Aan: dr. Ate C. Nievaard - Maatschappijwetenschappen ...

Beïnvloeding van instellingsculturen in verpleeghuizen
119
van de kwaliteit’ 4 .
De pragmatische criteria zijn ontleend aan de commerciële dienstverlenende
sector of bedrijfsleven. Daarbij wordt verondersteld dat oplossingen voor
problemen van externe adaptatie en interne integratie voor verpleeghuizen in
essentie hetzelfde behoren te zijn als in het bedrijfsleven. Zo zei een manager:
"Er is geen principieel verschil tussen het managen van een koekjesfabriek en een
verpleeghuis."
Men spreekt dan over ’ons bedrijf’, ’producten’, ’strategische marketing’,
’klantgerichtheid’ en ’resultaat verantwoordelijke eenheden’. Dit taalgebruik
weerspiegelt niet alleen een wijze van uitdrukken die hoort bij de ’overgang
van zorg naar markt’. De marktgerichte bedrijfstaal drukt vooral de waarde
uit die wordt gehecht aan de doel-middelen rationaliteit van een ’echt’ commercieel
bedrijf. Hierbij is sprake van een zekere idealisering, omdat aan bedrijfsrationaliteit
ongekende mogelijkheden worden toegeschreven allerlei
kwalen in de verpleeghuissector te genezen, van verstarde zorgverlening tot
geldtekorten, van stagnerende patiëntenstromen tot hoog ziekteverzuim.
Om de vernieuwing te realiseren moet de organisatie het karakter krijgen van
een innoverend bedrijf, waarvan de resultaten objectief gemeten kunnen worden.
Bij deze doelen hoort een andere cultuur dan voorheen. Het management
werkt daarom actief aan de beïnvloeding van de instellingscultuur, die omschreven
wordt als:
"Een cultuur waarin wij handelen op basis van feiten en niet op basis van veronderstellingen
of veronderstelde meningen. Een cultuur waarin ruimte is voor intern
ondernemerschap en medewerkers die commitment hebben met het bedrijf waar ze
werken." (p.18).
In de geprojecteerde ideale cultuur worden ’feitelijkheid’, ’marktgerichtheid’
en ’betrokkenheid op het bedrijf’ als belangrijke waarden gezien. Bovendien
staat het management vanuit praktische overwegingen (kwaliteit- en
productieverbetering) een sterke cultuur (’corporate culture’) voor ogen,
waarmee de werknemers zich kunnen vereenzelvigen:
4 Schipper merkt op dat in de context van het doel-middelen denken de inhoud van het
begrip ’kwaliteit’ wordt versmald tot een product of technisch artefact, dat de betekenis krijgt
van ’voldoen aan technische specificaties’, ’fitness for use’ of ’voldoen aan de behoeften van de
klant’ (Schipper 1993: 115).