Bijlage 2 ECTS-fiches 2 aba - FI2

Bijlage 2 ECTS-fiches 2 aba

FCHE2_1213_MeMy 

OO 

Code 

Chemie 2 

FCHE2 

Coördinator Myriam Meyers (MeMy) 

Lesgever(s) Els Goignard (GoEl), Mieke Buntinx (BuMi), Adèle Peeters (PeAd), Etienne Van Hoof (VaEt), Myriam 

Meyers (MeMy) 

Opleidingsfase 2ABA 

ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: 3u BKV: 15u Labo: 9u ZS: 54u 

Niveau Inleidend tot uitdiepend 

Competenties 

Nummers verwijzen naar de deelcompetenties 

(zie competentiematrix 

in deel 1 van de studiegids) 

Beoordelingscriteria 

Codes verwijzen naar de decretale 

competenties (zie verklarende lijst in 

deel 1 van de studiegids) 




De student: 

1. beschikt over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij gericht kan toepassen 

1.1,1.2,1.3,1.4,1.5 

2. beschikt over praktische vaardigheden 2.1,2.3 

3. beschikt over communicatievaardigheden 3.1,3.2 

4. beschikt over algemene beroepsattitudes 4.3,4.5,4.6,4.8 

6. beschikt over elementaire onderzoekscompetenties en kan begeleid projectmatig denken 6.1,6.4 

De student kan: 

- chemische begrippen, symbolen, kenmerken en technieken correct en volledig definiëren, omschrijven of 

bewijzen, en de betekenis, het belang, en het onderlinge verband verduidelijken 

AC1,AC2,WC1,1.1,1.2,1.3,1.5 

- de sterkte van zuren en basen vergelijken; zuur-base reacties opstellen, en de evenwichtsligging voorspellen 

en/of berekenen, de pH berekenen van diverse oplossingen AC2,AWC1,1,3,1.4 

- bij zuur-base titraties een geschikte indicator selecteren, de keuze motiveren, de werking van de indicator 

verklaren AC2,AWC1,1.3,1.4,4.3,6.1,6.4 

- voor weinig oplosbare producten de oplosbaarheid berekenen of voorspellen in functie van de aanwezigheid 

van verschillende beïnvloedende factoren AC1,AC2,1.2,1.3 

- redoxreactievergelijkingen opstellen, en de evenwichtsconstante berekenen AC1,AC2,1.2,1.3 

- het principe van galvanische elementen beschrijven en verklaren, en de waarde van de standaard 

elektrodepotentiaal en de celpotentiaal berekenen AC2,AWC1,WC1,1.1,1.3,1,4, 

- zuur-base en redoxtitraties nauwkeurig uitvoeren en berekenen AC1,AC2,1.3,1.4,4.3 

- enkele basispolymeren indelen en beschrijven op basis van herkomst, polymerisatiemechanisme, moleculaire 

opbouw en thermisch gedrag AC1, AC2, WC1, AWC1, 1.1, 1.2, 1.3, 1.5 

- de naam, chemische formule, recyclagecode en enkele toepassingen van enkele belangrijke polymeren 

geven WC1, AC1, AWC1, 1.1, 1.2, 1.5 

- de term ‘bioplastics’ definiëren en heeft notie van de afbraak van (bio)polymeren, het belang van additieven in 

kunststoffen en de verwerking van kunststoffen WC1, AWC1, 1.1, 1.5 

- zelfstandig een voorbereide laboproef op een nauwkeurige, veilige en milieubewuste manier uitvoeren binnen 

de voorziene tijd, kan de experimentele resultaten correct interpreteren, verwerken en opnemen in het verslag 

AC2,AC6,AWC1,AWC4,BC7,1.4,2.1,2.3,3.1,4.5,4.8,6.4 

Inhoud Reacties van moleculen: zeven hoofdstukken: (1) Zuren en basen; (2) Zuur-base reacties; (3) De pH 

van oplossingen; (4) Neerslagreacties; (5) Redoxreacties; (6) Toepassingen van redoxreacties (7) 

Polymeerchemie. Inhoud van de practica: zuur-base en redoxreacties en/of titratie, pH en buffers; 

Werkvorm Begeleide Zelfstudie: zelfstudie van de theorie, en begeleiding bij zelfstandig werken aan enerzijds 

inzichtopdrachten en anderzijds toepassingsopdrachten. Hoorcollege voor polymeerchemie. Zelfstandi 

uitvoeren van practica. 

Studiemateriaal Eigen cursusmateriaal en elektronische leeromgeving met per hoofdstuk: inhoudstafel, beschrijving 

van de theorie, concrete doelstellingen, inzichtopdrachten, toepassingsopdrachten en eventueel 

kennisopdrachten. Handleiding bij het practicum. 

Examenvorm Schriftelijk examen over theorie en opdrachten (85 % van de punten) met gebruik van een bundel met 

1 ste examenkans cijfergegevens (cfr. Toledo). Deze bundel wordt beschikbaar gesteld op het examen. Het gebruik van 

het grafisch rekentoestel is toegestaan op voorwaarde dat het werkgeheugen én het permanent 

geheugen leeg zijn voor de start van het examen. Permanente evaluatie van practica 

(15%).Verplichte aanwezigheid tijdens alle labzittingen. Sanctie bij ongewettigde afwezigheid: ND 

(Niet Deelgenomen) voor het volledige OO en dus automatisch tweede examenkans voor chemie 2. 

2 de examenkans Schriftelijk examen idem als 1 e examenkans. Voor de practica: geen tweede examenkans. De punten 

van de eerste examenkans blijven behouden, behalve bij ND: enkel indien de student aan 2 van de 3 

labo’s deelnam wordt een ondervraging over de gemiste labproef voorzien tijdens het examen. 

Overdracht van labcijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als minstens 10/20 behaald werd.

FCHE2_1213_MeMy 

OO 

Code 

Chemie 2 

FCHE2 

Algemene visie In het kader van een polyvalente algemene en technische vorming hoort chemie als 

wetenschappelijke discipline tot de opleiding van elke ingenieur. De student moet voldoende 

competenties in chemische begrippen verwerven, om deze zelfstandig te kunnen toepassen bij het 

oplossen van technische problemen. Er wordt een vorming verzekerd met de nodige chemische 

wetenschappelijke en technische kennis, waarbij belangrijke basiskennis wordt aangebracht als polyvalente 

voorbereiding op het ingenieursberoep. De student krijgt aldus een chemische 

basisopleiding die nodig is om te komen tot een beredeneerde kennis. 

Begincompetenties Chemie 2 steunt vooral op de kennis die werd verworven binnen Chemie 1_1 en 1_2 en Fysica 1 

Situering in het 

curriculum / 

Volgtijdelijkheid 

Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Chemie 2 levert enerzijds essentiële kennis voor de vakken analytische chemie; elektrochemie; 

organische chemie en; chemische materiaalkarakterisering; biomoleculen/biochemie en industriële 

proceschemie. 

Anderzijds biedt het ook een voorbereiding op andere opleidingsonderdelen, ondermeer voor 

thema’s zoals galvanische elementen, materiaalkunde en elektronica. 

Het opleidingsonderdeel Chemie2 stelt resultaten van onderzoek voor, met nu en dan een directe 

verwijzing naar de onderzoeker zelf. 

Vermits het hier om een basiscursus gaat, met aanbrengen van basiskennis en basisvaardigheden 

uit het vakgebied van de scheikunde, is er geen directe relatie met het werkveld. 

Aanvullende info - Onderwijstaal: Nederlands 

- Aanvullend leermateriaal: Toledo 

- Aanvullende informatie over de evaluatie en puntenverdeling: tijdens practica geldt een verplichte 

aanwezigheid

FWIS2_1213_VnGi 

OO 

Code 

Numerieke Wiskunde en Statistiek 

FWIS2 

Coördinator Giovanni Vanroelen (VnGi) 

Lesgever(s) Marie-Godelieve Lemmens (LmLi) 


ECTS-punten 4 Tot.: 112 u KO: 24 u BKV: 18 u ZS: 70 u 

Niveau Uitdiepend 

Competenties 











De student(e) beschikt: 

1. over een ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en techn. basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.6 

2. over praktische vaardigheden 2.2, 2.3 

3. over communicatievaardigheden 3.1, 3.2 

4. over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, 4.5 

6. over el. onderzoekscomp. en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.3, 6.4, 6.5, 6.6, 6.7 

De student(e): 

- begrijpt de definities, formules, stellingen of eigenschappen uit de cursus en weet welke 

nodig/bruikbaar zijn om een numeriek of statistisch probleem (in de ruime zin van het woord) 

schriftelijk op te lossen, WC1, AC2, AWC2, 1.1, 1.2, 3.1 

- kent de verschillende oplossingsmethoden, procedures en algoritmen om numerieke of statistische 

problemen met al dan niet een (vakoverschrijdend) verhaalelement aan te pakken en is bekwaam 

om correct om te gaan met foutschattingen en statistische onzekerheid, AC1, AWC2, 1.3, 1.4, 1.6 

- kent de troeven maar ook de beperkingen van het CAS-toestel en de gebruikte software om het op 

een verantwoorde manier te gebruiken tijdens het oplossingsproces, WC1, AWC2, AWC4, 2.2 

- werkt nauwkeurig en volledig door gebruik te maken van correcte notaties in formules en 

berekeningen, het duidelijk tekenen van grafieken, het vermelden van alle tussenstappen + 

voorwaarden en het verklaren van de gebruikte symbolen, AC1, AC6, 2.3 

- is bekwaam om onder begeleiding relevante data te verzamelen, zelf een analyse van deze data 

met gepaste onderzoeksmethoden uit te voeren, de conclusies onderbouwd neer te schrijven in een 

verslag en deze mondeling toe te lichten, AC1, AC2, AC6, AWC4, AC7,3.1,3.2,4.1, 4.5, 6.3, 6.4, 6.5 

- is in staat om een gegeven probleemstelling te analyseren, correct te (her)formuleren in wiskundige 

of statistische termen en daarna de opgebouwde kennis creatief te gebruiken om het gestelde 

probleem gestructureerd op te lossen, AC2, AWC4, 4.2, 4.3, 6.1, 6.6 

- controleert kritisch elke tussenstap en het eindresultaat op zijn waarheidsgehalte, AWC1, 6.7 

Inhoud - Numerieke Wiskunde: numerieke methoden voor het oplossen van vergelijkingen, 

interpolatietechnieken, numerieke integratie en numeriek oplossen van differentiaalvergelijkingen. 

- Statistiek: elementaire waarschijnlijkheidsleer, kansverdelingen van één numerieke veranderlijke 

(algemeen, discrete verdelingswetten, continue kansverdelingen, lineaire samenstelling van toevalsgrootheden, 

centrale limietstelling en normale benadering van discrete kansverdelingen), verdelingswetten 

voor kengetallen van steekproeven, toetsen van hypothesen (algemeen, toetsen op basis 

van de normale verdeling, chi-kwadraat aanpassingstesten), correlatie- en regressietechnieken. 

Werkvorm KO in grote groepen (24u), BKV in een PC-lokaal in kleine groepen (18u), PE-opdracht statistiek 

Studiemateriaal - Cursustekst en oefenbundel numerieke wiskunde en statistiek + extra materiaal gebruikt in de les 

- Elektronische leeromgeving, CAS-toestel TI-Nspire + computersoftware (Matlab en Excel) 

Examenvorm 

1 ste examenkans - PE: computertest numerieke wiskunde met gebruik van formularium (15%) en verplichte 

aanwezigheid (sanctie bij ongewettigde afwezigheid: score nul op dit onderdeel) 

- PE: schriftelijk verslag van de zelfstandig opgeloste opdracht statistiek uitgevoerd met Excel (15%) 

(sanctie bij plagiaat of het niet indienen van het schriftelijk verslag: score nul op dit onderdeel) 

- Mondeling examen over de statistische opdracht (10%) 

- Schriftelijk examen theorie numerieke wiskunde (20%) zonder hulpmiddelen 

- Schriftelijk examen oefeningen statistiek (40%) met gebruik van formularium en TI-Nspire 

2 de examenkans - Schriftelijk (60%) en mondeling (10%) examen: idem aan 1 ste examenkans (indien toen geen 

opdracht werd ingediend, krijgt de student de Excel-output van een dataset gekozen door de docent) 

- PE computertest numerieke wiskunde (15%). Zie aanvullende info voor de concrete richtlijnen! 

- PE opdracht statistiek (15%): de deelpunten van de 1 ste examenkans worden overgedragen. 

Overdracht van de PE-punten naar volgend academiejaar is niet mogelijk.

FWIS2_1213_VnGi 

OO 

Code 

Numerieke Wiskunde en Statistiek 

FWIS2 

Algemene visie De (numerieke) wiskunde in deze opleiding is een hulpmiddel om de wonderen van de techniek te 

verstaan, te kunnen gebruiken en te helpen ontwikkelen. Statistiek is op zijn beurt een hulpmiddel om 

op een verantwoorde wijze besluiten te trekken uit gedane proeven of metingen in een technische of 

wetenschappelijke context. De student(e) verwerft in de loop van het semester voldoende inzicht en 

vaardigheid om de belangrijkste numerieke en statistische technieken zelfstandig toe te passen op 

problemen waarvan de behandeling tot de taak van een industrieel ingenieur behoort. 

De wetenschappelijke basis bestaat voor een beperkt gedeelte uit feitenmateriaal (kennen). De 

nadruk ligt echter veeleer op de redeneervaardigheden (begrijpen) en op het toepassen daarvan op 

concrete data of bij het benaderend oplossen van concrete problemen. Daarbij maakt de student(e) 

gebruik van software die wereldwijd in de industrie wordt ingezet voor allerhande toepassingen. 

Begincompetenties 


curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De student(e) is vertrouwd met de belangrijkste concepten uit de beschrijvende statistiek, curvefitting 

en de differentiaal- en integraalrekening. Daarnaast heeft de student(e) aanleg om de taal van de 

wiskunde te hanteren, beschikt hij/zij over een kritisch redeneervermogen en een creatieve geest om 

probleemoplossend en wetenschappelijk te denken. 

Steunt op: wiskundekennis uit de analyse, algebra & Matlab en onderzoek & communicatie van 1ABA. 

Is basis voor: het benaderend oplossen van problemen en de verwerking van de resultaten van 

project- of labo-opdrachten binnen de diverse ingenieursdisciplines, bachelor- en masterproef. 

De student(e) verwerft voldoende inzicht en vaardigheid om de belangrijkste numerieke en 

statistische begrippen zelfstandig toe te passen, nieuwe informatie te verwerven en te structureren. 

Een kritische ingesteldheid ten opzichte van het eigen denken en de discipline en het vermogen om 

probleemoplossend te werken, worden aangeleerd in de oefeningen. 

De bachelor verwerft een wetenschappelijke basisvorming die nodig is om te komen tot een 

beredeneerde kennis. De fundamenten voor de ontwikkeling van een kritische onderzoeksattitude 

worden in de wetenschapsvakken gelegd waarbij wiskunde en statistiek een voortrekkersrol vervullen. 

Elke toekomstige ingenieur zal op de een of andere manier gebruik maken van de mogelijkheden die 

hem geboden worden door de computer. Het is in die context belangrijk dat hij vertrouwd is met de 

aangepaste wiskundige technieken die aangeleerd worden in het domein van de numerieke 

wiskunde. Op statistisch vlak is het vaak de ingenieur die de steekproefmetingen van de 

medewerkers op de vloer visualiseert, veralgemeent en eventuele voorspellingen maakt voor de hele 

partij. De kans dat een industrieel ingenieur te werk wordt gesteld in de kwaliteitsdienst van een 

bedrijf is zeker niet ondenkbaar. Gezien het analyseren van deze kwaliteit en het treffen van 

beslissingen op alle vlakken voor een groot deel gebeuren met behulp van statistische technieken is 

het noodzakelijk dat de ingenieur de basisregels van statistiek onder de knie heeft. 


- Aanvullende leermateriaal: 

� “Analyse voor het hoger onderwijs”, G.Deen en P.Levrie, De Boeck, ISBN 90-455-0796-5 

� “Inleiding tot numerieke wiskunde”, Adhemar Butheel, Acco, ISBN 978-90-334-6253-5 

� “Statistiek in de praktijk”, David S. Moore en George P. McCabe, Academic Service, ISBN 

90-395-1421-6 

� “Statistiek voor technici met behulp van Excel en TI 83”, Theo van Pelt, Marjo Stevens, 

Academic Service, ISBN 90 395 0582 9 

� “Statistiek en wetenschap”, J. Beirlant, G. Dierckx, M. Hubert, Acco, ISBN 90-334-5878-0; 

� “Statistiek: Een inleiding voor het hoger onderwijs”, James T. McClave, P.George Benson 

en Terry Sincich, Pearson, ISBN 90-430-0501-0 

� http://www.wynneconsult.com/ en http://lstat.kuleuven.be/java/index.htm 

- Aanvullende informatie over de evaluatie en puntenverdeling: 

� Voor de PE van numerieke wiskunde blijven de punten van de 1 ste examenkans behouden, 

tenzij de student beslist (op de dag van de 2 de examenkans) om deel te nemen aan de 

herkansingscomputertest. Dan komen de nieuwe PE-punten in de plaats te staan.

FDIGE1_1213_SmDi 

OO 

Code 

Digitale Elektronica 1 

FDIGE1 

Coördinator Dirk Smets (SmDi) 

Lesgever(s) Nele Mentens (MeNe), Dirk Smets (SmDi), Ronald Thoelen (ThRo), Frank Appaerts (ApFr), Jeroen 

Broeders (BrJe) 



Niveau Inleidend 

Competenties 











De student: 

1. beschikt over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij 

gericht kan toepassen 1.1,1.2,1.3, 1.7 

2. beschikt over praktische vaardigheden 2.1,2.2 

3. beschikt over communicatievaardigheden 3.1, 3.2, 3.5 


- CMOS-basispoorten opbouwen met behulp van nMOS- en pMOS-transistors AC1,1.2,1.3, 1.7 

- het gedrag van combinatorische en sequentiële schakelingen verklaren WC1,1.1 

- de basisschema’s van de bouwblokken waaruit grotere systemen zijn opgebouwd (tellers, 

decoders, multiplexers,…) tekenen en aanpassen aan specifieke noden AC1,1.2,1.3 

- zelf een combinatorische en/of sequentiële schakeling ontwerpen die een bepaalde functie 

realiseert en die bovendien deze functie realiseert met de vereiste snelheid AC1,1.2,1.3 

- een combinatorische schakeling vereenvoudigen tot zijn meest eenvoudige vorm AC1,1.2 

- een teller met een gegeven willekeurige telsequentie ontwerpen AC1,1.2,1.3 

- de labopdrachten tot een goed einde brengen na het maken van de labvoorbereidingen 

BC1,BC2,BC8,2.1,2.2,3.1,3.2,4.3,4.5,4.6 

Inhoud KO: ontwerp van CMOS-basispoorten; digitale concepten; numerische systemen, bewerkingen en 

codes; logische poorten; Booleaanse algebra en logische vereenvoudiging; combinatorische logische 

analyse; functies van combinatorische logica; latches, flip-flops en timers; tellers; schuifregisters 

BKV: ontwerp van CMOS-basispoorten; Booleaanse logica en vereenvoudiging + Karnaugh-kaarten; 

flip-flops en gebruik van tellers; ontwerp van tellers met willekeurige telsequentie 

Lab (m.b.v. simulatiesoftware): basispoorten, flip-flops, tellers 

Werkvorm Hoorcolleges, labo- en oefenzittingen 

Studiemateriaal Elektronisch leerplatform met slides en aanvullende informatie 

Handboek: Digitale Elektronica, 2011, Pearson Custom Publications 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen over de theorie (50%) en de oefeningen (40%) (gesloten boek, zonder (grafisch) 

rekenmachine) 

Labo: permanente evaluatie (10%) met verplichte aanwezigheid. Sanctie bij ongewettigde afwezigheid 

is een nul op het desbetreffende labo. 

2 de examenkans Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding, theorie (50%) en oefeningen (40%) (gesloten boek, 

zonder (grafisch) rekenmachine) 

Voor labo is er geen tweede examenkans. De punten van de eerste examenkans blijven behouden. 

Overdracht van cijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als minstens 10/20 behaald werd.

FDIGE1_1213_SmDi 

OO 

Code 

Digitale Elektronica 1 

FDIGE1 

Algemene visie Het doel van dit vak is een basisinzicht te geven in de werking van digitale basisblokken die 

voorkomen in nagenoeg eender welk digitaal systeem. De basiskennis hiervan hoort dus thuis bij de 

polyvalente technische achtergrond die de student in staat zal stellen om als master in de industriële 

wetenschappen efficiënt te communiceren met de verschillende geledingen waarmee hij contact 

heeft in zijn beroep. Hedendaagse digitale systemen zijn zeer complexe en zeer hiërarchische 

systemen. Het ontwerp hiervan gebeurt vaak op zeer hoog niveau. Indien dit echter gebeurt zonder 

aandacht te schenken aan en een goed begrip van de basisbouwblokken die hieronder de 

fundamenten vormen, zal men bv. nooit een goed begrip hebben van het verband tussen 

complexiteit en snelheid van een schakeling en hoe het ene voor het andere kan ingeruild worden. 

Een goed begrip van deze basisbouwblokken is noodzakelijk om een inzicht te verwerven over de 

interne werking van de digitale systemen. Eens dit inzicht verworven is, kan er nagedacht worden 

over hoe dergelijke systemen te ontwerpen en/of hun prestaties te verbeteren. Deze cursus biedt 

dan ook de basisvorming en -kennis om als ingenieur te functioneren in het vakgebied van de 

digitale elektronica en is derhalve ook vereist om de toegang te verzekeren tot de masteropleiding 

elektronica. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Deze cursus maakt gebruik van een aantal concepten van de vakken basiselektriciteit en analoge 

elektronica. Hierbuiten zijn er voor de beginnende student vanuit dit vak geen specifieke vereisten. 

De aanpak van deze cursus is derhalve dat ze de nodige achtergrond en inzicht geeft in de werking 

van de elektronica die iedere ingenieur nodig heeft ongeacht de verdere keuze in zijn 

studieloopbaan en gelijktijdig de fundamenten legt voor de ingenieur die kiest voor elektronica als 

specialisatie. Meer specifiek zullen de bouwblokken uit deze cursus terugkomen in automatisering, 

computersystemen, datacommunicatie, digitale regelrechniek, DSP enz. 

In dit vak wordt verwezen naar toepassingen die aan bod komen in het wetenschappelijk onderzoek 

dat o.m. aan onze hogeschool doorgaat. 

De kennis van de basisbouwblokken van de digitale elektronica is een vanzelfsprekendheid voor elke 

ingenieur in het werkveld. Ze vormt de basis van een manier van denken die dagdagelijks gebruikt 

wordt door een ingenieur die digitale systemen gebruikt en/of ontwerpt. 


- Tijdens de labzittingen geldt een verplichte aanwezigheid

FINF2_1213_AeKr 

OO 

Code 

Informatica 2: Grafische Applicaties in Java (GaJa) 

FINF2 

Coördinator Kris Aerts (AeKr) 

Lesgever(s) NN 


ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: 8u BKV: 16u ZS: 60u 


Competenties 











De student beschikt 

1. over een ruime veelzijdige, wetenschappelijk en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1,2,3,4, en 6 

2. over praktische vaardigheden 2.1,2.2,2.3,2.4 

3. over communicatievaardigheden 3.1,3.2,3.4,3.5 

4. over algemene beroepsattitudes 4.1,4.2,4.3,4.4,4.5, 4.11,4.13 

6. over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig denken 6.1,3,4,6 en 7 


- typische informatica-bouwstenen, zowel op ontwerp- als implementatiegebied (zoals erving, 

interfaces, iteratoren, …) beheersen, herkennen en toepassen 

AC12/ BC2/WC1 – 1.2,1.3,1.4,2.1,4.2,4.3,4.4,6.4,6.6 

- werken met API’s en deze toepassen tijdens programma-ontwikkeling. 

AC7 – 1.2,2.1,2.2, 3.5,4.1,4.2,4.5,4.13,6.3,6.6 

- code documenteren via Javadoc voor hergebruik (zelf API’s schrijven) 

AC1/AC6/BC6 – 1.2,1.3, 2.1,2.2,2.3,2.4,3.1,3.4, 4.3,4.5 

- interactieve, grafische toepassingen ontwikkelen volgens het Model-View-Controller patroon 

BC2/AC1/AWC4/AC6/ AWC11 - 1.2,1.3,1.4,1.6,2.1,2.2,2.3,3.2,4.1,4.2,4.3, 4.5, 4.11, 6.1,6.3,6.4,6.6,6.7 

- inzicht in basisalgoritmes van beeldverwerking en deze kunnen implementeren. 

AC1/AC2/WC1 – 1.1,1.3,2.2,4.2,6.6 

Inhoud In het begin van de cursus hernemen we de basis van OO-denken in het algemeen. Daarna bekijken 

we een aantal ontwerpstrategieën: hoe begint men aan een programmeeropgave, wat komt er eerst, 

wat komt later, wat zijn de bouwstenen, patronen, methodes die daarbij van belang zijn 

(softwarecomponenten, softwarebibliotheken, ontwerppatronen, specifieke programmeertechnieken 

zoals iteratoren, …). 

We gaan vooral dieper in op interactieve, grafische toepassingen, zoals games of simulaties. 

Hier ligt de klemtoon op MVC (Model-View-Controller): een ontwerppatroon om de verschillende taken 

in een interactief programma op te splitsen in afzonderlijke klassen. 

Voor dit soort toepassingen leren we ook werken met widgets en panels om user interfaces te 

bouwen, en met Threads om onderdelen van het programma gelijktijdig te kunnen laten lopen. 

Omdat we elementen van AWT en Swing gebruiken, tonen we hoe je de functionaliteit van die 

bibliotheken kan terug vinden in elektronische helpbestanden. Nadien moeten studenten zelfstandig 

hun weg vinden in de API’s. 

Daarnaast is er een belangrijk deel rond beeldverwerking, waar we een aantal basisalgoritmes 

bekijken, zoals het werken met de RGB-kleurwaarden van een digitaal beeld, het uitvergroten of 

verkleinen van een beeld, roteren en look-up-table bewerkingen zoals contrast-vergroting door 

histogram-stretching… 

Werkvorm De klemtoon ligt op de PC-sessies waar kennisoverdracht en kennisverwerving geïntegreerd 

gebeuren en elke student op een PC de oefeningen oplost. Bijkomend is er kennisoverdracht in 

grotere groepen waarin we de concepten en ontwerpstrategieën interactief aanbrengen. 

Projectwerk om het ontwerpen met MVC in te oefenen. 

Studiemateriaal Specifieke cursus GaJa, ontwikkeld door de betrokken coördinator. 

Modeloplossingen op het elektronisch leerplatform. 

Examenvorm 

1 ste examenkans Zelfstandige opdracht tijdens het jaar (7/20) + schriftelijk examen (13/20) 

2 de examenkans Schriftelijk examen (14/20) + individuele opdracht (6/20)


OO 

Code 

Informatica 2: Grafische Applicaties in Java (GaJa) 

FINF2 

Algemene visie Naast de inhoudelijke doelstellingen die uitgaan van het vak zelf, willen we via dit vak bereiken dat de 

studenten meer structuur in hun programma’s brengen dan voor ze dit vak deden: meer en betere 

parameters, een duidelijkere opsplitsing in klassen met verschillende taken (MVC-design patroon) en 

de vertaling van een grafische en/of interactieve probleemsituatie naar een werkend Javaprogramma. 

Voor dat laatste moeten de studenten ook kunnen werken met software-bibliotheken en 

de nodige functionaliteit kunnen opzoeken. 

Daarnaast gaat een belangrijk stuk van dit vak over digitale beeldverwerking. Met de prominente 

opkomst van scanners en digitale fototoestellen is dit zeker een relevante brok, ook voor het 

werkveld, waar dikwijls optische of infrarood-beelden gebruikt worden voor controles allerhande 

(kwaliteit, snelheid, gezondheid, traceerbaarheid, vervalsing, …) 

Met de kennis van dit vak heeft de student minstens elementaire kennis van de manier waarop zo’n 

beeld digitaal opgeslagen wordt en hoe het, met relatief eenvoudige wiskundige bewerkingen, 

bewerkt kan worden zodat de gewenste kenmerken duidelijker zichtbaar worden. Zoals in alle 

informaticavakken ontwikkelen we de vaardigheid om een probleem om te zetten in een 

gestructureerde en modulaire oplossing (in casu een software programma) waarbij elke stap heel 

precies gedefinieerd moet worden. 

Doordat een belangrijk stuk van de evaluatie gebeurt via een uitgebreide opdracht waarvan de 

studenten het concrete onderwerp zelf moeten kiezen, passen de studenten spontaan verschillende 

facetten toe van zelfwerkzaamheid en time management. Ook het kunnen afbakenen van een 

onderwerpen oplossingsdomein komt hierbij aan bod. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Basiskennis van object-orientatie met inbegrip van erving. Programmeertaal Java. 

Steunt op: FINF1 – Beginselen van OO-programmeren in Java 

Is basis voor: Databaseprogrammatie met Java en C#, Hardwaregerichte software-ontwikkeling, 

Beeldverwerking, SOA en Cloud Computing 

Een groot stuk van dit vak is gebaseerd op het boek “Design Patterns, Elements of Reusable Object- 

Oriented Software” van ‘The Gang of Four’. Deze winnaar van Software Development, 1994 

Productivity Award is weliswaar al 15 jaar oud, maar is nog steeds richting gevend. 

Ook de algoritmes van beeldverwerking die we in deze cursus zien, zijn nog steeds up to date. Omdat 

het eerder basisalgoritmes zijn, gaat het niet om de meest recente of geavanceerde, maar wel om 

voorbeelden inzichtsverwervende algoritmes. 

Voor hun projectwerk dienen ze zelf een probleemstelling te formuleren en een oplossing hiervoor uit 

te werken volgens de geijkte methodologie. 

Methodisch software ontwerpen en hierbij gekende ontwerppatronen toepassen die hun 

deugdelijkheid bewezen hebben, is een belangrijke vereiste in het werkveld. Java en MVC worden in 

veel domeinen toegepast: niet alleen in grafische toepassingen, maar evenzeer voor databasegerichte 

programma’s, processturing, … Ook het belang van basisinzicht in de opbouw van en het 

werken met digitale beelden is gekend in vele domeinen. 


- Aanvullende leermateriaal: Helpfiles van de verschillende bibliotheken, externe websites, algemene 

Java-boeken, specifiek verbredende boeken: Design Patterns, E. Gamma, ISBN 0201633612 en 

Train je hersens in Design Patterns, E. & E. Freeman, ISBN 9789077442715 

Ontwikkelomgeving BlueJ en/of NetBeans 


Het praktisch gedeelte rond Model-View-Controller wordt geëvalueerd via een individuele opdracht. 

Op het schriftelijk examen komen de theoretische aspecten daarvan aan bod met o.a. een kritische 

reflectie over een voorgestelde oplossing, en zowel praktische als inzichtelijke vragen over het deel 

beeldverwerking. Het onderwerp van de individuele opdracht voor de eerste examenkans kan – 

binnen bepaalde grenzen – zelf gekozen worden. Voor de tweede examenkans wordt dit vastgelegd 

door de docent zelf en daarom staan er minder punten op deze taak.

FFYS2_1213_WouSt 

OO 

Code 

Fysica 2 

FFYS2 

Coördinator Stan Wouters (WouSt) 

Lesgever(s) Dirk Willem (WiDi) en Els Wieërs (WiEl) 




Competenties 












1. over een ruime veelzijdige, wetenschappelijk en technologische basiskennis die hij gericht kan 

toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 1.7. 

3. over communicatievaardigheden 3.1 

4. over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, 4.5. 

6. over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en 

projectmatig handelen 6.1, 6.7 

De student kan tijdens het theoretisch examen: 

- de fysische begrippen definiëren en eenheden van deze begrippen benoemen en/of afleiden. Hij 

kan (verschillen tussen) begrippen in woorden en met een schets of grafiek uitleggen.WC1, AC1, 

AC2, 1.1, 1.3 

- fysische vergelijkingen afleiden. Hij kan de veronderstellingen en een situatieschets geven. Hij kan 

in de situatieschets de grootheden uit de af te leiden formule vermelden. Hij kan de formules of 

wetten die tijdens de afleiding gebruikt worden beargumenteren. WC1,AC1, AC2, 1.1, 1.3 

- fysische begrippen en vergelijkingen gebruiken om fysische verschijnselen (in praktische 

toepassingen) te verklaren WC1,AC1,AC2, AWC1, 1.1,1.3,1.5 

- deze informatie zelfstandig, gestructureerd en schriftelijk rapporteren. AC6, BC8, 3.1,4.5 

De student kan tijdens het oefeningenexamen 

- oefeningen zelfstandig oplossen met de methode van probleemoplossend denken: Hij kan de 

opgave vertalen naar een ‘gegeven-gevraagde-formules’-structuur. Hij kan op een creatieve manier 

tot een oplossing komen door het opbouwen van wetenschappelijke redeneringen, het toepassen 

van fysische wetten en wiskundige technieken. Hij kan het gevraagde in formulevorm afzonderen. 

Hij kan alle redeneringstappen opschrijven; AC1, AC2, AC6, AWC1 ,AWC4, BC8, 1.3, 2.3, 3.1, 4.2, 

4.3, 4.5, 6.1, 6.7 

Inhoud - Elektromagnetisme 

– interferentie 

– buiging 

– polarisatie 

- Kwantummechanica 

- Kernfysica 

Werkvorm - Kennisoverdracht: Hoorcolleges met multimedia ondersteuning (powerpointpresentaties, applets, 

films), demoproeven en voorbeeldoefeningen 

- Begeleide kennisverwerking: begeleide oefenzittingen 

Studiemateriaal Handboek: Fysica voor industrieel ingenieurs deel 2, 2011, Pearson Education Ltd. 

Elektronisch leerplatform met aanvullende informatie; 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen van de theorie (60%) en de oefeningen (40%). 

Een (grafisch) rekenmachine (met geheugen gewist) mag op het examen enkel gebruikt worden tijdens 

de oefeningen. 

Het uitgedeeld formularium mag op het examen vrij gebruikt worden. 

2 de examenkans Idem

FFYS2_1213_WouSt 

OO 

Code 

Fysica 2 

FFYS2 

Algemene visie Dit opleidingsonderdeel beoogt de studenten een diepgaand inzicht bij te brengen in een aantal 

domeinen van de (moderne) fysica. Naast het inhoudelijke aspect stelt het opleidingsonderdeel zich 

evenzeer tot doel het exact en kritisch wetenschappelijk denken aan te scherpen. Bovendien biedt dit 

opleidingsonderdeel de gelegenheid bij uitstek om probleemoplossend te leren denken, een 

vaardigheid die bij industrieel ingenieurs zeker niet mag ontbreken en dit zowel op theoretisch als op 

praktisch gebied. De combinatie van inzicht in de theorie en beheersing van wiskundige en 

wetenschappelijke oplossingsmethoden is hierbij essentieel. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De studenten moet een aantal fysische begrippen kennen en begrijpen uit de mechanica en fysica: 

� eenheden en grootheden 

� vectorrekenen, 

� begrip fasor 

� kinematische en dynamische grootheden en wetmatigheden 

� energie 

De studenten moeten een aantal wiskundige begrippen en technieken onder de knie hebben 

� goniometrische begrippen en regels 

Dit opleidingsonderdeel steunt op mechanica 1 en fysica 1. 

Dit opleidingsonderdeel vormt een basis voor kernfysica en toegepaste chemie. 

Binnen dit opleidingsonderdeel worden belangrijke onderzoekscompetenties bijgebracht: 

probleemstelling formuleren, probleemoplossend werken en kritische reflectie. 

Fysica is een van de basiswetenschappen. Er is dus geen directe link met het werkveld. Maar 

voldoende kennis en inzicht in de wetmatigheden van de fysica vormt de basis voor de meer 

toepassingsgerichte opleidingsonderdelen zoals (toegepaste) chemie, (toegepaste) thermodynamica, 

…uit de hogere jaren. 



� Cursus op elektronische leeromgeving met extra informatie (applets – presentaties - 

internetlinks) die de leerstof illustreert en verduidelijkt 

� Serway, R. Jewett, J.W. (2004) Physics for scientists and engineers with modern physics; 

Belmont: Brooks/Cole-Thomson

FFLUI_1213_BaBr 

OO 

Code 

Fluïdomechanica 

FFLUI 

Coördinator Brecht Baeten (BaBr) 

Lesgever(s) Brecht Baeten (BaBr), Michaël Daenen (DaMi), Frederik Rogiers (RoFr) 




Competenties 












1. over een ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 

1.1, 1.2, 1.3, 1.5 

2. over praktische vaardigheden 2.1, 2.2, 2.3 

3. over communicatieve vaardigheden 3.1, 3.2 

4. over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6 

6. over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig 

handelen 6.1, 6.7 

De student kan tijdens het mondeling/schriftelijk examen begrippen en grootheden als: stroomlijn en 

stroombaan, convectieve en lokale versnelling, laminaire en turbulente stroming, grenslaag, definiëren en 

verklaren. Kan de vergelijkingen van Bernoulli en van Euler formuleren, de betekenis ervan uitleggen en kunnen 

toepassen in een concrete situatie. De energiehoogten grafisch kunnen weergeven. Kan het verband tussen de 

rotatie van een stroming en de viscositeit aangeven en uitleggen. Kan de betekenis van het getal van Reynolds 

uitleggen en toelichten met enkele voorbeelden. Kan de voornaamste eigenschappen en toepassingen van de 

potentiaalstroming opsommen en uitleggen. Kan elke belangrijke stap in het redeneerproces bij het afleiden van 

de behoudswetten aangeven en verantwoorden. Kan de stroming rond een voorwerp (externe stroming) 

beschrijven en de bijbehorende krachten berekenen. Kan de interne stroming in leidingen beschrijven en de 

ladingsverliezen berekenen. Kan uitleggen hoe een netwerk van leidingen kan berekend worden. Kan analoge 

oefeningen, als deze in de les en oefenzitting behandeld, met behulp van een formuleblad oplossen. WC1, AC1, 

AC2, AC6, AWC1, AWC4, BC8, 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 3.1, 3.2, 4.2, 4.3, 4.5, 6.1, 6.7 

De student kan tijdens de permanente evaluatie tonen dat hij de theoretische achtergrond van het labo via 

zelfstudie heeft bestudeerd en in teamverband, op veilige en nauwkeurige wijze een labo-opdracht uitvoeren: 

hij kan door middel van proeven de theoretische formules verifiëren en de meettoestellen gebruiken, de 

berekeningen uitvoeren en de grafieken opstellen. Hij moet met behulp van een tekstverwerker een correct 

laboverslag kunnen schrijven met de meetresultaten, de verwerking en de interpretatie van de 

meetresultaten en de conclusies van het labo. AC1, AC2, AC5, AC6, AC7, AWC1, AWC4, BC1, WC1, 1.1, 

1.2, 1.3, 2.1, 2.2, 2.3, 3.1, 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.6, 6.7 

Inhoud Hoofdstuk 1 : Basisbegrippen uit de Fluïdomechanica 

Hoofdstuk 2 : Ideale stroming 

Hoofdstuk 3 : Dimensie analyse en gelijkvormigheid 

Hoofdstuk 4 : Reële stroming 

Hoofdstuk 5 : Stroming in leidingen en kanalen 

Hoofdstuk 6 : Stroming rond voorwerpen 

Hoofdstuk 7 : Netwerken 

Werkvorm Hoorcollege, oefenzitting en labozitting 

Studiemateriaal Cursus “Fluïdomechanica: theorie”, “Fluïdomechanica: oefeningen”, “Fluïdomechanica: practicum” 

Examenvorm Theorie: Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding (40%) Oefeningen: Schriftelijk examen 

1 ste examenkans (40%). De evaluatie van het aanleren van praktische en sociale vaardigheden gebeurt permanent, 

aan de hand van laboratoriumverslagen en een evaluatietest (20%). Er geldt verplichte 

aanwezigheid tijdens het labo. Sanctie bij ongewettigde afwezigheid tijdens labo: ND (Niet 

Deelgenomen) voor het volledige OO waardoor de student pas het volgende academiejaar kan 

slagen voor dit OO. Een grafisch rekentoestel is toegestaan op voorwaarde dat het geheugen leeg is 

voor de start van het examen. 

