richtlijn onteigening voor ruimte voor de rivier - Vastgoed van het rijk

In hoofdstuk 4 is ook aangegeven, dat zich de situatie kan voordoen dat voor bepaalde werken in een
gebied Titel IIa kan worden toegepast (voor de rivierverruiming), terwijl voor andere werken Titel IV
in de rede ligt (bijvoorbeeld voor de realisering van een natuurbestemming). Aldus kunnen de eigena-
ren en rechthebbenden in een gebied worden geconfronteerd met meerdere onteigeningsprocedures op
basis van verschillende titels en (mogelijk) door verschillende overheden. De Raad van State is van
mening dat dit vanuit het oogpunt van zorgvuldigheid voorkomen moet worden. Met andere woorden:
is onteigening via meerdere titels mogelijk, dan moet worden nagegaan welke titel met het oog op
integraliteit de voorkeur verdient. Hierbij kan wel een rol spelen de urgentie waarmee de werken
moeten worden gerealiseerd. Is het bijvoorbeeld in een gebied nodig dat eerst de “Titel II of IIawerken”
worden gerealiseerd (bijvoorbeeld de dijkverlegging of de aanleg van een geul), dan kan met
het oog op de tijdige realisering gekozen worden voor een onteigening op grond van die titels.
Zonodig kan dan later voor de realisering van de andere werken (bijvoorbeeld voor de realisering van
de natuurbescherming) Titel IV worden toegepast. Men moet dan wel, ter vaststelling van de urgentie
van de onteigening, kunnen motiveren dat met de realisering van de eerstbedoelde werken niet kan
worden gewacht. De planning van het werk en de datum waarop het gehele werk gereed moet zijn kan
hierbij een rol spelen.
In paragraaf 4.12 is verder gewezen op het feit dat Titel IIa van de Onteigeningswet geen grondslag
biedt voor de onteigening van gronden die nodig zijn voor de realisering van compenserende maatregelen.
Wordt voor de realisering van de rivierverruiming gekozen voor de toepassing van Titel IIa,
dan zal de initiatiefnemer voor de realisering van de compenserende maatregelen een aparte onteigeningsprocedure
moeten starten en volgen, namelijk die op grond van Titel IV. Daarbij kan, zoals ook
in paragraaf 4.12 is aangegeven, aan de orde zijn dat het met de compenserende maatregelen beoogde
resultaat al moet zijn bereikt op het tijdstip waarop de gevolgen van de uitvoering van het werk zich
zullen gaan voordoen. Dat betekent dat de initiatiefnemer tijdig met de procedure op grond van Titel
IV zal moeten starten om vervolgens de compenserende maatregelen te kunnen realiseren. Eerst hierna
zal, zonodig na een separate procedure op grond van Titel IIa van de Onteigeningswet, realisering van
de rivierverruiming aan de orde kunnen zijn. Het behoeft geen betoog dat een en ander veel tijd vergt
en een strakke planning en uitvoering noodzakelijk maakt.
Voor wat de toepassing van Titel IV betreft, heeft het Ministerie van VROM de voorkeur dat de procedure
via de gemeente verloopt (en derhalve via de standaardprocedure).
47