Den Haag Nieuw Centraal: de nieuwe entree van de stad Van ...

Op Schiphol is winkelen op het station nu al mogelijk.
Ambitieus zijn de plannen met de zes stations (de
zogenoemde Nieuwe Sleutelprojecten) zeker, beaamt
Geurts. Omdat ze zo veelomvattend zijn, heeft NS partners
nodig die deze visie ondersteunen. ProRail, ministeries,
gemeente, vervoerders, winkelketens – ze praten allemaal
mee. Zodat de toekomstplannen van NS Poort “een
gedeelde ambitie” worden. Dat is heel anders dan pak
‘m beet tien jaar geleden. “Toen probeerden wij als NS te
vaak onze visie op te leggen aan andere partijen. Wat de
reiziger ervan vond, of de gemeente het ermee eens was
– het speelde minder een rol. Dat is nu ondenkbaar. Er moet
overeenstemming zijn over de ambitie met een station.
“Elk werelds station zou een chic
restaurant moeten hebben als Le
Ciel Bleu op het Gare du Nord”
Heb je dat niet, dan gaat bij de eerste de beste financiële
tegenvaller de stekker eruit.” Het was “even wennen” voor
NS, om zoveel uit handen te geven. “Gemeenten krijgen
meer ruimte dan voorheen om het idee van zo’n werelds
station uit te werken. Dat verklaart waarom ze er zo
verschillend uitzien.” Ook het bouwproces verloopt in de
zes steden (Utrecht, Arnhem, Rotterdam, Breda, Amsterdam-
Zuidas en Den Haag) anders. “Bij sommige stations trekt
en sleurt de gemeente om de missie voor elkaar te krijgen,
bij andere stations is er een veel actievere rol voor
ons weggelegd.” Over de samenwerking met Den Haag
pagina 18 | nr. 3 | september 2008
is hij zeer te spreken. “Een gemeente met ambitie.
We zien dezelfde rol voor het station, als kloppend hart
van de stad.”
Gare du Nord
Het was de komst van de hogesnelheidslijn (HSL) die
binnen de NS zorgde voor ‘een denkomslag’, vertelt Geurts.
“Het betekent een verdubbeling van het aantal reizigers,
niet 75 duizend maar 160 duizend mensen gaan dagelijks
het station van Den Haag bezoeken.” Ook het type reizigers
zal veranderen. “Naast forensen ontvangen HSL-stations
ook zakenreizigers en vakantiegangers. Qua doelgroep en
schaalgrootte gaan stations
daardoor meer lijken op
luchthavens.” Andere
klanten dus, met
andere wensen.
Het idee groeide van
het HSL-station als
kwaliteitsproduct. De zes
premium stations worden
daarom volgens een
speciaal concept gebouwd.
“Legostenenfilosofie”,
noemt Geurts de wijze waarop NS Poort deze stations
inricht. Hoe groter het station, hoe meer voorzieningen
en winkels erbij komen. Maar schaalvergroting betekent
niet noodzakelijk meer van hetzelfde, benadrukt
de directeur. “Nu hebben we op grote stations één
Smullers. Moeten dat er straks twee of drie worden?
Nee dus. Het aanbod moet kwalitatief meegroeien.
Niet vier ‘AH’s to go’ maar een La Place erbij, zoals
in Den Haag.” Op zo’n station met internationale
allure hoort eigenlijk ook een chic restaurant, vindt de
directeur. “Mijn droom is Le Ciel Bleu op het Parijse Gare
du Nord. Elk HSL-station zou zo’n plek moeten hebben.”
Luchthavens zijn in meer opzichten een voorbeeld voor
de nieuwe stations. Ze slagen er als geen ander in om
reizigers extra ontspanning te bieden. “Je wordt snel door
de poortjes geleid om daarna in alle rust te winkelen of
iets te eten of drinken.” Zo gemakkelijk zal het op een
station niet gaan. “De mindset is anders, de tijdsbesteding
van vakantiegangers en zakelijke reizigers is anders dan
bij forensen. Bovendien wordt op stations minder tijd
doorgebracht. Zeven minuten gemiddeld, terwijl dat op een
luchthaven vaak anderhalf tot twee uur is.”
