mooistes in die Bybel.
Psalms 42-49, 84, 86, 86 en 88 is
deur hulle geskryf. Hierdie
psalms het ’n bekoring en ’n diepsinnige
tema wat spreek van
hoop, geloof, liefde en verlange
– ’n smeking om naby God te
wees. Psalm 42: “Soos ’n wildsbok
smag na waterstrome, so smag ek
na U, o God, na die lewende
God. Wanneer kan ek gaan en
voor God verskyn?” Dan die
vraag wat ook roep: “Wanneer sal
ek ná swerftog en benouing God
weer sien in klaar aanskouing?”
Om werklik dors te wees, is
seker een van die mees intense
belewenisse wat ’n mens kan ervaar.
Dors kan jou in ’n situasie
plaas waar selfs lugspieëlings in
’n dor woestyn soos water lyk. In
’n woestyn is daar nie maklik water
te vind nie, en sinsbedrog kan
jou einde beteken as daar nie uitkoms
is nie.
Gedurende die Israeliete se
woestynreis na die beloofde land
is daar ’n opstand teen Moses en
Aäron. Hierdie keer is dit nie net
verwyte soos voorheen nie, maar
’n grype na die priesteramp. Veral
Korag en sy twee meelopers,
saam met 250 leiers van die volk,
kom in opstand. In Numeri 16:8
en verder vestig Moses die aandag
van Korag daarop dat hulle
as Leviete reeds aangewys is vir
’n besondere taak. Vers 10: “Hy
het jou, Korag, en al jou Levieteampsgenote
saam met jou laat
diens doen in die heiligheid, maar
nou wil julle ook die priesterskap
inpalm! Dat julle jul teen Aäron
verset, is niks nie, maar jy en jou
hele bende het ’n komplot teen
die Here gesmee.”
Die ander twee rebelle, Datan
en Abiram, steur hulle nie
aan Moses se boodskap nie, met:
“Ons sal nie kom nie!” Lees Numeri
16 om hierdie brutaliteit en
2008
januarie
minagting van die opstandelinge
te verstaan.
Die uiteinde van die volgelinge
van Koragis dat hulle en hulle
kinders en besittings deur die aarde
ingesluk word (aardbewing)
en die 250 word met vuur verbrand
(lees Num 16). Prof. BJ
Oosterhoff gee in die Nederlandse
Bybelse Ensiklopedie ’n meer
kernagtige uiteensetting van die
gebeure in Numeri 16, waarin hy
onder andere sê dat dit blyk dat
’n paar kinders van Korag nie aan
die opstand deelgeneem het nie;
altans, daar het ’n paar bly lewe.
Uit hulle het die geslag van die
Koragiete voortgekom, wat ons
ken as poortwagters van die tempel
en as tempelsangers (1 Kron
6:31).
Dit was die poortwagters en
tempelsangers wat by die tempel
diens gedoen het, wat die lieflike
reukwerk van die offers aan God
kon inadem en seker ook hoor
hoe die hoëpriester vir die volk
se sondes intree, wat graag naby
God wou wees. In Psalm 84:2-3
kom die Koragiete se diepste verlange
weer na vore: “Hoe lieflik
is u woninge, o Here van die leërskare!
My siel verlang, ja, smag
na die voorhowe van die Here.”
Hierdie digter neem ook waar
hoe die mossies en swaeltjies ’n
tuiste vind in die huis van die
Here.
Hoor hoe kon hierdie Koragiet
hom berus (Ps 84:11): “Waarlik,
een dag in u tempel is beter
as duisend daarbuite. Ek staan
liewer by die drumpel van die
huis van God as om te woon in
huise sonder God.”
Aktueel
Die verlange van die
Koragiete
U kan tereg vra wat die Koragiete
in vandag se lewe met ons
te doen het? Ons sing dikwels
hierdie psalms sonder nadenke.
Baie van ons sien nie eens die
mossies en swaeltjies raak nie.
Ander staan buite die kerk en
hoor die lofliedere sonder dat dit
hulle raak.
Die groot vraag is egter: Is
ons binne of buite die kerk? Is
daar geesdrif en verlange soos die
Koragiete s’n om by God te
wees?
Vir die Koragiete en vir ons
het Christus aan die kruis betaal.
Toe Jesus sy asem uitblaas, het
die voorhangsel van die tempel
in twee geskeur. Op daardie
oomblik is die pad na die hemel
en die ewige lewe vir ons oopgeskeur.
Ons kan nou ingaan en
voor die aangesig van God verskyn!
Omdat ons in sonde ontvang
en gebore is, kan ons uit eie
wil die ewige lewe beërwe nie.
Is ons dalk beter as die hoëpriester
Jesua wat voor die Here
staan met vuil klere en deur Satan
aangekla word (Sag 3). Sal
ons die woorde hoor: “Trek uit
die liederlike vuil klere van hom”,
en verder: “Ek het jou oortredings
vergewe en Ek gaan vir jou
skoon klere aantrek” (Sag 3-4)?
Mag dit so wees, liewe leser,
dat ons genade ontvang. Dit is die
ewige roepstem van ons Verlosser:
“Bekeer julle.” En kom staan
met warm harte binne die kerk
op aarde en sing saam met die
Koragiete totdat ons saam met
hulle in die hemelkoor kan sing.
Moenie buite staan nie, want
daar is dit donker en koud. •
37

Aktueel
Jesaja 12, ’n profetiese lied van ses verse, is vol vreugde en beloftes
van God se teenwoordigheid. Hierdie triomfantlike lied met sy
messiaanse implikasies is die slot van ’n deel van elf hoofstukke
oor Juda en Jerusalem.
Hedendaagse vakkundiges verdeel die boek Jesaja in twee dele:
hoofstukke 1-39 en 40-66. Hulle voer aan dat verskillende aksente –
oordeel en vertroosting – moontlik kan dui op verskeie skrywers. ’n
Volgehoue tema dwarsdeur die boek wat egter die siening van een
skrywer voorstaan, is die frase: die Heilige van Israel (12:6). Hierdie
Naam en titel van God oorspan beide dele (12 keer in hoofstukke 1-
39 en 14 keer in hoofstukke 40-66). Die Evangelieskrywers en ook
Paulus verwys na ’n enkele profeet (Matt 3:3; Luk 3:4-6; Joh 12:38-
41; Rom 10:16, 20).
Skrywer
Daar is nie baie bekend oor Jesaja, die seun van Amos, nie. Sy
skryfwerk dui egter op ’n verbasende woordeskat. Hy ken die internasionale
opset van sy tyd. Sy skryfwerk begin met die beskrywing van ’n
visie wat hy gesien het aangaande Juda en Jerusalem gedurende die
regeringstye van Ussia, Jotam, Agas en Hiskia, konings van Juda (1:1).
Hierdie konings het geregeer van 792-686 voor Christus. Vakkundiges
wat die een skrywerbenadering volg dateer hoofstukke 1-39 as ongeveer
701 vC en hoofstukke 40-66 as kort voor Jesaja se dood in 681
vC. Vakkundiges wat die meer skrywers-benadering volg, dateer die
boek se tweede gedeelte as ná die ballingskap.
Uitstaande kenmerke van sy profetiese aktiwiteite is sy roeping,
toe hy skielik deel was van ’n Goddelike vergadering (Jes 6), en die
Here se opdrag om sonder sy klere en sy skoene vir drie jaar rond te
loop as ’n teken teen Egipte en Kus (Jes 20). Volgens Joodse tradisie
het Manasse beveel dat Jesaja in twee dele gesaag moet word (sien
ook Heb 11:37).
Struktuur van Jesaja 12
Hoewel hoofstuk 12 ’n tussenspel van vreugde voorsien, spreek
hoofstukke 13-23 van God se komende oordeel oor Babilon, Filistea,
Moab, Damaskus, Kus, Egipte, Edom, Arabië, Jerusalem en Tirus.
Die struktuur van Jesaja 12:1-6, ’n profesie oor God se glorieryke
werk en die komende regering van God se koning, is eenvoudig. Die
lied verdeel netjies in twee dele, verse 1-3 en 4-6. Die tweede persoon
enkelvoud in vers 1a verander na die tweede persoon meervoud in
vers 4a. Beide dele begin met die woorde: “Op daardie dag sal julle
sê/uitroep ...”
Vers 1
Vers 1 stel die aard van die profesie. ’n Onbekende persoon het
straf aanvaar, God se toorn ervaar, en geniet nou God se versoening.
38
Prof. Robin Gallaher Branch (Tennessee, VSA) *
Jesaja 12:1-6
• ’n profetiese vreugdeslied •
Johannes Calvyn noem vers 1 se
inherende Bybelse waarhede:
� Ken genade aan God toe
� Verwag God se genade
� Weet dat God se straf nie
God se ontferming sal voorkom
nie
� Wag op individuele aandag
van vreugde en vertroosting
� Moenie wanhoop nie
� God se woede is van korte
duur
Hoewel God nie lof nodig het
nie, voel die enkeling in vers 1 en
die groep in vers 4 die behoefte
om Hom te loof. Waarom? Omdat
lof tot beide se voordeel is.
Vers 2
Vers 2 het messiaanse ondertone;
dit het betrekking op die
koms van Christus wanneer volkome
redding plaasvind. Dit begin
met ’n beklemtoning: “Ja,
God is my heil!” Die resultaat van
hierdie verklaring? “Ek sal vertrou
en nie vrees nie!”
Jesaja se lied is vol vertroue.
Redding is God se geskenk; hierdie
kennis is ’n soliede fondasie
vir vertroue. Vertroue bedaar
vrees en skep ’n kalm, vreedsame
ingesteldheid. Terwyl gebrek aan
geloof ’n gebrek aan vrede skep,
lei vertroue tot groei in geloof.
Dit verban ontsteltenis en ongemak.
’n Gelowige is ’n bewys van
vreugde omdat hy/sy met God
versoen is, en krag omdat God sy/
haar krag is. God is die gelowige
se lied.
God se goedhartigheid teenoor
’n gelowige moedig deursettingsvermoë
in dankbaarheid
aan.
2008
januarie

Vers 3
Vreugde kom voort uit God
se guns (vs 3). Soos wat vreugde
vorder, word dit die offer van lof
(sien Hos 14:2; Ps 50:23; Heb
13:15). ’n Persoon se vertroue
kom uit die versekering dat God
– en daarom die gelowige enkeling
en gemeenskap saam – uiteindelik
sal oorwin. Die God wat
die reddingsproses getrou begin
het, dra dit deur tot voltooiing vir
die enkeling en die gemeenskap.
Redding en God se ander gawes
vorm ’n konstante, vloeiende
fontein waaruit die gelowige put.
Die fonteine of bronne van redding
produseer lewegewende water.
Diep, konstante, suiwer water
– ’n pragtige, poëtiese metafoor
– is noodsaaklik vir lewe.
God se genade is nie ’n eenmalige
ding nie; die breë konsep van
redding/uitredding gebeur herhaaldelik
gedurende ’n gelowige
en ’n gemeenskap se lewe. God
se redding is so betroubaar soos
’n diep, ondergrondse fontein.
Die fonteine van redding verteenwoordig
digterlik God se
mag, liefde en sorg. Hy het die
ondergrondse fonteine vir die
sondvloed oop- en toegemaak
(Gen 7:11; 8:2). Fonteine borrel
op en riviere droog op op sy bevel
(Ps 74:15; 104:10; 114:8). ’n Bruid
se liefde vir haar bruidegom stem
ooreen met ’n fontein van die tuine
(Hoogl 4:15). Joël 3:18 praat
van ’n fontein wat vanuit die Here
se huis vloei.
God se onverdiende goedheid
hou nooit op nie. Dit kalmeer,
verfris, reinig, herstel, voorsien
lewe, bedek en bevredig. Dit
doen dit alles behoorlik en oorvloedig.
Later nooi Jesaja almal
uit wat dors is – gelowiges of nie
– om te kom drink; geen geld is
nodig nie (55:1).
Verse 4-6
In die tweede gedeelte, 12:4-
2008
januarie
Aktueel
6, beveel die profeet andere om God se dade onder hulle bure bekend
te maak, die nasies wat genoem word van die begin van hoofstuk 13 af.
Om tot God te roep, is die essensie van aanbidding. God se redding
wat aan die Israeliete bekendgemaak is, is te glorieryk om net vir hulleself
te hou. Aansteeklike vreugde moet dwarsoor die hele aarde versprei.
Wat begin het met ’n enkeling se opgewondenheid, word nou ’n
gemeenskap se opgewondenheid. Wat begin het as ’n enkeling se opdrag
om te loof, versprei nou tot ’n gemeenskap se verantwoordelikheid om
dankbaar te wees, om God se dade bekend te maak, en sy Naam te
verheerlik onder die nasies. God beloon op wonderlike wyse: Hy buig
neer om die gelowige gemeenskap te gebruik om die glorie van sy Naam
bekend te maak en te versprei.
Die volume van vreugdevolle klank eskaleer
Vreugde oor God weerklink al hoe harder. Sing, gelowige gemeenskap!
God het wonderlike dinge gedoen! Die gesing word geskreeu,
selfs die skril geskreeu wat die spesialiteit van vroue is. Blykbaar hou
God nie net van harde aanbidding nie; Hy beveel dit ook! Die begeerte
van ’n gelowige gemeenskap is dat God se goedheid bekend sal word
aan die hele mensdom, sodat almal Hom mag aanroep en almal mag
deelneem aan ’n kakofonie van sang, lofprysing, danksegging en
aanbidding van God.
God se mense het ’n heerlike en vervullende toekoms van die verheerliking
van God se groot Naam. God se koning sal heers. Mense sal
sing en skree, omdat hulle so gelukkig is. Wat begin het as ’n enkeling
se vreugde, sal uiteindelik deur almal ervaar word.
In die Ou Testament het redding hoofsaaklik betrekking op fisiese
verlossing van ’n vyand. In die Nuwe Testament verbreed hierdie konsep
tot die verlossing van sonde en die vrees vir die dood (2 Kor 5:21; Heb
2:14-15). Beide beklemtonings kom vanuit God se genade.
God se voorsiening soos gesien in Jesaja 12
Let op God se voorsiening in Jesaja 12: vergewing, vertroosting,
redding, krag, ’n lied, vreugde, bronne van heil, ’n opdrag om sy dade
bekend te maak en sy Naam te verkondig, en uiteindelik ook sy teenwoordigheid.
Jesaja 12 herinner aan die Lied van Moses (Eks 15:2; Ps
118:14) en die Lied van die Lam (Openb 15:3-4). God se reddende
mag in die Messias (Jes 53:1 dv.) omvat die vreugde van redding met
die uittog. Die Heilige van Israel (Jes 12:6) is uniek, afsonderlik, transendent,
teenwoordig en onderskeie – maar nie teruggetrokke nie.
Jesaja 12 – ’n lied van vreugde, ’n uitroep van danksegging, ’n uitroep
van vreugde – antwoord op God se goedheid in die hede raakgesien en
in die toekoms van verseker. Beide enkeling en gemeenskap moet sing,
want God is nie net groot nie, maar sal ook wandel in die midde van sy
geliefde, gelowige gemeenskap. •
* Dr. Robin Gallaher Branch was eers in diens van die Fakulteit Teologie
van die Noordwes-Universiteit gedurende 2002-2003 as ’n Fulbrightvakkundige
van die VSA. Sy het by die Fakulteit aangebly met ’n aanstelling
as medeprofessor tot einde Desember 2004. Sy het verskeie artikels in Die
Kerkblad en Die Gereformeerde Vroueblad geskryf. Met haar terugkeer na die
VSA is sy later aangestel as professor in Bybelse Studies aan Crichton
College, Memphis, Tennessee. Haar e-posadres is rgbranch@crichton/edu.
39

