Milieubeleidsplan Haven Amsterdam

Milieubeleidsplan Haven Amsterdam
duurzaam durven, doen en doorgaan
2008-2012 12 nov 3 juni 2009
1

Voorwoord
Duurzaam durven, doen en doorgaan. Het klinkt zo eigenzinnig, het ligt zo voor de hand.
Maar niets is minder waar als je als overheid verantwoordelijk bent voor zowel economische
belangen van de bedrijven op jouw terrein, het welzijn van de mensen die op en om het
terrein leven en werken en het behoud van een gezonde flora en fauna.
Als één proces dat van invloed is op deze verantwoordelijkheden niet weldoordacht ingezet
wordt, zijn de gevolgen voor alle betrokken partijen rampzalig. Met die gedachte in ons
achterhoofd zijn we van start gegaan met het opstellen van een Milieubeleidsplan voor
Haven Amsterdam. Hierbij waren twee documenten leidend: het Milieubeleidsplan
Amsterdam en de Havenvisie 1 .
Het Milieubeleidsplan Haven Amsterdam heeft zich de afgelopen anderhalf jaar ontpopt van
een slimme jongeling naar een standvastige volwassene. De kaders staan vast, de
activiteiten zijn de basis. De standvastige volwassene kan alleen maar ‘rijpen’ naarmate de
jaren verstrijken.
Aan dit plan is organisatiebreed hard getrokken. Dit heeft gezorgd voor verinnerlijking binnen
het bedrijf. Ik ben trots dat de medewerkers van Haven Amsterdam dit belangrijke thema in
relatief korte tijd hebben omarmd en daadwerkelijk flinke stappen nemen.
Hans Gerson, algemeen directeur Haven Amsterdam
1 Waar in dit milieubeleidsplan de Havenvisie genoemd wordt, wordt de Havenvisie 2008-2020, Slimme Haven, zoals door het
college van B&W op 16 september 2008 vastgesteld, bedoeld.
2

Inhoudsopgave
Samenvatting ....................................................................................................................................4
1. Situatieschets ...........................................................................................................................7
1.2 Een paar begrippen............................................................................................................8
1.3 Het krachtenveld ................................................................................................................9
1.4 Haven Amsterdam, de organisatie zelf .............................................................................13
1.5 Klanten, partners en overige stakeholders........................................................................14
2. Missie en visie ........................................................................................................................16
3. Speerpunten, ambities en acties............................................................................................21
3.1 Optimalisering ruimte- en milieugebruik ............................................................................22
3.1.1 Toekomstvisie.............................................................................................................22
3.1.2 Huidige situatie ...........................................................................................................22
3.1.3 Acties..........................................................................................................................25
3.2 Schone scheepvaart.........................................................................................................30
3.2.1 Toekomstvisie.............................................................................................................30
3.2.2 Huidige situatie ...........................................................................................................30
3.2.3 Acties..........................................................................................................................32
3.3 Stimuleren van goederenvervoer over water en spoor ......................................................35
3.3.1 Toekomstvisie.............................................................................................................35
3.3.2 Huidige situatie ...........................................................................................................36
3.3.3 Acties..........................................................................................................................37
3.4 Stroomlijnen risico’s gevaarlijke stoffen ............................................................................39
3.4.1 Toekomstvisie.............................................................................................................39
3.4.2. Huidige situatie ...........................................................................................................39
3.4.3 Acties..........................................................................................................................40
3.5 De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam .....................................................................42
3.5.1 Toekomstvisie.............................................................................................................42
3.5.2 Huidige situatie ...........................................................................................................42
3.5.3 Acties..........................................................................................................................43
4. Impact milieubeleidsplan op het locatie- en ligplaatsenbeleid.............................................47
4.1 Locatiebeleid....................................................................................................................47
4.2 Ligplaatsenbeleid .............................................................................................................49
5. Programmabeheer..................................................................................................................50
5.1 Organisatie.......................................................................................................................50
5.2 Planning...........................................................................................................................50
5.3 Middelen ..........................................................................................................................51
5.4 Rapportages ....................................................................................................................52
5.5 Evaluatie..........................................................................................................................52
5.6 Uitwerking ........................................................................................................................52
6. Communicatie.........................................................................................................................53
6.1. Inleiding ...........................................................................................................................53
6.2 Doel van het milieubeleidsplan .........................................................................................53
6.3 Besluitvormingstraject ......................................................................................................53
6.4 Communicatie ..................................................................................................................53
6.5 Uitwerking ........................................................................................................................54
3

Samenvatting
Het Milieubeleidsplan beschrijft de ambities, speerpunten en concrete maatregelen van
Haven Amsterdam op milieugebied voor de komende vijf jaar. Er worden 40 acties gestart,
uitgevoerd en afgerond. Veel van deze 40 acties hebben nog een onderzoekend karakter,
doordat de milieuruimte voor diverse aspecten nog niet in beeld is. Na een succesvol
uitgevoerd onderzoek, wordt een vervolgactie opgestart om het onderwerp daadkrachtig aan
te pakken, met concrete en realistische doelstellingen. Het plan sluit aan bij de doelstellingen
van het gemeentelijke Milieubeleidsplan Amsterdam duurzaam aan de top en vormt de
milieu-uitwerking van de Havenvisie.
Hoofddoel van het milieubeleidsplan is:
‘het creëren van een optimale balans tussen een economische sterke haven met een
uitstekende concurrentiepositie en een goede kwaliteit van de leefomgeving’
Het plan waarborgt dat duurzame ontwikkeling bij alle afwegingen de noodzakelijke aandacht
krijgt - met oog voor de belangen van mens, milieu en economie. Met klantvriendelijke
oplossingen voor milieubelastende situaties worden efficiencyslagen gemaakt die ook een
economisch doel dienen.
Het Amsterdamse havengebied is relatief schoon en de luchtkwaliteit is relatief goed, op een
tweetal knelpuntsituaties met fijnstof na. Verbeteringen blijven dus nodig, mede omdat ook
fysieke ruimte en milieuruimte schaars zijn. Het uitgangspunt is: het juiste bedrijf op de juiste
plaats. Zo worden milieubelastende bedrijven geconcentreerd in het havengebied om de
omgeving zo veel mogelijk te ontzien. Er wordt ook bewust gekozen voor een ‘slimme’ haven
en geen ‘massahaven’: Amsterdam zegt ‘nee’ tegen bepaalde bedrijven en producten, zoals
LNG en ruwe olie/raffinage. Producten zoals biomassa en biobrandstoffen worden juist met
open armen verwelkomd, als het de duurzame varianten betreft. Klanten worden begeleid
om te voldoen aan milieunormen en krijgen advies over zaken als energiebesparing en
duurzame energie, vervoer over water en intensief gebruik van terreinen. Haven Amsterdam
werkt (inter)nationaal samen aan het oplossen van milieuvraagstukken.
Het plan voorziet in een evenredige bijdrage van Haven Amsterdam aan de gemeentelijke
milieudoelstellingen. Voor het havengebied zijn de komende jaren vooral de doelstellingen
voor luchtkwaliteit, geluidshinder, klimaat en duurzaam produceren en consumeren van
belang. Voor het duurzaam regisseren van de kernactiviteiten van de haven en negatieve
milieugevolgen tot een minimum te beperken, zijn vijf speerpunten geformuleerd waarin deze
thema’s een prominente plaats hebben:
� optimaal ruimte- en milieugebruik;
� schone scheepvaart;
� meer goederenvervoer over water en spoor;
� minimale risico’s van vervoer, op- en overslag van gevaarlijke stoffen;
� de voorbeeldfunctie.
Het bijbehorende actieplan vertaalt deze speerpunten in acties gericht op betere
luchtkwaliteit, minder gevaarlijke stoffen, minder geluidshinder en CO2-uitstoot, en de
voorbeeldfunctie door duurzaam consumeren (inkopen).
Het plan gaat niet specifiek in op de doelstelling “zorgt voor een betere samenwerking op het
gebied van milieubeleid, waarbij meer resultaten worden bereikt met minder bureaucratie” uit
de Havenvisie. Wel wordt bij de uitvoering van de acties de samenwerking met diverse
partners actief opgezocht.
4

Optimaal ruimte- en milieugebruik
Haven Amsterdam beheert zo’n 1.565 hectare voor
bedrijfsterreinen en 1.000 hectare waterbassins en
infrastructuur. Ook de komende jaren ligt de nadruk op
intensivering, herontwikkeling van bestaande terreinen,
functiewijziging en het combineren van functies en meer
gestapelde bouw.
De helft van de jaarlijkse uitgifte van 25 hectare grond, moet
worden gerealiseerd door intensivering en herstructurering van
eerder uitgegeven gebied. Het streven is uitbreiding van
bestaande bedrijven op het bestaande terrein te realiseren.
Met bedrijven die samen verantwoordelijk zijn voor tachtig
procent van de uitstoot worden afspraken gemaakt over
mogelijke vermindering. Er wordt onderzocht hoe bedrijven en
de bijbehorende (transport)activiteiten in Westpoort aan de gemeentelijk CO2reductiedoelstelling
kunnen bijdragen. De milieuruimte wordt optimaal benut, door
milieuwinst te boeken bij individuele bedrijven en deze te benutten voor de vestiging van
nieuwe bedrijven. Bij herstructurering wordt rekening gehouden met milieuvoordelen van
mogelijke samenwerking tussen bedrijven, bijvoorbeeld door restwarmte en afvalstoffen als
energiebron en grondstof te gebruiken. Zo is de bouw voor Greenmills in 2008 gestart.
Greenmills wekt duurzame energie op uit organische reststromen, om naar schatting 25.000
huishoudens van elektriciteit te voorzien. De Minervahaven wordt een buffer tussen zware
industrie en woongebieden.
Schone scheepvaart
Haven Amsterdam stimuleert schone scheepvaart. Nationaal en internationaal oefent zij haar
invloed uit op de regelgeving op dit gebied.
Er komen maatregelen om waterverontreiniging te verminderen en de afvalafgifte door
schepen te vergroten. De luchtverontreiniging door aangemeerde schepen wordt verder
teruggedrongen. In dat verband worden de mogelijkheden van walstroom onderzocht, onder
meer voor de zeecruisevaart. Voor de binnenvaart is het streven om alle openbare
wachtplaatsen in 2015 te voorzien van walstroom. Vanaf 2010 moeten de meest vervuilende
binnenvaartschepen extra binnenhavengeld betalen; dat wordt geïnvesteerd in een
subsidieregeling van VROM om uitstoot van stikstofoxiden en fijnstof in de binnenvaartsector
te verminderen. Vanaf 2025 weert de haven binnenvaartschepen die niet voldoen aan de
CCR-2 norm. Voor de zeevaart wordt een beoordelingsinstrument ontwikkeld om schone
schepen te kwalificeren. Haven Amsterdam maakt zich sterk om uiterlijk in 2010 een index te
hebben vastgesteld en in de eigen haven een systeem van financiële prikkels operationeel te
hebben. Dit is in lijn met Rotterdams en landelijk beleid. Naar aanleiding van de ramp met de
Probo Koala is Haven Amsterdam betrokken bij werkprocessen voor betere coördinatie
tussen gemeentelijke diensten bij ‘ongewone voorvallen’, een gezamenlijk oefenprogramma,
nationale werkgroepen om wet- en regelgeving beter af te stemmen en een draaiboek voor
de praktijk.
Meer goederenvervoer over water en spoor
Lokaal goederenvervoer gaat veelal over de weg of transportband, vervoer naar het
achterland over de weg, per spoor, pijp en schip. Bij het verbeteren van de bereikbaarheid
wordt ingezet op meer goederenvervoer over water en spoor.
De meest energie-efficiënte wijze van goederentransport is transport over water. Haven
Amsterdam blijft daarom de verschuiving van vervoer over de weg naar het water (deepsea,
shortsea en binnenwater) en spoor stimuleren. Per goederenstroom wordt de te realiseren
verschuiving vastgelegd als percentage in 2020 ten opzichte van 2007. Het gaat daarbij
vooral om groeisectoren en goederenstromen die nog weinig gebruik maken van
achterlandvervoer per schip of trein. In concreto betekent dit een verschuiving van weg naar
water en spoor voor stukgoed, en consolidatie voor bulkproducten (in die sector kiezen de
5

edrijven al voor 70 tot 95 procent van hun afvoer voor vervoer over water). Door de groei
van het aantal containers is er een groei in de intermodale shuttleverbindingen. De komende
jaren is het doel versterking van de bestaande verbindingen (in capaciteit en frequentie) en
de ontwikkeling van nieuwe verbindingen. Haven Amsterdam ondersteunt (internationale)
projecten om short sea en binnenvaart te bevorderen, en neemt deel in de
exploitatiemaatschappij voor de Betuweroute.
Minder risico’s gevaarlijke stoffen
De laatste jaren groeide het aantal schepen met gevaarlijke stoffen dat de haven aandeed
sterk. Evenals de totale hoeveelheid gevaarlijke stoffen, waardoor ook het aantal laad- en
loshandelingen gestegen is.
Van oudsher zijn bedrijven in het havengebied die met gevaarlijke stoffen werken, een
belangrijk aandachtspunt. Een eerste stap wordt samen met belanghebbende partijen gezet
door een gebiedsgerichte visie op te stellen voor Westpoort. Daarnaast wordt het
ligplaatsenbeleid voor schepen met gevaarlijke stoffen verder geprofessionaliseerd. Door
zonering op basis van veiligheidsafstanden wordt een transparant en eenduidig systeem
ingevoerd. Er komt ook meer capaciteit voor de handhaving. Aan- en afvoer van gevaarlijke
stoffen over het spoor krijgt speciale aandacht.
De voorbeeldfunctie
Haven Amsterdam heeft, als gemeentelijk bedrijf, een voorbeeldfunctie - ook op
milieugebied.
Haven Amsterdam levert de komende vijf jaar een bijdrage aan de doelstellingen van het
Milieubeleidsplan Amsterdam. Het streven naar een CO2-neutrale gemeentelijke organisatie
in 2015, leidt tot energiebesparende maatregelen voor gebouwen, de eigen vloot en het
eigen wagenpark. Bij de aanstaande ingrijpende verbouwing van de eigen huisvesting in het
Havengebouw zullen de scherpe gemeentelijke normen uitgangspunt zijn. Voor het
energieverbruik worden meetbare doelen gesteld. Door de aanschaf van hybride auto’s is al
een flinke stap op weg naar duurzaam autogebruik door werknemers gezet. Waar mogelijk
wordt gestreefd naar verdere beperking van het autogebruik. Vliegreizen worden
gecompenseerd via de stichting Trees for Travel, door (her)aanplant en beheer van
duurzame bossen. Bij aankoop van nieuwe auto’s en vaartuigen wordt
standaard gekozen voor de meest milieuvriendelijke en energiezuinige
technologieën. Ook aan het gemeentelijke streven naar een duurzame
energievoorziening levert de haven een bijdrage, als gebruiker en als
producent. In 2008 is er voor 27 Megawatt windmolencapaciteit bij
gekomen in Westpoort. In totaal kunnen de windmolens 40.000
huishoudens van elektriciteit voorzien. Ook levert het havengebied
warmte uit afvalverbranding. Bij het eigen wagenpark, inkoop van
materialen en goederen en afvalbeleid ligt de nadruk op zorgvuldig
omgaan met natuurlijke hulpbronnen (ruimte, energie, grondstoffen).
Leeswijzer
Hoofdstuk 1 zoomt in op het krachtenveld dat Haven Amsterdam inneemt op mondiaal
niveau tot het niveau van de gemeente Amsterdam en de organisatie zelf.
Hoofdstuk 2 geeft het beleid op hoofdlijnen weer. Wat is de visie en de missie van Haven
Amsterdam en welke speerpunten zijn de komende vijf jaar aan de orde.
Hoofdstuk 3 is het kernhoofdstuk van dit plan en illustreert waarom Haven Amsterdam durft,
doet en doorgaat. Het begint telkens met durven uitgedrukt in de toekomstvisie. Een korte
herhaling van het beleid op hoofdlijnen komt hier puntsgewijs in terug. Vervolgens wordt
ingegaan op wat al wordt gedaan in de beschrijving van de huidige situatie. Elk speerpunt
eindigt met een actieplan hoe Haven Amsterdam doorgaat om de toekomstvisie te bereiken.
Hoofdstuk 4 geeft aan welke implicaties het plan heeft op twee belangrijke beleidsvelden:
locatiebeleid en ligplaatsbeleid.
Hoofdstukken 5 en 6 beschrijven hoe Haven Amsterdam het plan gaat uitvoeren en op welke
wijze Haven Amsterdam actief blijft communiceren over het plan en zijn voortgang.
6

1. Situatieschets
Inleiding
Voor u ligt het Milieubeleidsplan van Haven Amsterdam. Met dit plan in de hand wil Haven
Amsterdam in de komende jaren substantiële stappen zetten op het gebied van intensief
ruimtegebruik, schone scheepvaart, efficiënt en milieuvriendelijk transport, klantvriendelijke
oplossingen voor milieuvraagstukken, gevaarlijke stoffen en een forse energiebesparing in
de eigen organisatie. Deze stappen zullen bijdragen aan een hogere milieukwaliteit in het
havengebied zelf en daarbuiten.
Dit plan staat niet op zichzelf; ook de gemeente heeft een nieuw milieubeleidsplan 2
opgesteld. De doelstellingen van de gemeente zijn behoorlijk ambitieus. Haven Amsterdam
gaat in deze doelstellingen mee en geeft daar haar eigen uitwerking aan. Daarnaast is dit
plan op milieugebied een uitwerking van de nieuwe Havenvisie.
Het Amsterdamse havengebied is relatief schoon. Dit komt onder andere doordat
Amsterdam, anders dan de Rotterdamse haven, geen petrochemische industrie heeft.
Ook ten opzichte van de situatie in de stad Amsterdam blijkt uit onderzoek dat de
luchtkwaliteit in het havengebied relatief goed is. Alleen voor fijnstof zijn twee zogenaamde
hardnekkige knelpunten bepaald. Verdere verbeteringen blijven dus nodig en mogelijk. Zo
zal Haven Amsterdam, in lijn met het Milieubeleidsplan van de gemeente, bijvoorbeeld acties
ondernemen om de luchtverontreiniging door aangemeerde schepen verder terug te dringen
en haar bijdrage leveren aan de klimaatdoelstellingen van het gemeentebestuur.
Het voorliggende milieubeleidsplan bevat nieuwe ambities en acties om die ambities te
realiseren. Bovendien is Haven Amsterdam zich terdege bewust van de voorbeeldfunctie,
ook op milieugebied, die zij als onderdeel van de gemeente heeft. Haven Amsterdam wil
samen met Havenbedrijf Rotterdam deze voorbeeldfunctie vervullen. Overigens zijn havens
over de hele wereld actief op milieugebied. Het doel is tweeledig; ten eerste leidt een goed
milieubeleid tot een verbetering van het milieu en daarmee tot een makkelijkere, betere
aansluiting bij de stad en de regio. Ten tweede leidt een zichtbaar goed uitgevoerd plan tot
meer begrip en waardering voor de betreffende haven en de activiteiten die er plaatsvinden.
Het plan gaat niet specifiek in op de doelstelling “zorgt voor een betere samenwerking op het
gebied van milieubeleid, waarbij meer resultaten worden bereikt met minder bureaucratie” uit
de Havenvisie. Wel wordt bij de uitvoering van de acties de samenwerking met diverse
partners actief opgezocht.
Haven Amsterdam werkt al jaren aan de beperking van de milieubelasting en is steeds alert
op oplossingen voor knellende milieuproblemen. Naast de nieuwe acties besteedt dit plan
dan ook aandacht aan wat er allemaal al gebeurt.
De ondertitel:
‘Duurzaam durven, doen en doorgaan’
is bewust gekozen, omdat Haven Amsterdam al jaren een duurzaam actief milieubeleid
voert, met dit plan daarop doorgaat en de durf heeft om stevig in te zetten en actie te
ondernemen.
Kortom: Haven Amsterdam wil een van de meest duurzame havens in Europa
realiseren!
2 Amsterdam duurzaam aan de top, Milieubeleidsplan Amsterdam 2007 – 2010, 31 mei 2007
7

1.2 Een paar begrippen
In dit plan worden diverse begrippen rond het havengebied gebruikt, die nadere toelichting
vragen, zodat duidelijk is wat er bedoeld wordt:
Figuur 1 Airport – Seaport City
1. Haven Amsterdam: de organisatie die het beheer voert over de
haven, onderdeel van de gemeente Amsterdam
2. Haven- en industriegebied het gebied van Afrikahaven tot en met
Westpoort: Minervahaven.
3. Oostelijk havengebied: Het gebied vanaf de IJtunnel tot het Amsterdam-
Rijnkanaal ten zuiden van het IJ.
4. De Amsterdamse haven /
het Amsterdamse havengebied: het gebied van de Afrikahaven tot aan de
Oranjesluizen.
5. Zeehavens Amsterdam: de havengebieden van de gemeenten
Amsterdam, Zaanstad, Velsen en Beverwijk
samen.
6. Noordzeekanaalgebied (NZKG): het gebied van 12 mijl uit de kust voor IJmuiden
tot en met de Oranjesluizen.
7. Airport-Seaport-City; de combinatie van Schiphol / Zeehavens
Amsterdam en de stad Amsterdam.
8. Metropool Regio Amsterdam: het noordelijk Randstadgebied, met name lijn
NZKG – Schiphol – Almere (zie figuur 2
voorheen De Noordvleugel genoemd)
9. Nationale Havenraad (NHR): een overleg- en samenwerkingsorgaan van de
Nederlandse zeehavens, waarin
havenbeheerders, havenbedrijfsleven en een
aantal relevante, ministeriële departementen
participeren.
8

