hoofdstukoverzicht - Pearson Education

6
194
het beenderstelsel
kraakbeen beschermen en als verpakkingsmateriaal
werken. Als de beenderen bewegen, vullen de vetkussentjes
de ruimten op die ontstaan als de gewrichtsholte
van vorm verandert.
Het gewrichtskapsel dat het gehele gewricht omgeeft,
loopt door in de beenvliezen van de verbonden beenderen.
Daarbij zijn buiten het gewrichtskapsel soms
ligamenten (banden) te vinden die de beenderen met
elkaar verbinden. Waar een pees of band tegen andere
weefsels wrijft, ontstaan slijmbeurzen of bursae (enkelvoud
bursa, beurs), kleine pakketjes van bindweefsel
die gewrichtsvloeistof bevatten; de slijmbeurzen
verminderen de wrijving en fungeren als schokdemper.
Slijmbeurzen zijn kenmerkend voor veel synoviale
gewrichten en zijn soms ook rond pezen aanwezig in
de vorm van een buisvormige schacht waarmee een bot
is bedekt. Ook bevinden ze zich soms in andere bindweefsels
die aan wrijving of druk blootstaan.
klinische aantekening
Reuma en artritis
Reuma is een algemene term waarmee pijn en stijfheid
worden aangeduid die zich kunnen voordoen in het
beender- of spierstelsel, of in beide. Er zijn verschillende
vormen van reuma. Onder artritis worden alle reumatische
aandoeningen van synoviale gewrichten verstaan.
Artritis gaat altijd gepaard met beschadiging van het
gewrichtskraakbeen, maar de oorzaak kan verschillen.
Artritis kan het gevolg zijn van een bacteriële of virale
infectie, een beschadiging van het gewricht of van stofwisselingsproblemen.
Osteoartrose, ook wel degeneratieve gewrichtsaandoeningen
genoemd, treft meestal patiënten van 60 jaar
of ouder. Deze aandoening kan het gevolg zijn van de
cumulatieve slijtage van de gewrichtsoppervlakken of
van genetische factoren die van invloed zijn op de collageenvorming.
Ruim 1,2 miljoen Nederlanders hebben
symptomen van deze aandoening, waaronder 25.000
jonge patiënten (25-44 jaar). Reumatoïde artritis is
een ontstekingsziekte die bij ongeveer 2,5 procent van
de volwassen bevolking voorkomt. In enkele gevallen
is deze aandoening het gevolg van een aanval van de
weefsels van het gewricht door het immuunstelsel.
Aangenomen wordt dat deze destructieve ontsteking
door allergieën, bacteriën, virussen en genetische factoren
wordt veroorzaakt of verergerd.
Door regelmatige lichaamsbeweging, fysiotherapie, en
geneesmiddelen die ontstekingen remmen (zoals aspirine),
kan de progressie van de ziekte worden vertraagd.
Door een chirurgische ingreep kan de bouw van het
aangedane gewricht weer worden hersteld of wordt het
gewricht opnieuw gevormd en in extreme gevallen kan
het aangedane gewricht door een kunstmatig gewricht
worden vervangen. Dit gebeurt soms bij de heup, knie,
elleboog of schouder.
6.8.2 Synoviale gewrichten: beweging en
bouw
Synoviale gewrichten spelen een rol bij al onze dagelijkse
activiteiten. Bij het beschrijven van de beweging
van een synoviaal gewricht zijn termen zoals ‘buig het
been’, of ‘til een arm op’, niet voldoende nauwkeurig.
Anatomen gebruiken beschrijvende termen met een
specifieke betekenis.
Typen beweging
Glijbeweging Bij een glijbeweging glijden twee tegenovergestelde
oppervlakken langs elkaar. Glijbewegingen
vinden plaats tussen de oppervlakken van verbonden
carpale beentjes en tarsale beentjes en tussen
de claviculae en het sternum. De beweging kan vrijwel
in elke richting plaatsvinden, maar de mate van
beweging is beperkt. Rotatie wordt meestal door het
gewrichtskapsel en de daarmee verbonden banden verhinderd.
Hoekbeweging
Voorbeelden van hoekbewegingen zijn flexie, extensie,
adductie, abductie, en circumductie. Bij de beschrijving
van al deze bewegingen wordt uitgegaan van iemand
die in de anatomische positie staat.
Flexie (buigen) is een beweging in het dorso-ventrale
vlak, waardoor de hoek tussen de verbonden elementen
kleiner wordt gemaakt (figuur 6-32a•). Extensie
(strekken) gebeurt in hetzelfde vlak, maar deze beweging
maakt de hoek tussen de verbonden elementen
groter. Wanneer we het hoofd naar de borst brengen,
vertonen de gewrichten tussen de wervels van de hals
flexie. Als we ons omlaag bewegen om onze tenen aan
te raken, vertoont de gehele wervelkolom flexie. Bij extensie
worden deze bewegingen omgekeerd.
Door flexie bij het schoudergewricht of het heupge-