Transmissietechniek in motorvoertuigen (3) - Timloto

De laatste formule is de zgn. wet van behoud van arbeidsvermogen. Theoretisch
zou dat betekenen dat een rendement van 100 % zou kunnen worden verkregen.
Dat het rendement van de koppelomvormer aanzienlijk lager is dan 100 %
wordt veroorzaakt door de stromings- en botsingsverliezen van de oliestroom.
3.1 Constructie en werking van de koppelomvormer
Fig. 4 toont ons de constructie van een koppelomvormer. Het koppelingshuis
omvat het turbine-, pomp- en statorwiel (6, 7, 8) alsmede de lock-up koppeling
(5) en vormt een oliedicht geheel. In dit geheel circuleert voortdurend de
hydraulische olie welke wordt verkregen vanuit het hydraulische systeem van
de automaat (a is het het toevoer- en b het afvoerkanaal). Wanneer de koppelomvormer
werkzaam is ontstaat door de wrijving een verhoging van de olietemperatuur.
Deze warmte kan via een oliekoeler worden afgevoerd.
3.2 De werking
In de koppelomvormer wordt de stroming van de olie gebruikt om de energie
over te brengen van de motor naar de versnellingsbak en wel door gebruik
te maken van de massakrachten. De schoepen van de wielen vormen een
gesloten circuit waarin de olie vanuit het pompwiel naar het turbinewiel en
stator circuleert en vervolgens weer terugkeert naar het pompwiel. Hierbij
brengen de schoepen van het pompwiel de mechanische motorenergie over op
de olie die zich ten gevolge van de centrifugaalkracht naar buiten beweegt en
door het turbinewiel wordt gedrukt. In het turbinewiel botst de stromende olie
tegen de turbineschoepen, waardoor de bewegingsrichting wordt veranderd en
de stromingsenergie wordt omgezet in mechanische energie. Het turbinewiel
begint hierdoor te draaien en de auto begint te rijden. De schoepen van de
stator buigen tenslotte de uit het turbinewiel tredende olie af en wel zo dat
de beweging overeenkomt met de draairichting van het pompwiel. De voor
deze verandering van bewegingsrichting noodzakelijke kracht zet zich af tegen
het statorwiel dat door middel van een vrijloopkoppeling is verbonden met
het transmissiehuis waardoor een tegengestelde rotatie van de stator wordt
voorkomen (fig. 5).
De extra bewegingsverandering in het statorwiel maakt het mogelijk dat
de oliestroom zich als het ware afzet, waardoor een vergroting van het
toegevoerde motorkoppel wordt bewerkstelligd en derhalve het rendement.
De omkering van de vloeistofstroom in de stator alsmede de vergroting van
het motorkoppel is het grootst wanneer het voertuig nog niet in beweging
is gekomen en vermindert met toenemende rijsnelheid, waardoor de binnenkomende
stromingsrichting in het statorwiel overeenkomstig verandert
(fig. 6).
Op het koppelingspunt van de koppelomvormer is de stroomrichting, waarin
6