2 de examenkans Theorie : Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding (40%), oefeningen : Schriftelijk examen 

(40%). Een grafisch rekentoestel is toegestaan op voorwaarde dat het geheugen leeg is voor de start 

van het examen. Voor de labo’s is er geen tweede examenkans. De punten van de eerste 

examenkans blijven behouden. 

Overdracht van labocijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als minstens 10/20 behaald werd.

FFLUI_1213_BaBr 

OO 

Code 

Fluïdomechanica 

FFLUI 

Algemene visie De ingenieur wordt dagelijks geconfronteerd met materie in beweging. De studie van stroming van 

fluïda behoort tot de basiskennis. De student leert hoe de waarnemingen omgezet worden in wetten. 

De student verwerft voldoende inzicht en vaardigheid om de belangrijkste wiskundige en fysische 

begrippen zelfstandig aan te wenden in de stromingsleer. 

De studenten leren in de oefenzittingen hoe de theorie zelfstandig toe te passen om 

stromingsproblemen op te lossen. 

In het laboratorium gebeurt het aanleren van praktische vaardigheden en van sociale vaardigheden 

door werken en overleggen in kleine groepjes. 

De studie van de Fluïdomechanica staat in nauw verband met de: 

− kennis van toegepaste mechanica, thermodynamica, fysica en werktuigkunde. 

− kennis en toepassing van systemen voor energiebeheersing, omvorming, distributie en aanwending 

van energie. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De Fluïdomechanica maakt uitvoerig gebruik van de wiskunde om op een wetenschappelijk 

gefundeerde manier de modellen op te bouwen die het gedrag van een stromend fluïdum beschrijven. 

Hiervoor is een goede kennis van algebra, vectorrekening, integraal- en differentiaalrekening 

noodzakelijk. Tevens wordt verondersteld dat de student een stevige basis heeft vanuit de fysica, de 

thermodynamica en de mechanica. 

De fluïdomechanica situeert zich binnen het gebied van de basisopleiding van de ingenieur. Geen 

enkele ingenieur kan een volwaardige opleiding gevolgd hebben zonder een minimum kennis van 

stromende fluïda. 

Het opleidingsonderdeel “fluïdomechanica” stelt resultaten van onderzoek voor zonder expliciet te 

verwijzen naar de onderzoeker of het onderzoek zelf. De studenten voeren onderzoeksgerelateerde 

opdrachten uit in het labo. 

De Fluïdomechanica wordt bijzonder veel gebruikt bij eindwerken. Studenten worden dikwijls 

geconfronteerd met situaties waarbij ze drukverliezen in leidingen moeten bepalen, pompen of 

ventilatoren op een verantwoorde manier moeten kiezen. 

Aanvullende info - Onderwijstaal: Nederlands

FTHE_1213_DeWi 

OO 

Code 

Thermodynamica 

FTHE 

Coördinator Wim Deferme (DeWi) 

Lesgever(s) Brecht Baeten (BaBr), Wim Deferme (DeWi); Frederik Rogiers (RoFr), Dirk Willem (WiDi); Stan 

Wouters (WouSt) 




Competenties 












1. over een ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 

1.4 

2. over praktische vaardigheden.2.1, 2.3 


4. over algemene beroepsattitudes 4.3, 4.6 

De student kan tijdens het mondeling/schriftelijk examen: Toestandsgrootheden als inwendige energie, 

enthalpie, entropie definiëren, gebruiken. De eerste en de tweede hoofdwet van de thermodynamica formuleren 

en toelichten aan de hand van een voorbeeld. Evenwichtige toestandsveranderingen en kringprocessen aan de 

hand van een diagram uitleggen en berekenen. Het verschil tussen volume- en technische arbeid formuleren, 

berekenen + voorstellen. Een Rankine cyclus berekenen en stoomtabellen en h-s diagram gebruiken om 

oefeningen in verband met enthalpie en entropie op te lossen. Arbeid en warmtewisseling bij evenwichtige 

toestandsveranderingen grafisch voorstellen in een p-V diagram en een T-s diagram berekenen. De 

energiebalans van een kringproces opstellen. De begrippen exergie en anergie definiëren en toepassen. Een 

ideale zuigercompressor berekenen. Het proces in een ideale stoomturbine en gasturbine beschrijven en 

berekenen. Toestandsveranderingen van vochtige lucht beschrijven en berekenen. Met behulp van een 

formuleblad een gelijkaardig probleem, dat in de les of oefenzitting is besproken, oplossen. WC1, AC1, AC2, 

AC6, AWC1, 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 3.1, 3.2. 

De student kan tijdens de permanente evaluatie in teamverband, op veilige en nauwkeurige wijze een laboopdracht 

uitvoeren: hij kan door middel van proeven de theoretische formules verifiëren en de meettoestellen 

gebruiken, de berekeningen uitvoeren en de grafieken opstellen. Hij moet met behulp van een tekstverwerker 

een correct laboverslag kunnen schrijven met een beschrijving van de theoretische achtergrond, de 

proefopstelling, de meetresultaten, de verwerking en de interpretatie van de meetresultaten en de conclusies 

van het labo. AC1, AC2, AC5, AC6, AWC4, BC1, WC1, 1.1, 1.2, 1.3, 2.1, 2.2, 2.3, 3.1, 4.3, 4.6. 

Inhoud 1. Basisbegrippen: arbeid, warmte, inwendige energie, p-v, t-v en p-t diagram 

2. Eerste hoofdwet: voor gesloten systemen, ideaal gas, reëel gas, mengsels. Voor open systemen. 

enthalpie 

3. Omkeerbare en niet-omkeerbare toestandsveranderingen 

4. Tweede hoofdwet: voor gesloten systemen, voor open systemen, entropie 

5. Combinatie van de 2 hoofdwetten: 

- basis-kringprocessen: Carnot, Otto, Diesel, Joule, Rankine 

- koelcyclus, exergie, anergie, Sankey-diagram, stationaire stroming, warmteoverdracht, 

stroming met wrijving, technische arbeid, vochtige lucht 

6. Diagrammen: T-s, h-s, log p-h 

7. Toepassingen: zuigercompressor, stoomcentrale, gasturbine, luchtbehandeling, warmtepomp, 

warmtewisselaar, evenwicht 1-fase systemen 

Labo 1. Meten van mechanische en thermodynamische grootheden 

2. De Stirling motor 

3. Indicatordiagram van een persluchtcompressor 

4. Metingen en berekeningen aan een koelgroep en warmtepomp 

Werkvorm Mix van hoorcolleges, oefenzittingen en labo’s. 

Studiemateriaal Eigen cursusteksten. 

Examenvorm Theorie: mondeling met schriftelijke voorbereiding (40%), Oefeningen: schriftelijk (40%), Labo: 

1 ste examenkans permanente evaluatie (20%). Sanctie bij ongewettigde afwezigheid tijdens labo: ND (Niet 

Deelgenomen) voor het volledige OO waardoor de student pas het volgende academiejaar kan slagen 

voor dit opleidingsonderdeel. Een grafisch rekentoestel is toegestaan op voorwaarde dat het 

werkgeheugen én het permanent geheugen leeg zijn voor de start van het examen. 

2 de examenkans Theorie: mondeling met schriftelijke voorbereiding (40%), Oefeningen: schriftelijk (40%), Labo: geen 

tweede examenkans mogelijk. De punten van de eerste examenkans blijven behouden. Overdracht 

van labcijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als minstens 10/20 behaald werd.

FTHE_1213_DeWi 

OO 

Code 

Thermodynamica 

FTHE 

Algemene visie De thermodynamica bestudeert de toestandsveranderingen die systemen kunnen ondergaan door 

energieoverdracht. We leven in een periode waarin energie stilaan een kostbaar goed wordt. Van de 

vele energievormen waarover we beschikken, gebruiken we hoofdzakelijk de fossiele brandstoffen. 

Meer en meer zijn we ons bewust van de eindigheid van deze energievoorraden. Om deze in 

industriële processen op een verantwoorde manier te kunnen gebruiken is het noodzakelijk een 

degelijke basiskennis te bezitten van de wetten die de energietransformaties beheersen. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De student verwerft voldoende inzicht en vaardigheid om de belangrijkste wiskundige en fysische 

begrippen zelfstandig aan te wenden in de thermodynamica waarvan de toepassing tot de taak van 

een industrieel ingenieur behoort. 

De studenten leren in de oefenzittingen hoe de theorie zelfstandig toe te passen om 

energietransformatie problemen op te lossen. 

In het laboratorium gebeurt het aanleren van praktische vaardigheden en van sociale 

vaardigheden door werken en overleggen in kleine groepjes. 

De studie van de Thermodynamica staat in nauw verband met de: 

− kennis van toegepaste mechanica, fysica, fluïdomechanica en werktuigkunde. 

− kennis en toepassing van systemen voor energiebeheersing, omvorming, distributie 

en aanwending van energie. 

Er is in feite nauwelijks basiskennis vereist. De cursus begint vanaf nul maar het tempo ligt 

behoorlijk hoog. 

De thermodynamica situeert zich binnen het gebied van de basisopleiding van de ingenieur. Geen 

enkele ingenieur kan een volwaardige opleiding gevolgd hebben zonder een minimum aan kennis van 

energietransformatie problemen. 

Het vak stelt resultaten van onderzoek voor zonder expliciet te verwijzen naar de onderzoeker of het 

onderzoek zelf. 

De student zal in het werkveld regelmatig gebruik maken van de basiskennis die tijdens de 

ingenieursopleiding wordt aangeboden. 


FOCO2_1213_LeNa 

OO 

Code 

Onderzoek en communicatie 2 

FOCO2 

Coördinator Nadia Lepot (LeNa) 

Lesgever(s) Johan Baeten (BaJo) 


ECTS-punten 3 Tot.: 84 KO: 6 BKV: 18 ZS: 60 


Competenties 











De student beschikt over 

1. een ruime, veelzijdige wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.7; 

3. communicatievaardigheden 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6; 

4. algemene beroepsattitudes 4.1, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.7, 4.11, 4.12; 

6. elementaire onderzoekscompetenties en onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.3, 6.4, 6.5, 6.7. 

De student: 

- heeft inzicht in de sleutelaspecten van onderzoeksmethodiek en kent de basisprincipes van projectmatig werken WC1, 1.1, 

1.2, 1.7; 

- plaatst een probleemstelling in het juiste kader, formuleert een correcte onderzoeksvraag, met hieraan gekoppeld de juiste 

doelstellingen en selecteert de gepaste onderzoeksmethodieken voor het opzetten van onderzoek AC1, AC2, AWC1, 

AWC4, 6.1, 6.3, 6.4, 6.5 ; 

- kan in teamverband werken (duidelijke taakverdeling; efficiënt vergaderen; conflicthantering.), AC5, BC1, BC5, 4.6, 4.7, 4.12; 

- kan kritisch reflecteren over eigen werk en/of onderzoek, is zich bewust van de onzekerheden en grenzen van kennis en geeft 

blijk van een ingesteldheid tot levenslang leren, AC7, AC2, AWC1, 4.1, 4.3 , 4.4, 4.5, 4.11, 6.7; 

- is communicatievaardig AC6, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6; 

- begrijpt Nederlandstalige en anderstalige (Frans en Engels) teksten luisterfragmenten van algemene en/of technische aard 

en kan hiervan de globale inhoud weergeven. AC6, 3.3, 3.5 

- communiceert en rapporteert adequaat, mondeling en schriftelijk, in het Nederlands, Frans en Engels over algemene en 

technische onderwerpen. AC6, 3.6, 3.4 

- toont interesse en respect voor andere culturen, staat open voor andere standpunten en meningen en houdt hier in zijn 

communicatie rekening mee. AC6, 3.2, 3.3, 3.4 

Inhoud Dit opleidingsonderdeel bouwt voort op FOCO1 in 1 ABA. 

1) Projectwerk rond onderzoeksmethodiek met ondersteunende sessies: 

- Wetenschappelijk onderzoek: definitie, vormen, bronnen, fasen 

- Probleemstelling, doelstelling, onderzoeksvraag 

- Conceptueel ontwerp en uitvoering, inleiding time- en projectmanagement 

- Rapportering 

Het projectverslag omvat een kritische analyse van een project uit 1 ABA binnen het juiste 

onderzoekskader. Het projectverslag dient een toepasselijke onderzoeksvraag naar voor te schuiven 

met een mogelijke selectie van de bijbehorende onderzoeksmethodiek. Daarnaast omvat het verslag 

een hoofdstuk dat een lopend onderzoek binnen één van de onderzoeksgroepen duidt naar 

onderzoeksvraag en gekozen methodiek. 

2) Praktische communicatieve opdrachten Frans en Engels: 

weloverwogen mix van algemene en meer technisch gerichte luister-, spreek-, lees- en 

schrijfopdrachten aansluitend op concrete leef- en leerwereld van de studenten en hun 

toekomstige beroepspraktijk. 

Werkvorm Projectwerk in groep met ondersteuning door hoorcolleges, gastseminarie en rondleiding (1/3 van de 

studielast). 

Praktijkgerichte opdrachten in de vier essentiële communicatieve vaardigheden: luisteren, spreken, 

lezen en schrijven (2/3 van de studielast).Individuele oefeningen, oefeningen per twee en oefeningen 

in groep. 

Studiemateriaal Up-to-date cursusmateriaal rond Onderzoeksmethodiek, Projectmatig werken en Taal, aangevuld met 

werken uit de literatuur (Toledo). 

Examenvorm Permanente evaluatie 

1 ste examenkans 100% permanente evaluatie. Beoordeling op basis van het verslag van het projectwerk (1/3 van de 

punten) en van een representatief aantal taalopdrachten (2/3 van de punten). Verplichte 

aanwezigheid tijdens alle evaluatiemomenten (worden tijdig bekendgemaakt door de betrokken 

docent(en)). Ongewettigde afwezigheid op één of meerdere evaluatiemomenten leidt onherroepelijk 

tot ND (= niet deelgenomen), waardoor de student pas het volgende academiejaar kan slagen voor dit 

opleidingsonderdeel. 

2 de examenkans Geen tweede examenkans mogelijk.

FOCO2_1213_LeNa 

OO 

Code 


FOCO2 

Algemene visie Dit opleidingsonderdeel is niet specifiek vakdomein gebonden maar draagt bij tot de algemene 

ingenieursvorming van de student(e). Het deel onderzoeksmethodiek reikt de student(e) het 

onderzoekskader aan waardoor hij/zij in staat moet zijn om de verschillende onderzoeksmethodieken 

die in andere opleidingsonderdelen aan bod komen, beter te plaatsen. Dit zal bijdragen in de vorming 

van zijn onderzoekende houding en hem/haar beter wapenen voor de nog te komen opdrachten. 

Verder wordt er van een industrieel ingenieur niet alleen verwacht dat hij technisch-inhoudelijk 

onderlegd is, maar ook dat hij zijn specifieke expertise op een efficiënte, duidelijke en correcte manier 

kan communiceren, zowel met specialisten als met niet-specialisten. Aangezien heel wat 

communicatie in onze hedendaagse internationale wereld anderstalig is, is behalve een goede 

beheersing van het Nederlands, ook een actieve kennis en beheersing van vreemde talen – met 

name Engels en Frans – een belangrijk pluspunt. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De student heeft de competenties zoals beschreven in het opleidingsonderdeel FOCO1 onder de 

knie. 

Onderzoek en communicatie is een belangrijke component binnen de ingenieursopleiding. Dit 

opleidingsonderdeel geeft het kader waarbinnen de verschillende onderzoeksmethodieken die in de 

afzonderlijke vakken worden aangereikt, geplaatst moeten worden. In het bijzonder wordt concreet 

verwezen naar methodieken als statistiek, ‘Design of Experiment’ en modelvorming en het analyseren 

van gegevens. Bovendien worden de communicatieve vaardigheden in Engels en Frans verder 

aangescherpt. Onderzoek en communicatie vormt verder een belangrijke link naar de Bachelorproef 

in 3 ABA, de Masterproef (of elk projectmatig vak) en internationale toegepaste communicatie 1 en 2 

in 3aba en master. Voor de plaatsing van het vak is bewust gekozen voor 2 ABA. De student(e) heeft 

op dit ogenblik reeds een ruimer projectwerk uitgevoerd en een basis aan communicatieve 

vaardigheden in Engels en Frans verworven in het opleidingsonderdeel FOCO1 in 1ABA en kan door 

reflectie hierop nog heel wat bijleren op projectmatig, technisch-inhoudelijk vlak en op het gebied van 

anderstalige communicatie in FOCO2. 

Wat de te verwachte eindcompetenties Engels en Frans betreft, wordt er een onderscheid gemaakt 

tussen de verschillende talen. Met betrekking tot het Europees Referentiekader voor Talen (CEFR 

2001) wordt voor Engels niveau B1 (halfgevorderden) en voor Frans niveau A2 (beginners+) als een 

minimum vooropgesteld en wordt er zo veel mogelijk gestreefd naar een niveau hoger (d.w.z. B2 

(gevorderden) voor Engels, B1 (halfgevorderden) voor Frans). 

In dit opleidingsonderdeel komt elke student in aanraking met onderzoek, meer bepaald een eerste 

kennismaking met de diverse onderzoeksgroepen. De student(e) moet een probleemstelling 

analyseren, een onderzoeksvraag opstellen en onderzoeksmethoden selecteren om zo een 

aanzet te geven voor het opzetten van onderzoek. 

De inhoud van dit opleidingsonderdeel is disciplineoverschrijdend en draagt bij tot de algemene 

ingenieursvorming, de onderzoekende houding en de communicatieve vaardigheden van de 

studenten. 

Aanvullende info Onderwijstaal: Nederlands 

Aanvullende informatie over de evaluatie en puntenverdeling: verplichte aanwezigheid op alle 

evaluatiemomenten (worden bij het begin van het semester aangegeven door de docent).

FSTER1_1213_SchPi 

dOO 

Code 

Sterkteleer 1 

FSTER1 

Coördinator Pieter Schevenels (SchPi) 

Lesgever(s) Pieter Schevenels (SchPi), Kris Henrioulle (HeKr), Sofie Knoops (KnSo) 


ECTS-punten 4 Tot.: 112u KO: 18u BKV: 24u ZS: 70 u 


Competenties 












1. over een ruime veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan 

toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.7 


4. over algemene beroepsattitudes 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.8 

6. over elementaire onderzoekscompetenties, kan onder begeleiding probleemgericht en 

projectmatig handelen 6.1, 6.4, 6.5, 6.7 

De student moet tijdens het schriftelijk examen over de theorie zelfstandig een aantal basisbegrippen 

uit de cursus kunnen afleiden en uitleggen. (1.1, 1.2, 1.7, 3.1, 4.2, WC1, AC1, AC6, AWC4) 

De student moet tijdens het schriftelijk examen over de oefeningen zelfstandig de opgave vertalen 

naar een model, (1.3, 1.5, 4.2, 4.4, 6.1, 6.4, 6.5, 6.7, AC1, AC2, AC7, AWC4, AWC1) hij/zij moet tot 

een oplossing komen door het opbouwen van wetenschappelijke redeneringen, het toepassen van 

wetten van de sterkteleer en wiskundige technieken, (1.2, 4.3, 4.5, 4.8, WC1, AC1, AWC4, BC8, 

BC7) hij/zij moet de resultaten toetsen en kritisch beoordelen. (1.4, 3.1, AWC1, AC6) 

Inhoud - Externe en interne krachtswerking – het evenwicht 

- Snedekrachten 

- Normaalspanningen ten gevolge van normaalkracht 

- Normaalspanningen ten gevolge van buiging 

- Samengestelde buiging 

- Schuifspanningen ten gevolge van torsie 

- Schuifspanningen ten gevolge van dwarskracht 

- Samenstellen van spanningen 

- Verplaatsingen in balksystemen 

Werkvorm Tijdens de kennisoverdracht (in grote groep) wordt de theorie aangebracht en geïllustreerd met 

modeloefeningen. 

Tijdens de begeleide kennisverwerking (in kleine groep) moet de student zelfstandig de theorie 

toepassen in oefeningen. 

Studiemateriaal Cursus Sterkteleer K. Henrioulle en P. Schevenels 

Oefeningenbundel Sterkteleer K. Henrioulle en W. Ceulemans 

Aanvullend leermiddel : Hibbeler RC Sterkteleer Tweede Editie (2007) 

Elektronisch leerplatform met aanvullende informatie 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen van de theorie (25%) en oefeningen (75%), beide gesloten boek waarbij de 

studenten mogen gebruik maken van een formularium dat ter beschikking wordt gesteld door de 

opleiding. Gebruik van het grafische rekentoestel is enkel toegelaten indien het geheugen van het 

toestel bij aanvang van het examen leeg is. Een niet-leeg geheugen wordt als examenfraude aanzien. 

2 de examenkans Schriftelijk examen van de theorie (25%) en oefeningen (75%), beide gesloten boek waarbij de 

studenten mogen gebruik maken van een formularium dat ter beschikking wordt gesteld door de 

opleiding. Gebruik van het grafische rekentoestel is enkel toegelaten indien het geheugen van het 

toestel bij aanvang van het examen leeg is. Een niet-leeg geheugen wordt als examenfraude aanzien.

FSTER1_1213_SchPi 

dOO 

Code 

Sterkteleer 1 

FSTER1 

Algemene visie De mechanica laat toe om de belasting (krachten en momenten) en reactiekrachten en –momenten 

die op een constructie inwerken te bepalen. De sterkteleer maakt gebruik van deze informatie om de 

sterkte en stijfheid van bestaande constructies te controleren en om een constructie zodanig te 

ontwerpen dat ze aan de gevraagde sterkte en stijfheid voldoet in een ontwerpberekening. Een 

belangrijke stap daarin is het vertalen van een werkelijk probleem in een model dat met de 

basisformules van de sterkteleer kan berekend worden. 

Deze inleidende cursus sterkteleer is een basisvak voor alle ingenieursdisciplines. In elke industriële 

sector wordt de ingenieur geconfronteerd met gebouwen, machines of producten waar de elementaire 

sterkteberekeningen van toepassing zijn. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Dit opleidingsonderdeel veronderstelt een elementaire kennis van vectorrekenen, functies, afgeleiden 

en integralen, oplossen van stelsels van vergelijkingen. De student is vertrouwd met de treksterkte 

van materialen en het materiaalgedrag. De student beheerst de basisbegrippen van de mechanica 

(Kracht, moment, vermogen). 

De inhoud van dit opleidingsonderdeel is noodzakelijk voor de opleidingsonderdelen sterkteleer in het 

verdere curriculum. 

Het opleidingsonderdeel maakt gebruik van de opgedane kennis in de vakken Analyse, Fysica 1, 

Materiaalkunde 1 en Mechanica 1. 

De cursus verwijst naar resultaten van onderzoek en verwijst naar voorbeelden uitgevoerd in het 

kader van dienstverlening. 

Speciale aandacht gaat naar het opstellen van een model voor een reëel probleem. 

De ingenieur gebruikt de basiskennis uit de sterkteleer bij het ontwerp en beoordeling van elke 

mechanische en bouwkundige constructie. Zonder gedetailleerde berekeningen te maken kan de 

ingenieur toch aangeven waar zwakke plekken in een constructie kunnen optreden. 


FVORM1_1213_ThJo 

dOO 

Code 

Vormgevingstechnieken 1 

FVORM1 

Coördinator Jos Theunissen (ThJo) 

Lesgever(s) Jos Theunissen (ThJo) – Jef Loenders (LoJe) 




Competenties 












1. over ruime veelzijdige, wetenschappelijk en technologische basiskennis die hij gericht kan 

toepassen 1.1,1.2,1.3,1.7 

3. over het vermogen om technische literatuur te ontleden en te gebruiken 3.8 

4. over algemene beroepsattitudes 4.2, 4.5,4.7 

De student: 

- Een productiesysteem schematisch weergeven aan de hand van een tekening en hier alle 

aspecten van kunnen uitleggen AC2 

- De opbouw en de structuur van materialen beschrijven. AC2 

- De vervaardigingstechnieken bespreken en conclusies trekken naar toepassingsgebied, voor- en 

nadelen. AC2 

- De vormgevingstechnieken van kunststoffen bespreken. AC2 

- Een verantwoorde keuze maken van het vervaardigingsprocéde. AWC4 

Inhoud - Grondslagen van de productie en vervaardigingstechniek 

- Opbouw en structuur materialen 

- Indeling vormgevingstechnieken 

- Vormgeving van kunststoffen 

- Keuze van vervaardigingsprocéde 

Werkvorm Hoorcollege 

Studiemateriaal Handboek: Prof. Dr. Ing. Hans-Jurgen Warnecke “ Inleiding in de productietechnieken” 

ISBN 90-395-0578-0 

Diversen: tijdens de hoorcolleges worden er voorbeelden uit de praktijk gepresenteerd, alsook worden 

er schaalmodellen en allerlei onderdelen van machines getoond. 

Een demolabo per groep is in het programma opgenomen – dit met verplichte aanwezigheid. 

Diverse video’s in verband met productietechnieken worden getoond tijdens de hoorcolleges om het 

geheel te verduidelijken. 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen 

2 de examenkans Schriftelijk examen


dOO 

Code 


FVORM1 

Algemene visie Een technische tekening moet productierijp gemaakt worden om vervolgens gerealiseerd te worden. 

De studenten krijgen een beknopt overzicht van productietechnieken. Dit als basis voor verdere studie 

en beroep. 

De productietechniek heeft als doel: het vervaardigen van discrete producten met van te voren 

vastgestelde eigenschappen door gebruikmaking van één of meer verschillende productiemiddelen. 

De student verwerft voldoende inzicht en vaardigheden en competenties om basisopdrachten uit de 

praktijk zelfstandig uit te voeren. 

Kennis van productietechnieken aanbrengen als polyvalente voorbereiding op het werkveld van de 

ingenieur. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Van de studenten wordt geen voorkennis verwacht, maar een goed ruimtelijk inzicht is wenselijk. 

Voor vele studenten is het een eerste kennismaking met productietechnieken. 

Veel afgestudeerde ingenieurs krijgen een functie binnen het ‘ productie gebeuren ‘. 

Aldus moeten ze op de hoogte zijn van vervaardigingstechnieken die toelaten vanuit tekeningen 

(leerstof 1 ABA) onderdelen te produceren. 

De uitgebreide waaier aan productietechnieken en desingconsideraties moet een juiste keuze van 

bewerkingsprocessen mogelijk maken. 

Het is een inleidend deelopleidingsonderdeel. 

De relatie met het onderzoek is eerder beperkt. 

Vooraleer een onderdeel kan geproduceerd worden moet er eerst een tekening gemaakt worden. 

Veel ingenieurs hebben een ‘productie gerichte’ functie in een bedrijf. Mogelijk als hoofd van een 

ontwerp bureau – een ingenieursbureau of als hoofd van een engineerafdeling. 


De studenten worden getoetst op de elementaire kennis omtrent bewerkingstechnieken. 

Een reeks meerkeuzevragen vormt een tweede luik van de evaluatie. 

Aan de hand van tekeningen van vervaardigingstechnieken moet de student de techniek kunnen 

plaatsen in de zeer uitgebreide reeks van technieken.

FINGM1A_1213_LeSy 

OO 

Code 

Ingenieur & Maatschappij 1A 

FINGM1A 

Coördinator Sylvain Leysen (LeSy) 

Lesgever(s) Sylvain Leysen (LeSy) 


ECTS-punten 3 Tot.: 84 u KO: 30 u BKV: 0 u ZS: 54u 


Competenties 



in deel 1 van de studiegids 








De student: 


gericht kan toepassen 1.1,1.2,1.3 

4. beschikt over algemene beroepsattitudes 4.1,4.2,4.9 

6. beschikt over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en 

projectmatig denken 6.1, 6.3, 6.4, 6.6, 6.7 

Student moet met eigen woorden kunnen uitleggen:1.1,1.2,1.3,4.1 

� dat filosofie met het eigen leven te maken heeft AC2,6.1 

� dat het mythische denkpatroon vandaag nog functioneert AC2,1.3,6.3 

� dat zowel in kennen als handelen het universaliteitsprincipe meespeelt AC1/AC2,1.1,6.6 

� de dualistische mensvisie en de poging om het dualisme te overwinnen AC2/AWC1,1.1,4.9 

� het denken van Marx (historisch dialectisch materialisme, vervreemding, godsopvatting) 

AC2,1.1,6.7 

� het denken van Marcuse en Habermas in verband met het maatschappelijke systeem 

AC2/AC3,4.2,6.1,6.3 

� het leven binnen de grenzen van het mogelijke van Ivan Illich AC1/AC2/AWC1,1.1,1.3,6.7 

� vier voorstellen om tot een christelijk handelen te komen AC2,6.6,6.7 

� het technocratische wereldbeeld en zijn ethische gevolgen AWC1,1.1,6.1,6.4 

� de kritieken van belangrijke wetenschapsfilosofen op het technocratische wereldbeeld 

AWC1,1.1,6.4,6.6,6.7 

� 11. het ecologische wereldbeeld en zijn ethische consequenties. AC2,1.1,4.2,6.7 

Inhoud Deel 1: Kennismaking 

Inleiding: een uitnodiging om mee te denken. 

Hoofdstuk 1. De reclame, een kwestie van mythe. 

Hoofdstuk 2. Universaliteit in kennen en handelen. 

Hoofdstuk 3. De strijd met een dualistische mensvisie. 

Hoofdstuk 4. Karl Marx: denken over arbeid. 

Hoofdstuk 5. De mens: ontwerper, bestuurder en slachtoffer van het systeem. 

Hoofdstuk 6. Leven binnen de grenzen van het mogelijke. 

Hoofdstuk 7. Een christelijke visie. 

Deel 2: Wetenschap en ethiek 

I. Het technocratische wereldbeeld. 

II. Kritiek op het technocratische wereldbeeld. 

III. Het ecologische wereldbeeld in wetenschap en ethiek. 

Werkvorm Hoorcolleges 

Studiemateriaal Schriftelijke cursus 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen bestaande uit vier grote vragen die gebaseerd zijn op de in de cursus bij elk 

hoofdstuk beschreven doelstellingen. (100%) 

2 de examenkans Schriftelijk examen bestaande uit vier grote vragen die gebaseerd zijn op de in de cursus bij elk 

hoofdstuk beschreven doelstellingen. (100%)

FINGM1A_1213_LeSy 

OO 

Code 

Ingenieur & Maatschappij 1A 

FINGM1A 

Algemene visie Wij vormen een kandidaat industrieel ingenieur die voldoende inzichten en vaardigheden verwerft om 

mensgericht en taakgericht te reflecteren (filosofie) over zichzelf (mensvisies) en zijn omgeving 

(sociale filosofie). We willen daarbij ingenieurs vormen die vanuit een humane inspiratie in concrete 

situaties aan het maatschappelijke en menselijke welzijn meewerken. Er wordt de nodige aandacht 

besteed aan wijsgerige reflectie gericht op persoonlijkheidsontwikkeling, zelfkennis en de 

maatschappelijke verantwoordelijkheid van de ingenieur. De confrontatie met enkele grote denkers uit 

de algemene filosofie en de wetenschapsfilosofie wordt als middel gebruikt om de student in te leiden 

in kritische reflectie en probleemoplossend denken. In bijkomende oefeningen wordt aandacht 

besteed aan leren luisteren, het correct formuleren van eigen denken en het aanleren van sociale 

vaardigheden 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Een goede taalvaardigheid en voldoende denk en schrijfvermogen zijn vereist. Er wordt geen enkele 

filosofische voorkennis vereist. 

Het geheel wordt aangeboden op het niveau van een modale humaniorastudent Een goede 

taalvaardigheid en voldoende denk en schrijfvermogen zijn wel nodig. In die zin wordt er vanuit de 

wijsbegeerte ook ondersteuning geboden aan alle vakken die enige vorm van abstract denken en 

vlotte communicatie veronderstellen. 

In deel twee wordt de onderzoeksstrategie van het logisch empirisme kritisch bekeken. 

Beperkt zich tot bedrijfsbezoeken en intense gesprekken met collega’s ingenieurs over 

maatschappelijke problemen en de rol van de ingenieur. Dit ter voorbereiding van de ethische 

gevalstudies in het derde jaar die een intenser contact met het bedrijfsleven veronderstellen. 

Aanvullende info Van de bachelor wordt verwacht dat hij de hoorcolleges en oefeningen actief bijwoont. 

Zelfstandig kunnen reflecteren is de nagestreefde competentie.

FINGM1B_1213_ValSt 

OO 

Code 

Ingenieur & Maatschappij 1B 

FINGM1B 

Coördinator Stijn Valkeneers (ValSt) 

Lesgever(s) Stijn Valkeneers (ValSt) en gastsprekers 


ECTS-punten 3 Tot.: 84 u KO: 14 u BKV: 12 u ZS: 58u 


Competenties 











De student: 

1.beschikt over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij 

gericht kan toepassen 1.5 

3.over communicatievaardigheden 3.1 

4.beschikt over algemene beroepsattitudes 4.1,4.2, 4.3, 4,8, 4.9 

6.beschikt over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en 

projectmatig denken 6.3, 6.4, 6.5, 6.7 

De student 

kan informatie verzamelen, ordenen en verwerken 3.1,4.1,4.2,4.3,6.3,6.4,6.5,AC2,AC6,AC7,AWC1,AWC4 

� chronologische opbouw + structuur aanwezig 

� inhoudelijk juist en correct gebruik vaktermen 

� geeft blijk van ervaren van de grenzen van kennis 

� geeft correcte argumenten en conclusie(s) 

kan bronnen consulteren en hanteren 4.2,6.3,6.4,6.7,AC2,AWC1,AWC4, : 

� gaat kritisch om met bronnenmateriaal 

� maakt een goede keuze van bronnen 

� gebruikt diverse bronnen 

� verwijst correct naar bron 

kan verbanden leggen over het vakgebied heen 1.5,4.9,AWC1,AWC3: 

� legt verbanden tussen verschillende wetenschappelijke disciplines 

� linkt onderwerp aan verschillende aspecten van het ingenieur-zijn 

� kadert zichzelf vanuit opleiding in maatschappij 

� geeft blijk van besef nood multidisciplinaire aanpak 

kan ethische vragen vanuit vrij onderzoek behandelen 4.9,6.4,6.5,6.7,AC2,AWC1,AWC3,AWC4: 

� herkent en benoemt ethische problemen 

� denkt vanuit duurzame ontwikkeling 

� geeft blijk van ruimer denkkader bij aanpakken ethisch probleem 

� durft zichzelf in vraag stellen bij aanpak probleem 

toont een open en kritische houding bij benaderen van problematiek vanuit maatschappelijk kader 

4.8,4.9,6.7,AWC1,AWC3,BC7: 

� geeft blijk van kritische reflectie 

� reflecteert mensgericht en taakgericht over zichzelf en de maatschappij 

� toont wederzijdse beïnvloeding wetenschap en maatschappij aan 

� geeft mogelijke persoonlijke betrokkenheid bij het probleem aan 

Inhoud Wetenschapsfilosofie, met accent op: 

• epistimologie – ethiek – metafysica - antropologie 

• democratisering van kennis en wetenschap 

• pseudowetenschappen 

• wetenschap in een pluralistische samenleving 

• de grens van wetenschap & maakbaarheid mens? 

• bewijs en argument & weten in een wereld van toeval 

• twijfel als uitgangspunt van de kritisch denker 

• hoe vrij is vrij onderzoek? 

Werkvorm 3 globale sessies door coördinator en minstens 4 gastcolleges door gastsprekers met een expertise 

op het vlak van wetenschapsfilosofie. Begeleidingsmomenten bij het uitvoeren van de opdracht. 

Studiemateriaal Hand-outs presentaties van de gastsprekers, artikels, documentaires/fragmenten. 

Examenvorm 

1 ste examenkans Verslag van de gevolgde lezingen (50%) en paper rond een thema gelinkt aan de lezingen (50%). 

2 de examenkans Kritisch verslag over een artikel rond een wetenschapsfilosofisch thema (50%) en herwerkte paper 

(50%)

FINGM1B_1213_ValSt 

OO 

Code 

Ingenieur & Maatschappij 1B 

FINGM1B 

Algemene visie We vormen een bachelor industrieel ingenieur die voldoende inzichten en vaardigheden verwerft om 

mensgericht en taakgericht te reflecteren (filosofie) over zichzelf (mensvisie) en zijn omgeving (sociale 

filosofie). We willen daarbij mensen vormen die vanuit een humanistische inspiratie in concrete 

situaties aan het maatschappelijke en menselijke welzijn meewerken. Zij kunnen een bijdrage leveren 

tot de integratie van ethische beschouwingen bij economisch-wetenschappelijk onderzoek. Er wordt 

de nodige aandacht besteed aan wijsgerige reflectie gericht op persoonlijkheidsontwikkeling, 

zelfkennis en de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de ingenieur. 

Begincompetenties NVT 


curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De plaats van de toekomstige ingenieur in een snel evoluerende maatschappij komt tijdens de 

gastcolleges aan bod. De studenten krijgen de gelegenheid om via reflectie, vraagstelling en 

gesprekken dieper in te gaan in het thema wetenschap en maatschappij. 

De studenten leren kritisch omgaan met onderzoek en hun verantwoordelijkheid op te nemen 

wanneer uiteenlopende belangen meespelen. 

De studenten zijn ervan bewust dat bedrijven en instellingen, door de toenemende specialisaties meer 

verweven raken met moraal en techniek. 

Aanvullende info Werkvorm: 

De studenten krijgen een aanbod van verschillende gastcolleges, aangeboden door sprekers met een 

expertise op het vlak van wetenschapsfilosofie. De studenten kiezen uit dit aanbod minstens 4 

gastcolleges die ze zullen bijwonen, en waarover ze achteraf een verslag uitschrijven. 

