opportuun_januari2013

RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | NR 01 | JAARGANG 19 | JANuARI 2013
‘Je moet kijken om het te zien’
Mensenhandel-rapporteur
Corinne Dettmeijer
De frauderende bedrijvendokter
Heb je als OM’er ineens een
advocáát nodig

ZSM in heel Nederland
ZSM Noord-Nederland is geopend. Op maandag 17 december werden de eerste zaken door het noordelijke ZSM
team afgehandeld. Daarmee is ZSM landelijk dekkend: verdachten, slachtoffers en de samenleving worden vanaf nu
in heel Nederland geconfronteerd met een snelle, zichtbare, merkbare en herkenbare afdoening van strafzaken. De
eerste Groningse zaak had een doorlooptijd van 19 uur, van aanhouding tot en met de executie. Het betrof een
2 |
vernieling met € 650,- schade. Officier van justitie Jolanda Brontsema besloot dat de verdachte de schade diende
te vergoeden en deed de zaak op die manier af. Het blij verbaasde slachtoffer had ’s middags om drie uur het geld
cash in handen. ZSM Noord-Nederland is gevestigd in het hoofdbureau van politie in het centrum van Groningen.
Tekst: Jan Hoekman | Foto: Henk Veenstra
Opportuun 1 - januari 2013 - In Beeld | 3

6
12
18
26
‘Je moet kijken om het te zien’ Dat zegt
Nationaal rapporteur mensenhandel Corinne
Dettmeijer-Vermeulen over uitbuiting in de prostitutie
en andere sectoren. De handen van de ex-aanklager en
ex-rechter jeuken regelmatig. Toch denkt ze dat ze als
rapporteur uiteindelijk effectiever kan zijn in de aanpak
van mensenhandel.
Interview met een onafhankelijk rapporteur
Bedrijvendokter Franc van B., die
achter rookgordijnen fikse faillissementsfraude
pleegde, was een uiterst deskundige en joviale kerel. In
FP-officier Wim Bollen trof financieel genie Van B. niet
zo’n joviaal tegenstander: de fraudeofficier eiste 24
maanden celstraf. Dit alles na een tijdrovend en
ingewikkeld onderzoek. ‘Je ziet het pas als je het
begrijpt’, zegt Bollen over de fraude.
Cruyffiaanse wijsheid van een jager op geldwolven
Als aanklagers verdedigd moeten
worden, krijgen ze bijstand van de Landsadvocaat.
Opportuun ging op bezoek bij het kantoor Pels Rijcken &
Droogleever Fortuijn, en zag een innige band tussen OM
en landsadvocaat. ‘Het OM is een prachtige cliënt om
voor te werken.’ Voor aanklagers is het wel wennen. Heb
je als OM’er ineens een ráádsman nodig.
Op bezoek bij de Van Oldenbarnevelts & De Witten
van de 21e eeuw
Mensenhandel frustreren
Hoe kan je mensenhandel in de seksindustrie tegengaan?
Officier van justitie Sabina van der Kallen, rechercheur
John van Berkum en gemeenteambtenaar Carin
Hofmans vertellen over de aanpak in Den Haag. ‘We
moeten het zo onaantrekkelijk mogelijk maken voor
uitbuiters.’
De lijnen zijn kort in Den Haag
OPPORTuuN | RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | JAARGANG 19 | NuMMER 01 | januari 2013 Opportuun wordt gratis verstrekt
aan de medewerkers van het OM en andere geïnteresseerden. Het magazine verschijnt twaalf keer per jaar. De redactie is verantwoordelijk voor de
inhoud. Aan de in Opportuun verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan.
Abonnementenadministratie Wijzigingen? Stuur de adresdrager met de aangebrachte wijzigingen naar het retouradres, of e-mail de wijzigingen naar
opportuun@om.nl. Redactieadres Openbaar Ministerie, Parket-Generaal, afdeling Communicatie, Prins Clauslaan 16, Postbus 20305, 2500 EH Den Haag.
Eindredacteur Pieter Vermaas, 070 - 3399840 of p.vermaas@om.nl. Plaatsvervangend eindredacteur Thea van der Geest, 070 - 3399825 of t.v.d.geest@om.nl.
Foto omslag Robin utrecht Bladformule en vormgeving Kris Kras Design Druk Tuijtel Oplage 8800
Gelukkig Nieuwjaar…
Inhoud
Het vuurwerk dat afgestoken wordt vanaf de Erasmusbrug in Rotterdam is prachtig.