10. Milieuruimte: de figuurlijke ruimte die binnen gestelde
milieunormen aanwezig is voor de productie van
geluid, de uitstoot van bepaalde milieubelastende
stoffen, de toegestane risicocontouren en het
gebruik van grondstoffen.
11. CO2-neutraal het evenwicht tussen de uitstoot en de
vastlegging van CO2 (koolstofdioxide)
12. Klimaatneutraal dienst, product of leven zonder negatieve invloed
op het klimaat.
Figuur 2: Het Metropool Regio Amsterdam gebied
1.3 Het krachtenveld
Haven Amsterdam opereert binnen een mondiaal krachtenveld, waarin een breed scala aan
mondiale spelers actief is. Dit milieubeleidsplan is alleen werkbaar en uitvoerbaar als het
rekening houdt met de economische en sociale belangen in het mondiale, en zeker het
Noord- Europese krachtenveld waarbinnen Haven Amsterdam opereert. De zeehaven vormt
in dit veld een internationaal logistiek knooppunt van groeiend belang.
Hieronder wordt aangegeven welke rol de Amsterdamse haven in dit krachtenveld speelt,
beginnend met de plaats die de Amsterdamse haven inneemt in de wereld en binnen de
range van belangrijke West-Europese havens. Om daarna stapsgewijs in te zoomen op de
plaats van de haven binnen haar directe omgeving.
� Amsterdamse haven in de wereld
Haven Amsterdam is vertegenwoordigd in een aantal internationale organisaties
en houdt zo binnen de internationale gemeenschap de ontwikkelingen van dichtbij in
9

de gaten. Zij wendt haar invloed aan voor verbetering van de positie van
Zeehavens Amsterdam binnen het IMO (International Maritime Organisation), de
IAPH (the International Association of Ports and Harbours), de Green Award en het
KIMO (internationaal samenwerkingsverband van kustgemeenten voor verbetering
van het milieu van de zee en de kust).
� Amsterdamse haven in noordwest Europa
In de range van grote noordwest Europese havens, van Le Havre via Amsterdam tot
aan Hamburg, is Zeehavens Amsterdam met een marktaandeel van 7,4% in 2007
nummer 4 na Rotterdam, Hamburg en Antwerpen. De totale goederenoverslag in
2006 nam toe met 12,7% ten opzichte van 2005, waarmee Zeehavens Amsterdam tot
de grootste groeiers van de Hamburg-le Havre range behoorde 3 . Deze groei is in
2007 geconsolideerd en de overslag is zelfs nog met 4,1% verder toegenomen.
Haven Amsterdam is actief betrokken bij internationale samenwerking rondom
milieuvraagstukken in havengebieden. Dit krijgt onder meer vorm via de Stichting
Ecoports, een samenwerkingsverband gericht op de uitwisseling van kennis en
ervaring op het gebied van milieuoplossingen voor havengebieden. Haven
Amsterdam is voorzitter van deze stichting en is vertegenwoordigd in het Milieu
Comité van de ESPO (European Sea Ports Organisation). Op deze wijze is de
organisatie in Europees verband rechtstreeks betrokken bij veel thema’s die in dit
milieubeleidsplan aan bod komen. Uit het Ecoports samenwerkingsverband is tevens
het project NoMEPorts ontstaan. NoMEPorts staat voor Noise Management in
European Ports en heeft als doel om een Good Practice Guide te ontwikkelen voor
het beheer van de geluidruimte voor (zeehavengebonden) industrielawaai. Haven
Amsterdam verzorgt de projectleiding van dit project waarin wordt samengewerkt met
tien andere Europese zeehavens.
• De Amsterdamse haven in Nederland
Zeehavens Amsterdam is de tweede haven van Nederland. Het havengebied
onderscheidt zich nationaal door de sterke positie in de energiesector, vooral door de
groei van olieproducten en kolen. In de energiesector heeft de Amsterdamse haven
internationaal inmiddels een leidende positie en nieuwe brandstoffen als biomassa en
biobrandstoffen doen momenteel hun intrede. Daarnaast is de Amsterdamse haven
een grote agribulk- en cacaohaven en heeft een behoorlijke positie in de sectoren
stukgoed en bouwmaterialen (zand, grind, asfalt, betonwaren). Sinds augustus 2005
is de Amsterdamse haven ook een zeer snel groeiende containerhaven, met een
toenemend aantal deep sea (intercontinentale) en short sea (Europese) lijndiensten,
en bijbehorende feeders, binnenvaart- en railshuttles. Als gevolg van deze
ontwikkelingen groeit ook de interesse voor het vestigen van bedrijven in de
continentale logistieke dienstverlening, zoals distributiebedrijven. Verder is
Zeehavens Amsterdam een belangrijke Europese cruisebestemming.
Het havengebied onderscheidt zich nationaal door de sterke positie in de
energiesector
Samen met de haven van Rotterdam en Schiphol vormt Amsterdam de “Holland
Delta Port”, de logistieke driehoek van Nederland en een belangrijke toegangspoort
tot Europa.
Bij de vorming van beleid en het implementeren van wet- en regelgeving is er een
vergaande samenwerking tussen de Nederlandse havens. Haven Amsterdam neemt
actief deel aan de Nationale Havenraad (NHR) en levert menskracht en leiderschap
in diverse commissies en werkgroepen van de NHR op milieugebied. De havens
vinden het van belang dat er eenduidig om wordt gegaan met de vertaling van weten
regelgeving, om enerzijds duidelijkheid te verschaffen aan de sector en hierdoor
3 ZHG-systeem Haven Amsterdam en Regioberichtgevers, 16-4-2007, statistiek januari – december 2006
10

succesvol te zijn in het bereiken van de gestelde (wettelijke) doelen en anderzijds niet
te concurreren op publieke zaken. Daarvan maakt milieubeleid ook een belangrijk
onderdeel uit. Dit milieubeleidsplan is daarom opgesteld met het Rotterdamse
havenmilieubeleid op het netvlies (zie hiervoor ook bijlage 2).
Daarnaast maakt Amsterdam onderdeel uit van het Randstadnetwerk van bedrijven,
waarbij logistieke, data-, technologie-, kennis- en innovatienetwerken samen een
groot economisch netwerk vormen met een grote vitaliteit. Zoals gesteld in de nota
“Zeehavens: Ankers van de Economie” en de nota “Pieken in de Delta” zet het rijk
zich in voor grote, complexe bedrijventerreinen, die als “toplocaties” worden
benoemd. Ook Westpoort is zo’n toplocatie.
� De Amsterdamse haven in de Metropool Regio Amsterdam
De regio Noordzeekanaalgebied-Schiphol-Almere wordt onder één noemer “de
Metropool Regio Amsterdam” gevat. De verbetering van de zeetoegang is samen met
de verbetering van de verbinding tussen Schiphol en Almere één van de
topprioriteiten voor de verdere logistieke ontwikkeling van deze Metropool Regio
Amsterdam. Daarbij krijgen verschillende vervoersmodaliteiten naast elkaar de
aandacht, die samen tot een optimale bereikbaarheid moeten leiden. De havens
binnen het Noordzeekanaalgebied bieden 33.293 directe arbeidsplaatsen. Daarnaast
zorgen de havens ook nog eens indirect voor 22.655 banen. De toegevoegde waarde
is direct en indirect 5 miljard 4 .
Schiphol en Zeehavens Amsterdam benutten
meer en meer elkaars directe nabijheid. Het
Atlaspark, een bedrijvenpark ten zuiden van de
Afrikahaven, ligt op minder dan tien kilometer
afstand van Schiphol. De lucht- en zeehaven
vormen daarom samen een logistiek knooppunt
van internationaal belang. De mogelijkheden
voor transport van personen en goederen door
de lucht én over het water zo dicht bij elkaar én
bij de grootste stad van het land, maken Amsterdam tot een aantrekkelijke
vestigingsplaats voor bedrijven en distributiecentra. Andere Europese concurrenten
hebben deze combinatie in veel mindere mate. Het verder ontwikkelen van het sterke
concept Airport-Seaport-City heeft dan ook een hoge prioriteit.
Versterking van het vestigingsklimaat, het aantrekken van internationale bezoekersen
goederenstromen, intensivering van samenwerking met het bedrijfsleven,
verbetering van de bereikbaarheid van de haven én versterking van de synergie
tussen Schiphol en Haven zijn allemaal onderwerp van het programakkoord van het
college van burgemeester en wethouders van Amsterdam voor de periode 2006-
2010.
� De Amsterdamse haven en de stad Amsterdam
Zeehavens Amsterdam is de derde pijler waarop de economie van Amsterdam en de
regio steunt, naast de financieel-zakelijke dienstverlening, de luchthaven, het
toerisme en de ICT-sector. Ruim 15% van de directe werkgelegenheid komt uit de
haven- en industriesector. Daarbij biedt de havensector, anders dan in de andere
sectoren het geval is, banen voor alle opleidingsniveau’s.
4 Havenmonitor 2006, RebelGroup Advisory-Buck Consultants International, i.o.v. het Ministerie van V&W
11

Figuur 3: Situering van de Amsterdamse haven in het gebied Amsterdam-Westpoort-Schiphol.
Het haven- en industriegebied kent in Amsterdam zowel zware als lichte industrie,
traditionele (bulk) als moderne ladingstromen (containers). Een industriegebied dat
goed is voor een jaaromzet van 1,6 miljard euro 5 . Er varen in de Amsterdamse
havens jaarlijks ongeveer 6.000 zeeschepen 6 en naar schatting 50.000
binnenvaartschepen de havens in en weer uit, waarbij 65 miljoen ton goederen (van
de 88 miljoen ton in het Noordzeekanaalgebied) en 376.500 passagiers worden
vervoerd 7 .
Dit alles vindt plaats binnen een gebied dat begrensd wordt door één van de
dichtstbevolkte gebieden van Nederland, waar op een betrekkelijk gering oppervlak
heel veel gebeurt. Uiteraard vraagt deze ligging om intensieve samenwerking met de
stad Amsterdam. Bij nieuwe ontwikkelingen wordt steeds nauwgezet afgewogen op
welke wijze deze de stad Amsterdam en haar inwoners beïnvloeden. Waar mogelijk
profiteert de stad mee van ontwikkelingen in de haven. Onvermijdelijk is er in
sommige gevallen sprake van hinder in de stad of in de regio. Haven Amsterdam
realiseert zich dat terdege en doet alles wat binnen haar mogelijkheden ligt om deze
hinder tot een minimum te beperken. Daarbij volgt zij de volgende rode draad:
Door de concentratie van milieubelastende bedrijven in het Amsterdamse
havengebied kunnen andere delen van Amsterdam en de regio worden ontzien. Dat
betekent een schonere stad en omgeving door slimme inrichting van het
havengebied.
Het haven- en industriegebied Westpoort is het enige grootschalige industriegebied in
de regio. Het is een gebied waar overlastgevende bedrijven - waaronder
noodzakelijke stedelijke en regionale functies als afvalverwerking, rioolwaterzuivering
en energiecentrales - geconcentreerd zijn, met als voordeel dat de overlast op andere
plaatsen in en nabij de stad verdwijnt. Zo is bijvoorbeeld onlangs de
rioolwaterzuivering van Amsterdam Oost naar Westpoort verhuisd, waardoor er
nieuwe mogelijkheden voor woningbouw komen aan de oostkant van de stad.
5 Havenmonitor 2006, RebelGroup Advisory-Buck Consultants International, i.o.v. het Ministerie van V&W
6 ZHG-systeem Haven Amsterdam en Regioberichtgevers, 01-03-2008, statistiek januari – december 2007
7 ZHG-systeem Haven Amsterdam en Regioberichtgevers, 01-03-2008, statistiek januari – december 2007
12

Daarnaast profileert Haven Amsterdam zich steeds
meer als energiehaven. De haven biedt ruimte aan een
windmolenpark dat straks 40.000 huishoudens van
elektriciteit kan voorzien. De samenwerking tussen het
Afval Energie Bedrijf (AEB) en Waternet is een mooi
voorbeeld van industriële synergie en ecologie, waarbij
met de geproduceerde warmte uit afvalverbranding via
een warmtedistributienet in de nabije toekomst 161.000
Amsterdamse huishoudens zullen worden verwarmd.
Alle gemeentelijke gebouwen en straatverlichting
worden met de opgewekte elektriciteit door het AEB
van groene stroom voorzien. De haven biedt ruimte aan
deze bedrijven en draagt op deze manier bij aan een
duurzame energievoorziening van Amsterdam.
De kolengestookte Hemwegcentrale voorziet Amsterdam en omstreken al lange tijd
van energie. Onlangs is er een deNOx-installatie in gebruik genomen, die de uitstoot
van NOx (stikstof) aanzienlijk vermindert.
Groei is een belangrijk thema in deze dichtbevolkte regio. In de stad Amsterdam is
meer en meer ruimte nodig voor wonen, werken, voorzieningen en recreatie. En ook
de haven ziet economische kansen die haar positie versterken, de werkgelegenheid
in Amsterdam kunnen vergroten en de nodige ruimte vragen. Daardoor kruipen stad
en haven steeds dichter naar elkaar toe. Dat gaat allemaal niet vanzelf goed. De
verschillende groeiwensen vereisen van alle partijen goede
afwegingen en slim ruimtegebruik. Daar is op dit moment volop
aandacht voor. Zo huisvest de kern van de haven de zware
industrie, terwijl aan de zuidwest randen de lichtere
bedrijvigheid is gesitueerd. Hierdoor ontstaat een goede buffer
tussen het woongebied en de zware industrie.
In de komende jaren is echter méér nodig om alle ontwikkelingen in goede banen te
leiden. Dit milieubeleidsplan beschrijft hoe Haven Amsterdam in de komende jaren
met de ruimtevraag om zal gaan.
1.4 Haven Amsterdam, de organisatie zelf
Haven Amsterdam streeft ernaar nieuwe klanten aan te trekken en bestaande klanten te
behouden. De haven hanteert daarbij een vestigings- en locatiebeleid, waarmee zij streeft
naar “het juiste bedrijf op de juiste plaats”.
Het gaat Haven Amsterdam er om een ‘slimme’ haven te zijn en groei daar te realiseren
waar nodig. Haven Amsterdam wil dus geen ‘massahaven’ worden, waarbij onbeperkte groei
vooropstaat. Concreet gaat het onder meer om:
� voldoende massa om te concurreren als haven;
� voldoende massa per ladingsoort om te kunnen concurreren in gekozen segmenten;
� de keuze voor deze segmenten aan de hand van de volgende criteria:
- de huidige concurrentiepositie,
- de waarde van de groei, regionaal en nationaal,
- de toegevoegde waarde,
- de toekomstbestendigheid.
� voldoende breedte in het aantal segmenten is belangrijk om afhankelijkheid van één
segment te voorkomen.
De voornoemde keuze voor ‘bewuste ontwikkeling’ brengt met zich mee dat Haven
Amsterdam tegen bepaalde bedrijven en producten ‘nee’ zal zeggen. Daarbij kan gedacht
13

worden aan LNG en ruwe olie/raffinage. Kolenoverslag zal alleen plaats vinden op de nu
bestaande kolenterminals. Andere producten en bedrijven zullen daarentegen juist
nadrukkelijk verwelkomd worden, zoals bijvoorbeeld duurzame energie, containers, logistiek
en stukgoed, agribulk, cruisevaart enzovoorts.
Haven Amsterdam kent de bedrijventerreinen en alle bedrijven en weet wélke
milieuproblematiek wáár speelt. De haven begeleidt haar klanten bij het proces zich op een
terrein te vestigen binnen de beschikbare milieuruimte 8 . Zij maakt hen attent op aspecten als
energiebesparing, duurzame energie of synergievoordelen. Zij zoekt steeds naar innovaties,
met name wanneer milieuvoordeel én economische kansen te combineren zijn.
Haven Amsterdam ziet het ook als haar taak het tot de haven behorende gebied op
duurzame wijze te ontwikkelen, in te richten en te beheren. De organisatie houdt zich
daarom ook bezig met het bewaken van de luchtkwaliteit, het reguleren van de
geluidsproductie en de gehele fysieke infrastructuur in het gebied. Daarnaast vindt Haven
Amsterdam het van belang oog te hebben voor de afgeleide effecten van een haven,
regionaal, nationaal en internationaal, en de verantwoordelijkheid te nemen bij te dragen aan
oplossingen.
Naast de bovengenoemde taken en
verantwoordelijkheden binnen het Amsterdamse
havengebied is Haven Amsterdam ook verantwoordelijk
voor een vlotte, veilige en milieuverantwoorde
afhandeling van het scheepvaartverkeer van 12 mijl
buiten de pieren van IJmuiden tot aan de Oranjesluizen.
De Rijksoverheid en alle andere havengemeenten in
het Noordzeekanaalgebied hebben deze
verantwoordelijkheid aan haar gedelegeerd. Haven
Amsterdam schept de voorwaarden waaronder deze afhandeling kan plaatsvinden.
Bijvoorbeeld door een streng protocol dat gevolgd moet worden bij het bunkeren van
brandstof ter voorkoming van oliemorsingen. Ook de lichterpalen bij IJmuiden, die het
mogelijk maken dat diepstekende schepen hun lading gedeeltelijk kunnen lossen en zo toch
het havengebied kunnen aandoen, vormen in dit verband een belangrijke voorziening.
1.5 Klanten, partners en overige stakeholders
Het spreekt vanzelf dat Haven Amsterdam de doelstellingen uit dit plan niet alleen bereiken
kan. Haven Amsterdam zoekt bij de uitvoering van dit plan actief de samenwerking op met
haar klanten, partners en overige stakeholders uit het bedrijfsleven, maatschappelijke
organisatie en overheid. Ook zal zij steeds gericht zijn op kennisuitwisseling met andere
nationale en internationale havens die met dezelfde uitdagingen te maken hebben.
In het plan is voor milieubelastende situaties steeds naar oplossingen en verbeteringen
gezocht, die zoveel mogelijk ook een economisch doel dienen. Op die manier waarborgt het
plan de milieukwaliteit én de economische kwaliteit van de haven op lange termijn en geeft
het daadwerkelijk vorm aan een duurzaam management van de haven.
Binnen de hiervoor geschetste context, van de rol in de wereld en binnen Europa tot en met
de rol van de haven in relatie tot de individuele klant en overige stakeholders, gaat Haven
Amsterdam voortvarend aan de slag, waarbij zij zich sterk richt op de uitvoering van acties
en vervolgacties. De haven durft, doet en gaat duurzaam door in het zoeken, vinden en
realiseren van een dynamisch evenwicht, waarin een economisch sterke haven in een
omgeving met een goede milieukwaliteit hand in hand gaan. Waar het gaat om innovatieve
8 De figuurlijke ruimte die binnen gestelde milieunormen aanwezig is voor de productie van geluid, de uitstoot van bepaalde
milieubelastende stoffen en het gebruik van grondstoffen
14

ontwikkelingen is Haven Amsterdam ook bereid om daar, in financiële zin, extra aan bij te
dragen.
15

2. Missie en visie
Haven Amsterdam wil op de korte en lange termijn één van de vijf belangrijke pijlers van de
stedelijke en regionale economie blijven. Om op Europees niveau haar positie, zoals in het
vorige hoofdstuk omschreven, te kunnen blijven behouden, moet de haven op sommige
groeisectoren de mogelijkheid hebben om uit te kunnen breiden. Dat is in de Amsterdamse
situatie een complexe opgave. De situatie van Haven Amsterdam wordt gekenmerkt door
schaarste aan fysieke ruimte én schaarste aan milieuruimte. Haven Amsterdam wil de
huidige groei verder doorzetten, maar realiseert zich daarbij dat economische groei op lange
termijn alleen houdbaar is als die groei in balans is met de maatschappij en de omgeving.
Het is de opgave die balans steeds weer te vinden.
Deze opgave heeft Haven Amsterdam vastgelegd in de volgende missie:
Haven Amsterdam is de onderneming die op het gebied van
duurzame economische ontwikkeling voorloper in Zeehavens Amsterdam wil zijn
Het begrip duurzaam in deze missie betekent “maatschappelijk, ecologisch en financieel
houdbaar op de lange termijn én met inachtneming van een brede verantwoordelijkheid,
zowel lokaal, als regionaal en (inter)nationaal”. Voorloper willen zijn betekent dat Haven
Amsterdam het voortouw wil nemen om in goed overleg en samenwerking beleid te
ontwikkelen en gezamenlijk uitvoering te geven aan daaruit voorvloeiende acties.
Bij deze missie hoort een visie op de positie die de haven van Amsterdam inneemt in het
krachtenveld zoals in hoofdstuk 1 omschreven;
de haven van Amsterdam is een concurrerende vestigingslocatie en
een internationaal logistiek knooppunt
Dit milieubeleidsplan speelt bij de realisering van de missie en visie een belangrijke rol en
waarborgt dat duurzaamheid en de verhoging van de milieukwaliteit bij alle afwegingen altijd
een belangrijk punt van aandacht is. Als onderdeel van de gemeente Amsterdam neemt
Haven Amsterdam ook haar verantwoordelijkheid in het bereiken van de gemeentelijke
milieudoelstellingen. Op het gebied van milieu, gezondheid, externe veiligheid en klimaat
hebben de activiteiten in het havengebied vooral invloed op de thema’s luchtkwaliteit,
geluidhinder, klimaat, externe veiligheid en duurzaam produceren en consumeren. Deze
thema’s hebben een plaats in de speerpunten zoals ze hieronder zijn benoemd. De thema’s
water, bodem en natuur hebben in de uitwerking van de speerpunten een minder prominente
plaats gekregen. Bodem en water krijgen al veel aandacht in staand beleid. De acties die
Haven Amsterdam hiervoor uitvoert,zullen gewoon gecontinueerd worden. Voor het thema
natuur geldt dat Haven Amsterdam hier regelmatig actie voor heeft ondernomen. Ook
worden deze inspanningen niet gestaakt.
Vijf speerpunten zijn gekozen om de ruimtelijk goede ligging van Westpoort goed tot haar
recht te laten komen en beter aan te sluiten bij een ander politiek speerpunt: het intensief
ruimtegebruik en om beter aan te sluiten bij de dagelijkse praktijk van de gebruikers en
beheerders van het gebied.
De acties in hoofdstuk 3 zijn er deels op gericht om luchtkwaliteit te verbeteren, geluidhinder
te verminderen en CO2-emissies te reduceren. Haven Amsterdam is zich als organisatie
bewust van haar voorbeeldfunctie, waarbij vooral het onderwerp duurzaam consumeren
(duurzaam inkopen) een rol speelt. Een goede invulling van de voorbeeldfunctie van Haven
Amsterdam is een van de speerpunten van dit milieubeleidsplan.
16