Welkom
NS Poort heeft goed gekeken naar HSL-stations in
het buitenland. De stations van de hogesnelheidslijn
(Shinkansen) in Japan bijvoorbeeld, een land dat pionier is
op dit gebied. De Japanners bouwen al sinds 1964 stations
annex winkelcentra. Ook Berlin Hauptbahnhof geldt in
dit opzicht als voorbeeld. “Wij doen het niet spectaculair
anders dan Deutsche Bahn”, relativeert Geurts de aanpak
van zijn bedrijf. “We hebben vooral goed om ons heen
gekeken: wat werkt wel, wat werkt niet.”
Het Londense St. Pancras, waar vandaan de hogesnelheidslijn
naar Brussel vertrekt, werd vorig jaar opgeleverd.
Internationale reizigers worden er via een ontvangsthal
met winkels en restaurants naar een aparte wachtruimte
geleid en vertrekken vanaf een vast perron. St. Pancras is
met recht een werelds station, maar niet één op één te
kopiëren naar Nederland, zegt Geurts. “Vanwege onze
drukbezette infrastructuur zijn aparte perrons voor de
hogesnelheidstreinen niet mogelijk. Internationale reizigers
maken nu eenmaal geen tientallen procenten uit van het
totaal. Vandaar dat we geen aparte vertrekhal hebben, wel
aparte business lounges om te ontspannen of even te werken.”
En dus kan iedereen op Den Haag Nieuw Centraal straks
Leiden proefstation van NS en ProRail
Experimenteren met ‘wachtverzachters’
Op een comfortabel houten bankje luisteren naar
vogelgeluiden. Ook op het perron worden reizigers
door ProRail in de watten gelegd. Leiden Centraal
fungeert daarbij als proefstation.
“ProRail wordt altijd gezien als de partij van het staal
en het beton”, zegt directeur Spoorontwikkeling
Kees-Jan Dosker. “Terwijl we óók een warme kant
hebben. Ook voor ons is de beleving van de reizigers
op de stations belangrijk. Hoe kunnen we het verblijf
aangenamer maken? Een vraag waar alleen de
klant antwoord op weet.” Om dat te achterhalen is
Leiden proefstation. NS en ProRail trekken daarbij
gezamenlijk op. Dagelijks trekt Leiden Centraal
tachtigduizend reizigers. ProRail gaat er uitgebreid
experimenteren met stationsmeubilair, verlichting,
geluid en andere ‘zachte kanten’ van het station.
Wat werkt, wordt ook toegepast op andere stations,
ook op kleinere stations.
Dankzij een speciale website (www.mijnproefstation.nl)
zijn ProRail en NS al veel te weten gekomen over
de wensen van reizigers. Ze willen bijvoorbeeld een
waarschuwingssysteem in de verlichting, waardoor ze
weten dat er een trein aankomt. Zij willen ook graag
weten waar de eerste en tweede klas stopt, blijkt uit
polls. Ook lichtere perronkappen en houten meubilair
wordt uitgetest. Vanaf september starten de
eerste experimenten. ‘Wachtverzachters’ noemt
ProRail de proeven. “We gaan experimenteren met
sfeer op perrons. Zo vinden de reizigers de verlichting
vaak te fel. Terwijl de ruimte buiten het station te
donker wordt gevonden. We gaan kijken hoe het
werkt als we dit aanpassen. Ook met de kleur van
het licht gaan we tests doen.” Ook met geluid wordt
geëxperimenteerd. “We denken daarbij niet zo zeer
aan muziek, maar eerder aan natuurgeluiden.”
In de stationshal van Leiden komen winkels
als parfumerie Mooi, de Hema en (Italiaanse
en Chinese) fresh foodwinkels. Dit valt onder
verantwoordelijkheid van NS. Ook een fitnesscentrum
en een evenementenpodium krijgen een plek.
Met de proeven wil NS bekijken wat in de smaak
valt en wat niet. De succesvolle faciliteiten en
winkelformules worden vervolgens geïntroduceerd op
de nieuwe HSL-stations, dus ook in Den Haag.
Ook meedenken over de stations van de toekomst?
Ga naar www.mijnproefstation.nl
profiteren van de koffie van Starbucks en de pasta’s van
Julia’s - ook de mensen die tram 9 pakken of met de
lightrail naar Zoetermeer moeten. Ook bij de inrichting
van de stations maakt NS geen onderscheid. “Op sommige
buitenlandse stations zie je aan de vloer precies waar het
treinstation eindigt en het metrostation begint. Dat wilden
wij nadrukkelijk niet. Iedere klant moet zich aangenaam en
welkom voelen op de stations, of ze nu op de tram staan te
wachten of richting de trein gaan.”
pagina 19 | nr. 3 | september 2008