richtlijn onteigening voor ruimte voor de rivier - Vastgoed van het rijk

laag water, kan blijven gebruiken. Een andere situatie waarin grond mogelijk slechts tijdelijk nodig is
voor het realiseren van de rivierverruiming betreft maaiveldverlaging. Kan het bestaand (bijvoorbeeld
landbouwkundig) gebruik van de grond na die verlaging worden voortgezet, dan dient men eveneens
in het kader van het minnelijk overleg na te gaan of overeenstemming kan worden bereikt over het
tijdelijk gebruik voordat men op onteigening uitkomt.
Het bovenstaande kan zich met name voordoen doen bij dubbelbestemmingen, waarvan in het uiterwaarden
gebied – een enkele uitzondering daargelaten – veelal sprake is. De aldaar gelegen gronden
hebben vaak de hoofdbestemming “Landbouw” en de nevenbestemming “Waterstaatsdoeleinden”. Is
voor de rivierverruiming een wijziging van het bestemmingsplan nodig, maar blijft ook volgens het
nieuwe plan de hoofdbestemming “Landbouw” bestaan, dan zal het bestaande gebruik dus kunnen
worden voortgezet. Met andere woorden: voor de realisering van de rivierverruiming is de grond dan
slechts tijdelijk nodig. In dit geval zal de hiervoor beschreven benadering moeten gelden.
Bij de toepassing van de Titel IIa van de Onteigeningswet moet men voorts bedenken dat deze geen
grondslag biedt voor de onteigening van gronden die later (na de uitvoering van een werk) de bestemming
natuur krijgen. De benadering van de onteigening in deze situatie is als volgt. Kan de grond in
eerste instantie voor de realisering van de rivierverruiming niet worden gemist, dan dient de initiatiefnemer
met de eigenaar overleg te voeren over het tijdelijk gebruik daarvan. Lukt het niet om hierover
overeenstemming te bereiken, dan kan de grond wel in de onteigening op grond van Titel IIa worden
meegenomen. Na de realisering van het werk dient de initiatiefnemer de grond dan terug te leveren
aan de voormalige eigenaar. Voor de uiteindelijke realisering van de natuurbestemming moet de initiatiefnemer
dan in het uiterste geval een aparte onteigeningsprocedure starten en wel die op grond van
Titel IV van de Onteigeningswet. In dit laatste geval dient uiteraard te zijn voldaan aan de voorwaarde
dat de natuur planologisch is ingepast (waarbij het bestemmingsplan voor de toepassing van deze titel
nog niet onherroepelijk behoeft te zijn; zie hiertoe paragraaf 2.6).
Titel IV van de Onteigeningswet kan in brede zin worden ingezet voor de realisering van de werken
die in het kader van de uiterwaardvergraving en -verlaging zijn voorzien, mits voldaan is of wordt aan
de voorwaarde dat de werken waarvoor onteigend wordt planologisch zijn of worden ingepast. Het
maakt hier niet uit of het gaat om de standaardprocedure of de bijzondere procedure volgens artikel 87
van de Onteigeningswet. Uiteraard gelden wel de (al in hoofdstuk 2 beschreven) voorwaarden voor de
start van de procedure. Een punt dat bij de toepassing van Titel IV aandacht verdient is de mogelijkheid
dat in een bestemmingsplan eventuele dubbelbestemmingen zijn opgenomen. Hierop is hiervoor
al bij de bespreking van de mogelijkheden tot toepassing van de Titels II, IIa en IIc gewezen. Bij Titel
34