Transmissietechniek in motorvoertuigen (3) - Timloto

vooruit en één achteruit. Als schakelelementen dienen de hydraulische lamellenkoppelingen
(4 t/m 8). Door de ingebouwde vrijloopsystemen (15 en 16)
geschiedt het overschakelen zonder dat het motorkoppel wordt onderbroken. In
het voordeksel van de bak bevindt zich de oliepomp die de koppelomvormer, de
hydraulische besturingseenheid en de tandwielstelsels van olie voorziet. De besturingseenheid
met o.m. de selectieplunjer, de stuurplunjers en de drukregelkleppen
is in het onderste gedeelte van het versnellingshuis ondergebracht (niet
zichtbaar). De schakelmomenten zijn in hoofdzaak afhankelijk van de stand van
het gaspedaal, de stand van de keuzeselektor en de rijsnelheid van de auto. Een
impulsgever, die gemonteerd is op de uitgaande as van de versnellingsbak, geeft
impulsen af die afhankelijk zijn van de snelheid van de auto. Het gehele systeem
werkt elektrisch-hydraulisch en wordt bestuurd door een microcontroller.
3 De vloeistof-koppelomvormer
Hoewel men kan stellen dat de koppelomvormer de taak van de droge
plaatkopeling overneemt zijn er wat betreft de constructie en principiële werking
grote verschillen. De klassieke plaatkoppeling doet het wat betreft zijn
overbrengingsrendement niet echt goed. Uit de formule P = M x ω kan worden
geconcludeerd dat bij gelijkblijvend vermogen en vermindering van het
toerental het koppel dienovereenkomstig groter wordt. Dit geldt voor een versnellingsbak
maar zou natuurlijk ook voor een goed geconstrueerde koppeling
moeten gelden. In fig. 3 is het rendement weergegeven van een aantal verschillende
koppelingen. De droge plaatkoppeling heeft als eigenschap dat het koppel
aan de ene kant (de motorzijde) van de koppelingsplaat nooit groter kan worden
dan aan de andere kant (de versnellingsbak zijde). De veerspanning van
de drukgroep bepaalt het maximum over te brengen koppel. In formulevorm:
Min x ωingaand = Muit x ωuitgaand
Min = Muit
Dit betekent dat bij een gelijkblijvend koppel met een toerenverschil een vermogensverlies
optreedt en er derhalve sprake is van een vermindering van het
rendement. Algemeen geldt er:
Rendement (η) = Puit / Pin en wanneer
Min = Muit geldt
Rendement (η) = ωuit / ωin = nuit / nin
Tijdens het wegtrekken is het toerenverschil het grootst en het rendement het
laagst. Wanneer er geen toerentalverschil meer aanwezig is, is het rendement
100 %. De lijn a in fig. 3 laat de rendementslijn van de plaatkoppeling zien. Een
ideale koppeling zou een rendement moeten hebben van 100 %, dat betekent
dat het toerenverschil gecompenseerd wordt door het koppelverschil. Immers
volgens:
P = Min x ωingaand = Muit x ωuitgaand
4