De coördinator van dit opleidingsonderdeel zal 3 sessies geven voor de volledige groep: 

sessie 1: inleiding tot de wetenschapsfilosofie/vrij onderzoek/kritische geest + wat wordt van de 

studenten verwacht? (inhoud opdracht,…) 

sessie 2: stappenplan/argumenten visie 

sessie 3: afsluitende sessie 

Tussen de verschillende gastcolleges zal de coördinator op een vast tijdstip beschikbaar zijn voor de 

studenten. Tijdens deze momenten worden de studenten begeleid bij het uitvoeren van de opdracht 

Evaluatie eerste examenkans: 

De studenten maken een verslag van de gevolgde lezingen, reflecteren over het thema en geven hun 

eigen mening. De coördinator/beoordelaar zal na afloop van elk gastcollege 3 vragen meegeven, die 

te maken hebben met de lezing. De studenten verwerken deze vragen in hun verslag (ze geven hun 

mening, kritiek, eventuele knelpunten, valkuilen, mogelijkheden, toekomstvisie ,…). 

Tijdens de eerste samenkomst wordt afgesproken wat er van de studenten verwacht wordt in de 

paper. 

Evaluatie tweede examenkans: 

Studenten lezen een artikel rond een wetenschapsfilosofisch thema, ze geven hierover hun mening, 

reflecteren, geven mogelijkheden en knelpunten weer, en beschrijven toekomstperspectieven. 

De studenten herwerken hun paper, rekening houdend met de opmerkingen die werden gegevens 

tijdens de 1 ste examenkans.

FPCHE_1213_LyMy 

OO 

Code 

Industriële proceschemie 

FPCHE 

Coördinator Lynen Myriam (LyMy) 

Lesgever(s) Braeken Leen (BrLe), Adèle Peeters (PeAd), Lynen Myriam ( LyMy) 

Opleidingsfase 2ABA-EM, 2ABA-CE, 2ABA-MI, 2ABA-VT 

ECTS-punten 3 Tot.: 84 KO: 18u Labo : 12u ZS: 54u 


Competenties 











De student: 


gericht kan toepassen 1.1,1.2,1.3,1.5 

2. beschikt over praktische vaardigheden 2.1, 

3. beschikt over communicatievaardigheden 3.1,3.2 

4. beschikt over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.3, 4.5,4.6,4.8 

6. beschikt over elementaire onderzoekscompetenties en kan begeleid projectmatig denken 6.4 


� het verband aantonen tussen een aantal fysische en chemische eigenschappen en 

eenheidsbewerkingen (ahv grafieken en tabellen) AC1, WC1;1.1,1.2,1.3 

� een aantal eenheidsbewerkingen beschrijven en zelfstandig uitvoeren in lab op een veilige en 

milieubewuste wijze en kan aangeven waar problemen te verwachten zijn in de praktijk, en kan 

hiervan verslag maken AC2,AC3,AC6/ BC1, BC3 , BC7, 2.1,3.1, 4.3,4.5,4.6,4.8,6.4 

� verschillen tussen theorie en praktijk (rendement, zuiverheid) opsommen en de consequenties 

voor de praktijk aangeven (recyclage,spui..) AC1,WC1,1.3,1.5 

� apparaten en methodes vergelijken (voor- en nadelen aangeven en keuze van apparatuur 

argumenteren) AC3,WC1;1.1, 1.3,1.5 

� blokschema’s maken, eenvoudig regelschema lezen AC2;1.3,3.1 

� een aantal problemen ivm milieu, veiligheid, corrosie aanduiden en oplossingen suggereren 

AC3, ,AC7; 4.1, 4.8, 

� eenvoudige berekeningen uitvoeren (massa- energiebalansen, rendementsberekeningen ..) 

AC2,WC1;1.3 

� grafieken construeren, invultabellen en planning opstellen AC2;1.3,3.1 

Inhoud Theorie: 

- Industriële waterbehandeling 

- Chemie in de motor: motorbrandstoffen, uitlaatgassen, petroleumraffinaderij 

- Aardgas 

- Anorganische industrie: ammoniakbereiding 

- Voedingsindustrie: suikerraffinage 

Lab: eenheidsbewerkingen: filtratie, omkristallisatie, extractie, destillatie, gefractioneerde destillatie 

Werkvorm Hoorcollege met inbreng van studenten, lab met verslaggeving ( oa groepswerk) 

Studiemateriaal 

Aanvullend 

studiemateriaal 

FPCHE: Industriële proceschemie inleiding met studiewijzer ( opdrachtenboek) 

FPCHE Lab : handleiding bij het practicum met veiligheidskaarten (beiden: cursusdienst) 

Toledo/ mediatheek: J. De Francq, Praktische waterbehandeling;, Max Appl Max, Ammonia: principles 

and industrial practice; Ullmann encyclopedie ( verschillende delen) 

Examenvorm 

1 ste examenkans Theorie: mondeling examen met schriftelijke voorbereiding; enkel een eenvoudig rekenapparaat 

toegelaten. Formularium en tabel van Mendeljev beschikbaar. 

Lab: permanente evaluatie voor 15% (verplichte aanwezigheid) op basis van voorbereiding, inzicht, 

praktische resultaten en verslag en een vraag gelinkt aan practicum tijdens het theorie-examen. 

2 de examenkans Theorie : idem 

Voor de practica is er geen tweede examenkans. De punten van de eerste examenkans blijven 

behouden. Overdracht van labcijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als 10/20 behaald werd.

FPCHE_1213_LyMy 

OO 

Code 

Industriële proceschemie 

FPCHE 

Algemene visie In het vak industriële chemie wordt geen nieuwe kennis van chemie aangebracht. Het is een typisch 

ingenieursvak waarin de student leert om verworven kennis toe te passen en te herkennen in diverse 

toepassingen / processen. Er is hierbij continu aandacht voor zorgsystemen, economische 

elementen, schematische voorstellingswijzen, het kiezen tussen alternatieven … 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Verwachte voorkennis : basischemie (1+2 ABA), fysica en materiaalkunde (1ABA) thermodynamica 

(2ABA) 

In dit vak leren ingenieurs studenten (reeds in 2 ABA) kennis uit verschillende vakgebieden (zie 

begincompetenties) toepassen in concrete processen van de chemisch industrie. 

Dit vak heeft raakpunten met diverse vakken uit de bachelor- en masteropleidingen: lab organische 

chemie / chemische ingenieurstechnieken en industriële chemie/ procescontrole/ chemisch 

ontwerpen/ regeltechniek/ bachelorproef 

Het vak stelt resultaten van fundamenteel en toegepast onderzoek voor met af en toe een directe 

verwijzing naar de onderzoeker, een bedrijf of product. 

De student : 

- leert alternatieven afwegen en keuzes motiveren 

- haalt voor een aantal opdrachten (oa lab) info uit werkveld/internet/ veiligheidsbladen 

- leert werkplanning maken rekening houdend met veiligheid, efficiëntie 

- leert resultaten interpreteren en oorzaken van fouten/afwijkingen opsporen 

- leert observeren/ noteren/ rapporteren/ samenwerken 

-de student bestudeert industriële processen: met probleemsituaties; compromis tussen 

rendement, zuiverheid, snelheid; groeiende aandacht voor duurzaamheid ( afval, energierecuperatie) 

- student maakt kennis met zorgsystemen en kostprijselementen. 

Veiligheid: de student 

- formuleert uit infobladen de benodigde veiligheidsvoorschriften en moet er zich aan houden; is 

mee-verantwoordelijk voor de veiligheid van andere groepsleden. 

- de student leert wat de verantwoordelijkheid is van een ingenieur (in bv een onderhoudsdienst) bij 

het plannen van werkzaamheden ; en waar hij de benodigde veiligheidsinfo kan vinden. 

Milieu: de student 

-ervaart bewust het afvalbeheer van chemische afvalproducten (lab) 

-leert waardoor de milieubelasting veroorzaakt wordt.(summier: voorkomen is beter dan genezen 

(geen end- of- the- pipe oplossingen) . 

Kwaliteit: van eindproducten (bv zuiverheid) in functie van de toegepaste productie- en 

zuiveringsmethodes. (lab) 

Bedrijfseconomisch: bij alle processen / eenheidsbewerkingen wordt de aandacht gevestigd op 

kosten die verbonden zijn met chemicaliën, de installatie (oa materiaalkeuze), meet- en 

regelsystemen en beveiligingen, personeelskosten … 


- Aanvullende leermateriaal: Toledo : film,figuren, oplossing oefeningen, aanvullingen, links/ 

mediatheek : handboeken 

- Aanvullende informatie over de evaluatie en puntenverdeling: in de evaluatie wordt getest of de 

student op een beredeneerde manier basiskennis kan toepassen. De vertaling van theoretische 

begrippen naar praktijksituaties is essentieel. In de oefeningen is probleemoplossend vermogen 

belangrijk (AC1,WC1, 1.1, 1.3). In het lab wordt planning, kritisch reflecteren, rapporteren en 

samenwerking beoordeeld ( AC2,AC3,AC6, WC1,BC3, BC7,2.1, 2.3, 3.1, 2.4,4.5, 4.6, 4.8)

FMAT2_1213_VaBe 

OO 

Code 

Materiaalkunde 2 

FMAT2 

Coördinator Bert Van Bael (VaBe) 

Lesgever(s) Bert Van Bael (VaBe), Tim Clukers (ClTi) 

Opleidingsfase 2ABA-CE, 2ABA-EM 

ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: 18u Labo: 12u ZS: 54u 


Competenties 












1. over een ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan 

toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4 

2. over praktische vaardigheden.2.1, 2.3 

De student: 

� moet de methodische aanpak van de materiaalkeuze volgens CES kunnen verklaren voor 

concrete problemen. Hij/zij moet kunnen aangegeven op welke manier de CES-software hierin 

kan aangewend worden. AC1/ AC2/AC3/AC4 

� moet in eigen woorden kunnen uitleggen op welke manier ijzererts wordt omgezet in staal en 

gietijzer. AC3/AC6/ AC7 

� moet het ontstaan van de microstructuur van metalen kunnen verklaren op basis van de 

samenstelling en het bijhorende evenwichtsdiagram. AC1/AC6 

� moet de microstructuren van ongelegeerd staal kunnen verklaren en hierin het mechanisme van 

de perlietvorming kunnen uitleggen. AC1/AC3/AC6 

� moet de belangrijkste warmtebehandelingen voor staalsoorten en andere metaallegeringen 

kunnen verklaren (veredelen, harden, normaalgloeien, zachtgloeien). AC1/AC3/AC6 

� moet verschillen in mechanische en thermische eigenschappen tussen verschillende 

materiaalgroepen kunnen verklaren. Hij kent ook de belangrijkste vormgevingstechnieken die 

voor de verschillende materiaalgroepen gebruikt worden. AC3/AC7 

� moet een aantal niet-destructieve testen en analysetechnieken kunnen verklaren. AC3/AC7 

� moet de resultaten van de labozittingen kunnen verklaren en op hun relevantie kunnen 

evalueren. AC2/AC3/AC6 

Inhoud 1. Materiaalkeuze: methode en CES-benadering 

2. Industriële bereidingsprocessen: staalbereiding, kunststof, keramiek en composiet 

3. Evenwichtsdiagrammen, microstructuren en mechanische eigenschappen 

4. Warmtebehandelingen 

5. Niet-destructief materiaalonderzoek 

Labo 

Werkvorm Lessen en labozittingen. 

1. Evenwichtsstructuren in staal, gietijzer en andere metaallegeringen 

2. Microstructuren en hardheid (metallografie, Vickersmetingen) 

3. Niet-destructieve testen (ultrasoon, penetrant en magnetisch onderzoek) 

4. Materiaalanalyse (spectrometrie, laagdiktemetingen) 

Studiemateriaal Boek : "Materiaalkunde" (K.G. Budinski en M.K. Budinski, Nederlandse bewerking M. Kooijman, 

ISBN 978-90-430-1668-1) aangevuld met eigen nota's en presentaties gebruikt in de hoorcolleges. 

Examenvorm 

1 ste examenkans Theorie: schriftelijk examen met mondelinge toelichting (20/30) 

Labo: permanente evaluatie van medewerking en verslaggeving (10/30) 

Alle labo’s moeten gevolgd worden. Bij gewettigde afwezigheden dient de student contact op te 

nemen met de docent voor afspraken rond een vervangopdracht. 

2 de examenkans Theorie: schriftelijk examen met mondelinge toelichting (20/30) 

Labo: geen tweede examenkans mogelijk. De punten van de eerste examenkans blijven behouden.

FMAT2_1213_VaBe 

OO 

Code 

Materiaalkunde 2 

FMAT2 

Algemene visie De materiaalkunde zal voor de ingenieur de brug zijn tussen de fundamentele wetenschappen als 

fysica, mechanica en chemie en de technische wereld waarin hij of zij de materiële wereld aanpast 

aan de noden van mens en maatschappij. Hierbij is heel wat inzicht in materiaal-gedrag nodig. We 

zien de opbouw in dit inzicht geleidelijk groeien via volgende stappen : 

� In FMAT1 bestuderen we de materiaalstructuur en het meten van mechanische 

materiaaleigenschappen om te kunnen komen tot een verantwoorde materiaalkeuze, en 

worden evenwichtsdiagrammen geïntroduceerd. 

� In FMAT2 zullen we de materiaalkeuze breder onderbouwen door inzicht bij te brengen in 

zowel het legeren als de thermische behandelingen van metalen. Het relevante 

materiaalgedrag wordt sterk praktisch geïllustreerd en we situeren de metalen tussen de 

andere technische materialen. 

� In FMAT3 gaan we verder in op de oppervlakteveredeling en het specifieke gedrag van 

staalsoorten in harden, corrosie en toepassingen als spuitgietmatrijzen. 

� In FMAT4 is er ruimte om dieper in te gaan op innovatieve materialen en omvormtechnieken. 

Uitgangspunt van onze visie rond materiaalkunde is gebaseerd op de benadering van Cambridge 

(Prof Mike Ashby). 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

FMAT1 dient succesvol te zijn afgelegd alvorens aan FMAT2 te mogen deelnemen. 

Zie bovenvermelde “algemene visie” 

FMAT1 dient succesvol te zijn afgelegd alvorens aan FMAT2 te mogen deelnemen. 

Het vak stelt resultaten van onderzoek voor zonder expliciet te verwijzen naar de onderzoeker of het 

onderzoek zelf. In het labo komen onderzoeksgerelateerde opdrachten aan bod: de studenten voeren 

proeven uit, verwerken resultaten en rapporteren hierover. De studenten die kiezen voor een vrije 

opdracht (zie verder bij “Aanvullende Informatie…”) verzamelen, analyseren en bespreken 

bijvoorbeeld teksten uit vaktijdschriften. 

Alhoewel deze cursus vooral theoretische inzichten wil meegeven, komen vele voorbeelden uit de 

Vlaamse industriële praktijk (staalbereiding bij ArcelorMittal in Gent en Genk; éénkristallen bij Umicore 

en IMEC; geheugenlegeringen bij AMT; composieten bij Sabca; …) Er wordt gewerkt met industriële 

legeringen en gegevens van Uddeholm en Böhler. 



Bij de eindevaluatie is er ruimte om vanuit een vrije opdracht in te gaan op 

materiaalkeuze, materiaaltoepassing of materiaalverwerking gebaseerd op eigen 

interesse en ervaringen (bv. vanuit hobby).

FANAL1_1_1213_PeAd 

dOO 

Code 

Volumetrie en gravimetrie 

FANAL1_1 

Coördinator Adèle Peeters (PeAd) 

Lesgever(s) Adèle Peeters (PeAd), Sonja Schreurs (ScSo) 

Opleidingsfase 2ABA-CE, 2ABA-MI 

ECTS-punten 3 Tot.: 84 KO: 24u Labo: 0u ZS: 60 u 


Competenties 











De student beschikt: 

1. over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij gericht kan 

toepassen AC1/AC2/AWC1/AWC4/WC1;1.2/1.3/1.4 

2. over praktische vaardigheden AWC4;2.1,2.4 

3. over communicatievaardigheden AC6;3.1,3.5 

6. over elementaire onderzoekscompetenties en kan begeleid projectmatig denken 

AC1/AWC1;6.1, 6.7 

1/6. de basisbegrippen van chemometrie beheersen en deze kunnen toepassen 

AC1/AC2/AWC1/AWC4;1.1/1.3/1.4/6.4 

De student moet: 

- in de kwantitatieve analyse de zuur-base titratie, de redoxtitratie, de neerslagtitratie en de 

complexometrische titratie kritisch kunnen analyseren AC1/AC2/AWC1;1.2/1.3 /1.4 

- concentratie-, pH- en oplosbaarheidsformules kunnen afleiden, nodig om oefeningen op te lossen 

op afzonderlijke leerstofonderdelen, analoog met de lessituatie AC1/AC2/AWC1;1.2/1.3/1.4 

- in staat zijn om de gravimetrische en volumetrische analysemethodes kritisch kritisch te 

analyseren voor wat betreft chemische reacties, berekeningen en resultaten. 

AC1/AC2/AWC1/AWC4;1.2/1.3/1.4/2.1/2.4/3.1/3.5/6.1/6.7 

Inhoud - pH berekening van zuren en basen 

pH berekening van zouten 

pH berekening van bufferoplossingen 

- oplosbaarheidsproducten en oplosbaarheid 

- indicatoren 

- kwantitatieve analyse: 

1. volumetrie: - zuur-base 

- redox 

- neerslag 

- complexometrie 

2. Gravimetrie 

3. Inleiding tot de chemometrie 

Werkvorm Interactief college met oefeningen 

Studiemateriaal Eigen cursustekst samengesteld door de meewerkende docenten. 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen met gebruik van het periodiek systeem en aanvullende numerieke gegevens. Het 

gebruik van het grafisch rekentoestel is toegestaan op voorwaarde dat het werkgeheugen én het 

permanent geheugen leeg zijn voor de start van het examen. 

2 de examenkans Schriftelijk examen met gebruik van het periodiek systeem en aanvullende numerieke gegevens. Het 

gebruik van het grafisch rekentoestel is toegestaan op voorwaarde dat het werkgeheugen én het 

permanent geheugen leeg zijn voor de start van het examen.

FANAL1_1_1213_PeAd 

dOO 

Code 

Volumetrie en gravimetrie 

FANAL1_1 

Algemene visie In deze cursus moet de student de verworven basiskennis uit de opleidingsonderdelen “Algemene 

Chemie” kunnen gebruiken en toepassen. De begrippen uit de Analytische Chemie worden 

theoretisch verder uitgediept en ingeoefend met voorbeelden uit de praktijk, zodanig dat het vak als 

een basisvaardigheid kan aangewend worden. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Verwachte voorkennis : basischemie (1+2 ABA) 

Analytische chemie is een typisch chemisch basisvak. 

De aangeboden vorming geeft de nodige wetenschappelijke en technische kennis als voorbereiding 

op andere opleidingsonderdelen, ondermeer milieuchemie, instrumentele analytische chemie, analyse 

van milieukwaliteit, elektrochemie, organische chemie, biochemie, industriële chemie en kunststoffen. 

Het biedt een fundamentele basis geboden voor een goed verloop van de volgende studiejaren. 

Het vak FANAL1_1 legt een chemisch wetenschappelijke basis met voldoende diepgang om aan de 

hand van redeneervaardigheden te worden toegepast bij het oplossen van eenvoudige concrete 

problemen uit de analytische chemie. 

Vermits het hier om een basiscursus gaat is er geen directe relatie met het werkveld. 

Toch komen er naast vakspecifieke competenties ook andere competenties aan bod die in een latere 

fase in het werkveld van nut kunnen zijn. 

Persoonsgebonden competenties zoals inzet en doorzettingsvermogen. 

Cognitieve competenties zoals analytisch vermogen, creativiteit, abstractievermogen en 

probleemoplossend vermogen. 


- Aanvullend leermateriaal: 

� Fundamentals of analytical chemistry – Skoog, West, Holler 

� Quantitative chemical analysis – Daniel C. Harris 

� Statistiek, validatie en meetonzekerheid voor het laboratorium, J.W.A. Klaessens, Syntax Media, 

ISBN 90-774-2324-9 

- De student moet in staat zijn om de besproken kwantitatieve analysemethodes kritisch te 

analyseren voor wat betreft chemische reacties, berekeningen en resultaten. De student moet 

deze kennis kunnen toepassen in andere vakgebieden van de chemie.

FANAL1_2_1213_VaEt 

dOO 

Code 

Spectrofotometrische analyse 

FANAL1_2 

Coördinator Etienne Van Hoof (VaEt) 

Lesgever(s) Etienne Van Hoof (VaEt) 

Opleidingsfase 2ABA-CE 

ECTS-punten 1 Tot.: 28 u KO: 12 u ZS: 16 u 


Competenties 











De student: 


gericht kan toepassen 1.1,1.2,1.3,1.4,1.5 

6. kan relevante informatie verwerken en is zich bewust van de onzekerheden en de grenzen van de 

kennis (6.4) 



- de theoretische achtergrond die aan de basis van de spectrofotometrie ligt toelichten en 

verklaren WC1 

- de belangrijkste grootheden in verband met elektromagnetische straling en hun 

onderlinge verbanden definiëren en beschrijven, en er berekeningen mee uitvoeren 

AC1, WC1 

-uitleggen hoe UV/VIS-absorptie bij organische verbindingen en gekleurde complexen tot 

stand komt, en verklaren hoe en wanneer er kleur ontstaat WC1 

-de invloed van bepaalde structuurkenmerken op de grootte van de absorptiegolflengte 

verklaren AC1 

- de verschillende kwantitatieve methoden (ijklijn, standaardadditie) toepassen op 

meetresultaten AC1 

- de invloed van bepaalde structuurkenmerken op de grootte van het golfgetal 

verklaren AC1 

- uit de krachtsconstante het golfgetal berekenen en omgekeerd AC1 

- gegeven het infraroodspectrum, uit een lijst met structuren de juiste formule 

selecteren AC1 

- in eenvoudige IR- spectra de functionele groepen herkennen AC1 

- de opbouw en werking van de meetapparatuur beschrijven WC1 

Inhoud Spectrofotometrische analyse: 

Elektromagnetische straling 

UV-Zichtbaar licht (VIS): Principe en kwantitatieve methoden 

IR-spectrometrie: Principe en analyse van spectra 

Instrumenten voor spectrofotometrie 

Werkvorm Interactief college met oefeningen. 

Studiemateriaal Eigen cursustekst 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen (max. 2,5 uren) 

2 de examenkans Schriftelijk examen (max. 2,5 uren)

FANAL1_2_1213_VaEt 

dOO 

Code 

Spectrofotometrische analyse 

FANAL1_2 

Algemene visie In deze cursus moet de student de verworven basiskennis uit de opleidingsonderdelen Algemene 

Chemie en Organische Chemie 1 kunnen gebruiken en toepassen. De begrippen uit de Analytische 

Chemie worden theoretisch verder uitgediept en ingeoefend met voorbeelden uit de praktijk, zodanig 

dat het vak als een basisvaardigheid kan aangewend worden door de derdejaarsstudenten bachelor 

en door de masterstudenten chemie/biochemie. De chemisch wetenschappelijke basis die gelegd 

wordt, heeft voldoende diepgang om aan de hand van redeneervaardigheden te worden toegepast. 

Dit moet dan ook kunnen leiden tot het oplossen van eenvoudige concrete problemen uit de 

analytische chemie. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Er wordt verondersteld dat de student tijdens de opleidingsonderdelen Algemene Chemie, die 

aangeboden worden in de drie eerste semesters van de opleiding, en tijdens het opleidingsonderdeel 

Organische Chemie 1 van het vierde semester, de nodige kennis verworven heeft. 

Analytische chemie 1_2 is een typisch chemisch basisvak. 

UV-VIS wordt geïllustreerd in CHEMLAB en de verkregen resultaten worden verwerkt in het vak Basis 

Onderzoekstechnieken (BOND). 

Voor de studenten bachelor en master chemie/biochemie wordt in dit vak een fundamentele basis 

geboden voor een goed verloop van de volgende studiejaren. 


op andere opleidingsonderdelen, ondermeer elektrochemie, organische chemie, biochemie, 

industriële chemie en kunststoffen. 

Het opleidingsonderdeel Spectrofotometrische analyse stelt onderzoeksapparatuur voor. 

Studenten moeten er uiteindelijk toe komen om meetmethodes kritisch te analyseren. 

De behandelde analytische methoden worden ook in de industrie voor chemische analyses gebruikt. 



- Aanvullende informatie over de evaluatie en puntenverdeling:

FORG1_CE_1213_VaEt 

OO 

Code 

Organische Chemie 1 

FORG1_CE 

Coördinator Etienne Van Hoof (VaEt) 

Lesgever(s) Etienne Van Hoof (VaEt) 


ECTS-punten 4 Tot.: 112 u KO: 36 u ZS: 76 u 


Competenties 











De student: 


gericht kan toepassen 1.1,1.2,1.3,1.4,1.5 

6. kan relevante informatie verwerken en is zich bewust van de onzekerheden en de grenzen van de 

kennis (6.4) 



- voor de belangrijkste soorten organische verbindingen de algemene formule, de verdere indeling en 

de belangrijkste kenmerken kunnen noteren; met praktische voorbeelden illustreren, en uitgaande 

van de structuurformule een product bij een bepaalde groep classificeren AWC1/WC1 

- de verschillende isomere, conformere en mesomere vormen van een product noteren, deze vormen 

met elkaar vergelijken naar stabiliteit, en gevolgen voor de eigenschappen afleiden 

AC2/AWC1/WC1 

- de theorie over conformeren en optische isomerie kunnen toepassen op suikers en aminozuren 

AC2/AWC1/WC1 

- de systematische naam van organische verbindingen vormen AWC1/AC4 

- de begrippen inductief en mesomeer effect kunnen gebruiken om het zuur-base gedrag van 

organische verbindingen met elkaar te vergelijken AWC1 

- verschillen in fysisch gedrag van organische verbindingen voorspellen of verklaren AC2/AWC1 

- van een aantal geselecteerde reacties het eindproduct voorspellen, het mechanisme noteren, en 

problemen in verband met competitie toelichten AC2/AWC1/WC1 

- het mechanisme van polymeervormingsreacties noteren en verklaren, en de principes en uitvoering 

van industriële productiemethodes verklaren en vergelijken AC2/AWC1 

Inhoud Algemene Organische Chemie 

Hoofdstuk 1: Enkele basisconcepten uit de organische chemie 

Hoofdstuk 2: Overzicht van de belangrijkste klassen organische verbindingen 

Hoofdstuk 3: Conformeren van alkanen en cyclo-alkanen 

Hoofdstuk 4: Isomeren 

Hoofdstuk 5: De naamgeving van organische verbindingen 

Hoofdstuk 6: Zuur-Base eigenschappen van organische verbindingen 

Hoofdstuk 7: Fysische eigenschappen van organische verbindingen 

Hoofdstuk 8: Reacties van organische verbindingen 

Toepassingen 

De bereiding van Polymeren 

Werkvorm Interactief college met oefeningen. 

Studiemateriaal Eigen cursusmateriaal: Algemene Organische Chemie (Structuur en Eigenschappen van Organische 

verbindingen) 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen (max. 4 uren) met gebruik van een gegevensbundel. 

2 de examenkans Schriftelijk examen (max. 4 uren) met gebruik van een gegevensbundel.

FORG1_CE_1213_VaEt 

OO 

Code 

Organische Chemie 1 

FORG1_CE 

Algemene visie In het kader van een brede algemene, wetenschappelijke en technische vorming hoort organische 

chemie als wetenschappelijke discipline tot de opleiding van elke ingenieur in de chemie en de 

biochemie..De student moet voldoende basiscompetenties in organisch chemische begrippen 

verwerven, waarbij een beperkt gedeelte feitenkennis onvermijdelijk is. De nadruk ligt echter 

vooral op abstractievermogen en op logische redeneervaardigheden, en op het toepassen van de 

verworven kennis voor het aanpakken van technische en wetenschappelijke problemen. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

FORG1_CE steunt vooral op de kennis die werd verworven binnen FCHE1_1, 1_2 en FCHE_2. 

Organische Chemie 1 levert enerzijds essentiële basiskennis voor de vakken organische chemie 

(theorie en praktijk) in het derde jaar van de opleiding en in het masterjaar.. 

Anderzijds biedt het ook een voorbereiding op en een ondersteuning van andere 

opleidingsonderdelen, zoals analytische chemie; biochemie, industriële chemie, ecologie en 

kunststoffen en dergelijke. 

Het opleidingsonderdeel Organische Chemie 1 stelt resultaten van onderzoek voor, met nu en dan 

een directe verwijzing naar de onderzoeker zelf. 

Vermits het hier om een basiscursus gaat, met aanbrengen van basiskennis en basisvaardigheden uit 

het vakgebied van de organische scheikunde, is er geen directe relatie met het werkveld. 




- Behalve de vakspecifieke competenties komen ook andere competenties aan bod, zoals: aandacht 

voor veiligheid en milieu; persoonsgebonden competenties zoals inzet en doorzettingsvermogen; 

cognitieve competenties zoals analytisch vermogen, abstractievermogen, probleemoplossend 

vermogen, logisch redeneervermogen, en het vermogen tot systematisch en methodisch handelen.

FBIOMO_1213_MeMy 

OO 

Code 

Biomoleculen 

FBIOMO 

Coördinator Myriam Meyers (MeMy) 

Lesgever(s) Myriam Meyers (MeMy) 




Competenties 











De student: 

1. Beschikt over een wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 

1.1,1.2,1.3,1.7 

3. Beschikt over communicatievaardigheden 3.1,3.2 

4. Beschikt over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.8, 4.11 

Er wordt van de student verwacht dat hij/zij 

- de diverse biomoleculen kent wat betreft bouwstenen, structuur, eigenschappen ervan, voorkomen 

en functie 'in vivo'. WC1, 1.1, 1.2 

- aan de hand van foto’s (sub-)microscopische structuren herkent en deze kan localiseren en kan 

laten functioneren in plant, dier of micro-organisme WC1, 1.1 

- de belangrijkste technieken om biomoleculen - kwalitatief en kwantitatief - te bepalen of om te 

vormen kan aangeven met reacties in structuurformule (open boek) AC1, AC2, 1.3 

- en technische oplossingen kan aanleveren bij probleemsituaties in deze context. BC2,BC7, 1.2 

- via zelfstudie met een wekelijkse test zelfstandig en deugdelijk kan redeneren binnen de discipline 

AC1, AC2, 4.1 

- gestimuleerd wordt tot levenslang leren AC7, 4.1 

- op zoek gaat naar een maatschappelijk belangrijke topic uit de eigen interessesfeer en zo het 

opleidingsonderdeel - via de toepassingen in medisch-farmaceutische context, in industriële 

microbiologie en biochemie, voeding, voor milieutoepassingen en duurzame, hernieuwbare groene, 

witte en rode biotechnologie maatschappelijk - weet te plaatsen. AC6, WC1, BC7, 1.7,3.2, 4.8 

- stressbestendig is bij directe controle BC5, 3.1,4.11 

Inhoud De cursus bestaat uit 10 modules en is opgebouwd rond twee deelthema’s (1) ‘In vivo’: de 

biomoleculen, structuur, opbouw en hun functie in levende organismen en (2) ‘In vitro’: hoe vinden en 

meten we biomoleculen in voeding? Hoe kunnen we ze voor voedingstoepassingen omvormen? 

Module 1: Inleiding: structuur, samenstelling en algemene kenmerken van levende organismen 

Module 2: Suikers en hun belang in het metabolisme van plant en dier 

Module 3: Suikers: eigenschappen, kwalitatieve en kwantitatieve bepalingen 

Module 4: Lipiden: analyse 

Module 5: Lipiden voor opbouw van membranen. 0rganellen. 

Module 6: Eiwitten: bouw, functies en analyse 

Module 7: Nucleïnezuren en supramoleculaire structuren eruit opgebouwd 

Module 8: Prokaryotische cellen (bacteriën) 

Module 9: Eukaryotische cellen, weefsels en organen 

Module 10: Celparasieten: virussen 

Werkvorm Zelfstudie met wekelijkse evaluatie, begeleiding en bespreking toepassingen. 

Studiemateriaal Zelfstudiepakket (10 modules) – M. Meyers 

Cursus in Toledo met informatie, mogelijk vragen en antwoorden en mogelijkheid tot communicatie 

onderling en met de docent. 

Examenvorm 

1 ste examenkans Permanente evaluatie via wekelijkse test, module per module. Extra quotering, eens dat 10/20 behaald 

werd, te verdienen via voorstellen van toepassingen en/of zelfpresentatie van eigen gekozen topic. 

2 de examenkans Gedeeltelijk mondeling examen over de 10 modules met schriftelijke voorbereiding en gedeeltelijk 

schriftelijk en open boek examen voor de analytische modules. Rekenapparaat slechts nodig voor het 

open boek gedeelte.

FBIOMO_1213_MeMy 

OO 

Code 

Biomoleculen 

FBIOMO 

Algemene visie Inhoudelijk is ‘Biomoleculen’ een inleidende cursus, belangrijk voor de algemene vorming (werking 

menselijk lichaam, gezondheid, milieu, hygiëne en voeding), maar bedoeld om uiteindelijk uit te 

monden in industriële (micro)biologie/biochemie/voedingschemie (controle, procesvoering en 

onderzoek) en een onderbouwd maatschappelijk debat (biotechnologie en duurzaamheid). Er wordt 

speciale aandacht gevraagd voor de chemie zowel in vivo als in vitro. Wat betreft opzet stimuleert dit 

opleidingsonderdeel zelfstandigheid (zelfstudie), redeneervermogen, levenslang leren, 

stressbestendigheid, het communicatief aspect (wekelijkse testen en presentatie) en het kritisch 

reflecteren omtrent eigen disciplinegebonden kennis (in de keuze tot herdoen van test). 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De nodige zelfdiscipline naar tijd en grondigheid bij het doornemen van de zelfstudiepakketten is 

nodig, samen met de interesse in chemie (vooral organische chemie) en de toepassingen ervan in 

biochemie en in de levende wereld. 

Steunt op: algemene en organische chemie (theorie en praktijk), is verbonden met de praktijk via 

FCHEMLAB. 

Is basis voor: industriële microbiologie en biochemie (INDBIO / 3 ABA CE), moleculaire biologie 

(MOLBIO / 3 ABA BIO) en de specialisatievakken van de master of science industriële wetenschappen 

in de biochemie. 

Het vak biomoleculen stelt resultaten van onderzoek voor zonder expliciet te verwijzen naar de 

onderzoeker of het onderzoek zelf: op moleculair vlak functioneren biomoleculen op een erg 

ingenieuze, gestructureerde en geregelde manier, om zo het ‘leven’ van diverse biologische 

organismen mogelijk te maken binnen een als maar ingewikkelder ecologische context. Uiteenrafelen 

van deze structuren met een studie ervan op ieder niveau moet systematisch leiden tot overzicht van 

deze belangrijke matrix. Als een directe verwijzing naar de onderzoeksmethoden worden 

analysetechnieken aangereikt, met de aanwijzing wanneer deze nodig en bruikbaar zijn voor het 

ondersteunen van het onderzoek in deze materie. Het is de bedoeling om in 3ABA (bachelorproef 

biochemie) met deze technieken daadwerkelijk aan de slag te gaan. 

Relaties met het werkveld zijn te vinden in alle aspecten van industriële biochemie en microbiologie, 

maar liggen praktisch nog iets verderop in het curriculum. 

Voeding- en microbiële analyses worden in 3 ABA projectmatig uitgevoerd; de basis wordt in 

biomoleculen (FBIOMO) en ‘FCHEMLAB’ gelegd. 


- aanvullend leermateriaal: Toledo ‘Biomoleculen’ 

- Aanvullende informatie over de permanente evaluatie en puntenverdeling in eerste kans examen: 

wekelijkse test over 1 enkele module (in volgorde!). Bij herdoen van de test vervalt de behaalde score 

voor de module. Het examenresultaat (eerste kans) is de optelsom van de behaalde scores, 

eventueel (enkel na het behalen van 10/20) aangevuld met extra quotering voor aanbrengen of 

presenteren van een maatschappelijk belangrijke item.

FCHEMLAB_FBOND_1213_PeAd 

OO 

Code 

Practicum chemie en basisonderzoeksvaardigheden 

FCHEMLAB / FBOND FOCO_CE 


Lesgever(s) Adèle Peeters (PeAd),Leen Braeken (BrLe), Sonja Schreurs (ScSo) 

Opleidingsfase 2ABA-CE, SCH-BIO(agro) 

ECTS-punten 6 Tot.: 180 KO 6 Labo: 64 ZS: 86 


Competenties 











Inhoud 

Werkvorm 


Examenvorm 

1 ste examenkans 

2 de examenkans 

De student beschikt; 

1. over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij gericht kan toepassen 

AC1/AC2/AWC1/AWC4/WC1;1.2/1.3/1.4 

2. over praktische vaardigheden AWC4;2.1,2.4 

3. over communicatievaardigheden AC6;3.1,3.5 

6. over elementaire onderzoekscompetenties en kan begeleid projectmatig denken AC1/AWC1;6.1, 6.7 

De student moet; 

- een kwantitatieve analyse/organische synthese, uitgaande van een beknopte werkwijze, zelfstandig, 

nauwgezet en binnen de voorziene tijd kunnen uitvoeren AC1/AC2/BC2/BC7/AWC4;1.3/4.8; 

- de nodige apparatuur en glaswerk voor het uitvoeren van de proeven op een veilige manier kunnen opstellen 

en gebruiken AC2/BC7;1.3/4.8 

- op een verantwoorde wijze met scheikundige producten omgaan, d.w.z. milieubewust én volgens de 

veiligheidsvoorschriften AC2/BC2/BC7;1.3/4.8 

- nauwkeurig, volledig en kritisch leren observeren en waarnemingen op een correcte manier kunnen 

weergeven in een labschrift AC1/AC2;1.3 

- een verband leggen tussen de theorie en de uit te voeren experimenten, door het resultaat in chemische taal 

om te zetten AC1/AWC1/AWC4/BC1/BC2/BC3;1.3/1.4 

- waarnemingen, metingen en berekeningen overzichtelijk kunnen rapporteren, de bekomen resultaten correct 

interpreteren en een consequente conclusie formuleren AC6/AWC1/BC1;3/1.4 

- de basisbegrippen van chemometrie beheersen en deze kunnen toepassen 

AC1/AC2/AWC1/AWC4;1.1/1.3/1.4/6.4 

- de diverse begrippen inzake validatie beheersen en kunnen nagaan of een gegeven methode voldoet aan 

opgelegde criteria; AC2/AWC1;4.1/6.4 

- zelfstandig een procedure uitwerken om onbekende concentratie (metaal, anionen,…) in gegeven matrix te 

bepalen; deze analyse uitvoeren en rapporteren met statistische verwerking en validatie van de methode 

AWC2/AWC4/AC10;1.6 

- zuur-base titratie/ redoxtitratie /neerslagtitratie / complexometrische titratie 

- potentiometrische titratie van een aminozuur 

- gravimetrie 

- kwalitatieve analyse van suikers en kwant. bepaling van het suikergehalte in frisdrank 

- kwalitatieve analyse van vetten en kwant. bepaling van het jood- en verzepingsgetal in margarine of olie 

- Synthese van organische moleculen: o.a. diethyl-ether en methyloranje 

- Identificatietesten op polymeren 

- Instrumentele bepaling met methodevalidatie en statistische verwerking + oefening 

FCHEMLAB:Practicum / FBOND: werkcolleges / seminaries + groepswerk 

Labtekst door de meewerkende docenten samengesteld. 