Dat kun je goed zien vanaf de 20 e etage van het World Port Centre op de kop van Zuid
waar in de Maasstad tijdens grote evenementen de driehoek bij elkaar komt.
Bijna was het niet doorgegaan, want het waaide te hard. We zijn blij met het slechte
weer, want het regent ook. Af en toe zelfs heel erg hard.
Dit betekent namelijk dat er vermoedelijk tijdens deze drukste nacht – en dag – van
het jaar minder brandjes zijn, minder geweld is en minder rottigheid met al dan niet
illegaal vuurwerk is.
Het lijkt ook iets eerder rustiger op straat. Maar als wij, de korpschef en ik, op enkele
locaties gaan kijken, zien we toch waar de dienders die het allemaal op moeten
lossen, mee te maken hebben. En het lijkt er wel heel sterk op dat sommige “feestvierders”
gericht vuurwerk naar politiemensen en de brandweer gooien.
Op Nieuwjaarsdag maken mijn mensen van het parket, die de zaken ZSM gaan afwikkelen,
de balans op. Er zijn iets minder aanhoudingen dan vorig jaar, er zijn iets
minder incidenten geweest, en er zitten gelukkig geen zaken bij met ernstiger letsel.
Maar… er zijn wel weer verschillende mensen belaagd die gewoon aan het werk
waren. ME die de brandweer moest ontzetten! Of ME die gewone agenten bij een
kroeg te hulp moest schieten! En wie gaat nou een verpleegkundige in het ziekenhuis
slaan, bij uitstek iemand die hulp biedt! Beveiligers bij het vuurwerk worden bedreigd
met een mes! En waarom moet je nou agenten beledigen, zomaar, omdat ze gewoon
in de buurt zijn?
Moet dat nou zo? Kunnen we er met zijn allen niet gewoon echt de leukste nacht van
het jaar van maken?
Een veilig Nieuwjaar!
Fred Westerbeke, hoofdofficier arrondissementsparket Rotterdam
En verder...
Stelling: 'Alcohol telt mee' > 10
De zaak: Kinderporno? > 11
5 vragen: Processtukken > 16
ZSM-Column: Imago > 17
Kortom > 22
Jurisprudentie: Voorbedachte raad > 30
Colum: Huis van bewaring > 31
Gespot: Koersen met een klassieker > 32
Opportuun 1 - januari 2013 - Inhoudsopgave | 5

Corinne Dettmeijer:
‘Gecertificeerde
mensenhandelofficieren
heel
belangrijk’
6 | Naam artikel -Opportuun 1 - januari 2013
Vroeger kon ze operationeel mensenhandelaars vervolgen en veroordelen.
Maar Corinne Dettmeijer-Vermeulen, eerder officier en rechter,
mist die bevoegdheden niet. ‘Op afstand kan ik uiteindelijke effectiever
zijn.’ Interview met de Nationaal rapporteur mensenhandel.
‘JE MOET KIJKEN OM HET TE
Nationaal rapporteur mensenhandel Corinne Dettmeijer
ZIEN’
Ze is net terug van foto’s maken bij
NS-station Holland Spoor. Over de
locatie had ze meegedacht met de
fotograaf, verklapt Corinne
Dettmeijer-Vermeulen. De
Doubletstraat, een prominente plek
in de Haagse prostitutiesector,
raadde ze af. Dus werd het Holland
Spoor. ‘Nou, dat kan ook. Daar
komen allerlei mensen overal
vandaan, die denken dat in Den
Haag een gouden toekomst wacht.
En dat valt tegen.’ Zelf had de
“Nationaal rapporteur mensenhandel
en seksueel geweld tegen
kinderen” liever nog in een onopvallend
straatje willen gaan staan.
‘Zoals in de Schilderswijk, waar
mensen gedwongen kroepoek
hebben moeten bakken in een
brandgevaarlijke, vieze ruimte vol
met kakkerlakken. Uiteindelijk
kreeg de Dienst Huisvesting
signalen dat daar dingen niet pluis
waren, en kwam er een grote
uitbuitingszaak aan het licht. Ik wil
maar zeggen: het zit overál.’
Op de tafel in haar werkkamer op
steenworpafstand van het ministerie
van Veiligheid en Justitie ligt haar op
12 december gepresenteerde
rapport: “Mensenhandel. Effectieve
aanpak op gemeentelijk niveau.
