opdrachten voor het voortgezet onderwijs - Nieuws in de klas

THEATER
IN DE KRANT
opdrachten voor het voortgezet onderwijs

Inhoud
Toelichting voor de docent .............................................................................................................1
Begrippenlijst ................................................................................................................................. 2
Opdracht: Functies van theater ......................................................................................................3
Opdracht: Theater in de krant ........................................................................................................4
Opdracht: Nieuws over theater ......................................................................................................5
Opdracht: Recensies lezen..............................................................................................................6
Opdracht: Recensenten vergelijken ................................................................................................9
Opdracht: Kiezen ..........................................................................................................................10
Opdracht: Zelf een recensie schrijven ..........................................................................................11
Opdracht: Evaluatie ......................................................................................................................14
Theatertips ...................................................................................................................................15
Theater in de krant is een uitgave van Nieuws in de klas (voorheen Stichting Krant in de Klas).
De opdrachten zijn bestemd voor scholieren in het voortgezet onderwijs. De bundel is tot stand
gekomen in samenwerking met Theaterfestival Tweetakt.
© Stichting Nieuws in de klas, Amsterdam
Mei 2011 (oorspronkelijke uitgave: april 2009)
Samenstelling: Toon Michel
Redactie: Chris van Hall
Eindredactie: Fifi Schwarz
Ontwerp: Rob Sprenger
Opmaak: Rob Sprenger, Desk TopStudio
Coverontwerp: Desk TopStudio
Nieuws in de klas
Postbus 12040
1100 AA Amsterdam Zuidoost
Telefoon: 020-4309190
Fax: 020-4309199
E-mail: info@nieuwsindeklas.nl
Internet: www.nieuwsindeklas.nl
Het kopiëren van delen van deze uitgave ten behoeve van het gebruik door leerlingen is onbeperkt
toegestaan. Het kopiëren van enig onderdeel ten behoeve van elk ander gebruik is alleen toegestaan
na schriftelijk verkregen toestemming van de uitgever.

Inleiding
Deze lesuitgave is bedoeld om leerlingen kennis te laten maken met cultuur door gebruik te maken van
kranten. Er wordt vooral ingegaan op theater, maar de opdrachten zijn ook te gebruiken bij andere
kunstvormen. De leerlingen leren eerst hoe zij artikelen over theaternieuws, voorbeschouwingen en
recensies kunnen lezen en interpreteren. Vervolgens gaan zij zelf aan de slag: ze schrijven een recensie over
een theatervoorstelling die zij zelf bezoeken.
Theaterbezoek
Met het bezoeken van een theaterfestival of theatervoorstelling gaat het onderwerp echt leven voor de
leerlingen. Zie bijvoorbeeld de Theateradviesgids en theateradviesdag.nl, waarin aangegeven wordt welke
voorstellingen door scholen goed kunnen worden bezocht. En onderzoek de kortingsmogelijkheden …
Onderstaande (jeugd)theaterfestivals vinden buiten schoolvakanties plaats.
Jonge Harten, www.jongeharten.nl, Groningen november
Tweetakt, www.tweetakt.net, Utrecht maart
Cement, www.festivalcement.nl, Den Bosch voorjaar
Festival aan de Werf, www.festivalaandewerf.nl, Utrecht mei
Over ’t IJ, www.overhetij.nl, Amsterdam juli
Etcetera, www.festivaletcetera.nl, Amersfoort juli
Recensies schrijven
Na het bezoeken van een voorstelling of evenement is het schrijven van een recensie een goede oefening in
het reflecteren over kunst. Daarbij oefenen leerlingen ook meteen hun schrijfvaardigheid. De recensieopdracht
in deze opdrachtenbundel is afkomstig uit educatief materiaal van het Theaterfestival Tweetakt.
Gebruik kranten
Gebruik kranten
In een aantal opdrachten staan krantenknipsels. Vaak wordt de leerling ook uitgedaagd in de actuele
In een aantal opdrachten staan krantenknipsels. Vaak wordt de leerling ook uitgedaagd in de actuele
kranten relevante artikelen op te sporen en daarbij vragen te beantwoorden. Het is daarvoor handig kranten
kranten relevante artikelen op te sporen en daarbij vragen te beantwoorden. Het is daarvoor handig kranten
in de klas te hebben. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van de gratis twee weken krantenservice. Voor
in de klas te hebben. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van de gratis twee weken krantenservice. Voor
het voortgezet onderwijs bestaat ook de mogelijkheid leerlingen gratis twee weken de krant thuis te laten
het voortgezet onderwijs bestaat ook de mogelijkheid leerlingen gratis twee weken de krant thuis te laten
ontvangen. Zie hiervoor www.nieuwsindeklas.nl
ontvangen. Zie hiervoor www.krantindeklas.nl
Tip: In opdrachten waarin wordt verwezen naar de krant, kan ook de online krant worden gebruikt, hiervoor kan
Tip: In opdrachten waarin wordt verwezen naar de krant, kan ook de online krant worden gebruikt, hiervoor kan
de Krantenportal als startpunt dienen (www.krantenportal.nl). Via deze website van Nieuws in de klas is ook voor
de Krantenportal als startpunt dienen (www.krantenportal.nl). Via deze website van Stichting Krant in de Klas is
twee weken gratis toegang aan te vragen tot de online archieven van alle dagbladen.
ook voor twee weken gratis toegang aan te vragen tot de online archieven van alle dagbladen.
Opdrachten
Opdrachten
De opdrachten zijn afzonderlijk te gebruiken of kunnen dienen ter inspiratie voor eigen opdrachten.
De opdrachten zijn afzonderlijk te gebruiken of kunnen dienen ter inspiratie voor eigen opdrachten.
Niveaus
Niveaus
De opdrachten zijn gericht op het voortgezet onderwijs. Daarin is geen specifiek onderscheid gemaakt
De
tussen
opdrachten
verschillende
zijn gericht
niveaus.
op
Nieuws
het voortgezet
in de klas
onderwijs.
laat het aan
Daarin
de docent
is geen
over
specifiek
om in
onderscheid
te schatten welke
gemaakt
tussen
opdrachten
verschillende
geschikt
niveaus.
zijn voor
Stichting
zijn leerlingen.
Krant in de Klas laat het aan de docent over om in te schatten welke
opdrachten geschikt zijn voor zijn leerlingen.
Stichting Krant in de Klas 2 Theater in de krant
Theater in de krant 1 © Stichting Nieuws in de klas