Vijf speerpunten
1. de optimalisering van het ruimte- en milieugebruik in de haven van Amsterdam, waarbij
milieu en commercieel belang hand in hand gaan
2. het stimuleren van een schonere scheepvaart
3. stimuleren van een verschuiving van goederenvervoer over de weg naar vervoer over
water en rail
4. het stroomlijnen van de risico’s van het vervoer, de op- en overslag van gevaarlijke
stoffen
5. invulling geven aan de voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam als organisatie
De speerpunten hebben betrekking op de kernactiviteiten van
een haven en hebben tegelijk een relatie met belangrijke
milieuthema’s zoals luchtkwaliteit, geluidshinder, klimaat en
emissies naar water en bodem. De gekozen
havengerelateerde speerpunten sluiten naadloos aan op het
werkveld van de werknemers die het milieubeleidsplan moeten uitvoeren en maken daarmee
een succesvol resultaat kansrijk. Tegelijk bieden de thema’s voldoende raakvlak met de
thema’s uit het milieubeleidsplan van de stad Amsterdam om een eenduidig Amsterdams
milieubeleid te waarborgen (zie bijlage 1).
In het kort komen de vijf speerpunten neer op:
Optimalisering ruimte- en milieugebruik
Zoals in de inleiding van dit hoofdstuk beschreven is het nodig dat het havengebied in
sommige groeisectoren de mogelijkheid heeft om uit te kunnen breiden, wil de Amsterdamse
haven op Europees niveau haar positie blijven behouden. Maar de fysieke ruimte én de
milieuruimte is schaars. Het ruimtegebruik van de Amsterdamse haven wordt maximaal
geïntensiveerd, om zodoende andere gebieden binnen de regio zo lang mogelijk te kunnen
ontzien. Dit betekent dat gemiddeld 50% van de jaarlijkse uitgifte van 25 hectare terrein, door
intensivering en herstructurering van eerder uitgegeven gebied wordt gerealiseerd. De
andere 50% bestaat uit niet eerder uitgegeven terrein. Dit beleid praktiseert Haven
Amsterdam al jarenlang. Bij uitbreiding van bestaande bedrijven streeft Haven Amsterdam
ernaar, waar mogelijk de uitbreiding op het bestaande terrein van het bedrijf te realiseren.
De grootste milieuwinst en intensivering is te halen bij de bedrijven die in het havengebied
gehuisvest zijn. Daarom zal Haven Amsterdam inspanningen plegen die erop gericht zijn om
met de klant bijvoorbeeld de mogelijkheden voor verdere energie-efficiency, efficiënter
vervoer via water en maatregelen voor intensivering op het bedrijfsterrein te bekijken.
Natuurlijk moeten de mogelijke ingrepen ook voor de klant in commerciële zin aantrekkelijk
zijn. Deze combinatie leidt tot een pro-actieve, adviserende klantrelatie, waarbij milieubelang
hand in hand gaat met commercieel belang. Met de klanten die samen verantwoordelijk zijn
voor 80% van de uitstoot (met name geluid, lucht en CO2) worden in de komende drie jaar
afspraken gemaakt over mogelijkheden voor substantiële vermindering van deze emissies.
Het ruimtegebruik van de Amsterdamse haven wordt maximaal geïntensiveerd
Het college van burgemeester en wethouders heeft als klimaatdoelstelling voor de stad
Amsterdam geformuleerd dat zij 40% CO2 reductie willen realiseren in 2025 ten opzichte van
1990. In absolute aantallen betekent dit een vermindering van 3,8 Mton CO2. Deze reductie
geldt ook voor het Amsterdamse havengebied. Samen met de Dienst Milieu en Bouwtoezicht
maakt Haven Amsterdam zich sterk om te kijken hoeveel en op welke manier de bedrijven
en de bijbehorende (transport)activiteiten in Westpoort aan deze reductie kunnen bijdragen.
Ook heeft de gemeente een doelstelling voor de eigen organisatie. Deze wordt behandeld bij
de voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam.
De intensivering van het ruimtegebruik wordt gemonitord. Daarbij wordt ook de invloed van
de conjuncturele ontwikkelingen meegewogen. Tot slot streeft Haven Amsterdam er naar dat
de huidige totale milieuruimte, dat wil zeggen, de zonering voor geluidsoverlast en
17

luchtverontreiniging, zo optimaal mogelijk wordt benut. Dit wordt gedaan door milieuwinst te
bewerkstelligen bij individuele bedrijven en deze ruimte te benutten voor de vestiging van
nieuwe bedrijven. Door deze omgang met de milieuruimte blijft de haven van Amsterdam
een gebied waar bedrijven gevestigd kunnen worden die elders in de stad minder gewenst
zijn.
Schone Scheepvaart
Haven Amsterdam wil een schone scheepvaart stimuleren. Om werkelijk grote slagen te
kunnen maken in de scheepvaart, zijn internationale afspraken noodzakelijk. Dat gebeurt op
mondiaal en Europees niveau. Als gevolg van nieuwe Europese regelgeving zal de uitstoot
van luchtverontreinigende stoffen door de scheepvaart aanzienlijk verminderen. Haven
Amsterdam oefent op nationaal en internationaal niveau waar mogelijk haar invloed uit op de
totstandkoming van regelgeving op dit gebied.
Vanaf 2025 weert Haven Amsterdam binnenvaartschepen die niet voldoen aan de CCR-2 9
norm. Tot die tijd stimuleert Haven Amsterdam schone binnenscheepvaart door de meest
vervuilende binnenvaartschepen vanaf 2010 extra binnenhavengeld te laten betalen en het
ontstane surplus te storten in een subsidieregeling van VROM. Daarnaast is zij nauw
betrokken bij de ontwikkeling van een milieukeurmerk voor de binnenvaart en de
ontwikkeling van een beoordelingsinstrument voor schone zeeschepen. Hier zullen
vervolgens passende incentives aan worden verbonden, waarvan het streven is om deze in
2010 operationeel door te voeren. Dit is in lijn met Rotterdams en landelijk beleid.
Europese regelgeving zal de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen door de
scheepvaart aanzienlijk verminderen
Ook neemt de haven fysieke maatregelen ter vermindering van de milieubelasting
(luchtverontreiniging, waterverontreiniging, afval etcetera) van schepen. Haven Amsterdam
onderzoekt daartoe ook de mogelijkheden tot realisatie van walstroom voor de
zeescheepvaart. Zeecruisevaart is daarbij het speerpunt. Haven Amsterdam trekt daarbij
gelijk op met de Rotterdamse haven en overlegt hierover met haar partners. Haven
Amsterdam streeft naar walstroom aan alle openbare wachtplaatsen voor de
binnenvaartschepen en riviercruise in 2015. Daarnaast werkt Haven Amsterdam in het kader
van schone scheepvaart ook aan een schonere eigen vloot (zie daarvoor hoofdstuk 3.5, actie
28).
Stimuleren goederenvervoer over water en spoor
Een goede bereikbaarheid is van groot belang voor de
economische ontwikkelingen in het havengebied. Daarbij
hoort een goed vervoer vanuit het havengebied naar het
achterland. De meest milieuvriendelijke, want meest
energie-efficiënte wijze van goederentransport is het
transport over water. Haven Amsterdam realiseert daarom
een verschuiving van de modal split 10 van de weg naar
water (deepsea, short sea 11 en binnenwater) en rail. Per
goederenstroom wordt de te realiseren verschuiving
vastgelegd als percentage in 2020 ten opzichte van de situatie in 2007. Zij richt zich daarbij
met name op groeisectoren en goederenstromen die momenteel nog weinig gebruik maken
van vervoer naar het achterland per schip of trein. In concreto betekent dit dat Haven
Amsterdam zich inzet op een verschuiving van weg naar water en rail voor stukgoed en op
de consolidering van de modal split van bulkproducten.
9
De CCR-2 norm geldt vanaf medio 2007 voor nieuwe binnenvaartschepen. De norm betreft met name de uitstoot van stikstof
en fijnstof.
10
Modal split is de verdeling van de verplaatsing van goederen over de verschillende vervoersmogelijkheden (over de weg, het
water, het spoor en door de lucht).
11
Short sea is de term voor transport over zee naar andere, nabij gelegen zeehavens, zoals bijvoorbeeld van Amsterdam naar
St. Petersburg, van Spanje naar Amsterdam of van Amsterdam naar Hamburg.
18

Binnen stukgoed wordt een onderscheid gemaakt tussen containers en overige stukgoed om
deze verschuiving te halen. Aangezien containers een sterk groeiende markt is wordt tijdens
de planperiode (2008-2012) ingezet op consolidatie van de momenteel gunstige modal split
(40% weg, 52% water en 8% rail). Voor de overige stukgoederen wordt direct ingezet op een
verschuiving van 5% van weg naar water en spoor.
Doelstelling voor de langere termijn (2020) is om het aandeel van de weg van het
achterlandvervoer (containers en stukgoed samen) terug te brengen naar 45%. Dat is 8%
minder ten opzichte van 2006. Het aandeel van het water moet in 2020 49% bedragen en de
overige 6% gaat in 2020 per trein naar het achterland.
Stroomlijnen risico’s gevaarlijke stoffen
In het Amsterdamse havengebied zijn juist ook bedrijven
gevestigd die met gevaarlijke stoffen te maken hebben. De
omvang met gevaarlijke stoffen is voor Haven Amsterdam
van oudsher een belangrijk aandachtspunt, omdat de
gevolgen als het mis gaat immens kunnen zijn. Het
zorgvuldig afhandelen van goederen met gevaarlijke stoffen
heeft een effect op de bedrijven in het havengebied, hun
medewerkers en voor de omwonenden van het gebied.
Haven Amsterdam hecht er dan ook aan gevaarlijke stoffen als speerpunt te benoemen en
neemt het initiatief om een gebiedsgerichte visie op te stellen voor Westpoort. Haven
Amsterdam betrekt bij de totstandkoming van de visie de belanghebbende partijen en de
visie wordt bestuurlijk vastgesteld.
Daarnaast zal Haven Amsterdam een strakkere regie gaan voeren op het ligplaatsbeleid
voor schepen met gevaarlijke stoffen in de haven. Door middel van het instrument
ligplaatszonering, een model op basis van veiligheidsafstanden, zal een transparant en
éénduidig systeem ingevoerd worden in plaats van beoordelingen per casus. Met de groei
van het transport van gevaarlijke stoffen, zowel per zeevaart als binnenvaart, zal Haven
Amsterdam meer capaciteit inzetten op de handhaving van de regelgeving op dit vlak, om zo
de kans op ongewenste en onveilige situaties te minimaliseren.
Haven Amsterdam geeft invulling aan haar voorbeeldfunctie
Analoog aan de doelstelling van het Milieubeleidsplan Amsterdam om in 2015 een CO2
neutrale stad te worden, zal de organisatie Haven Amsterdam door energiebesparing haar
bijdrage leveren aan de 100 kiloton CO2-emissiereductie per jaar die de gemeente
Amsterdam zich tot doel heeft gesteld. In een CO2-neutrale situatie vindt netto geen CO2
uitstoot plaats. Dat betekent dat de organisatie intern energiebesparende maatregelen moet
nemen. Zowel in haar gebouwen, als bij de eigen vloot, het eigen wagenpark, het
autogebruik en de vliegreizen. Verder streeft de gemeente op de langere termijn naar een
duurzame energievoorziening, waaraan Haven Amsterdam ook een bijdrage zal leveren,
zowel als gebruiker als ook als producent. Daarnaast streeft de organisatie een zorgvuldige
omgang met natuurlijke hulpbronnen (ruimte, energie, grondstoffen) na, conform de ambities
van het gemeentelijke Milieubeleidsplan. 12
Deze vijf speerpunten vormen de basis van dit Milieubeleidsplan. Voor de uitvoering van het
plan en om nieuwe ideeën te helpen ontwikkelen en het duurzaamheidsbeleid een serieuze
kans te geven zijn er twee fondsen opgenomen: een duurzaamheidsfonds en een
innovatiefonds. Beide fondsen hebben een jaarlijkse reserve van 1 miljoen euro.
Het volgende hoofdstuk, het actieplan, bevat concrete acties waarmee de genoemde doelen
gerealiseerd moeten worden. De actiepunten zijn geformuleerd voor de periode van 2008 tot
en met 2012. Veel acties hebben een onderzoekend karakter omdat er nog niet voldoende
kennis en informatie is om direct en gericht aan oplossingen te werken. Voor al deze acties
12 Amsterdam duurzaam aan de top, Milieubeleidsplan 2007-2010, versie voor inspraak, 6 februari 2007, pagina 56 e.v.
19

geldt dat bij een positieve haalbaarheid deze acties omgezet worden in vervolgacties waarin
het onderzochte in uitvoering wordt gebracht.
20

3. Speerpunten, ambities en acties
Inleiding
3.1 Optimalisering ruimte- en milieugebruik
3.2 Schone scheepvaart
3.3 Stimuleren goederenvervoer over water en spoor
3.4 Stroomlijnen risico’s gevaarlijke stoffen
3.5 De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam
De volgende paragrafen vormen de kern van dit
milieubeleidsplan; ze geven een overzicht van alle
aandachtspunten, ambities en acties waar Haven Amsterdam
zich de komende jaren op richt om het milieubeleidsplan om te
zetten in daadkrachtige acties met aantoonbaar resultaat. De
vijf speerpunten, zoals beschreven in hoofdstuk 2, vormen
hierbij het uitgangspunt. Deze worden in de volgende
paragrafen verder uitgewerkt:
Deze speerpunten betreffen dé onderwerpen waarmee Haven Amsterdam in haar werk
dagelijks te maken heeft. De eerste vier zijn allen direct gerelateerd aan de kerntaak van de
haven, namelijk het ontwikkelen en beheren van vestigingslocaties en vaarwater, het vijfde is
afgeleid van een van de hoofddoelstellingen van het gemeentelijke milieubeleidsplan, om de
gemeentelijke organisatie, waar Haven Amsterdam onderdeel van is, CO2 neutraal te maken.
Bij al deze onderwerpen is de toekomstvisie van Haven Amsterdam op het betreffende
onderwerp het uitgangspunt voor de gekozen acties. De toekomstvisie geeft puntsgewijs
weer welke ambities Haven Amsterdam op de lange termijn nastreeft. Vervolgens wordt in
de huidige situatie een beschrijving gegeven van de inspanningen die Haven Amsterdam
anno 2008 in dit kader al levert. Daarna volgt een beschrijving van alle verdere acties die
Haven Amsterdam in de komende jaren zal gaan uitvoeren om de situatie zoals beschreven
in de visie te bereiken. Per actie wordt omschreven wat de actie inhoudt, welk resultaat of
product de actie oplevert, wat de tijdsspanne van de actie is en welke inspanning het Haven
Amsterdam kost in de zin van benodigde capaciteit en geld. Hierbij wordt met behulp van
symbolen aangegeven of het een kleine of grote inspanning kost om de actie te realiseren. In
onderstaande tabel staan de symbolen uitgelegd.
Kosten Capaciteit
Symbool Categorie (in euro’ s) Symbool Categorie (in uren)
€ 0 – 10.000 ● 0 – 100
€€ 10.000 – 50.000 ●● 100 – 400
€€€ 50.000 – 100.000 ●●● 400 – 800
€€€€ 100.000 – 250.000 ●●●● 800 – 1600
€€€€€ > 250.000 (raming) ●●●●● > 1600
Tabel 1: Overzicht symbolen voor kosten en capaciteit voor Haven Amsterdam
Haven Amsterdam is van mening dat in dit actieplan een goede weging is gemaakt tussen
mens, milieu en economie. Dit heeft geleid tot het navolgende, ambitieuze maar tegelijkertijd
realistische en uitvoerbare actieplan.
21

3.1 Optimalisering ruimte- en milieugebruik
3.1.1 Toekomstvisie
Het ruimtegebruik van de Amsterdamse Haven wordt maximaal geïntensiveerd, om
zodoende andere gebieden binnen de regio te kunnen ontzien. Haven Amsterdam streeft
daarom - waar dat kan - naar herstructurering van delen van het havengebied. Zij houdt
daarbij rekening met mogelijk synergievoordeel tussen bedrijven onderling. Door
synergievoordeel kunnen milieuvoordelen op verschillende fronten worden behaald,
bijvoorbeeld wanneer restwarmte van bedrijf A als energiebron voor bedrijf B kan dienen of
afvalstof van bedrijf X als grondstof voor bedrijf Y.
Jaarlijks wordt er gemiddeld 20 - 25 hectare grond uitgegeven aan vestiging van nieuwe
bedrijven en uitbreiding van bestaande bedrijven. Haven Amsterdam wil in de toekomst in
deze behoefte waar mogelijk voorzien in bestaand gebied; gebied, waarvan het grootste deel
reeds uitgegeven en in gebruik is. Dit betekent dat:
� binnen de bestaande gebieden ruimte wordt gecreëerd door herstructurering,
intensivering van ruimtegebruik door bestaande bedrijven en terugname van
vrijvallend gebied. Op deze manier wordt gemiddeld 50% van deze jaarlijkse
behoefte gevonden in reeds uitgegeven gebieden. In de andere 50% wordt
voorzien door ingebruikname van delen van de nog braakliggende terreinvoorraad
(voornamelijk Afrikahaven - nat terrein, kadegebonden- en Atlaspark- droog terrein);
� de intensivering wordt gemonitord, rekeninghoudend met conjuncturele
schommelingen.
Intensivering van het grondgebruik gaat gepaard met het zorgen dat de huidige milieuruimte
optimaal wordt benut, want als door intensivering meer fysieke ruimte is ontstaan om een
bedrijf te vestigen, maar geen milieuruimte meer aanwezig is, kan de gecreëerde ruimte niet
aangesproken worden voor een nieuw te vestigen bedrijf. Tevens werkt Haven Amsterdam
binnen het milieubeleid van de gemeente Amsterdam aan de klimaatdoelstelling van 40%
CO2-reductie in de stad Amsterdam in 2025 ten opzichte van 1990. Dit betekent dat:
� op een proactieve wijze klanten worden bezocht om te adviseren over mogelijk te
nemen maatregelen op hun terrein.
� met de klanten die samen verantwoordelijk zijn voor 80% van de uitstoot (m.n.
geluid, luchtverontreinigende stoffen en CO2) worden in de komende drie jaar
afspraken gemaakt over mogelijkheden voor substantiële vermindering van
emissies. Het meer toepassen van zonne-energie en het nadenken over de
mogelijkheden van koudenetten is eveneens onderwerp van gesprek.
3.1.2 Huidige situatie
Fysieke ruimte
Figuur 4 laat de uitgegeven en beschikbare terreinen in Westpoort zien. Haven Amsterdam
is verantwoordelijk voor ontwikkeling, beheer en exploitatie van 2.565 hectare havengebied,
waarvan 1.565 hectare voor bedrijfsterreinen (nat en droog) en 1.000 hectare havenbassins.
Er is in 2008 nog 145 hectare natte terreinen ten behoeve van kadegebonden bedrijven en
185 hectare droge terreinen beschikbaar voor uitgifte. Van de natte terreinen heeft 100
hectare al een bestemming door reservering van een containerterminal en de nieuwe
terminal van Vopak. De andere 45 hectare beschikt nog over een oeverlengte van 1.150
meter aan diep vaarwater. Deze zijn verdeeld over vier kavels met oeverlengtes van 200-400
meter. Van de 4 kavels is er nog slechts 1 geschikt te maken voor 2 diepstekende
zeeschepen, de andere kavels kunnen slechts 1 zeeschip voor de kant hebben. Er is dus,
met alle ambities die de haven heeft om te groeien, praktisch nog maar weinig ruimte voor
nieuwe, kadegebonden havenactiviteiten. Daarom werkt Haven Amsterdam aan een verdere
intensivering van de ruimte in het havengebied.
22

