Aan: dr. Ate C. Nievaard - Maatschappijwetenschappen ...

44 Anne Eland, Tony Hak en Liesbeth Vollemans
In deze bijdrage willen wij ons echter richten op een element in de
verhalen van onze respondenten dat hiermee in tegenspraak lijkt. Het viel
ons op dat de geïnterviewde gebruikers niet hun morele standaarden
bleken te verliezen maar het vermogen om hun gedrag hiermee overeen te
laten stemmen. Dit kwam het duidelijkst naar voren in het tonen van
schaamte over gerapporteerde gebeurtenissen en situaties. In verhalen over
criminele activiteiten en over het gescheiden moeten leven van familie,
partners en kinderen, klonk vaak een oriëntatie door op algemeen gedeelde
waarden in onze samenleving.
Deze bijdrage is als volgt opgebouwd. Eerst zullen we tamelijk uitgebreid
ingaan op de methode van data-verzameling die is gebruikt. De reden
hiervan is dat het interviewen van heroïnegebruikers, met name gebruikers
die geen contact hebben met de drugshulpverlening, in een aantal opzichten
afwijkt van het gebruikelijke sociaal-wetenschappelijk interviewen.
Zo was het relatief moeilijk om toegang tot respondenten te krijgen en het
interviewen zelf vond doorgaans plaats onder minder gunstige omstandigheden
(zoals in onverwarmde kraakpanden of met middelengebruik door
de respondent). Vervolgens zullen we gegevens uit de interviews presenteren
die het beeld van de neergaande spiraal bevestigen, om ons daarna te
richten op de manier waarop onze respondenten hun schaamte en schuld
over gebeurtenissen en situaties presenteren. Ten slotte relateren we onze
bevindingen aan discussies in de literatuur over de wijze waarop de
neergaande spiraal van de gebruikerscarrière kan worden doorbroken.
2 Het opsporen en interviewen van de respondenten
De interviews waaruit de hier gepresenteerde gegevens afkomstig zijn, zijn
gehouden met 48 heroïnegebruikers in Den Haag en randgemeenten,
waarvan 21 gebruikers gedurende tenminste twee jaar geen contact hadden
gehad met de drugshulpverlening. Dit is van belang omdat het merendeel
van het verslavingsonderzoek is uitgevoerd in populaties van verslaafden
in een behandelsetting. Deze personen ervaren per definitie problemen in
relatie tot hun druggebruik. Over de groep verslaafden die niet in het
behandelcircuit terecht komt is relatief weinig bekend. In dit artikel wordt
een deelaspect van een grotere studie beschreven, waarvan het doel is vast
te stellen in hoeverre de aard, ernst en omvang van druggebruik en
druggerelateerde problemen verschillen tussen verslaafden die zich voor