Aan: dr. Ate C. Nievaard - Maatschappijwetenschappen ...

156 Anne-Mei The
leverde, met andere woorden, een gevecht omdat ik een professionele
relatie en een persoonlijk contact met mijn informanten als onverenigbare
grootheden beschouwde. Eerder noemde ik het contact tussen onderzoeker
en informant tweeslachtig. Bij nader inzien, denk ik, dat deze relatie beter
kan worden weergegeven als een continuüm, met als ene pool ’distantie’
en andere pool ’betrokkenheid’. De relatie onderzoeker-informant is
dynamisch van aard en beweegt zich voortdurend tussen de uitersten van
het continuüm.
De belangrijkste ontdekking in mijn leerproces is dat in de menselijke
aspecten van het onderzoeksinstrument van de antropoloog, die ik zo
probeerde te verdringen, niet de zwakte maar juist de kracht zit. Een mens
is in staat zich emotioneel open te stellen. Doordat ik emotioneel betrokken
was, was het voor mij (enigszins) invoelbaar wat het betekent terminaal
ziek te zijn. Uit ervaring weet ik dat dit met een afstandelijkere
methode van onderzoek, zoals het afnemen van vragenlijsten, of een
afstandelijkere opstelling niet of veel minder mogelijk is. Een belangrijk
verschil tussen een afstandelijke en betrokken onderzoeksbenadering is dat
door middel van de laatstgenoemde niet alleen gegevens, maar ook
emoties, inzichten en ervaringen worden verzameld.
De onderzoeker moet leren om vervolgens de verzamelde kennis over te
brengen aan de lezers. Mijn leerproces heb ik dan ook meegemaakt
namens de lezers. Omdat ik emotioneel geraakt was kan ik de lezer iets
leren. In de eerste plaats had het invloed op de inhoud van mijn verhaal.
Ik werd wijzer omdat ik bereid was me emotioneel open te stellen. Maar
daarnaast had mijn betrokkenheid ook effect op de wijze waarop ik mijn
verhaal kan vertellen. Via mijn eigen emoties kan ik de lezer emotioneren.
Op die manier kan ik iets duidelijk maken over het maatschappelijk
gebeuren dat ik bestudeerde, het lijden aan een terminale ziekte, en de
emotionele aspecten die daarbij zo essentieel zijn. Ik weet nu dat ik via
distantie niet te weten zou zijn gekomen wat ik via betrokkenheid wel te
weten ben gekomen. Ik weet ook dat ik alleen door betrokkenheid mijn
verhaal zo kan vertellen dat mijn patiënten voor de lezer (weer) gaan
leven.