Er wordt daarbij gekeken naar de mogelijkheden voor herontwikkeling van bestaande
terreinen, naar functiewijziging (zoals extra haventerrein door de verplaatsing van de
geplande stortlocatie in het Afrikahavengebied naar de stortplaats Nauerna) en het
combineren van functies en meer gestapelde bouw, bijvoorbeeld waar het gaat om
parkeergelegenheid en terugname en aankoop van terrein (bijvoorbeeld het voormalige
ADM-terrein).
Figuur 4: overzicht beschikbare terreinen in Westpoort
Optimaal ruimtegebruik door herstructurering en intensivering is niet een nieuwe doelstelling
voor Haven Amsterdam. Al jarenlang is er een continue aandacht voor herstructurering en
terugname van terreinen (zie figuur 5). In de jaren 1990 – 2007 is 307 hectare van de in
totaal 560 hectare terrein geherstructureerd. Dat is 55% van de totale bruto uitgifte in deze
jaren. De laatste twee jaar (2006 en 2007) tonen aan dat de uitgiftes gerealiseerd zijn in de
gebieden waar er nog braakliggende ruimte beschikbaar was (met name in de Afrikahaven).
De figuur toont zowel pieken in de uitgifte van terreinen die ten laste van de terreinvoorraad
worden gebracht als pieken in herstructurering en terugname van gronden. Naar gelang de
situatie (ruimtelijke, economische en politieke ontwikkelingen of bedrijfspecifieke
ontwikkelingen) is het goed mogelijk dat in de komende jaren weer terreinen vrij komen voor
herstructurering.
De doelstelling in de komende jaren is gericht op uitgiftes waarbij gemiddeld 50% per jaar uit
herstructurering, terugname en intensivering zal plaatsvinden. Dit een uitdagende opgave.
Zoals aangegeven wordt het percentage uitgegeven terrein steeds groter en er zal steeds
meer innovatief en slim moeten worden omgesprongen met de beschikbare en reeds
uitgegeven terreinen om deze doelstelling te halen.
23

100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Totaal bruto uitgifte 1990-2007: 560 ha.
Herstructurering 1990-2007: 307 ha.
Netto uitgifte 1990-2007: 253 ha.
Gem. uitgifte netto per jaar: 14 ha.
Gem. uitgifte bruto per jaar: 31 ha.
Terreinwinst door terugname en herstructurering in ha.
Uitgifte tlv terreinvoorraad Herstruct. / Terugname
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Figuur 5: Terreinwinst door terugname en herstructurering in hectare
Een gebied dat recent in herstructurering is gekomen is de Minervahaven, het project
Stadhaven Minerva. De grootschalige houtoverslagbedrijven die de Minervahaven van
oorspong kenmerkten, heeft Haven Amsterdam verplaatst naar een tweede-linie-locatie
achter de overdekte Waterlandterminal die de overslag van hout voor deze bedrijven doet.
De ligging van de Minervahaven, tussen stad en haven, trekt kleinschaligere (creatieve)
bedrijvigheid aan. Haven Amsterdam grijpt deze kans aan om het gebied te herstructureren
tot een hoogwaardig bedrijventerrein, dat zowel voor stad als haven een meerwaarde zal
gaan vormen. Het ruimtegebruik zal sterk geïntensiveerd worden door dubbel grondgebruik,
gestapelde bouw en daarmee het vergroten van het bruto-vloeroppervlak 13 . Tevens wordt de
functie wonen expliciet geweerd in het bestemmingsplan. Op deze manier ontwikkelt zich
een deel van de haven als buffer tussen de zware industrie verderop in het havengebied
enerzijds en de woongebieden anderzijds.
Andere voorbeelden van intensief ruimtegebruik zijn: de herstructuring van de
Australiëhaven (ex Mobil terrein), de Westhaven (met onder andere de terugkoop van Nissan
terrein), Waterland, Koopman en Stora.
Milieuruimte
Door intensiever gebruik van de bestaande ruimte binnen de Amsterdamse haven, neemt de
kans op geluidsoverlast, luchtverontreiniging en geurhinder toe. Het havengebied kent
contouren voor geluids- en geurhinder. Buiten deze contouren moet er geen sprake meer
zijn van overlast voor omwonenden.
Het Amsterdamse havengebied is relatief schoon. Dit komt onder andere doordat
Amsterdam, anders dan de Rotterdamse haven, geen petrochemische industrie heeft.
Ook ten opzichte van de situatie in de stad Amsterdam blijkt uit onderzoek dat de
luchtkwaliteit in het havengebied relatief goed is. Er zijn geen overschrijdingen van NOx en,
SO2 gerapporteerd. Alleen voor fijnstof zijn twee zogenaamde hardnekkige knelpunten
bepaald. Zo zal Haven Amsterdam, in lijn met het Milieubeleidsplan van de gemeente,
bijvoorbeeld acties ondernemen om de luchtverontreiniging door aangemeerde schepen
verder terug te dringen en haar bijdrage leveren aan de klimaatdoelstellingen van het
gemeentebestuur. Daarnaast zijn al afspraken gemaakt met de bedrijven voor het versneld
13 Bruto-vloeroppervlak: dit betreft de vloeroppervlakte van de ruimte, dan wel van meerdere ruimten van een vastgoedobject
gemeten op vloerniveau langs de buitenomtrek van de (buitenste) opgaande scheidingsconstructie, die de desbetreffende
ruimte(n) omhullen. Het geeft in bepaalde mate, de grootte in vierkante meters van het gebouw weer.
24

opstellen van dampverwerkingsinstallaties voor de overslag van olieproducten, waardoor de
stankklachten in de nabije toekomst zullen afnemen.
Haven Amsterdam toetst nauwlettend of de geluidproductie binnen de contouren blijft, ook bij
intensivering van het ruimtegebruik en bespreekt met de betreffende bedrijven de
mogelijkheden om geluidshinder te beperken. Haven Amsterdam heeft op een aantal
“natuurlijke” momenten contact met haar klanten, de bedrijven binnen het havengebied; op
het moment dat een klant zich wil vestigen, op het moment dat een klant haar activiteiten in
de haven wil uitbreiden dan wel inkrimpen en op het moment dat de klant overweegt zich
elders te vestigen. In alle gevallen bespreekt Haven Amsterdam de mogelijkheden binnen
het gebied, de visie van Haven Amsterdam op het ruimtegebruik en de bijbehorende
luchtemissies, geluidcontouren etc. Op het moment dat zich daarbij knelpunten voordoen
denkt Haven Amsterdam actief mee met de klant over oplossingen die binnen de
mogelijkheden van het havengebied passen.
Niet alleen probeert Haven Amsterdam binnen Westpoort de milieuruimte te optimaliseren,
zij wisselt hierbij ook kennis uit met andere havens binnen en buiten Nederland. Op
Europees niveau doet zij dat bijvoorbeeld via de Stichting EcoPorts welke zich richt op best
practices op het gebied van milieu en haven. Daarnaast is Haven Amsterdam trekker van het
project NoMEPorts waarbij er samen met 14 partners uit 8 Europese landen gezocht wordt
naar standaardisatie van geluidskaarten en een ‘good practice guide’ voor industriële
havengebieden.
Klimaat
Zoals eerder genoemd is in het Milieubeleidsplan van de gemeente Amsterdam klimaat een
belangrijk thema. Haven Amsterdam heeft tot nu toe het zwaartepunt gelegd op de productie
van duurzame energie in het havengebied. Zo staan er eind 2007 windmolens in Westpoort
opgesteld (40 MW opgesteld vermogen), die duurzame elektriciteit produceren. In 2008 is
daar nog 27 MW bijgekomen. De windmolens samen kunnen 40.000 huishoudens van
elektriciteit voorzien. Doelstelling voor de komende jaren is om te groeien naar ca 100 MW,
waarbij vooral de kleinere windmolens worden vervangen door grotere. Daarnaast worden al
geruime tijd de scheepsmarkeringen en boeien in het Noordzeekanaal door middel van
zonne-energie verlicht. Voor de eigen organisatie heeft Haven Amsterdam het
energiegebruik in beeld gebracht (zie hoofdstuk 3.5.2).
Ook zijn er initiatieven in het havengebied. Begin 2008 is de bouw voor Greenmills gestart,
een bijzonder project voor duurzame energie uit organische reststromen. In 2009 wordt de
installatie in de Hornhaven in gebruik genomen. Drie bedrijven worden hier bijeengebracht
om organische reststromen te recyclen tot onder meer energie. Geschat wordt dat het
project Greenmills jaarlijks zo'n 25.000 huishoudens van elektriciteit kan voorzien.
3.1.3 Acties
Om van de huidige situatie door te groeien naar de toekomstvisie worden in de periode
2008 – 2012 de volgende acties uitgevoerd.
1 Onderzoek terreinen ten behoeve van realisering intensivering
Beschrijving Haven Amsterdam brengt in kaart welke fysieke ruimte op dit moment nog
ongebruikt is en/of niet optimaal gebruikt wordt . Daarnaast wordt
onderzocht of de huidige kadegebonden bedrijven het beschikbare terrein
wel optimaal c.q. volgens contract benutten.
Resultaat Kaart en rapport die inzicht geven in mogelijkheden voor verdere
intensivering ruimtegebruik.
Realisatie van intensiveringsmaatregelen zoals herstructureringen,
inbreiding terreinen, meervoudig grondgebruik e.d.
Planning 2008 - 2012
Kosten €€
Capaciteit ●●
25

2 Gesprekken met klanten en hun (milieu)gebruiksruimte
Beschrijving Haven Amsterdam gaat met haar klanten in gesprek over het gebruik van
fysieke ruimte en milieuruimte, met name geluid en stof. Dit op basis van
een te ontwikkelen kaart waarop informatie over geluid en stof is
opgenomen.
Tijdens de vestigingsgesprekken of uitbreidingsgesprekken met een bedrijf
zal Haven Amsterdam samen met andere relevante partijen het onderwerp
intensief ruimtegebruik en optimalisatie milieuruimte aansnijden en het
bedrijf stimuleren zo effectief mogelijk om te gaan met zijn terrein en zijn
milieuruimte. Daarbij is het streven de ruimteclaim van een nieuw bedrijf te
reduceren totdat deze overeenkomt met minimaal de ‘best practises’ uit
dezelfde branche. Geluid- en stofproductie beperken de verdere
ontwikkeling van het gebied. Door de klanten hierop te wijzen en na te gaan
op welke wijze de betreffende klant de eigen geluid- en stofuitstoot kan
beperken kan de bestaande ruimte beter worden benut en ontstaat ruimte
voor nieuwe activiteiten. Ook worden er per klant afspraken gemaakt hoe de
klant het energiegebruik kan beperken, waarbij aandacht besteedt zal
worden aan gebruik van zonne-energie en de mogelijkheden voor het
opzetten van koudenetten.
Resultaat Inzicht in het (milieu)ruimtegebruik van de 25 meest bijdragende bedrijven in
enerzijds de productie van geluid en stof, de emissie naar lucht en water en
anderzijds bedrijven die het grootste extensieve terreinoppervlak in
Westpoort hebben.
Afspraken op maat worden per bedrijf vastgelegd, zowel wat de fysieke
ruimte als de milieuruimte betreft.
Planning 2008 – 2012
Kosten €€
Capaciteit ●●●
3 Verkennen mogelijkheden voor uitwisseling van reststoffen tussen bedrijven
Beschrijving Haven Amsterdam onderzoekt samen met haar klanten en andere partners
de mogelijkheden voor uitwisseling van reststoffen tussen bedrijven in
Westpoort. Het betreft stofstromen (dus geen stoom, warmte of gas) die
vrijkomen bij productie- en verwerkingsprocessen van bedrijven en die
kunnen dienen als grondstof voor het productieproces van andere bedrijven.
Door middel van een pilotproject, waarin onder andere een diverse stromen
worden uitgewerkt, wil Haven Amsterdam inzicht krijgen in de voorwaarden
voor succesvolle uitwisseling, de technische, organisatorische, juridische en
economische aspecten die hierbij een rol spelen, de milieuverbetering die
valt te realiseren, en het potentieel dat in Westpoort (en evt. daarbuiten)
aanwezig is.
Resultaat Inzicht in de haalbaarheid van uitwisseling van reststoffen tussen bedrijven
en, indien positief, een voorstel voor een model om uitwisseling van
reststoffen op structurele wijze vorm te geven.
Planning 2008 – 2009
Kosten €
Capaciteit ●●
26

4 Ontwikkelen duurzaamheidsindicatoren
Beschrijving Bij het vestigen van bedrijven wil Haven Amsterdam kritische prestatieindicatoren
(kpi’s) op ketenniveau gaan ontwikkelen op het gebied van
ondermeer intensief ruimtegebruik, milieuprestaties, toegevoegde waarde
en werkgelegenheid. Het gebruik van deze duurzame kpi’s maakt een
benchmark op het niveau van individuele bedrijven mogelijk.
Daarnaast werkt Haven Amsterdam in NHR- en ESPO-verband aan de
ontwikkeling van duurzaamheidindicatoren op (inter)nationaal niveau, naast
bestaande port performance indicatoren zoals overslag en toegevoegde
waarde. Toepassing van duurzaamheidindicatoren leidt tot transparantie
over de betekenis van duurzaamheid en maakt een benchmark met havens
in de Le Havre-Hamburg range mogelijk.
Voor de duurzaamheidindicatoren op bedrijfsniveau en op het niveau van
havens wil Haven Amsterdam inzicht krijgen in de voorwaarden voor
effectieve toepassing, de activiteiten in andere sectoren op dit gebied en de
mogelijkheden om koppelingen te maken met bestaande databases. Ook
wordt een pilot uitgevoerd met een beperkt aantal duurzaamheidindicatoren
om samen met andere havens ervaring op te doen.
Resultaat Concrete criteria (kpi’s) t.b.v. selectief vestigingsbeleid in de Amsterdamse
haven en duurzaamheidindicatoren voor monitoring en benchmark
Europese havens
Planning 2008-2009
Kosten €€
Capaciteit ●●
5 Uitbreiding meetnet Provincie Noord-Holland
Beschrijving Haven Amsterdam draagt bij aan uitbreiding van het meetnet van de
Provincie Noord-Holland met twee meetpunten ten noorden van het
Noordzeekanaal, voor het meten van de concentraties fijn stof, stikstof en
Benzeen, samen met de Provincie Noord-Holland, de gemeente Zaanstad,
GGD en het Programmabureau Luchtkwaliteit en in overleg met DMB.
Resultaat Realisatie van 2 meetpunten Luchtkwaliteit.
Inzicht in de invloed van het Westpoortgebied op de luchtkwaliteit ten
noorden van het Noordzeekanaal. Inzicht in de invloed van doorgaande
scheepvaart op de luchtkwaliteit.
Planning 2008 – 2009
Kosten €€€€
Capaciteit ●
27

6 Definiëren geluidreductieprojecten
Beschrijving Haven Amsterdam inventariseert de grootste geluidproducenten onder de
aanwezige bedrijven en de meest kansrijke reductiemogelijkheden in relatie
tot knelpunten op de zonegrens. Met name vanuit de Zaanstreek komen er
klachten over last van geluid (en daarnaast ook stof, geur). In het streven
naar geluidsreductie zal voor deze klachten nadrukkelijk aandacht bestaan.
Vervolgens wordt in overleg met de bedrijven een plan van aanpak
opgesteld met maatregelen, zodanig dat de geluidknelpunten opgelost
worden en er nieuwe geluidruimte ontstaat voor intensivering van het
gebruik van de fysieke ruimte.
De Provincie Noord-Holland en DMB zijn hierbij betrokken.
Resultaat Verbeterd inzicht in de oorzaken van geluidoverlast en een plan van aanpak
voor het oplossen van de grootste knelpunten m.b.t. de geluidzone, hetgeen
in een nieuwe actie aan de uitvoering van dit plan gekoppeld zal worden. Dit
maakt verdere intensivering van het ruimtegebruik binnen de bestaande
geluidzonering mogelijk, waarmee beslag op andere ruimte zoveel mogelijk
wordt uitgesteld.
Planning 2008
Kosten €€€
Capaciteit ●●
7 Onderzoek naar geluidreducerende maatregelen op de IJ-palen
Beschrijving Haven Amsterdam voert onderzoek uit naar geluidreducerende maatregelen
op de IJ-palen. De lichterpalen in IJmuiden zijn zeer belangrijk voor Haven
Amsterdam omdat lichteren ervoor zorgt dat diepliggende schepen toch de
haven van Amsterdam kunnen aandoen. Bij het lichteren is het belangrijk
om aandacht te schenken aan de geluidproductie. Haven Amsterdam wil de
geluidhinder tot een minimum beperken en start daarom een onderzoek dat
maatregelen moet opleveren die kunnen worden toegepast. Naast de lokale
vermindering van de geluidbelasting maken de maatregelen verhoging van
de lichtercapaciteit ook mogelijk.
Resultaat Rapport met beschrijving van mogelijke geluidmaatregelen als onderdeel
van onderbouwing van de aanvraag voor de Wet milieubeheer vergunning
Planning 2008
Kosten €
Capaciteit ●
8 Carbon Footprint Westpoort
Beschrijving Haven Amsterdam brengt de CO2 emissie van de eigen organisatie, van
Westpoort en van de logistieke ketens in kaart in een nulmeting, om
daaraan het effect van verdere CO2 besparende maatregelen af te kunnen
meten.
Resultaat Inzicht in CO2 emissie van de eigen organisatie, in Westpoort en in de
logistieke keten. Het uiteindelijke doel is om de gemeentelijke
reductiedoelstelling te halen in de Amsterdamse haven inclusief het weg- en
scheepvaartverkeer. De AEB wordt buiten beschouwing gelaten.
Planning 2008 – 2009
Kosten €€
Capaciteit ●●
28

9 Haalbaarheidsstudie uitbreiden Warmtenet in Westpoort
Beschrijving In veel gebieden van Amsterdam wordt met behulp van
stadsverwarmingsnetten warmte geleverd aan woningen en bedrijven. Aan
de oost- en zuidzijde van Amsterdam worden deze netten gevoed door
voornamelijk de Diemencentrale. In Amsterdam West is het
Afvalenergiebedrijf de warmtebron. Inmiddels zal ook Amsterdam Noord
worden voorzien van warmte via stadsverwarming. De warmte voor deze
levering zal afkomstig zijn vanuit de Hemwegcentrale of het
Afvalenergiebedrijf. Haven Amsterdam onderzoekt of het haalbaar is of
meerdere bedrijven in Westpoort op dit net aangetakt kunnen worden en
welke rol zij daar zelf in kan spelen. De studie zal in samenwerking met de
provincie Noord-Holland en het klimaatbureau van de gemeente Amsterdam
worden opgepakt.
Resultaat Mogelijkheden voor aanleg van warmte-infrastructuur van bedrijven in
Westpoort naar warmtenet.
Planning 2009-2010
Kosten €€
Capaciteit ●●
10 Studie CO2 afvang, opslag en hergebruik
Beschrijving Haven Amsterdam bekijkt de mogelijkheden of in het havengebied van
Amsterdam de CO2 van de bedrijven kan worden afgevangen, opgeslagen
en kan worden hergebruikt. Een CO2 transport naar de kassen in Aalsmeer
via oude pijplijn en opslag in (oude) olievelden in de Noordzee is onderdeel
van deze studie. Hierin zal samen opgetrokken worden met het
klimaatbureau van de Gemeente Amsterdam en met het Havenbedrijf
Rotterdam.
Resultaat Inzicht in mogelijkheden en haalbaarheid van CO2 afvang, opslag en
hergebruik.
Planning 2008-2009
Kosten €€€
Capaciteit ●●
11 Aanhaken bij certificering van duurzame biomassa
Beschrijving De haven van Amsterdam is een energiehaven. Naast de meer
conventionele producten zoals olie en kolen wordt er in de Amsterdamse
haven steeds meer biofuels en bio-ethanol overgeslagen. Deze biomassa
moet wel duurzaam geproduceerd worden. Van verschillende kanten wordt
gewerkt aan certificering van duurzame biomassa. Haven Amsterdam speelt
hier op in door gesprekken aan te gaan in de keten.
Resultaat Inzicht in mogelijkheden voor stimuleren en zo mogelijk voorschrijven van
toepassen van gecertificeerde duurzame grondstoffen voor de productie van
biofuels en bio-ethanol.
Planning 2008-2009
Kosten €
Capaciteit ●●
29