Handboek: Statistiek, validatie en meetonzekerheid voor het laboratorium, J.W.A. Klaessens, Syntax Media, ISBN 

90-774-2324-9 + slides 

FCHEMLAB: Practica:Permanente evaluatie (voorbereiding, uitvoering, resultaten, verslag) aanwezigheid 

verplicht. Per dag dat een verslag te laat wordt ingeleverd, wordt het bekomen resultaat met 10 % verminderd, 

tenzij uitzonderlijke omstandigheden kunnen ingeroepen worden. (5/6) 

FBOND: Portfolio: laboverslagen instrumentele bepaling met methodevalidatie en statistische verwerking data, 

oefening methodevalidatie + mondelinge toelichting (1/6) 

FCHEMLAB:Practica: geen tweede examenkans. De punten van de eerste examenkans blijven behouden, 

Mogelijkheid tot tweede examenkans bij ongewettigde afwezigheid, indien de student aan minimaal 80% van de 

labzittingen deelnam. 

FBOND: Portfolio: Ondervraging verbeterde portfolio (1/6). 

overdracht van labcijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als 10/20 behaald werd

FCHEMLAB_FBOND_1213_PeAd 

OO 

Code 

Algemene visie 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Practicum chemie en basisonderzoeksvaardigheden 

FCHEMLAB / FBOND FOCO_CE 

Theoretische begrippen worden vertaald naar eenvoudige experimenten waardoor de student praktische 

basisvaardigheden aanleert, zoals analytisch zuiver, nauwkeurig en zelfstandig werken. Vermits FCHEMLAB 

bedoeld is voor zowel chemie- als biochemiestudenten worden de basisvaardigheden in een verder stadium 

toegepast en ingeoefend bij de uitvoering van experimenten uit beide disciplines inde vorm van kleine projecten. 

Door het zelfstandig uitvoeren van aanvankelijk eenvoudige opdrachten uit het vakgebied analytische chemie 

verwerft de student inzicht en vaardigheden. Bijkomend wordt de student aangeleerd hoe resultaten statistisch te 

verwerken en instrumentele methodes te valideren. 

Er wordt veel aandacht besteed aan planning (timemanagement), maar ook en sociale vaardigheden door te 

werken in kleine groepjes. Een intensieve begeleiding bij de uitvoering van de proeven en uitvoerig remediëren 

van de rapporten moet leiden naar een kritische zelfreflectie. 

De student heeft uit de practica Algemene Chemie de nodige praktische vaardigheden verworven. De student 

beheerst de nodige statistische begrippen (2ABA- semester 1).De student volgt FANAL1_1, FANAL1_2 en 

biomoleculen gelijktijdig met FCHEMLAB. 

FCHEMLAB is een practicum waarin kwantitatieve analyses uit het vakgebied van de Analytische Chemie, zoals 

volumetrische, en gravimetrische analyses worden uitgevoerd. 

Als toepassing op deze kwantitatieve analyse methodes wordt gekozen voor de kwantitatieve bepaling van 

suikers en vetten, omdat deze verbindingen uitvoerig besproken worden in het opleidingsonderdeel 

Biomoleculen. 

De synthese van organische moleculen en de identificatie van organische verbindingen laat de student toe om 

kennis te maken met de praktische kant van het opleidingsonderdeel Organische Chemie. 

Met het projectwerk wil de opleiding de leerlijn rond onderzoeksmethodiek verder uitdiepen, aansluitend bij 

de vakken analytische chemie, statistiek en FOCO. 

In FCHEMLAB wordt de student een algemene methodiek aangeleerd voor de uitvoering van diverse opdrachten: 

De student leert observeren, resultaten toetsen aan de vooropgestelde hypothese en evalueren. Door 

projectwerk leren studenten een eenvoudig analytisch probleem analyseren, een eigen onderzoeksopzet met 

methodevalidatie uitwerken aan de hand van beschikbare literatuur, deze uitvoeren en de bekomen 

resultaten statistisch verwerken. Een intensieve begeleiding bij de schriftelijke rapportering geeft de student de 

mogelijkheid tot kritische zelfreflectie en zelfevaluatie 

Enkele thema’s uit het werkveld worden aangeraakt, zoals voeding, polymeren, recyclage. Naast vakspecifieke 

competenties komen ook competenties uit het werkveld aan bod: 

Veiligheid: De student leert om de nodige veiligheidsvoorschriften op te zoeken, deze voorschriften te 

interpreteren, zelf veiligheidsvoorschriften te formuleren en er zich aan te houden. Daarnaast is hij/zij mee 

verantwoordelijk voor de veiligheid van andere groepsleden. 

Milieu: De student wordt bewust gemaakt van afvalbeheer, zoals gescheiden afvoer van diverse klassen van 

gebruikte producten. 

Kwaliteit: De student maakt kennis met de verschillende kwaliteiten (zuiverheid) van chemische reagentia, leert 

het belang van methode validatie en opzetten van experimenten (meetcampagnes) 

Sociale competenties: De studenten werken samen in kleine groepjes en ze worden gestimuleerd tot overleg om 

hun experimenten binnen de tijd af te werken. 

Bedrijfsbezoek: In de mate van het mogelijke wordt er een bedrijfsbezoek georganiseerd 



- Chemiekaarten en opzoekwerk (mediatheek) 

- www.gevaarlijkestoffen.be, www.Prelab.be 

- Quantitative inorganic analysis Arthur I. Vogel Fundamentals of analytical chemistry – Skoog, 

West, Holler 

- Statistiek, validatie en meetonzekerheid in het labo – J.W.A. Klaessens 

De student kan na dit practicum een protocol praktisch, milieubewust en veilig uitvoeren met zin voor 

nauwkeurigheid en reproduceerbaarheid. De student kan rapporteren en is in staat om de 

analyseresultaten te valideren. Het zelfstandig uitvoeren van experimenten en het verzamelen van 

data binnen een bepaald tijdsbestek stimuleert de student tot zelfwerkzaamheid, timemanagement en 

tot een grote verantwoordelijkheidszin

FCING1_1213_DkJo 

OO 

Code 

Chemische ingenieurstechnieken 1 

FCING1 

Coördinator Jozefien De Keyzer (DkJo) 

Lesgever(s) Jozefien De Keyzer (DkJo) 

Opleidingsfase 2ABA-CE, SCH-CE, SCH-BIO 



Competenties 











De student: 

1. Beschikt over een ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij 

gericht kan toepassen. 1.1, 1.2, 1.3 

3. Beschikt over communicatievaardigheden 3.1, 3.2, 3.5 

De student 

- kan materiaal- en warmtebalansen opstellen. AC1/WC, 1 .1, 1.2, 1.3 

- heeft inzicht in en kan onderscheid maken tussen de verschillende vormen van massa- en 

warmteoverdracht. Hij kan de verschillende basiswetten verklaren en toepassen. AC1/WC11, 1.1, 

1.2 

- kan de verschillende stappen in een afleiding verklaren AC1/WC, 1 .1, 1.2 

- kan analogieën trekken en de behandelde begrippen toepassen om gelijkaardige, niet geziene 

problemen op te lossen en geeft de oplossing van een probleem/oefening op een gestructureerde 

manier weer AC10, AWC4, 1.3, 3.1, 3.2, 3.5 

- kan een warmtewisselaar ontwerpen en/of een bestaande warmtewisselaar evalueren. BC4 

Inhoud Theorie & oefeningen: 

- Massabalansen 

- Energiebalansen 

- Stationaire warmte-overdracht: geleiding en convectie in verschillende geometriën, globale 

warmte-overdrachtscoëfficiënt, berekenen convectieve warmte-overdrachtscoëfficiënt, 

- Warmtewisselaars: keuze warmtewisselaar, ontwerp en evaluatie van een warmtewisselaar (incl. 

warmtewisselaars met faseveranderingen) 

- Niet-stationaire warmte-overdracht: koelen en bevriezen van voedingswaren en andere 

toepassingen 

- Stationaire massa-overdracht 

- Niet-stationaire massa-overdracht met toepassing verdampen 

- Toepassingen: Roeren en mengen, Drogen, Ovens 

Werkvorm Interactieve werkcolleges met oefeningen en korte hoorcolleges 

Studiemateriaal Cursus ‘Materie en energie in chemische processen’ 

Examenvorm 

1 ste examenkans Theorie (25%): Mondeling met schriftelijke voorbereiding. Rekenmachine en formularium niet 

toegelaten. 

Oefeningen (75 %): Mondeling met schriftelijke voorbereiding + schriftelijk. Rekenmachine en 

formularium toegelaten. 

2 de examenkans Idem.

FCING1_1213_DkJo 

OO 

Code 

Chemische ingenieurstechnieken 1 

FCING1 

Algemene visie De opleiding industrieel ingenieur wil de student voorbereiden op het werk in een technische 

bedrijfsomgeving. In dit vak wordt beoogd enkele specifieke onderdelen of toepassingen in de chemisch 

processen toe te lichten. Hierbij wordt vertrokken vanuit de fysische achtergrond die aan bod komt bij de 

verschillende transportverschijnselen en vanuit de reële toepassingen in de industrie. 

De studenten leren zo een aantal veel voorkomende ontwerpen gebruiksproblemen uit de 

chemische industrie op te lossen, zoals bvb. het ontwerp van een warmtewisselaar. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Er wordt van de student verwacht enige voorkennis te hebben vanuit Chemie (CHEM1, CHEM2, 

CHEM3), Fluidomechanica en Fysica. Voor het oplossen van differentiaalvergelijkingen wordt 

gesteund op het vak wiskunde. 

Steunt op: Chemie (CHEM1, CHEM2, CHEM3), Fluidomechanica en Fysica. Voor het oplossen van 

differentiaalvergelijkingen wordt gesteund op het vak wiskunde. 

Is basis voor: CING2, CING3, CING4, ONT-CE 

Aangezien het hier om een typisch basis ingenieursvak gaat, is de relatie met onderzoek eerder 

beperkt. Wel komen onderzoekscompetenties zoals het analyseren van een probleem uitgebreid aan 

bod bij d oefeningen. 

Waar mogelijk worden voor oefeningen, toepassingen of voorbeelden genomen uit recent onderzoek. 

Dit vak is een typisch onderdeel van de chemische ingenieurstechnieken. De behandelde 

onderwerpen zijn dan ook rechtstreeks toepasbaar bij het ontwerpen en de controle van chemische 

processen, een belangrijk werkveld voor de industrieel ingenieur chemie. 


- Aanvullende leermateriaal: Chemical process: design and integration, R.M. Smith 

Transport Processes and Separation Process Principles, C.J.Geankoplis 

- Aanvullende informatie over de evaluatie en puntenverdeling: zie examenvorm

FSIGNS_1213_BaJo 

OO 

Code 

Signalen en Systemen 

FSIGNS 

Coördinator Johan Baeten (BaJo) 

Lesgever(s) Johan Baeten (BaJo), Giovanni Vanroelen (VnGi ) 

Opleidingsfase 2ABA-EM, 2ABA-EA-ICT, 2ABA-NT, 2ABA-VT 



Competenties 

Nummers verwijzen naar de deelcompetenties, 

codes verwijzen naar 

decretale competenties (zie deel 1 

van de studiegids) 


De student beschikt over (AC1, AC2, AWC1, AWC2, WC1) 

1. een ruime, veelzijdige wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.5,1.6; 

2. praktische vaardigheden 2.2, 2.3; 

3. communicatievaardigheden 3.1, 3.4; 

4. algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, 4.5, 4.11; 

6. elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.4, 6.5, 6.6, 

6.7. 

De student kan 

1. Fourier-reeksontwikkeling toepassen op (elementaire) periodische signalen, daarbij rekening 

houdend met de aanwezige symmetrie, en dit zowel in trigonometrische als exponentiële vorm. 

2. Fourier-reeksen gebruiken om het lo-pass en hi-pass mechanisme uit te leggen en na te 

rekenen van een eenvoudige elektronische filter met periodische ingangsspanning. 

3. De belangrijkste kenmerken en eigenschappen van de Fourier- en Laplace-transformatie 

bewijzen of toelichten al dan niet met behulp van een (tegen)voorbeeld. 

4. Eindwaardeproblemen, convolutievraagstukken en integro-differentiaalvergelijkingen oplossen 

met behulp van gepaste Laplace-technieken. 

5. Voortbouwend op elementaire wiskundige technieken zoals complex rekenen, differentiaal- en 

integraalrekenen enerzijds en uitgaande van de elementaire fysische bouwstenen met 

bijbehorende basiswetten anderzijds, het wiskundig model, in de vorm van een blokschema of 

transfertfunctie, van een willekeurig (mechanisch, elektrisch, elektronisch, thermisch …) doch 

analoog systeem of proces, opstellen door hanteren van de Laplace-transformatie met 

toepassing van de dynamische denkwijze en linearisatie. 

6. Voor een gegeven analoog systeem het tijdgedrag (stap-, puls- ramprespons) berekenen (en 

tekenen) door toepassing van de inverse Laplace-transformatie op basis van 

partieelbreuksplitsing en met behulp van het formularium (Laplace-transformatie-tabel) 

7. Voor een gegeven analoog systeem het frequentiegedrag afleiden en tekenen in Bode- en 

Nyquistdiagram. 

8. Systeemeigenschappen synthetiseren uit en koppelen aan tijd- of frequentiegedrag. 

9. Op basis van de overeenstemmende vorm in de basiswet, mechanische systemen substitueren 

naar equivalente elektrische systemen en omgekeerd. 

Inhoud - Fourier-reeksontwikkeling en Fourier-transformatie. 

- Laplace-transformatie: Voorwaartse, Inverse transformatie, eigenschappen 

- modelvorming systemen 

- Tijdrespons van eerste en tweede orde systemen (impuls, stap, ramp) 

- Frequentierespons van eerste en tweede orde systemen (Bode, Nyquist) 

- Systemen met dode tijd. 

- Verbanden tussen ideale systeemelementen. 

Werkvorm Theorie en toepassingen in grote groep (12 x 2u), oefenzittingen (4 x 1,5u) en PC-labzittingen (2 x 

1,5u) in kleinere groep. 

Studiemateriaal Up-to-date eigen cursusmateriaal, Matlab, CAS-rekentoestel 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk (Afleidingen, meerkeuze, inzicht en toepassingen), formularium (steeds) en rekenmachine 

(bij de oefeningen) toegelaten. 

2 de examenkans Schriftelijk (idem aan 1 ste examenkans)

FSIGNS_1213_BaJo 

OO 

Code 

Signalen en Systemen 

FSIGNS 

Algemene visie Signalen en Systemen brengt de student een aantal basisvaardigheden bij voor het analyseren van 

signalen en het beschrijven van het gedrag van systemen. Signalen en systemen is een door en 

door vakdomein-overschrijdend basisvak voor de ingenieur. Het ontwikkelen, verbeteren of 

automatiseren van een proces/systeem is maar zinvol of mogelijk indien de ingenieur een duidelijke 

voeling bezit voor realistisch signaal- en systeemgedrag of voor aanvaardbare specificaties en indien 

hij/zij technieken kan hanteren om deze signalen en systemen te analyseren en te beschrijven. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Een grondige studie van Signalen en Systemen is enkel mogelijk indien de student voldoende 

wiskundige bagage bezit met betrekking tot integraal- en differentiaalrekenen, complex rekenen en 

partieelbreuksplitsing. Verder kent Signalen en Systemen verschillende raakpunten naar vakken 

zoals fysica, mechanica of elektriciteit wat de beschrijving van systeemelementen betreft. 

Signalen en Systemen vormt (in zijn geheel) de basis voor regeltechniek, waar de analyse en 

beschrijving van al dan niet geregelde systemen essentieel is. Het vormt een uitgebreide inleiding op 

analoge signaalbewerking voor het ontwerp en de analyse van filters of voor de beschrijving van 

frequentie-eigenschappen. 

Verder biedt Signalen en Systemen een aantal ingenieurstechnieken die gebruikt worden in tal van 

ingenieursvakken zoals Meetsystemen,Trillingen, Analoge elektronica, Elektriciteit en Aandrijvingen 

voor de beschrijving van systemen. 

Door het vakoverschrijdend karakter, met een vergelijk van de opgedane kennis uit deze 

verschillende basisvakken, geeft Signalen en Systemen de perfecte synthese of ‘integratie’ van deze 

kennis, welke essentieel is als grondige basiskennis in een brede ‘beeldvorming’ van de toekomstige 

ingenieur: kennis en kunde uit één vakdomein is hierdoor overdraagbaar naar andere vakdomeinen! 

Signalen en Systemen leert belangrijke ingenieurstechnieken aan om onderzoeksgegevens te 

verwerken, te modeleren en/of te analyseren. 

In zijn finaliteit stelt Signalen en Systemen de toekomstige ingenieur in staat om signalen, processen 

en producten qua tijd- en frequentiespecificaties op een kritische wijze te beoordelen. 


Aanvullende informatie over de evaluatie en puntenverdeling: Het schriftelijk examen toets naar 

parate theoretische basiskennis, naar beredeneerd en naar toepassingsgericht oplossend vermogen 

om te komen tot het juiste resultaat volgens een adequate werkwijze.

FMPELO_1213_GeJa 

OO 

Code 

Materialen & Processen in de elektronica 

FMPELO 

Coördinator Jan Genoe (GeJa) 

Lesgever(s) Jan Genoe (GeJa), Ronald Thoelen (ThRo) 

Opleidingsfase 2ABA-EA-ICT, SCH-EA-ICT 



Competenties 












1. een ruime, veelzijdige wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan 

toepassen 1.1,1.2,1.3,1.5,1.6,1.7; 

4. beschikt over algemene beroepsattitudes 4.1,4.8 

De student maakt kennis in dit vak met de verschillende soorten materialen die in de elektronica 

gebruikt worden en de basisprincipes van de werking van devices die hiermee gemaakt worden. De 

student moet de werking van al deze componenten begrijpen om er elektronische systemen mee te 

kunnen realiseren. AC1,AC2,WC1,WC10,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6,1.7; 4.1,4.8 

Inhoud - Proces stappen in de silicium technologie voor geïntegreerde schakelingen 

- Printplaten en interconnect materialen in de elektronica 

- Verpakkingsmaterialen in de elektronica 

- Technologieën voor Si zonnecellen: kristallijn, poly-kristallijn, amorf, dunne film, … 

- Vloeibare kristallen en hun toepassingen in LCD displays 

- Processing van LEDS 

- OLEDs: de toekomst voor displays, signage en verlichting 

- Gedrukte en flexibele elektronica: voorbeeld van de organische RFID tag 

- Organische zonnecellen 

- Floating gate geheugen technologie … 

- Diamant als halfgeleider 

- Technologie van de batterijen 

- Digitale camera’s: CCD versus CMOS camera’ 

Werkvorm Theorie in 12x 2u 

Studiemateriaal Cursustekst (FMPELO) 

Examenvorm 

1 ste examenkans mondeling met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek) 

2 de examenkans mondeling met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek)

FMPELO_1213_GeJa 

OO 

Code 

Materialen & Processen in de elektronica 

FMPELO 

Algemene visie De elektronica is erg door technologie vernieuwing gedreven. En nieuwe materialen en verbetering 

van materialen vormt dan vaak de basis van deze vernieuwing. Kennis van materialen is dan ook 

essentieel voor het opvolgen van vernieuwing in de elektronica. Basiskennis in verband met 

materialen in de elektronica is een vereiste voor het dieper inzicht dat in de masteropleidingen 

elektronica verder uitgebouwd wordt. 



curriculum 

Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Deze cursus geeft bijkomende inzichten die nuttig zijn voor de verdere studie en de beroepsloopbaan 

van de ingenieur elektronica 

Dit vak is opgevat als een capita selecta van specifieke topics waar er recent een duidelijke 

vooruitgang van de technologie bekomen is. Er wordt hierbij vertrokken van actuele publicaties 

(waarnaar verwezen wordt) en er wordt in de tekst ook duidelijk de link gelegd met het onderzoek dat 

hieraan aan de basis ligt. 

Inzicht in de materialen die gebruikt worden in de elektronica biedt de facto ook een inzicht in 

mogelijkheden van deze elektronica. Inzicht in de mogelijkheden van de elektronica is onontbeerlijk 

voor eender welke ingenieur die vernieuwend wenst bezig te zijn in het werkveld. En vernieuwend 

bezig zijn is de taak van elke ingenieur. 


FMICELO_1213_ThRo 

OO 

Code 

Micro-elektronica 

FMICELO 

Coördinator Ronald Thoelen (ThRo) 

Lesgever(s) Nele Mentens (MeNe), Jan Boutsen (BoJa), Frank Appaerts (ApFr) 

Opleidingsfase 2ABA-EA-ICT, SCH-EA-ICT 



Competenties 













toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.5,1.6; 

2. praktische vaardigheden 2.1,2.2, 2.3; 

3. communicatievaardigheden 3.1,3.4; 

4. beroepsattitudes 4.1,4.2,4.5,4.12,; 

6. elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig 

handelen 6.1, 6.4, 6.6. 


- begrippen zoals poortvertragingen, gatecapaciteit verklaren en toepassen 

WC1,AC2,AWC1,AWC4,BC2,BC3,BC4,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

- de lay-out van een transistorschakeling schematisch tekenen AWC4,2.1,2.2, 2.3 

- de lay-out van een transistorschakeling via CAD tekenen, de ontwerpregels verifiëren en 

simuleren WC1,AC1,AC2,AWC1,AWC4,BC2,BC3,BC4,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6,6.1, 2.1,2.2, 

2.3,6.4,6.6 

- de verschillende procestechnieken in de microelektronica uitleggen AC6,3.1,3.4 

- de werking van basis MEMs structuren uitleggen. 

WC1,AC2,AWC1,AWC4,BC2,BC3,BC4,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

Inhoud - poortvertragingen, gatecapaciteit, aan-weerstand 

- chip lay-out en ontwerpregels 

- geavanceerde procestechnieken 

- inleiding MEMS 

Werkvorm Theorie en labo chip lay-out 

Studiemateriaal Up-to-date eigen cursusmateriaal met aanvullende informatie via het elektronisch platform 

Examenvorm 

1 ste examenkans KO (60%): mondeling met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek) 

Lab (40%): permanente evaluatie (verplichte aanwezigheid) 

2 de examenkans KO (60%): mondeling met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek) 

Lab: geen; overdracht van cijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als minstens 10/20 behaald 

werd.

FMICELO_1213_ThRo 

OO 

Code 

Micro-elektronica 

FMICELO 

Algemene visie Bij het ontwerpen van chips worden tegenwoordig vooral automatische tools gebruikt om de lay-out te 

bepalen. Voor, vooral analoge, chips is het dikwijls nodig om de lay-out met de hand te tekenen. 

Vandaar wordt deze vaardigheid met behulp van het programma L-Edit aangeleerd. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De voorkennis van de leerlingen bij de start van dit vak is digitale en analoge basiselektronica. 

Dit vak bouwt verder op de kennis opgedaan bij het vak analoge en digitale elektronica en is verder 

een basis voor chipdesign gerelateerde opleidingsonderdelen. 

In dit vak wordt verwezen naar wetenschappelijke artikels die aan de grondslag liggen van de 

behandelde leerstof alsook artikels die de behandelde leerstof als basis gebruiken voor verder 

onderzoek. Verder worden er technieken aangeleerd die in het onderzoek naar de ontwikkeling van 

nieuwe analoge chips worden aangewend. 

De technieken voor de handmatige lay-out van transistorschakelingen zijn nodig voor het ontwerpen 

van analoge chips. Een ingenieur die dit onder de knie heeft, kan daarom makkelijker aan de slag in 

een bedrijf waar analoge chips ontworpen worden. 


F0C0_EA_1213_ThRo 

OO 

Code 

Onderzoek & Communicatie 2 - Elektronica 

FOCO_EA 


Lesgever(s) Nele Mentens (MeNe), Thijs Vandenryt (VaTh), Dirk Smets (SmDi) 

Opleidingsfase 2ABA-EA-ICT 

ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: 0 BKV: 24u ZS: 60u 


Competenties 







1. een ruime, veelzijdige wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 

1.7; 

2. praktische vaardigheden 2.1, 2.2, 2.3, 2.4 


4. algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.7, 4.9, 4.11, 4.12, 4.13; 

6. elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.3, 6.4, 

6.5, 6.6, 6.7. 

De student: 

- is vertrouwd met de technisch/wetenschappelijke, communicatieve en economische aspecten van 

projectmatig werken. WC1, AWC2, 1.1, 1.2, 1.7 

- kan een project door middel van zelfstudie en teamwork binnen een vooropgesteld kader en 

tijdsspanne analyseren, creatief uitwerken en de besluiten zowel schriftelijk (projectportfolio, paper) 

als mondeling (vergaderingen, presentaties) rapporteren. AC1, AC2, AC5, AC6, AC7, AC10, BC1, 

BC8, BC9, WC1, AWC1, AWC2, AWC4, 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.7, 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 3.1, 3.2, 3.3, 

3.4, 3.5, 3.6, 4.1, 4.2, 4.3, 4.5, 4.6, 4.7, 6.6 

- kan in teamverband werken en gedraagt zich professioneel ten opzichte van zijn teamgenoten, 

medestudenten, docenten en externen. BC5, 4.11, 4.12 

- is in staat correct informatie te raadplegen, verzamelen en interpreteren en weegt de relevantie van 

de informatiebronnen af. AC2, AC6, AWC1, BC11, 3.5, 6.3, 6.4, 4.13 

- plaatst een probleemstelling in het juiste kader, formuleert de juiste doelstellingen en selecteert de 

gepaste onderzoeksmethodieken voor het opzetten van onderzoek. AC1, AWC2, AWC4, 6.1, 6.5, 6.6 

- is communicatievaardig. AC6, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6 

- kan een voorbereide PowerPoint-presentatie geven over het project in een vreemde taal volgens 

algemeen geldende presentatierichtlijnen. AC6, 3.2, 3.3, 3.4, 3.6 

- toont interesse en respect voor andere culturen, staat open voor andere standpunten en meningen 

en houdt hier in zijn communicatie rekening mee. AC6, BC11, 3.6, 4.6, 4.12, 4.13 

- kan kritisch reflecteren over en bijstellen van eigen werk/inbrenging, is zich bewust van de 

onzekerheden en grenzen van kennis en geeft blijk van een ingesteldheid tot levenslang leren. AC7, 

AWC1, AWC3, 4.4, 4.9, 6.7 

Inhoud Het doel van dit vak is het ontwerpen van de software en hardware van een complex systeem dat 

kan bestaan uit computers, microcontrollersystemen, netwerken (TCP/IP, veldbus, ...), sensoren, 

actuatoren, specifieke IC’s. 

De student moet hierbij, per groep van 2 tot 4 studenten, een systeem met gegeven specificaties 

implementeren en testen. Het geheel wordt goed onderbouwd met de nodige literatuur en uitgevoerd 

volgens een correcte methodiek van projectmatig werken. 

De opdracht is steeds gerelateerde aan hottopics in de elektronica. Details van de opgave zullen 

vanaf het begin van het academiejaar te vinden zijn op de elektronische leeromgeving. 

Werkvorm Projectwerk in groep met ondersteuning via lessen, opdrachten en communicatiesessies. 

Studiemateriaal Het cursusmateriaal met betrekking tot het uit te voeren project wordt via de elektronische 

leeromgeving ter beschikking gesteld. 

Examenvorm 

1 ste examenkans Permanente evaluatie: Beoordeling op basis van het geleverde werk (50%), de mondelinge voorstelling 

van het project (30%) en de procesevaluatie (20%). 

2 de examenkans Geen examenkans mogelijk

F0C0_EA_1213_ThRo 

OO 

Code 

Onderzoek & Communicatie 2 - Elektronica 

FOCO_EA 

Algemene visie Uiteraard mag elektronica-onderricht zich niet beperken tot een theoretische studie. Daarom worden 

er ook laboratoriumzittingen georganiseerd die nauw aansluiten bij de behandelde theorie. Dit 

opleidingsonderdeel gaat nog een stap verder. Hier wordt de kennis die werd opgedaan in de 

verschillende theorielessen en labozittingen gecombineerd om uiteindelijk tot een mooi afgesloten 

technische realisatie te komen. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Aanvullende info 

Dit vak vereist een basiskennis van elektriciteit, analoge en digitale elektronica en informatica. De 

student heeft de competenties zoals beschreven in het opleidingsonderdeel FOCO1 onder de 

knie. 

Het opleidingsonderdeel ‘onderzoek en communicatie’ is een belangrijke component binnen de 

ingenieursopleiding. Door de reflectie van het projectwerk uitgevoerd tijdens het opleidingsonderdeel 

FOCO1 in 1 ABA kan de student(e) in FOCO2 nog heel wat bijleren op projectmatig technisch 

inhoudelijk vlak en op het gebied van anderstalige communicatie. De timing van het 

opleidingsonderdeel is dan ook bewust gekozen in 2 ABA. Onderzoek en communicatie vormen 

verder een belangrijke link naar de bachelor- en masterproef (of elk projectmatig vak) en de 

internationale toegepaste communicatie in 1,2 en 3 ABA en het masterjaar. 

De studenten moeten hun werk op een wetenschappelijke manier verwerken in tussentijdse 

verslagen, een eindverslag en een eindpresentatie. 

De inhoud van dit opleidingsonderdeel draagt bij tot de algemene ingenieursvorming, de 

onderzoekende houding en de communicatieve vaardigheden van de studenten. Verder wordt de link 

naar het werkveld gelegd door deelname van de studenten aan studiebezoeken.


OO 

Code 

Informatica 3: Database-programmatie met Java en C# 

FINF3 

Coördinator Kris Aerts (AeKr) 

Lesgever(s) Kris Aerts (AeKr) 

Opleidingsfase 2ABA EA-ICT, 2ABA-NU 



Competenties 












1. over een ruime veelzijdige, wetenschappelijk en technologische basiskennis die hij gericht kan 

toepassen 1.1,2,3,4 en 7 

2. over praktische vaardigheden 2.1,2.3,2.4 

3. over communicatievaardigheden 3.1,3.3,3.4,3.5 

4. over algemene beroepsattitudes 4.1,4.2,4.3,4.4,4.5,4.7,4.10,4.11 

6. over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en 

projectmatig denken 6.1,4,6 en 7 


- een gegevensanalyse uitvoeren, vertalen in een ER-diagram en dit omzetten in een relationele 

databank 

AC1/ AWC4/BC2 – 1.3,1.4,2.1,2.3,2.4,3.1,3.3,3.4,4.2,4.3,6.6 

- basisbegrippen en –concepten uit het relationeel model inzichtelijk uitleggen 

AC2/ WC1 – 1.1,1.2 

- m.b.v. SQL gegevens ophalen en bewerken 

AC1/BC2 –1.3, 2.1,2.3,2.4,4.3,6.6 

- een gefundeerde mening formuleren over de keuze van een relationele database versus een 

NoSQL-database zoals Hadoop, Cassandra of db4o 

AC1 /AWC1 – 1.1,1.3,1.4,1.7,3.4,3.5,4.1,4.2,4.4,6.4,6.7 

- een database gestuurde applicatie ontwerpen en implementeren in 3 lagen, en dit zowel in Java 

als in C#, en beide aanpakken kunnen vergelijken 

AC1 /AWC4/AC7/AC12/ BC2/BC5 –1.3,1.4,1.7,2.1,2.4,3.4, 

4.1,4.2,4.3,4.4,4.5,4.7,4.10,4.11,6.1,6.4,6.6,6.7 

Inhoud - Van MVC naar een database-gestuurde applicatie in 3 lagen, en een vooruitblik op het n-tier 

model voor webapplicaties of applicaties met verschillende (thin) clients. 

- Een probleem met data-opslag via gegevensanalyse en ER-schema’s zo modelleren dat zowel 

managers als ICT-ers er de modellering begrijpen 

- Eigenschappen van genormaliseerde databanken 

- SQL als gestructureerde taal om informatie uit databanken op te halen, in te voegen, aan te 

passen en te verwijderen 

- Een korte vergelijking tussen het relationeel model en de NoSQL-aanpak 

- De koppeling met een database via technologieën zoals JDBC voor Java, of ODCB/OleDB in C# 

- De ontwikkeling van een toepassing in 3 lagen zowel Java- als C#-applicaties. 

- Voor C#: het gebruik van Visual Studio en de overgang van Java naar C# 

Werkvorm De klemtoon ligt op projectwerk waarbij de student op zelfstandige wijze de aangereikte kennis omzet 

in actieve competenties. Dit wordt ondersteund via kennisoverdracht met directe toepassing in de 

praktijk. Alle lessen vinden plaats in de PC-klas waar kennisoverdracht en kennisverwerving 

geïntegreerd gebeuren en elke student op een PC de oefeningen oplost. 

Studiemateriaal Specifieke cursus, ontwikkeld door de betrokken docenten. 

Modeloplossingen op het elektronisch leerplatform. 

Examenvorm 

1 ste examenkans Zelfstandige opdracht(en) tijdens het jaar + schriftelijk examen 

2 de examenkans Schriftelijk examen plus individuele opdracht


OO 

Code 

Informatica 3: Database-programmatie met Java en C# 

FINF3 

Algemene visie Nadat we in het eerste jaar algemeen toepasbare principes van software-ontwikkeling aangeleerd 

hebben, is er in het tweede jaar ruimte voor specifiekere toepassingsdomeinen. Na de grafische 

applicaties in Java is het nu tijd voor databases en de toepassing in Java en C#. Hierbij gaan we 

enerzijds verdiepen (in het toepassen van ontwerp-patronen) en anderzijds verbreden door naast 

Java ook C# aan te leren, de object-geörienteerde taal van Microsoft in het .NET-framewerk. Op die 

manier is er in het curriculum plaats voor de twee populairste commercieel toegepaste OO-talen. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Er gaat grote aandacht naar gestructureerd ontwerp: na de MVC in GaJa gebruiken we nu het 3-lagen 

model (databaselaag, logicalaag en de presentatielaag) voor het ontwerp van een databasegestuurde 

applicatie; en ER-schema’s om een genormaliseerde database te kunnen ontwerpen. 

Verdiepend verwijzen we naar het uitgebreide n-tier-model voor het ontwerp van webapplicaties; 

verbredend naar de tegenpool van het relationeel model, zijnde de NoSQL-beweging. Op die manier 

moedigen we de kritische reflectie aan en confronteren elkaar met de onzekerheden van onze kennis. 

Doordat een belangrijk stuk van de evaluatie gebeurt via een uitgebreide opdracht waarvan de 

studenten het concrete onderwerp zelf moeten kiezen, passen de studenten spontaan verschillende 

facetten toe van zelfwerkzaamheid en time management. Ook het kunnen afbakenen van een 

onderwerpen oplossingsdomein komt hierbij aan bod. 

Object-orientatie. Programmeertaal Java. 

Steunt op: FINF1 – Beginselen van OO-programmeren in Java en FINF2 – GaJa 

Is basis voor: opleidingsonderdelen met C++, C# en databases; gevorderde webapplicaties in 

ELO/ICT; beeldverwerking voor NT 

Relationele databases zijn een direct gevolg van onderzoek. Naar ICT-normen is dit weliswaar oud 

onderzoek, maar het blijft een toonaangevend resultaat. Tegelijk duiden we de verschillen met de 

NoSQL-filosofie die recent aanhang wint. 

De aanpak met het n-tier-model is een relatief recente ontwerptechniek (eerste inzichten in 1995) die 

sinds 2000 meer en meer toegepast wordt, en waarnaar redelijk wat onderzoek gebeurd is. 

De taal C# en het .NET-framework zijn zeer populaire resultaten van onderzoek door Microsoft. 

Voor hun projectwerk dienen ze zelf een probleemstelling te formuleren en een oplossing hiervoor uit 

te werken volgens de geijkte methodologie. 

Methodisch software ontwerpen en hierbij gekende ontwerppatronen toepassen die hun 

deugdelijkheid bewezen hebben, is een belangrijke vereiste in het werkveld. 

Concreet worden databases als centrale opslag bij zeer veel toepassingen gebruikt, zeker wanneer 

ze toegankelijk zijn via het netwerk. Het is dan overduidelijk dat dit zeer relevant is voor het werkveld. 

Tenslotte is ook C# (extreem) populair (geworden) in het werkveld en geniet deze taal dus zeker een 

plekje in het curriculum. 


- Aanvullende leermateriaal: Helpfiles van de verschillende bibliotheken, externe websites, 

ontwikkelomgeving NetBeans en Visual Studio 


Het praktisch gedeelte rond het database-ontwerp enerzijds en het ontwerpen en implementeren van 

een database-gestuurde applicatie in Java en C# wordt geëvalueerd via individuele opdrachten, 

waarbij niet alleen de applicatie zelf, maar ook de kritische reflectie over de keuzes en een 

vergelijking tussen de aanpak in beide talen belangrijk is. 

Op het schriftelijk examen is er zowel een (kort) gesloten boek-gedeelte over meer theoretische 

inzichten, naast een open boek-gedeelte met zowel praktische als inzichtelijke vragen, voornamelijk in 

de vorm van oefeningen.

FELO2_1213_ThRo 

OO 

Code 

Analoge Elektronica 2 

FELO2 


Lesgever(s) Nele Mentens (MeNe), Frank Appaerts (ApFr), Jan Boutsen (BoJa) 

Opleidingsfase 2ABA-EA-ICT, 2ABA-NU 



Competenties 













toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.5,1.6; 



handelen 6.1,6.4,6.6. 


- de werking van elementaire transistorschakelingen verklaren 

WC1,AC1,AC2,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

- de werking van een differentiële versterker verklaren WC1,AC1,AC2,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

- de werking van verschillende digitaal-analoog en analoog-digitaal convertoren verklaren 

en toepassen WC1,AC1,AC2,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

- de schematische voorstelling van verschillende convertoren tekenen 

WC1,AC1,AC2,1.1,1.2, 1.3,1.5,1.6 

- met behulp van software modelleringen uitvoeren van bepaalde componenten 

AWC4,2.2, 2.3 

- de werking van verschillende vermogensversterkers verklaren en toepassen tekenen 

WC1,AC1,AC2,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

- een vermogensschakeling dimensioneren AWC1,AWC4,2.2,2.3,6.1,6.4,6.6 

- gestabiliseerde voedingen ontwerpen AWC1,AWC4,2.2,2.3,6.1,6.4, 6.6 

- een versterker of voeding op basis van discrete elementen opbouwen, uitmeten en 

verifiëren. AWC1,AWC4,2.2,2.3,6.1,6.4,6.6 

Inhoud Analoge Elektronica 

- basis transistorschakelingen 

- differentiële versterker 

- digitaal-analoog convertoren 

- analoog-digitaal convertoren 

Vermogenelektronica 

- Vermogenversterkers 

- Thyristoren 

- GaN 

- Spanningsregelaars 

- Spanningsomvormers 



Examenvorm 





werd.

