Aan: dr. Ate C. Nievaard - Maatschappijwetenschappen ...

202 P. Verbeek-Heida
Behalve door mensen te vragen naar hun opvattingen en ervaringen, kan
de alledaagse gezondheidszorg ook in kaart worden gebracht door op zoek
te gaan naar documenten als dagboeken van patiënten of hun familieleden
of schriftelijke klachten over de zorg. In de jaren tachtig bestaat een
formele structuur die niet als aanmoedigend wordt ervaren om een klacht
in te dienen, zodat het niet aannemelijk is uit onderhavige periode veel
klachten te kunnen verzamelen. Toch hebben mensen in die jaren wel hun
vragen en klachten over de zorg. Zij hebben bijvoorbeeld brieven naar
medische rubrieken van de weekbladen geschreven. In die brieven geven
de briefschrijvers hun visie op problemen, vragen zij advies, geven zij aan
hoe zij zich tot deskundigen verhouden en wat zij moeilijk vinden in hun
contacten met die deskundige zorgverleners en op welke wijze zij invloed
uitoefenen op die zorg. Patiënten als consumenten, ontplooien activiteiten
en initiatieven, creëren ruimte voor een deskundige inbreng, hebben een
inbreng door sommige problemen wel te verwoorden en aan de deskundigen
voor te leggen en andere niet en zijn daarmee wel degelijk actief
(Lieshout 1993). Deskundigen en consumenten met ieder een eigen interpretatiekader
en probleemperceptie richten zich niet alleen tot elkaar, maar
staan met elkaar in contact via de media. Een vraagrubriek is een dergelijk
ontmoetingsterrein tussen deskundigen en lezers. Lezers worden geconfronteerd
met informatie die hen weer structuur verleent aan wat zij in hun
alledaagse ervaringswereld van deskundigen verwachten. Deskundigen
structureren kennis, informatie en inzicht, maar lezers bepalen zelf welke
kennis, informatie en inzicht zij zoeken.
Een medische rubriek in een week- of maandblad is op te vatten als een
platform voor uitwisseling van probleempercepties over gezondheid en
ziekte tussen het professionele gezondheidssysteem en het eigen zorgsysteem.
In brieven die naar een medische rubriek van weekbladen als Libelle,
Viva of Margriet zijn geschreven, gaat het om de keuzes vanuit het
alledaagse gezondheidszorgsysteem. Het gaat de briefschrijvers niet alleen
om concrete problemen waarvoor zij oplossingen vragen, het gaat hen er
tevens om voeling te houden met problemen op dit specifieke terrein, om
ervaringen, belevingen en interesses te vertalen naar een oriëntatie op de
problemen rond ziekte en gezondheid. Brieven vormen daarom relevant
onderzoeksmateriaal als we willen weten hoe mensen zich oriënteerden op
gezondheid en ziekte in het voor de gezondheidszorg zo roerige decennium
van de jaren tachtig. In brieven komt naar voren hoe lezers kiezen,
selecteren en belangstelling hebben voor ziekte en gezondheid aansluitend