Besinning
40
Op 2 Mei 2007 is
Anna Cloete dood,
na vier jaar se stryd
teen nierkanker. Sy
was 58 jaar lank
getroud met prof. TT
Cloete. Van 1980 af
was sy in en deur sy
poësie “bekend” aan
baie wat haar nooit
persoonlik gesien of
ontmoet het nie.
Vir dié wat haar op
die wyse leer ken het, sal sy in ’n besondere sin bly lewe, al het sy ook
gesterwe.
Net so blywend is die voorbeeld van ’n vreugdevolle, sinryke
huweliksverhouding wat tussen baie ander vondste in prof. Cloete se
ryk digterskap te ontdek is.
Sy eerste bundel, Angelliera (1980), is uit die staanspoor opgedra aan
“Anna en die kinders”. Die gedig “Harba lori fa” het die onderskrif
“Ps. 128 Vir Astert” – te ontsyfer (ontletter!) as verteenwoordigend
vir Anna, sy vrou, en die kinders: Stanus, Theo, Eduard, Riana en
Thea. Dis ’n speelse maar Bybelgegronde gesinsgedig vol vrugbaarheid
(vyf jong olyfbome; ’n “stuifmeelmaaltyd”) en “vrolik ingebed”
wees soos “gewil deur die Here”. Anna se naam is herkenbaar in die
verwysing na “my Kanna”.
In sy tweede bundel, Jukstaposisie (1982) word die Bybelse band
behou in “Psalm” (127):
As die Here die huis nie maak
nie tevergeefs werk die wat daaraan bou(.)
Dat die Here die huis maak, is ruimer as om die huis te bou. Die
ligte maar belydend-gelowige aanslag word behou in die siening dat
kinders deur die Here “uitgedeel” word “as die man en vrou speel”.
In die gedig “Substansiëring” is die vader se droom “deur ’n vrou
uitgesponne / vyf maal in vyf kokonne”.
Dr. Leona Venter (Pretoria)
As die Here die
huis maak ...
In Allotroop (1985) is die gedig
“uiteindelike nag” ’n gedig “vir
Anna”: ’n intieme gedig oor die
enersyds berouvolle, andersyds
medelydende nabysyn van twee
afgetakelde liggame. Die slot
druk ’n volkome samesyn uit:
ek betas jou mond in die
duister
en ek voel hoe jy vergifnis en
begrip
met hart en sagte geslote lip
in die dun skelp van my oor
warm fluister(.)
Cloete verwys in ’n onderhoud
met Elsa Krüger in Beeld (6
Februarie 1990) na dié gedig as
“van die vrymoedigste huweliksgedigte
wat geskryf is” en sê -
volgens dieselfde artikel - oor sy
erotiese gedigte aan sy seun:
“hulle is almal oor sy ma
geskryf”.
Die gedig “uniseks” (ook in
Allotroop) is ’n merkwaardige
(vooruitskouende) gedig oor
die nie-kompeterende “tagtig
plus”-liefde:
(…) nooit vantevore só nie
seer
seker het ons mekaar só
liefgehad nie en nooit meer
en meer getrou as nou nie (…)
- met die besef van die situasie
wat ’n mens so dikwels by ouer,
lank getroude mense kry: “as
een nou moet doodgaan / hou
2008
januarie

die ander een sommer op om te bestaan”; “as een se voet nou sou
swik / is die ander een ook gewrik” (losgewikkel; die teenoorgestelde
van onwrikbaar).
Die digter se vrou is tussen baie ander faktore ook ’n oudiovisuele
skakel in die ontstaan van “nuwe teks” (Idiolek 1986): sy lees saans
vir hom “nuwe teks” voor; haar “gefraseerde hand maak in my oor /
teks met ’n gebaar”.
Veral in Driepas (1989) is daar talle warmbloedige liefdesgedigte met
verskillende verwysingsvelde, maar ook makker gedigte soos “Reis
na Namakwaland”, waarin die “ons” enige paar reisgenote kan wees.
Tussen die natuurwaarneming van “die Here se tuin van gous- en
vygieblom” deur is daar steeds die samesyn: “vertedering en
mededoë”, “verlate op mekaar aangewys” te wees, vir mekaar die
barheid te wys en te bespreek – en swye as die taal verstom.
Die volgende gedig, “die verwelkomsomhelsing” is ’n soort “vervolg”
op die Namakwalandreis, maar ook ’n tipering van die gelukkige
huwelik:
ons het die wondere van die skepping gedeel
met mekaar ons het geringe opmerkings gesels
gewonder in swye hoe die liefde óóit verveel
of beangs kán wees (.)
In Met die aarde praat (1992), in die
gedig “Anna”, is die “saamhoort”
steeds “’n groeiende wonder”. Van
baie reise en herinneringe onthou
hy die geliefde (Anna) -
helder langs my, in profiel langs
my
oral uit die wit lig van my land
gesny.
Haar onmisbaarheid by elke
waarneming word uitgedruk in:
Kyk ek sonder jou, is daar skille
oor my diep oogkasse, ek
kyk sonder pupille.
Theunis Engelbrecht haal prof.
Cloete se eie woorde aan in ’n
Plus-artikel in Beeld (31 Mei 2007):
“In my ouere gedig Anna het ek
geskryf dat sy in elke ding wat ek
2008
januarie
Besinning
sien en beleef betrek is, en nou
weet ek dit sekerder as toe ek
die gedig geskryf het, want
sedert haar dood lyk die hele
aarde vir my anders en vreemd
en onvriendelik”. Anna in haar
broosheid (kraakdun vingers, ’n
tenger, bleek hand, ’n breekdun
pols in “kamerjas op die
divan”) is steeds “teenwoordig”
in die nuwe bundel, Heilige
nuuskierigheid (2007).
In dieselfde artikel (van
Engelbrecht) sê prof. Cloete
van Anna: “Sy was ’n digter wat
nooit ’n gedig geskryf het nie,
maar haar digterlikheid vir my
gegee het”.
Wat ons ook in die letterkunde
mag soek en verwag, is hier die
byvoordeel van ’n bloudruk vir
’n huis wat deur die Here
gemaak is. •
41

Aktueel Corinne Badenhorst* en ds. Johan Fleischmann (Vleuels, Bloemfontein)
42
Predikante kan
ook aan stres ly!
’n (Ekstreme?) Hipotetiese voorbeeld
Die ouderling vra die predikant om saam by Piet en Sarie te
kom huisbesoek doen. “Daar’s probleme,” sê die ouderling.
Die predikant willig in – hy vermoed buitendien al ’n rukkie
dat daar huwelikspanning tussen Piet en Sarie is. Hy voel
voor die Here verantwoordelik dat daar iets aan gedoen
word.
Tydens die besoek, gesterk deur hierdie dubbele afvaardiging,
vermaan die ouderling die paartjie ernstig oor hulle
kerklike betrokkenheid. Die vermaning het egter die
teenoorgestelde uitwerking: die paartjie “slaan toe” en wil
nie verder hulle probleme met die ouderling en predikant
bespreek nie. Ná die ouderling en predikant daar weg is,
skryf hulle ’n brief aan die kerkraad waarin hulle gemeenskap
met die kerk opsê. Die predikant voel verantwoordelik
vir die ouderling se lomp optrede en die skewe gevolge.
Maar let op, die predikant het weinig beheer oor wat die
ouderling sou doen.
Twee dae later kry die predikant Piet en Sarie se brief. Hy
gaan hulle weer besoek – dié keer alleen. Hy luister met
deernis en empatie na hulle. Namate hulle sien hy is nie
hier om te veroordeel nie, maar om hulle te help, begin
hulle oopmaak. Hulle vertel dat hulle spanning het omdat
Sarie onlangs verkrag is. Hy lees uit die Bybel en doen ’n
gebed. Die predikant gaan die aand huis toe met die
trauma van die paartjie se pyn vlak in sy gemoed. Hoe tog
kan ons hulle verder help?
Die volgende dag gaan die predikant weer na Piet en Sarie
toe. Hulle ontvang hom vriendelik, maar sê dat hulle besluit
het om nie verder oor die verkragting te praat nie, want
hulle wil “vergewe en vergeet” en “nie die skande van
verkragting op hulle hê nie”. Wat die dominee ook al sê,
hulle hou voet by stuk, verlaat die gemeente en sluit aan
by die susterskerk waar hulle weer “net soos die ander kan
wees”. Die predikant voel verantwoordelik vir Piet en Sarie
se welwese – dit gaan hulle nie heel maak om hulle trauma
net te onderdruk nie. Hy voel ook verantwoordelik vir die
gemeente se welwese en groei. Hy het egter nie beheer
oor die keuses wat individue maak om heel te word of nie.
Die dominee gaan onvervuld en onvergenoegd huis toe ...
Tydens Part. Sinode Vrystaat-Na
tal se November 2006-vergadering
het 20 predikante die OSI-R
(Occupational Stress Inventory-Revised
Edition) voltooi. Dié vraelys
meet beroepstres en dui aan watter
areas in die werksomgewing veral tot
stres bydra. Hier is enkele gedagtes
uit dié studie.
Predikante is ook “gemiddeld”!
Die predikante wat aan die navorsing
deelgeneem het, voel oor die algemeen
gemiddeld toegerus en bekwaam
om hulle werk te doen. Daar
is ook by hulle gemiddelde duidelikheid
oor wat hulle behoort te
doen en wat hulle moet bereik. Hulle
voel nie oor die algemeen, soos
ander werkendes, gemiddelde konflik
tussen verskillende rolle wat
hulle moet vertolk nie. En, enkele
uitsonderings ten spyt, plaas hulle
fisiese werksomgewing nie onbehoorlike
stres op hulle nie.
Verantwoordelikheid!
Maar daar is ook waarskuwingsligte
wat flikker. Om die omvang van die
waarskuwingsligte te verstaan, is dit
nodig om die volgende tegniese inligting
te verduidelik: Slegs 2% van
2008
januarie