FELO2_1213_ThRo 

OO 

Code 

Analoge Elektronica 2 

FELO2 

Algemene visie Deze cursus heeft tot doel de studenten een verdere diepgang te geven in de veelvoudige 

elektronicatoepassingen en zich verder te verdiepen in de eigenschappen van de actieve 

halfgeleiderbouwstenen. Vanuit deze analoge basis worden diverse functionele applicaties en 

systemen bestudeerd met een bijgevoegde flexibiliteit en intelligentie dankzij de software. 

De werkzittingen laten toe om de theoretische en afgeleide eigenschappen te toetsen aan de 

werkelijkheid door middel van metingen, berekeningen en simulaties om daaruit volgend het 

systeemgedrag te leren kennen. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Deze cursus bouwt verder op een aantal concepten van de vakken elektriciteit en analoge elektronica. 

De voorkennis van de studenten bij de start van dit vak is digitale en analoge basiselektronica. Dit vak 

vormt het vervolg op de analoge basiselektronica. Het vervolg op dit vak handelt over complexere 

elektronische schakelingen en ontwerp van geavanceerdere analoge versterkers. 



onderzoek. 

De besproken componenten zijn veel voorkomende elementen in regelsystemen en elektronische 

systemen. De componenten hebben dan ook vele industriële toepassingen, zowel in het vakgebied 

van de elektronica als daarbuiten. 


FINSTR_1213_ThRo 

OO 

Code 

Instrumentatie en automatisering 

FINSTR 


Lesgever(s) Nele Mentens (MeNe), Ronald Thoelen (ThRo), Stijn Duchateau (DuSt) 

Opleidingsfase 2ABA-EA-ICT 



Competenties 













toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.5,1.6; 

2. praktische vaardigheden 2.1,2.2, 2.3; 

3. communicatievaardigheden 3.1,3.4; 

4. beroepsattitudes 4.1,4.2,4.5,4.12; 


handelen 6.1, 6.4, 6.6. 


- het opgedane inzicht uitdiepen in het uitgebreide domein van de meettechniek, voor wat 

betreft de werking van de meettoestellen en de bijbehorende (meet-)software en interfacing, 

evenals de gebruikte meetmethoden en data-acquisitie. 

WC1,AWC1,AWC4,BC2,BC3,BC4,1.1,1.2,1.3,1.5, 1.6,2.1,2.2,2.3 

- omgaan met de geavanceerde meettechnieken die gebruikt (kunnen) worden in het 

hedendaags aanbod van meetinstrumentatie en onderzoek. 

AC2,AC7,AC12,BC8,4.1,4.2,4.5,4.12 

- de verworven competenties qua meettechniek toepassen bij onderzoek naar een 

gegeven probleem en hierover rapporteren. AC6,3.1,3.4, 6.1,6.4,6.6 

- in staat zijn om geavanceerde meetinstrumenten en systemen te gebruiken. 

AWC4,2.1,2.2,2.3 

- een geautomatiseerd systeem ontwerpen voor data acquisitie en verwerking 

AWC4,2.1,2.2,2.3 

Inhoud Theorie 

- Data acquisitie 

- Data verwerking 

- Automatisatie 

- Interfacing communicatie 

Labo 

- Data acquisitie (oscilloscoop, functiegenerator, …) 

- Labview 

- PLC 



Examenvorm 





werd.

FINSTR_1213_ThRo 

OO 

Code 

Instrumentatie en automatisering 

FINSTR 

Algemene visie Het doel van deze cursus is de student zich laten thuisvoelen als hij met meetproblemen wordt 

geconfronteerd teneinde zelf een oplossing (meettechniek - meetsysteem) te kunnen opstellen. 

Vele praktische aspecten en technieken zijn universeel en komen steeds opnieuw voor. Heel dikwijls 

moet een heel meetsysteem bestaande uit meerdere toestellen opgebouwd worden. Met Labview 

wordt een specifieke combinatie uitgewerkt, met een geautomatiseerd systeem en dit met interpretatie 

van resultaten. Deze cursus is dus niet een klassieke behandeling van sensoren voor fysische 

grootheden maar is eerder gericht op meetsystemen en oplossingen voor meetproblemen en 

karakterisatie. Alhoewel het de bedoeling is om vertrouwd te geraken met meettechnieken en - 

systemen is er ook een groot deel parate kennis nodig. Aangezien er voorbeelden behandeld worden 

uit alle mogelijke domeinen van de elektronica is men verondersteld de eigenschappen van het 

specifieke domein (materiaal, componenten, subsystemen en systemen)te begrijpen en te kennen 

waarin men iets wil meten. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Aanvullende info 

De eindcompetenties van de opleidingsonderdelen analoge en digitale elektronica. Het is aanbevolen 

om de andere vakken elektronica uit het typisch programma van 2 ABa tegelijk te volgen. In deze 

cursussen worden immers de elektronica onderwerpen en technologieën behandeld waarin men moet 

leren meten. 

Kennis, technieken en vaardigheden uit het hele curriculum van de elektronica komen aan bod. 

Het vak bespreekt resultaten van onderzoek binnen het vakdomein van geautomatische metingen en 

sturingen. 

Voor de werkveld gaan we van volgende elementen nader de basiskennis beschouwen op 

theoretische grondslag, maar ook in labo-toepassingen van echte industriële installaties: 

Automatiseringsnetwerken met Gedistribueerde Intelligentie en –Hardware; 

Sensortechnologie; 

HMI (Human Machine Interface); 

PLC- en PC (Proces Computer)-gebaseerde sturingen;

FTTHE1_1213_RoFr 

OO 

Code 

Pompen, compressoren en turbines 

FTTHE1 

Coördinator Frederik Rogiers (RoFr) 

Lesgever(s) Brecht Baeten (BaBr), Wim Deferme (DeWi), Frederik Rogiers (RoFr) 

Opleidingsfase 2ABA-EM 

ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: 18u BKV: 8 u Labo: 4u ZS: 54u 


Competenties 











De student beschikt over: 

1. ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij gericht kan 

toepassen 1.1, 1.2, 1.3 

2. praktische vaardigheden 2.1 

3. communicatievaardigheden 3.2 

4. algemene beroepsattitudes 4.1, 4.6 

De student(e) kan: 

1. Voortbouwend op de basiskennis thermodynamica en fluïdummechanica het werkingsprincipe 

en de belangrijkste onderdelen beschrijven van de beschouwde machines, en kan de 

bijhorende prestatiekarakteristieken/kengetallen beschrijven/verklaren/berekenen/voorspellen. 

AWC1 

2. Redeneren met de snelheidsdriehoeken van dynamische machines. AC1 

3. Windketels dimensioneren om de goede werking van een zuigerpomp te verzekeren. 

AWC1, BC2 

4. Een geschikte pomp of schakeling van pompen kiezen (m.i.v. toerentalregeling) en bijhorend 

werkingspunt bepalen voor een gegeven hydraulisch systeem uitgaande van technische 

productfiches van een fabrikant. AWC1, AWC4, BC2 

5. Meetresultaten verkrijgen, verwerken en interpreteren AC2, BC1 

Inhoud 1. Inleiding 

DEEL I: Pompen en ventilatoren 

2. Zuigerpompen 

3. Rotatieve volumetrische pompen 

4. Centrifugaalpompen 

5. Ventilatoren 

DEEL II: Hydroturbines en windturbines 

6. Hydraulische turbines 

7. Windturbines 

DEEL III: Compressie- en expansiemachines 

8. Compressie- en expansieprocessen 

9. Volumetrische compressoren 

10. Stromingscompressoren en –turbines 

11. Stoomturbines 

Werkvorm Mix van hoorcolleges, oefensessies en labo 

Studiemateriaal Eigen cursusmateriaal 

Examenvorm 

1 ste examenkans Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek) 

2 de examenkans Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek)

FTTHE1_1213_RoFr 

OO 

Code 

Pompen, compressoren en turbines 

FTTHE1 

Algemene visie Pompen, ventilatoren, compressoren en turbines zijn vitale componenten in een industrieel 

productieproces. Reeds in de ontwerpfase van een industriële installatie dient de juiste keuze 

gemaakt te worden betreffende het type en de grootte van de machine, en dienen de nodige 

voorzieningen getroffen te worden om een juiste installatie mogelijk te maken. Ook is het van belang 

dat de ingenieur de correcte werking van een machine kan beoordelen met oog op de 

bedrijfszekerheid van het proces. Om de juiste keuzes te maken beroept de ingenieur zich telkens op 

theoretische grondslagen. Daarenboven verdienen pompen, ventilatoren, compressoren en turbines 

een grondige theoretische studie omdat ze essentiële bouwstenen vormen van geïntegreerde 

ingenieurssystemen voor productie van warmte, koude en mechanisch/elektrisch vermogen (ketels, 

zonneboilers, koelmachines, inwendige verbrandingsmotoren, vliegtuigmotoren, thermische 

centrales, WKK installaties, …). Enkel met een diepgaande kennis van de basiscomponenten 

kunnen deze systemen succesvol worden geanalyseerd, ontworpen, verbeterd, en ingezet. 

In deze cursus worden voor pompen, ventilatoren, compressoren en turbines zowel de theoretische 

werkingsprincipes bestudeerd als de reële prestaties, selectie en toepassing van deze machines in 

de praktijk. Met de competenties die de student(e) verwerft zal hij/zij later dan ook in staat zijn 

installaties te ontwerpen/beheren en zijn/haar kennis van pompen, ventilatoren, compressoren en 

turbines zelfstandig te verdiepen. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De student beschikt over basiskennis thermodynamica (o.m. ideale gassen en vloeistoffen, 

enthalpie, volumearbeid , stromingsarbeid, technische arbeid) en kan thermodynamische processen 

grafisch voorstellen en berekenen. De student beschikt over basiskennis mechanica (samengestelde 

beweging) en fluïdummechanica (o.m. continuïteit, momentum, wet van Bernoulli, Reynoldsgetal, 

leidingverliezen). 

Steunt op: FTHE, FFLUI 

Is basis voor: FTTHE3 en FTTHE4 

Soepele volgtijdelijkheid: FTHE, FFLUI 

Dit vak stelt resultaten van onderzoek voor en stelt studenten via het labo in staat deze resultaten 

zelf op te meten en te verifiëren. 

Pompen, compressoren en turbines zijn alomtegenwoordig in de industrie en zijn vaak vitale 

componenten in een productieproces. De ingenieur moet over de nodige kennis beschikken om deze 

machines succesvol in te kunnen zetten in de praktijk. 




- Probleemoplossende en ontwerpende competenties worden via het examen geëvalueerd op 

basis van schriftelijke oefeningen (wegingsfactor 10/20) 

- Theoretische competenties worden via het examen geëvalueerd op basis van een mondeling 

examen met schriftelijke voorbereiding (wegingsfactor 10/20)

FOCO_EM_1213_HoJo 

OO 

Code 

O&C2-DSP-EM: inventor ontwerp 

FOCO_EM 

Coördinator Holsteen Jos (HoJo) 

Lesgever(s) De Munck Maarten (DmuMa), Holsteen Jos (HoJo), Stouten Ilona (StIl), Stryckers Jeroen (StJe), 

Theunissen Jos (ThJo) 




Competenties 











De student: 

1, beschikt over een ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij 

gericht kan toepassen (1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 1.6, 1.7) 

2, beschikt over praktische vaardigheden (2.2, 2.3, 2.4) 

3, beschikt over communicatievaardigheden (3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6) 

4, beschikt over algemene beroepsattitudes (4.2, 4.3, 4.6, 4.12, 4.13) 

6. beschikt over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en 

projectmatig handelen (6.3, 6.5, 6.6) 

De student levert een beknopt werktuigbouwkundig dossier af dat wordt beoordeeld op volgende 

criteria: 

- De technisch/wetenschappelijke, communicatieve en economische aspecten van 

projectmatig werken. 1.1, 1.2, 1.7 

- Analyse en uitwerking van een opgelegde opdracht (1.2, 1.3, 1.5, 1.6, 3.4, 3.5, 4.2, 4.6, 

4.12, 6.3, 6.5, 6.6, WC1, AC1, AC2, AWC1, AWC4, AC5, BC1) 

- Gebruik van een 3D CAD pakket (Inventor) (2.2) 

- De uitwerking van werktuigbouwkundige tekeningen en stuklijsten volgens geldende 

normen. (1.1, 2.3, 2.4, 4.3, WC1, AWC4) 

- Communicatievaardigheden. 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6 

- Het geven van een voorbereide PowerPoint-presentatie over het project in het Nederlands, 

Frans en Engels volgens algemeen geldende presentatierichtlijnen. 3.2, 3.3, 3.4, 3.6 

De student toont interesse en respect voor andere culturen, staat open voor andere standpunten en 

meningen en houdt hier in zijn communicatie rekening mee. 3.6, 4.6, 4.12, 4.13 

Inhoud - Probleemdefinitie 

- Eisenpakket 

- Functieanalyse 

- Concept 

- Uitwerking van het werktuigbouwkundig dossier 

- Verslaggeving en presentatie 

- Opstellen en toepassen van SWOT –analyses 

Werkvorm Projectwerk in groep met ondersteuning via lessen(CAD) , opdrachten en communicatiesessies. 

Studiemateriaal Documentatiecentrum en cursussen FGON1 en FGON2 

Examenvorm 

1 ste examenkans Evaluatie van het verslag en de mondelinge verdediging van het ontwerp. 

2 de examenkans Idem

FOCO_EM_1213_HoJo 

OO 

Code 

O&C2-DSP-EM: inventor ontwerp 

FOCO_EM 

Algemene visie Met de kennis opgedaan in FGON1 en FGON2 worden de studenten geconfronteerd met een 

complexere vakoverschrijdende opdracht. Onder begeleiding van de docenten verwerft de student 

voldoende inzicht, vaardigheden en competenties om een werkbouwkundig dossier af te werken en te 

presenteren. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De student kent de principes en de normen van technisch tekenen en is vertrouwd met de gestelde 

eisen aan een productierijp grafisch ontwerp zoals aangebracht in het opleidingsonderdeel grafisch 

ontwerpen (FGON1 en FGON2). 

De student kan verder bouwen op eerder verworven competenties voor schriftelijk en mondeling 

presenteren (FOCO1 en FOCO2) en is in staat algemene kennis uit aanverwante vakgebieden toe te 

passen. 

Steunt op: zie begincompetenties 

Onderzoek en communicatie vormt verder een belangrijke link naar de Bachelorproef in 3 aba, de 

Masterproef (of elk projectmatig vak) en internationale toegepaste communicatie 1 en 2 in 3aba en 

master. Voor de plaatsing van het vak is bewust gekozen voor 2 aba, semester 2. De student(e) heeft 

op dit ogenblik reeds een ruimer algemeen projectwerk uitgevoerd en een basis aan communicatieve 

vaardigheden in Engels en Frans verworven in het opleidingsonderdeel FOCO1 in 1aba en FOCO2 

semester 1 in 2aba en kan door reflectie hierop nog heel wat bijleren op projectmatig, technischinhoudelijk 

vlak en op het gebied van anderstalige communicatie in FOCO2, semester 2. 

Bovendien worden de communicatieve vaardigheden in Engels en Frans verder aangescherpt. 

Is basis voor: Mechanisch ontwerpen en elektrisch ontwerpen in 3ABA 

In dit vak voeren de studenten zelf een klein onderzoeksproject uit. 


onderzoekende houding en de communicatieve vaardigheden van de studenten. 

De opdracht worden geïnspireerd op opdrachten uit de bacherorproef. Vermits daar de opdrachten uit 

het werkveld komen blijft de inhoud up-to-date. Het in te leveren werktuigbouwkundig dossier bestaat 

uit tekeningen en stuklijsten die door aankoop- of verkoopdiensten kunnen worden gebruikt. 


FGON2_1213_StJe 

OO 

Code 

Grafisch Ontwerpen 2 

FGON2 

Coördinator Stryckers Jeroen (StJe) 

Lesgever(s) Stryckers Jeroen (StJe), Theunissen Jos (ThJo) 


ECTS-punten 3 Tot.:84u KO:0u BKV:30u ZS:54u 


Competenties 


(zie competentie-matrix in 

deel 1 van de studiegids 






(zie competentie-matrix in 


De student: 

1, beschikt over een ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen (1.1, 

1.2, 1.3, 1.4) 

2, beschikt over praktische vaardigheden (2.4) 

3, beschikt over communicatievaardigheden (3,1, 3,4, 3,5) 

4, beschikt over algemene beroepsattitudes (4,2, 4,3, 4,6, 4,12) 

6. beschikt over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 

(6.3, 6.5) 

Vaardigheden die nodig zijn om goed en efficiënt het mechanisch gedeelte van een 

werktuigbouwkundig dossier te kunnen lezen en afwerken: 

− Een volledig werktuigbouwkundig dossier aanvullen (uitwerken van opdrachten, herkennen en tekenen 

van onderdelen uit een samenstelling en aanvullen van stuklijsten). 2.4, 3.1, 3.4, 4.3, AC6, AWC4 

− Aan de hand van een samenstellingstekening de werking van een machine kunnen afleiden 

en technische samenhangen herkennen. 1.3, 4.3, 6.3, AC1, AC2, AWC4 

− Lezen van werktuigbouwkundige detailtekeningen en samenstellingen. 6.3, AC2 

− Werken met de tabellen uit het boek Tabellenbuch metall. 3.5, 6.3, AC2 

− De verschillende machine-onderdelen zoals bouten, moeren, zekeringsringen, sluitringen, 

stelschroeven, oliekeerringen, lagers, tandwielen op een juiste manier herkennen en 

toepassen in een samenstelling. 1.1, 4.2, WC1, AWC4 

− Functionele aanduidingen zoals uitlopen, centreergaten, ruwheidsaanduidingen, verzinkingen, 

alg. toleranties en afkantingssymbolen op een detailtekening aanbrengen. 1.2, WC1, AC1 

− Lastekeningen kunnen lezen en maken. 1.2, WC1, AC1 

− Maataanduidingen met de juiste passingen en toleranties functioneel aanbrengen. 1.1, 1.2, 

1.4, WC1, AC1, AWC1 

− Werktuigbouwkundige tekeningen productierijp afwerken. 2.4, 3.1, 3.4, AC6, AWC4 

− In teamverband werken. 4.6, 4.12, AC5, BC1 

Inhoud � Het werktuigbouwkundig dossier 

� Lagertoepassingen 

� Toleranties en passingen 

� Geometrische toleranties 

� Lassen op een tekening 

� Normonderdelen en tabellen 

� Opgaven 

Werkvorm Begeleide oefenzittingen. 

Het resultaat van de oefeningen wordt geëvalueerd en teruggekoppeld. 

Studiemateriaal Cursus Grafisch ontwerpen 2 

Tabellen- en formuleboek Tabellenbuch Metall 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen 

2 de examenkans Schriftelijk examen 

Algemene visie In FGON1 leert de student detailtekeningen maken en verwerken tot een samenstelling.

FGON2_1213_StJe 

OO 

Code 



curriculum / 


Grafisch Ontwerpen 2 

FGON2 

In FGON2 worden een aantal onvolledige dossiers verder afgewerkt door de student. De nodige 

informatie wordt door de student opgezocht of afgeleid uit de gegeven informatie. 

Na het volgen van dit opleidingsonderdeel moet de student in staat zijn het mechanisch deel van 

een werktuigbouwkundig dossier te doorgronden en productierijp af te werken. 

De student kent de principes en de normen van technisch tekenen zoals aangebracht in het 

opleidingsonderdeel grafisch ontwerpen 1 (FGON1). 

Algemene kennis uit de opleidingsonderdelen materiaalkunde 1 (FMAT1) en vormgeving 1 

(FVORM1) is aanbevolen. 

Steunt op: zie begincompetenties 

Is basis voor: 

� Onderzoek en communicatie 2 EM (FOCO_EM) 

� Mechanisch ontwerp 

Relatie met onderzoek De student zoekt in dit opleidingsonderdeel in vakliteratuur naar geschikte oplossingen en vergelijkt 

deze mogelijke oplossingen kritisch. 

Relatie met werkveld De op te lossen dossiers zijn praktijkvoorbeelden van werktuigbouwkundige dossiers en worden in 

teamverband opgelost. Het zijn dossiers met stuklijsten en afgewerkte tekeningen zoals gebruikt in 

de industrie. 

Aanvullende info � Onderwijstaal: Nederlands 

� Aanvullend leermateriaal: 

� Video Montage en demontage van lagers

FELT_1213_DaMi 

OO 

Code 

Elektrotechniek 

FELT 

Coördinator Michaël Daenen (DaMi) 

Lesgever(s) Erik Geuens (GeEr), Geert Vandensande (VdsGe), Thijs Vandenryt (VaTh) 

Opleidingsfase 2ABA, 3ABA-EA-ICT 

ECTS-punten 3 Tot.: 84 KO: 24u BKV: 0u Labo: 12u ZS: 48u 


Competenties 











Student beschikt over: 

1. een ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.6 

2. Beschikt over praktische vaardigheden 2.1, 2.3 

De student: 

- Kan definities, formules en eenheden van elektrische grootheden exact formuleren en toepassen. WC1, AC1, 1.1, 1.3 

- Kan de begrippen en afleiding van formules uit de eenfasige en driefasige wisselstroom exact formuleren en gebruiken a) in 

oefeningen, b) bij de verklaring en werking van elektrische toestellen en schakelingen, c) bij de afleiding van bepaalde 

formules. WC1, AC1, 1.1, 1.2, 1.3 

- Kan rekentechnieken, grafisch via fasoren en mathematisch via complexe getallen, voor het oplossen van elektrische 

kringen, aangesloten op eenfasige of driefasige wisselspanning, toepassen. WC1, AC1, 1.1, 1.2, 1.3 

- Kan schakelingen opbouwen, doormeten en de meetresultaten interpreteren van uit de aangeboden theorie. AC1, AWC1, 

AWC4, 1.3, 1.4, 2.1, 2.3 

Inhoud Deel 4: Wisselstroomtheorie / toepassingen op magnetisme 

Fasordiagram - complexe voorstelling van spanningen, stromen en impedanties. 

RLC-resonanties 

Vermogensoverdracht 

De transformator 

Deel 5: Driefasige wisselstroom 

Driefasige spanningen en stromen 

Driefasige generatoren 

Driefasige belastingen (draaiveld) 

Vermogen in driefasige systemen 

Cos-phi-verbetering in driefasige systemen 

Driefasige netten en beveiliging: TT, TN, IT 

Labo 

Metingen met oscilloscoop 

1. Inleiding oscilloscoop 

2. RC-, RL-, en RLC-kringen 

3. Overgangsverschijnselen 

Vermogen metingen 

4. 3-wattmetermethode >< Aron-schakeling 

5. TL lampen en COS phi verbetering 

6. Relaisschakelingen 

Werkvorm Mix van hoorcolleges en labo’s. 

Studiemateriaal Eigen cursusteksten en powerpointpresentaties. 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen over theorie (40%) en oefeningen (40%). Het formularium mag gebruikt worden. 

Een grafisch rekentoestel mag gebruikt worden voor het oplossen van de oefeningen. 

Permanente evaluatie van het labo (20%). Verplichte aanwezigheid tijdens alle labo’s. Bij 

ongewettigde afwezigheid wordt er een factor “aanwezigheid” in rekening gebracht die per 

ongewettigde afwezigheid met 15% verminderd wordt. Tijdens de laatste labozitting wordt een 

praktisch examen afgenomen. 

2 de examenkans Schriftelijk examen over theorie (40%) en oefeningen (40%). Het formularium mag gebruikt worden. 

Een grafisch rekentoestel mag gebruikt worden voor het oplossen van de oefeningen. 

Voor het labo is geen tweede examenkans mogelijk. De beoordeling over het labo uit de eerste 

examenkans wordt overgenomen.

FELT_1213_DaMi 

OO 

Code 

Elektrotechniek 

FELT 

Algemene visie Deze cursus beoogt het aanbrengen van een wetenschappelijke basiskennis van het vakgebied 

“elektrotechniek” als onderdeel van de polyvalente voorbereiding op het ingenieursberoep en als 

voorbereiding op de master “industriële ingenieurswetenschappen”. 

De wetenschappelijke basis bestaat voor een beperkt gedeelte uit feitenmateriaal (kennen). De 

nadruk ligt veeleer op redeneervaardigheden (begrijpen), en het oplossen van concrete problemen 

(toepassen). 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Deze cursus steunt op de competenties verkregen in Elektriciteit1_1 en Elektriciteit1_2. Een 

basiskennis van elektrodynamica, elektrostatica en magnetisme is vereist. Voorts is de nodige basis 

wiskunde (algebra, vectorrekenen, integraal- en differentiaalrekenen) een must. 

Steunt op: Elektriciteit1_1 en Elektriciteit1_2 

Is basis voor: Elektrische aandrijvingen, elektrische installaties en ontwerpen en 

vermogenselektronica 

Het opleidingsonderdeel “Elektrotechniek” stelt resultaten van onderzoek voor zonder expliciet te 

verwijzen naar de onderzoeker of het onderzoek zelf. De studenten voeren onderzoeksgerelateerde 

opdrachten uit. 

Het juist hanteren van de disciplinegebonden wetmatigheden, grootheden en eenheden is een 

minimum eis om in het werkveld op eenduidige wijze te kunnen communiceren. 



Douglas C. Giancoli; “Natuurkunde voor Wetenschap en Techniek: Elektrostatica en Magnetisme. 


De evaluatie peilt voornamelijk naar 

� inzicht 

� het vermogen om nieuwe problemen op te lossen 

� en het correct toepassen van de respectievelijke elektrische grootheden en hun eenheden. 

- Overdracht van labcijfer naar volgend academiejaar is mogelijk indien minimum 10/20 behaald 

werd.

FSTER2_1213_HeKr 

dOO 

Code 

Sterkteleer 2 

FSTER2 

Coördinator Kris Henrioulle (HeKr) 

Lesgever(s) Kris Henrioulle (HeKr) Michaël Daenen (DaMi) 


ECTS-punten 3 Tot.: 84 u KO: 18u BKV: 12 u ZS: 54u 

Niveau Verdiepend 

Competenties 













toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.7 



6. over elementaire onderzoekscompetenties, kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig 

handelen 6.1, 6.4, 6.5, 6.7 

De student moet tijdens het schriftelijk examen over de theorie zelfstandig de basisbegrippen uit de 

cursus kunnen afleiden en uitleggen. (1.1, 1.2, 1.7, 3.1, 4.2, WC1, AC1, AC6, AWC4) 






Inhoud � spanningstransformaties, cirkel van Mohr 

� vervormingstransformaties, gebruik van rekstrookjes, materiaaleigenschappen 

� berekenen van dunwandige drukvaten 

� doorbuiging van balken en assen - statische en hyperstatische belastingsgevallen 

� geselecteerde items i.v.m. buiging van mechanische constructies 

� stabiliteit van een constructie: knik 

� vakwerken, krachten in mechanische constructies 

� arbeidsmethoden 


modeloefeningen. Tijdens de begeleide kennisverwerking (in kleine groep) moet de student 

zelfstandig de theorie toepassen in oefeningen. 

Studiemateriaal Handboek : Hibbeler RC Sterkteleer 

Oefeningenbundel Sterkteleer K. Henrioulle 

Elektronisch leerplatform met aanvullende informatie 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen, theorie en oefeningen. Gebruik van een grafisch rekenapparaat in examenmodus 

is toegelaten. 

2 de examenkans Schriftelijk examen, theorie en oefeningen. Gebruik van een grafisch rekenapparaat in examenmodus 

is toegelaten.

FSTER2_1213_HeKr 

dOO 

Code 

Sterkteleer 2 

FSTER2 

Algemene visie Waar in Sterkteleer 1 de nadruk ligt op het toepassen van basisformules focust het 

opleidingsonderdeel Sterkteleer 2 op een meer diepgaand begrip van het verloop van spanningen en 

vervormingen in structuren. De relatie tussen de vervorming gemeten in een punt van de constructie 

en de algemene spannings-en vervormingstoestand in dat punt laat de ingenieur toe de berekening 

van spanningen en vervormingen experimenteel te valideren. Daarnaast maakt het 

opleidingsonderdeel een selectie van specifieke belastingsgevallen die in mechanische constructies 

kunnen voorkomen en reikt hiervoor een oplossingsmethode aan. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Dit opleidingsonderdeel veronderstelt een elementaire kennis van functies, afgeleiden en integralen, 

alsook de kennis van en inzicht in de concepten aangebracht in Sterkteleer 1. Bovendien moet de 

student vertrouwd zijn met het gebruik van rekenbladen. 

Steunt op: Sterkteleer 1 en Mechanica 1 en 2 

Is basis voor: Toegepaste mechanica 1, Mechanisch ontwerp: bachelorproef, Elektromechanisch 

ontwerp: bachelorproef en Eindige elementen. 





mechanische constructie. Zulke constructies komen in elke industriële sector voor. Zonder 

gedetailleerde berekeningen te maken kan de ingenieur toch zwakke plekken in een mechanische 

constructie aanwijzen. 


- Aanvullend leermateriaal: Hibbeler Statica (Pearson 2005) en Hibbeler Structural Analysis (Pearson 

7th Edition) 

- Aanvullend leermateriaal: Coenraad Hartsuijker Toegepaste mechanica, deel 1 Evenwicht Sdu 

Uitgevers


dOO 

Code 


FVORM2 

Coördinator Theunissen Jos (ThJo) 

Lesgever(s) Theunissen Jos (ThJo) 


ECTS-punten 2 Tot.: 60 u KO: 9 u Labo: 24 u ZS: 27 u 


Competenties 












1. over ruime veelzijdige, wetenschappelijk en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen binnen het 

elektromechanische gebeuren: 1.2, 1.3, 1.7, 2.2, 2.4, 2.5, 2.6, 2.7, 2.9, 3.1, 3.6, 3.7, 3.8, 3.11, 3.12 

2. over algemene beroepsattitudes: 4.2, 4.4, 4.8, 4.9 

3. over communicatievaardigheden: 7.1, 7.3 


- De constructie en de werking beschrijven van werktuigmachines voor de verspanende bewerkingen 

- de verschillende aandrijvingen bespreken AC2. 

- Het positioneren en het klemmen van gereedschap en werkstuk uitleggen AC2. 

- De snijsnelheid, de snedediepte, de voeding berekenen voor de toe te passen 

verspaningsprocessen AC2. 

- De hoeken van een snijgereedschap benoemen en de invloed op het snijproces bespreken AC2. 

- Vermogens en snijtijden berekenen van deze processen AC2. 

- De invloed bespreken van factoren die het verspaningsproces beheersen AC2. 

- Alle veiligheidsaspecten met betrekking tot het labo toepassen AC2. 

- Het verspaningsproces (opstellingen, parameters, snijgereedschapskeuze) bedienen, verklaren en 

uitvoeren AC2. 

- Met een draaibank, freesmachine, boortoestel, slijpbank werken AC2. 

- Alle basishandelingen uitvoeren met betrekking tot het autogeen- en bekleed elektrodelassen AC2. 

- Machinebankwerken in al zijn aspecten toepassen AC2. 

- Een verslag maken van de uitgevoerde laboratoriumproef AC6 

Inhoud - Aandrijvingen en positioneren van werkstuk en gereedschap. 

- Beschrijving van machines voor verspanende bewerkingen 

- Opspanproblematiek van werkstuk en gereedschappen 

Tijdens de eerste labozitting wordt de student vertrouwd gemaakt met de machines in de werkplaats. 

De begeleidende docent legt de werking uit van de machines en maakt de oefening gedeeltelijk. 

Tevens wordt voldoende aandacht besteed aan de veiligheid. Dit door het werkplaatsreglement voor 

te lezen en te overlopen en tijdens de oefeningen voortdurend te wijzen op mogelijk gevaarlijke 

handelingen. Daarna leert de student individueel werken met werktuigmachines zoals draaibank, 

freesmachine, boormachine, slijpbank. Ook enkele niet-verspanende technieken kopen aanbod: 

elektrisch en autogeen lassen, verbindingstechnieken, draadtappen, klinken, plaatbewerking. 

Werkvorm hoorcollege 

De beoordeling gebeurt tijdens de labozittingen, rekening houdend met de voorbereiding, motivatie, 

inzet tijdens de labozitting en verslag. Op het einde van de zitting krijgt iedere student(e) een 

beoordelingscijfer. 

Studiemateriaal FVORM2 cursus en labotekst 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk, verplichte aanwezigheid, op de test die het labo voorafgaat - permanente evaluatie 

tijdens de labo’s met verplichte aanwezigheid 

2 de examenkans Schriftelijk -Voor de practica is er geen tweede examenkans. De punten van de eerste examenkans 

blijven behouden. 

Overdracht van labcijfer naar volgend academiejaar is mogelijk indien minimum 10/20 behaald werd


dOO 

Code 


FVORM2 

Algemene visie Bij verspanende bewerkingen komt een product tot stand door overtollig materiaal weg te nemen.Dit 

overtollige materiaal wordt weggenomen in de vorm van “spanen”. 

De meest toegepaste technieken en de gereedschappen en machines worden grondig uitgediept. 

Je leert de verschillend onderdelen doorgronden die samen een hele constructie of machine vormen. 

Je leert een werkstuk vervaardigen – de gepaste gereedschappen en vervaardigingsparameters 

kiezen. De basisbewerkingen worden eerst gedemonstreerd en nadien kan je zelf op een veilige wijze 

de opdrachten uitvoeren. Je pikt als surplus ook nog een initiatie in elektrisch en autogeen lassen 

mee. 

Eveneens horen machinebankwerken tot de zelf toe te passen basisbewerkingen. 

Hij verwerft voldoende inzicht en vaardigheden en competenties om basisopdrachten uit de 

werktuigkunde zelfstandig uit t e voeren. 

Kennis van productietechnieken aanbrengen als polyvalente voorbereiding op het beroep van de 

ingenieur. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De student moet een tekening kunnen lezen en eenduidig interpreteren. 

Uit de verscheidenheid van verspanende bewerkingen moet je een goede keuze maken. 

Vertrekkende van een technische tekening, moet je een bewerkingsvolgorde opstellen. 

Het eindresultaat wordt bepaald door afmetingen, oppervlakteruwheid en toleranties. 

Je ervaart hoe je gepaste gereedschappen en machines kunt gebruiken om werkstukken zelf aan te 

maken. 

Door de machines eigenhandig te gebruiken, doet men de beste ervaring op. 

Men krijgt meer gevoel omtrent “ het verspanen van materialen”. 

Basistechnieken bij het lassen leer je eigenhandig aan. 

Vooraleer een onderdeel kan geproduceerd worden moet er eerst een tekening gemaakt worden. 

Veel ingenieur hebben een “productie gerichte” functie in een bedrijf. Mogelijk als hoofd van een 

tekenafdeling – productielijn –of als hoofd van de engineerafdeling. 




De studenten worden getest op de elementaire kennis van 

verspanende bewerkingstechnieken. 

Een aantal meerkeuze vragen vormen het tweede luik van het examen. 

Deze schriftelijke test wordt afgenomen voor de eerste labozitting. Slagen op deze test is een 

voorwaarde om de oefeningen tijdens de labozittingen te mogen uitvoeren. 

Tijdens de labozittingen moeten de studenten in staat zijn zelfstandig eenvoudige technische 

opdrachten uit te voeren. 

Voor iedere labozitting is er een beoordeling op voorbereiding – inzet – stiptheid en houding tijdens de 

uitvoering – vaardigheid – eindresultaat - orde en netheid.

FBWIS_1213_VnGi 

OO 

Code 

Wiskunde in de Bouw 

FBWIS 

Coördinator Giovanni Vanroelen (VnGi) 

Lesgever(s) Giovanni Vanroelen (VnGi) 

Opleidingsfase 2ABA_BK 

ECTS-punten 3 Tot.: 84 u KO: 12 u BKV: O 6 u + PC 6 u ZS: 60 u 


Competenties 












1. over een ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.6 

2. over praktische vaardigheden 2.2, 2.3 


4. over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3 

6. over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.6, 6.7 


- begrijpt de definities, formules, stellingen of eigenschappen uit de cursus en weet welke 

nodig/bruikbaar zijn om een “wiskundig probleem in de bouw” (in de ruime zin van het woord) 

schriftelijk op te lossen, WC1, AC2, AWC2, 1.1, 1.2, 3.1 

- kent de verschillende oplossingsmethoden en -strategieën om een “wiskundig probleem in de bouw” 

met al dan niet een verhaalelement aan te pakken, AC1, AWC2, 1.3, 1.6 

- kent de troeven maar ook de beperkingen van het CAS-toestel om het op een verantwoorde manier 

te gebruiken tijdens het oplossingsproces, AWC2, AWC4, 2.2 

- weet hoe hij Fourier-problemen met behulp van MATLAB kan oplossen, WC1, AWC4, 2.2 

- werkt nauwkeurig en volledig door gebruik te maken van correcte notaties in formules en 

berekeningen, het vermelden van alle tussenstappen + voorwaarden en het verklaren van de 

gebruikte symbolen, AC1, AC6, 2.3 

- is bekwaam om bijkomende informatie/voorbeelden over de behandelde onderwerpen in de les 

zelfstandig te (be)studeren met de mogelijkheid van het stellen van vragen, WC1, AC1, AC2, 

AWC4, AC7, 4.1 

- is in staat om een gegeven probleemstelling te analyseren, correct te (her)formuleren in wiskundige 

termen en daarna de opgebouwde kennis creatief te gebruiken om het gestelde probleem 

gestructureerd op te lossen, AC2, AWC4, 4.2, 4.3, 6.1, 6.6 

- controleert kritisch elke tussenstap en het eindresultaat op zijn waarheidsgehalte, AWC1, AC12, 6.7 

Inhoud - Fourieranalyse en toepassingen 

- Inleiding tot vectorcalculus en toepassingen 

- Inleiding tot oplossingstechnieken voor partiële differentiaalvergelijkingen en toepassingen 

Werkvorm Theorie in grote groep (12u), gewone oefeningen in kleine groep (6u), MATLAB-oefeningen in een 

PC-lokaal in kleine groep (6u) 

Studiemateriaal - Cursustekst Wiskunde in de Bouw met oefeningen 

- Extra studiemateriaal gebruikt in de les 

- Cursustekst MATLAB met bijhorende opgaven en MATLAB software 

- Elektronische leeromgeving 

- CAS-rekentoestel TI-Nspire 

Examenvorm 

1 ste examenkans - Permanente evaluatie (PE): computertest MATLAB met gebruik van formularium (25% van de 

punten). Verplichte aanwezigheid op de test! Sanctie bij ongewettigde afwezigheid: ND (Niet 

Deelgenomen) voor het volledige OO. 