Lessen uit de praktijk”. De kernboodschap
daarin: Gemeenten zijn
de spil in de aanpak van mensenhandel.
Voor een effectieve aanpak
van mensenhandel op lokaal en
regionaal niveau is het noodzakelijk
dat gemeenten hun bestuurlijke
verantwoordelijkheid nemen.
Gemeenten krijgen niet veel meldingen
van mensenhandel. Uit uw
rapport blijkt dat ze soms twijfelen
om te gaan investeren in de
aanpak ervan.
‘Ja, wij noemen dat de “bestuurlijke
impasse”. Waarbij vanuit de
gemeente gezegd wordt: “We zien
niet zo veel”. Terwijl vanuit de
politie en het OM wordt gezegd:
“Maar je moet beter kijken, en daar
hebben we de integrale aanpak
voor nodig.”’
Ook mijn eerste reactie was: rechtvaardigen
de aantallen meldingen
wel zoveel aandacht?
Dettmeijer twijfelt even, en dan
neemt ze een voorschot op cijfers
die ze een aantal dagen later, op 24
december, zal presenteren.
Staccato: ‘1222 slachtoffers
geregistreerd in 2011. We hebben
het over mensenhandel. Moderne
slavernij. Dus ik vind dat die
aandacht zeker terecht is. Temeer
daar die cijfers alleen het topje van
de ijsberg zijn. Het zou net zo goed
tien keer zo veel kunnen zijn.
Mensenhandel is een “haaldelict”, je
moet kijken voordat je het ziet. Het
gaat niet alleen om de enkele
gemeente, maar ook om de rol van
de gemeente in de regio. Daar waar
de burgemeester het probleem
onderkent, het belang van de
aanpak inziet, waar vervolgens een
ketensamenwerking ontstaat, dáár
komt er ook meer uit. Het verschil in
aandacht verklaart waarom in
sommige regio’s veel meer mensenhandelzaken
worden ingestuurd dan
in andere.’
Welke bevinding schokte u het
meest?
‘Ik kan het juist andersom zeggen.
Waar ik heel tevreden over ben is
dat je ziet dat er al veranderingen
plaatsvonden toen het onderzoek
startte en interviews werden
gehouden en uitgewerkt. Zo’n
onderzoek doen doet mensen de
ogen al wat openen. In Arnhem
heeft inmiddels, in oktober, het
eerste casusoverleg mensenhandel
Opportuun 1 - januari 2013 - Interview | 7

plaatsgevonden. Dat was er
daarvoor niet, dus dan denk ik: het
heeft resultaat. Nee, die krantenkop
die Trouw over mijn onderzoek
maakte (“Gemeenten falen”) zou ik
niet gekozen hebben. Er zijn
gemeenten waar de aanpak
absoluut verbeterd moet, maar er
zijn ook gemeenten waar het heel
goed gaat.’
Wat betekent het dat u onafhankelijk
bent?
‘In de meeste landen is het monitoren
van mensenhandel ondergebracht
bij een ministerie. Dan is er
sprake van een hiërarchisch
dienstverband en zal je niet snel
zeggen dat de overheid onvoldoende
doet aan mensenhandel. Dat ik
onafhankelijk ben maakt het ook
voor non-gouvernementele organisaties
makkelijk mij te benaderen
met gegevens en problemen. NGO’s
die slachtoffers van mensenhandel
bijstaan, zijn in veel landen terughoudend
met het verstrekken van
de gegevens van die slachtoffers
aan de overheid. En kennis over
aantallen en kenmerken van
slachtoffers is noodzakelijk om
effectief beleid te ontwikkelen.’
In Nederland pleitte u eerder al
voor specialisatie bij rechters
‘Ja. We zagen dat het aantal
vrijspraken in mensenhandelzaken
relatief hoog is. Daarom heb ik
kwalitatief onderzoek gedaan naar
de jurisprudentie in mensenhandelzaken.
Dat heb ik twee keer gedaan,
over de uitspraken van 2007 en
recentelijk van 2010. Mijn aanbevelingen
hebben geleid tot een
voornemen om binnen de
Rechtspraak te gaan specialiseren
op het gebied van mensenhandel.
Daar ben ik blij om. Het OM heeft
die specialisatie al jaren geleden
ingezet. We zien hetzelfde bij de
politie, bij de arbeidsinspectie, we
zien trainingen bij de IND. Binnen
de Rechtspraak zag men de
noodzaak tot specialisatie niet.