3.2 Schone scheepvaart
3.2.1 Toekomstvisie
Haven Amsterdam wil een schone scheepvaart stimuleren door de volgende punten:
� Deelname aan de ontwikkeling van een milieukeurmerk voor de binnenvaart. Indien
binnenvaartschepen in het bezit zijn van dit keurmerk zullen zij een (financieel)
voordeel ontvangen. Haven Amsterdam gaat bij voldoende body van dit keurmerk in
2008 een intentieverklaring tekenen om dit keurmerk te erkennen.
� Ook voor de zeevaart is een beoordelingsinstrument voor schone zeevaart in
ontwikkeling (Environmental Shipping Index) waaraan vervolgens (financiële) voordelen
kunnen worden verbonden. Haven Amsterdam maakt zich sterk om uiterlijk in 2010 een
index te hebben vastgesteld en in de eigen haven een systeem van financiële prikkels
operationeel te hebben.
� In de periode tot 2025 stimuleert Haven Amsterdam schone binnenscheepvaart door
de meest vervuilende binnenvaartschepen vanaf 2010 extra binnenhavengeld te laten
betalen en de ontstane surplus te stoppen in een subsidieregeling van VROM. Doel
van deze subsidieregeling is om emissies van stikstofoxiden in de binnenvaartsector te
verminderen doordat de schepen overschakelen op emissiearme dieselmotoren of de
motoren aanpassen door bijvoorbeeld het plaatsen van een roetfilter.
� Vanaf 2025 weert Haven Amsterdam binnenvaartschepen die niet voldoen aan de
CCR-2 norm.
� Als gevolg van nieuwe Europese regelgeving zal de uitstoot van luchtverontreinigende
stoffen (zwaveldioxide, stikstofoxiden en fijn stof) door de zeescheepvaart aanzienlijk
verminderen. Haven Amsterdam oefent op nationaal en internationaal niveau haar
invloed uit bij de totstandkoming van regelgeving op dit gebied.
� Haven Amsterdam breidt het aantal ligplaatsen met walstroom voor de binnenvaart uit
en streeft erna om in 2015 alle openbare wachtplaatsen van walstroom te voorzien.
Daarnaast onderzoekt zij de mogelijkheden voor het realiseren van walstroom voor de
zeescheepvaart.
3.2.2 Huidige situatie
De haven groeit gestaag en wordt steeds drukker. Fysiek kan de haven niet meegroeien met
het toenemende aantal zee- en binnenvaartschepen en de fysieke schaalvergroting (lengte,
breedte en diepgang) van deze schepen. Naast de druk die dat op de fysieke mogelijkheden
van de haven legt, heeft deze groei ook een impact op veiligheid en milieu.
De laatste jaren focust de politiek op het verbeteren van het marine milieu. Dit resulteert in
nieuwe internationale wet- en regelgeving op diverse gebieden, die de sector dwingt om
schoner te worden. Op mondiaal niveau zijn er onder andere afspraken gemaakt op het
gebied van ballastwater, het gebruik van tinhoudende aangroeiwerende verf en op het
gebied van afval. Tijdens de laatste Milieucommissie van de International Maritime
Organisation (IMO) zijn er grote slagen gemaakt ten aanzien van luchtverontreinigende
stoffen (zie onderstaande gekleurde tekst). In Europa zijn verordeningen en richtlijnen
gemaakt met dezelfde onderwerpen. Deze wet- en regelgeving gaat in veel gevallen een
stap verder dan de mondiale verdragen. In Nederland is vervolgens de nieuwe wet- en
regelgeving geïmplementeerd in de Wet Voorkoming Verontreiniging door Schepen.
Besluiten IMO maart 2008
De vergadering heeft unaniem ingestemd met een principe besluit over de herziening van
annex VI van het milieuverdrag voor de zeevaart, waarmee de luchtverontreiniging door
zeeschepen substantieel wordt teruggedrongen. Door afspraken over schonere brandstof zal de
uitstoot van fijn stof en zwaveloxiden verminderen. In speciale zogenaamde emissie
beheersgebieden (ECA’s) als de Noordzee mag er vanaf 2010 ruim 33 procent minder zwavel
in brandstof zitten dan nu. Vanaf 2015 moet dit met minstens 93 procent worden teruggebracht.
Naast deze maatregelen voor speciale gebieden is afgesproken dat wereldwijd vanaf 2012 ten
minste 30 procent minder zwavel in brandstof mag zitten. Ook de uitstoot van stikstofoxiden
wordt teruggedrongen. De huidige normen golden alleen voor motoren vanaf 2000. Besloten is
dat ook de grote motoren uit de periode 1990-1999 aan de huidige normen moeten gaan
30

voldoen. Vanaf 2016 moeten nieuwe motoren in ECA’s voldoen aan normen die 80 procent
strenger zijn dan nu. Deze regionale norm moet ook voor de Noordzee gaan gelden.
Haven Amsterdam neemt sinds jaar en dag actief deel in nationale en internationale
werkgroepen en spant zich in voor verbeterslagen ten behoeve van het marine- en
havenmilieu. Ook verzorgt zij sinds enkele jaren een deel van de Awareness Course voor
zeevarenden in opleiding die wordt georganiseerd door Stichting ProSea 14 .
Schone scheepvaart wordt in de eerste plaats gerealiseerd door goede internationale
afspraken. Ten tweede kan er op nationaal en regionaal niveau ook veel bereikt worden.
Afgelopen jaren zijn door Haven Amsterdam daarom de volgende acties gestart:
- Belonen zeeschepen met een Green Award Certificaat
Haven Amsterdam is een “Green Award haven”. Dit houdt in dat zeeschepen die kunnen
aantonen dat zij beschikken over een Green Award certificaat, 7% korting krijgen op het
zeehavengeld.
- Opstellen en uitvoeren van het Haven Afvalstoffen Plan
Het Haven Afvalstoffen Plan richt zich op de afgifte van scheepsafval en ladingresiduen
van zeeschepen. Door voldoende havenontvangstvoorzieningen en een financiële prikkel
wordt afgifte van afval aan de wal gestimuleerd. Begin 2007 is Haven Amsterdam een
pilot gestart om zeeschepen te controleren op afgifte van afval (P19 procedure). Voor het
huishoudelijke en klein gevaarlijk afval van de binnenvaart heeft Haven Amsterdam een
contract met Stichting Afvalstoffen en Vaardocumenten Binnenvaart (SAB). Dit contract is
geldig tot het Scheepsafvalstoffenverdrag voor de Rijn- en de binnenvaart van kracht
wordt.
- Invoering Bunkercontrolelijst
Bij het bunkeren van schepen kunnen morsingen optreden. Haven Amsterdam
ondersteunt Rijkswaterstaat (waterkwaliteitsbeheerder) bij het indammen van olievlekken
die zo ontstaan. Daarnaast is sinds twee jaar een bunkercontrolelijst ingevoerd, waarbij
bunkerbedrijf en schip aan de hand van een checklist morsingen van vluchtige organische
stoffen zoals benzine, tot een minimum beperken.
- Walstroominstallaties voor de binnenvaart
In het Oostelijk Havengebied zijn er walstroominstallaties voor binnenvaartschepen. Deze
installaties reduceren niet alleen de luchtverontreiniging (de uitstoot van zwavel- en
stikstofoxiden en fijn stof) op de betreffende locaties aanzienlijk, ze zorgen ook voor een
forse vermindering van geluidsoverlast door de anders nodige generatoren.
- Terugdringen geurhinder bij olieterminals
Bij overslag van vluchtige organische stoffen (VOS) kan er geuroverlast ontstaan. Daarom
is het gebruik van dampretourleidingen bij boord-boord overslag verplicht in de haven van
Amsterdam. Bij overtreding heeft Haven Amsterdam een handhavende taak.
- Lessen Probo Koala
De gang van zaken rond de tanker Probo Koala heeft voor veel vragen en bezorgdheid
binnen en buiten Amsterdam gezorgd. De gemeente Amsterdam wil leren van dit incident
en onderneemt momenteel acties, waarbij ook Haven Amsterdam actief betrokken is:
� de werkprocessen voor “ongewone voorvallen” worden binnen verschillende
gemeentelijke diensten beter op elkaar afgestemd ;
� de gemeente stelt een gezamenlijk oefenprogramma op;
� op nationaal niveau zijn er werkgroepen in het leven geroepen om wet- en
regelgeving beter op elkaar af te stemmen;
� er wordt een draaiboek gemaakt om in het vervolg ook in de praktijk die afstemming
te verbeteren.
14 Stichting ProSea ontwikkelt en verzorgt cursussen gericht op duurzaamheid, voor Marine Professionals (www.prosea.info)
31

3.2.3 Acties
Om van de huidige situatie door te groeien naar de toekomstvisie worden in de periode
2008 – 2012 de volgende acties uitgevoerd.
12 Uitbreiden walstroom binnenvaart en riviercruise
Beschrijving Haven Amsterdam voorziet alle ligplaatsen voor de binnenscheepvaart en
riviercruisevaart achter het Centraal Station en in het Oostelijk Havengebied
van walstroom. Bovendien voorziet zij wachtplaatsen in Westpoort van
walstroom. Zij verplicht schepen hiervan gebruik te maken. Op naleving
wordt toegezien.
Haven Amsterdam streeft ernaar om in 2015 walstroom te hebben voor alle
openbare wachtplaatsen voor binnenvaartschepen. Bij het project zijn
diverse organisaties betrokken zoals stadsdelen, OGA, andere zeehavens
en de Nationale Havenraad. Ook wordt kennis uitgewisseld met de
gemeente Zaanstad.
Resultaat Lokale verbetering van de luchtkwaliteit, vermindering en waar mogelijk
oplossing van de geluids- en geuroverlast.
Planning 2007 – 2012
Kosten Investering €€€€€ 600.000 (MIP)
Exploitatie: €€€
Capaciteit Investering: ●●●
Exploitatie: ●
13 Onderzoek walstroom zeescheepvaart
Beschrijving Haven Amsterdam voert een verkennend onderzoek uit naar de
mogelijkheden om walstroominstallaties aan te leggen voor de
zeescheepvaart, met name de container- en de zeecruisevaart. Afhankelijk
van de resultaten hiervan wordt een pilot uitgevoerd met walstroom.
Resultaat Rapport over de mogelijkheden om walstroominstallaties voor de
zeescheepvaart te realiseren. Met de pilot doet Haven Amsterdam een
eerste aanzet voor gebruik van walstroom door de aangemeerde
zeeschepen. Dienst Milieu en Bouwtoezicht en het programmabureau
luchtkwaliteit is betrokken bij het onderzoek.
Planning 2007 – 2009
Kosten €€€
Capaciteit ●●
14 Schoner varen nautische dienstverleners
Beschrijving In het havengebied zijn diverse nautische dienstverleners aanwezig die
allen vaartuigen hebben. Nautische dienstverleners zijn slepers,
vletterlieden, loodsen. Zij hebben allen een taak in het proces om een
zeeschip vlot en veilig naar en van de bestemming in de haven te
begeleiden. Met deze dienstverleners gaat Haven Amsterdam om de tafel
zitten om afspraken te maken over het gebruik en beheer van hun vloot.
Resultaat Convenant met alle nautische dienstverleners in de haven om te varen op
schone brandstof en een intentieverklaring om altijd de meest
milieuvriendelijke techniek toe te passen op de vaartuigen.
Planning 2009
Kosten €
Capaciteit ●●
32

15 Stimuleren schone binnenvaart
Beschrijving Vanaf 2010 betalen schepen die niet voldoen aan de CCR-2 norm extra
binnenhavengeld. De ontstane surplus wordt in een subsidieregeling van
VROM gestopt. Hiervoor dient de regeling binnenhavengeld aangepast te
worden in samenwerking met de Dienst Binnenwaterbeheer Amsterdam.
Resultaat Invoering tariefwijziging op basis van een administratief systeem met
bijbehorend handhavingsplan en juridische verankering. Een contract met
ministerie van VROM voor waarborging van de subsidieregeling.
Planning 2008 – 2012
Kosten €€
Capaciteit ●● implementatie
● exploitatie
16 Stimuleren schone zeevaart
Beschrijving Op initiatief van het Havenbedrijf Rotterdam en het ministerie van Verkeer
en Waterstaat wordt de mogelijkheid onderzocht van hogere haventarieven
voor de meest vervuilende schepen en gelijktijdig lagere tarieven voor de
schoonste schepen, in Europees kader of in ieder geval met Duitsland,
België en Frankrijk (de zgn. Hamburg - Le Havre range).
Tijdens de C40 World Ports Climate Conference in juli 2008 is door een
brede groep internationale zeehavens afgesproken dat Havenbedrijf
Rotterdam het voortouw zal nemen bij het ontwikkelen van een zo breed
mogelijk gedragen index voor een schoon schip, de Environmental Shipping
Index. Daarna zullen de mogelijkheden van financiële prikkels zoals
incentives of bonus-malusregelingen onderzocht en uitgewerkt worden.
Resultaat Havenbedrijf Rotterdam en Haven Amsterdam maken zich sterk om uiterlijk
in 2010 een gemeenschappelijke index te hebben vastgesteld en in de
eigen haven een schema van financiële prikkels operationeel te hebben.
Planning 2008 – 2012
Kosten €€
Capaciteit ●● implementatie
● exploitatie
17 Onderzoek toezicht afval zeeschepen
Beschrijving Haven Amsterdam onderzoekt de mogelijkheid voor mandatering door de
Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) voor toezichthoudende
bevoegdheden op afval op grond van de Wet Voorkoming Verontreiniging
door Schepen in het kader van “Vernieuwing toezicht”, zoals dit is belegd bij
het directeurenoverleg zeevaart. Toezichthoudende bevoegdheden geven
mogelijkheden om op bestuursrechtelijke gronden inspecties uit te kunnen
voeren. Ook kan een snelle handhaving plaatsvinden. Bij het onderzoek zal
zij toezichthoudende partijen zoals IVW, de VROM Inspectie,
Rijkswaterstaat en andere havens betrekken.
Resultaat Advies over mogelijkheid en consequenties mandatering Haven Amsterdam
als toezichthouder op grond van de wet Voorkoming Verontreiniging door
Schepen. Beter toezicht en snellere mogelijkheden voor handhaving.
Planning 2007 – 2010
Kosten €
Capaciteit ●●●
33

18 Uitvoeren scheepsmilieucontroles binnenvaart
Beschrijving Haven Amsterdam wordt aangewezen als toezichthouder op grond van het
Scheepsafvalstoffenbesluit, zodra het scheepsafvalstoffenverdrag van
kracht wordt (naar verwachting medio 2009). Het doel van de controles is
een goede afgifte van scheepsafvalstoffen door de binnenvaart te
bewerkstelligen en afvalpreventie te stimuleren. De controles zorgen voor
vermindering van het aantal emissies naar het water. Onder leiding van
concern Rijkswaterstaat neemt Haven Amsterdam deel aan dit project.
Resultaat Uitvoeren van 50 scheepsmilieucontroles per jaar.
Planning 2008 – 2012
Kosten €€
Capaciteit ●●● implementatie
●● exploitatie
19 Realiseren dampverwerkingsinstallaties bij olieterminals
Beschrijving Bij de overslag van oliehoudende producten (benzine, e.d.) komen vluchtige
organische stoffen vrij, die geurhinder kunnen veroorzaken. Geregeld
komen er daarom stankklachten binnen bij Haven Amsterdam. Om de
stankklachten te verminderen zijn Haven Amsterdam en de Provincie
Noord-Holland in overleg met de olieterminals over het toepassen van
dampverwerkingsinstallaties op de terminal. Deze systemen verhinderen
emissies van vluchtige stoffen naar de omgeving.
Resultaat Realisatie van dampverwerkingsinstallaties bij de olieterminals in Westpoort.
Verminderen geuroverlast in Westpoort en Zaanstad bij verlading van
olieproducten.
Planning 2007 - 2010
Kosten €
Capaciteit ●
20 Bestrijden olieverontreinigingen
Beschrijving Voor het opruimen van waterverontreinigingen met olie zet Haven
Amsterdam onder andere olieworsten in. Deze zorgen ervoor dat de
oliemorsing wordt ingedamd en opgeruimd. Haven Amsterdam kiest bij de
vervanging voor een milieuvriendelijker alternatief.
Daarnaast evalueert Haven Amsterdam het beleid ter voorkoming van
oliemorsingen en scherpt het aan.
Resultaat Vervanging alle olieworsten door meer milieuvriendelijke worsten.
Aangescherpt beleid ter voorkoming van het morsen van olie.
Planning 2009
Kosten €
Capaciteit ●
34

3.3 Stimuleren van goederenvervoer over water en spoor
3.3.1 Toekomstvisie
Een goede bereikbaarheid is van groot belang voor de economische ontwikkelingen in het
havengebied. Daarbij hoort een goed vervoer vanuit het havengebied naar het achterland.
De meest milieuvriendelijke, want meest energie-efficiënte wijze van goederentransport, met
name van bulkproducten, is het transport over water. Haven Amsterdam werkt daarom aan
een verschuiving van de modal split van de weg naar binnenwater, shortsea en rail. Per
goederenstroom wordt de te realiseren verschuiving vastgelegd als percentage ten opzichte
van de situatie in 2007. Zij richt zich daarbij vooral op groeisectoren en goederenstromen die
momenteel nog weinig gebruik maken van vervoer naar het achterland per schip of trein.
Voor wat betreft de natte en droge bulk is gebleken, dat de bedrijven waar mogelijk al kiezen
voor intermodaal vervoer (zie Tabel 2). Datgene dat over de weg gaat heeft veelal een locale
functie, bijvoorbeeld benzine voor plaatselijke benzinestations en zand en grind voor lokale
bouwactiviteiten. Voor deze ladingstromen is de rol van Haven Amsterdam beperkt tot
zorgen voor blijvend goede intermodale achterlandverbindingen per spoor en binnenvaart en
de juiste voorzieningen in het havengebied zelf, zoals voldoende ligplaatsen voor de
binnenvaart.
Soort goederen Deep- Short Binnen- Weg Rail Pijp/trans- Tonnen
sea sea vaartportband
2007 1 *1.000
Olieproducten 65 10 24 1 24.866
Kolen/ertsen 10 70 10 10 15.682
Agribulk 20 55 15 10 8.326
Zand/grind/
20 50 15 15 6.881
Bulk
Stukgoed 2
mineralen
Containers 12 40 40 8
Waterland 60 35 5
VCK 20 80
USA 20 40 35 5
Koopman 12 2 80 6
35
6.070
waarvan
3.442 in
containers
Tabel 2: Inschatting percentages afvoer van goederen per goederensoort en per modaliteit
(Haven Amsterdam, september 2007)
1
Totaal aantal tonnen, zowel aan- als afvoer over zee! Definitieve cijfers zoals gepubliceerd door
Haven Amsterdam.
2
Totaal aantal tonnen stukgoed van alle bedrijven in Westpoort, hier zijn alleen een paar opvallende
bedrijven vermeld.
Haven Amsterdam heeft voor stukgoed en containers wel een actieve rol om vervoer van de
weg naar binnenvaart, spoor en short sea te krijgen in nauwe samenwerking met het
bedrijfsleven en (lokale) overheid. Met de groei van de containers op de containerterminal is
er een groei in de intermodale shuttle verbindingen. Voor de komende jaren is het beleid
gericht op versterken van de bestaande verbindingen (zowel qua capaciteit als qua
frequentie) en het ontwikkelen van nieuwe verbindingen. Hierbij kan gedacht worden aan:
spoorverbindingen met Oost-Europa, Noord Italië en de Alpenlanden en binnenvaart met de
noordelijke helft van Nederland (o.a Pilot rondje IJsselmeer) en uitbreiding van het aantal
havens langs de Rijn. Ook aan short sea versterking richting de Baltische staten, Rusland en
het Middellandse zeegebied wordt gedacht.
Dit betekent dat: Haven Amsterdam zich inzet op een modal shift van weg naar water en rail
van stukgoed en de modal split van bulk producten consolideert. De verschuiving binnen
stukgoed wordt verder als volgt geconcretiseerd:
� Aangezien containers een sterk groeiende markt is, maar verschuivingen op korte termijn
onbereikbaar lijken (zie illustrerende gekleurde tekst), wordt ingezet op consolideren in
de planperiode.

� Voor de overige stukgoederen wordt ingezet op 5% verschuiving van weg naar water en
spoor.
� Doelstelling voor de langere termijn (2020) is om het aandeel van de weg van het
achterlandvervoer (containers en stukgoed samen) terug te brengen naar 45%. Dat is 8%
minder ten opzichte van 2006. Het aandeel van het vervoer over water moet in 2020 49%
bedragen en de overige 6% gaat in 2020 per trein naar het achterland.
Genoemde percentages zijn richtpercentages. In actie 21 wordt een onderzoek gedaan naar
de werkelijke modal split en de mogelijkheden voor modal shift per goederensoort.
Containers:
Bij de start van een containerterminal komen eerst de grotere ladingpakketten van meerdere
containers voor een relatief beperkt aantal klanten naar de terminal. Deze pakketten hebben
voldoende volume om per trein of binnenvaart naar de klant door te sturen. Bij de groei van het
aantal containers zullen er ook steeds meer kleinere pakketten of zelfs enkele stuks aangevoerd
worden. Deze kleinere pakketten zullen eerder per vrachtwagen naar het achterland doorgevoerd
worden. Uit de modal split van containervervoer in Rotterdam blijkt, dat daar momenteel 47,5%
over de weg naar het achterland wordt vervoerd. Rotterdam zet in op een vermindering van het
vervoer over de weg naar 35% in 2035.
De huidige modal split in Amsterdam steekt momenteel gunstig af met slechts 40 afvoer over de
weg. Doordat met de groei van het aantal containers normaal gesproken ook het percentage
vervoer over de weg zal stijgen, zal het een grote inzet van Haven Amsterdam vergen om de modal
split van 40% in 2015 t.o.v. 2007 vast te houden. Hiermee zal Amsterdam nog steeds positief
afsteken t.o.v. andere containerterminals.
3.3.2 Huidige situatie
In de huidige bereikbaarheid van de haven doen zich voor wat betreft het wegverkeer en
waterverkeer de volgende knelpunten voor: de capaciteit van de zeesluizen en de
verkeersafwikkeling van de A10. Vergroting van de zeesluizen (waarover het
besluitvormingsproces loopt), de 2 e Coentunnel en de Westrandweg moeten voor deze
knelpunten een oplossing bieden.
Ook nu al is het doel van Haven Amsterdam om de modal shift, dat wil zeggen de
verschuiving van vervoer van lading over de weg naar milieuvriendelijkere modaliteiten als
spoor, binnenvaart en short sea, te stimuleren. Haven Amsterdam ondersteunt daartoe de
voorlichtingsbureaus voor short sea, binnenvaart en rail. Tevens neemt zij deel aan
internationale Europese projecten zoals Northern Maritime Corridor ten behoeve van
bevordering van de short sea in samenwerking met havens uit Engeland, Schotland,
Rusland, Noorwegen, Duitsland en België. En het project Inter Ports Promotion Network op
het gebied van binnenvaart ontwikkeling tussen de zeehavens Amsterdam, Rotterdam en
Antwerpen en de Duitse Rijnhavens. Tevens participeert Haven Amsterdam samen met
Havenbedrijf Rotterdam en Prorail voor vijf jaar in de exploitatiemaatschappij voor de
Betuweroute genaamd Keyrail. Haven Amsterdam neemt deel aan het DEMAZO project,
waarin de gemeente Amsterdam samen met Railinfrabeheer en de railvervoerders zoekt
naar oplossingen voor allerlei knelpunten met betrekking tot de sporen in de stad, het
Centraal Station en Westpoort. Voor zover een eventuele capaciteitstoename ten opzichte
van de nu reeds vastgestelde capaciteit noodzakelijk blijkt, zullen de daarvoor benodigde
wettelijke procedures worden gevolgd en de daaruit voortvloeiende maatregelen getroffen
worden.
Het achterlandvervoer bestaat in de havens van Amsterdam uit vervoer over de weg, per rail,
per pijp of transportband (daarbij gaat het om één pijplijn voor vervoer van kerosine naar
Schiphol) en per schip (deepsea, binnenvaart en short sea). Het gros van de goederen
komen via zeeschepen (deepsea) de haven van Amsterdam binnen. Op dit moment zijn
exacte gegevens van het vervoer naar het achterland per goederenstroom nog niet
voorhanden. Daarom is in tabel 2 op de vorige pagina een schatting gemaakt op basis van
praktijkervaringen van de modal split waarmee de goederen de haven van Amsterdam weer
verlaten. De tabel maakt onderscheid in bulkgoederen en stukgoed. Bulk is onderverdeeld in
de belangrijkste goederensoorten en bij stukgoed is een onderverdeling gemaakt naar
36