Absurdisme
Vorm van theater waarbij de gebruikelijke regels
van het theater worden ondermijnd.
Acteur
(ook: speler) Persoon die een rol speelt in een
voorstelling.
Akte
(ook: bedrijf) Onderdeel van een theaterstuk dat
bestaat uit samenhangende scènes.
Auteur
Heeft het toneelstuk geschreven.
Boventiteling
Vertaling van het toneelstuk in een vreemde taal
op een lichtkrant boven het toneel.
Choreograaf
Ontwerpt een dans(voorstelling).
Coulissen
Panelen aan de zijkant van het toneel.
Decor
Alles wat op het toneel staat (behalve de acteurs
en rekwisieten).
Dialoog
Gesprek tijdens een voorstelling.
Drama
Toneelstuk.
Dramaturg
Doet onderzoek naar ideeën en achtergronden
van een toneelstuk. Is daarnaast de eerste
toeschouwer die kijkt of de bedoeling van de
regisseur overeenkomt met de voorstelling.
(Maatschappelijk) Engagement
Betrokkenheid bij de maatschappij.
Festival
Evenement waarbij verschillende voorstellingen,
films, bands en/of andere kunstvormen worden
gecombineerd in een programma van een of
meer dagen.
Genre
Soort toneel (zie ook blz. 13)
Inleiding
Verhaal met achtergrondinformatie dat voor een
voorstelling wordt verteld door een deskundige.
Personage
Persoon die door de acteur wordt gespeeld.
Begrippenlijst
Plot
De opeenvolging van verschillende
gebeurtenissen zoals het getoond wordt in de
voorstelling.
Stichting Krant in de Klas 3 Theater in de krant
Theater in de krant 2 © Stichting Nieuws in de klas
Première
De eerste officiële voorstelling, waarbij de meeste
recensenten komen kijken.
Productieleider
Persoon die verantwoordelijk is voor de
praktische zaken rondom een voorstelling.
Realisme
Vorm van theater die lijkt op de werkelijkheid.
Recensie
Beoordeling in dagblad of ander medium van een
toneelstuk, boek, film of product.
Regisseur
Maakt met de acteurs de voorstelling door te
kijken en te coachen.
Rekwisieten
Voorwerpen die gebruikt worden in een
toneelvoorstelling.
Repertoire
Verzameling toneelstukken dat een bepaalde
groep vaker speelt.
Reprise
(ook: herneming) Ongewijzigd opnieuw spelen
van een voorstelling.
Scène
Afgerond onderdeel binnen een toneelstuk.
Meestal gaan een of meer acteur(s) af aan het
einde van een scène.
Gezelschap
(ook : toneelgezelschap of -groep of
theatergroep) is een organisatie die zich bezig
houdt met het repeteren en uitvoeren van
theatervoorstellingen.
Try-out
Opvoering van een voorstelling die nog in
ontwikkeling is. Er wordt nog gekeken hoe de
voorstelling verloopt met publiek. Deze vindt
altijd plaats vóór de première. Vaak zijn de
kaartjes goedkoper dan bij reguliere
voorstellingen.