Maar in mijn laatste rapport heb ik
kunnen laten zien dat er vrijspraken
geweest zijn als gevolg van een
gebrek aan kennis en ervaring met
dit heel lastige wetsartikel.’
In dossiers waarin er volgens u
voldoende bewijs zat?
‘Ik ben lang rechter en officier van
justitie geweest, dus ik weet: als je
het dossier niet kent en niet zelf op
de zitting zit, kan je over de waardering
van het bewijs geen zinnig
woord zeggen. Maar je kunt wel uit
het vonnis halen wat de rechtbank
bewezen acht en welk “etiket” zij
daar vervolgens op plakt. Daar heb
ik naar gekeken.’
Kunt u een voorbeeld geven van
zo’n etiket?
‘Het is strafbaar als mensenhandel
om iemand aan te werven of te
vervoeren naar een ander land om
in dat land in de prostitutie te gaan.
Voor deze vorm van mensenhandel
is een dwangmiddel niet vereist. Het
staat niet in de delictsomschrijving,
niet in de wetsgeschiedenis en ook
de jurisprudentie van de Hoge Raad
geeft geen aanleiding om het
dwangvereiste in die bepaling te
lezen. Integendeel. Toch zijn er vele
uitspraken waar de rechtbank in
feite de delictsomschrijving
bewezen acht maar vrijspreekt
vanwege het ontbreken van een
dwangelement. Dat klopt dus niet.
Het is ook vaste jurisprudentie dat
als een dwangmiddel is gebruikt de
instemming van het slachtoffer niet
relevant is. Als het gaat om minderjarige
slachtoffers is het gebruik
van een dwangmiddel niet vereist en
natuurlijk de instemming evenmin
relevant. Toch zie ik meerdere
uitspraken waarin de rechtbank aan
de instemming van het minderjarige
slachtoffer betekenis toekent.’
Jeuken uw handen wel eens?
‘Ik heb geen operationele taken. Dat
betekent dat ik op enige afstand van
de problematiek zit. Ik denk dat dat
goed is. Omdat je daardoor uiteindelijk
effectiever kan zijn. Maar
jazeker, er zijn onderwerpen
waarover ik me druk kan maken.
Een van die dingen was dat lange
tijd binnen de Rechtspraak die
specialisatie niet van de grond
kwam. Ik maak me ook, al wat
langer, zorgen over de opvang van
Nederlandse minderjarige slachtoffers.
Ik vind dat daarvoor, net als bij
meerderjarige slachtoffers,
“categorale opvang” nodig is die
zich alleen richt op deze specifieke
groep slachtoffers.’
Nu zitten de meisjes verspreid?
‘Nu zitten Nederlandse minderjarige
meisjes binnen de geïndiceerde
jeugdzorg. En binnen de instellingen
heerst de gedachte dat ze allemaal
wel die meisjes kunnen behandelen.
Vaak zien ze daar de problematiek
als problematiek van het méísje.
Maar als een meisje slachtoffer is
van een loverboy – dan komt een
groot stuk van het probleem toch
van die lóverboy af? Dat moet
erkend worden. Niet alleen omdat
het meisje dan op haar toegesneden
hulp kan krijgen zodat ze niet
opnieuw in handen valt van zo’n
jongen. Maar ook om medewerking
te stimuleren met politie en justitie
in de opsporing en vervolging. Om
aangifte te doen. Nu zien we vaak
dat zo’n meisje dat in een voorziening
van jeugdzorg komt, moeilijk
bereikbaar is voor de politie.’
In welk opzicht?
‘Soms is bij een opgenomen meisje
de afspraak dat ze de eerste zes
weken geen bezoek mag ontvangen,
ook niet van de politie. Of ze zit
ergens in het Oosten en de politie in
Rotterdam wil haar horen: blijkt dat
alleen op bepaalde uren te kunnen.
Binnen die instellingen wordt het
belang van contact met de politie
onvoldoende onderkend. Waar dat
belang van samenwerking met de
politie wordt onderkend, ligt de
aangiftebereidheid hoger.’
Welke gevolgen verwacht u van de
komst van de Nationale Politie
voor de aanpak?
