Aan: dr. Ate C. Nievaard - Maatschappijwetenschappen ...

78 Conny Pronk-de Hoog, Gerold Moltzer, Marylee van der Meulen
"Je wordt heel handig, op reis, in een hut. Je leerde om heel esthetisch te zijn, snel,
stiekem, in de WC. Wanneer je netjes bent, blijft het kunstgebit zitten. Ik ben
allergisch voor netheid in mijn mond. Altijd een spiegeltje en borsteltje bij de hand,
je voelt niet dat er etensresten tussen je tanden zitten. Ik heb ook nooit lipstick op,
dan had ik altijd een smoes om even weg te lopen. Even bijwerken zei ik dan. Ook
belangrijk om weer fris te ruiken. Bij een diner dan zat je naast iemand en dan dacht
je "als hij het maar niet merkt". Uit angst dat ik zou ruiken en om het fris te houden
moet je je gehemelte masseren. Bij een vliegtocht vijf, zes maal naar het toilet om
fris te blijven. Sta je in de kleine ruimte te friemelen, bang ook dat je gebit valt en
breekt!"
De grens tot waar die waakzaamheid vereist is, verschilt per respondent.
Hierbij is het belangrijk om onderscheid te maken tussen: enerzijds
vermijden dat anderen je zonder kunstgebit zien en anderzijds vermijden
dat anderen te weten komen dat je een kunstgebit draagt. Er kunnen dan
ook ’niveaus van verbergen’ onderscheiden worden:
a. Verbergen tegenover onbekenden; deze mogen er geen erg in
hebben dat je een kunstgebit draagt.
b. Verbergen ook tegenover intimi (echtgeno(o)t(e), naaste familie,
goede vrienden). Maar kinderen of goede vrienden, en in ieder geval
echtgenoot of intieme partner, weten wel dat je een kunstgebit
draagt. Voor deze respondenten is waakzaamheid thuis niet een
vereiste, al is het onderhoud van het kunstgebit tegenwoordig meestal
’badkamer-gebeuren’. De meeste respondenten doen er alles aan
om te voorkomen dat zij bij voorbeeld door hun kinderen, of vrienden
die blijven logeren, onverhoeds "met een lege mond" gezien
zouden kunnen worden. Of herinneren zich een gênante situatie die
zich ooit voor deed nog steeds en detail.
c. Verbergen ten opzichte van iedereen: ook intimi, vrienden, kinderen,
echtgenoot of intieme partner mogen niet weten dat je een kunstgebit
draagt.
Om begrijpelijke redenen zijn we er niet in geslaagd iemand die in de
laatst genoemde situatie verkeert te interviewen. De behandelaar is de
enige die ervan op de hoogte is. Dat schijnt vaker voor te komen dan wij
vermoedden (persoonlijke communicatie, Einar Berg 1995). En zie het
citaat uit het werk van Gerard Reve aan het begin van dit verslag. In dit
verband kan worden vermeld dat er gewoonlijk tussen de prothesedrager
en de (weinige) anderen die het weten, een - wat Goffman noemt -
’etiquette’ bestaat, waarbij aan beide zijden geen aandacht gegeven wordt
aan het feit dat iemand een kunstgebit heeft. Hij noemt dat ’easeful