- Schriftelijk examen (75% van de punten – mix van theorie en oefeningen) met gebruik van 

formularium (steeds) en TI-Nspire (enkel bij het oefeningendeel). 

2 de examenkans - Schriftelijk examen (75%): idem aan 1 ste examenkans 

- PE: de punten van de 1ste examenkans blijven behouden, tenzij de student(e) beslist (op de dag 

van de 2 de examenkans) om deel te nemen aan de herkansingscomputertest. Dan komen de nieuwe 

PE-punten in de plaats te staan. Overdracht van de PE-punten naar volgend academiejaar is 

niet mogelijk.

FBWIS_1213_VnGi 

OO 

Code 

Wiskunde in de Bouw 

FBWIS 

Algemene visie Wiskunde in de Bouw heeft als hoofddoelstelling de student een aantal wiskundige 

basisvaardigheden bij te brengen in verband met stromingsgedrag in de brede zin van het woord. 

Stromingen van allerlei aard komen in de toepassingen aan bod (vloeistof, warmte, geluid, lucht, 

verkeer, …). Deze cursus is dan ook opgevat als een vakdomein-overschrijdend basisvak voor een 

bouwkundig ingenieur met invalshoeken uit hydraulica, akoestiek, bouwfysica, mobiliteit, … . De 

wiskunde is daarbij een hulpmiddel om de basisconcepten van de stromingsleer te verstaan en te 

kunnen gebruiken. De nadruk ligt daarbij op redeneervaardigheden (begrijpen) en op het toepassen 

van het feitenmateriaal bij het oplossen van concrete problemen. Daarbij maken we ondermeer 

gebruik van software (MATLAB) die wereldwijd in de industrie wordt ingezet voor allerhande 

toepassingen. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Een grondige studie van Wiskunde in de Bouw is enkel mogelijk indien de student voldoende 

wiskundige bagage bezit met betrekking tot integraal- en differentiaalrekenen, vectorrekenen en 

numerieke wiskunde. Daarnaast heeft de student(e) aanleg om de taal van de wiskunde te hanteren, 

beschikt hij/zij over een kritisch redeneervermogen en een creatieve geest om probleemoplossend te 

denken. 

Steunt op: wiskundekennis uit de analyse, kennis uit de mechanica (in verband met arbeid en 

energie) en kennis uit de numerieke wiskunde (in verband met het werken met Matlab) 

Is basis voor: bouwkundige ingenieursvakken zoals bouwfysica, hydraulica, enz. 

De student(e) verwerft voldoende inzicht en vaardigheid om de belangrijkste wiskundige 

begrippen zelfstandig toe te passen, nieuwe informatie te verwerven en te structureren. Kritisch 

reflecteren over het eigen denken en de discipline en het vermogen om probleemoplossend te 

werken, wordt geleerd in de oefeningen. 

De bachelor verwerft een wetenschappelijke basisvorming die nodig is om te komen tot een 

beredeneerde kennis. De fundamenten voor de ontwikkeling van een kritische onderzoeksattitude 

worden in de wetenschapsvakken gelegd waarbij wiskunde een voortrekkersrol vervult. 

Wiskunde in de bouw stelt de toekomstig ingenieur in staat om stromingsfenomenen waarmee hij later 

kan geconfronteerd worden beter te begrijpen. Verder krijgen inzet en zin voor nauwkeurigheid 

bijzondere aandacht wat kan bijdragen tot het aankweken van een gezonde beroepsattitude. Elke 

toekomstige ingenieur zal bovendien op de een of andere manier gebruik maken van de 

mogelijkheden die hem geboden worden door de computer. Het is in die context belangrijk dat hij 

vertrouwd is met de aangepaste wiskundige technieken die in de les aangeleerd worden met de CAS- 

en/of Matlab-software. 



� “Wiskunde in werking (deel 3): functies van meer variabelen toegepast“, M. de Gee, Epsilon 

Uitgaven Utrecht, ISBN 90-5041-000-6 

� “Wiskunde voor het hoger onderwijs 3 (Laplace-transformatie en Fourier-analyse)”, Koolen, 

van Pelt, Pijlgroms, Smeets en Walter, Wolters-Noordhoff, ISBN 90-01-03343-1 

� “Calculus (a complete course)”, Robert A. Adams en Christopher Essex, Pearson Canada 

(Toronto), ISBN 978-0-321-54928-0 (Taal: Engels)

FOCO_BK_1213_CeWe 

OO 

Code 


FOCO_BK 

Coördinator Wesley Ceulemans (CeWe) 

Lesgever(s) Wesley Ceulemans (CeWe), Bram Vandoren (VaBr), Caroline Simon (SiCa), Karine Evers (EvKa) 

Opleidingsfase 2aba_BK 

ECTS-punten 3 Tot.: 90u KO: . BKV: 24u ZS: 66u 


Competenties 












1. een ruime, veelzijdige wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 

1.7; 

2. praktische vaardigheden 2.1, 2.2, 2.3, 2.4; 


4. algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.7, 4.9, 4.11, 4.12, 4.13; 


6.6, 6.7. 

De student: 

- is vertrouwd met de technisch/wetenschappelijke, communicatieve en economische aspecten van projectmatig werken. 1.1, 

1.2, 1.7, WC1 

- kan een project door middel van zelfstudie en teamwork binnen een vooropgesteld kader en tijdsspanne analyseren, creatief 

uitwerken en de besluiten zowel schriftelijk (projectportfolio) als mondeling (vergaderingen, presentaties) rapporteren. 1.1, 1.2, 

1.3, 1.4, 1.5, 1.7, 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6, 4.1, 4.2, 4.3, 4.5, 4.6, 4.7, 6.6, WC1, AWC4, AWC1, AC6, AC2, 

AC7, AC1, AC10, BC8, AC5, BC1, BC9 

- kan in teamverband werken en gedraagt zich professioneel ten opzichte van zijn teamgenoten, medestudenten en docenten. 

4.11, 4.12, BC5 

- is in staat correct informatie te raadplegen, verzamelen en interpreteren en weegt de relevantie van de informatiebronnen af. 

3.5, 6.3, 6.4, 4.13, AC6, BC11, AC2, AC2, AWC1 

- plaatst een probleemstelling in het juiste kader, formuleert de juiste doelstellingen en selecteert de gepaste 

onderzoeksmethodieken voor het opzetten van onderzoek. 6.1, 6.5, 6.6, AC1, AWC2, AWC4 

- is communicatievaardig. 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6, AC6 

- kan een voorbereide PowerPoint-presentatie geven over het project in het Nederlands, Frans en Engels volgens algemeen 

geldende presentatierichtlijnen. 3.2, 3.3, 3.4, 3.6, AC6 


communicatie rekening mee. 3.6, 4.6, 4.12, 4.13, AC6, AC5, BC1, BC11 

- kan kritisch reflecteren over en bijstellen van eigen werk/inbrenging, is zich bewust van de onzekerheden en grenzen van 

kennis en geeft blijk van een ingesteldheid tot levenslang leren. 4.4, 4.9, 6.7, AC7, AWC3, AWC1 

Inhoud Er wordt een wetenschappelijk project binnen de bouwkunde uitgewerkt in groep. Dit staat in het 

teken van een studie in de infrastructuurwerken, nl. in de bruggenbouw. Het project omvat o.a. een 

literatuurstudie van vakwerken en brugsystemen, het ontwerpen van een vakwerkbrug, het 

implementeren van ontwerpsoftware en het maken en testen van het schaalmodel. 

Door te kiezen voor een brede invalshoek komen er veel aspecten aan bod en zullen o.a. volgende 

competenties aangescherpt of ontwikkeld worden: efficiënt opzoeken en kritisch verwerken van 

relevante informatie, analyseren en besluitvorming, teamwork, creativiteit omzetten in de praktijk, 

analyseren van normen en de toepassing ervan op een specifieke opdracht, ontwerpen, schetsen en 

tekenen van een virtuele brugconstructie, implementeren van ontwerpsoftware, testen van een 

constructie, economische consequenties van voorgestelde constructies, opstellen en toepassen van 

SWOT-analyses, presentatie (gedeeltelijk in Engels en Frans) van de teamoplossing alsook van de 

technische informatie hieromtrent. 


Studiemateriaal Het cursusmateriaal met betrekking tot het uit te voeren project wordt via de elektronische 

leeromgeving ter beschikking gesteld. 

Examenvorm 

1 ste examenkans 100% Permanente evaluatie (PE): Beoordeling op basis van het projectportfolio (50%), de 

mondelinge voorstelling van het project (30%) en de procesevaluatie (20%). Verplichte aanwezigheid. 

Sanctie bij ongewettigde afwezigheid: ND (niet deelgenomen) voor het volledige OO. 

2 de examenkans Geen tweede examenkans mogelijk. Overdracht van de PE-punten naar volgend academiejaar is 

niet mogelijk.

FOCO_BK_1213_CeWe 

OO 

Code 


FOCO_BK 

Algemene visie Het basisprincipe van alle bouwkunde-berekeningen is het evenwicht: het evenwicht tussen 

aangrijpende acties (bv. wegbelasting) en weerstandbiedende reacties/krachten (bv. sterkte van de 

brugstructuur). Om dit principe te illustreren wordt gebruik gemaakt van een eenvoudige doch mooie 

toepassing: vakwerkbruggen. Verschillende factoren leiden tot de keuze van deze toepassing. In 

vakwerkstaven treden enkel zuivere normaalkrachten op: de meest eenvoudige belasting van een 

structuur. Studenten hebben bijgevolg weinig voorkennis nodig, maar leren toch op korte termijn 

grootschalige structuren te berekenen volgens de basisprincipes van de sterkteleer, stabiliteitsleer en 

(inter)nationale normen. Studenten zullen werken met verschillende computertoepassingen: AutoCAD 

voor het uittekenen van de schaalmodellen, PowerFrame voor de numerieke controleberekening van 

de vakwerkstructuur, Matlab voor de implementatie van een ontwerptool. Studenten leren informatie 

te verzamelen (uit o.a. normen) en kritisch te vergelijken en toe te passen. Er is een ruime vrijheid in 

ontwerp mogelijk: de studenten krijgen de vrijheid om de geometrie van de vakwerkbruggen aan te 

passen, alsook om de bestemming van de brug te kiezen (voetgangersbrug, spoorwegbrug, wegbrug, 

…). 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 


knie. 

Onderzoek en communicatie is een belangrijke component binnen de ingenieursopleiding. Er zal een 

probleemstelling worden aangereikt die de studenten moeten uitvoeren door toepassing van 

aangeleerde onderzoeksmethodieken. Bovendien worden de communicatieve vaardigheden in Engels 

en Frans verder aangescherpt. Onderzoek en communicatie vormt verder een belangrijke link naar de 

Bachelorproef in 3 aba, de Masterproef (of elk projectmatig vak) en internationale toegepaste 

communicatie 1 en 2 in 3 aba en master. Voor de plaatsing van het vak is bewust gekozen voor 2 

aba, semester 2. De student(e) heeft op dit ogenblik reeds een ruimer algemeen projectwerk 

uitgevoerd en een basis aan communicatieve vaardigheden in Engels en Frans verworven in het 

opleidingsonderdeel FOCO1 in 1 aba en FOCO2 semester 1 in 2 aba en kan door reflectie hierop 

nog heel wat bijleren op projectmatig, technisch-inhoudelijk vlak en op het gebied van anderstalige 

communicatie in FOCO2, semester 2. Bovendien kan de student nu een onderwerp kiezen in het 

kader van zijn afstudeerrichting bouwkunde. 

In dit opleidingsonderdeel komt elke student in aanraking met onderzoek. De student(e) moet een 

probleemstelling analyseren, onderzoeksvraag behandelen en onderzoeksmethoden selecteren om 

zo een aanzet te geven voor het opzetten van onderzoek. 

De opdracht sluit bovendien aan bij de speerpunten van de opleiding Bouwkunde: 

- Duurzaamheid: de studenten zullen de meest optimale vakwerkstructuur moeten ontwerpen, m.a.w. 

met de laagste materiaalkost de grootste brugoverspanning bereiken. Bovendien zijn de praktische 

proeven zo opgevat dat er geen verlies aan testmateriaal plaatsvindt. 

- Mobiliteit: de studenten zullen in de geldende (inter)nationale normen de correcte brugbelasting 

moeten opzoeken, uitgeoefend door mobiele lasten. Een virtuele case wordt opgelegd, met de 

daarbij horende brugoverspanning en konvooilast. 




In het projectportfolio vinden de studenten informatie met betrekking tot de praktische regeling 

(duidelijke omschrijving probleemstelling, doelstellingen, lesmomenten, ...) van het uit te voeren 

project. Dit is beschikbaar op de elektronische leeromgeving en dient tevens als template voor het in 

te dienen projectportfolio.

FWERF1_T_1213_MoRu 

dOO 

Code 

Topografie 

FWERF1_T 

Coördinator Ruth Moors (MoRu) 

Lesgever Ruth Moors (MoRu) 


ECTS-punten 2 Tot.: 60u KO: BKV: 21u (inclusief labo) ZS: 39u 


Competenties 



- over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij gericht kan 

toepassen 1.1, 1.2, 1.7 

- over praktische vaardigheden 2.1, 2.2, 2.3 

- over communicatievaardigheden 3.1, 3.4 

- over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.5, 4.6, 4.7, 4.11, 4.12 

- over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleem gericht en 

projectmatig denken 6.6, 6.7 


- begrijpt de verschillende meetmethodes uit de cursus en weet welke methodes in specifieke 

situaties gebruikt worden, 1.1, 1.2, 1.7, 4.1, WC1, AC2, AC7 

- werkt in groep, 3.4, 4.6, 4.12, AC6, AC5, BC1 

- voert een opmeting uit met behulp van jalons en een pentagoonprisma, 2.1, 2.3, AWC4 

- werkt nauwkeurig met een niveau, een theodoliet, alsook met een totaalstation, 2.1, 2.3, AWC4 

- verwerkt de ingemeten gegevens tot een duidelijk opmetingsplan, 2.2, AWC4 

- zet een rechthoekig gebouw uit op een vlak terrein, 2.1, 2.3, 6.6, AWC4 

- beheerst de topografische methodes en berekeningen en kan deze in de praktijk toepassen, 2.1, 

AWC4 

- stelt een individueel verslag op en respecteert deadlines, 2.2, 3.1, 4.5, 4.7, 4.11, 6.7, AWC4, AC6, 

BC8, BC9, BC5, AWC1 

- heeft kennis en inzicht in de grootschaligere opmetingstechnieken zoals satellietplaatsbepaling en 

de basisprincipes van de fotogrammetrie, 1.1, 1.2, WC1 

Inhoud - meettechnieken: afstandsmetingen, hoogtemetingen, elektronische metingen, 

satellietplaatsbepaling en fotogrammetrie 

- meetmiddelen en meettoestellen: jalons, dubbel pentagoonprisma, meetband, niveau, baak, 

theodoliet, totaalstation (landmeetkundig totaalstation en specifiek voor de bouwkunde) 

- oefeningen: coördinaatberekening, voorwaartse en achterwaartse insnijding 

Werkvorm Gecombineerde lessen van theorie, oefeningen en labo’s in kleine groepen 

Studiemateriaal - Eigen cursustekst, oefeningenbundel en labo-opdrachten 

- Extra studiemateriaal gebruikt in de les en elektronische leeromgeving (zoals recente artikels) 

Examenvorm 

1 ste examenkans - Permanente evaluatie (PE) (65%): inzet tijdens het groepslabo + individuele schriftelijke verslagen 

per labo; verplichte aanwezigheid 

- Schriftelijk examen (35%): oefeningen en theorie 

2 de examenkans - Permanente evaluatie (65%): geen vervangend examen mogelijk, de punten van PE van de eerste 

examenkans blijven behouden. Geen overdracht mogelijk van de PE-punten naar volgend 

academiejaar. 

- Schriftelijk examen: oefeningen en theorie (35%)

FWERF1_T_1213_MoRu 

dOO 

Code 

Topografie 

FWERF1_T 

Algemene visie Topografie is de toegepaste wetenschap die zich bezig houdt met het meten van land, meer precies, 

de onderlinge positie van punten op het aardoppervlak. Het is een onderdeel van de geodesie en richt 

zich op de meetkundige beschrijving van stukken land waarbij het effect van de aardkromming 

planimetrisch kan worden verwaarloosd. Natuurlijk zal de topograaf zich niet puur bezighouden met 

het meten. Hij zal datgene wat hij meet ook moeten benoemen. In die zin is topografie ook het 

inwinnen en verwerken van data tot geo-informatie. 

In de bouwkundige betekenis beslaat het werkveld praktische werkzaamheden die uitgevoerd worden 

op een werf. Het uitzetten van assen en punten en het lezen en begrijpen van opmetingsplannen zijn 

voor bouwkundige ingenieurs van groot belang. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De student(e) beschikt over een creatieve geest om praktisch en probleemoplossend te denken. 

Daarnaast is de student(e) vertrouwd met AutoCAD en wiskunde, zodat de opgemeten resultaten 

kunnen verwerkt worden in de vorm van een opmetingsplan. 

Het deelopleidingsonderdeel “Topografie” (FWERF1_T) maakt samen met het 

deelopleidingsonderdeel “Bouwmanagement 1” (FWERF1_BM1) deel uit van het opleidingsonderdeel 

“De werf van A tot Z 1” (FWERF1). 

- Steunt hoofdzakelijk op wiskundekennis 

- Is een eerste kennismaking met de terreinwerkzaamheden voorafgaandelijk op een werf 

De bachelor verwerft een praktische basisvorming die nodig kan zijn in meerdere 

onderzoeksdomeinen in de bouw. Zo kan de bachelor zelfstandig via opmeting data verzamelen en 

verwerken in zijn onderzoek. 

De meeste bouwkundige ingenieurs worden op het werkveld geconfronteerd met werftoestanden 

waarbij vaak assen van gebouwen dienen uitgezet te worden, fundamenten moeten gelokaliseerd 

worden, controlemetingen dienen te gebeuren. 

In de eerste plaats zal de industrieel ingenieur een landmeter aanstellen om deze opdrachten uit te 

voeren. Als werfleider is het echter van het grootste belang dat men de landmeter niet blindelings 

volgt, maar dat de uitgevoerde werkzaamheden gecontroleerd kunnen worden. Ook typisch aan 

werftoestand is het feit dat vaak (reeds uitgezette) punten verdwijnen. Het is dan aan de ingenieur om 

nauwkeurig en via een correcte meting deze punten terug te lokaliseren. 



� via elektronische leeromgeving worden recente artikels in verband met de topografie ter 

beschikking gesteld 

� J.E. Alberda & J.B. Ebbinge, Inleiding landmeetkunde, Delft (Nederland), VSSD, 2003, pp. 

1-484 (raadpleegbaar in de bibliotheek) 


� verplichte aanwezigheid bij permanente evaluatie 

- Labo “Trimble” met mogelijkheid tot werken met Trimble-meettoestellen

FWERF1_BM1_1213_MiPh 

dOO 

Code 

Bouwmanagement 1 

FWERF1_BM1 

Coördinator Philippe Micheels 

Lesgever(s) MiPh 


ECTS-punten 2 Tot.: 60u KO: BKV: 20u ZS: 40u 


Competenties 












- over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij gericht kan 

toepassen 1.1, 1.2, 1.7 

- over praktische vaardigheden 2.2, 2.3, 2.4 

- over communicatievaardigheden 3.1, 3.2, 3.4 

- over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, 4.5, 4.6, 4.7, 4.11, 4.12 

- kan functioneren in een bedrijfscontext 5.1, 5.3 

- over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleem gericht en 

projectmatig denken 6.1, 6.3, 6.6, 6.7 


- heeft kennis en inzicht in de geldende wetgeving en procedures: 1.1, 1.2, 1.3, 4.1, WC1, AWC2, 

AWC4, AC1, AC2, AC7 

- heeft kennis en inzicht in de factoren die bepalend zijn voor de planning van een project 1.1, 1.2, 

1.3, 4.1, WC1, AWC2, AWC4, AC1, AC2, AC7 

- heeft kennis en inzicht in de factoren die bepalend zijn voor de kostprijs van een project 1.1, 1.2, 1.3, 

4.1, WC1, AWC2, AWC4, AC1, AC2, AC7 

- heeft kennis en inzicht in de factoren die bepalend zijn voor de kwaliteit van een project 1.1, 1.2, 1.3, 

4.1, WC1, AWC2, AWC4, AC1, AC2, AC7 

- werkt in groep, 3.4, 4.6, 4.12, AC6, AC5, BC1 

- voert een opmeting op basis van plannen: 2.2, 2.3, 2.4, 4.2, 4.3, AWC4, AC1, AC10 

- verwerkt de opgemeten gegevens tot een duidelijke meetstaat, 2.2, 2.3, AWC4 

- stelt een individueel verslag op en respecteert deadlines, 2.2, 3.1, 4.5, 4.7, 4.11, 6.7, AWC4, AC6, 

BC8, AC5, BC9, BC5, AWC1 

- is in staat een project aan te besteden en toe te wijzen conform de wettelijke bepalingen: 1.1, 1.2, 

1.3, 2.4, 4.1, WC1, AWC2, AWC4, AC2, AC7 

- is in staat een vordering op te stellen: 1.1, 1.3, 2.2, 2.4, 4.5, 6.3, WC1, AC1, AWC4, BC8, AC2 

- is in staat prijsherzieningen te bepalen 1.1, 1.3, 2.2, 2.4, 4.5, 6.3, WC1, AC1, AWC4, BC8, AC2 

Inhoud - procedure en begroting van overheidsopdrachten voor diensten en aannemingen 

- planning, budget, onderdelen en subsidies van ontwerpen studieopdracht 

- aanbestedingsprocedures 

- nazicht der inschrijvingen van aanbestedingen 

- uitvoering der werken: administratief en technisch dossier, werfopvolging, prijsherzieningen, 

oplevering, enz. 

Werkvorm De theorie wordt uitgelegd aan de hand van concrete voorbeelden en toepassingen met een 

permanente terugkoppeling naar het werkveld. 

Studiemateriaal - Cursus Bouwmanagement 1 

- elektronisch leerplatform 

Examenvorm 

1 ste examenkans De theorie (50%) wordt geëvalueerd via een schriftelijk examen. 

De zelfstudie en oefeningen worden geëvalueerd enerzijds via een schriftelijk examen (20%) en 

anderzijds via permanente evaluatie (30%: indienen van oefeningen en projecten). 

2 de examenkans De theorie (50%) wordt geëvalueerd via een schriftelijk examen. 

De zelfstudie en oefeningen worden geëvalueerd via een schriftelijk examen (20%) en voor de 

permanente evaluatie (30%) wordt er een vervangend examen voorzien.

FWERF1_BM1_1213_MiPh 

dOO 

Code 

Bouwmanagement 1 

FWERF1_BM1 

Algemene visie Het opleidingsonderdeel heeft als doelstelling de studenten kennis van- en inzicht in de verschillende 

stappen die dienen doorlopen te worden in een bouwproject te verschaffen. 

Alle aspecten van het bouwproces gaande van de beslissing tot het realiseren van een project tot en 

met de definitieve oplevering worden behandeld. Hierbij komen telkens de elementen aan bod die van 

invloed kunnen zijn op de doorlooptijd en bijgevolg ook de planning van de respectievelijke fases. 

Dit kunnen zowel technische, economische maar ook wettelijke aspecten zijn. 

De student kan deze aspecten plaatsen en heeft inzicht in de actoren die bepalend zijn voor de 

planning van een project. 

De student heeft inzicht in de verschillende coördinatietaken van zowel piloot- als nevenaannemers 

tijdens uitvoering der werken. 

Tijdens de oefensessies dient de student op basis van plannen een project op te meten. De student is 

in staat zowel de juiste artikels te selecteren, gedetailleerde en samenvattende opmeting te maken, 

aangevuld met een begroting van de kostprijs der werken. 

Aansluitend dient een planning voor de uitvoering der werken voorbereid te worden. 

Ten slotte dient de student een vorderingsstaat voor de uitgevoerde werken op te stellen rekening 

houdend met prijsherzieningen. 

De student heeft hierbij inzicht in de wettelijke randvoorwaarden die gekoppeld zijn aan de 

verschillende meetcodes. 

De oefeningen worden in groepen van maximaal 3 personen voorbereid. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De student is praktisch ingesteld en heeft ruimtelijk inzicht. Hij is in staat plannen van bouwprojecten 

te analyseren en interpreteren en deze te gebruiken als basis voor het opstellen van meetstaten. Hij is 

vertrouwd met Word en Excell. 

Het deelopleidingsonderdeel “Bouwmanagement 1” (FWERF1_BM1) maakt samen met het 

deelopleidingsonderdeel “Topografie” (FWERF1_T) deel uit van het opleidingsonderdeel “De werf van 

A tot Z 1” (FWERF1). 

Dit is een eerste kennismaking met bouwmanagement. Dit opleidingsonderdeel vormt de basis voor 

bouwmanagement 2 in 3aba (FWERF2_BM2). 

Deze cursus heeft als doelstelling de studenten vertrouwd te maken met de concepten en technieken 

planning en calculatie. Elke ingenieur wordt immers in zijn/haar functie geconfronteerd met 

projectmatig werk. Sommigen als projectleider in ontwerpfase, anderen als lid van een projectteam in 

uitvoering, nog anderen als klant of opdrachtgever van een project. Het is dan ook belangrijk te weten 

wat de problematiek is van het managen en uitvoeren van een project, en welke technieken 

gehanteerd worden. In de loop van de cursus zullen deze concepten en technieken aan bod komen. 

De cursus start steeds vanuit reële cases waaraan de theoretische lessen en oefeningensessies 

worden opgebouwd. 

Aan de hand van deze praktijkvoorbeelden wordt de student vertrouwd gemaakt met elementen die 

bepalend kunnen zijn voor de planning en kostprijs van een project. Dit kunnen zowel algemene maar 

ook zeer specifieke of zelfs uitzonderlijke voorwaarden zijn. 


De lessen worden ondersteund met werfbezoeken en het elektronisch leerplatform.

FBMAT_1213_GoJa 

OO 

Code 

Bouwmaterialen 

FBMAT 

Coördinator Jan Goffa (GoJa) 

Lesgever(s) Jan Goffa (GoJa) 


ECTS-punten 5 Tot.:90u KO:24u BKV:24u labo ZS: 92u 


Competenties 






competenties (zie verklarende lijst 






1. een ruime, veelzijdige wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.7; 

3. communicatievaardigheden 3.1; 


6. elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleem-gericht en projectmatig handelen 6.1, 6.4, 6.5, 6.7. 

De student moet tijdens het schriftelijk examen over de theorie blijk geven van kennis en begrip van de toepasbaarheid, 

(karakteristieke) eigenschappen bereiding, transport en verwerking van de diverse bouwmaterialen. 1.1, 1.2, 1.7, 3.1, 4.2, WC1, AWC2, 

AC1, AC6, AWC4 

De student moet tijdens het schriftelijk examen over de oefeningen in staat zijn de nodige randvoorwaarden, principes, know-how .... 

kunnen leveren om tot een juiste en pragmatische oplossing ivm het gekozen bouwmateriaal te komen 1.3, 1.5, 4.2, 4.4, 6.1, 6.4, 6.5, 

6.7, AC1, AC2, AC7, AWC4, AWC1 en dit via het toepassen van wetenschappelijke redeneringen, rekentechnische en wiskundige 

technieken 1.2, 4.3, 4.5, 4.8, WC1, AC1, AWC4, BC8, BC7. De student moet de resultaten hierbij toetsen en kritisch beoordelen. 1.4, 

3.1, AWC1, AC6 

De student moet het doel en het belang van de laboproeven kunnen plaatsen binnen de context van bouwprojecten en eventuele 

ingrepen voorstellen om problemen te verhelpen. 

Inhoud Het doel van het opleidingsonderdeel is de studenten vertrouwd te maken met de beschikbare natuurlijke en 

halffabricaatbouwmaterialen, hun oorsprong of productie, hun mechanische, rheologische, hygro- en 

thermofysische eigenschappen en hun aanwendbaarheid in het kader van bouwkundige projecten 

(infrastructuren, ruwbouw, stabiliteit, ...). Er wordt een overzicht gegeven van de meest gangbare 

constructiematerialen (granulaten, cement, beton, staal, baksteen, hout, grond ...). Tijdens de lessen wordt 

ingegaan op de fysische en mechanische eigenschappen van de materialen en hun verband met de 

microstructuur van het materiaal. Er wordt bestudeerd hoe men deze eigenschappen kan wijzigen door in te 

grijpen in het productieproces. Er wordt ook aandacht besteed aan normen. Zo wordt besproken hoe men tot 

karakteristieke waarden van eigenschappen komt en hoe men dan uiteindelijk tot rekenwaarden komt. 

Werkvorm 


kennisoverdracht (volledige groep): gestructureerde hoorcolleges geïllustreerd met technische 

steekkaarten, catalogi enz. 

labozittingen (in kleine groepen): in teamverband aanmaken en beproeven van een aantal bouwmaterialen 

(zeefanalyses, plasticiteitsproeven, aanmaak beton, sterkteproeven, ...) . 

Cursus Bouwmaterialen : Betontechnologie - Metselwerk - Staal – Hout – Grond 

Elektronisch leerplatform : PPT-presentaties van de hoorcolleges en additionele informaties (EC, WTCB, 

Febelcem, Industria, ...) 

Examenvorm 

1 ste examenkans KO : Schriftelijk examen van de theorie (KO + Labo) met gesloten boek (70%) 

LABO : 30 % : Permanente evaluatie (PE) : De criteria hierbij zijn onder andere de wijze waarop de student 

aanwezig is op de werksessies, de specifieke richtlijnen naleeft, de algemene werkwijze en de vaardigheid 

van uitvoering. Verder wordt regelmatig nagegaan in hoeverre de opgaven voorbereid worden en/of de 

berekeningen en oplossingsmethoden overeenstemmen met de geziene theorie. Tenslotte worden de 

verslagen beoordeeld naar vorm en inhoud. Per ongewettigde afwezigheid in een labosessie of per 

ontbrekend laboverslag wordt 1/5 van de punten voor PE in mindering gebracht. 


70% schriftelijk examen met gesloten boek; 

PE (30%): geen 2° examenkans mogelijk. Overdracht van de PE-punten naar volgend academiejaar is niet 

mogelijk.

FBMAT_1213_GoJa 

OO 

Code 

Bouwmaterialen 

FBMAT 

Algemene visie Dit opleidingsonderdeel behoort tot de algemene basiskennis van een industrieel ingenieur bouwkunde. Hij 

moet de fysische en mechanische eigenschappen van bouwmaterialen kennen en weten hoe men deze 

eigenschappen kan wijzigen door ingrepen in het productieproces. Deze kennis is ook noodzakelijk bij de 

keuze en dimensionering van bouwmaterialen in constructies. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Dit opleidingsonderdeel veronderstelt een elementaire wiskundige kennis (oplossen van stelsels van 

vergelijkingen) en eenvoudige statistiek (natuurlijke verdelingswet van Gauss, standaardafwijkingen, ...) 

De inhoud van dit opleidingsonderdeel is noodzakelijk voor de opleidingsonderdelen dimensionering van 

beton- en steenconstructies, dimensionering van hout- en staalconstructies in het verdere curriculum. 

Het opleidingsonderdeel maakt gebruik van de opgedane kennis in de vakken Analyse en Statistiek. 

De student zal o.a. kennis maken met de nieuwste technieken op gebied van grondsonderingen en in het labo 

dient hij de gegevens kritisch te interpreteren en analyseren. 

De ingenieur gebruikt de basiskennis uit dit opleidingsonderdeel om inzicht te krijgen in de vele facetten van 

het bouwgebeuren, welke hem kunnen oriënteren naar een specialisatie , o.a. via de keuze van stages, 

bachelor- of masterproeven waarbij contacten met het werkveld worden ontwikkeld. 

Aanvullende info 1. Onderwijstaal: Nederlands 

2. Een aantal bedrijfsbezoeken worden geïntegreerd in de lessen. 

3. Aanvullende info: via elektronisch leerplatform

FBSTER1_1213_SchPi 

OO 

Code 

Gevorderde sterkteleer in de bouw 1 

FBSTER1 

Coördinator Pieter Schevenels (SchPi) 

Lesgever(s) Pieter Schevenels (SchPi) 




Competenties 













toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.7 



6. over elementaire onderzoekscompetenties, kan onder begeleiding probleemgericht en 


De student moet tijdens het schriftelijk examen over de theorie zelfstandig een aantal basisbegrippen 

uit de cursus kunnen afleiden en uitleggen. (1.1, 1.2, 1.7, 3.1, 4.2, WC1, AC1, AC6, AWC4) 






Inhoud - Samengestelde doorsneden 

- Cirkel van Mohr – grensspanningscriteria 

- Symmetrie 

- Structuren 

- Kabels 

- Bogen 

- Vakwerken 

- Verplaatsingen van structuren 

- Momentenlijn (herhaling) 

- Integralen van Mohr 

- Hyperstatische systemen met krachtenmethode, o.a. stelling van Pasternak 


modeloefeningen. 

Tijdens de begeleide kennisverwerking (in kleine groep) moet de student zelfstandig de theorie 

toepassen in oefeningen. 

Studiemateriaal Cursus Gevorderde sterkteleer in de bouw P. Schevenels 

Oefeningenbundel P. Schevenels aangevuld met informatie op elektronisch leerplatform 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen van de theorie (25%) en oefeningen (75%) 

2 de examenkans Schriftelijk examen van de theorie (25%) en oefeningen (75%)

FBSTER1_1213_SchPi 

OO 

Code 

Gevorderde sterkteleer in de bouw 1 

FBSTER1 

Algemene visie Tijdens de cursus Gevorderde sterkteleer in de bouw worden de begrippen die behandeld werden in 

de richting-gemeenschappelijke cursus Sterkteleer (STER1) toegepast op specifieke structuren in de 

bouw. In deze cursus wordt de krachtswerking in en de verplaatsing van de meer eenvoudige 

structuren zoals vakwerken, kabels en bogen bestudeerd, terwijl in de vervolgcursus raamwerken aan 

bod komen. Een andere stap die gezet wordt is deze van het oplossen van isostatische systemen 

naar het oplossen van hyperstatische systemen. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De student beheerst de begrippen geïntroduceerd in de richting-gemeenschappelijke cursus 

Sterkteleer (STER1) en kan deze toepassen in praktische problemen. 

Dit opleidingsonderdeel maakt deel uit van de leerlijn Sterkteleer-Toegepaste Mechanica, waarbij de 

student de principes leert kennen om constructies te dimensioneren en verplaatsingen te berekenen. 

Het grondig beheersen van de principes in deze cursus is dan ook noodzakelijk voor de materiaalspecifieke 

vakken waar constructies gedimensioneerd worden (bijv. staal, beton, hout, metselwerk, 

…). 





bouwkundige constructie. Zonder gedetailleerde berekeningen te maken kan de 

ingenieur toch aangeven waar zwakke plekken in een constructie kunnen optreden. 


Aanvullende informatie: via het elektronisch leerplatform

FINLBK_CIV_1213_VaMa 

dOO 

Code 

Inleiding tot civiele constructies 

FINLBK_CIV 

Coördinator Marc Van Moorsel (VaMa) 

Lesgever(s) Marc Van Moorsel (VaMa), Bart Van Zegbroeck (VaBa) 


ECTS-punten 3 Tot.: 90 u KO: 30 u BKV: ZS: 

60u 


Competenties 












1. een ruime, veelzijdige wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.4, 1.5, 1.7; 


4. algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.13; 

6. elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.3, 6.7. 


- kent de wegbeheerders en functionele en geometrische eigenschappen van een weg.. 1.1, 1.2, 1.7, WC1, AWC2 

- kent de opbouw van een weg. 1.1, 1.2, 1.7, WC1, AWC2 

- kan voor een globaal ontwerp van een wegstructuur gebruik maken van meetkundige eigenschappen, lengteprofielen en 

dwarsprofielen.1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 1.7, 4.2, 4.13, WC1, AWC2, AC1, AWC4, AC2, AC1, AC10, BC11 

- heeft het globaal inzicht om een ontwerp te maken van een tracé op basis van grondeigenschappen, het grondverzet, 

hellingen, waterafvoer, comfort van de wegbestuurder, weerstand, stroefheid enz. 1.1, 1.2, 1.4, 1.5, 1.7, 4.1, 4.3, 4.13, WC1, 

AWC2, AC2, AC2, AC7, AWC4, BC11 

- heeft inzicht in diverse waterbouwkundige constructies. 1.1, 1.2, 1.4, 1.5, 1.7, 4.1, 4.2, 4.3, 4.13, WC1, AWC2, AWC1, AC2, 

AC2, AC7, AC1, AC10, AWC4, BC11 

- kan brugsystemen classificeren volgens de verschillende paramaters (draagsystemen, materialen, gebruik,etc.) 1.1, 1.2, 1.4, 

1.5, 1.7, 4.1, 4.2, 4.3, 4.13, WC1, AWC2, AWC1, AC2, AC2, AC7, AC1, AC10, AWC4, BC11 

- heeft een inzicht in de verschillende onderdelen van een brug (onderbouw, bovenbouw, opleggingen,etc.) 1.1, 1.2, 1.4, 1.5, 

1.7, 4.1, 4.2, 4.3, 4.13, WC1, AWC2, AWC1, AC2, AC2, AC7, AC1, AC10, AWC4, BC11 

- kan onder begeleiding hetzij individueel, hetzij in groep informatie verzamelen, vergelijken en kritisch bestuderen en dit 

mondeling en/of schriftelijk weergeven. 1.5, 3.1, 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 6.3, 6.7, AC2, AWC1, AC6, AC7, AWC4, AC7, BC8 

Inhoud Wegenis: 

Het definiëren van een weg aan de hand van een aantal begrippen en eigenschappen. 

Het bepalen van de meetkundige eigenschappen, het grondplan, de lengteprofielen, de 

dwarsprofielen. 

Bepaling van de parameters die doorslaggevend zijn bij het ontwerp van een weg: de 

grondeigenschappen, het grondverzet, hellingen, waterafvoer, comfort van de wegbestuurder, 

weerstand, stroefheid enz. 

De verschillende soorten wegen, zoals cementbetonwegen, asfaltbetonwegen, 

elementenverhardingen worden behandeld (inleidend). 

Bruggenbouw – waterbouw: 

Een globaal overzicht van de waterbouwkundige constructies wordt behandeld: sluizen, stuwdammen, 

stuwen, duikers, kaaimuren, keermuren, dukdalven, oeververdediging enz. 

Er wordt een globaal overzicht gemaakt van de verschillende brugsystemen op basis van de 

morfologische eigenschappen, de materialen (hout, beton, metselwerk, staal, voorgespannen beton), 

de uitvoeringsmethoden, etc. 

Werkvorm Gestructureerde hoorcolleges met veel voorbeelden uit de praktijk staan garant voor de overdracht 

van de theoretische kennis. 