die bevolking sal ’n telling van 70 en meer in ’n bepaalde
kategorie behaal. Hierdie 2% van die bevolking
sal heel moontlik stresvlakke hê wat hulle funksionering
ernstig belemmer. Persone wat ’n telling
van tussen 60 en 69 behaal, kan matige vlakke van
disfunksionele stres beleef. Persone met ’n telling
van tussen 40 en 59 het normale beroepstres.
By die predikante wat aan die ondersoek deelgeneem
het, word hoë vlakke van stres beleef, veral
ten opsigte van “verantwoordelikheid”. 25% van die
predikante het, wat “verantwoordelikheid” betref,
’n waarde van bo 70% getoets! (Vergelyk die 25%
met 2% van die bevolking.)
“Verantwoordelikheid” dui op die mate waarin ’n
persoon verantwoordelik is of voel vir die welwese
en werkverrigting van ander. Die probleem met stres
in die kategorie van verantwoordelikheid is dat die
predikant meesal nie beheer oor die welwese of verrigting
van ander het nie. (Die voorbeeld aan die
begin gestel, illustreer hoe “verantwoordelikheid”
tot stres bydra.)
Oorlading!
Ook wat “oorlading” betref, ervaar die predikante
wat aan die navorsing deelgeneem het, bogemiddelde
vlakke van stres. 15% van die predikante het
’n telling van bo 70 gehad. Oorlading het te doen
met die mate waarin die eise van die werk die hulpbronne
om die werk te doen, oorskry. Hulpbronne
sluit verskeie aspekte, soos finansies, fisiese toerusting,
tyd, mannekrag en vaardighede in.
Die vraag is: Hoe verwerk predikante hierdie “verantwoordelikheid”-
en “oorlading”-stres?
Hanteringsmeganismes
Die OSI-R het ook ’n afdeling wat individue se
hulpmiddele om stres te verwerk, meet.
Te midde van stres wat hoog neig, veral wat betref
verantwoordelikheid en roloorlading, toets die predikante
se hanteringsvaardighede gemiddeld. Aktiewe
rekreasie help om adrenalien wat onder stres vrygestel
word, te verbruik sodat dit nie skadelik in die
liggaam agterbly nie. Selfsorg help om self stres en
stressors (vroegtydig) te identifiseer en prosesse in
werking te stel om die stres af te lei. ’n Vriendekring
is ’n ruimte waar mens kan vertel (ontlaai) en bemoedig
(gelaai) kan word. Goeie denkende beheer
oor en grense in predikante se werksomgewing help
ook om vlakke van stres af te bring.
2008
januarie
Aktueel
Hier kan moontlik baie gedoen word om predikante
te help om hulle hulpbronne om stres te hanteer,
op te bou. Hulle kan gemotiveer word om betrokke
te raak in aktiewe rekreasie. Programme behoort
vir teologiese studente en predikante aangebied te
word wat hulle eer hoe om self hulle stresvlakke te
bestuur en om denkende beheer oor hulle werk en
omgewing te neem. Wat veral kommer wek, is die
aanduiding dat predikante – al werk hulle in ’n gemeenskap
wat veronderstel is om daarvoor ’n naam
te hê dat mense mekaar in God se liefde en genade
vashou – nie noodwendig beter sosiale ondersteuning
beleef as byvoorbeeld ’n onderwyser of ingenieur
of rekenmeester nie.
Oplossings
Hier is nie ruimte of die plek om volledig op moontlike
oplossings vir die twee probleme – hoë verantwoordelikheid-
en roloorladingstres, en onvoldoende
hanteringsmeganismes – in te gaan nie.
Ons noem net twee terreine waarop ons kan begin
dink:
• Een deel van die oplossing is natuurlik om die
predikante beter toe te rus om stres te hanteer
deur hulle te help om hulle hulpbronne waardeur
stres verwerk word, op te bou. Die Kuratorium
van die Teologiese Skool, kerkrade, predikanteverenigings
en individuele predikante
behoort ernstig hierna te kyk en daaraan aandag
te gee.
• ’n Ander deel van die oplossing is dat ons kerke
daarna streef om meer en meer te word wat ons
reeds in Christus is. Die kerk ís immers ’n gemeenskap
waar gelowiges medeverantwoordelik
is vir mekaar. Dit ís ’n ruimte waar elkeen sy
plek en sy funksie en sy verantwoordelikheid
binne die liggaam het. Hier word mense (die predikant
ook!) se leed en sonde met priesterlike
begrip en liefde bymekaar gemaak en voor die
Here gebring. Hier word die helende balsem van
die Gees en Woord aan mense – insluitende die
predikant! – bedien sodat hulle deur die Goeie
Nuus verkwik en opgewek word in ’n nuwe lewe.
Die kerk ís mos ’n helende gemeenskap, die
Trooster ís mos onder ons.
Ons hoop hierdie openbare terugvoering oor die navorsing
stimuleer ’n gesprek in ons kerke. Mag ons
almal help om ons predikante se moegwordende
arms steeds seënend in die lug te kan bly hou. •
43

Resensie-artikel
44
Pous se nuwe boek oor Jesus
POUS BENEDIKTUS XVI 2007. JEZUS OF NAZARETH: From the baptism in the Jordan to
the transfiguration. Uit die Duits vertaal deur AJ Walker. Londen: Bloomsbury. 374 pp. Prys:
R239,59.
RESENSENT: Dr. Paul Kruger (Emeritus, Meyerspark)
Om die minste daarvan te
sê, sou ’n mens hierdie
nuwe boek van pous
Benediktus XVI as “merkwaardig”
kan bestempel. Die merkwaardige
lê daarin dat die Man
in die Vatikaan as ’t ware agter
die beskermende mure van sy
ampsposisie binne die Rooms-
Katolieke Kerk uitkom om homself
op die veld van die sogenaamde
histories-kritiese Bybelwetenskap
te waag – sonder om
vir homself ’n bevoorregte posisie
op te eis. Daarmee stel hy homself
ook bloot aan die spervuur
van menings in ’n openbare gesprek,
met al die kritiek en teenkritiek
wat so eie daaraan is. “Dit
is nie nodig om gesê te word dat
hierdie boek geensins ’n oefening
van die leergesag is nie, maar dat
dit uitsluitlik ’n uitdrukking van
my persoonlike soeke ‘na die aangesig
van die Here’ (vgl. Ps 27:8)
is. Dit staan elkeen dus vry om
my te weerspreek …”
Die skrywer erken dat die boek
lank in hom gegroei het. Daar is
inderdaad ’n sekere dringend-
heid by hom te bespeur. Hy het besluit om die eerste tien hoofstukke
van ’n beplande, langer boek oor Jesus van Nasaret nou te publiseer,
“aangesien ek nie weet hoeveel tyd en krag nog aan my gegee gaan
word nie” (Voorwoord).
Te midde van ’n stortvloed lektuur deur Bybelwetenskaplikes (dink
maar aan die Jesus-Seminaar, wêreldwyd, of die sogenaamde Nuwe Hervorming,
hier by ons!), en te midde van populêre “onthullings” oor die
sogenaamde “geheime lewe” van Jesus (bv. die Da Vinci Code), kom
hierdie boek soos ’n vars bries. Benediktus wys daarop dat hy nie die
Bybelwetenskap verwerp nie, maar dat hy die grense daarvan wil eerbiedig.
Verder wil hy nie bly vassteek by die “sekerhede” wat die historiese
kritiek met verouderde metodes vasgestel het nie, maar deurstoot
na “alternatiewe metodes” van Skrifondersoek (bv. wat hy noem: kanonieke
eksegese). Met gebruikmaking van al die hulpmiddels van wetenskaplike
eksegese tot sy beskikking, poog hy “om die Jesus van die
Evangelies as die ware, ‘historiese’ Jesus in die streng sin van die woord
te teken”. Hy stel dit as sy oortuiging dat “hierdie Figuur baie meer
logies en, histories gesproke, baie meer verstaanbaar is as die rekonstruksies
wat gedurende die laaste dekades vir ons aangebied is” (Voorwoord).
Vanuit hierdie belofteryke aanpak skryf Benediktus dan – ook vir ons
as Protestante! – ’n baie inspirerende boek! Natuurlik bevat dit nie sy
hele teologie nie – hy het vroeër al baie aanvegbare en, vir ons as Protestante,
totaal onaanvaarbare standpunte ingeneem! Ook deur vernuwingsteoloë
in sy eie kerkgemeenskap (bv. die kring rondom Hans
Küng) word Joseph Ratzinger, meestal met goeie redes, as ’n konserwatiewe
Roomse teoloog “van die ou soort” gesien.
Tóg … wie hierdie jongste boek van die pous sover moontlik met ’n
oop, onbevange gees lees, én dit aan die Skrif toets (sola Scriptura),
word getref deur ’n diep liefde vir Jesus Christus, die gekruisigde en
opgestane Here van die kerk wat uit elke bladsy straal. Is dit nie – by
alle diepgaande verskille tussen die twee teoloë – of ’n mens die openingsparagraaf
van Calvyn se Institusie in die volgende woorde van
Benediktus hoor eggo nie? “Dit is alleen in God en in die lig van God
dat ons die mens reg ken. Enige ‘selfkennis’ wat die mens tot die empiriese
en tasbare beperk, slaag nie daarin om met die mens se ware
diepte in aanraking te kom nie. Die mens ken homself alleen wanneer
hy leer om homself te verstaan in die lig van God; en hy ken ander
alleen wanneer hy die misterie van God in hulle sien. Vir die herder in
Jesus se diens beteken dit dat hy nie die reg het om mense aan homself,
2008
januarie

aan sy klein ‘ek’ te bind nie” (282, 283). Hoeveel van ons as Protestantse
herders behoort nie ook hierdie woorde ter harte te neem nie! So lê
daar deur die boek talle juwele versprei!
Dit is ’n ryk en ’n ryp werk hierdie. Nadat hy, inleidend, die misterie
van Jesus in aansluiting by en in kontras tot die figuur van Moses bespreek
het, behandel die skrywer die doop van Jesus. Daarna kom die
versoeking van Jesus aan die beurt. Indringend en uiters relevant vir
ons wêreld van materialisme, magsbeheptheid en ’n alles-meesleurende
verbruikersmentaliteit behandel die skrywer die drie versoekings van
Jesus. Skerp kritiek word teen Westerse ontwikkelingshulp uitgespreek:
Hierdie soort hulp “het inheemse godsdienstige, etiese en sosiale strukture
omvergewerp en die lugleegte wat ontstaan het, met sy tegnokratiese
sienswyse gevul. Die idee was dat ons klippe in brood kon verander;
in plaas daarvan het ons ‘hulp’ slegs klippe in plaas van brood gegee”
(33). In verband met die tweede versoeking van Jesus volgens Matteus,
bring Benediktus die hele probleem van regte Skrifuitleg (hermeneutiek)
te berde. Die gangbare werkswyse vandag, sê hy, is dat die Bybel
aangepas word by die sogenaamde moderne wêreldbeskouing. Daarvolgens
kan God nie in die geskiedenis ingryp nie. “En die Antichris, met
’n soort houding van geleerde uitnemendheid, vertel ons dat enige eksegese
wat die Bybel uit die oogpunt van geloof in die lewende God lees
- om te hoor wat God te sê het - fundamentalisme is” (36).
Wanneer die skrywer die Saligsprekings behandel, kan ’n mens byna
nie glo dat hy die leier van só ’n ryk en invloedryke kerkgemeenskap in
die wêreld is nie. Hy skryf ontroerend oor daardie mense wat honger
en dors na die geregtigheid. Hy sien hulle nie as mense wat hulle prestasies
voor God bring of op enige beloning voor Hom aanspraak maak
nie. ”Stil aan-die-ontwikkel hier was reeds die houding wat Paulus in
sy teologie van regverdigmaking uitgewerk het” (76). Ratzinger bely
dat ágter die Bergrede die Gestalte van Christus staan, “die Man wat
God is, maar presies omdat Hy God is, neerdaal, Homself ontledig …
die hele pad tot by die dood aan die kruis.” Ons almal, sê die skrywer,
is mense wat deur ons tydsgees beïnvloed is. Dit gaan teen ons grein in
om die Bergrede uit te leef (hoewel ons dit altyd tog so mooi vind!).
Die liefde wat Christus in die Bergrede verkondig én self vervul het,
behels ’n “eksodus uit onsself uit” - juis om onsself daardeur te vind
(99).
Die gesprek oor die verstaan van die Bergrede wat die pous met die
simpatieke Joodse rabbi, Jacob Neusner, aanknoop, is ’n pragtige
voorbeeld van aanvaarbare, eietydse dialoog tussen verteenwoordigers
van verskillende godsdienste. Benediktus erken ruimhartig dat die rabbi
probeer om Jesus van Nasaret as Joodse broer te benader. Hy toon
begrip vir ’n ware Jood se probleme met, byvoorbeeld, Jesus se leer
oor die Sabbat. Tog fokus hy uiteindelik die gesprek op die kernverskil
met Jode: Jesus is God Self wat mens geword het! In gemeenskap met
Jesus vind ’n gebod soos die vierde ’n nuwe vervulling wat waarlik
volgens die wil van die Vader is (117). Wat belangwekkend in die pous
se benadering tot ander godsdienste is, is sy aandrang dat die ware
identiteit, die ware “nuutheid” van Jesus in ’n ontmoeting met Jesus
Self ontdek moet word. Hy is nie maar net iemand soos Boeddha,
2008
januarie
Resensie-artikel
Confucius of Mohammed wat ’n
besondere “ervaring” van God
gehad het nie. Hy is die Een wat
deur Petrus as mondstuk van die
ander apostels bely is as die
Messias, die Gesalfde van God,
en deur Tomas as “my Here en
my God” (dit is dus ook begryplik
dat die pous hom sterk uitspreek
teen die aanspraak van Moslems
dat húlle godsdiens die enigste
ware godsdiens is en dat dit selfs
met geweld bevorder mag word
– soos hy dit in 2005, binne ’n
omvattender verband, in
Regensburg, Duitsland, ontbloot
het).
’n Aansienlike gedeelte van die
boek handel oor Jesus in die Johannes-Evangelie.
Persoonlik
was dit vir my ’n lees-avontuur.
Talle inspirerende gesigspunte
word na vore gebring. Wanneer,
byvoorbeeld, Jesus se uitspraak
dat Hy die brood van die lewe is
(Joh 6), bespreek word, word
diepsinnige gedagtes deur uitlegkunde
– nie deur inlegkunde nie,
soos soms veral met die Johannes-Evangelie
gebeur! – uit die
Skrif gehaal. Besonder insiggewend
is ook die verband tussen
die Johannes-Evangelie en die
Joodse feeste wat aangetoon
word.
Hier en daar vind ’n mens –
meestal terloopse – opmerkings
waarby ’n Protestant vraagtekens
sou kon plaas (byvoorbeeld oor
die voorrang van die Petrusfiguur
tussen die apostels).
As geheel gesien, is hierdie egter
’n tydige boek wat teenoor ’n
wydverspreide, wetenskaplike
“hermeneutiek van agterdog” ten
opsigte van ons Here Jesus Christus
se Persoon en werk, ’n moedige,
wetenskaplik-gefundeerde
alternatief bied. Dit behoort wyd
gelees en bestudeer te word! •
45