containers met daarnaast de belangrijkste terminals van het overige stukgoed. Ter indicatie
van de omvang in tonnen is in de laatste kolom aangegeven hoe groot de totale overslag per
goederensoort in 2007 (zowel aan- als afvoer per zeeschip) geweest is.
Haven Amsterdam is in het verleden actief
betrokken geweest bij innovatieve projecten op
intermodaal gebied, zoals Amsbarge en de All
Weather Terminal. Sinds 2005 vaart de AMSbarge
in het gebied. Dit binnenvaart containerschip heeft
een kraan aan boord en haalt en brengt dagelijks
lading bij bedrijven en industrie in groot Amsterdam.
De opgehaalde lading wordt afgeleverd bij
terminals, die rail-, kustvaart- en
binnenvaartverbindingen hebben naar de
eindbestemming van de lading en vice versa. Een begin van de verschuiving van weg naar
water en spoor is hiermee in gang gezet.
De overdekte All Weather Terminal biedt de mogelijkheid om onder alle
weersomstandigheden te laden en te lossen. De goederen kunnen direct van zeeschip naar
binnenvaartschip overgeladen worden. Daarnaast heeft de terminal een eigen spoornet op
het haventerrein wat het mogelijk maakt om ook direct over te laden voor vervoer over het
spoor. Het innovatieve idee om dit alles overdekt te doen heeft het laad -en losproces
aanzienlijk sneller en efficiënter gemaakt. De terminal is daarmee zo’n succes dat er meer
soortgelijke terminals gepland zijn. Bovendien is recentelijk de derde overdekte aanlegplaats
bij de All Weather Terminal gerealiseerd.
3.3.3 Acties
Om van de huidige situatie door te groeien naar de toekomstvisie worden in de periode
2008 – 2012 de volgende acties uitgevoerd.
21 Onderzoek modal shift van de weg naar het water en spoor
Beschrijving Haven Amsterdam onderzoekt verdere mogelijke modal split verschuivingen
van weg naar water en spoor. Hiervoor wordt een onderzoek gestart naar
het achterlandvervoer per goederenstroom. Per goederenstroom wordt
bepaald hoe de huidige modal split eruit ziet en welke mogelijkheden er zijn
voor het transport per binnenvaartschip, short sea schip of per trein.
Groeisectoren zoals de containervaart verdienen hierbij extra aandacht.
Resultaat Rapport over, en inzicht in, met welke goederenstromen de grootste
efficiencyslagen gehaald kunnen worden en via welke modaliteit ten
behoeve van de verbetering van de lokale luchtkwaliteit.
Planning 2008
Kosten €€€
Capaciteit ●●
37

22 Ontwikkelen binnenvaart naar Flevoland en Noord Nederland
Beschrijving Samen met de provincie Flevoland en de gemeenten Almere en Lelystad
wordt gewerkt aan de mogelijke ontwikkeling van één of meerdere
binnenvaartterminals inclusief een binnenvaartshuttle naar deze provincie.
Bovendien vinden inventarisaties plaats voor het ontwikkelen van meer
binnenvaartterminals in de provincie Noord-Holland.
Resultaat Realisatie van één of meerdere terminals in Flevoland.
Realisatie van een binnenvaartshuttle naar Flevoland.
Plannen voor meer binnenvaartterminals in Noord-Holland.
Verminderen van de uitstoot van vervuilende stoffen door verkeersstromen
en verminderen van de belasting van het wegennet in de Randstad.
Planning 2007 – 2012
Kosten €€€€
Capaciteit ●●●●●
23 Verbeteren spooraansluitingen Westpoort
Beschrijving Om het vervoer per spoor verder te kunnen stimuleren zijn goede
aansluitingen van de bedrijven in het gebied op het spoor nodig en dient het
aantal aansluitingen op het doorgaande spoor uitgebreid te worden.
In het kader van het Bereikbaarheids Offensief Randstad (BOR) wordt, op
kosten van het Rijk, gewerkt aan 3 spoorprojecten: verlenging emplacement
Westhavenweg, realisatie emplacement Aziëhavenweg en aanleg directe
aansluiting emplacement Aziëhavenweg op het hoofdspoor. Ter verbetering
van de luchtkwaliteit wordt er naar gestreefd de sporen naar de
emplacementen te elektrificeren.
Met de railbeheerder in Westpoort overlegt Haven Amsterdam tevens om
stukken spoor voor aansluitingen van bedrijven over te nemen. Ook vindt
overleg plaats met DRO.
Resultaat Het aantal bedrijven met een spooraansluiting neemt toe met 10%.
Er is een concrete afspraak voor een nieuwe aansluiting van Westpoort op
het doorgaande spoor en een uitspraak of de sporen naar de
emplacementen elektrisch kunnen worden gemaakt en wanneer dit
gerealiseerd zou moet zijn.
Planning 2007 – 2009
Kosten €
Capaciteit ●
38

3.4 Stroomlijnen risico’s gevaarlijke stoffen
3.4.1 Toekomstvisie
De omgang met gevaarlijke stoffen is voor Haven Amsterdam van oudsher een belangrijk
aandachtspunt omdat de gevolgen als het mis gaat immens kunnen zijn. De Amsterdamse
haven is een gebied waar plaats is voor activiteiten met gevaarlijke stoffen en deze
activiteiten moeten veilig gebeuren. Daarbij wil Haven Amsterdam optimaal met haar ruimte
omgaan dus ook met risicoafstanden. Het zorgvuldig afhandelen van gevaarlijke stoffen
heeft een effect op de bedrijven in het havengebied, hun medewerkers en voor de
omwonenden van het gebied. Haven Amsterdam hecht er dan ook aan gevaarlijke stoffen
als speerpunt te benoemen. Doelstellingen bij het speerpunt zijn:
� Haven Amsterdam neemt het initiatief om een gebiedsgerichte visie op te stellen voor
Westpoort. Met een inventarisatie van alle risico’s als uitgangspunt zullen keuzes
gemaakt worden over hoe om te gaan met activiteiten met gevaarlijke stoffen in
Westpoort waarin aspecten als veiligheid, ruimtelijke ordening en rampenbeheersing zijn
afgewogen. Haven Amsterdam betrekt bij de totstandkoming van de visie de
belanghebbende partijen en de visie wordt bestuurlijk vastgesteld.
� Haven Amsterdam professionaliseert het ligplaatsbeleid voor schepen met gevaarlijke
stoffen in de haven. Door middel van het instrument ligplaatszonering, een model op
basis van veiligheidsafstanden, zal een transparant en éénduidig systeem ingevoerd
worden in plaats van beoordelingen per casus.
� Met de groei van het transport van gevaarlijke stoffen, zowel per zeevaart als
binnenvaart, zal Haven Amsterdam meer capaciteit inzetten op de handhaving van de
regelgeving op dit vlak, om zo de kans op ongewenste en onveilige situaties te
minimaliseren.
3.4.2. Huidige situatie
Westpoort is een gebied waar veel activiteiten plaatsvinden
met gevaarlijke stoffen. Dit zijn activiteiten binnen bedrijven
(inrichtingen) zoals productie en opslag van gevaarlijke
stoffen. Het gaat ook over transport van gevaarlijke stoffen
over de weg, het water, het spoor en door buisleidingen. In
Westpoort zijn ongeveer 20 BEVI-bedrijven 15 . De
olieterminals zijn bedrijven die hier bijvoorbeeld onder
vallen. Bij gevaarlijke stoffen gaat het om “externe
veiligheid”. Dit is een begrip dat gaat over “het tot een aanvaardbaar minimum beperken van
risico’s waaraan burgers in hun leefomgeving worden blootgesteld door activiteiten met
gevaarlijke stoffen.”
Het aanvaardbare minimum van risico’s is in wet- en regelgeving vastgelegd zoals het
Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen (BEVI) en de Wet vervoer gevaarlijke stoffen. Er wordt
onderscheid gemaakt in plaatsgebonden- en groepsrisico’s. Een Plaatsgebonden risico is de
kans dat een persoon op een bepaalde plaats overlijdt en wordt weergegeven met een
risicocontour. Het groepsrisico drukt de kans uit dat een groep mensen overlijdt en wordt
weergeven in een grafiek. In Amsterdam is het huidige beleid voor externe veiligheid
opgenomen in het Plan Fysieke Veiligheid 16 , waarin gevaarlijke stoffen een hoofdstuk is.
Externe veiligheid gaat een steeds grotere rol spelen bij de ruimtelijke ordening. Binnen
Westpoort wordt de grond steeds intensiever benut. Dit betekent meer activiteiten dichter bij
elkaar. Binnen plaatsgebonden risicocontouren rondom bedrijven met gevaarlijke stoffen
gelden ruimtelijke beperkingen. Er mogen zich daarbinnen geen kwetsbaar objecten zoals
een groot kantoorpand of een school bevinden. Met invoering van de nieuwe landelijke
15
BEVI-bedrijven. Bedrijven waarop het Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen van toepassing is. Deze categorieën bedrijven
zijn in het besluit beschreven.
16
Fysieke veiligheid, Een veilig Amsterdam. Samen zorgen we ervoor. Gemeente Amsterdam, december 2004
39

ekenmethodiek 17 voor het maken van kwantitatieve risicoanalyses blijkt dat de contouren
met name bij olieterminals een stuk groter worden dan voorheen. Kortom de risicocontouren
binnen Westpoort worden groter waardoor de druk op ruimte nog verder toeneemt. Om tot
oplossingen te komen is het vigerende beleid van Amsterdam voor externe veiligheid te
beperkt en zal er samen met de vergunningverlenende partijen en de brandweer specifieker
naar de situatie in Westpoort gekeken moeten worden.
Het aantal schepen met gevaarlijke stoffen over water is de laatste jaren sterk toegenomen.
Daarmee ook het aantal tonnen en het aantal laad- en loshandelingen met gevaarlijke
stoffen. De bevoegdheid van Haven Amsterdam gaat op het water verder dan op het land.
De afdeling gevaarlijke stoffen en milieu houdt namens het Centraal Nautisch Beheer
toezicht op de schepen met gevaarlijke stoffen. Er wordt gecontroleerd aan de hand van
gestelde risicotargets. Dat houdt in dat 60 tot 70 procent van de zeeschepen gecontroleerd
wordt. Door uitbreiding van formatie in verband met de groei aan transport zal deze
dekkingsgraad van inspecties gecontinueerd kunnen worden. In 2006 is een pilot gestart,
waarbij de havendienstvaartuigen ook binnenvaart met gevaarlijke stoffen in het
handhavingspakket hebben opgenomen. Deze pilot zal omgezet worden naar een regulier
werkpakket.
Aan- en afvoer van gevaarlijke stoffen via het spoor verdient speciale aandacht omdat deze
vorm van transport steeds problematischer wordt. Ten eerste omdat de spoorlijnen dwars
door de stad lopen en ten tweede vanwege de beperkte capaciteit van het Centraal Station.
Haven Amsterdam neemt deel aan overleg om oplossingen voor deze knelpunten te vinden.
3.4.3 Acties
Om van de huidige situatie door te groeien naar de toekomstvisie worden in de periode
2008 – 2012 de volgende acties uitgevoerd.
24 Harmoniseren havenverordeningen in het gebied van het CNB
Beschrijving Harmonisatie regelgeving in het gebied van het Centraal Nautisch Beheer
(CNB) onder regie van het CNB.
Resultaat Eén regionale havenverordening en uniforme handhaving op de
havenverordening in het CNB gebied
Planning 2008 – 2009
Kosten €
Capaciteit ●●●●
25 Onderzoek alternatieve routing van gevaarlijke stoffen
Beschrijving De haven van Amsterdam groeit en de stad ontwikkelt zich aan het IJ. Om
deze ruimtelijke ontwikkeling mogelijk te maken en daarbij de noodzakelijke
veilige verbinding met het achterland te blijven garanderen, zijn kaders
nodig. Haven Amsterdam zoekt naar alternatieve, veiligere mogelijkheden
voor de routing van gevaarlijke stoffen over water in samenwerking met
relevante partners. Dit onderzoek is een onderdeel van het project Basisnet
gevaarlijke stoffen van Verkeer en Waterstaat.
Resultaat Een overzicht van de mogelijke alternatieven voor veiligere routing van
gevaarlijke stoffen over water.
Planning 2007 - 2008
Kosten €
Capaciteit ●●●
17 REVI II Regeling Externe Veiligheid Inrichtingen. |Uniforme rekenmethodiek voor het maken van kwantitatieve risicoanalyses.
Sinds 1 januari 2008 van toepassing.
40

26 Opstellen gebiedsgerichte visie externe veiligheid voor Westpoort
Beschrijving Haven Amsterdam brengt, in samenwerking met DMB, DRO, de Regionale
Brandweer en Provincie Noord-Holland, alle aspecten m.b.t. externe
veiligheid in Westpoort in kaart. Het gaat om activiteiten met gevaarlijke
stoffen bij bedrijven, transport van gevaarlijke stoffen over weg, rail en water
en door buisleidingen, maar ook om invloed van Schiphol en windturbines.
Samen met de genoemde parijen formuleert Haven Amsterdam een visie
hoe in de toekomst met externe veiligheid in Westpoort om te gaan met als
doel er voor te zorgen dat er in Westpoort plaats is voor activiteiten met
gevaarlijke stoffen, het een veilig gebied is en dat er optimaal met ruimte en
dus ook met risicoafstanden wordt omgegaan. De visie dient als een
basisdocument dat gebruikt kan worden bij de verantwoording van externe
veiligheid in ruimtelijke ordeningsplannen. Er is een relatie met het
zoneringsplan ligplaatsen binnenvaart.
Resultaat Een gezamenlijk en bestuurlijk vastgestelde visie over hoe om te gaan met
gevaarlijke stoffen binnen Westpoort waarin aspecten als veiligheid,
ruimtelijke ordening en rampenbeheersing zijn afgewogen.
Planning 2008
Kosten €€
Capaciteit ●●
27 Opstellen zoneringsbeleid voor ligplaatsen schepen met gevaarlijke stoffen
Beschrijving In de haven van Amsterdam zijn de havenbekkens/ligplaatsen verdeeld in
oliehavens en niet-oliehavens. Het toelatingsbeleid van de scheepvaart is in
het kader van risicobeheersing hierop toegespitst. De ligplaatsen die vallen
binnen het oliehavengebied zijn over het algemeen de ligplaatsen van de
olieterminals. Voor deze bedrijven wordt in het kader van de
milieuvergunning een risicoanalyse gemaakt, waarbij gekeken wordt of de
activiteiten van de terminals, inclusief de af te handelen scheepvaart,
voldoende afstand hebben tot kwetsbare objecten (woningen, kantoren,
etc.). Deze risicoanalyse wordt beperkt of niet gemaakt voor de ligplaatsen
die vallen in de niet-oliehavens. Haven Amsterdam stelt daarom een
ligplaatszonering op voor verpakte gevaarlijke stoffen in de gebieden waar
ligplaatsen zijn die vallen buiten het oliehavengebied. Hierbij zal afstemming
met Rotterdam plaats vinden.
Resultaat Overzicht van ligplaatszonering gericht op schepen met gevaarlijke stoffen.
Planning 2007 – 2009
Kosten €€
Capaciteit ●●●
28 Risicoanalyse voor goederenstromen
Beschrijving Door het maken van een risicoanalyse en een simulatie worden de risico’s
van diverse goederenstromen duidelijk. Deze zijn per goederenstroom
verschillend. Inzicht in de risico’s binnen de verschillende goederenstromen
biedt de mogelijkheid bedrijfsvoering aan te passen om adequaat op te
kunnen treden op het moment van een incident/calamiteit.
Resultaat Inzicht in risico’s van goederenstromen, met als doel maatregelen ter
beperking van economische en milieuschade als gevolg van incidenten door
betere voorbereiding van mensen, middelen en bedrijfsvoering.
Planning 2007-2008
Kosten €€€
Capaciteit ●●
41

3.5 De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam
3.5.1 Toekomstvisie
Analoog aan de doelstelling van het Milieubeleidsplan Amsterdam om in 2015 een CO2
neutrale gemeentelijke organisatie te worden, zal de organisatie Haven Amsterdam door
energiebesparing haar bijdrage leveren aan de 100 kiloton CO2-emissiereductie per jaar die
de gemeente Amsterdam zich tot doel heeft gesteld. Dat betekent dat:
� de organisatie intern energiebesparende maatregelen moet nemen, zowel in haar
gebouwen, als ook bij de eigen vloot, het eigen wagenpark, het autogebruik en
vliegreizen.
� door de aanschaf van hybride auto’s al een flinke stap op weg naar duurzaam
autogebruik door werknemers is gezet. Waar mogelijk wordt gestreefd naar verdere
beperking van het autogebruik.
� bij aankoop van nieuwe voertuigen en vaartuigen Haven Amsterdam standaard kiest voor
de meest milieuvriendelijke en energiezuinige technologieën.
3.5.2 Huidige situatie
Verder streeft de gemeente op de langere termijn naar een
duurzame energievoorziening, waaraan Haven Amsterdam
ook een bijdrage zal leveren, zowel als gebruiker als ook als
producent. Tegelijkertijd streeft de organisatie een
zorgvuldige omgang met natuurlijke hulpbronnen (ruimte,
energie, grondstoffen) na, conform de ambities van het
gemeentelijke Milieubeleidsplan. 18 De nadruk ligt daarbij op
het eigen wagenpark, inkoop van materialen en goederen en
op afvalreductie.
Om naar een CO2-neutrale organisatie te gaan, heeft Haven Amsterdam in 2007 haar
energieverbruik in kaart gebracht (tabel 3) als eerste stap in het maken van haar carbon
footprint (zie ook actie 7). De carbon footprint maakt het mogelijk voor de toekomst meetbare
doelen te stellen met betrekking tot energiegebruik en welke stappen Haven Amsterdam
moet zetten om een CO2-neutrale organisatie te worden.
Aantal Verbruik CO2 uitstoot
Auto’s benzine 6 45.480 liter 100
Auto’s diesel 3 29.906 liter 77
Surveillance vaartuigen 5 589.906 liter 1.521
Directievaartuig 1 3.000 liter 7
Elektriciteit - 1.226.635 kWh 282
Gas - 50.943 m³ 90
Vliegreizen binnen Europa 65
180
Vliegreizen buiten Europa 29
Totaal CO2 uitstoot (in tonnen) 2.259
Tabel 3: Energieverbruik Haven Amsterdam in 2006
Naast het in beeld brengen van het energieverbruik heeft Haven Amsterdam reeds een
aantal concrete acties ondernomen om invulling te geven aan de lucht- en
klimaatdoelstellingen. Deze maatregelen zijn:
� de benzine auto’s zijn vervangen door hybride auto’s;
� er zijn vier extra hybride dienstauto’s bij gekomen. Het gebruik van meer
milieubelastende auto’s van werknemers voor dienstreizen is hierdoor vervangen door
het gebruik van schonere auto’s met minder uitstoot;
� de dieselauto’s zijn voorzien van een roetfilter;
18 Amsterdam duurzaam aan de top, Milieubeleidsplan 2007-2010, versie voor inspraak, 6 februari 2007, pagina 56 e.v.
42

� de vliegreizen worden via Stichting ”Trees for Travel” gecompenseerd. De compensatie
bestaat uit (her)aanplant en beheer van duurzame bossen, die de uitstoot van de CO2
absorberen. Gezien het internationale karakter van Haven Amsterdam heeft zij gekozen
voor herstel van regenwoud in Maleisië. Het project waarin zij participeert, betreft een
30.000 hectare groot bosgebied, het Imbak Conservation Area (ter vergelijking dit is gelijk
aan 6x de Hoge Veluwe) in de deelstaat Sabah op het noordoosten van Borneo.
3.5.3 Acties
Om van de huidige situatie door te groeien naar de toekomstvisie worden in de periode
2008 – 2012 de volgende acties uitgevoerd.
29 Beperken energiegebruik in eigen wagenpark / verduurzaming wagenpark
Beschrijving Haven Amsterdam beperkt het energiegebruik van haar eigen wagenpark
door toepassing van “het nieuwe rijden” en gaat daar waar mogelijk op de
(OV-)fiets.
Reizen per openbaar vervoer is milieuvriendelijker en men kan zich in de
trein goed voorbereiden, auto-uren zijn deels verloren werkuren. Tevens kan
met abonnementen op een systeem van autodelen de bezwaren tegen
moeilijk met openbaar vervoer bereikbare locaties opgelost worden.
Ook voor dienstreizen naar bijvoorbeeld Duitsland moet altijd onderzocht
worden of reizen per openbaar vervoer een goed alternatief is.
Resultaat lagere energiekosten,
energiebewustzijn medewerkers
minder CO2 uitstoot in 2012 ten opzichte van 2007 door deze maatregelen
Vermindering van de luchtvervuiling (fijnstof) door het eigen wagenpark in
2012 tov 2007
Planning 2008-2012
Kosten €
Capaciteit ●
30 Schoner maken eigen vloot
Beschrijving Vanuit het vlootplan 2004 – 2010 is de Havendienst 6 aan vervanging toe.
Na economisch onderzoek is gebleken dat het op economische en
milieugerelateerde gronden het beter is dat de Port of Amsterdam 7 en 8
vervroegd worden vervangen. De havendienst 2 is aan vervanging toe in
2011 en voor deze vier vaartuigen wordt een vervangingsplan opgesteld. In
het vervangingsplan zal onder andere worden opgenomen dat nieuwe
vaartuigen moeten voldoen aan de hoogste luchtkwaliteitseisen, de
zogenaamde CCR3 norm.
Resultaat Vier vaartuigen vervangen en conform CCR3
Planning 2008 - 2011
Kosten €€€€€ (€ 400.000 aan meerkosten CCR3)
Capaciteit ●●
43

