Aan: dr. Ate C. Nievaard - Maatschappijwetenschappen ...

6 Tony Hak, Paul ten Have en Ad Goethals
variabelen als ’geslacht’, ’leeftijd’, ’burgerlijke staat’, ’inkomen’, ’opleiding’,
’sociaal-economische status’, ’geloofsovertuiging’ of ’etnische
groep’ garant staat voor het sociologisch karakter van een onderzoek. Het
is een feit dat sociologen vaak door medici, vooral epidemiologen, worden
ingehuurd om surveys te ontwerpen en uit te voeren, en om correlaties te
berekenen tussen uitkomsten van behandelingen en ’sociale’ variabelen.
Maar dat maakt dergelijke studies nog geen sociologische studies. Wij
gaan bij onze bespreking van nut en noodzaak van kwalitatieve medische
sociologie uit van een meer beperkte opvatting van wat sociologie is. Wij
spreken alleen dan van ’sociologie’ wanneer het theoretisch object van de
theorie of studie wordt gevormd door betekenisvolle interacties tussen
personen of groepen. Het is hier niet de plaats om uitvoeriger in te gaan
op deze schetsmatige afbakening. Het gaat erom te benadrukken dat sociologie
een discipline is die qua (theoretisch) object principieel verschilt van
andere sociale wetenschappen (zoals met name de psychologie) en medische
subdisciplines (zoals klinische besliskunde, maatschappelijke gezondheidszorg
en epidemiologie).
De medische sociologie is dat onderdeel van de sociologie dat zich bezighoudt
met vraagstukken van gezondheid, ziekte en gezondheidszorg. Deze
terreinen zijn echter steeds moeilijker af te bakenen van andere naarmate
de medicalisering van de samenleving voortschrijdt. Eten, drinken, zitten,
lopen, autorijden, televisie kijken, werken, denken, slapen, vrijen en
dromen zijn tegenwoordig allemaal activiteiten die de sterftekans verhogen,
of anders wel de morbiditeit beïnvloeden en zijn daarom opgenomen
in het scala van onderwerpen die door medische sociologen kunnen
worden onderzocht. Daarnaast is gezondheidswerk, zowel betaald (door
verpleegkundigen, ziekenhuiskoks, receptionisten en ook artsen) als
onbetaald (door moeders, partners, vrienden en buren), een nog steeds
groeiende sector van maatschappelijke arbeid, die zich mag verheugen in
een zelfs meer dan evenredig groeiende belangstelling van beleidsmakers
en politici. De (betaalde) gezondheidszorg is de grootste bedrijfstak in de
moderne samenleving, waarin veel geld omgaat. Daarom is het niet
verwonderlijk dat er veel sociologen zijn die zich bezighouden met
aspecten van deze bedrijfstak zoals arbeidsvormen, opleidingen, werkrelaties,
de interface tussen werkers en consumenten, satisfactie van betrokkenen,
uitkomstmetingen en zo meer. Medische Sociologie vormt een van
de grootste onderafdelingen binnen de American Sociological Association,
zowel naar ledental als naar aantallen papers op het jaarlijkse congres.