Aan: dr. Ate C. Nievaard - Maatschappijwetenschappen ...

Schuld en schaamte bij heroïnegebruikers
projecten expliciet voor druggebruikers is bedoeld. Bij elk van deze
projecten kregen we toestemming om binnen te lopen en te praten met
mogelijke respondenten. Een voordeel van deze ingang was dat wij ons
relatief vrij konden bewegen en zo relatief onopvallend en risicovrij in
contact konden komen met gebruikers. Maar ook via deze ingang kregen
we slechts contact met bepaalde groepen gebruikers, met name daklozen.
In Den Haag is het ’straatleven’ geconcentreerd in bepaalde straten rond
het station Hollandse Spoor en op sommige pleinen in de Schilderswijk.
Hier staan ’runners’ die tegen vergoeding van een puntje dope gebruikers
naar een dealadres brengen. Door regelmatige ontruimingsacties en het
verbod op samenscholing op sommige plaatsen is de Haagse scene meer
verborgen geworden. Hierdoor is het straatleven beperkt. Het bleek niet
eenvoudig om in contact te komen met verslaafden op straat zonder
bemiddeling van een bekende.
Een ’dealadres’ is een woonpand of horeca-instelling waar harddrugs
worden verkocht. De koper gaat soms naar een andere plaats om het te
gebruiken, het ’gebruikersadres’. Daar komt een kennissenkring bij elkaar
om te gebruiken. Soms wordt er geld bij elkaar gelegd om gezamenlijk in
te kopen. Deze kenmerken maakten de deal- en gebruikersadressen de
meest voor de hand liggende ingang om respondenten te vinden. Iedere
gebruiker moet immers heroïne kopen, en dit betekent dat in principe ieder
type gebruiker kan worden aangetroffen in een dealpand. Voorwaarde is
wel dat een zo groot mogelijke diversiteit aan panden wordt bezocht,
hetgeen dan ook is gebeurd. De sfeer in de panden verschilt sterk. Hier
volgt een fragment uit de veldnotities betreffende een bezoek aan een
huisadres waar werd gedeald:
Om 12.30 had ik afgesproken met Eddie. Hij woont in een straat in de Schilderswijk.
Ik kwam binnen in een benedenwoning, een klein gangetje, een beetje
donker en de eerste deur links was een kamer waar een bankje stond en een tafel.
In het verlengde van de kamer was nog een ruimte. Ik ging zitten in de kamer en
even later kwam Eddie uit de andere kamer. Hij is een Indonesische man, zag er
verzorgd uit. Op dat moment was er nog iemand in de andere ruimte (daar kwam
ik later achter). Er werd op het raam getikt. Hij verontschuldigde zich en ging
open doen. Door de gang liep hij direct met de man naar de andere kamer. Daar
bleef hij een poosje en ik hoorde de aanstekers klikken waardoor ik wist dat er
werd gebruikt. Ik nam aan dat dat het gebruikerskamertje was. Hij kwam weer
naar mij toe en bood me wat te drinken aan. Ik kreeg een glas melk. Toen ging
hij op het bankje naast mij zitten, hij vroeg naar het onderzoek. In de loop van het
47