richtlijn onteigening voor ruimte voor de rivier - Vastgoed van het rijk

Of het verleggen van een (zomer)kade ook onder het begrip rivierverruiming van Titel IIa te scharen
valt is de vraag. Daarbij komt dat de Onteigeningswet een aparte titel bevat die juist voor de aanleg of
het onderhoud van waterkeringen (ook (zomer)kaden) kan worden toegepast. Dit betreft Titel II. Gelet
hierop is een juridische discussie over de vraag of de verlegging van een (zomer)kade nu wel of niet
onder het begrip rivierverruiming van Titel IIa valt niet zo zinvol en nodig. De Titels II en IIa kunnen
zonder probleem in combinatie met elkaar worden toegepast. Procedureel en inhoudelijk gezien is dit
niet ingewikkeld. De initiatiefnemer kan eenvoudig één onteigeningsplan op basis van Titel II en Titel
IIa opstellen. Uit de beschrijving in hoofdstuk 2 blijkt verder dat het verzoek om een koninklijk besluit
tot stand te brengen bij dezelfde minister moet worden ingediend (namelijk die van Verkeer en Waterstaat)
en dat de procedure op grond van Titel II en Titel IIa een eenduidig verloop kent.
De infrastructurele werken die nodig zijn om terreinen met woningen en/of bedrijven bereikbaar te
houden kunnen worden gezien als bijkomende werken. De initiatiefnemer moet echter wel duidelijk
kunnen maken dat deze werken direct samenhangen met de rivierverruiming. Anders gezegd: het moet
aannemelijk moet zijn dat de rivierverruiming niet kan worden gerealiseerd zonder uitvoering van de
bijkomende werken. In dat geval is het mogelijk dergelijke werken in de onteigening op grond van
Titel IIa mee te nemen. Daarbij komt, dat Titel IIa als zodanig en los van de rivierverruiming een
grondslag biedt om te onteigening voor de aanleg van infrastructuur.
Komt er bij de aanleg of verdieping van een plas zand vrij dat kan worden gebruikt om te voorzien in
de behoefte aan delfstoffen, dan kan ook toepassing van Titel IIc aan de orde zijn. Hiervoor geldt hetzelfde
als zojuist reeds is opgemerkt over de gecombineerde toepassing van de Titels II en IIa: de
initiatiefnemer kan één onteigeningsplan op grond van zowel Titel IIa als Titel IIc opstellen en dat
indienen bij de Minister van Verkeer en Waterstaat. De procedures verschillen niet van elkaar.
Bij de toepassing van de Titels II, IIa en IIc van de Onteigeningswet geldt als uitgangspunt dat alleen
onteigening mogelijk is van die gronden die permanent door het uit te voeren werk in beslag worden
genomen. Zijn gronden voor de uitvoering van een werk tijdelijk nodig en kan de eigenaar het gebruik
daarvan na de realisering van het werk in principe voortzetten, dan kan onteigening desalniettemin
mogelijk zijn. De initiatiefnemer moet dan wel in het kader van het minnelijk overleg eerst pogingen
ondernemen om met de eigenaar overeenstemming te bereiken over het tijdelijk gebruik (bijvoorbeeld
door het sluiten van een huurovereenkomst). Eerst indien dat niet lukt en de grond voor de uitvoering
van het werk niet kan worden gemist, kan de noodzaak tot onteigening aanwezig zijn en kan de grond
in de procedure worden meegenomen. Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen bij het graven van geul, die
slechts beperkt onder water staat en waarbij de eigenaar de grond normaal gesproken, in tijden van
33