Transmissietechniek in motorvoertuigen (3) - Timloto

warmte in de koppelomvormer wordt ontwikkeld en er nauwelijks koeling is.
De stalltest wordt door sommige fabrikanten sterk afgeraden.
3.6 Smering, koeling en onderhoud
Een koppelomvormer kent geen slijtagedelen zoals bijv. een plaatkoppeling. De
lagers draaien in olie, zodat ook daar nauwelijk slijtage ontstaat. Doordat een
koppelomvormer bijna altijd met een planetairstelsel (automaat) gecombineerd
wordt is hij aangesloten op het hydraulische systeem van de versnellingsbak.
Daarin past men ATF (Automatic Transmission Fluid) toe. Dat is een dunne olie,
met een hoge viscositeitsindex en een zware anti-schuimdope. Wel ontstaat er
warmte, die in sommige gevallen wordt afgevoerd door een warmtewisselaar.
Verder koelt de olie in het carter van de bak af door de rijwind. De koeling is
bij een aantal personenwagens afgestemd op normaal gebruik. Dat wil zeggen,
zonder aanhanger. Wanneer een trekhaak gemonteerd wordt, schrijven sommige
fabrikanten voor dat een (extra) oliekoeler gemonteerd moet worden. Een
probleem doet zich voor bij het peilen. Als de auto namelijk enige tijd stil staat is
een deel van de olie uit de koppelomvormer teruggelopen naar het carter. Omdat
het niet zeker is hoeveel olie er uit de koppelomvormer is gelopen, moet een
automaat met draaiende motor en (meestal) op bedrijfstemperatuur gepeild
worden. De informatie uit het werkplaatshandboek is echter doorslaggevend.
Bij het verversen van de olie blijft olie achter in de koppelomvormer. Er wordt
dus maar een deel ververst. Het is raadzaam om te controleren of de olie niet
te heet geweest is. De olie is dan meestal zwart en ruikt branderig. Ook de slijtage
van de koppelingen en rembanden van een automaat laat sporen in de olie
achter. Bij sommige versnellingsbakken moet de carterpan losgenomen worden
om olie te verversen. Oliefilters moeten gecontroleerd en gereinigd worden of
worden vervangen.
3.7 Storingen aan koppelomvormers
Bij koppelomvormers kunnen zich een aantal storingen voordoen. We noemen:
• Axiale speling waardoor turbine en pomp elkaar raken. Dat is goed
merkbaar door het slepende geluid dat ontstaat. Meestal is ook de aandrijfkracht
minder, doordat de koppelvergroting niet optimaal is.
• Doorslippen van de vrijloop- (éénrichtings) koppeling, waardoor er
geen koppelvergroting is. Dit is te merken aan de trekkracht en het
hogere brandstofverbruik.
• Vastzitten van de éénrichtingskoppeling in beide richtingen geeft een
zeer slecht rendement bij hogere toerentallen. De wagen trekt niet goed
en gebruikt te veel brandstof. Ook kan het systeem te heet worden.
• Te weinig olie veroorzaakt een slechte koppeloverdracht, waardoor het
motortoerental bij hoge belasting sterk oploopt en er weinig trekkracht
is.
13