van oraloor Ds. Ben Fourie (Kameeldrift)
46
Besoek aan kerke in Korea
Gedurende September 2007 het prof.
Callie Coetzee en ds. Ben Fourie die
kerke in Korea en Japan besoek. In Korea
het ons onder andere die Sinode van die
Koreaanse kerke (Kosin) bygewoon, die Teologiese
Skool besoek en besoeke aan kerke in
Pusan en Seoul gebring. Dit was wonderlik om
soveel bekende gesigte weer raak te loop, veral
die oudstudente van Potchefstroom, soos Paul
Bae en Yeol Kim en hulle gesinne. Hulle het uit
hulle pad gegaan om ons met vriendelike gasvryheid
te bederf.
Groei en krag in Korea
Die kerke in Korea is nog steeds in ’n opbouen
groeifase ná hulle die juk van die Japannese
in die vroeg vyftigerjare afgegooi het. Die groei in
die land self is ook waarneembaar. Ek was tien
jaar gelede in Seoul en die opbou en groei van
toe tot nou is opvallend. Die mense het nie verander
nie. Miskien minder ongekunsteld as tien jaar
gelede, maar nog net so spontaan en vriendelik
soos altyd. Ook nog steeds verras dat daar sulke
toring-lank mense kan bestaan wat hulle land besoek!
Die Sinode is deur 520 afgevaardigdes bygewoon
(getrapte afvaardiging) en duur ’n week. Dit
is in hulle imposante teologiese skoolgeboue
gehou – ’n skool wat ontwerp is om 700 studente
te huisves. Die soort sake op hulle agenda is meer
tipies huishoudelik, min studierapporte en meer
organisering van die dienswerk. Daar is tans meer
as 900 Koreaanse sendelinge wêreldwyd aan die
werk vanuit die Kosin-kerke en hulle word deur
die plaaslike gemeentes onderhou. Dit vertel ’n
storie dat bykans elke gemeente minstens een
sendeling het! Die lys van kapelane is ook indruk-
Op die Sinode van die Kosin-kerke in
Korea.
en Japan
wekkend en ek het die voorreg gehad om saam
met hulle (koue) groen tee te drink.
Ons het drie eredienste bygewoon in Seoul en
Pusan. Onthou, die Koreane is ’n biddende en toegewyde
kerk! Daar word nog steeds elke dag van
die week oral in die kerke ’n gebedsgeleentheid
gehou. Woensdagaande is eredienste in baie van
die kerke en Sondae drie tot vier eredienste. Elke
Sondag is daar gemeente-ete en almal kuier saam.
Die middae word gewy aan die jeug en die susters
of algemene onderlinge opbou. So, byvoorbeeld,
is die een erediens gelei rondom die aktiwiteite van
die Ester-werkgroep in die Shin Kwang-gemeente
in Seoul (waar ds. Yeol Kim die predikant is). Prof.
Callie en ekself het daar gepreek met ds. Yeol as
tolk en die susters het gesing, gebid en na die tyd
(koue) groen tee en vrugte saam met ons geniet.
Die eredienste is baie lewendig met baie deelname.
’n Gemeente sal byvoorbeeld meer as een
koor- en sanggroep hê en talle instrumente is bespeur.
Net die nuutste en beste tegnologie is in die
kerke opgemerk, met videokamera’s, klanktoerusting,
grootskerm, kleinskerm en wat jy nog aan kan
dink. Dit alles om seker te maak die Woord word
gehoor. Dit is net so aangrypend om die gebede
te hoor in so ’n erediens. In die gebed na die preek
word ’n lys gebedsake bekendgemaak en almal
bid hardop saam. Na die kollekte en bydraes gegee
is, word daar weer diep dankbaar en ernstig gebid.
By die Kosin Universiteit te Pusan is daar ook
’n voltydse kapelaan aan diens. Daar word elke
Woensdagoggend ’n erediens gehou en prof. Callie
het daar gepreek. Die Universiteit is ’n Christelike
universiteit en dit was lekker om daar hulle sentrum
vir Reformatoriese Studies te besoek.
Ons het so stadigaan ook aan die kos gewoond
geraak: Elke ete het gimchi (met chile, met peper,
met ander brandgoed). Sop in verskeie vorme –
elke ete, insluitend ontbyt. Kalbi is ’n lekker bederf:
met sop en gimchi en slaai en blare voor jou, sesami-olie
en brandgoed, word beesrib in kouporsies
gesny en op die tafel oor kole gerooster met
knoffel en brandgoed. Rou vis, gaar vis, seegras,
maak nie saak nie, ons eet dit!
Ons is baie bemoedig deur wat ons gehoor, gesien
en ervaar het in Korea. Die Here se genade is
2008
januarie

groot en die mense leef daarvolgens. Die kerkgroei
is tans sowat 15% per jaar; daar word onverpoos
gearbei. Mense deel hulle gawes en hulleself gewillig
en ons was verras om te sien hoeveel diakens
en ouderlinge hulle tyd beskikbaar gemaak het om
ons te vervoer en te versorg. Mense gee ook hulle
bydraes gereeld en getrou en dit is werklik hulle
tiendes. Op navraag het een van die dominees
gesê dat daar enkeles is wat dalk nie ’n volle tiende
gee nie, maar hulle sal nog grootword!
Ekumeniese eenheid is met die kerke bevestig
en hulle verseker ons van hulle voortdurende voorbidding
en ondersteuning. Opvolgwerk is nou
noodsaaklik om met die Koreaanse sendelinge in
Suid-Afrika kontak te hou en ook die Koreaanse
gemeentes in Midrand en in Bloemfontein nog nader
te trek.
Die ander suster in Japan
Japan is ’n land met 120 miljoen inwoners,
waarvan slegs 1% Christene is. Die kerke in Japan
is nie so skouspelagtig soos dié in Korea nie,
maar dit ontbreek nie aan erns en omsigtigheid
nie. Met tipiese Japannese toewyding en presisie
word daar kerk gehou. Die bediening in Japan konsentreer
rondom die Teologiese Skool in Kobe –
die meeste administrasie en kontak word daar
gedoen. Daar is tans twee voltydse professore,
naamlik Yasinowi Ichikawa en Nabunori Makino.
Baie van die doseerwerk word deur deeltydse/tydelike
personeel behartig.
Die roetine by die Teologiese Skool sentreer
rondom gebed: Elke oggend om sewe-uur is gebedsbyeenkoms,
elfuur weer met rapport van een
van die studente se praktiese werk, Woensdae en
Vrydae om eenuur en dan nog een of twee geleenthede
in die aand. Hulle het wonderlike fasiliteite
en mens kom dadelik agter dat alle aandag op die
student en studie gefokus word. Hulle biblioteek
bevat meer as 35 000 bundels en ek kon selfs ’n
In die Skriflig eien op die tydskrifrak. Daar is ook ’n
uitgebreide Calvyn Instituut en baie geld word daar
ingepomp.
Die gemeentes is klein. Ons het in Madawayana
’n diens bygewoon in ’n gemeente wat uit 22 lidmate
bestaan. Maar watter ywer! Watter toewyding!
Hulle het die keurigste kerkgeriewe ingerig en hulle
predikant is ’n Koreaanse sendeling. Die diens is
tipies soos ons dit in Suid-Afrika sou belewe en
ons kon selfs in Afrikaans saamsing op die Geneefse
melodieë. Al die lidmate sit aan tafel in die kerk
om met ernstige toewyding te volg uit die Bybel en
nota’s te neem. Na die diens word die tafels teen
2008
januarie
Ete saam
met die
ouderlinge van
Shin Kwang-kerk
in Seoul.
van oraloor
mekaar geskuif om ’n gemeente-ete te nuttig (heerlike
beesbredie, vars slaaie en koue pampoensop).
Dit is aangrypend om te sien hoe al die jonger lidmate
in katkisasie fokus op die twee katkisante in
die gemeente.
Die Japannese is baie nuuskierig oor Suid-Afrika,
ons politiek en geskiedenis. Natuurlik oor ons
kerke ook. Elke gesprek gaan met ’n klein fees
gepaard, want hulle hou daarvan om uit te hang
met hulle feesgoed. Ons het lekker geëet in Japan:
Elke oggend ’n heerlike ontbyt saam met die
professore, eenkeer na ’n Chinese restaurant toe
en selfs KFC die Saterdag! Yokakso en Tumoko,
die professore se vroue, het ons beïndruk met hulle
kookgawes. Kiyoko en haar man was al in Suid-
Afrika en hulle het ons gulhartig rondgeneem en
vir ons die stad gewys. Osaka is die tweede grootste
stad in Japan met nege miljoen inwoners. Dit
is tegnologies ’n vooruitstrewende stad. Elke brug
is ’n meesterstuk, die treinstelsels kompeterend
en fantasties. Die winkelsentrums slaan jou asem
weg – die Hankyu-sentrum het byvoorbeeld nege
verdiepings, waarvan die meeste Westerse klere
verkoop. Elke naam onder die son is daar. Ek kon
ook KWV-wyn sien in die wynkelder.
Die tipiese terughoudendheid van die Japannese
belemmer hulle kerkgroei, veral die feit dat hulle
nie graag die ekwilibrium wil versteur nie. Kerkgroei
vind die meeste plaas waar Koreaanse predikante
of van die ander sendelinge werk. Mens dink met
deernis en aangename herinneringe terug aan die
klein groepie Christene wat ons daar raakgeloop
het en op die naam leer ken het. Die troos is: Sien
ons hulle nie weer in hierdie lewe nie, dan wel in
die lewe hierna, waar ons mekaar sal verstaan
sonder ’n tolk (Hai, Arigato!). Dit tref mens egter
ook dat ons 99/100 van die mense wat ons op treine
en op lughawens, in die besige stasies of sentrums,
nooit weer sal sien nie ... ook nie in die lewe
hierna nie ... Die oes is wit op die land en ons gebede
moet nooit ophou nie.
Ons het ook kennis geneem van die ondergrondse
Protestantse kerk in China, veral in Beijing
en Shangai. Ons gebede kan daarvoor ook opklink
en ek dink almal sal verstaan as ons nie meer oor
hulle vertel nie. •
47