31 Stimuleren fietsgebruik in Westpoort
Beschrijving Mensen maken gebruik van de fiets indien de infrastructuur goed is. In
Westpoort, met veel vrachtverkeer, betekent dit dat geasfalteerde,
vrijliggende fietspaden een voorwaarde zijn. Door de Fietsersbond is
recentelijk een inventarisatie gehouden van het fietswegennet in Westpoort.
Hierbij kwam een aantal knelpunten naar voren waaronder de kruising van
fietspaden met inritten, hobbelige fietspaden, onduidelijke
voorrangssituaties, gevaarlijke situaties bij kruisingen van wegen/fietspaden
met spoorrails, op lange rechte wegen te hoge snelheid van vrachtauto’s
(bijvoorbeeld Siciliëweg). Haven Amsterdam pakt deze knelpunten aan.
Resultaat 20% intensiever gebruik van Westpoort in 2012 door fietsers. Daardoor
neemt de belasting op het wegennet en uitstoot van schadelijke stoffen als
gevolg van brandstofgebruik af.
Planning 2007 – 2012
Kosten €€€€ (MIP)
Capaciteit ●
32 Verbeteren aanbod collectief vervoer in Westpoort
Beschrijving Haven Amsterdam streeft naar een verbeterde bereikbaarheid van
Westpoort voor werknemers van de in Westpoort gevestigde bedrijven door
het aanbod van collectief vervoer (zoals de Westpoortbus) te verbeteren en
beter aan te laten sluiten bij de vraag. Verwacht wordt, dat er niet meer
bestaande bedrijven in huidige opzet willen deelnemen, dus om nog een
grote sprong te maken moet een andere manier van dekking worden
gezocht. Daarnaast wordt gekeken of de bus ook schoner gemaakt kan
worden door bijvoorbeeld het gebruik van een andere brandstof.
Resultaat 20 % groei in collectief vervoer door betere bereikbaarheid, vermindering
uitstoot schadelijke stoffen door woon-werkverkeer in 2012. Vermindering
uitstoot schadelijke stoffen door een schonere bus.
Planning 2007 – 2009
Kosten €€€€€
Exploitatie (1.500.000)
Capaciteit ●●
33 Verduurzaming inkoopbeleid
Beschrijving Haven Amsterdam onderzoekt de mogelijkheden het inkoopbeleid op
deelaspecten te verduurzamen. Daarbij komen onder meer de
mogelijkheden voor duurzame inkoop van kantoorartikelen, papier,
bedrijfskleding, schoonmaakmiddelen, elektrische apparaten, meubelen en
hout, catering en voertuigenpark aan bod.
Resultaat Inzicht in mogelijkheden verduurzamen inkoopbeleid en aanpassen van
inkoopbeleid, waarbij aandacht is voor ‘people, planet én profit’. Invulling
geven aan de eigen voorbeeldfunctie.
Planning 2008 - 2009
Kosten €
Capaciteit ●
44

34 Onderzoek naar de mogelijkheden voor toepassing van Warmte Koude
Opslag (WKO)
Beschrijving Haven Amsterdam onderzoekt op welke van haar eigen gebouwlocaties
toepassing van WKO mogelijk is. Als uit onderzoek blijkt dat er
mogelijkheden zijn wordt een vervolgactie gestart voor het realiseren van
WKO.
Resultaat Toename van de hoeveelheid duurzaam opgewekte energie met 20% van
het eigen gebruik tot 2012. Bijdrage aan voorbeeldfunctie.
Planning 2010
Kosten €€
Capaciteit ●●
35 Opstellen bedrijfsafvalstoffenplan
Beschrijving Haven Amsterdam brengt alle afvalstromen binnen het eigen bedrijf in kaart
en benoemt de grootste kansen voor afvalreductie en hergebruik. Haven
Amsterdam stelt daarnaast een bedrijfsafvalstoffenplan op waarin acties
voor afvalreductie en hergebruik zijn geformuleerd.
Resultaat Verantwoorde inzameling en verwerking van alle afvalstromen.
Vermindering van de kosten voor afvalinzameling.
Planning 2009
Kosten €
Capaciteit ●
36 Bewustwordingscursus voor medewerkers Haven Amsterdam
Beschrijving Haven Amsterdam brengt haar medewerkers meer milieubewustzijn bij,
door middel van themabijeenkomsten specifiek gericht op het dagelijks werk
van de medewerkers van de diverse sectoren van Haven Amsterdam.
Resultaat 2 themabijeenkomsten per jaar voor elke sector van Haven Amsterdam met
hulp van een externe voorbereid.
Planning 2008-2012
Kosten €€
Capaciteit ●●●
45

37 Fonds voor duurzaamheid en innovaties
Beschrijving Om nieuwe ideeën te helpen ontwikkelen en het duurzaamheidsbeleid een
serieuze kans te geven, zijn er in de havenvisie Slimme Haven Amsterdam
twee fondsen opgenomen: een duurzaamheidsfonds en een innovatiefonds.
Beide fondsen hebben een jaarlijkse reserve van 1 miljoen euro. Haven
Amsterdam stelt de kaders waarbinnen middelen uit dit fonds kunnen
worden besteed.
De havenbedrijven kunnen uit het duurzaamheidsfonds financiële
ondersteuning krijgen bij maatregelen die het algemeen belang dienen maar
die moeilijk te financieren zijn. Daarnaast zullen innovatieve ideeën die
tegelijk andere thema’s (duurzaamheid, milieu, ruimtebesparing, minder
wegvervoer) ondersteunen bij voorrang een financiële bijdrage uit het
innovatiefonds ontvangen.
Resultaat Een regeling voor de besteding van de twee fondsen, passend binnen het
beleid mbt staatssteun. Klanten krijgen vanaf 2009 jaarlijks gelegenheid om
gebruik te maken van de fondsen voor financiering van de onrendabele top
van hun investeringen, waarbij Haven Amsterdam uitgaat van een
terugverdientijd van 5 à 10 jaar, afhankelijk van de soort investering. Deze
extra investeringen leiden tot een milieuwinst op verschillende fronten.
Planning 2008-2012
Kosten €€€€€ (2 x 5.000.000)
Capaciteit ●●●●
46

4. Impact milieubeleidsplan op het locatie- en ligplaatsenbeleid
Inleiding
In dit milieubeleidsplan is aan de hand van vijf speerpunten beschreven hoe Haven
Amsterdam omgaat met het spanningsveld tussen milieu en economie en welke acties zij
voorstaat om een duurzame economische groei te realiseren. De lijn die hiermee is ingezet
heeft zijn weerslag op twee belangrijke beleidsgebieden; het locatie- en ligplaatsenbeleid van
Haven Amsterdam. Dit hoofdstuk besteedt specifiek aandacht aan de impact van dit plan op
beide gebieden.
4.1 Locatiebeleid
Het doel van het locatiebeleid is het situeren van het juiste bedrijf op de juiste plaats.
Daarmee wordt bedoeld, dat Haven Amsterdam wil sturen op een optimalisering van het
gebruik van de beschikbare fysieke ruimte, milieuruimte en infrastructuur. Daarbij wordt op
een duurzame wijze rekening gehouden met de wensen van de klant, de omgeving en
omliggende bedrijven.
Voor een succesvol locatiebeleid moet er worden voldaan
aan een aantal randvoorwaarden. Zo is er voldoende
terreinvoorraad nodig om het juiste bedrijf ook
daadwerkelijk op de juiste plaats te kunnen vestigen.
Hiervoor zal in de komende drie à vijf jaar op basis van
ruimtelijk – economisch onderzoek, waarin ook landschap
en milieu worden meegenomen, bekeken worden of besluitvorming over nieuw terrein
wenselijk zal zijn. Daarnaast moet de overheid grip op het grondgebruik houden. Haven
Amsterdam en de provincie Noord-Holland stimuleren daarom ook om haventerreinen in de
regio in erfpacht/huur uit te geven.
Als aan deze randvoorwaarden wordt voldaan kan bij de keuze van een locatie voor een
nieuw bedrijf, dan wel de uitbreiding van een bestaand bedrijf, worden getoetst aan een
aantal eisen te weten:
� de locatie dient passend te zijn binnen de eisen zoals in het bestemmingsplan gesteld
(bebouwingsnormen, bouwhoogte, milieucategorie, ligplaatszonering en dergelijke),
� er wordt uitgegaan van geluid, luchtkwaliteit en veiligheid ten opzichte van omliggende
bedrijven en omgeving en een optimaal gebruik van de beschikbare milieuruimte,
� inwaartse zonering: bestaat er voor geluidruimte een integraal
geluidzonebeheersysteem en is algemeen uitgangspunt dat bedrijven met een grote
milieubelasting centraal in het gebied worden geplaatst,
� Haven Amsterdam gaat versnippering van grote aanééngesloten kavels tegen evenals
verdroging en versnippering van (grootschalige) kadegebonden kavels bij zowel
nieuwe vestiging als bij heruitgiftes,
� er wordt, afhankelijk van het vervoersprofiel van bedrijven, een locatie gekozen, die
ontsloten is per rail, binnenvaartkade of zeekade,
� er wordt, waar relevant, transport per buisleiding gestimuleerd,
� er wordt, in geval van bedrijven met milieuoverlast, overleg gevoerd met omliggende
bedrijven,
� Haven Amsterdam bevordert intensief ruimtegebruik, dat wil zeggen dat:
- bij uitbreidingsplannen optimaal gebruik wordt gemaakt van zogenaamde
restruimtes,
47

- bij intensivering optimaal gebruik wordt gemaakt van subsidiemogelijkheden ten
behoeve van het compenseren van de onrendabele top van de noodzakelijke
investeringen 19 .
Haven Amsterdam probeert nog meer dan voorheen op een actieve wijze bedrijven te
stimuleren tot slimme en innovatieve (milieu)oplossingen
Haven Amsterdam heeft een aantal documenten geschreven die voor dit onderwerp relevant
zijn, zoals de Beleidsnotitie “Visie natte bedrijvigheid” en het zogenaamde “Vlekkenplan”. Het
vlekkenplan biedt een overzicht per deelgebied van Westpoort, met informatie over
milieuruimte, het streefbeeld met betrekking tot de soorten bedrijvigheid en de normen vanuit
bestemmingsplan.
In het huidige locatiebeleid neemt het speerpunt “optimalisering ruimtegebruik” al een
prominente plaats in. De impact van het speerpunt is daarom met name consolideren van
het huidige locatiebeleid, waarbij in het beleid milieuruimte en intensivering nadrukkelijker
worden aangezet. Hierbij kan gedacht worden aan:
� Geurhinder, luchtkwaliteit en veiligheid
De uitvoering van dit milieubeleidsplan zal ertoe leiden dat bij de toekomstige
locatiekeuzes geurhinder door bedrijven, luchtkwaliteit en veiligheid, onderwerpen
worden die extra aandacht krijgen in de afwegingen met betrekking tot de locatiekeuze.
� Onderzoek bij uitbreidingsplannen
Bovendien bevordert Haven Amsterdam intensief ruimtegebruik door bij
uitbreidingsplannen van gevestigde bedrijven eerst een gezamenlijk onderzoek te
initiëren naar mogelijke intensivering op de bestaande kavel. Het is beleid om eerst te
kijken naar intensivering en herstructurering voordat er overgegaan wordt op het
realiseren van nieuwe terreinen. Dit is niet alleen beleid dat in Westpoort wordt gevoerd,
maar in het hele Noordzeekanaalgebied. Ook komt dit tot uiting in actieve monitoring van
het kadegebruik (doorzet per meter kade / oever en doorzet per vierkante
meter terrein) bij gevestigde kadegebonden bedrijven actief gemonitord (ten opzichte van
andere soortgelijke bedrijven in Westpoort). Indien een bedrijf een lage doorzet heeft,
onderzoekt Haven Amsterdam de mogelijkheid tot intensivering, gezamenlijk gebruik of
eventueel verplaatsing van dit bedrijf (bijvoorbeeld naar de tweede linie achter een
bestaande terminal).
� In de hoogte in plaats van in de breedte
Daarnaast zal Haven Amsterdam de verdichting door hogere bebouwingspercentages
stimuleren. In dit kader is er bij de firma Hanson een initiatief gaande voor het stapelen
van de logistieke functie. Bij dit bedrijf wordt gekeken of de op- en overslag boven elkaar
kan worden gedaan in plaats van naast elkaar. Verder valt er te denken aan het stapelen
van functies of een hogere dan wel juist ondergrondse opslag.
Haven Amsterdam probeert nog meer dan voorheen op een actieve wijze bedrijven te
stimuleren tot slimme en innovatieve (milieu)oplossingen. Andere slimme oplossingen
kunnen gelegen zijn in de logistieke werkwijze. De consequentie van het speerpunt
“stimuleren van vervoer over water” kan inhouden dat de doorvoer van goederen niet meer
per vrachtauto maar voortaan per binnenvaartschip gaat, omdat er een binnenvaartshuttle is
gerealiseerd naar bijvoorbeeld Flevoland.
Doordat Haven Amsterdam relatief hoge prijzen hanteert is er al een stimulans om efficiënter
met de ruimte om te gaan. Het effect van het prijsinstrument om intensiever ruimtegebruik af
te dwingen wordt door ons waar mogelijk gehanteerd, echter er zijn grenzen aan de
effectiviteit van dit instrument met het oog op de internationale concurrentie positie. Te hoge
prijzen leiden niet tot intensiever ruimte gebruik, maar de klant gaat naar een andere meestal
buitenlandse haven.
19 Hierbij dient een kanttekening geplaatst te worden: door hoge kosten van intensivering in vergelijking tot grondprijzen bij
concurrerende grondaanbieders zijn er duidelijke bedrijfseconomische grenzen voor bedrijven, die hen uiteindelijk voor de vraag
brengen of verhuizen naar een concurrerende locatie buiten de regio geen aantrekkelijkere optie is dan intensiveren.
48

4.2 Ligplaatsenbeleid
Het ligplaatsenbeleid is in eerste instantie bedoeld voor een
veilige en vlotte afhandeling van het scheepvaartverkeer. Het
regelt het ‘ligplaats nemen’ van schepen in het havengebied
met het doel om het logistieke proces te optimaliseren, de
wachttijden en verplaatsingen (verhalen van schepen) te
minimaliseren en onveilige situaties te voorkomen. Daarnaast
krijgen de gebruikers van het water duidelijkheid over wat wel
en niet kan ten aanzien van het innemen van een ligplaats.
Op basis van door het schip aangeleverde informatie beoordeelt de havendienst of een schip
kan afmeren op een aangevraagde ligplaats en of zij daar de aangegeven handelingen kan
uitvoeren. Dit is meestal het laden en lossen van goederen, maar kan ook betekenen dat het
schip reparaties wil uitvoeren of wil bunkeren. Het toetsen en aanwijzen van ligplaatsen is
een taak die Haven Amsterdam van oudsher vervult.
Net zoals de ruimte aan de landzijde in de haven met schaarste te kampen heeft, geldt
ditzelfde in steeds grotere mate ook voor de waterzijde van de Amsterdamse haven. Het
gebruik van de haven groeit gestaag en het wordt er steeds drukker. Fysiek kan de haven
niet altijd meegroeien met het toenemende aantal zee- en binnenvaartschepen en met de
schaalvergroting (lengte, breedte en diepgang) die deze schepen vertonen. Maar ook iedere
klant die wil uitbreiden en nieuwe klanten vragen veel aandacht bij het ontwerpen van de
natte onderdelen (steigers, insteekhavens, en dergelijke). De aspecten
manoeuvreerbaarheid van de schepen, schaalgrootte, ruimte in de verschillende
havenkommen, soorten activiteiten die uitgevoerd worden en de milieuwetgeving spelen
hierbij een belangrijke rol. Hier haken het locatiebeleid en ligplaatsenbeleid in elkaar.
De speerpunten van dit milieubeleidsplan doen hier nog een schepje bovenop. Zo wordt
sterk ingezet op intensivering van terreinen. Dit betekent voor het ligplaatsenbeleid een
toename van de druk op de ligplaatsen, zeker als het kadegebonden activiteiten betreft. Bij
de intensivering neemt de overslag per vierkante meter toe, wat meer aan- en afvoer met
zich meebrengt. Daarnaast wordt met het speerpunt “Stimuleren vervoer over water” het
vervoer per schip gepromoot, waardoor meer schepen naar de Amsterdamse haven zullen
komen. Voor al deze schepen moet een veilige en goede afmeervoorziening in de haven
worden gevonden. Om goederen te kunnen op- en overslaan, maar ook om te kunnen
wachten. Voor één zeeschip met 75.000 ton veevoer bijvoorbeeld, zijn al gauw vijftig
binnenvaartschepen nodig om de lading verder te kunnen vervoeren. Haven Amsterdam
anticipeert op de groei door locaties in de haven geschikt te maken als wachtplaatsen voor
binnenvaartschepen. In de toekomst zullen drie nieuwe locaties als wachtplaats ingericht
worden: de nieuwe Houthaven, ’t Slik (Oostelijk Havengebied) en delen van de ADM
Westhaven. Naast het creëren van ligplaatsen wordt samen met de klanten ook ingezet op
verbetering van de logistieke werkwijze zodat het voor- en natransport efficiënter kan worden
geregeld.
Haven Amsterdam anticipeert op de groei door locaties in de haven geschikt te maken
als wachtplaatsen voor binnenvaartschepen
Niet alleen heeft het milieubeleidsplan consequenties voor de capaciteit aan lig- en
wachtplaatsen in de Amsterdamse haven, het heeft ook consequenties voor het gebruik en
de inrichting van de ligplaatsen. Het speerpunt “Schone scheepvaart” richt zich onder andere
op het verbeteren van de luchtkwaliteit door walstroom op de binnenvaartlocaties en wellicht
in een later stadium ook door realisatie van zeevaartlocaties. Het voorzieningenniveau op de
ligplaats wordt hiermee vergroot. In het milieubeleidsplan wordt ook ingezet op het
verminderen van geur-, stof- en geluidsoverlast en wordt een ‘zoneringsbeleid’ opgesteld
voor ligplaatsen voor schepen met gevaarlijke stoffen. Deze maatregelen kunnen leiden tot
een andere invulling van de verschillende ligplaatsen, waarbij gekeken wordt naar soort
afhandeling, soort overslag (bepaalde producten) en tijdstip van de overslag.
49

