Aan: dr. Ate C. Nievaard - Maatschappijwetenschappen ...

Beïnvloeding van instellingsculturen in verpleeghuizen
113
* de aard van de werkelijkheid en waarheid (opvattingen over wat onder
werkelijkheid verstaan dient te worden en hoe je de waarheid van iets
kunt vaststellen);
* de aard van de menselijke natuur (impliciete opvattingen over welke
drijfveren van mensen in organisaties wenselijk en onwenselijk zijn en
hoe mensen het beste tot prestaties geprikkeld kunnen worden);
* de aard van menselijke relaties (hoe dienen mensen met elkaar om te
gaan, hoe wordt macht en invloed verdeeld, welke emotionele of sociale
afstand is wenselijk) (Schein 1992:94-96).
Om met vrucht de complexe theoretische inzichten van Schein in empirisch
onderzoek te kunnen gebruiken, is een conceptueel kader geformuleerd
waarin relevante elementen uit Schein’s benadering zijn ondergebracht. In
hoofdlijn betreft dit het volgende.
Voorop staat het perspectief van het management op het probleem van
aanpassing aan de omgeving (externe adaptatie) in termen van de missie
(doelen) en het zelfbeeld of identiteit van de organisatie. De interne integratie,
die met het bovenstaande verband houdt, is daarvan een afgeleide en
heeft betrekking op de opvattingen over de wijze waarop het handelen van
de medewerkers moet worden georganiseerd en gecoördineerd. Dit is als
volgt gespecificeerd:
* de belangrijkste waarden (’espoused values’) die het management op
personeelsleden wil overdragen en de daarbij behorende taal of termen;
* de opvattingen over de verdeling van macht en status, alsmede de leiderschapsstijl
van de belangrijkste manager of directeur;
* de visie op de personeelsselectie (bepaling groepsgrenzen) en de
maatstaven voor in- en uitsluiting, beloning en straf;
* de opvattingen over interactie- en omgangsvormen van werknemers,
zoals het management deze als ideaal voor ogen heeft.
Bij deze elementen gaat het niet om de organisatiekundige aspecten van de
integratie, maar om de waarden en assumpties die kenmerkend zijn voor de
instellingscultuur vanuit het managementperspectief. Voor de omschrijving
van het perspectief-begrip is de definitie van Shibutani gebruikt, omdat deze
goed aansluit bij het begrip basisassumptie. "A perspective is an ordered view
of one’s world - what is taken for granted about the attributes of various
objects, of events and of human nature. It includes assumptions of what is
plausible and is possible" (Shibutani 1962:130).