van oraloor
48
2008
januarie

Ds. Eric Kayayan (Rietvallei, Reformed Faith and Life)
Evangelieverkondiging
Beslis nie iets waarvan ’n
mens elke dag hoor nie!
Oom Chrisjan (Christiaan Gottliep)
van der Watt, en tannie Ellie
2008
januarie
in Madagaskar
Madagaskar is die vierde grootste eiland in die
wêreld, met ’n oppervlakte groter as dié van
Frankryk en België saam. Dit is ’n wêreld op sy eie
in terme van landskappe, diere en plantegroei:
Daar vind ons spesies – byvoorbeeld die bekende
lemurs – wat nêrens in Afrika of in die ander kontinente
voorkom nie. Madagaskar se bevolking groei
steeds en volgens skattings sal dit 28 miljoen bereik
teen 2025. In lyn met baie ander Afrikalande
is die meerderheid mense se lewensverwagting
ongeveer 58 jaar (45% van die bevolking is jonger
as 15 jaar en slegs 3,2% is ouer as 64 jaar). Ongeveer
75% van die bevolking leef op die drumpel
van armoede, met rys as die eiland se basiese
stapelvoedsel. Invoere oorskry uitvoere wat hoofsaaklik
uit rys, koffie en kakao bestaan.
Die Franse teenwoordigheid in Madagaskar
strek so ver terug as 1527 toe die Franse seilvaarders
voet aan wal gesit het. Gedurende die 17de
eeu was daar ’n paar pogings om kommersiële
handelsposte te begin, maar die inwoners het die
pogings van die Franse koning om die eiland oor
te neem, gestop. Die Franse het egter tyd gehad
om Malgassiese slawe aan die Hollandse goewerneur
op die eiland Mauritius te verkoop. Aan die
begin van die 19de eeu het Madagaskar deel van
die koloniale honger van beide Frankryk en Engeland
geword. In hierdie kompetisie is Protestantse
sendings gebruik as instrument om die Engelse
invloed te bevorder. In 1869, onder die heerskappy
van koningin Ranavalona II het die Protestantisme
70 Jaar getroud!
van oraloor
die staatsgodsdiens van Madagaskar geword. Uiteindelik
het die Franse oorgeneem en ’n turbulente
geskiedenis van koloniale oorheersing is beëindig
in 1960, met die onafhanklikheid van die eiland,
gevolg deur ’n aantal dekades van politieke onstabiliteit.
Madagaskar het nou ’n mate van politieke
stabiliteit bereik, wat ’n mate van ekonomiese groei
toelaat.
Ten spyte van die Protestantse erfenis (vandag
ongeveer 20% van die bevolking met ’n verdere
20% as Rooms-Katoliek), is Madagaskar grootliks
animisties sover dit die mense se geloof betref:
voorvaderaanbidding word gekenmerk deur die
sogenaamde famadihama-fees, ’n ritueel waar die
lykskleed van die dooies verander word. ’n Moslemelement,
bestaande uit ’n minderheidsgroep
Comoriane en Indo-Pakistani’s, is vinnig besig om
die noorde van die eiland oor te neem. Dit word
geskat dat soveel as 40% van die eiland se handel
in hulle hande is. Die aantal moskees groei in dieselfde
verhouding.
Dit is in hierdie konteks dat Reformed Faith and
Life die goeie nuus van die Koninkryk van God deur
’n aantal radiostasies daar uitsaai. Ds. Eric Kayayan
sou saam met ds. Wolf Cilliers – ’n sendelingvriend
en kollega wat Madagaskar baie goed ken en vir
nege jaar daar gewoon het – die eiland in Desember
2007 besoek het. Die doel is om die saad van
die Christelike geloof in Malgassiese harte te plant
en ook die saad wat reeds deur ander geplant is,
te versorg.
(Eliza Johanna, geb. Wessels), is op 11 Oktober 1937 te Odendaalsrus
getroud. Ds. J van Rooy het hulle in die huwelik bevestig. Uit die
huwelik is vyf dogters en seun gebore, en hulle is ook 16 kleinkinders
en 27 agterkleinkinders ryk. Oom Chrisjan en tannie Ellie woon die
afgelope 13 jaar by hulle dogter en skoonseun in Boshof. Op 92
bestuur oom Chrisjan nog self sy motor, en behalwe tannie Ellie se
gehoor, skort daar nie veel met hulle gesondheid nie. Behalwe vir ’n
paar bitter koue Sondae in die Vrystaat, woon hulle eredienste uiters
getrou by.
Ons is saam met hulle dankbaar dat die Here hulle tot hier
toe gespaar het en steeds ryklik seën.
– Namens Boshof se gemeente (Ingestuur deur ds. Hennie Briel)
49

van oraloor
Die Hermanusgemeente bestaan nou net meer
as sewe jaar as selfstandige gemeente. In
1999 het ons hier in Hermanus ’n kerk gebou en
op Hervormingsdag 2000 met ongeveer 65 lidmate
afgestig van die Strandgemeente. Gedurende die
bestaan van die Hermanusgemeente het die Here
ons baie geseën, en kan ons met dankbaarheid
oor die jare terugkyk wat groei, finansies en Woordbediening
betref.
Die gemeente het geen vaste predikant nie, maar
nooi predikante uit om hier in ons volledig toegeruste
“Vakansie Pastorie” te kom vakansie hou,
en dan gedurende hulle verblyf die dienste hier te
lei. Op dié manier het ons gedurende die bestaan
van die gemeente slegs selde nodig gehad om van
preek-leesdienste gebruik te maak en gedurende
die laaste vier jaar het ons slegs een of twee Sondae
geen predikant hier gehad nie. Die uitnodigings
aan predikante en besprekings word hoofsaaklik
deur middel van e-pos gedoen, en dit is dan ook
een van die redes vir hierdie artikel, sodat predikante
wat nie oor e-pos beskik nie, of wie se eposadresse
nie in die gemeente se databasis opgeneem
is nie, bewus kan raak van hierdie wonderlike
geleentheid om gratis in die pragtige Wes-Kaap,
en in Hermanus in besonder, vakansie te kom hou.
Behalwe die gratis verblyf gee die kerkraad ook ’n
honorarium per preek wat in ’n groot mate die
brandstofkostes om hiernatoe te kom, behoort te
dek. Ons kan gemiddeld aan 15 predikante per
jaar die geleentheid gee om van hierdie gratis vakansiediens
gebruik te maak.
Die gratis vakansieverblyfgeleentheid wat die
gemeente van Hermanus so aan predikante verleen,
is baie gewild, en ons is reeds amper vol bespreek
tot aan die einde van 2008.
Alhoewel ons, soos hierbo gesê, van besoekende
predikante gebruik maak, wil dit nie sê dat ons herderloos
is nie. Gedurende die eerste vyf jaar het
50
P van der Breggen (voorsitter bedieningskommissie)
Geref. Kerk
Hermanus se
“Vakansie Pastorie”
ds. Alwyn du Plessis, emerituspredikant van Stellenbosch,
hier as hulppredikant diens verrig en een
keer per maand vir omtrent ’n week in die “Vakansie
Pastorie” kom kuier om die pastorale werk, kerkraadsvergaderings,
huis- en siekebesoeke en dies
meer te behartig. Vir die laaste twee en ’n half jaar
het prof. Faan Denkema, wat nou in Ladismith
(Wes-Kaap) woonagtig is, die taak as hulppredikant
by ds. Alwyn oorgeneem.
Die gemeente het gedurende sy sewejarige bestaan
omtrent verdubbel in lidmaatgetalle. Meer
as die helfte van die lidmate is pensioenarisse,
alhoewel ons die laaste paar jaar ook ’n mooi
klompie jonger lidmate bygekry het.
Hoewel die gemeente nog nie finansieel in staat is
om ’n voltydse predikant te beroep nie, word die
behoefte steeds groter om ’n inwonende emerituspredikant
hier te kry om met die bediening te
help. Die kerkraad sou graag van emerituspredikante
wil hoor wat moontlik sou belang stel
om vir een of twee jaar pastorale diens hier in Hermanus
te kom lewer.
Die gedagte is dat ons met die huidige bedieningspatroon
wil voortgaan, met ander woorde, om
steeds predikante uit te nooi om gebruik te maak
van die “Vakansie Pastorie”. Dus sal die inwonende
emerituspredikant op dié manier nie te swaar belas
word nie en slegs een tot twee preke per maand
hoef te lewer. Die behoefte is baie meer gerig op
pastorale sorg soos huis- en siekebesoeke, Bybelstudie,
katkisasie en natuurlik kerkraadsvergaderings.
Indien daar van ons emerituspredikante is wat hier
kan kom help met die pastorale versorging, versoek
ons u om met die gemeente se skriba, br.
André Boersma (028 316 2310) of die voorsitter
van die bedieningskommissie (028 316 3869) in
verbinding te tree.
2008
januarie

2008
januarie
Nasionale Sinode 2009/
General Synod 2009
Die Deputate Nasionale
Sinode het die opdrag
om die Sinodes te reël
en gevolglik die verantwoordelikheid
dat alle sake met betrekking
tot die Sinode vlot sal verloop.
The Deputies General Synod
have the responsibility to organize
the General Synods, and
therefore have to ensure thal all
aspects relating to the Synod are
handled in the most efficient
way.
Die volgende versoek word tot
u gerig met die oog op Nasionale
Sinode 2009:
The following is being requested
regarding the General Synod
2009:
Keerdatum vir die Agenda: 30
Junie 2008
Vir hierdie keerdatum moet alle
beskrywingspunte, deputaterapporte,
beswaarskrifte en appèlle
teen vorige sinodebesluite ingehandig
wees. Beskrywingspunte,
beswaarskrifte en appèlle kry
sedert Sinode 2006 genoegsaam
tyd om die kerklike pad te
loop om betyds vir inhandiging
gereed te wees. Stukke wat na
die keerdatum ontvang word, sal
nie in die Agenda gepubliseer
word nie.
Date of Closure of the Agenda:
30 June 2008
All points of discussion, reports,
petitions of protest (gravamen)
and documents of appeal must
be handend in before or on this
date. There is ample time for all
van oraloor
these matters to follow the church’s route to be in time for the Agenda.
Documents received after date of closure will not be published in the
Agenda.
Keerdatum Aanvullende Agenda: 1 November 2008
Hierdie datum is slegs vir dele van deputaterapporte wat nie voor 30
Junie 2008 afgehandel kon word nie.
Date of Closure of the Suplementary Agenda: 1 November 2008
This date is set aside only for certain parts of reports of deputies
which can not be finished before June 30, 2008.
Finale Keerdatum Aanvullende Agenda: 7 Kalenderdae na afloop
van Partikuliere Sinodes se vergadering in November 2008. Vir hierdie
datum kan slegs beskrywingspunte wat op die vergadering van die
Partikuliere Sinodes 2008 moes dien, en appèlle teen besluite van
die Partikuliere Sinodes 2008, ingedien word. Hierin sal die Deputate
Nasionale Sinode die Sinodebesluit van 1976 streng navolg.
Final Date of Closure of the Supplemenary Agenda: 7 (seven)
days after the meeting of the Regional Synod in November 2008.
Only points of discussion which are dealt with on the meeting of the
Regional Synod in November 2008 or appeals against decisions of
the Regional Synod 2008 can be accepted for the Supplementary
Agenda. No exceptions will be made.
Alhoewel ’n kerklike vergadering ná konstituering sy agenda vasstel,
word hierdie reëling versoek om:
• mekaar in kerkverband in ag te neem, naamlik goeie voorbereiding
deur alle afgevaardigdes om met verantwoordelikheid te
kan besluit;
• die administratiewe personeel by die Administratiewe Diensburo
in staat te stel om alle take ter voorbereiding van die Sinode
behoorlik te kan doen en afhandel.
Although, according to the principles of a meeting, the meeting or
assembly finalizes its own agenda after being constituted, these rulings
are given with the following purposes in mind:
• take one another into consideration, in order to give all delegates
ample opportunity for preperation to result into responsible
decisionmaking.
• Enable personnel at the Bureau for the Churches to make efficient
preparations for the General Synod 2009.
Vertaling: Deputategroepe, kerke en vergaderings word versoek om
51

van oraloor
alle stukke vir die Sinode in Afrikaans en Engels
voor te berei (vgl. Handelinge Nasionale Sinode
2006, art 19.1, p 387 – 399, met spesifieke verwysing
na pt 4.2, p 389 en pt 4.3, p 391). Hierdie
versoek impliseer dat alle stukke vir die Agenda
en Aanvullende Agenda deur die betrokke verantwoordelike
deputategroepe en kerklike vergaderings
onderskeidelik in Afrikaans en Engels vertaal
word en deurgestuur word na die Administratiewe
Diensburo.
Die koste vir vertaalwerk is vir die betrokke verantwoordelike
deputategroepe en kerklike vergaderings,
aangesien die koste vir drukwerk (as verantwoordelikheid
van die Administratiewe Diensburo)
aansienlik sal verhoog.
Language: Deputies, congregations and all assemblies
are requested to prepare all documents
in English and Afrikaans. All responsible deputees
and assemblies translate their documents in both
languages and send them to the Bureau for the
Churches to be accomodated in the Agenda and
the Supplementary Agenda. The cost of translation
will be the responsibility of the different Deputies
and assemblies.
52
Motivation: Preparing and printing of the Agenda
and Supplementary Agenda in both Afrikaans and
English will result in an escalation of cost which
will be the responsibility of the Bureau.
Met hierdie skrywe word vriendelik en ernstig versoek
dat almal hierin saamwerk, ter wille van al
die kerke.
The abovementioned is being requested for everybody
to cooperate, in order to serve all our churches.
Seën word u toegebid.
Grace to you
U broers in Christus
Your Brothers in Christ
Ds/Rev LH v Schaik Ds/Rev CA Jansen
Voorsitter/Chair Skriba/Scribe
2008
januarie