Functies van theater
Theater bestaat al heel lang. In het oude Griekenland werden heel regelmatig theaterstukken opgevoerd. In
theaterstukken werden vaak machthebbers of goden op de hak genomen en de bezoekers werden er aan
het denken gezet. Theatermakers vertolkten gevoelens van mensen en hielden bezoekers een spiegel voor.
Theater dient dus vaak niet alleen ter vermaak, maar ook om er wat van te leren. Denk bijvoorbeeld aan
“infotainment” (informatieve entertainment).
Opdracht 1
Ben je wel eens bij een theatervoorstelling geweest?
Zo ja, beantwoord vraag a, b en c; Zo nee, beantwoord vraag d en e.
a. Noteer de naam van het laatste theaterstuk dat je hebt gezien.
.............................................................................................................................................................................................................................
b. Wat heb je als belangrijkste boodschap onthouden?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
c. Was het stuk vooral ontspannend, of leerzaam? Licht toe.
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
d. Noteer de titel van een theaterstuk waarover je wel eens hebt gehoord of gelezen.
.............................................................................................................................................................................................................................
e. Is dat vooral bedoeld voor ontspanning of om iets te leren? Waarom denk je dat?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
Opdracht 2
Veel theatervoorstellingen zijn maatschappelijk geëngageerd. Dat houdt in dat met de voorstelling een
maatschappelijke kwestie aan de kaak wordt gesteld. Bijvoorbeeld een voorstelling over globalisering,
waarbij een schrijnend verschil wordt getoond tussen armoede in een derdewereldland en rijkdom in
Nederland.
a. Waarom denk je dat het goed kan werken om een maatschappelijk probleem in de vorm van een
theaterstuk te vertonen?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
b. Kun je, naast ontspanning en maatschappelijk engagement, nog andere functies van theater bedenken?
Noteer.
.............................................................................................................................................................................................................................
Stichting Krant in de Klas 4 Theater in de krant
Theater in de krant 3 © Stichting Nieuws in de klas

Theater in de krant
Om nieuws en recensies over theater in de krant te vinden, moet je soms goed zoeken. Het verschilt per
krant en per dag hoeveel er in staat. De ene krant besteedt meer aandacht aan theater, de ander aan
entertainment. In de maandagkranten staan vaak recensies van stukken die op zaterdag in première zijn
gegaan en in de kranten op donderdag en vrijdag staan vaak veel voorbeschouwingen en tips voor het
weekend. In de online archieven van kranten kun je ook veel recensies en nieuws vinden.
Opdracht 1
a. Zoek in één papieren krant zo veel mogelijk over theater. Het mag alles zijn wat met theater te maken
heeft: recensies, voorbeschouwingen, advertenties. Hoeveel en wat heb je gevonden?
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
b. Zoek ook artikelen over film. Vind je meer of minder artikelen?
.................................................................................................................................................................
c. Bedenk een verklaring voor dit verschil.
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
Opdracht 2
a. Zoek nu in een online krant (de website van een krant) informatie over
theater. Noteer eerst de naam van de krantensite die je gaat bezoeken.
.................................................................................................................................................................
b. Wat vind je vooral voor informatie (achtergrondartikelen, recensies,
voorbeschouwingen of iets anders)?
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
c. Op welke andere manieren besteedt deze online krant aandacht aan theater?
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
Opdracht 3
Bekijk de theateragenda hier rechts.
a. Onderstreep met rood de namen van de regisseurs.
b. Onderstreep met groen de namen van de acteurs.
c. Onderstreep met blauw de namen van de auteurs.
d. Onderstreep met geel de namen van de gezelschappen.
e. Onderstreep met zwart de namen die wel genoemd staan in de agenda maar
niet in deze categorieën horen. Geef aan waarom ze genoemd staan..
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
Stichting Krant in de Klas 5 Theater in de krant
Theater in de krant 4 © Stichting Nieuws in de klas
Bron: Trouw, 12-6-2008

Nieuws over theater
De overheid steunt veel vormen van kunst en cultuur, waaronder ook theater. Dit gebeurt omdat cultuur
een belangrijke functie heeft in de samenleving. Zonder financiële steun (subsidies) van de overheid kunnen
veel theatergezelschappen niet overleven. Ook veel theatergebouwen zijn met gemeenschapsgeld
gebouwd. Toch is er maar een klein deel van de bevolking dat theater regelmatig bezoekt. Het kost veel
moeite om mensen te verleiden om naar het theater te komen. Regelmatig wordt er gediscussieerd over het
nut en de hoogte van de subsidies.
Opdracht 1
Zoek in een online krant berichten over cultuursubsidies. Gebruik daarvoor het zoekvenster en zoek
bijvoorbeeld naar ‘theater’, ‘subsidie’ of ‘cultuur’.
a. Noteer welke argumenten worden gegeven waarom een subsidie is stopgezet of juist niet stopgezet.
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
b. Bedenk argumenten voor deze stelling:
‘Subsidies voor cultuur zijn goed besteed geld’ of: ‘Het is belangrijk voor de samenleving dat theater
gesubsidieerd wordt’.
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
Opdracht 2
Lees onderstaand onderdeel van een artikel over theater voor jongeren.
Bron: NRC Handelsblad, 26-10-2006
................................................................................
c. Bedenk een manier waarop jij, naar iets cultureels (een theatervoorstelling) kan worden ‘gelokt’.
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
d. Bedenk argumenten voor en tegen deze stelling:
‘Theatermakers moeten bij hun voorstellingen rekening houden met wat het publiek wil.’
Voor: .................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
Tegen: ..............................................................................................................................................................................................................
Stichting Krant in de Klas 6 Theater in de krant
Theater in de krant 5 © Stichting Nieuws in de klas
a. Waarom gaan jongeren niet meer
naar het ‘traditionele toneel’, denk je?
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
b. Waarom wel?
................................................................................
................................................................................