Studiemateriaal - Eigen cursusteksten 

- Extra studiemateriaal (publicaties OCW, wetenschappelijke publicaties, enz.) gebruikt in de les en 

elektronische leeromgeving 

Examenvorm 

1 ste examenkans - Het gedeelte wegenis wordt dmv een schriftelijk examen geëvalueerd (65%) 

- Het gedeelte bruggenbouw – waterbouw wordt dmv een PE-opdracht (permanente evaluatie) 


geëvalueerd. (35%) 

- Het gedeelte wegenis wordt dmv een schriftelijk examen geëvalueerd. (65%) 

- Het gedeelte bruggenbouw – waterbouw wordt dmv een vervangend schriftelijk examen geëvalueerd. 

(35%)

FINLBK_CIV_1213_VaMa 

dOO 

Code 

Inleiding tot civiele constructies 

FINLBK_CIV 

Algemene visie In het onderdeel wegenis wordt de wereldwijde historiek geschetst van de methodes waarmee wegen 

werden en worden gebouwd. Verschillende elementen met betrekking tot wegontwerp komen hierbij 

aan bod. Specifieke aandacht gaat uit naar de geometrie, langsprofiel en dwarsprofiel van de weg. 

Ook wordt er steeds een kadering binnen het verloop van een infrastructuurproject gedaan. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

In het onderdeel bruggenbouw - waterbouw wordt de wereldwijde historiek geschetst van 

de methodes waarmee bruggen, tunnels en kademuren werden en worden gebouwd. Hierbij wordt de 

focus gelegd op het voortschrijdende inzicht omtrent het statische en dynamische structuurgedrag 

alsook het beter begrip omtrent de grond/structuur interactie. In deze historiek wordt bijkomend de 

relatie gelegd met de verbetering/verandering van de beschikbare bouwmaterialen. 

De student dient in staat te zijn de basisprincipes van de verschillende bouwmethoden en 

structuurtypes omtrent bruggen, tunnels en kademuren te kunnen reproduceren alsook de link te 

leggen naar de onderliggende sterkteleer principes en het materiaalgedrag. 

De student(e) is vertrouwd met de belangrijkste concepten van de sterkteleer. 

Het deelopleidingsonderdeel “Inleiding tot civiele constructies” (FINLBK_CIV) maakt samen met het 

deelopleidingsonderdeel “Inleiding tot de constructie van gebouwen” (FINLBK_GEB) deel uit van het 

opleidingsonderdeel “Inleiding tot de bouwkunde” (FINLBK). 

Inleiding tot civiele constructies geeft een inleiding in het wegenisontwerp en 

bruggenbouw/waterbouw. Deze inleiding dient als basis voor de opleidingsonderdelen 

Wegontwerp/wegergonomie 1 en 2 (, bruggen- en waterbouw. Binnen deze opleidingsonderdelen 

zullen een aantal begrippen diepgaander worden onderzocht/toegepast. 

De student zal adhv nationale en internationale wetenschappelijke publicaties op de hoogte blijven 

van de innovatieve vooruitgang binnen de wegenbouwkunde. 

Tijdens de lessen zullen verschillende werfbezoeken en excursies worden gepland om zo de 

uitwerking van de theoretische kennis te aanschouwen. 


Aanvullende informatie: via elektronisch leerplatform

FINLBK_GEB_1213_VaBr 

dOO 

Code 

Inleiding tot de constructie van gebouwen 

FINLBK_GEB 

Coördinator Bram Vandoren (VaBr) 

Lesgever(s) Bram Vandoren (VaBr) 


ECTS-punten 3 Tot.: 90 u KO: 30 u BKV: ZS: 

60u 


Competenties 












1. over een ruime veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 

1.2, 1.3, 1.4, 1.5,1.6, 1.7 

2. over praktische vaardigheden 2.4 


4. over algemene beroepsattitudes 4.1 4.2, 4.3, 4.5, 4.7, 4.11, 4.12, 4.13 

6. over elementaire onderzoekscompetenties, kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 

6.4, 6.5, 6.7 


- begrijpt de theorie, methodes en technieken en kan deze toepassen op een voorbeeld uit de praktijk of een 

ontwerpvraagstuk 1.1, 1.2, 1.3,1.4,6.5, WC1, AWC4, AWC1, AWC2 

- kan de opgedane kennis vakoverschrijdend toepassen door gekende systemen om te zetten naar 

staafwerkmodellen als basis voor de sterkteleer of door een materiaalkeuze te maken bij een bepaalde 

constructievorm 1.3,1.6, AWC4 

- moet rekening kunnen houden met de hedendaagse Europese, Belgische en internationale normering bij het 

uitwerken/analyseren van een ontwerp 1.7,2.4,4.13, AWC4, BC11 

- kan mondeling met een correcte attitude zijn keuzes, inzichten en redeneringen verdedigen 3.2,4.2,4.7,4.12, AC6, 

AC1, AC10, AC5, BC9 

- begrijpt teksten/slides die in een vreemde taal worden gegeven 3.5, AC6 

- kan schriftelijk gestructureerd en zelfstandig zijn antwoorden formuleren in een opgegeven tijdsduur 4.3,4.5,4.11, 

AWC4, BC8, BC5 

- heeft inzicht in een probleemstelling en kan hier relevante informatie over verwerken 4.1,6.4,6.5, AC2, AC7, AWC1, 

AWC2 

- kan een kritisch oordeel vellen over de aangereikte methoden en kan deze met elkaar aftoetsen 1.4,1.5,6.1,6.5,6.7, 

AWC1, AC2, AC1, AWC2 

Inhoud De cursus bestaat uit 2 grote delen: 

Deel 1: Basisprincipes voor het kiezen van materialen en vormgeven van een draagstructuur: 

algemene stabiliteitsaspecten, constructietypologieën, de verschillende constructiematerialen en hun 

geëigende constructievormen. 

Deel 2: Basisprincipes voor het ontwerpen van een gebouwschil en basisprincipes voor het ontwerpen 

van actieve systemen: prestatie-eisen inclusief brandveiligheid, hygrothermische aspecten, 

akoestische aspecten. 

Werkvorm Gestructureerde hoorcolleges met veel voorbeelden uit de praktijk staan garant voor de overdracht 

van de theoretische kennis. Dit wordt aangevuld met een permanent geëvalueerd groepswerk 

handelend over het ontwerp van de gebouwschil. 

Studiemateriaal Up-to-date studiemateriaal (slides, wetenschappelijke publicaties, enz.) in de les en elektronische 

leeromgeving. 

Examenvorm 

1 ste examenkans Permanente evaluatie (20%) van het groepswerk. Schriftelijk examen van de theorie (40%) en 

mondeling examen adhv een inzichtsvraag (40%). 

2 de examenkans Schriftelijk examen van de theorie (40%) en mondeling examen adhv een inzichtsvraag (40%). De 

punten van de PE-opdracht uit eerste zittijd worden overgenomen; er wordt hiervoor geen vervangend 

examen voorzien. De punten van PE kunnen niet overgedragen worden naar volgend academiejaar.

FINLBK_GEB_1213_VaBr 

dOO 

Code 

Inleiding tot de constructie van gebouwen 

FINLBK_GEB 

Algemene visie De cursus wil de studenten inzicht verschaffen in de bouwtechnische mogelijkheden en 

randvoorwaarden voor een gegeven ontwerpopgave. De wederzijdse verbanden tussen 

architectonische uitgangspunten, bouwtechnische en de fysische aspecten van het bouwen staan 

hierbij centraal. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De student is vertrouwd met de basisconcepten van de sterkteleer. 

Het deelopleidingsonderdeel “Inleiding tot de constructie van gebouwen” (FINLBK_GEB) maakt 

samen met het deelopleidingsonderdeel “Inleiding tot civiele constructies” (FINLBK_CIV) deel uit van 

het opleidingsonderdeel “Inleiding tot de bouwkunde” (FINLBK). 

Dit deelopleidingsonderdeel geeft een inleiding tot de constructie van gebouwen. Deze inleiding dient 

als basis voor de opleidingsonderdelen Duurzaam bouwen I en II. Binnen deze opleidingsonderdelen 

zullen een aantal begrippen diepgaander worden onderzocht/toegepast. 

De student zal a.d.h.v. internationale en nationale wetenschappelijke publicaties op de hoogte blijven 

van de innovatieve vooruitgang binnen de bouwkunde. 

Door gebruik te maken van bestaande gebouwen als uitgangspunt van de lessen zal de student een 

heel nauwe relatie krijgen met het werkveld. Tijdens de lessen zullen ook verschillende werfbezoeken 

en excursies worden gepland om zo de uitwerking van de theoretische kennis te aanschouwen. 


De lessen worden ondersteund door gastcolleges, excursies, werfbezoeken en het elektronisch 

leerplatform.

FANAL1L_1213_PeAd 

dOO 

Code 

Analytische Chemie Lab 

FANAL1L 


Lesgever(s) Adèle Peeters (PeAd), Sonja Schreurs (ScSo) 

Opleidingsfase 2ABA-MI 



Competenties 











De student beschikt: 

- over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij 

gericht kan toepassen AC1/AC2/AWC1/AWC4/AC2;1.2/1.3/1.5/1.6 

- over praktische vaardigheden AWC4;2.1/2.3/2.4 

- over communicatievaardigheden AC6;3.1 

- over algemene beroepsattitudes AC5/AWC4/BC1/BC7/BC8;4.3/4.5/4.6/4.8/4.11 

- over elementaire onderzoekscompetenties en kan begeleid projectmatig denken 

AC1/AWC1/AWC4;6.1, 6.5, 6.7 

- Nauwkeurig, volledig en kritisch leren observeren en deze waarnemingen op een juiste manier 

leren noteren in een labschrift AC1/AC2;1.2/1.3/6.1 

- Op een verantwoorde wijze met scheikundige producten omgaan, d.w.z. milieubewust én 

volgens de veiligheidsvoorschriften AC2/BC2/BC7;2.4/4.8 

- Uitgaande van een niet gedetailleerd uitgeschreven recept en met behulp van informatie uit het 

inleidend lab een synthese zelfstandig en binnen de voorziene tijd kunnen uitvoeren 

AC1/AC2/BC2/AWC4;1.3/2.1/2.3/4.1 

- Een verband kunnen leggen tussen de in de theorie geziene reacties en de uit te voeren proeven 

AWC1/AWC4/BC2/BC3;1.5/1.6/6.5 

- De nodige apparatuur en glaswerk voor het uitvoeren van de proeven op een veilige manier 

kunnen opstellen en gebruiken AC2/BC7;2.1/4.8 

- Enkele eigenschappen van een aantal anorganische verbindingen kunnen nagaan en het 

resultaat in chemische taal kunnen omzetten AC1/AC2/BC2;1.3/3.5 

- Een kwantitatieve analyse zelfstandig, analytisch zuiver en nauwkeurig kunnen uitvoeren 

AC1/AC2/BC2/BC7;2.1/2.3/4.3/4.5 

- Waarnemingen en interpretaties op een duidelijke en verantwoorde manier kunnen rapporteren 

en daaruit een consequent besluit formuleren AC6/AWC1/BC1;3.1/6.7 

Inhoud - Redoxtitratie 

- Complexometrische titratie 

- Gravimetrische titratie 

Werkvorm Practicum 

Studiemateriaal Handleiding bij het practicum samengesteld door de meewerkende docenten (cursusdienst) 

Examenvorm 

1 ste examenkans Permanente evaluatie (voorbereiding, uitvoering, resultaten, verslag).aanwezigheid verplicht 

Per dag dat een verslag te laat wordt ingeleverd, wordt het bekomen resultaat met 10 % verminderd, 

tenzij uitzonderlijke omstandigheden kunnen ingeroepen worden. 

2 de examenkans Geen tweede examenkans: de punten van de eerste examenkans blijven behouden 

Mogelijkheid tot tweede examenkans bij ongewettigde afwezigheid, indien de student aan minimaal 2/3 

van de labzittingen deelnam. 

Overdracht van labcijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als 10/20 behaald werd.

FANAL1L_1213_PeAd 

dOO 

Code 

Analytische Chemie Lab 

FANAL1L 

Algemene visie Theoretische begrippen, enkel toegepast in de oefeningen, zullen door de student nu praktisch 

uitgevoerd worden. De practica bestaan uit het aanleren van praktische basisvaardigheden zoals 

analytisch zuiver werken met zin voor nauwkeurigheid. 

Door het zelfstandig uitvoeren van aanvankelijk eenvoudige opdrachten uit het vakgebied analytische 

chemie verwerft de student inzicht en vaardigheden. 

. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Verwachte voorkennis : basischemie (1+2 ABA) 

Het labo sluit aan bij het vak ANAL1_1 en maakt de student vertrouwd met kwantitatieve analyses uit 

het vakgebied van de Analytische Chemie met name diverse volumetrische, en gravimetrische 

analyses. 

Het vak ANAL1L legt een chemisch wetenschappelijke basis met voldoende diepgang om aan de 

hand van redeneervaardigheden te worden toegepast bij het oplossen van eenvoudige concrete 

problemen uit de analytische chemie. De schriftelijke rapportering geeft de student de mogelijkheid 

tot kritische zelfreflectie en zelfevaluatie. 

Naast vakspecifieke competenties komen ook competenties uit het werkveld aan bod: 

Veiligheid: De student leert om de nodige veiligheidsvoorschriften op te zoeken, deze voorschriften te 

interpreteren, zelf veiligheidsvoorschriften te formuleren en er zich aan te houden. Daarnaast is hij/zij 

mee verantwoordelijk voor de veiligheid van andere groepsleden. 

Milieu: De student wordt bewust gemaakt van afvalbeheer, zoals gescheiden afvoer van diverse 

klassen van gebruikte producten. 

Sociale competenties: De studenten werken samen in kleine groepjes en ze worden gestimuleerd tot 

overleg om hun experimenten binnen de tijd af te werken. 



� Chemiekaarten en opzoekwerk (mediatheek) 

� Quantitative inorganic analysis Arthur I. Vogel 

- De student kan na dit practicum een protocol praktisch, milieubewust en veilig uitvoeren met zin 

voor nauwkeurigheid en reproduceerbaarheid. Het zelfstandig uitvoeren van experimenten en het 

verzamelen van data binnen een bepaald tijdsbestek stimuleert de student tot zelfwerkzaamheid, 

timemanagement en tot een grote verantwoordelijkheidszin (veiligheid)

FOCOMI_1213_VaKe 

OO 

Code 

O&C2 project MI 

FOCO_MI 

Coördinator Kenny Vanreppelen (VaKe) 

Lesgever(s) Kenny Vanreppelen (VaKe), Elise Mues (MuEl), Hannelore Dierickx (DiHa), Caroline Simon (SiCa), 

Karine Evers (EvKa) 

Opleidingsfase 2ABA-MI 



Competenties 











De student: 

� 1. een ruime, veelzijdige wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 

1.5, 1.7; 

� 2. praktische vaardigheden 2.1, 2.2, 2.3, 2.4 

� 3. communicatievaardigheden 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6; 

� 4. algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.7, 4.9, 4.11, 4.12, 4.13; 

� 6. elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.3, 6.4, 

6.5, 6.6, 6.7. 

De student: 

� - is vertrouwd met de technisch/wetenschappelijke, communicatieve en economische aspecten van projectmatig werken. 1.1, 

1.2, 1.7; WC1, AC1,AWC13 

� - kan een project door middel van zelfstudie en teamwork binnen een vooropgesteld kader en tijdsspanne analyseren, 

creatief uitwerken en de besluiten zowel schriftelijk (projectportfolio, paper) als mondeling (vergaderingen, presentaties) 

rapporteren. 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.7, 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6, 4.1, 4.2, 4.3, 4.5, 4.6, 4.7, 6.6; WC1, 

AC1, AC2, AWC4,AWC1, AC6,AC7, AC12, BC8, AC5, BC1, BC9, AWC11 

� - kan in teamverband werken en gedraagt zich professioneel ten opzichte van zijn teamgenoten, medestudenten, docenten 

en externen. 4.11, 4.12; BC5 

� - is in staat correct informatie te raadplegen, verzamelen en interpreteren en weegt de relevantie van de informatiebronnen 

af. 3.5, 6.3, 6.4, 4.13; AC6, AC2, AC2AWC1, BC11 

� - plaatst een probleemstelling in het juiste kader, formuleert de juiste doelstellingen en selecteert de gepaste 

onderzoeksmethodieken voor het opzetten van onderzoek. 6.1, 6.5, 6.6; AC1, AWC4, AWC11 

� - is communicatievaardig. 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6; AC6 

� -kan een voorbereide PowerPoint-presentatie geven over het project in het Nederlands, Frans en Engels volgens algemeen 

geldende presentatierichtlijnen. 3.2, 3.3, 3.4, 3.6 AC6 

� - toont interesse en respect voor andere culturen, staat open voor andere standpunten en meningen en houdt hier in zijn 

communicatie rekening mee. 3.6, 4.6, 4.12, 4.13; AC6, AC5, BC1, BC11 

� - kan kritisch reflecteren over en bijstellen van eigen werk/inbrenging, is zich bewust van de onzekerheden en grenzen van 

kennis en geeft blijk van een ingesteldheid tot levenslang leren. 4.4, 4.9, 6.7; AC7, AWC3, AC12, AWC1, AC12 

Inhoud De afstudeerrichting Nucleaire technologie optie Mi biedt vele perspectieven in diverse domeinen 

zoals afvalverwerking, milieutechnieken, radiochemie, .... Voor het project hebben we geopteerd voor 

een studie van het mondiale energieprobleem meer bepaald het zoeken naar duurzame energie. 

Door te kiezen voor een brede invalshoek zullen diverse competenties aangescherpt of ontwikkeld 

worden: 

� Literatuurstudie 

� Analyseren, toepassen van normen en besluitvorming en dit presenteren. 

� Teamwork; samenwerking en verdeling van taken. 

� Creativiteit omzetten in de praktijk, Ontwerpen en uitvoeren van chemische experimenten. 

� Contacten leggen met de industrie. 

� Economisch inzicht op voorgestelde constructies. 

� Opstellen en toepassen van SWOT-analyse. 


Studiemateriaal Het cursusmateriaal met betrekking tot het uit te voeren project wordt via de leeromgeving ter 

beschikking gesteld. 

Examenvorm 

1 ste examenkans 100% PE (50% projectportfolio, 30% voorstelling project, 20% procesevaluatie). Ongewettigde afwezigheid 

op één of meerdere evaluatiemomenten leidt onherroepelijk tot ND (= niet deelgenomen), waardoor 

de student pas het volgende academiejaar kan slagen voor dit opleidingsonderdeel. 

2 de examenkans Geen tweede examenkans mogelijk

FOCOMI_1213_VaKe 

OO 

Code 




curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

O&C2 project MI 

FOCO_MI 

Gedurende het wetenschappelijk project werken de studenten onder begeleiding aan een opdracht. 

Het thema van de opdracht wordt zo gekozen dat er een brug ontstaat tussen de fundamentele 

wetenschappen als fysica, mechanica en chemie en de technische wereld, waarin de student 

geconfronteerd wordt met problemen die opgelost kunnen worden met behulp van deze 

wetenschappen. In het OO zullen de studenten confronteert worden met een van de grootste milieu 

en industriële problemen waar men op dit moment mee geconfronteerd wordt namelijk.: de mondiale 

energieproblematiek en de milieu-impact van het huidige energielandschap. Door de combinatie van 

literatuur, experimenten en algemene sessies verwerft de student een ruimer overzicht van de 

afgebakende gedoceerde fundamentele wetenschappen. 


knie. 

Onderzoek en communicatie is een belangrijke component binnen de ingenieursopleiding. Er zal een 

probleemstelling worden aangereikt die de studenten moeten uitvoeren door toepassing van 

aangeleerde onderzoeksmethodieken. Bovendien worden de communicatieve vaardigheden in Engels 

en Frans verder aangescherpt. Onderzoek en communicatie vormt verder een belangrijke link naar de 

Bachelorproef in 3 aba, de Masterproef (of elk projectmatig vak) en internationale toegepaste 

communicatie 1 en 2 in 3aba en master. Voor de plaatsing van het vak is bewust gekozen voor 2 aba, 

semester 2. De student(e) heeft op dit ogenblik reeds een ruimer algemeen projectwerk uitgevoerd 

en een basis aan communicatieve vaardigheden in Engels en Frans verworven in het 

opleidingsonderdeel FOCO1 in 1aba en FOCO2 semester 1 in 2aba en kan door reflectie hierop nog 

heel wat bijleren op projectmatig, technisch-inhoudelijk vlak en op het gebied van anderstalige 

communicatie in FOCO2, semester 2. Bovendien kan de student nu een onderwerp kiezen in het 

kader van zijn afstudeerrichting Nucleaire Technologie. 

In het opleidingsonderdeel worden op regelmatige basis resultaten van het onderzoek, die gerelateerd 

zijn aan de opleiding gepresenteerd. 




� In het projectportfolio vinden de studenten informatie met betrekking tot de praktische regeling 


project.

FING_NU_1213_LeSt 

OO 

Code 

Introductie in nucleaire ingenieurswetenschappen 

FING_NU 

Coördinator Steven Lelie (LeSt) 

Lesgever(s) Steven Lelie (LeSt) , Luc Lievens (LiLu) 

Opleidingsfase 2ABA Nu en Mi 



Competenties 











De student: 

1. beschikt over vakdisciplinaire vaardigheden: kennis, toepassing en inzicht. 1.1,1.2,1.4,1.5,1.6 

2. beschikt over algemene beroepscompetenties: algemene praktische vaardigheden, 

nauwkeurigheid, communicatievaardigheden, vaardigheden in bedrijfs- en veiligheidsaspecten en 

algemene beroepsattitudes 2.1,2.2,2.3,2.4,2.5 

3. beschikt over elementaire onderzoekscompetenties, en kan onder begeleiding probleemgericht en 

projectmatig werken 3.2,3.6,3.7 

4. bezit vakdisciplinaire basisvaardigheden in de nucleaire technologie 4.1, 4.4, 4.5 


� De elementaire begrippen definiëren 

� Theoretische afleidingen van formules zelfstandig uitvoeren 

� Theoretische kennis in eigen woorden formuleren en achtergronden verklaren 

� Relaties leggen tussen de verschillende leerstofonderdelen binnen het OO, met andere OO 

(chemie, fysica,…), tussen nucleaire toepassingen en de achterliggende theorieën,… en 

gedetailleerd of samengevat formuleren 

� Specifieke topics in detail uitleggen op een gestructureerde manier zowel schriftelijk als 

mondeling 

� Theoretische achtergrondkennis transfereren naar concrete voorbeelden 

Met behulp van deze beoordelingscriteria worden de competenties 1.1, 1.2, 1.4, 1.5, 1.6,1.7, 2.3, 3.6, 

3.7 en 4.1 beoordeeld 

� De theoretische kennis vertalen naar de praktijk in specifieke labo-opdrachten 

� Op een nauwkeurige, veilige manier de labo-opdrachten uitvoeren individueel en in team 

� De resultaten van uitgevoerde labo-opdrachten op een wetenschappelijke en 

gestructureerde manier rapporteren, kritisch evalueren en interpreteren. 

Met deze beoordelingscriteria worden de competenties 2.1,2.2, 2.3,2.4,3.6,3.7,4.4,4.5 beoordeeld. 

Inhoud Kennisoverdracht : 

Hoofdstuk 1 : eIementaire begrippen 

Hoofdstuk 2 : massa - E relaties 

Hoofdstuk 3 : radioactiviteit 

Hoofdstuk 4 : natuurlijke en artificiële radioactiviteit 

Hoofdstuk 5 : inleiding tot de stralingsbescherming 

Hoofdstuk 6 : radioactiviteit in industrie en maatschappij 

Labo aansluitend bij de geziene leerstof 

Werkvorm Interactief college met oefeningen 

Labo’s 

Studiemateriaal Eigen samengestelde cursus door Sonja Schreurs en Steven Lelie 

Handleiding Labotekst samengesteld door Luc Lievens 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen (maximum 4 uur) (80%), labo (20% PE). Verplichte aanwezigheid vereist. 

2 de examenkans Schriftelijk examen (maximum 4 uur) (80%), geen vervangend examen voor PE. De punten van de 

1ste examenkans blijven behouden. Overdracht van het labcijfer naar volgend academiejaar is 

mogelijk als minstens 10/20 werd behaald.

FING_NU_1213_LeSt 

OO 

Code 

Introductie in nucleaire ingenieurswetenschappen 

FING_NU 

Algemene visie In deze cursus maakt de student kennis met de basisbegrippen uit de radiochemie – stralingsfysica 

en stralingsbescherming. Diverse theoretische, praktische en wetenschappelijke toepassingen in het 

vervolgstudietraject en het latere beroepsleven zijn gebaseerd op inzichten in het 

opleidingsonderdeel. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

FING_NU steunt op de kennis verworven in de opleidingsonderdelen chemie (FCHE1_1, 

FCHE1_2,FCHE2), fysica (FFYS1,FFYS2) en wiskunde (FWIS1_1,FWIS1_2). 

FING_NU is een typisch basisvak voor de opleiding tot industrieel ingenieur nucleaire technologie. 


op andere opleidingsonderdelen in de verdere jaren, ondermeer radiochemie, kernfysica, 

stralingsbescherming, nucleaire meettechniek…. Het biedt een fundamentele basis geboden voor een 

goed verloop van de volgende studiejaren. 

Het opleidingsonderdeel legt een wetenschappelijke basis met voldoende diepgang om aan de hand 

van redeneervaardigheden te worden toegepast bij het oplossen van eenvoudige concrete problemen 

uit de radiochemie, kernfysica en stralingsbescherming. 

Naast vakspecifieke competenties komen ook andere competenties aan bod die in een latere fase in 

het werkveld van nut kunnen zijn. 

Persoonsgebonden competenties zoals inzet en doorzettingsvermogen. 

Cognitieve competenties zoals analytisch vermogen, creativiteit, abstractievermogen en 

probleemoplossend vermogen. 

De link naar het werkveld en naar concrete toepassingen wordt gelegd door deelname van de 

studenten aan bv een themadag, symposium of gastsprekersessie. 


� Aanbevolen literatuur: 

- Physics for radiation protection: A handbook, 2 nd edition; James E martin (2006) 

- Radiochemistry and nuclear chemistry 3 rd edition; Gregiry Chopin (2000)

FINGMI_A_1213_VeIn 

dOO 

Code 

Introductie in ingenieurstechnieken - milieu 

FINGMI_A 

Coördinator Inge Velghe (VeIn) 

Lesgever(s) 

Opleidingsfase 2ABA MI,NU, VT 



Competenties 











De student: 

� beschikt over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij gericht kan toepassen 1.1, 

1.2, 1.3, 1.5, 1.6, 1.7 

� beschikt over communicatievaardigheden 3.1, 3.2, 3.4, 3.5 

� beschikt over algemene beroepsattitudes 4.2, 4.3 

� beschikt over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 

6.4, 6.7 


� definitie van milieu en het maatschappelijk belang van milieu weergeven WC1, AC1, AC2, AC3, AWC1, 1.1, 1.5, 1.7, 3.1, 3.2 

� bodemopbouw en processen weergeven, en het verband leggen tussen bodemeigenschappen en bodemopbouw WC1, AC1, 

AC2, AC3, AWC1, 1.1, 1.5, 1.7, 3.1, 3.2, 3.4 

� de productie en voorkomen van verschillende types afval weergeven WC1, AC1, AC2, AC3, AWC1, 1.1, 1.7, 3.1, 3.2, 3.4 

� de stabiliteit en mobiliteit van organische biociden weergeven, en een verband leggen met ecotoxicologische studies WC1, 

AC1, AC2, AC3, AWC1, AC4, AC6, 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 1.6, 1.7, 3.1, 3.2, 3.4, 3.5, 4.2, 4.3, 6.1, 6.4, 6.7 

� fysische en chemische eigenschappen van water weergeven, evenals het voorkomen van gassen en organisch materiaal in 

water WC1, AC1, AC2, AWC1, 1.1, 1.5, 1.7 

� het gedrag van metalen in water uit leggen, evenals het toxisch effect op het milieu WC1, AC1, AC2, AC3, AWC1, AC4, 

AC6, 1.1, 1.5, 1.7, 3.1, 3.2, 3.4, 3.5, 4.2, 4.3, 6.1, 6.4, 6.7 

� het belang van colloïden bij verwijdering van polluenten uit water verklaren WC1, AC1, AC2, AC3, AWC1, AC6, 1.1, 1.2, 

1.3, 1.5, 1.6, 1.7, 3.1, 3.2, 3.4, 3.5, 6.1, 6.4, 6.7 

� heeft kennis van water-kwaliteitsrichlijnen en bio-accumulatie WC1, AC1, AC2, AWC1, 1.1, 1.5, 1.7 

Inhoud Introductie in ingenieurstecnieken is opgebouwd uit: 

� Een introductie van milieubewustzijn (plaatsen milieu in zijn geheel, belang milieu in de maatschappij, 

ecosystemen) 

� 2 verschillende ecosystemen, bodem en water, worden in detail uitgewerkt: 

1) bodem 

- bodemvorming 

- bodemeigenschappen 

- bepaalde thema's: nutrientuitloging, verzuring, verzilting, metaalcontaminatie 

- chemie van vast afval 

- organische biociden 

2) water 

- eenheden en eigenschappen 

- gassen in water 

- organisch materiaal 

- metalen en semi-metalen 

- milieuchemie van colloïden en oppervlakte 

- waterpollutie 

Werkvorm Kennisoverdracht via hoorcolleges. 

Kennisverwerking via oefeningen, bespreking artikels 

Studiemateriaal Handboek Environmental chemistry, a global perspective. Gary W. VanLoon, Stephen W. Duffy 

Toledo: Ondersteuning van de theorie en de praktijk a.d.h.v. ppt slides 

Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen (100%) (maximum 4 uur) 

2 de examenkans Schriftelijk examen (100%) (maximum 4 uur)

FINGMI_A_1213_VeIn 

Algemene visie 'Introductie in ingenieurstechnieken milieu' als wetenschappelijke discipline behoort in het kader van de 

algemene, wetenschappelijke en technische vorming tot de opleiding van elke ingenieur in de milieutecnologie, 

nucleaire technieken en verpakkingstechnologie. Diverse theoretische, praktische en wetenschappelijke 

toepassingen in het vervolgstudietraject en het latere beroepsleven zijn gebaseerd op inzichten in de 'Introductie 

in ingenieurstechnieken milieu'. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

FINGMI steunt op de kennis verworven in FCHE1_1, FCHE1_2 en FCHE2. 

FINGMI maakt gebruik van FCHE1_1, FCHE1_2 in 1 aba en FCHE2 in 2 aba. 

FINGMI is basis voor: Milieuproblematiek in 3 aba en Afvalpreventie en –verwerking in Master VT 

Onderzoeksgerelateerde artikels, onderwerpen zullen besproken worden 

Concrete thema's o.a. Afval, metaalcontaminatie, ...met relatie met een specifiek werkveld zullen besproken 

worden. 

Aanvullende info � Onderwijstaal: Nederlands

FINGMI_Mi_1213_Veln 

dOO 

Code 

introductie in ingenieurstechnieken- milieu 

FINGMI_Mi 

Coördinator Inge Velghe (VeIn) 

Lesgever(s) 

Opleidingsfase 2ABA NU,MI 

ECTS-punten 1 Tot.: 28u KO: 0u BKV: L 9u ZS: 19u 


Competenties 











De student: 

� beschikt over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij 

gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.7 

� beschikt over praktische vaardigheden 2.1, 2.3 

� beschikt over communicatievaardigheden 3.1, 3.2 

� beschikt over algemene beroepsattitudes 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.8 

� beschikt over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en 



� op een nauwkeurige, veilige en milieubewuste manier omgaan met chemische stoffen in het labo 

WC1, BC1, BC8, 1.1, 2.3, 4.3, 4.8 

� enkele adsorptiestudies met bijhorende metingen op een correcte wijze voorbereiden en uitvoeren, 

zelfstandigheid in combinatie met teamwerk staan hierbij centraal WC1, AC1, AC2, AWC4, AC6, 

BC1, BC8, 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.7, 2.1, 2.3, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.8, 6.1, 6.2, 6.4, 6.7 

� de analyseresultaten correct interpreteren en op een wetenschappelijke en gestructureerde manier 

zowel schriftelijk als mondeling rapporteren WC1, AC1, AC2, AWC1, AWC4, AC6, 1.1, 1.2, 1.3, 

1.4, 1.5, 1.7, 3.1, 3.2, 6.1, 6.2, 6.4, 6.7 

Inhoud Rond het onderwerp 'milieuchemie van colloiden en oppervlakte' zal een aansluitende labosessie 

volgen. 

Werkvorm 

Kennisverwerking via PE (labo) 

Studiemateriaal Handleiding labo FINGMI_MI 

Examenvorm 

1 ste examenkans PE 100% , geen vervangend examen mogelijk 

2 de examenkans geen

FINGMI_Mi_1213_Veln 

dOO 

Code 

introductie in ingenieurstechnieken- milieu 

FINGMI_Mi 

Algemene visie 'Introductie in ingenieurstechnieken milieu, Mi' als wetenschappelijke discipline behoort in het kader 

van de algemene, wetenschappelijke en technische vorming tot de opleiding van elke ingenieur in de 

milieutecnologie en verpakkingstechnologie. Diverse theoretische, praktische en wetenschappelijke 

toepassingen in het vervolgstudietraject en het latere beroepsleven zijn gebaseerd op inzichten in de 

'Introductie in ingenieurstechnieken milieu'. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

FINGMI_Mi steunt op de kennis verworven in FINGMI_A 

FINGMI_Mi steunt op de kennis verworven in FINGMI_A 

FINGMI_MI, samen met FINGMI_A, is basis voor: milieuchemie in 3 aba, analyse van milieukwaliteit: 

bodem en water in Ma 

De labo's zijn onderzoeksgerelateerd, waarbij de studenten proeven uitvoeren, resultaten verwerken 

en hierover rapporteren. 

Analyses gebeuren zoals die in het werkveld zouden worden uitgevoerd. 

Aanvullende info � Onderwijstaal: Nederlands

FORG_VTMI_1213_BuMi_GoEl 

OO 

Code 

Organische Chemie 

FORG_VTMI 

Coördinator Mieke Buntinx (BuMi) 

Lesgever(s) Els Goignard (GoEl); Mieke Buntinx (BuMi) 

Opleidingsfase 2ABA VT & MI 

ECTS-punten 4 FORG_VTMI 

1 FORG_Mi 


Competenties 











Inhoud 

Werkvorm 


Examenvorm 



Tot.: 

Tot.: 

112u 

28 u 

KO: 

KO: 

24u 

6u 

BKV: 

BKV: 

6u Oef + 2x3u Labo 

3u Labo 

ZS: 

ZS: 

76u (Mi, VT) 

19 u (Mi) 

De student: 

� beschikt over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 

1.3, 1.4, 1.5 


� beschikt over communicatievaardigheden 3.1, 3.2, 3.4, 3.5 

� beschikt over algemene beroepsattitudes 4.3, 4.5, 4.6, 4.8 

� beschikt over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.4, 

6.5 

De student: 

� kan de verschillende types functionele groepen die optreden in organische verbindingen herkennen en is vertrouwd met de 

nomenclatuur (naamgeving) en diverse notaties (bruto-, en structuurformule, Lewis- en skeletnotatie) van organische 

verbindingen WC1, AC1, AC2, AWC4, 1.1, 1.2, 1.3 

� kan verschillen in fysisch gedrag van organische verbindingen voorspellen en verklaren WC1, AC1, AC2, AWC4, 1.1, 1.2, 1.3 

� kan de verschillende isomere, conformere en resonantievormen van een organische verbinding noteren en verklaren WC1, AC1, 

AC2, AWC4, 1.1, 1.2, 1.3 

� kan de begrippen delocalisatie, resonantievormen, resonantieënergie en aromaticiteit toepassen om inzicht te verwerven in 

stabiliteit, elektronenverdeling, zuur-base gedrag en reactieve plaatsen in organische verbindingen WC1, AC1, AC2, AWC4, 1.1, 

1.2, 1.3 

� kan een verband leggen tussen de aard van functionele groepen en de mogelijke reactietypes die kunnen optreden en kan de 

principes van zuur-base evenwichten toepassen op organische verbindingen en verklaren (bv. inductief en mesomeer effect) 

WC1, AC1, AC2, AWC4, 1.1, 1.2, 1.3 

� kan het reactiemechanisme van verschillende basisreactietypes verklaren en kan de basisprincipes die bepalend zijn voor 

nucleofiliciteit, elektrofiliciteit en eigenschappen van organische verbindingen toelichten WC1, AC1, AC2, AWC4, 1.1, 1.2, 1.3 

� kan enkele synthesereacties en daaraan gekoppelde zuiveringstechnieken op een correcte wijze voorbereiden en uitvoeren; op 

een nauwkeurige, veilige en milieubewuste manier omgaan met chemische stoffen in het labo en zelfstandigheid in combinatie 

met teamwerk staan hierbij centraal WC1, AC1, AC2, AWC4, BC1, BC7, BC8, 1.1, 1.2, 1.3, 2.1, 2.3, 4.3, 4.5, 4.6, 4.8, 6.1 

� kan de analyseresultaten correct interpreteren en op een wetenschappelijke en gestructureerde manier zowel schriftelijk als 

mondeling rapporteren WC1, AC1, AC2, AWC1, AWC4, AC6, 1.1, 1.2, 1.3, 3.1, 3.2, 6.4, 6.5 

De cursus organische chemie is opgebouwd uit: 

� Een introductie met basisconcepten van organische chemie (bindingsmogelijkheden, isomerie, structuur, 

notatie,...) 

� De volgende hoofdstukken bespreken achtereenvolgens de structuur, de naamgeving, algemene en specifieke 

eigenschappen, fysische eigenschappen en reacties van de verschillende klassen van organische verbindingen 

(Alkanen en cycloalkanen; Alkenen; Alkadiënen; Alkynen; Alkylhalogeniden; Alcoholen; Ethers; Aldehyden; 

Ketonen; Carbonzuren; Carbonzuurderivaten; Amines en Benzeen en afgeleide verbindingen). 

� Voor de studenten MI wordt de leerstof nog uitgebreid met enkele bijkomende syntheses en reactiemechanismen. 

� Aan de hand van 2 (VT) of 3 (MI) labo’s worden enkele reacties in de praktijk uitgevoerd. 

Kennisoverdracht via hoorcolleges. Kennisverwerking via oefensessies en oefeningen in zelfstudie. 

Praktische vaardigheden via labosessies. 

Handboek Organic Chemistry. J. McMurry. (2007). Thomson Brooks/Cole. ISBN:9780495116288. 

Cursus Organische Chemie. Breugelmans, M. (2004). Antwerpen: Uitgeverij Universitas. 

Handleiding Labo Organische Chemie, Goignard, E. 

Schriftelijk examen (maximum 4 uur) (80%); 

PE van de practica (20%) met verplichte aanwezigheid. 

Schriftelijk examen (maximum 4 uur) (80%). Voor de practica is er geen 2de examenkans. De punten van de 1ste examenkans blijven behouden. Overdracht van het labcijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als minstens 

10/20 werd behaald.

