Aan: dr. Ate C. Nievaard - Maatschappijwetenschappen ...

Op zoek naar de juiste balans
Het leggen van contact
143
Aan alle patiënten die ik op de polikliniek longenoncologie tegenkwam
stelde ik me voor en legde ik uit wat ik deed. Maar slechts een beperktere
groep volgde ik intensief. Waarom koos ik juist deze mensen als informanten?
De verklaring is betrekkelijk eenvoudig: net als in het ’gewone’
leven klikte het met de ene patiënt en/of partner beter dan met de andere.
Ik had ook niet met alle respondenten een zelfde relatie. Met de één sprak
ik veel over de betekenis van de ziekte en existentiële zaken. Met de ander
maakte ik vooral grapjes of trachtte ik hem op te vrolijken. Bij een derde
luisterde ik naar verhalen over de kinderen en kleinkinderen. Het was
gewoon onmogelijk om niet bij de één meer betrokken te raken dan bij de
ander. Ook later, toen patiënten overleden, merkte ik dat de dood van de
ene patiënt me veel meer aangreep dan de dood van een andere. Het beste
leek me om iedere relatie op zijn eigen merites te beoordelen (Canon
1989, 72).
In de voor de patiënten stressvolle ziekteperiode wilde ik, uiteraard, geen
extra last vormen. Ik was voorzichtig in het benaderen van mensen. Ik
stelde me voor, maakte eens een informeel praatje en wachtte dan af. Als
het contact met de patiënten en hun partners zich niet ’vanzelf’ ontwikkelde,
hield ik me afzijdig. Soms was het contact onmiddellijk gelegd; maar
andere keren kwam onze relatie pas later, als gevolg van een incident of
een toevallige situatie, tot stand.
Voor de 63-jarige mevrouw Fisher-Rijn was ik altijd wat bang geweest. Ze
had een vlijmscherpe tong. Op theatrale wijze maakte ze haar klachten aan
iedereen kenbaar. Ze kwam al lang op de polikliniek. Ze was één van de
patiënten die de longarts de ’lange overlevers’ placht te noemen. Ze
voerde echte onderhandelingen over de therapie. Als de foto’s een recidief
lieten zien wilde ze van geen behandeling meer weten. Als de arts uitlegde
wat de mogelijkheden waren, ging ze steeds akkoord op het moment dat
hij zei dat het uiteindelijk ook haar beslissing was. Vervolgens wilde ze
niet op de dag beginnen die de arts voorstelde, omdat dat niet in haar
programma paste. Als ze haar behandeling ’op maat’ had gemaakt, klaagde
ze veel over bijwerkingen, over de vele bezoeken aan het ziekenhuis en
over thuis. Als de arts vroeg of ze liever wilde stoppen met de therapie,
trok ze al haar klachten in en zei wel behandeld te willen worden.