Recensies lezen (1/3)
De meeste ruimte over theater in de krant wordt besteed aan recensies. Recensies bevatten meestal vier
soorten informatie: feitelijke gegevens, een samenvatting (zonder teveel te verklappen), een analyse en een
beoordeling. De theaterrecensent wil de lezers genoeg informatie geven om zelf te bepalen of zij naar een
voorstelling willen gaan. De interesse voor de recensie wordt bij de lezer gewekt met de kop en de eerste zin
van de recensie. Meestal staat de beoordeling pas aan het einde, maar soms is halverwege al duidelijk wat
de recensent van het stuk vond.
Opdracht 1
a. Kies een recensie uit een dagblad.
Vul in:
naam en datum van de krant:
naam van de recensent
b. Onderstreep met verschillende kleuren de verschillende
soorten informatie:
- met rood de feitelijke gegevens,
- met groen de samenvatting,
- met blauw de analyse en
- de beoordeling met geel.
Opdracht 2
a. Wordt in de recensie in opdracht 1 het verhaal helemaal
verteld?
........................................................................................................................................
b. Zo ja, is dat erg? Zo nee, waarom niet?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
Opdracht 3
Gaan recensenten altijd naar de première? Probeer na te gaan of de recensie uit opdracht 1 is geschreven
naar aanleiding van een première. Gebruik eventueel internet. Noteer je bevindingen
.............................................................................................................................................................................................................................
Opdracht 4
Zoek een recensie op waar met sterretjes, bolletjes of cijfers een oordeel wordt gegeven.
a. Vergelijk de sterretjes/bolletjes-aanduiding met de recensie. Komt deze score overeen met de tekst van de
recensie? Waarom?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
b. Wat is een voordeel van sterretjes en bolletjes bij recensies?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
c. Wat is een nadeel ervan?
.............................................................................................................................................................................................................................
Stichting Krant in de Klas 7 Theater in de krant
Theater in de krant 6 © Stichting Nieuws in de klas
Feitelijke gegevens
wie is de regisseur, wie spelen de
hoofdrol, wie is de auteur, waar heeft de
recensent het stuk gezien? waar is het
nog te zien?
Samenvatting
samenvatting van het verhaal.
Analyse
hoe zit de voorstelling in elkaar? wat is het
doel van de schrijver, regisseur?
Beoordeling
wat vindt de recensent goed en slecht en
waarom?

Recensies lezen (2/3)
Van recensies wordt vaak gezegd dat ze te negatief zijn. Recensenten zijn daarom niet altijd even populair
bij de theatergezelschappen. Dat komt omdat zij met hun oordeel veel invloed kunnen uitoefenen op de
keuze van het publiek om wel of niet het theater te bezoeken.
Bron: NRC Handelsblad, 3-6-2008
Stichting Krant in de Klas 8 Theater in de krant
Theater in de krant 7 © Stichting Nieuws in de klas
Opdracht 1
Lees deze column van Wilfred Takken.
a. Zijn volgens Takken recensenten negatiever
dan het publiek?
......................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
b. Wat zegt Takken over de Nederlandse
theaterwereld?
......................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
c. Staat Takken nog steeds achter zijn eerste
recensie?
......................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
d. Denk je dat de brievenschrijfster ook naar
de Servaes Nelissen een brief heeft gestuurd?
Licht toe.
......................................................................................
......................................................................................
Opdracht 2
Zoek een recensie op in de krant.
a. Onderstreep de positieve en negatieve
kritiek. Gebruik rood voor de negatieve en
groen voor de positieve opmerkingen.
b. Hoeveel positieve opmerkingen heb je
gevonden?
......................................................................................
c. Hoeveel negatieve opmerkingen?
......................................................................................
d. Zoek ook een conclusie van de recensent.
Komt die overeen met de hoeveelheid
positieve en negatieve opmerkingen? Licht
toe.
......................................................................................
......................................................................................