DOODSBERIGTE
Lalie Booyens (néé Buys): 24 Mei 1919 – 12 November
2007. Sag heengegaan in die ouderdom van 88
jaar. Sy was vir ons ’n stille voorbeeld van geloof en ons
berus in haar heengaan. Ons opregte dank aan ds. Hentie
Kruger wat die begrafnisdiens gelei het, en ook ds. Tiaan
Kruger by die graf in Nelspruit. Kinders en kleinkinders:
Andra & Ronnie, Hennie & Hester, Dries & Heather, Hardus
& Annatjie, Fienie en Gert.
Susan van der Walt: 18 November 1919 – 13 No-
BEROEPE
Ontvang
• Ds. JGL van der Walt van Worcester na Sannieshof/
Delareyville/Uitschot-kombinasie.
• Proponent RP Buys na Komatipoort.
• Proponent RP Buys na Nelspruit as medeleraar.
• Proponent H Goede na Vereeniging-Oos.
• Proponent PJ Grobler na Rustenburg-Wes as medeleraar.
• Proponent PJ Grobler na Benoni as medeleraar.
• Proponent DG Zwemstra na Rooihuiskraal as medeleraar.
• Proponent DG Zwemstra na Amanzimtoti.
Aanvaar
• Ds. JJJ Erasmus van Alberton na Volksrust.
• Ds. JL Aucamp van Bloemfontein-Suidheuwels na
Kemptonpark-Mooifontein.
Bedank
• Ds. JGL van der Walt van Worcester na Sannieshof/
Delareyville/Uitschot-kombinasie.
BEVESTIGING
• Die kerkraad van die Geref. Kerk Welkom het op 29
September 2007 saam met deputate van Klassis Ventersburg
vergader, en verklaar hiermee dat ds. AP
Kruger behoorlik, volgens die formulier wat daarvoor
vasgestel is, as bedienaar van die Woord in hierdie
kerk bevestig is, en dat die daarby behorende stukke
onderteken is. Ons bede is dat die Drie-enige Verbondsgod
hierdie broeder tot ’n groot seën sal maak
in die diens waarin Hy hom gestel het.
• Die kerkraad van die Geref. Kerk Witpoortjie het op
25 November 2007 met die deputate van Klassis
Wesrand, en verklaar hiermee dat ds. Dirk van’t Zand
behoorlik bevestig is in die Geref. Kerk Witpoortjie
volgens die formulier wat daarvoor vasgestel is. Ons
bede is dat die Drie-enige Verbondsgod hierdie broeder
tot ’n groot seën sal maak in die diens waarin Hy
hom gestel het.
LOSMAKING
Kennis word hiermee gegee dat ds. SJMS Smit op die
2008
januarie
LIEF en LEED
vember 2007. Hartenbos. Allermooiste herinneringe aan
’n wonderlike ma, ouma en oumagrootjie. Pieter Aucamp
en gesin van Hartenbos; Willem, Alida en Elzanné Steyn
van Port Elizabeth.
IN MEMORIAM
Hannes Booyens: Oorlede 12 Junie 1993. In liefdevolle
herinnering aan ons pa, oupa en grootoupa. Kinders
en kleinkinders: Andra & Ronnie, Hennie & Hester, Dries
& Heather, Hardus & Annatjie, Fienie en Gert.
op die KERKWERF
mees eervolle wyse losgemaak is van sy verbintenis met
die Geref. Kerk Oos Moot op ’n vergadering van die kerkraad
en diakens saam deputate van Klassis Pretoria Moot, gehou
op 22 November 2007. Ds. Smit word die seën van
die Here toegebid in sy nuwe werkkring, die Geref. Kerk
Pietersburg Noord.
PROPONENT/E WAT BEROEPBAAR IS
• Budeli Takalani Mathews: sel 076 795 1697 / 082
724 3513 (eggenote).
• Walter Netshisahulu: p/a Geref. Kerk Potgietersrus-
Wes, Posbus 695, Mokopane 0600; sel 082 794
6087.
• LP (Leonard) Baloyi. Sel 082 369 8579.
• RP (Roelof) Buys. Sel 082 510 8180. E-pos:
roelofbuys@gmail.com
• TD (Thapelo) Diphoko. Sel 073 788 3146.
• BA (Brian) de Vries. Sel 079 933 9884. E-pos:
braind@mwf.net
• H (Hennie) Goede. Sel 082 444 1631. Tel 018 290
8330.
• PJ (Paul) Grobler. Sel 083 973 0443. E-pos:
grobler.paul@gmail.com
• R (Rajesh) Kumar. Tel 012 347 7362. E-pos:
skriba@gkrietvallei.co.za
• PT (Thomas) Masase. Sel 084 723 0279. Posbus
418, Mashamba, 0942.
• MG (George) Mdluli. Sel 072 255 2566.
• AG (Arthur) Miskin. Sel. 083 657 4980. E-pos:
agm@iburst.co.za
• HM (Herens) Nkoana. Sel. 082 204 9618. E-pos:
nkoana@gmail.com
• JC (Jannes) van Dyk. Sel 072 224 7181. E-pos:
jannes-vandyk@gmail.com
• LP (Leon) van Jaarsveld. Sel 082 887 1553. E-pos:
jarries@vodamail.co.za
• DG (Dinant) Zwemstra. Sel 084 907 4566, tel 012
662 3495. E-pos: dinant@zwemstra.org
Gee asseblief alle inligting in verband met beroepe deur
aan Wymie du Plessis, Administratiewe Buro, tel. 018
297 3986, faks 018 293 1042 of e-pos
wymiedup@gksa.co.za
53

kleinADVERTENSIES
54
Die Bemarkingsafdeling, DIE KERKBLAD, Posbus 20004, Noordbrug 2522.
Tel: (018) 297-3989. Faks: (018) 293-1042. E-pos: wymiedup@gksa.co.za
TARIEWE:
Advertensies en kleinadvertensies: Op aanvraag beskikbaar.
Berigte: R0,20 per woord (min. R5,00) plus R2,20 per sentimeterkolom vir ’n foto.
BTW is ingesluit. Volledige besonderhede is by bostaande adres beskikbaar.
VAKANSIE EN VERBLYF
NATALSE SUIDKUS
UVONGO: 12-bed vakansiehuis. Mooi see-uitsig, loopafstand van strand.
Alle geriewe. 3 Badkamers, ruim balkon, 9 X 5 meter. TV, mikrogolfoond,
ruim ys- en vriesgeriewe. Tel. 013 932 2433 of sel 083 944 5935; faks:
013 932 0581.
UVONGO: LA CRETE SANDS NO. 1. 6-Bed luukse en moderne vakansiewoonstel
met ’n 180º see-uitsig en brandersig. Slaap 6 persone; ’n
braai-area op jou eie balkon; Toesluitmotorhuise; swembad; TV, DSTV
en beddegoed ingesluit by prys. Skakel Luzelle by 011 678 5440 of sel
083 326 6329; www.uvongoholidays.co.za
MARGATE: MARLICHT VAKANSIEWOONSTELLE. Aangename, seeuitsig
verblyf in goed toegeruste 2-, 3- en 4-slaapkamer selfsorgwoonstelle.
TV met M-Net en linne ingesluit. Gesellige braai-area. Onderdakparkering.
Perseel omhein met veiligheidshekke. Slegs 50 m vanaf seefront.
Skakel Boet en Marie Grobler gedurende kantoorure vir verdere
besonderhede of kleurbrosjure. Tel. 039 312 1052 of faks 039 317 1870.
E-pos: marlicht@uasa-ops.org.za Webbladsy: wheretostay.co.za/
marlicht
MANABA – MARGATE: Gerieflike 4-slaapkamer, selfsorgwoning. Slaap
8-10 persone. See-uitsig. Braaigeriewe, mikrogolf, TV. Skakel 039 317
4146.
SCOTTBURGH: Woonstel, heeltemal privaat, slaapplek vir 3, badkamer,
yskas, mikrogolfoond ens. TV, onderdak braaigeriewe. Billike binne- en
buiteseisoentariewe. Naby strand. Tel. 039 976 0288.
AMANZIMTOTI DROMEDARIS 503: 2-Slaapkamerwoonstel op strand.
Toegerus vir 6 persone. Skakel 031 903 3210.
AMANZIMTOTI – STELLA MARIS: Pragtig, strandfront, luuks, veilig. 2
Slaapkamer, 2/6 persone, TV, swembad, braaigeriewe. Spesiale aanbiedinge,
buiteseisoen. Tel. 031 903 5477. Faks 031 903 5479.
AMANZIMTOTI – AFSAAL 602: Ruim 2-slaapkamerwoonstel met seeuitsig.
Toegerus vir 6/7 persone. Spesiale aanbiedinge buiteseisoen. Tel.
011 954 5288 of 082 335 7101.
SOUTH PORTSTRAND: Vakansiewoonstelle: 2 slaapkamers, 6 persone.
1 slaapkamer, 4 persone. See- en branderuitsig. 200 m vanaf strand. 7
km noord van Port Shepstone.
Skakel alle ure. Tel. 039 695 0778,
sel 083 410 6693.
HIBBERDENE: Bekostigbaar,
sorgvry vakansie hou? Toegeruste
eenhede te huur. Geen TV. Betaal
vir agt nagte en bly vir tien.
R800 alleenlik buiteseisoen. Vir
alle ander tariewe en besprekings,
skakel 039 317 1635 of 083 314
3020.
HIBBERDENE: Vakansiehuis te
huur in Woodgrangestraat 784.
Luuks toegerus vir ses persone
(TV, video, snoekertafel, lugversorging,
tuimeldroër, mikrogolf,
twee badkamers, toesluitmotorhuis,
e.d.m.). In stil omgewing met
mooi see-uitsig. Billike pryse deur-
gaans. Skakel Pieter en Fransie de Beer, tel. 014 533 1474 (alle ure).
HIBBERDENE: Toegeruste strandhuis binne loopafstand vanaf strand.
Slaap 7. Desember: R350 p./d. Buiteseisoen: R200 p/d. Kontak Karien
by 014 717 5028 of 084 354 8514.
DOONSIDE [SHANGRI LA]: (Twee km suid vanaf Amanzimtoti.) Tweeen
drieslaapkamer vakansiewoonstelle vir tot 9 persone teen die strand.
Rustige omgewing, vriendelike kompleks, see-uitsig, beveiligde onderdakparkering,
kleur-TV, ens. Braaiplek en swembad op perseel. Privaatbesit,
billike tariewe. Skakel asseblief 012 567 3933.
PENNINGTON: CASA CHIARA. Sien, ruik, hoor die see. Ten volle toegeruste
nuwe huis, slaap ses/sewe, toesluitmotorhuis. Loopafstand na
strand en winkels. Per nag R560, Desember, R460 April, R360 Junie/
Julie en September. R65 per persoon buiteseisoen. Kontak Gert vir baie
meer inligting oor skuba, golf en diepseehengel – 082 896 0996.
NATALSE NOORDKUS
BALLITO-SHEFFIELD: Volledig toegeruste 3-slaapkamer, 2-badkamerwoonstel
met see-uitsig, asook uitsig op die swembad. Privaatstrand.
Goeie sekuriteit. Skakel Arma by 011 969 2071 of 073 215 7424.
LICORNA BEACH, UMHLANGA ROCKS, NOORDKUS: Volledig gemeubileerde
luukse vakansiewoonstelle te huur. Skakel Durban 031 561
2344 of 031 561 2986. Onmiddellik beskikbaar.
WESKAAP / TUINROETE
GEORGE: Gerieflike selfsorgverblyf in stil woonbuurt. Privaat met eie
ingang. Twee dubbelkamers, elk met eie badkamer. Tel 044 873 6489 of
082 772 3700.
LANGEBAAN: Volledig toegeruste 3-slaapkamerhuis in Langebaan aan
die Weskus. Slaap ses. By gholfbaan met see-uitsig. Reg deur die jaar
beskikbaar. Skakel 018 293 2639 na-ure of 082 337 7951.
KAAPSTAD/BELLVILLE: Naby Tygervalleisentrum en N1 hoofroetes,
6 minute vanaf Kaapstad. Akkommodeer tot 8 persone. Luuks en billik.
Skakel Lou 083 234 5250 of 021 919 4358.
BELLVILLE/WELGEDACHT: Volledig toegeruste selfsorgeenheid in
sekuriteitswoonbuurt. Onderdakparkering, pragtige uitsig. Luuks en billik.
Skakel Elza Beekman 082 372 2647.
BELLVILLE/OAK GLEN: DISA Selfsorg. Luukse, ruim, volledig toegeruste
1-slaapkamer selfsorgeenheid in rustige woonbuurt. Slaap 2-3, linne
ingesluit. Sentraal geleë vir die Kaapse toeriste-attraksies, besigheidsentrums,
hospitale en winkelsentrums.
Sien www.wheretostay.co.za/disa of skakel Fenny van der Hout by 021
910 0561 of 084 771 0312 of e-pos: dvanderhout@gmail.com
BELLVILLE/STELLENBERG: Leerdam selfsorgeenheid (met of sonder
ontbyt). Luukse en ten volle toegeruste eenheid ideaal vir die besigheidsman/vrou
of egpaar in ’n rustige omgewing. Sentraal geleë naby hooftoegangsroetes,
Tygervallei besigheidsarea en winkelsentrum. Kontak
Karen van Renssen by 021 919 3319 of e-pos: freekvr@bks.co.za
BLOUBERGSTRAND: Jou uitsig … om te droom. Luukse 2-slaapkamerwoonstel,
selfsorg, seefront.
Tel./faks: 051 654 0504. E-pos: blouwberg@mweb.co.za
SOMERSET-WES: Groot 4-slaapkamer huis, 2-sl en 1-sl woonstel.
2008
januarie