FORG_VTMI_1213_BuMi_GoEl 




curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Organische chemie als wetenschappelijke discipline behoort in het kader van de algemene, wetenschappelijke en 

technische vorming tot de opleiding van elke ingenieur in de chemie en de verpakkingstechnologie. Diverse 

theoretische, praktische en wetenschappelijke toepassingen in het vervolgstudietraject en het latere beroepsleven zijn 

gebaseerd op inzichten in de organische chemie. 

FORG1 steunt op de kennis verworven in FCHE1_1, FCHE1_2 en FCHE2. 

Organische Chemie is een vervolg op FCHE1_1, FCHE1_2 in 1 aba en FCHE2 in 2 aba. 

FORG1 is basis voor: Toegepaste organische chemie, Verpakkingsmaterialen 2 (kunststoffen), Chemische 

Analysemethoden, Biologie en Microbiologie, en Milieuchemie in 3 aba VT en MI, en Innovatie in Materiaalonderzoek, 

Conditioneringstechnieken en Toxicologie in master VT. 

In het opleidingsonderdeel Organische Chemie worden nu en dan resultaten van het onderzoek, die gerelateerd zijn 

aan organische chemie gepresenteerd. 

De link naar het werkveld en naar concrete toepassingen van organische chemie kunnen gelegd worden door 

deelname van de studenten aan een themadag, symposium of een gastsprekersessie. 


� Aanvullend leermateriaal: Introduction to Organic Chemistry. A. Streiwieser, Cl. H. Heathcock, E. M. KosowerMc. 

Millan Publishing Company (1995). 

� Toledo: Ondersteuning van de theorie en de praktijk a.d.h.v. interessante weblinks, ppt slides, extra oefeningen, 

reactieschema’s, etc.

FTOANE_1213_ApFr 

OO 

Code 

Toegepaste analoge Elektronica 

FTOANE 

Coördinator Frank Appaerts (ApFr) 

Lesgever(s) Frank Appaerts (ApFr), Luc Lievens (LiLu) 

Opleidingsfase 2ABA-NT:Nu 

ECTS-punten 4 Tot.: 112 u KO: 18u BKV: L 18u ZS: 76u 


Competenties 






De student beschikt over (AC1, AC2, BC2, AWC1, AWC4) 


toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.5,1.6; 




handelen 6.1,6.4,6.6. 

7.vakdisciplinaire basisvaardigheden in de (medisch) nucleaire technologie 7.2 ;7.3 

De student kan, gerelateerd naar de medische en nucleaire elektronische systemen, 

- de werking van specifieke transistorschakelingen verklaren 

WC1,AC1,AC2,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

- de systeemwerking van differentiële versterkers verklaren 

WC1,AC1,AC2,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

- de werking van verschillende filters analyseren en toepassen 

WC1,AC1,AC2,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

- de systematische werking en voorstelling van verschillende elektronische (meet- 

)systemen verduidelijken, in combinatie met sensoren WC1,AC1,AC2,1.1,1.2, 1.3,1.5,1.6 

- met behulp van simulatiesoftware diverse modelleringen uitvoeren van bepaalde 

componenten AWC4,2.2, 2.3 

- de werking van verschillende isolatiemeetversterkers verklaren en toepassen 

WC1,AC1,AC2,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

- een meetsysteem dimensioneren inzake (EMC) normen 

AWC1,AWC4,2.2,2.3,6.1,6.4,6.6 

- de werking van specifieke vermogenschakelingen verklaren 

AWC1,AWC4,2.2,2.3,6.1,6.4, 6.6 

- een elektronische systeem opbouwen, uitmeten en verifiëren. 

AWC1,AWC4,2.2,2.3,6.1,6.4,6.6. 

Inhoud Analoge Elektronica 

- Specifieke transistorschakelingen 

- Differentiële versterkers 

- Vermogensubsystemen in de medische elektronica 

- De thermische analyse en warmteafvoer bij vermogenapplicaties. 

- Filters en hoogimpedanties 

- Tegenkoppeling m.b.t. optimalisering 

- Elektronische (meet-)systemen /sensoren 

- Normen 



Examenvorm 

1 ste examenkans KO: mondeling met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek) en wordt gequoteerd op 60% van het 

totaal aantal te behalen punten. 

Lab: permanente evaluatie en wordt gequoteerd op 40% van het totaal aantal te behalen punten. 

2 de examenkans KO: mondeling met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek) 

Lab: geen tweede examenkans; overdracht van cijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als 

minstens 10/20 behaald werd.

FTOANE_1213_ApFr 

OO 

Code 

Toegepaste analoge Elektronica 

FTOANE 

Algemene visie Deze cursus heeft tot doel de studenten een verdere diepgang te geven in de medische en nucleaire 

elektronische systemen en toepassingen en zich verder te verdiepen in de toepassingen van 

specifieke halfgeleiders. Vanuit deze analoge basis worden diverse functionele applicaties en 

systemen bestudeerd gerelateerd naar de medische en nucleaire elektronische systemen. 

De werkzittingen laten toe om de theoretische en afgeleide systeemeigenschappen te toetsen aan de 

werkelijkheid door middel van metingen, berekeningen en simulaties 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Deze cursus bouwt verder op een aantal concepten van de vakken elektriciteit en analoge elektronica. 

De voorkennis van de studenten bij de start van dit vak is analoge basiselektronica. Dit vak 

vormt het vervolg op de analoge basiselektronica. Het vervolg op dit vak handelt over complexere 

elektronische eigenschappen gerelateerd naar de medische en nucleaire elektronische systemen 



onderzoek. 

De besproken componenten zijn veel voorkomende elementen in nucleaire, medische en 

elektronische meetsystemen. De systemen hebben dan ook vele industriële toepassingen, zowel in dit 

typisch vakgebied als daarbuiten. 


- Sanctie bij ongewettigde afwezigheid is een nul op het desbetreffende labo 

- Overdracht van cijfer van PE naar het volgend jaar is mogelijk als minstens 10/20 behaald werd

FTONUCE_1213_ApFr 

OO 

Code 

Toegepaste nucleaire elektronica 

FTONUCE 

Coördinator Frank Appaerts (ApFr) 

Lesgever(s) Frank Appaerts (ApFr), Luc Lievens (LiLu) 

Opleidingsfase 2ABA-NT:Nu 

ECTS-punten 5 Tot.: 140u KO: 23u BKV: L 36u ZS: 81u 


Competenties 




van de studiegids XIOS TIW) 


We verwijzen naar de 

evaluatiecriteria/ leerdoelen van de 

studiegids (XIOS TIW) 

De student beschikt over: (AC1, AC2, AWC1, AWC2, WC1, BC2, BC4) 


toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.5,1.6; 

2. praktische vaardigheden 2.1, 2.2, 2.3; 


6. elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en 

projectmatig handelen 6.3, 6.4, 6.5, 6.7. 

7.vakdisciplinaire basisvaardigheden in de (medisch) nucleaire technologie 7.2 ;7.3 

De student kan, gerelateerd naar de nucleaire elektronische systemen,: 

- industriële HF-applicaties en (meet-)systemen specificeren en beschrijven conform de 

disciplinegebonden kennis van HF-elektronica, en de wetgeving i.v.m. veiligheid en 

elektromagnetische compatibiliteit.WC1,AC1,AC2,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

- de werking van hoogspanningsvoedingen verklaren, op maat van elke industriële applicatie 

WC1,AC1,AC2,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

- diverse industriële HF- subsystemen en applicaties , gerelateerd aan dataoverdracht (meet –en 

positioneersystemen, datacommunicatie, PXI, VME, CAN, …) beschrijven WC1,AC1,AC2,1.1,1.2, 

1.3,1.5,1.6 

- de werking van stralingsongevoelige halfgeleidercomponenten verklaren en toepassen 

WC1,AC1,AC2,1.1,1.2,1.3,1.5,1.6 

- een gegeven probleemsituatie m.b.t. nucleaire elektronische systemen voorbereiden en 

structureren, waarbij hij de complexe probleemsituatie analyseert en vervolgens creatief oplost met 

ondersteuning van simulatiesoftware. AWC1,AWC4,2.2,2.3,6.1,6.4,6. 

- een oplossing opstellen en toepassen met oog voor het economische aspect en de recente 

ontwikkelingen. AWC1,AWC4,2.2,2.3,6.1,6.4,6.6 

Inhoud Deze cursus heeft tot doel de studenten een inzicht te geven in de veelvuldige nucleaire elektronische 

systemen en -toepassingen en zich te verdiepen in een aantal functionele applicaties met 

ondersteuning van simulatiesoftware. 

We onderzoeken zowel diverse topics inzake : 

- lineaire systemen als niet-lineaire systemen 

- hoogspanningsvoedingen 

- industriële HF- subsystemen en applicaties 

- meet –en positioneersystemen met aanvullende telemetrie en datacommunicatie, 

- stralingsongevoelige halfgeleidercomponenten 

Verder worden er diverse industriële HF- applicaties en (meet-) systemen (bv. HF- 

generatoren,soorten kabels, RF hardware, aanpassingen, industriële verwarming, MRI’s en 

plasmageneratoren) gespecificeerd en geanalyseerd conform de disciplinegebonden kennis van HF- 

vermogen- en HF- elektronica, en de wetgeving i.v.m. veiligheid (niet-ioniserende straling) en 

elektromagnetische compatibiliteit. 



Examenvorm 




Lab: geen vervangend examen mogelijk; overdracht van cijfer naar volgend academiejaar is mogelijk 

als minstens 10/20 behaald werd.

FTONUCE_1213_ApFr 

OO 

Code 

Toegepaste nucleaire elektronica 

FTONUCE 

Algemene visie Dit opleidingsonderdeel heeft tot doel inzicht, kennis en verdere diepgang te verwerven m.b.t. de 

veelvoudige en complexere schakelingen en toepassingen in de nucleaire elektronica. Vanuit deze 

basis worden diverse functionele applicaties en HF- toepassingen bestudeerd met een bijgevoegde 

flexibiliteit en intelligentie dankzij de software. De HF onderwerpen bestrijken o.a. het gebied van 

generatoren,kabels, apparatuur, aanpassingen, EMC-, straling- en medische aspecten. Daarnaast 

gaan de studenten ook een inzicht verkrijgen in de veelvuldige meet- en positioneringtoepassingen en 

zich verdiepen in een aantal functionele applicaties en subsystemen met ondersteuning van 

simulatiesoftware. We onderzoeken de aspecten van vermogenshalfgeleider componenten en nieuwe 

ontwikkelingen in gestabiliseerde hoogspanningsvoedingen samen met de thermische analyse en 

warmteafvoer. 

De werkzittingen laten toe om de theoretische en afgeleide eigenschappen te toetsen aan de 

werkelijkheid door middel van metingen, berekeningen en simulaties om daaruit volgend het 

systeemgedrag te leren kennen. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Deze cursus bouwt verder op een aantal concepten en eindcompetenties van het opleidingsonderdeel 

Analoge Elektronica 1 en Toegepaste analoge Elektronica FTOANE 

De voorkennis van de studenten bij de start van dit opleidingsonderdeel is analoge basis- en 

meet/regelelektronica. 

Dit opleidingsonderdeel handelt over complexere elektronische schakelingen en ontwerp van 

geavanceerdere ontwerpen, gesitueerd in een nucleaire elektronische systemen 



onderzoek. 

De besproken schakelingen zijn veel voorkomende elementen in regelsystemen en elektronische 

meetsystemen. De systemen hebben dan ook vele industriële toepassingen, zowel in het vakgebied 

van de nucleaire elektronica als daarbuiten, zoals kernfysisch onderzoek en industriële metrologie. 


- Sanctie bij ongewettigde afwezigheid is een nul op het desbetreffende labo 

- Overdracht van cijfer van PE naar het volgend jaar is mogelijk als minstens 10/20 behaald werd.

FOCO_NU_1213_LiLu 

OO 

Code 

Onderzoek en communicatie 2 NU 

FOCO_NU 

Coördinator Luc Lievens (LiLu) 

Lesgever(s) Luc Lievens (LiLu) 

Opleidingsfase 2ABA NU 

ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: BKV: 24 u ZS: 


Competenties 











De student beschikt over: 

- een ruime, veelzijdige wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.7; 

- communicatievaardigheden 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6; 

- algemene beroepsattitudes 4.1, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.7, 4.11, 4.12; 

- elementaire onderzoekscompetenties en onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.3, 6.4, 6.5, 6.7. 

De student: 

- heeft inzicht in de sleutelaspecten van onderzoeksmethodiek en kent de basisprincipes van projectmatig werken WC1, 1.1, 

1.2, 1.7; 


doelstellingen en selecteert de gepaste onderzoeksmethodieken voor het opzetten van onderzoek AC1, AC2, AWC1, AWC4, 

6.1, 6.3, 6.4, 6.5 ; 

- kan in teamverband werken (duidelijke taakverdeling; efficiënt vergaderen; conflicthantering.), AC5, BC1, BC5, 4.6, 4.7, 4.12; 


blijk van een ingesteldheid tot levenslang leren, AC7, AC2, AWC1, 4.1, 4.3 , 4.4, 4.5, 4.11, 6.7; 

- is communicatievaardig AC6, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6; 

- begrijpt Nederlandstalige en anderstalige (Frans en Engels) teksten luisterfragmenten van algemene en/of technische aard 

en kan hiervan de globale inhoud weergeven. AC6, 3.3, 3.5 





Inhoud Nucleaire technologie is een heel brede discipline die je overal terugvindt in wetenschap en 

technologie. Tijdens het project wordt er geopteerd om zelfstandig een technisch probleem op te 

lossen met voor de student nieuw te vergaren wetenschappelijke inzichten. Een voorbeeld is het 

begeleid samenstellen van een operationele Van de Graaff generator. Door een brede invalshoek van 

het onderwerp voor op te stellen, komen meerdere aspecten aan bod om diverse competenties te 

ontwikkelen of aan te scherpen: 

� Opzoeken van informatie via literatuurstudie. 

� Classificeren en catalogeren van informatie volgens relevantie. 

� Analyseren en besluitvorming. 

� Teamwork, samenwerking en verdeling van taken. 

� Creativiteit omzetten in de praktijk. 

� Ontwerpen en uitvoeren van experimenten. 

� Economisch inzicht op voorgestelde constructies. 

� Opstellen en toepassen van een SWOT-analyse. 

� Schriftelijke rapportering via een portfolio. 

� Presentatie van de teamoplossing alsook van de technische informatie hieromtrent. 

Werkvorm Projectwerk in groep met ondersteuning via feedback, lessen, opdrachten en communicatiesessies. 

Studiemateriaal Het cursusmateriaal met betrekking tot het uit te voeren project wordt via de leeromgeving ter 


Examenvorm 

1 ste examenkans 100% PE (50% projectportfolio, 30% voorstelling project, 20% procesevaluatie) 

Verplichte aanwezigheid. Sanctie bij ongewettigde afwezigheid: ND (niet deelgenomen) voor het 

volledige OO. 

2 de examenkans Geen tweede examenkans mogelijk

FOCO_NU_1213_LiLu 

OO 

Code 

Onderzoek en communicatie 2 NU 

FOCO_NU 

Algemene visie Gedurende het wetenschappelijk project werken de studenten onder begeleiding aan een opdracht. 

Het thema van de opdracht wordt zo gekozen dat er een brug ontstaat tussen de fundamentele 

wetenschappen als fysica, mechanica en elektriciteit en de technische wereld, waarin de student 

geconfronteerd wordt met problemen die opgelost kunnen worden met behulp van deze 

wetenschappen. Door de combinatie van literatuur, experimenten en algemene sessies verwerft de 

student een ruimer overzicht van de afgebakende gedoceerde fundamentele wetenschappen. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 


knie. 

Het opleidingsonderdeel ‘onderzoek en communicatie’ is een belangrijke component binnen de 

ingenieursopleiding. Door de reflectie van het projectwerk uitgevoerd tijdens het opleidingsonderdeel 

FOCO1 in 1 ABA kan de student(e) in FOCO2 nog heel wat bijleren op projectmatig technisch 

inhoudelijk vlak en op het gebied van anderstalige communicatie. De timing van het 

opleidingsonderdeel is dan ook bewust gekozen in 2 ABA. Onderzoek en communicatie vormen 

verder een belangrijke link naar de bachelor- en masterproef (of elk projectmatig vak) en de 

internationale toegepaste communicatie in 1,2 en 3 ABA en het masterjaar. 

In het opleidingsonderdeel worden op regelmatige basis resultaten van een opleiding gerelateerde 

probleemstelling geanalyseerd, oplossingen gezocht en getoetst door onderzoeksmethoden te 

selecteren om zo een aanzet te geven tot het finaal werkend project. Uiteindelijk wordt dit alles 

neergeschreven en gepresenteerd. 


onderzoekende houding en de communicatieve vaardigheden van de studenten. Verder wordt de link 

naar het werkveld gelegd door deelname van de studenten aan studiebezoeken. 


� In het projectportfolio vinden de studenten informatie met betrekking tot de praktische regeling 


project.

FOCO_VT_1213_LeNa 

OO 

Code 

Onderzoek en Communicatie 2 Verpakkingstechnologie 

FOCO_VT 

Coördinator Nadia Lepot (LeNa) 

Lesgever(s) Nadia Lepot (LeNa) 

Opleidingsfase 2ABA VT 



Competenties 












1. een ruime, veelzijdige wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2,1.3, 1.7; 

2. praktische vaardigheden 2.1, 2.4 


4. algemene beroepsattitudes 4.1, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.7, 4.11, 4.12; 


6.5, 6.6, 6.7. 

De student: 


doelstellingen en selecteert de gepaste onderzoeksmethodieken voor het opzetten van onderzoek AC1, AC2, AWC1, AWC4, 

6.1, 6.3, 6.4, 6.5 

- kan in teamverband werken (duidelijke taakverdeling; efficiënt vergaderen; conflicthantering), AC5, BC1, BC5, 4.6, 4.7, 4.12 


blijk van een ingesteldheid tot levenslang leren, AC7, AC2, AWC1, 4.1, 4.3 , 4.4, 4.5, 4.11, 6.7 

- is communicatievaardig AC6, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6 

- begrijpt Nederlandstalige en anderstalige (Frans en Engels) teksten van algemene en/of technische aard en kan hiervan de 

globale inhoud weergeven. AC6, 3.3, 3.5 





- kan eenvoudige fysische testen uitvoeren in het labo met een eenvoudig wetenschappelijk denken AWC4, 2.1, 2.4 

-heeft een zeer inleidende kennis verworven betreffende verpakkingsmaterialen, productie van materialen en 

inpakprocessen/verpakkingsmachines, logistiek enz. WC1, 1.1, 1.2, 1.3, 1.7 

- verwerft een eerste creatief denken naar vormgeving ifv diverse verpakkingsfuncties AWC4, 6.6 

- kan een projectevolutie beheersen a.h.v. een projectportfolio AWC4, 6.2 

Inhoud Bij aanvang van het project wordt het aspect efficiënt verpakken toegelicht, met aandacht voor de diverse 

functies (transport, stapeling, bescherming,ed.) evenals de levenscyclus van de hedendaagse verpakking. In de 

retail worden verpakte producten door de studenten geselecteerd (gericht naar een specifiek 

onderwerp/opdracht). De studenten dienen vervolgens de verschillende stappen m.b.t. materiaaleigenschappen 

en het verpakken van verschillende producten te achterhalen met als uiteindelijke doel een bedrijfsbezoek in de 

betrokken sector. Tijdens interactieve sessies worden de materiaal- en verpakkingsproductieprocessen inleidend 

stap voor stap toegelicht a.d.h.v. illustratief cursusmateriaal en de verzamelde literatuur. Specifieke 

bedrijfsbezoeken demonstreren deze kennisoverdracht. Daarnaast worden de materialen van de geselecteerde 

verpakkingen worden met eenvoudige testtoestellen (en hun normen) onder begeleiding getest binnen het 

VerpakkingsCentrum van XIOS. Tot slot wordt er eenvoudig gewerkt met de beschikbare software pakketten voor 

verpakkingsontwikkeling en wordt een eenvoudig verpakkingsconcept “zelf” ontworpen. 

Bijzondere aandachtspunten zijn: diverse materialen (verpakkingsmaterialen, hulp- en buffermaterialen), 

productie van het materiaal/verpakking, het specifieke verpakkingsproces, de kwaliteitscontroles en de logistiek. 

Werkvorm Projectwerk in groep ondersteund door interactieve sessies, gastseminaries, practica en bedrijfsbezoeken. Het 

geheel wordt afgerond met een presentatie voor een jury. 

Studiemateriaal Relevante elektronische informatie (bv. webpagina's, links enz.) en interessante literatuurreferenties worden 

tijdens het semester ter beschikking gesteld. 

Examenvorm 

1 ste examenkans Permanente evaluatie (100%) op basis van het projectportfolio, mondelinge presentatie voor een jury en een 

representatief aantal taalopdrachten (geïntegreerd in de presentatie/portfolio). Ongewettigde afwezigheid op één 

of meerdere evaluatiemomenten leidt onherroepelijk tot ND (= niet deelgenomen), waardoor de student pas het 

volgende academiejaar kan slagen voor dit opleidingsonderdeel. 

2 de examenkans Geen tweede examenkans mogelijk. 

Verwijderd:

FOCO_VT_1213_LeNa 

Algemene visie Dit opleidingsonderdeel is opleidingsspecifiek en draagt bij tot de ingenieursvorming van de student(e) binnen het 

domein van de Verpakkingstechnologie. Het hoofddoel is de studenten te laten reflecteren over de ruime 

verpakkingsproblematiek en hen een eerste kennis te laten nemen van de diverse specialisatievakken uit het 

derde jaar van de academische bachelor en het vierde masterjaar. 

Verder wordt er van een industrieel ingenieur niet alleen verwacht dat hij technisch-inhoudelijk onderlegd is, maar 

ook dat hij zijn specifieke expertise op een efficiënte, duidelijke en correcte manier kan communiceren, zowel met 

specialisten als met niet-specialisten. Aangezien heel wat communicatie in onze hedendaagse internationale 

wereld anderstalig is, is behalve een goede beheersing van het Nederlands, ook een actieve kennis en 

beheersing van vreemde talen – met name Engels en Frans – een belangrijk pluspunt. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De student heeft de competenties zoals beschreven in het opleidingsonderdeel FOCO1 en FOCO2_1 onder de 

knie. 

Onderzoek en communicatie is een belangrijke component binnen de ingenieursopleiding. Dit 

opleidingsonderdeel geeft een algemeen kader betreffende de diverse aspecten van het verpakkingsgebeuren 

zoals verpakkingsmaterialen, productie van materialen, inpakprocessen/verpakkingsmachines en logistiek; dit als 

eerste kennismaking met de afstudeerrichting Verpakkingstechnologie. Onderzoek en communicatie vormt verder 

een belangrijke link naar de Bachelorproef in 3 ABA, de Masterproef (of elk projectmatig vak) en internationale 

toegepaste communicatie 1 en 2 in 3aba en master. Voor de plaatsing van het vak is bewust gekozen voor 2 aba. 

De student(e) heeft op dit ogenblik reeds een ruimer projectwerk uitgevoerd en een basis aan communicatieve 

vaardigheden in Engels en Frans verworven in het opleidingsonderdeel FOCO1 in 1 aba en FOCO2_1 in 2 aba 

en kan door reflectie hierop nog heel wat bijleren op projectmatig, technisch-inhoudelijk vlak en op het gebied van 

anderstalige communicatie. 

In dit opleidingsonderdeel komt elke student in aanraking met onderzoek, meer bepaald een interactieve 

samenwerking met de onderzoeksgroep Verpakkingstechnologie. De student(e) moet een probleemstelling 

analyseren, een onderzoeksvraag opstellen en onderzoeksmethoden selecteren om zo een aanzet te geven 

voor het opzetten van onderzoek. 

De inhoud van dit opleidingsonderdeel is domeinspecifiek en sluit aan bij de afstudeerrichting 

Verpakkingstechnologie en het Verpakkingscentrum. Het draagt bovendien bij tot de algemene 

ingenieursvorming, de onderzoekende houding en de communicatieve vaardigheden van de studenten. 


Aanvullende informatie over de evaluatie en puntenverdeling: verplichte aanwezigheid op alle 

evaluatiemomenten (worden bij het begin van het semester aangegeven door de docent).

FVMAT1_1213_BuMi_JaLi_VaJe 

OO 

Code 

Verpakkingsmaterialen 1 

FVMAT1 

Coördinator Lize Jaspers (JaLi) 

Lesgever(s) Lize Jaspers (JaLi), Jens Vandewijngaarden (VaJe) 




Competenties 











Inhoud 

De student: 


1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6, 1.7 

� beschikt over communicatievaardigheden 3.1, 3.4, 3.5 

� beschikt over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.8, 4.12, 4.13 

� kan functioneren in een bedrijfscontext 5.1 

� beschikt over elementaire onderzoekscompetenties en kan begeleid projectmatig denken 6.3, 6.4 

� kan een verantwoorde keuze maken in materialen al naargelang het te verpakken goed 7.1, 7.2 

De student: 

� geeft blijk van materiaalspecifieke kennis: eigenschappen, productietechnieken, milieu-aspecten enz. WC1, AC1, AC2, 

AWC4, AWC1, 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6, 1.7 

� werkt actief en gemotiveerd mee aan de verschillende externe activiteiten zoals bedrijfs- en beursbezoeken 4.12 

� kan op correcte schriftelijke wijze communiceren over de aangeboden leerstof tijdens externe en interne contactmomenten 

AC6, 3.1 

� kan een synthese samenstellen a.d.h.v. diverse literatuurbronnen AC2, AWC1, 6.3, 6.4 

� kan grondstoffen beoordelen in hun toepassing in verpakkingsmaterialen WC1, AC1, AC2, AWC4, 1.1, 1.3 

� kan materialen beoordelen in hun toepassing in verpakkingen WC1, AC1, AC2, AWC4, 1.1, 1.3 

� kan de milieufunctie van verpakkingsmaterialen/verpakkingen inschatten en kan de economische impact van deze 

milieufunctie onderkennen BC7 

In de verpakkingssector onderscheiden we meerdere belangrijke groepen van materialen. Elk van deze 

materialen wordt gekenmerkt door specifieke eigenschappen. De kennis van deze eigenschappen is één van de 

belangrijkste elementen om een verantwoorde verpakking te ontwerpen. De keuze van een welbepaald materiaal 

voor de verpakking van een bepaald product berust immers op verschillende factoren zoals de kenmerken van 

het product, de doelgroep, distributiekanalen en transportmiddelen, de ecologische invloeden en de veiligheid. De 

inhoud van dit opleidingsonderdeel omvat de studie van de volgende materialen: glas, papier, hout, vlak- en 

golfkarton op het gebied van: 

- grondstof en energie 

- technologie 

- specifieke eigenschappen 

- hergebruik- en recyclagemogelijkheden 

- afvalverwerking. 

Tijdens diverse bedrijfsbezoeken wordt de theorie geïllustreerd a.d.h.v. praktijkvoorbeelden. 

Werkvorm 

Kennisoverdracht: De kennis en ervaring met betrekking tot de diverse verpakkingsmaterialen van de lesgevers 

worden via hoorcolleges gedoceerd. 

Kennisverwerking: Onder begeleiding van de lesgevers worden gerichte bedrijfsbezoeken georganiseerd, 

waardoor de theorie gedemonstreerd wordt in de praktijk. De studenten dienen ook opzoekwerk te verrichten 

naar een belangrijk onderwerp binnen het domein van verpakkings-materialen en hier een schriftelijk verslag over 

in te dienen. 

Studiemateriaal � Elk van de lesgevers heeft zijn eigen cursus samengesteld en is verantwoordelijk voor het continu updaten van 

de leerstof met wetenschappelijke artikels en/of actualiteiten. 

� Powerpoint slides en diversen worden via Toledo beschikbaar gesteld. 

� Er zijn verschillende gespecialiseerde tijdschriften en handboeken i.v.m. verpakkingsproblematiek beschikbaar 

in de bibliotheek, en in de bibliotheek van het VerpakkingsCentrum. 

Examenvorm 



Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding (80%) en een geschreven verslag (20% PE). Verplichte 

aanwezigheid op bedrijfsbezoeken. 

Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding (80%), vervangend examen mogelijk voor PE (20%).

FVMAT1_1213_BuMi_JaLi_VaJe 




curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Verschillende materialen, zoals o.a. hout, papier, karton en glas kunnen gebruikt worden binnen de 

verpakkingswereld. Al deze materialen hebben specifieke eigenschappen. Het is zeer belangrijk voor een 

verpakkingsingenieur deze goed te kennen, om zo op basis van verschillende parameters een verantwoorde 

materiaalkeuze te maken bij het ontwikkelen van een verpakking. 

Voor dit opleidingsonderdeel dient de student kennis te hebben van de diverse functies van verpakkingen. Hij is 

zich ook bewust van de diversiteit in verpakkingsmaterialen. 

FVMAT1 volgt op: FMAT1 met focus op belangrijke materialen in het verpakkingsdomein. 

Het belang van R&D in de materiaalsector wordt in het opleidingsonderdeel FVMAT1 benadrukt en via 

bedrijfsbezoeken en gastsprekers uit het werkveld toegelicht. 

Deze cursus uit het vakgebied materiaalkunde, wordt frequent geïllustreerd met praktische toepassingen in het 

werkveld a.d.h.v. bedrijfsbezoeken en/of met gastsprekers uit het werkveld. 



- Verantwoorde verpakking, Pleidooi voor een veilige en milieubewuste keuze. Dr F. Lox. ISBN 9 028 

90860 9 

- Handbook of Pulping and Paper Making, C. J. Biermann, Academic Press, ISBN 978-0-12-097362-0 

- Paper and Paperboard, M. J. Kirwan, Blackwell Publishing, ISBN 978-1-4051-2503-1 

- Cartons, crates and corrugated board: handbook of paper and wood packaging technology, D. Twede, 

S. E.M. Selke, Destech publicaties, 2005 , ISBN 1-932078-42-8 

- Glasverpackung: Profil und Schutz für Produkte (2007), Jürgen Dietz, Uitgever: Hüthig, ISBN: 3-7785- 

3988-4 

- Verpakken van voedingsmiddelen, Dr ir J.M. Kooiman, NUGI 841, Kluwer Technik, ISBN 9055760544 

- The Packaging user's handbook, F.A. Paine, ISBN 0 216 92975 X.

FVONT1_1213_BuMi_WiGe 

OO 

Code 

Inleiding Ontwerpen 

FVONT1 


Lesgever(s) Gert Willems (WiGe) 


ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: BKV: 24u ZS: 60u 


Competenties 











Inhoud 

Werkvorm 


Examenvorm 

1ste examenkans 

2de examenkans 

De student: 


1.2, 1.3, 1.5, 1.6, 1.7 


� beschikt over communicatievaardigheden 3.2 

� beschikt over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.10, 4.11 

� beschikt over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.5, 

6.6, 6.7 

� heeft basiskennis in het ontwerpen van verpakkingen 10.1 


� redeneren over de grondbeginselen van het ontwerpen WC1, AC1, AC3, AWC1, AC7, 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 1.6, 1.7, 4.1, 4.2, 

10.1 

� enkele basis brainstormtechnieken gebruiken WC1, AC1, AC4, AC6, AWC2, 1.2, 1.3, 3.2, 4.2, 4.10, 6.7, 10.1 

� enkele schetstechnieken toepassen WC1, AC1, AC4, 1.2, 1.3, 3.2, 4.4, 4.10, 6.7, 10.1 

� de grafische software Photoshop gebruiken WC1, AC1, AC4, AC6, AWC2, 1.2, 1.3, 2.2, 2.3, 3.2, 4.3, 4.5, 4.11, 6.5, 6.6, 

6.7, 10.1 

� enkele basishandelingen in de grafische software Illustrator uitvoeren WC1, AC1, AC4, 1.2, 1.3, 2.2, 3.2, 4.3, 10.1 

De cursus bestaat uit: 

- Grondbeginselen van ontwerpen 

- Brainstormtechnieken 

- Schetstechnieken 

- Grafische software: Photoshop en inleiding Illustrator 

Kennisverwerking via interactieve werkcolleges en praktische oefeningen. 

Oefeningen in zelfstudie. 

De cursustekst wordt samengesteld door de lesgever en via Toledo ter beschikking gesteld. 

Permanente evaluatie (100%) met verplichte aanwezigheid op alle evaluatiemomenten. 

Geen herkansing mogelijk.

FVONT1_1213_BuMi_WiGe 




curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

Verpakking is uitgegroeid tot een uitermate effectief marketinginstrument dat consumenten dient te motiveren tot 

aankoopgedrag, zonder aan functionele aspecten (bescherming, bewaring, transport,…) in te boeten. Een 

succesvolle verpakking bundelt rationele strategieën met creatieve inzichten. Research en analyse worden 

omgezet in een visueel aantrekkelijk design. 

FVONT1 steunt op de kennis verworven in FGON1 (Grafisch Ontwerpen/CAD 1). 

De student dient bovendien te beschikken over een creatieve ingesteldheid. 

FVONT1 is een specifiek vervolg op Grafisch Ontwerpen/CAD 1 in 1 aba. 

FVONT1 is basis voor: Ontwerpen van Verpakkingen in 3 aba en Design & Marketing in master VT. 

Niet rechtstreeks. 

De cursus is opgesteld met input en voorbeelden uit het werkveld. Vermits het hier om een basiscursus gaat, met 

aanbrengen van basisvaardigheden uit het vakgebied van ontwerpen, is er verder geen directe relatie met het 

werkveld. 


� Aanvullend leermateriaal en bronnen voor de cursus: 

- Basiscursus Photoshop CS4, F. Fouchier, Academic Service, ISBN 978 90 12 58107 3 

- 50 trade secrets of great packaging design, Stafford Cliff 

- What is packaging design? Giles Calvier 

- The fundamentals of graphic design. Gavin Ambrose, Paul Harris 

- Package design workbook. Steven Dupuis, John Silva 

- Really good packaging explained : Top design professionals critique 300 package designs and explain 

what makes them work. Rob Wallace, Brownen Edwards, Marianne Klimchuk en Sharon Warner.

FLOG1_1213_BuMi_HeDa 

OO 

Code 

Inleiding Logistiek 

FLOG1 


Lesgever(s) Dave Hendriks (HeDa) (gastdocent) 


ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: 24u BKV: ZS: 60u 


Competenties 











De student: 

� beschikt over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij 

gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 1.7 

� beschikt over praktische vaardigheden 2.2 

� beschikt over communicatievaardigheden 3.1, 3.4 

� beschikt over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.8, 4.13 

� kan functioneren in een bedrijfscontext 5.1, 5.2 

� heeft basiskennis van de bedrijfseconomische aspecten waardoor hij/zij in een logistieke 

bedrijfsomgeving kan functioneren 8 


� theoretische stellingen toelichten inzake: 

- algemene logistieke concepten WC1, AC6, 1.1, 3.1, 3.4 

- procesorganisatie en –management AWC1, AC6, WC1, 1.5, 3.1, 3.4, 5.1, 5.2 

- inkooplogistiek AC6, 3.1, 3.4 

- productielogistiek AC6, 3.1, 3.4 

- distributielogistiek AC6, 3.1, 3.4 

- retourlogistiek AWC1, WC1, AC6, AWC4, BC7, BC11, 1.5, 1.7, 3.1, 3.4, 4.2, 4.8, 4.13 

- ketenlogistiek AWC1, WC1, AC6, AWC4, BC7, BC11, 1.5, 1.7, 3.1, 3.4, 4.2, 4.8, 4.13 

- bestuurssystemen AWC1, AC6, 1.5, 3.1, 3.4 

� praktische vragen oplossen inzake: 

- het effect van logistieke beslissingen op de ROI van de onderneming WC1, AC1, AC2, AWC4, 

AC7, BC8, WC1, 1.2, 1.3, 2.2, 4.3, 4.4, 4.5, 5.1, 5.2 

- inkooplogistiek WC1, AC1, AC2, AWC4, AC7, BC8, 1.2, 1.3, 2.2, 4.3, 4.4, 4.5 

- productielogistiek WC1, AC1, AC2, AWC4, AC7, BC8, 1.2, 1.3, 2.2, 4.3, 4.4, 4.5 

- distributielogistiek WC1, AC1, AC2, AWC4, AC7, BC8, 1.2, 1.3, 2.2, 4.3, 4.4, 4.5 

- ketenlogistiek WC1, AC1, AC2, AWC4, AC7, BC8, 1.2, 1.3, 2.2, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5 

Inhoud De cursus bestaat uit 10 hoofdstukken: 

- H1 Algemene inleiding 

- H2 Logistieke concepten 

- H3 Procesorganisatie en –management 

- H4 ROI 

- H5 KOOP 

- H6 Inkooplogistiek 

- H7 Productielogistiek 

- H8 Distributielogistiek 

- H9 Retourlogistiek 

- H10 Ketenlogistiek 

Werkvorm Kennisoverdracht via hoorcolleges 

Oefeningen in zelfstudie 

Studiemateriaal De cursustekst en powerpointpresentaties worden samengesteld door de gastdocent en via Toledo ter 


Examenvorm 

1 ste examenkans Schriftelijk examen (100%) (max. 4 uren). Grafisch rekenmachine toegelaten. 

2 de examenkans Schriftelijk examen (100%) (max. 4 uren). Grafisch ekenmachine toegelaten.

FLOG1_1213_BuMi_HeDa 

OO 

Code 

Inleiding Logistiek 

FLOG1 

Algemene visie Logistiek behelst het efficiënt en effectief op elkaar afstemmen van de goederen-, informatie en 

financiële stromen door de onderneming. Dit opleidingsonderdeel is gericht op één ieder die direct of 

indirect verantwoordelijkheid draagt of zal gaan dragen in de beheersing van één der vermelde 

stromen. 



curriculum / 


Relatie met 

onderzoek 

Relatie met 

werkveld 

De student dient te beschikken over een gezond analytisch vermogen en een zekere rekenkundige 

vaardigheid. 

FLOG1 is basis voor: FLOG2 in 3 aba VT en FLOG3 in master VT. 

Het belang van onderzoek en innovatie in de logistieke sector wordt in het opleidingsonderdeel 

FLOG1 benadrukt. 

De cursus is opgesteld met input en feedback van het werkveld. Vermits het hier om een basiscursus 

gaat, met aanbrengen van basiskennis en basisvaardigheden uit het vakgebied van de logistiek, is er 

verder geen directe relatie met het werkveld. 



- Logistiek een bedrijfskundige benadering, Marco Oteman, 2004, Coutinho uitgeverij 

- Inleiding logistiek, Wout Verwoerd, 2006, Boom Onderwijs 

- Logistiek, Walther Ploos van Amstel, 2008, Pearson Education 

- Werken met logistiek, Visser en Van Goor, 2004, Wolters-Noordhoff 

- Marketing de essentie, Philip Kotler, 2006, Pearson Education 

- Werken met distributielogistiek, Van Goor, 2005, Wolters-Noordhoff 

- Toyota, Supply Chain Management, Iyer, 2009, McGrawHill

Bijlage 2 ECTS-fiches 2 aba - FI2

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?