Recensies lezen (3/3)
In recensies worden verschillende argumenten gebruikt om commentaar te leveren op een toneelstuk.
Sommige argumenten gaan meer uit van het gevoel dat de recensent heeft, maar ook veel argumenten
gaan over meer feitelijke zaken, bijvoorbeeld dat de acteurs niet goed te verstaan waren, of dat de
boventiteling handig was voor mensen die het Duits niet goed kunnen volgen. Een recensent zal toch
meestal proberen om net als zijn lezers te kijken, zodat de lezers ook wat aan de recensie hebben.
Hieronder volgt een aantal punten waar een recensent op kan letten bij het beoordelen van een
theatervoorstelling.
Gevoel: De kijker ervaart emoties bij het kijken van een stuk.
Intentie: De intentie is de bedoeling van de toneelschrijver of de regisseur. Bijvoorbeeld ‘aan het denken
zetten’ of ‘woede oproepen’. In hoeverre is deze bedoeling geslaagd?
Vernieuwing: Elke theatermaker zal proberen origineel te zijn. Dit kan soms botsen met de bedoeling van de
schrijver (bijvoorbeeld Shakespeare) of juist overeenkomen met de ideeën van de schrijver. Sommige
vernieuwingen voegen wat toe en andere niet.
Acteren: Hoe acteren de acteurs: duidelijke uitspraak, tekstvast, plezier in het spelen. Hebben ze talent?
Realistisch: Hoe goed lukt het om je als kijker in te leven in het stuk? Maar ook: is het onlogisch? Gaat het in
het echt ook zo?
Moreel: Ideeën over wat goed (of slecht) is komen overeen met die van de kijker. Maar ook ideeën over wat
op het toneel mag en kan (kippen slachten, naakt).
Maatschappelijke relevantie: In hoeverre komen de kwesties in het toneelstuk overeen met thema’s uit de
samenleving.
Mise-en-scène: Hoe bewegen de acteurs over het toneel?
Aankleding: Geven decor, kostuums, videoschermen en andere techniek toegevoegde waarde aan het stuk?
Schoonheid: Vindt de kijker het toneelstuk en aankleding mooi?
Randprogramma: Bij sommige voorstellingen gebeurt er nog van alles omheen, soms geïntegreerd met de
voorstelling. Bijvoorbeeld een toneelvoorstelling met een maaltijd of een inleiding.
Opdracht
a. Knip uit een dagblad een recensie. Noteer de naam van het artikel, het toneelstuk en de recensent.
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
b. Streep de zinnen aan waarin de recensent oordeelt over de voorstelling.
c. Over welke punten (in bovenstaand kader) heeft de recensent het?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
d. Wat gaf de doorslag bij zijn/haar oordeel? Licht toe.
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
Stichting Krant in de Klas 9 Theater in de krant
Theater in de krant 8 © Stichting Nieuws in de klas

Recensenten vergelijken
Om zelf te kunnen bepalen of je wat aan het oordeel van recensie hebt, moet je recensies goed kunnen
lezen. Dat gaat alleen niet vanzelf. Om recensies goed te beoordelen is het handig om er veel te lezen en
ook in de gaten houden wie de recensent is. Als je het vaak eens bent met een recensent, dan kun je er
steeds meer op vertrouwen dat de voorstellingen die hij/zij aanraadt ook bij jou in de smaak zullen vallen.
Opdracht 1
Zoek twee recensies van verschillende recensenten over hetzelfde stuk (gebruik hiervoor het online
krantenarchief van verschillende kranten). Beantwoord dan de volgende vragen.
a. Zijn beide recensenten het eens? Raden ze allebei het stuk aan/af?
.............................................................................................................................................................................................................................
b. Welke argumenten (zie p. 9) gebruiken ze om tot hun oordeel te komen?
Recensent 1 Recensent 2
Opdracht 2
Kies een vaste recensent uit een krant. Vraag eventueel om hulp aan ouder/docent als je niet precies weet
wie de vaste recensenten zijn. Vergelijk dan drie recensies van dezelfde recensent.
a. Wat is de naam van deze recensent?
.............................................................................................................................................................................................................................
b. Voor welke krant werkt deze recensent?
.............................................................................................................................................................................................................................
c. Wat kun je zeggen over de smaak van deze recensent?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
Stichting Krant in de Klas 10 Theater in de krant
Theater in de krant 9 © Stichting Nieuws in de klas