Volledig en luuks toegerus. DSTV, ens. Ideaal geleë naby N2 en op
wynroete. Billike tariewe. Chrisna Aucamp 072 139 0000.
STRAND/BLOUBERG/GORDONSBAAI/STELLENBOSCH/BET-
TIESBAAI/WATERFRONT/BELLVILLE/KAAPSTAD: Vakansieverhuring
van woonstelle, huise heeljaar en Desember! Kontak 083 313
4215 of cosybeach@absamail.co.za
STRAND: Gerieflike, volledig ingerigte selfsorg 2-slaapkamer, 2-badkamerwoonstel
in Kusweg. Die 9de-verdieping woonstel, langs die see,
huisves 2-4 persone. Mooi uitsig oor Valsbaai en Hottentots-Hollandberge.
Braaifasiliteite en veilige onderdakparkering. Stapafstand van kerke,
banke, besighede en spoorwegstasie. Skakel 021 886 9027 of 082 440
8488.
STELLENBOSCH: KIERIE KWAAK selfhelpeenhede in Jonkershoek,
Stellenbosch. Skakel Sonja of Koos van Zyl: faks/tel 021 883 3163 / 082
551 4784 of www.kieriekwaak.co.za
GORDONSBAAI: Gesellige, luukse vakansiehuis teen die hange van
die Hottentots-Hollandberge met asemrowende uitsigte oor die berge
en baai, in rustige omgewing, naby alle Kaapse toeriste-attraksies. 6
Persone, 2 badkamers, sondek, patio met braaigeriewe, dubbelgarage.
Tel. 012 329 2395 (w) of 012 332 2828 (h).
Website: www.capetownadventure.com
GORDONSBAAI: BERG EN SEE. Ten volle toegeruste vakansiehuis (6
persone) enig van sy soort. Geleë teen berghange met 180º see-uitsig
oor Valsbaai en Hottentots-Hollandberge. In veilige, rustige woongebied,
loopafstand vanaf Bikini-swemstrand en dorpsentrum. 3 Slaapkamers,
2 badkamers, aparte stort, groot sondek, braai-patio, toesluitmotorhuis
en DSTV. Vir meer besonderhede skakel Jonker 083 325 4369.
GORDONSBAAI: Drieslaapkamermeenthuis in veiligheidskompleks.
Regoor Harbour Island, naby strand. Volledig toegerus vir 6 persone.
Loop uit op gemeenskaplike speelpark en swembad. Beskikbaar Desember.
Spesiale buiteseisoentariewe. Skakel Cassie Aucamp 082 377
1112 of e-pos: anberg@absamail.co.za
DANABAAI: Net 7 km buite Mosselbaai en naby alles. Stil, rustig met
natuurskoon, strand en see-uitsig (180º) uit alle vertrekke en braai-area.
Ruim, netjies, skoon woonstel met 2 slaapkamers en dubbelslaapbank
in leefarea. Volledig toegerus met badkamer, stort, kleur-TV, privaat buitebraai
en toesluitmotorhuis. Slaap vir maksimum 6 persone wat kinders
insluit. Binneseisoen @ R550 per dag vir woonstel. Buiteseisoen @ R220
per dag. Naweektariewe beskikbaar @ R750 per naweek (net buiteseisoen).
Skakel nou Gerrit Badenhorst 083 274 6493 (sel); e-pos:
gerrit@gerritbadenhorst.co.za
HARTENBOS: Vakansiehuis te Hartenbos. R570 per dag. Goedkoper
en onderhandelbaar buiteseisoen. Skakel 053 631 1623 of 083 288 6973.
JONGENSFONTEIN: Ten volle toegeruste 3-slaapkamereenhede (6
slaap). Handdoeke en beddegoed ingesluit. Onbelemmerde see-uitsig.
Kontak Jan of Marlene tel. en faks 028 755 8119 of sel 072 460 4508.
GOURITSMOND: Vir die kieskeurige gas. Besonder ruim, luuks toegeruste
huis, 8 persone. Geen kinders onder 10. Naby strand, lieflike seeuitsig.
Skakel Helena 083 563 9612.
GOURITSMOND: 3-Slaapkamerhuis met 2 badkamers (slaap 6). Slegs
vir volwassenes. Laaste twee weke van Desember nie beskikbaar nie.
Tarief R180 per dag. Mooi see-uitsig. 400 meter vanaf strand. Skakel
018 294 6197 of 082 556 8308.
GLENTANA: Selfsorg, slaap 2. Luuks met linne, minste wind, pensioenaris-
en laagseisoentariewe. Stap uit op strand. Kontak 082 346 5886.
GLENTANA: Ruim selfsorgwoonstel, baie netjies en volledig toegerus,
TV, ens. Slaap 4/6; 80m vanaf see. Skakel 044 879 1381 of 082 871
5859.
STILBAAI: Gerieflike huis op rivier, alle geriewe, slaap 8. Billike tariewe.
Sel 082 800 2039.
SWELLENDAM: Gerieflike bed en ontbytverblyf by GRACE WALK in ’n
prentjie-mooi omgewing. Beskikbaar 4 dubbelkamers en-suite met privaat
2008
januarie
kleinADVERTENSIES
ingang en ’n mooi uitsig op die berg. Kom geniet ware gasvryheid en ’n
heerlike ontbyt. Skakel my by 028 514 3432 of 082 458 8224.
OUDTSHOORN: LAVENDER HOUSE. Pragtige selfsorgeenheid ten
volle toegerus vir tot 6 persone. Skoon, privaat, veilige onderdakparkering,
swembad en braaigeriewe. Billike tariewe. Skakel 044 272 0579 of 083
543 9493.
PLETTENBERGBAAI: Strandhuis, 5 min. se stap na hoofstrand. Slaap
9. Minimum 2 nagte. Skakel 021 913 5552 of 084 503 5552.
HERMANUS/VERMONT: Gesellige, ten volle toegeruste 2-slaapkamer
vakansiehuis. Slaap 4-6. Tel. 028 316 3904 of 072 386 3904 of e-pos:
knersis@itec.co.za
HERMANUS/ONRUSRIVIER: Netjiese vakansiehuis, loopafstand na
swemstrand. Slaap 6 persone. Beskikbaar regdeur die jaar. Toesluitmotorhuis.
Tel. 021 979 0563 (h) of 084 751 5018.
KNYSNA: Billike selfsorgeenhede, netjies volledig toegerus. Slaap 2-
10. Gerieflik geleë naby dorpsentrum in beboste omgewing. Tel/faks:
044 382 1566.
OOSKAAP
GRAAFF-REINET: KADASH GASTEHUIS op die plaas Damesfontein.
Moeg van die gejaag? Ons bied u: rus en vrede, ’n gerieflike gastehuis,
kaggelvuur-aande, plaasmuseum, fossiele, bossiepad, wandelpaaie ...
Karoostilte. U is baie welkom! Kontak Marguerite by tel/faks 049 845
0253, sel 082 4130 579. Webbladsy: www:kadash.co.za
GRAAFF-REINET: BUITEN VERWAGTEN B&O. Selfsorgakkommodasie
in ’n pragtige, rustige omgewing. Billike oornagtariewe. Swembad &
braaigeriewe. Aandete op aanvraag. Skakel Carol-ann by 049 892 4504.
JEFFREYSBAAI: Woonstel en huis by die see. Sel 082 828 4344.
JEFFREYSBAAI: MARINA MARTINIQUE: Vakansiehuis beskikbaar.
Slaap 5-6 persone. 100 meter vanaf strand. Linne/beddegoed word
verskaf.
Vir meer info www.claptons40.cohome.biz of e-pos whvandijk@xs4all.nl
of skakel Hannes 042 292 0003 en vra vir eenheid nr. 40.
JEFFREYSBAAI: Dubbelverdieping, drieslaapkamerhuis met pragtige
see-uitsig, ten volle toegerus, loopafstand van see. Huis bestaan uit 3
slk, 2 badk, 2 ruim leefvertrekke, ten volle toegeruste kombuis, 2 TV’s,
videomasjien, DVD-speler. Slaapplek vir 8 persone. Foto’s van huis en
uitsig per e-pos beskikbaar. Dwarsdeur die jaar beskikbaar, skakel vir
tariewe. Tel/faks: 016 428 1495 of sel 082 374 2700.
E-pos: j.dutoit3@absamail.co.za
JEFFREYSBAAI: Twee (2) slaapkamer s/s vakansiewoonstel te huur.
Skakel 042 296 0290 of 083 408 7811.
ASTONBAAI (NABY JEFFREYSBAAI): Strandhuis te huur. Pragtige
see-uitsig. 300 meter vanaf
strand. Groot woon/TV-kamer, sitkamer,
4 slaapkamers, 3 badkamers,
1½ kombuis, balkon, TV,
skottel en videomasjien, mikrogolfoond,
ys- en vrieskas, buite
braaiplek. Buiteseisoen: R300 per
dag. Maart-April skoolvakansie:
R400 per dag. Desember en Januarie
skoolvakansie: R500 per
dag. Minimum tydperk 7 dae. Skakel
Ansie du Plessis by 018 294
6564 of 073 166 8166.
KAROO
BEAUFORT WES: RUSTHUIZ
GASTEVERBLYF. Veilige, stil
woonbuurt met binne-parkering.
Weg van hoofstraat. Besondere
55