5. Programmabeheer
Inleiding
Het onderwerp milieu krijgt momenteel veel maatschappelijke en politieke aandacht.
Bovendien maakt de schaarste aan fysieke en milieuruimte in de haven van Amsterdam, dat
het Milieubeleid krachtig gesteund wordt door de hele organisatie. De ambities in dit
Milieubeleidsplan zijn hoog en, zoals uit hoofdstuk 3 blijkt, zijn er veel acties uit te voeren.
Het voorgaande maakt dat er een sterke sector overstijgende organisatie nodig is voor de
uitvoering van dit Milieubeleidsplan.
5.1 Organisatie
In onderstaande figuur is de organisatie schematisch weergegeven.
Actiehouders
Projectgroep per
actie
Figuur 6: Organogram uitvoering Milieubeleidsplan Haven Amsterdam
Het Management Team Haven Amsterdam is verantwoordelijk voor het Milieubeleidsplan
Haven Amsterdam en het vaststellen van de kaders van het Fonds Milieubeledsplan Haven
Amsterdam. Uit hun midden wordt één persoon aangewezen als opdrachtgever. De
uitvoering van het plan is belegd binnen alle sectoren en afdelingen van Haven Amsterdam.
Daarom is er voor een centrale aansturing door een programmamanager gekozen. De
programmamanager stuurt het programmateam, de actiehouders en het fondsbeheer aan.
De actiehouders zijn verantwoordelijk voor de realisatie van de betreffende actie. De
programmamanager wordt ondersteund door een programmateam, waarin de
projectsecretaris en een communicatieadviseur zitten.
De nadere invulling van taken en bevoegdheden wordt beschreven in het plan van aanpak
voor de uitvoering (actie 38).
5.2 Planning
Opdrachtgever
Programmamanager
Programmateam
Fondsbeheer
Het Milieubeleidsplan bestrijkt de periode 2008 – 2012. In deze vijf jaar worden er 37
inhoudelijke en 3 ondersteunende acties opgestart, doorgelopen en afgerond. Uitgangspunt
50

ij de uitvoering is om de acties in het eerste gedeelte van de programmaperiode op te
starten en in de latere jaren door te laten lopen en vervolg te geven. De uitvoeringsplanning
is op te delen in drie fases:
1. voorbereidingsfase
2. uitvoeringsfase deel 1: opstarten (2008-2009)
3. uitvoeringsfase deel 2: doorloop en vervolg (2010-2012)
Fase 1: Voorbereidingsfase
In de eerste helft van het eerste jaar (2008) wordt het plan bestuurlijk vastgelegd. De tweede
helft van 2008 geldt als een halfjaar waarin de basis van de uitvoering wordt vastgelegd. De
ondersteunende acties, zoals het plan van aanpak van de uitvoering (actie 38) en het
communicatieplan (acties 40), worden uitgevoerd. Daarnaast zijn er in 2007 diverse acties
opgestart, die gelijktijdig met het opstellen van dit plan al zijn geïnitieerd.
Fase 2: Uitvoeringsfase deel 1: opstarten
Uitgangspunt voor de planning is een evenwichtige verdeling van de acties in tijd, capaciteit
en geld. 2008 en 2009 zijn bedoeld om de andere acties op te starten. Daarnaast zijn er een
behoorlijk aantal acties dat in deze periode zijn uitgevoerd en kunnen uitmonden in
vervolgacties. Een onderzoek met een positief en haalbaar resultaat leidt tot een plan van
aanpak om een onderwerp aan te pakken. Hieraan worden concrete en realistische
(milieu)doelstellingen gekoppeld. In 2009 zal daar een begin mee worden gemaakt voor de
acties die in 2008 zijn afgerond.
Fase 3: Uitvoeringsfase deel 2: doorloop en vervolg
De laatste drie jaar (2010 - 2012) zijn bedoeld om de doorloop van de middellang en lang
lopende acties op te vangen, het plan te evalueren en aan te passen. Daarnaast zijn deze
drie jaar ook gevuld met vervolgacties. Op dit moment kennen veel acties een onderzoekend
karakter. Bij een positieve haalbaarheid zullen deze acties omgezet worden in vervolgacties
waarin het onderzochte in de uitvoering wordt gebracht. In bijlage 2 wordt de verdeling van
het aantal acties per jaar weergegeven. De ervaringen zullen daarnaast gebruikt worden
voor het opstellen van een volgend en nieuw milieubeleidsplan voor een volgende periode
van 5 jaar (actie 39).
5.3 Middelen
Om het plan te kunnen uitvoeren zijn geld en menskracht nodig. Voor elke actie is een
inschatting gemaakt of een kleine inspanning of een grote inspanning nodig is voor de
uitvoering. Hetzelfde is gedaan voor de benodigde euro’s. De benodigde capaciteit wordt in
de huidige formatie gevonden. In de afgelopen jaren is de formatie uitgebreid met 5 fte. Deze
mensen zetten zich in voor milieu en duurzaamheid binnen Haven Amsterdam. Het budget
bestaat uit twee onderdelen. Enerzijds is er geld nodig om het programma uit te voeren en
anderzijds voor de twee fondsen. Dekking voor de uitvoering is geregeld via diverse
bestaande MIP-posten. De kosten voor de twee fondsen zijn via het vaststellen van
de Havenvisie geregeld.
51

5.4 Rapportages
De voortgang van het milieubeleidsplan Haven Amsterdam wordt gemonitord aan de hand
van rapportages. Tabel 5 geeft een overzicht van de rapportages.
Betreft Van Aan Frequentie
Jaarrapportage Haven Amsterdam College van
Burgemeester en
Wethouders en
Raadscommissie
Eens per jaar
Beslisdocumenten Programmamanager Management Team / Indien van
opdrachtgever toepassing
Kwartaalrapportage Programmamanager Management Team / Eens per kwartaal
acties & financiën
opdrachtgever
Kwartaalrapportage Actiehouders Programmamanager Eens per kwartaal
Voortgangsrapportage Actiehouders Programmamanager Eens per maand
Tabel 5: Overzicht rapportages
5.5 Evaluatie
Om de twee jaar vindt een evaluatie plaats om na te gaan of het plan nog aan de behoefte
voldoet. De eerste evaluatie vindt plaats begin 2010 en de tweede begin 2012. De
rapportages aangevuld met gesprekken met medewerkers en klanten/partners worden
gebruikt als input voor de evaluatie. Kleine wijzigingen van het plan worden vastgesteld door
de opdrachtgever. Structurele wijzigingen van het plan worden ter vaststelling aan het
college van Burgemeester en Wethouders aangeboden.
In 2012 moet het plan worden herzien. Dit valt buiten het programmamanagement en
hiervoor wordt door het Management Team apart opdracht gegeven.
5.6 Uitwerking
38 Plan van aanpak uitvoering
Beschrijving De Programmamanager stelt een plan van aanpak op voor de uitvoering
van de acties uit dit Milieubeleidsplan.
Resultaat Plan van aanpak met planning gebaseerd op de gedefinieerde acties
Planning 2008
Kosten €
Capaciteit ●
39 Evaluatie en advies vervolg milieubeleidplan 2008 – 2012
Beschrijving De Programmamanager evalueert het plan .
Resultaat Evaluatie en advies aan het Management Team Haven Amsterdam in welke
vorm en in welke richting gevolg gegeven kan worden aan dit
Milieubeleidsplan.
Planning 2011 – 2012
Kosten €
Capaciteit ●
52

6. Communicatie
6.1. Inleiding
Het milieubeleidsplan is in de voorgaande hoofdstukken gedefinieerd. De keuze voor
speerpunten is gemaakt, de ambities zijn vastgesteld, de acties benoemd. Binnen de eigen
organisatie én samen met de partners gaat Haven Amsterdam aan de slag om de acties te
realiseren. Hierbij is het van belang om over het milieubeleidsplan te communiceren met
interne en externe partijen. Zowel met degenen die nodig zijn om de acties uit te voeren, als
met degenen die graag willen, en zouden moeten weten, wat er in de komende jaren in en
rond de haven op milieugebied gaat gebeuren.
6.2 Doel van het milieubeleidsplan
Het milieubeleidsplan is een uitwerkingsplan dat voortvloeit uit de Havenvisie en aansluit op
het milieubeleid van de Gemeente Amsterdam. Het hoofddoel van het Milieubeleidsplan
Haven Amsterdam, ‘het creëren van een optimale balans tussen een economische sterke
haven met een uitstekende concurrentiepositie en een goede kwaliteit van de leefomgeving’
is een goed evenwicht te vinden tussen enerzijds een economische sterke haven en
anderzijds een gezond en leefbaar Westpoort. Hiervoor zijn concrete doelstellingen en
maatregelen nodig. Met dit Milieubeleidsplan laat Haven Amsterdam zien welke activiteiten
zij de afgelopen jaren heeft gedaan en welke zij de komende vijf jaar ontplooit.
6.3 Besluitvormingstraject
Het besluitvormingstraject vindt via diverse (bestuurlijke) echelons plaats. Na akkoord van
het Management Team van Haven Amsterdam op het Milieubeleidsplan, wordt het concept
plan in een consultatieronde met stakeholders besproken en krijgen zij de gelegenheid om
op het plan te reageren. Na eventuele aanpassing wordt het plan ter vaststelling
aangeboden aan het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente
Amsterdam en ter kennisname aan de Raadscommissie voor Financiën Economische
Zaken, Luchthaven en Zeehaven voorgelegd 20 .
6.4 Communicatie
Communicatie heeft een toegevoegde waarde om in te zetten als instrument om het
milieubeleid van Haven Amsterdam te promoten, ondersteunen en te realiseren.
Communicatiedoel
Communicatie draagt bij aan het vergroten van:
� de kennis over het Milieubeleid van Haven Amsterdam,
� het positief beïnvloeden van een milieubewuste houding,
� het stimuleren tot het gewenst gedrag,
bij en van alle interne en externe partijen van Haven Amsterdam, die nodig zijn voor het
uitvoeren van acties in relatie tot het milieubeleid en moeten en willen weten wat er in de
komende jaren in en rond de haven op milieugebied gaat gebeuren.
20 Het plan is door de Raadscommissie geagendeerd aan de Gemeenteraad. Tijdens de behandeling in de Gemeenteraad van
18 maart 2009 zijn twee moties aangenomen (zie bijlage 3). Deze zijn verwerkt in het Milieubeleidsplan Haven Amsterdam
(versie 3 juni 2009).
53

Doelgroepen: in- en externe partijen van Haven Amsterdam
De doelgroepen zijn de klanten (bedrijven) van de Haven Amsterdam, medewerkers,
samenwerkingspartners, zakenrelaties, concurrenten (andere havens) en stakeholders als
belangengroepen, politici en omwonenden. Met elk van deze doelgroepen zal de
communicatie anders zijn; met collega-havens communiceer je niet via het huis-aan-huis
blad, wat voor omwonenden een goed middel is. En belangenorganisaties willen weer wat
specifieker weten wat er nou precies gaat gebeuren en waarom, dan de meeste
omwonenden die in grote lijnen geïnformeerd willen worden. Essentieel is ook de kennis en
houding van de eigen medewerkers, die in hun contacten met stakeholders een
ambassadeursrol hebben: want als het intern niet werkt, wordt het extern gemerkt!
De doelgroepen worden grofweg in drie groepen verdeeld, op basis van de soort van
betrokkenheid. De drie groepen zijn:
1. klanten en partners
2. burgers en politiek
3. eigen medewerkers
Voor elke groep worden specifieke communicatiedoelen gesteld en -middelen ontwikkeld.
Boodschap
De kernboodschap voor alle doelgroepen luidt:
Duurzaam durven, doen en doorgaan!
Haven Amsterdam neemt al jaren haar maatschappelijke verantwoordelijkheid en blijft er, als
duurzame haven, voor kiezen om goede kwaliteit van de leefomgeving hand in hand te laten
gaan met een uitstekende concurrentiepositie.
Strategie
Haven Amsterdam bereikt het communicatiedoel via een actieve, aantrekkelijke en
transparante informatievoorziening die op verschillende manieren vorm krijgt. Het informeren
over het milieubeleid is een eenzijdige activiteit. Het beïnvloeden van de houding en het
stimuleren tot het gewenste gedrag, vraagt om tweerichtingscommunicatie. De doelgroep
moet de mogelijkheid krijgen om input te leveren, mee te denken en uitgedaagd te worden
om zich verbonden te kunnen voelen met de ambities en activiteiten van het
milieubeleidsplan. Dat gevoel van verbondenheid is nodig om invulling te geven aan de
actieve rol die we vragen van (een deel van) de doelgroep.
6.5 Uitwerking
40 Communicatieplan Milieubeleidsplan Haven Amsterdam
Beschrijving De uitwerking van dit communicatiehoofdstuk wordt gerealiseerd door
middel van een ‘Communicatieplan Milieubeleid Haven Amsterdam.’ Het
communicatieplan gaat uitgebreid in op de doelstellingen per doelgroep
(verdeeld in kennis, houding en gedrag), de wijze waarop deze
doelstellingen vormgegeven worden (in activiteiten en middelen) en de
planning die daarbij gehanteerd wordt. Zowel extern als intern zal grote
inspanning geleverd worden om het communicatiedoel te realiseren en de
boodschap tussen oren te krijgen en de neuzen in dezelfde richting te laten
wijzen. Hierbij wordt zowel gebruik gemaakt van tweerichtingscommunicatie
als eenzijdige berichtgeving.
Resultaat Communicatieplan met duidelijke acties en planning
Planning 2008
Kosten €
Capaciteit ●
54

Bijlage 1 Relatie Milieubeleidsplan Haven Amsterdam 2007 - 2012 met Milieubeleidsplan Amsterdam 2007 - 2010
De speerpunten die Haven Amsterdam heeft gekozen hebben betrekking op de kernactiviteiten van een haven en hebben tegelijk een relatie
met belangrijke milieuthema’s. Het Milieubeleidsplan Haven Amsterdam staat niet op zichzelf; ook de gemeente (de centrale stad) heeft een
Milieubeleidsplan. Haven Amsterdam gaat in deze doelstellingen mee en geeft daar haar eigen uitwerking aan. In onderstaande tabel wordt de
link gelegd tussen de gekozen speerpunten met hun acties en de behandelde thema’s in het Milieubeleidsplan van de centrale stad. Tevens
wordt ook aangegeven op welke milieucomponent de actie betrekking heeft.
Nr
Speerpunt Haven Amsterdam
Titel actie
Optimalisering ruimte- en milieugebruik
1 Onderzoek terreinen ten behoeve van realisering
intensivering
2 Gesprekken met klanten en hun
(milieu)gebruiksruimte
3 Verkennen mogelijkheden voor uitwisseling van
reststoffen tussen bedrijven
Milieucomponent
55
Relatie thema Milieubeleidsplan
Amsterdam en eventueel ander
actie- of beleidsplan
Intensief ruimtegebruik Lucht Actie 38
Geluid, Lucht, Klimaat,
Intensief ruimtegebruik
Afval
Lucht
Duurzaam consumeren en produceren
4 Ontwikkelen duurzaamheidsindicatoren Niet specifiek te
benoemen
5 Uitbreiding meetnet Provincie Noord-Holland Lucht Lucht
6 Definiëren geluidreductieprojecten Geluid Geluid
Actieplan Geluid
7 Onderzoek naar geluidreducerende maatregelen op de
IJ-palen
Geluid Geluid
8 Carbon footprint Westpoort Klimaat Klimaatprogramma
9 Haalbaarheidsstudie uitbreiden Warmtenet in
Klimaat Klimaatprogramma
Westpoort
10 Studie CO2 afvang, opslag en hergebruik Klimaat Klimaatprogramma
11 Aanhaken bij certificering van duurzame biomassa Klimaat Klimaatprogramma
Duurzaam consumeren en produceren
Schone scheepvaart
12 Uitbreiden walstroom binnenvaart en riviercruise Lucht, Klimaat Lucht
Actieplan Luchtkwaliteit Amsterdam Actie 34
Actienummer centrale
stad indien van
toepassing
Actie 2

Nr
Speerpunt Haven Amsterdam
Titel actie
Milieucomponent
56
Relatie thema Milieubeleidsplan
Amsterdam en eventueel ander
actie- of beleidsplan
13 Onderzoek walstroom zeescheepvaart Lucht, Klimaat Lucht
Actieplan Luchtkwaliteit Amsterdam Actie 34
14 Schoner varen nautische dienstverleners Lucht Lucht
15 Stimuleren schone binnenvaart Lucht -
16 Stimuleren schone zeevaart Lucht, klimaat -
17 Onderzoek toezicht afval zeeschepen Afval
18 Uitvoeren scheepsmilieucontroles binnenvaart Afval, Water Water Actie 40
19 Realiseren dampverwerkingsinstallaties bij
olieterminals
Lucht Lucht
20 Bestijden olieverontreinigingen Water Water Actie 40
Stimuleren vervoer over water en spoor
21 Onderzoek modal shift van de weg naar het water en
spoor
22 Ontwikkelen binnenvaart naar Flevoland en Noord-
Holland
Lucht, Mobiliteit Lucht
Actieplan Luchtkwaliteit Amsterdam
Actieplan goederenverkeer
Lucht, Mobiliteit Lucht
Actieplan Luchtkwaliteit Amsterdam
Actieplan goederenverkeer
23 Verbeteren spooraansluitingen Westpoort Lucht, Mobiliteit Lucht
Actieplan Luchtkwaliteit Amsterdam
Actieplan goederenverkeer
24
Stroomlijnen risico’s gevaarlijke stoffen
Harmoniseren havenverordeningen in het gebied van Niet specifiek te -
het Centraal Nautisch Beheer
benoemen
25 Onderzoek alternatieve routing van gevaarlijke stoffen Externe veiligheid -
26 Opstellen gebiedsgerichte visie externe veiligheid voor
Westpoort
Externe veiligheid -
27 Opstellen zoneringsbeleid voor ligplaatsen schepen
met gevaarlijke stoffen
Externe veiligheid -
28 Risicoanalyse voor goederenstromen Externe veiligheid -
Actienummer centrale
stad indien van
toepassing
Actie 22
Actie 22
Actie 22

Nr
Speerpunt Haven Amsterdam
Titel actie
De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam
29 Beperken energiegebruik in eigen
wagenpark/verduurzaming eigen wagenpark
Milieucomponent
57
Relatie thema Milieubeleidsplan
Amsterdam en eventueel ander
actie- of beleidsplan
Lucht, Klimaat Lucht, Klimaat
Actieplan Luchtkwaliteit Amsterdam Actie 16
30 Schoner maken eigen vloot Lucht, Klimaat Lucht
Actieplan Luchtkwaliteit Amsterdam Actie 17
31 Stimuleren fietsgebruik in Westpoort Lucht, Klimaat, Lucht
Mobiliteit
Actieplan Luchtkwaliteit Amsterdam
Meerjarenplan “Kiezen voor de
fietser”
Actie 29
32 Verbeteren aanbod collectief vervoer voor werknemers Lucht, Klimaat, Lucht
in Westpoort
Mobiliteit
33 Verduurzaming inkoopbeleid Duurzaam consumeren en produceren Actie 23
34 Onderzoek naar de mogelijkheden voor toepassing
van Warmte Koude Opslag
Klimaat Klimaatprogramma
35 Bedrijfsafvalstoffenplan Afval Duurzaam consumeren en produceren
36 Opleiden medewerkers Haven Amsterdam Niet specifiek te
benoemen
-
37 Fonds voor duurzaamheid en innovaties
Programmabeheer en communicatie
Niet specifiek te
benoemen
Duurzaam consumeren en produceren
38 Plan van aanpak uitvoering
39 Evaluatie en advies vervolg milieubeleidsplan
2008 – 1012
Niet van toepassing
40 Communicatieplan Milieubeleidsplan Haven
Amsterdam
Actienummer centrale
stad indien van
toepassing

Bijlage 2 Planning acties
Nr speerpunt actieomschrijving reeds gestart 2008 2009 2010 2011 2012
19 Schone scheepvaart Realiseren dampverwerkingsinstallaties bij olieterminals
25 Stroomlijnen risico's gevaarlijke stoffen Onderzoek alternatieve routing van gevaarlijke stoffen
28 Stroomlijnen risico's gevaarlijke stoffen Risicoanalyse voor goederenstromen
13 Schone scheepvaart Onderzoek walstroom zeevaart
23 Stimuleren goederenvervoer over water en spoor Verbeteren spooraansluitingen Westpoort
24 Stroomlijnen risico's gevaarlijke stoffen Harmoniseren havenverordeningen in het gebied van het CNB
27 Stroomlijnen risico's gevaarlijke stoffen Opstellen zoneringsbeleid voor ligplaatsen schepen met gevaarlijke stoffen
32 De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam Verbeteren aanbod collectief vervoer in Westpoort
33 De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam Verduurzaming inkoopbeleid
17 Schone scheepvaart Onderzoek toezicht afval zeeschepen
12 Schone scheepvaart Uitbreiden walstroom binnenvaart
22 Stimuleren goederenvervoer over water en spoor Ontwikkelen binnenvaart naar Flevoland en Noord Nederland
31 De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam Stimuleren fietsgebruik in Westpoort
6 Optimalisatie ruimte- en milieugebruik Definiëren geluidsreductieprojecten
7 Optimalisatie ruimte- en milieugebruik Onderzoek naar geluidsreducerende maatregelen IJ-palen
21 Stimuleren goederenvervoer over water en spoor Onderzoek modal shift van de weg naar het water en spoor
26 Stroomlijnen risico's gevaarlijke stoffen Opstellen gebiedsgerichte visie externe veiligheid voor Westpoort
38 Programmamanagement Opstellen plan van aanpak uitvoering
40 Programmamanagement Opstellen communicatieplan
3 Optimalisatie ruimte- en milieugebruik Verkennen van mogelijkheden voor uitwisselen reststoffen tussen bedrijven
4 Optimalisatie ruimte- en milieugebruik Ontwikkelen duurzaamheidsindicatoren
5 Optimalisatie ruimte- en milieugebruik Uitbreiding luchtmeetnet Provincie Noord-Holland
8 Optimalisatie ruimte- en milieugebruik Carbon Footprint Westpoort
10 Optimalisatie ruimte- en milieugebruik Studie CO2 afvang, opslag en hergebruik
11 Optimalisatie ruimte- en milieugebruik Aanhaken bij certificering van duurzame biomassa
30 De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam Schoner maken eigen vloot
1 Optimalisatie ruimte- en milieugebruik Onderzoek terreinen ten behoeve van realisering intensivering
2 Optimalisatie ruimte- en milieugebruik Gesprekken met klanten en hun (milieu)gebruiksruimte
15 Schone scheepvaart Stimuleren schone binnenvaart
16 Schone scheepvaart Stimuleren schone zeevaart
18 Schone scheepvaart Uitvoeren scheepsmilieucontroles binnenvaart
29 De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam Beperken energiegebruik in eigen wagenpark / verduurzamen wagenpark
36 De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam Bewustzijnscursus voor medewerkers Haven Amsterdam
37 De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam Duurzaamheids- en innovatiefonds
14 Schone scheepvaart Schoner varen nautische dienstverleners
20 Schone scheepvaart Bestrijden olieverontreinigingen
35 De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam Opstellen bedrijfsafvalstoffenplan
9 Optimalisatie ruimte- en milieugebruik Haalbaarheidsstudie uitbreiden Warmtenet Westpoort
34 De voorbeeldfunctie van Haven Amsterdam Onderzoek naar toepassingsmogelijkheden voor Warmte Koude Opslag
39 Programmamanagement Evaluatie en advies vervolg milieubeleidsplan 2008-20112
58

Bijlage 3 Aangenomen moties
59