Kiezen
Zelf een theatervoorstelling uitkiezen is niet altijd makkelijk. Hoe doe je dat? Sommige mensen kiezen
ervoor om met zo min mogelijk voorkennis naar een voorstelling te gaan. Dan is de voorstelling altijd
verrassend, maar het kan natuurlijk ook heel erg tegenvallen. Recensies kunnen helpen bij het kiezen van
een voorstelling. Maar ook vrienden, docenten, ouders die dezelfde smaak hebben of die weten wat jouw
smaak is kunnen helpen.
Opdracht 1
Als je geen recensies hebt, dan kun je ook afgaan op andere informatie.
a. Maak een top-5 van soorten informatie die jij het belangrijkst vindt.
- Affiche
- Website groep
1. ............................................................................
-
-
Naam van het stuk
Toneelgroep
2. ............................................................................
-
-
CJP.nl
Acteurs
3. ............................................................................
- Theater of Schouwburg
4. ............................................................................
-
-
Regisseur
Wat vinden vrienden ervan?
5. ............................................................................
- Wat vinden vijanden ervan?
- Wat vinden ouder, familielid ervan?
- Wat vindt je favoriete docent ervan?
b. Licht je top-5 toe.
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
c. Noem drie bronnen van informatie die niet onbevooroordeeld zijn.
.............................................................................................................................................................................................................................
Opdracht 2
Zoek een recensie op waardoor je zin krijgt om ergens heen te gaan. Noteer hier de naam van de recensie en
de recensent, de bron en de datum. Geef ook aan waardoor je geprikkeld bent.
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
Opdracht 3
Ga naar een voorstelling waarvan je recensies hebt gelezen. Noteer de naam van het stuk. Beschrijf kort met
welke argumenten uit de recensies je het eens was en met welke argumenten niet.
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
Stichting Krant in de Klas 11 Theater in de krant
Theater in de krant 10 © Stichting Nieuws in de klas

Zelf een recensie schrijven (1/3)
Aan de slag
Het schrijven van een recensie is meer dan alleen maar opschrijven wat je gezien hebt tijdens een
voorstelling. Als je een goede recensie wilt schrijven moet je jezelf dwingen om goed op te letten. Wanneer
je goed oplet zal je merken dat je veel meer zal zien en opmerken tijdens de voorstelling.
Bedenk allereerst goed dat een voorstelling geen film is. Bij elke filmvertoning kijken bezoekers naar
dezelfde film, bij een toneelvoorstelling kijken bezoekers elke keer naar een nieuwe voorstelling.
Voorbereiding
Je kunt je afvragen of het nodig is een grondige voorbereiding te hebben op de voorstelling die je gaat
bezoeken. Je moet je immers niet laten beïnvloeden door bijvoorbeeld andere recensies, maar de site van
de theatergroep of artiest bezoeken kan geen kwaad. Zoek daar achtergrondinformatie over de
theatergroep en de voorstelling die je gaat bekijken. Als je foto’s, biografieën en andere zaken tegenkomt,
bewaar die dan. Deze kan je eventueel gebruiken in je recensie. Zorg dat je wel onthoudt of noteert waar je
je informatie vandaan hebt gehaald voor de bronvermelding.
Als basisregel geldt: ga onbevooroordeeld naar de voorstelling, maar niet onvoorbereid. Zorg dat je weet
wat je gaat zien, wie de acteurs zijn en van welke theatergroep de voorstelling is.
Opdracht 1 Het vaststellen van criteria
Een recensie is een tekst waarin je vertelt wat jij van de voorstelling vond en hoe je tot die mening bent
gekomen. Omdat je tijdens een voorstelling op veel verschillende onderdelen moet letten, is het handig om
van te voren een lijstje van criteria te maken. Per onderdeel kan je dan een rapportcijfer noteren en het
gemiddelde zou dan het eindoordeel zijn. Dit kan je als houvast gebruiken bij het schrijven van de recensie.
Het cijfer is dus puur een handigheidje voor jezelf, verwerk het cijfer niet in de recensie.
a.Vul in onderstaand kader de criteria aan en neem dit mee naar de theatervoorstelling die je gaat
recenseren:
Criterium Cijfer Opmerkingen
Acteerprestaties
Muziek
Videobeeld
Decor
Belichting
Spanning/vaart in het verhaal
(verhaallijn)
Kleding
…
b. Dit zijn maar een aantal onderdelen. Vul het aan met andere criteria die je zelf bedenkt.
Probeer tijdens de voorstelling niet te schrijven en ga ook zeker niet met je mobiel in de weer. De kans dat je
dan iets mist is groot en het leidt acteurs en andere bezoekers af van de voorstelling.
c. Bespreek de voorstelling na afloop met vrienden en/of klasgenoten. Misschien dat zij je andere belangrijke
punten onder de aandacht kunnen brengen. Vul op basis daarvan je schema aan.
Stichting Krant in de Klas 12 Theater in de krant
Theater in de krant 11 © Stichting Nieuws in de klas

