richtlijn onteigening voor ruimte voor de rivier - Vastgoed van het rijk

2 - DE ONTEIGENINGSWET
2.1 - Algemeen
Onteigening geldt algemeen als de meest vergaande inbreuk op de particuliere eigendom. Het betreft
namelijk de gedwongen ontneming van eigendom, vaak door de overheid. De grondslag voor de ontei-
gening is vastgelegd in de Grondwet. Artikel 14 van de Grondwet bepaalt, dat onteigening alleen kan
plaatsvinden in het algemeen belang en tegen vooraf verzekerde schadeloosstelling. Verdere bepalingen
omtrent de onteigening zijn neergelegd in de Onteigeningswet (Wet van 28 augustus 1851, Stb. 125).
2.2 - Fasen in de onteigeningsprocedure
De onteigeningsprocedure bestaat wettelijk gezien uit twee delen, te weten de administratieve en de
gerechtelijke procedure. In de administratieve procedure draait het om de totstandkoming van het besluit,
dat de titel verschaft voor de gang naar de rechter en de feitelijke onteigening. Dit besluit heeft
doorgaans de vorm van een koninklijk besluit, hetgeen betekent dat een onteigenende partij zich tot de
Kroon moet wenden met het verzoek om zo’n besluit tot stand te brengen. In de praktijk dient de
onteigenende partij zich in dat kader te richten tot de namens de Kroon verantwoordelijke minister.
Aan de totstandkoming van een koninklijk besluit gaat in dit geval altijd een procedure op grond van
de Algemene wet bestuursrecht vooraf. Daarin ontvangen de belanghebbenden een ontwerp van het te
nemen besluit en ligt dat ontwerp samen met de op de onteigening betrekking hebbende stukken gedurende
zes weken ter inzage. Belanghebbenden kunnen in die periode zienswijzen over de voorgenomen
onteigening kenbaar maken, waarna de Raad van State een advies over het ontwerp van het
koninklijk besluit moet uitbrengen.
Met de totstandkoming van het koninklijk besluit in de administratieve onteigeningsprocedure is er
nog geen sprake van daadwerkelijke onteigening en eigendomsovergang van gronden. Zoals opgemerkt,
verschaft het besluit de partij op wiens verzoek dat tot stand is gekomen alleen een titel om de
eigenaren of rechthebbenden waarmee (nog) geen overeenstemming is bereikt te dagvaarden in de
zogeheten gerechtelijke onteigeningsprocedure. In die procedure spreekt de rechter (de rechtbank) bij
vonnis de onteigening uit. De rechter bepaalt daarbij ook de hoogte van de schadeloosstelling. Eerst
door inschrijving van dit vonnis in de openbare registers van het kadaster gaat de eigendom van grond
werkelijk op de onteigenende partij over. De grond gaat daarbij vrij van alle lasten en kwalitatieve
rechten in eigendom over, aangezien de onteigening titelzuiverende werking heeft.
6