kleinADVERTENSIES
gehalte en atmosfeer. Vullende ontbyt. Skakel 023 414 3516 of 082 829
4591.
COLESBERG: KAROO HUISE. Oornag in gerestoureerde dorpshuise,
nasionale gedenkwaardighede met antieke meubels. Die gerieflike huisies
is selfsorgeenhede, geleë in ’n stil straat. TV, braaigeriewe en veilige
parkering. Restaurante binne loopafstand.
Kontak T Vorster 051 753 0582; e-pos: hvzvorster@absamail.co.za; web:
www.karoohuise.co.za
COLESBERG: Rustige oornag-akkommodasie, veilige parkering.
HERBERG 051 753 0147.
COLESBERG: ONZE RUST GASTEHUIS EN KARAVAANPARK (ook
vir tente). Rustige oornagakkommodasie met eie badkamer (koffie, tee,
handdoeke, seep, beddegoed) sekuriteitsparkering, nagwag, weg van
hoofstraat, buitedeure, selfsorg. R85 p/p (Gastehuis). Chalets R65 p/p
en tentakkommodasie R45 p/p. Karavaanpark rolstoelvriendelik – tente
en karavane. Beskikbaar: toesluitparkering, braaigeriewe. Alle etes. TV,
DSTV. Earl Haigstraat 18. Skakel Rina van Jaarsveld by 051 753 0249
of 082 768 0616. E-pos: prvj1@xsinet.co.za
COLESBERG: OUDE HOSTEL. Luukse kamers met privaat badkamer
en TV. Billike prys, veilige parkering, swembad. Tel. 051 753 0131.
COLESBERG: GUINEA-FOWL GASTEHUIS. Geleë in stil omgewing,
weg van hoofstraat, veilige parkering op die erf. Alle kamers het eie buitedeur
en eie badkamer. TV in gesamentlike sitkamer vir gaste. Billike
tariewe. Stapafstand van eetplekke. Koffie- en teegeriewe in elke kamer.
Skakel Jan en Louise Augustyn by tel/faks 051 753 0197 of 082 899
3964.
COLESBERG: TOVERBERG GASTEHUIS: Luukse akkommodasie.
Kontak Jurie en Isabell van Wyk. Tel. 051 753 0422 of 072 427 2934.
DRIE SUSTERS: RONDAWEL GASTEPLAAS 300 meter vanaf N1-roete
tussen Richmond en Drie Susters. Kom geniet ons veilige Karooplaas
vanuit die gerief van u eie kliprondawel. Braaipakke, ligte aandetes en
vol ontbyt beskikbaar. Skakel Tereza van der Merwe, sel 082 442 1567.
DRIE SUSTERS: Selfsorg oornagakkommodasie op rustige, privaat en
baie veilige Karooplaas beskikbaar. Ten volle toegerus, baie naby N1
roete, tussen Richmond en Drie Susters. Skakel Retief 049 851 9222,
sel 083 406 6236.
DRIE SUSTERS: KAROO GASTEHUIS. Eersteklas oornaggeriewe op
’n veilige Karooplaas, 500 meter vanaf N1, halfpad tussen Gauteng en
die Kaap. Word bederf met tradisionele Karoogasvryheid en regte boerekos.
Ontspan na ’n vermoeiende reis in die rustigheid van ’n asemrowende
tuin en word na ’n verkwikkende nagrus gewek met voëlsang en
stomende moerkoffie. Skakel 049 851 9213 of 082 571 3663 vir tariewe
en besprekings.
56
MPUMALANGA
SABAAN VAKANSIE-OORD: Volledig toegeruste woonstelle. Geleë
tussen Sabie en Hazyview. Goed geleë vir dagritte na Wildtuin en ander
besienswaardighede. Vir bespreking, skakel 013 737 8114.
DULLSTROOM: Volledig toegeruste 5-slaapkamerhuis op ’n plaas, 10
km vanaf Dullstroom. Ontbyt op aanvraag. Visvang, stap, ens. Skakel
Sarie 082 550 1126.
GRASKOP: Sentraal geleë buite malariagebied. Binne ’n uur vanaf talle
toeriste-aantreklikhede, insl. Kruger Wildtuin. Naby Fanie Botha-staproete.
Volledig toegeruste selfsorgvakansiehuis met drie slaapkamers vir
tot 7 of 8 persone. Skakel Seakle of Elsa 012 335 4810, 082 395 7582 of
e-pos godschal@mweb.co.za
MARLOTH PARK: Langs Kruger Wildtuin. Slaap 8. Tariewe vanaf R800
naweke of mid-week. Skakel Rika 082 434 7313; www.toevallig.co.za
NOORDWES
POTCHEFSTROOM: BEUKES 25. Bed en ontbyt, stil woonbuurt. Luukse
kamers elk met eie buitedeur, badkamer, TV en M-Net. Elke kamer het
eie yskas asook koffie/teegeriewe. Tel./faks 018 297 1348.
POTCHEFSTROOM: Akkommodasie en studenteverblyf. Auretstraat 28,
Potchefstroom. Kontak Betsie by 082 856 4037. Faks 018 294 8105. Epos:
betsiet@lantic.net
NOORDKAAP
KURUMAN: DE DUINE LODGE. In die skadu van die groot ou kameeldoringbome,
op die walle van die Kurumanrivier is ’n B+B. Kom geniet die
rustigheid (naby Moffat Sending), op die Hotazelpad, Thompsonlaan 7.
Skakel 084 800 7779 of 084 656 1750.
VRYSTAAT
GARIEP DAM: PANORAMA GASTEHUIS langs N1 op Gariep Dam,
Suid-Vrystaat. 2 Woonstelle, akkommodeer 4 kamers, 11 persone. Tariewe
R90-R120. Ontbyt op aanvraag. DSTV, tuin, veilige parkering,
braaigeriewe en pragtige uitsig.
Skakel 082 922 1479 of eric-p@telkomsa.net
BLOEMFONTEIN OORNAG: Luukse oornagwoonstel met veilige parkering,
TV. Skoon en netjies. Gasvrye en rustige atmosfeer. Skakel 051
522 6035 of 082 726 9959.
BLOEMFONTEIN: KOMWEER B+B vir billike, huislike en gasvrye oornagverblyf.
Naby N1 en hospitale. Veilige onderdakparkering.
Navrae: tel. 051 522 3778, faks 086 670 8251 of 083 709 0684. E-pos:
ventersg@mweb.co.za Webbladsy: www.komweer.za.net
WINBURG: MONREPOS GASTEPLAAS. ± 10 Km vanaf N1. Rustige
plaasatmosfeer. B/B vir reisigers en volledig toegerus vir naweke. Besprekings
tot en met 9 persone. Skakel 082 786 8846.
GAUTENG
PRETORIA: Selfsorgwoonstelle in ooste van Pretoria. Naby Wilgers Hospitaal
en Menlyn. Slaap tot 6 persone. Navrae: Sarie 082 550 1126 of
Grizelda 082 923 2554.
CENTURION: Oornagverblyf naby Unitas-hospitaal. Stil omgewing. Selfsorg
of bed en ontbyt. Bel Martie Kruger by 082 444 0938 vir meer inligting.
JEUGHUISE: Gereformeerde Kerk Meyerspark. Aangename verblyf vir
jongmense in rustige woonbuurt. Twintig ruim slaapkamers, woonkamer,
kombuis en waskamer met alle geriewe, swembad, braai-area, veilige
parkeerafdakke en pragtige tuin. Skakel Elsje 082 940 5804 of Liza 083
309 1340.
LYTTELTON-OOS, PRETORIA: Kamers in kommune. Vir studente en
jong werkende persone. Ruim kamers beskikbaar.
Kontak Marina Venter 083 419 1121 (na-ure) of 012 345 6217. E-pos:
marinah@vodamail.co.za
NAMIBIË
SWAKOPMUND: JORISTA AKKOMMODASIE. Akkommodasie beskikbaar
vir gesin van 4, slaapkamer met dubbelbed en aparte stapelbed vir
twee in woonarea. Ten volle toegerus met beddegoed, kombuisware en
DSTV. Eie toesluitmotorhuis. Baie privaat en beskik oor eie toegeboude
buitebraai. Prys slegs R290 per nag. Navrae: Christa van der Linde, tel
00264 64 46 1925 of 00264 64 41 3509.
ALLERLEI
AJ WILLERING ELEKTRIESE KONTRAKTEUR: Sedert 1973. Alle
elektriese installasies. Die uitreik van toetssertifikate. Gratis kwotasie,
Pretoria-gebied. Tel. 012 333 8660.
BOEKE VAN MARNIX
Deur prof. V.E. d’Assonville. Pryse sluit posgeld en verpakking in.
2008
januarie

Bestel by: MARNIX, Posbus 38174, Faerie Glen, 0043. Tel en faks: 012
991 2009. E-pos: marnix@absamail.co.za
SJ du Toit van die Paarl (biografie, hardeband, 450pp, 50 foto’s) R175;
(genommerde eksemplaar: R225).
Dit is Totius (biografie, hardeband, 284pp, 50 foto’s) R83; (genommerde
eksemplaar R108).
Die boek Openbaring (Lig van God se Woord op die wêreldgebeure.
Sagteband, tweede nuutverwerkte uitgawe, 250pp), R98.
Kerk op die Wit Hooglande (’n Gedenkboek oor die Gereformeerde
Kerke in Kenia met volledige doopregisters. Hardeband, 128pp, foto’s)
R33.
Gereformeerde Doopsformulier (God se beloftes en eise aan ons.
Hardeband, 114pp) R18.
Gids vir Kerkgeskiedenis (’n Omvattende oorsig oor die kerkgeskiedenis
vanaf die eerste eeu nC. Sagteband, 245pp) R38.
Kerkgeskiedenis in 30 lesse (’n Katkisasie-handboek. Ook baie geskik
vir nuwe lidmate wat in die gemeente verwelkom word. Hardeband,
117pp) R20.
Dogmageskiedenis (Gids vir die Gereformeerde leer. Sagteband, 83pp)
R15.
Calvyn verdedig sy stad (Die dramatiese geskiedenis rondom een van
Calvyn se belangrikste geskrifte tydens sy ballingskap. Sagteband, 16pp)
R7.
Majuba (Ongelooflike Boere-oorwinning oor Groot-Brittanje op 27 Feb.
1881. Sagteband, 75pp met foto’s) R45.
Majuba (Engelse uitgawe. Sagteband, 82pp) R45.
Kruger en Rhodes (Die berugte Jameson-inval in 1896 en die aanslag
van Milner teen Transvaal in 1899. Sagteband , 82pp) R45.
Bloedrivier (Een van die grootste dramas in Afrika – keerpunt van ’n
beskawing. Sagteband, 70pp met foto’s) R45.
Blood River (’n Engelse weergawe van bogenoemde boek. Sagteband,
71pp met foto’s) R65.
Totius se oorlogsdagboek (Die digter Totius se ervarings as Kaapse
rebel 1899 – 1900. Sagteband, 72pp met foto’s) R45.
Op die bodem van die Vaaldam (Dramatiese geskiedenis van ’n
Boereplaas wat in 1936 deur die Vaaldam se waters toegestoot is. Die
aangrypende episodes van hierdie mense in die Anglo-Boereoorlog, die
krygsgevangene- en konsentrasiekampe en die Rebellie van 1914 saam
met genl. De Wet. Sagteband, 211pp, 55 foto’s) R108.
Die Psalms sing van Christus (’n Dagboek oor die Psalms wat ons
2008
januarie
kleinADVERTENSIES
van God se beloftes verseker. Sagteband, 194pp) R98.
Die koms van Christus en die Antichris (Die kerk wag elke dag op die
koms van Jesus Christus. Die Antichris is egter alreeds daar, maar word
tans nog teëgehou totdat die Evangelie eers klaar verkondig is. Kardinale
vrae word beantwoord. Sagteband, 104pp) R65.
OPMETINGSINSTRUMENTE: Bukswaterpasse (dumpy levels), teodoliete,
meetwiele, laser vir konstruksie.
Protea Opmetings Instrumente. Tel. 011 976 2070. Sel 083 259 8931 of
083 265 7272. E-pos: sales@protsurv.co.za
BINDWERK: Flinke bindwerk van hoogstaande gehalte. Dienste sluit
in die:
• Inbind van proefskrifte en verhandelinge
• Herstel van ou of beskadigde boeke
• Inbind van tydskrifte, sowel as
• Gespesialiseerde binddienste
Kontak Lukas van Vuuren, tel. 011 477 4183.
ONTHAALBENODIGDHEDE
KRANENBURG VERHURINGS. Vir al u onthaalbenodigdhede (linne,
breekware, eetgerei, kerse, servette, draperings) skakel Hilje by 012 332
3878 of 082 817 7387.
OUTYDSE TRAPORRELS: Vir herstel en/of restourasie van outydse
traporrels, skakel mnr. Jan Zielman. Tel. 012 330 3087 / 083 338 3240 of
e-pos: janzielman@mweb.co.za
DIE UITTOG: Bybelstudie-werkboek deur Edmund de Beer en Anneke
Botha. Die betekenis van hierdie groot gebeurtenis vir ons vandag. Vir
enkelinge of groepe. Foto’s en kaarte. R40 (posgeld ingesluit). Bestel by
Hester 082 857 7347.
EIENDOMME
Christelike feesdae 2008
21 Maart ---------------------------- Goeie Vrydag
1 Mei --------------------------------- Hemelvaartsdag
16 Desember ----------------------- Geloftedag
25 Desember ----------------------- Kersdag
BLOEMFONTEIN: Vir al u eiendomsbehoeftes. Woonhuise, meenthuise,
studenteverblyf, hoewes en plase beskikbaar. Besoek gerus ons webtuiste:
www.cheetahprop.co.za vir foto’s & inligting. Skakel Dirk Coetzee,
082 784 1993. Cheetah Eiendomme.
57

Laastens ...
Liewe Johanna,
58
Br Bronkhorstspruit
Br Bronkhorstspruit
onkhorstspruit
Woensdag oensdag
’n Witleuentjie van ’n ander aard. Oor hierdie vorm van leuen is al baie gepraat, maar
min duidelike antwoorde gegee – ook deur Skrifverklaarders. Ja, Bybelverklaarders,
want die ding kom ook in die Bybel voor!
Ou vader Abraham! Hy het mos gesê sy mooi vrou Sara was sy suster sodat die koning
van Egipte hom nie sou doodmaak nie (Gen 12). Ek dink egter dit was meer ’n
blatante leuen, ’n slegte voorbeeld, wat deur sy seun Isak met sy vrou Rebekka
nagevolg is teenoor koning Abimeleg van die Filistyne (Gen 26). Maar as ons dink dat
hulle hul eie lewe wou red, dan is dit seker maar ’n witleuen. ’n Noodleuen!
Ons vroom koning Dawid! Onthou jy nog? Hy het hom mos voor priester Abimeleg
kranksinnig gehou sodat koning Agis van Gat hom soos ’n mal mens weggejaag het. ’n
Baie bekende kommentator regverdig hierdie daad so ietwat deur te sê dat Dawid
hieroor baie sleg moes gevoel het – alhoewel ek nóg in 1 Konings 21 nóg in Psalm 34
iets hiervan raaklees.
Hierdie soort optrede om jou eie lewe te red, noem ons ’n noodleuen. Maar nog nooit
het ons gesê dat dit mag nie. Dit is ’n leuen en sonde.
Maar toe nou anderdag stap ek en my dogter, haar twee kindertjies en my twee honde
op die skool se sportveld. Pragtig is die kiewietjies wat daar rondhardloop, opvlieg en
verder gaan sit en soms oor ons en die honde swiep, maar toe gebeur ’n ding wat ek
geken het, maar lanklaas gesien het: Een kiewiet het naby geland en toe weggespartel
asof dit erg gewond is. Ons het dadelik gaan staan, maar elke keer as ons beweeg,
spartel die voël weer op die grond. Ons het baie stadig geloop en kyk tot ons die
nessie met drie eiers, goed gekamoefleer, op die grond gesien het. Dit het ons almal
aangegryp, die gedrag van die wyfie wat voordoen asof sy gewond is en so die aandag
van die nes af op haar trek. Op televisie wys hulle hoenders en duiwe wat gaan lê asof
dood as daar ’n valk gewaar word.
Ek het nogal met die ding geworstel. Dit is mos ook maar ’n leuen, ’n witleuen, hierdie
natuurlike gedrag! Hoe moet ons daaroor oordeel? My enigste gevolgtrekking was dat
die sonde al by ons ’n blote natuurlike gedrag geword het. Vir baie is dit so
doodnatuurlik as jy in die nood is, om vals op te tree – sonder om daaraan te dink dat
dit verkeerd is.
Groetnis,
Oom Lourens
2008
januarie