Zelf een recensie schrijven (2/3)
Een recensie is niet alleen een beoordeling over het werk van het theatergezelschap, maar het is ook een
advies aan jouw lezers. Je kunt er van uit gaan dat de lezer de voorstelling niet kent, dus bedenk goed welke
informatie de lezer nodig heeft om te beslissen of hij deze wil gaan zien of niet. De plot weggeven of het
einde verklappen is uiteraard uit den boze!
Opdracht 2 Praktische informatie
Begin vast met het verzamelen van de praktische informatie
- Titel van de voorstelling
- Naam van de theatergroep, eventueel de namen van de bekendste acteur(s)
- Waar heb je de voorstelling gezien, datum en plaats
- Wanneer de voorstelling nog te zien is, verwijs dan naar de website van de groep
Opdracht 3 Schrijven
Let goed op: de uitdaging van een recensie is dat je wel je eigen mening geeft, maar ook niet al te stellig
moet zijn. Wat jij erg slecht vindt, kan een lezer juist waarderen. Het is dus beter om wat neutraler te zijn dan
om een voorstelling helemaal de grond in te boren. Maar het is ook weer niet de bedoeling dat je reclame
gaat maken voor de voorstelling als je hem super vond. Probeer de voorstelling dus met een neutrale blik te
bekijken. Het helpt ook zeker om jouw oordeel te vergelijken met anderen door even na te praten.
Je kunt de recensie opbouwen in onderstaand kader, vul de zinnen aan en noteer daar ook argumenten bij!
Maar je kunt ook een eigen opbouw kiezen.
De voorstelling past in het genre …
Dat is vooral te merken aan …
De voorstelling gaat over…
Het spel van de acteurs vond ik …
Omdat…
(Tip: noem ook de namen van de acteurs. Dat kunnen lezers interessant vinden.)
Het publiek reageerde …
De voorstelling is vooral interessant voor mensen die houden van …
Het verhaal of de acteur deed me denken aan …
Probeer het stuk of het spel van de acteurs te vergelijken met een ander toneelstuk, film, of een
gebeurtenis uit het echte leven (of misschien zelfs de politiek).
Stichting Krant in de Klas 13 Theater in de krant
Theater in de krant 12 © Stichting Nieuws in de klas

Soorten theater
Zelf een recensie schrijven (3/3)
Bewegingstheater Theatervorm waarbij het
bewegen, het gebruik van de ruimte en de visuele
aspecten het belangrijkst zijn. De bewegingen
vormen beelden en deze vertellen een verhaal.
Improvisatietheater Bij improvisatietheater
verzinnen de spelers het verhaal, de personages en
de gesprekken ter plekke.
Komedie (ook: blijspel) Vrolijk toneelstuk.
Locatietheater Theatervoorstelling die niet in een
zaal plaatsvindt, maar op een speciale plaats.
Lijsttheater De eerste rijen publiek bevinden zich
lager dan de achterste en de spelers worden omlijst
door gordijnen, coulissen of decor.
Mime Toneelspelen zonder woorden: door te
bewegen en met gelaatsuitdrukkingen.
Montagevoorstelling Een voorstelling opgebouwd
uit fragmenten zonder een vaste verhaallijn en
waarbij ook de chronologie is losgelaten.
Musical Voorstelling waarbij zang, dans en
toneelspel worden gecombineerd.
Theatersport Spel in wedstrijdvorm waarbij
groepen elkaar proberen af te troeven door te
improviseren
Tragedie(ook: treurspel) toneelstuk waarin thema’s
naar voren komen als liefde, wraak, verraad en
jaloezie met een tragische/noodlottige afloop.
Vlakkevloertheater Theater waarbij het publiek op
dezelfde hoogte zit als de hoogte waarop het toneel
zich bevindt. Zo is het publiek meer betrokken bij de
spel.
Tenslotte: enkele tips
Bedenk altijd: als ik de lezer ben, wat zou ik dan
willen lezen?
- Een recensie heeft een uitnodigende kop,
een pakkende openingszin of korte
anekdote, een middenstuk en een slotzin
of ‘uitsmijter’
Stichting Krant in de Klas 14 Theater in de krant
Theater in de krant 13 © Stichting Nieuws in de klas
- Trek de aandacht van de lezer met een
goede openingszin of een leuke anekdote.
- Geef niet eerst heel veel informatie en
daarna je oordeel, maar probeer het een
beetje door elkaar te laten lopen.
- Verdeel je recensie in alinea’s en gebruik
tussenkopjes.
- Maak niet te lange zinnen, maar ook niet
alleen maar korte zinnen. Varieer een
beetje.
- Gebruik geen vaktermen. Het is wel leuk
om bijvoorbeeld te laten zien hoeveel je
van opera en van zang weet, maar als je
lezer te veel woorden niet begrijpt, haakt
hij af.
- Haal een paar opvallende details naar
voren, maar dram niet te lang door over
één onderwerp.
- Probeer je argumenten met enthousiasme
en overtuigingskracht op te schrijven.
- Vertel wat deze voorstelling speciaal
maakt.
- Gebruik niet te vaak het woord ‘ik’. Je
probeert immers als objectieve
toeschouwer te kijken. Wat wel kan, is
zoiets als: ‘persoonlijk houd ik niet van
musicals, maar deze was erg goed’.
- Laat het door iemand anders even lezen.
Deze persoon kan letten op je schrijfstijl
en hij kan vaststellen of de informatie
overkomt. Pas je recensie eventueel aan.
Let er wel op dat je de inhoud niet
verandert. Zeker als je volledig achter je
mening staat!
- Geen spelfouten!
- Maak de recensie niet te lang. Doorgaans
bestaan recensies uit ongeveer 300
woorden.
- Misschien kan je op internet ook nog een
leuke foto vinden (vermeld wel je bron!).
- Zet je naam onder de recensie.

