Aan: dr. Ate C. Nievaard - Maatschappijwetenschappen ...

164 Inge Varekamp
biedt voor de visie van betrokkenen op omgaan met schaarste en de overwegingen
die men heeft om zich al dan niet aan juridische of ethische
richtlijnen te houden.
Met drie van de zeven niertransplantatie-afdelingen in Nederland werden
oriënterende besprekingen gevoerd. Van een van de afdelingen kwam naderhand
bericht dat men medewerking aan het onderzoek niet zinvol
achtte, omdat schaarste aan donororganen in de praktijk geen rol zou
spelen bij de beslissing om patiënten een niertransplantatie te laten ondergaan.
Deze beslissing zou op strikt medische gronden geschieden en iedereen
die medisch geschikt wordt bevonden zou tot de wachtlijst worden
toegelaten. De andere afdelingen reageerden geïnteresseerd, maar ook
enigszins sceptisch: ook zij waren van mening dat de patiënten niet
vanwege schaarste van een niertransplantatie worden uitgesloten.
Bij twee niertransplantatie-afdelingen, verder locatie A en locatie B
genoemd, is gedurende een aantal maanden in 1991 en 1992 een aantal
dagen per week veldwerk verricht. De onderzoeker hield er van tevoren
rekening mee dat het een moeilijk onderzoek zou kunnen worden omdat
men het niet op prijs zou stellen dat een buitenstaander ’in de keuken’ zou
kijken. Daarom werd met het onderzoek begonnen bij de locatie die het
meest welwillend was. Zo vroeg mogelijk in het veldwerk werd aan zoveel
mogelijk betrokkenen een uiteenzetting gegeven over doel en inhoud van
het onderzoek met het oogmerk de bereidheid om mee te werken te
vergroten. Hiertoe werd een al geplande bespreking of vergadering uitgezocht
waar de onderzoeker in het laatste kwartiertje haar onderzoek mocht
toelichten. De bereidheid om aan het onderzoek mee te werken is uiteindelijk
ruim voldoende geweest.
De data bestaan uit veldwerkverslagen van observaties en uit interviews.
De observaties betreffen: transplantatiekeuringen, patiëntenbesprekingen
met het oog op de dialyse-behandeling en met het oog op postmortale of
familietransplantatie, patiëntenbesprekingen van recent getransplanteerden,
nacontroles, een voorlichtingsavond voor patiënten over niertransplantatie,
een afdelingsbespreking over criteria voor familietransplantatie, en een
bespreking van transplantatie- en dialyse-artsen over criteria voor niertransplantatie.
De bedoeling was om met name vergaderingen of besprekingen
bij te wonen waar over transplantatie van individuele patiënten
werd besloten. Het bleek dat vergaderingen of besprekingen hierover niet