Evaluatie
Je hebt nu een groot aantal opdrachten gedaan rondom theater in de krant en een eigen recensie
geschreven. Bij een evaluatie kijk je terug op wat je hebt gedaan en wat je ervan vond.
Opdracht 1
Beoordeling van de opdrachten?
Je kunt verschillende onderdelen van de opdrachten beschrijven, denk aan:
Wat vond je leuk en wat vond je minder leuk?
.............................................................................................................................................................................................................................
Wat vond je moeilijker dan verwacht?
.............................................................................................................................................................................................................................
Wat heb je ervan geleerd?
.............................................................................................................................................................................................................................
Welke opdrachten vond je leuker, de opdrachten waarbij je kranten moest lezen, of de opdrachten waarbij
je zelf een recensie moest schrijven? Waarom?
.............................................................................................................................................................................................................................
Hoe zou je de opdrachten de volgende keer anders doen?
.............................................................................................................................................................................................................................
Opdracht 2
Laat je recensie een week liggen en lees hem dan nog eens na. Ben je het nog steeds met jezelf eens?
Waarom wel of waarom niet?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
Opdracht 3
Ruil je recensie met een klasgenoot; lees elkaars recensie aandachtig door. Vervolgens ga je ze bespreken.
a. Ook als je allebei een andere voorstelling hebt gezien, kun je overeenkomsten ontdekken. Bespreek die.
Wat zijn verschillen?
b. Wat begrijp je niet aan de recensie van je klasgenoot? Hebben jullie dezelfde smaak?
c. Zijn de belangrijkste onderdelen van een recensie aan bod gekomen?
d. Krijg je zin om de voorstelling te bezoeken of juist niet? Noteer de gezamenlijke conclusies hieronder.
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
Stichting Krant in de Klas 15 Theater in de krant
Theater in de krant 14 © Stichting Nieuws in de klas

Theatertips
Voor het bezoeken van theaterfestivals kun je informatie vinden op de sites van de theaterfestivals en in de
aanloop en tijdens de festivals natuurlijk ook in de kranten.
Maar je kunt natuurlijk ook naar theater gaan bij jou in de buurt.
Heb je er al zin in? Dan kun je nu contact opnemen met...
Tweetakt www.tweetakt.net Utrecht Maart
Cement www.festivalcement.nl Den Bosch Voorjaar
Festival aan de Werf www.festivalaandewerf.nl Utrecht Mei
Oerol www.oerol.nl Terschelling Juni
Hollandfestival www.hollandfestival.nl Amsterdam Juni
De Parade
www.deparade.nl Den Haag, Rotterdam, Zomer
Utrecht, Amsterdam
Over ’t IJ festival www.overhetij.nl Amsterdam Juli
Festival Etcetera www.festivaletcetera.nl Amersfoort Juli
Karavaan www.karavaan.nl Noord-Holland Juli / Augustus
Boulevard www.festivalboulevard.nl Den Bosch Augustus
Het Limburg Festival www.limburgfestival.nl Limburg Augustus
Jonge Harten www.jongeharten.nl Groningen November
… … … …
Vaak is er bij een voorstelling of festival meer mogelijk dan een bezoek aan de voorstelling alleen. Denk
bijvoorbeeld aan voor- of nagesprekken, workshops of andere activiteiten en projecten. Aarzel dan ook niet
om contact op te nemen met de educatief medewerker van het betreffende gezelschap voor meer
informatie over deze mogelijkheden.
Stichting Krant in de Klas 16 Theater in de krant
Theater in de krant 15 © Stichting Nieuws in de klas

Wat biedt Nieuws in de klas nog meer:
•
•
•
•
•
•
De gratis krantenservice: twee weken gratis dagbladen voor in de klas
Het leerlingenabonnement: twee weken gratis dagbladen bij de leerlingen thuis bezorgd,
alleen voor het voortgezet onderwijs
Opdrachtenbundels en afzonderlijke lesopdrachten over diverse onderwerpen gratis te
downloaden via de website
Nieuws over ontwikkelingen van de nieuwsmedia, met bijbehorende opdrachten
Maandelijks de gratis Nieuwsquiz uit de Krant, te gebruiken als actualiteitentoets
Een gratis e-mailnieuwsbrief met updates over nieuwe lesmaterialen en activiteiten van
Nieuws in de klas
Zie ook www.nieuwsindeklas.nl