‘Ik hoop dat het niet verandert. Ik
heb de minister per brief laten
weten dat ik het op zich niet als een
probleem zie dat mensenhandel
belegd gaat worden bij de
Vreemdelingenpolitie – er zijn
meerdere korpsen waar dat nu ook
gebeurt. Maar dat ik het wel een
probleem zou vinden als de
aanzienlijke expertise die de
afgelopen jaren op dit terrein is
opgebouwd bij de politie, verloren
zou gaan. Die angst leeft in het
veld. Ik moet zien hoe dat zich gaat
ontwikkelen. ’
Zo’n vijf jaar geleden speelde de
zaak-Sneep. Er ontstond een programmatische
aanpak waarin
bestuur, OM, politie en fiscus
samen barrières opwerpen. Was
dat een goede ontwikkeling?
‘Absoluut. Mensenhandel is een
haaldelict. Met gezamenlijke acties,
zoals op het Baekelandplein in
Eindhoven of in de Haagse
Doubletstraat, geef je een signaal
af aan de vrouwen die daar werken:
“We zien jullie, we zijn er”. Dan
stromen niet meteen de aangiften
binnen, maar die aangiften druppelen
op een later moment binnen.
Het is ook een signaal aan de
criminaliteit die er is. We zijn er.
Actie zoals bij de Wall, de Chinese
massagesalons. Een hotelprocedure
van anderhalf jaar geleden,
dat zijn ook heel belangrijke acties.
Het gaat er niet alleen om de
vergunde sector in beeld te hebben,
maar ook om de illegale sector te
zoeken. Dan moet je echt zoeken. Ik
denk dat Nederland daar goed in
bezig is, ook bij de overige uitbuiting.’
Van de wóórden eromheen krijg ik
wel eens jeuk: programmatisch,
barrièremodel, convenanten,
ketenregisseur…
‘Dan zal ik u een voorbeeld geven.
Je hebt een ketenoverleg in
bijvoorbeeld Rotterdam, en daarbij
zit ook Bureau Jeugdzorg en het
Prostitutie Maatschappelijk Werk,
en daar is ook een casusoverleg.
Daarin komt dan het geval van een
meisje van 22 langs. Dat wordt uit
de prostitutie gehaald en dat wordt
allemaal besproken. Omdat daar
ook iemand van Jeugdzorg bij zit,
denkt die: hé, die naam ken ik, ik
heb de jongere zusjes onder
toezicht. Dus daar moet ik eens een
extra gesprek mee hebben want dit
is toch een zorgelijke ontwikkeling.
Dat komt niet naar buiten als je
zo’n casusoverleg niet hebt, en dat
is belangrijk. Het gaat niet om de
woorden; het gaat erom dat de
overleggen effectief zijn.’
“Casusoverleg”, dat klinkt al weer
meer werkvloer
Ik denk dat het ook in belangrijke
mate werkvloer ís. Het is de
combinatie van signalen krijgen en
daarboven iemand hebben die kan
“doorpakken”. Die aanstuurt en wat
dóet met die convenanten. Die zaak
van de kroepoekbakkers in Den
Haag, die kwam aan het rollen
omdat de Dienst Huisvesting
signalen kreeg en wist hoe daarop
te handelen, juist omdat Den Haag
een ketenaanpak kent. Maar in de
asperge-zaak in Someren had de
arbeidsinspectie gezien dat er al
veel bekeuringen en boetes aan de
latere verdachte waren opgelegd.
De Dienst Huisvesting heeft
geconstateerd dat het niet brandveilig
was waar deze mensen ondergebracht
waren. Die zaak is bij de
kantonrechter gekomen. In het
vonnis van de kantonrechter staat
dat er deuren ’s nachts op slot
gingen waar die mensen sliepen,
dat er honden op het terrein waren.
Als de Dienst Huisvesting in
Someren alért was geweest, dan
had veel eerder kunnen worden
gezien dat er sprake was van een
mensenhandelsituatie. Dus
“ketensamenwerking” en alert zijn
maken het verschil.’
Heeft u aanbevelingen specifiek
voor officieren?
‘Ik denk dat het, in die ketensamenwerking,
ook voor officieren
belangrijk is dat ze het vertrouwen
hebben om informatie te delen. Een
goede informatiepositie en –uitwisseling
is een van mijn aanbevelingen
in het ketenonderzoek. En het
is belangrijk dat de gecertificeerde
mensenhandelofficieren, die in 2009
zijn ingesteld, blíjven. Dat heeft in
de aanpak van zaken een absolute
vooruitgang betekend. Hun rol is
belangrijk in de expertiseontwikkeling.
En dat ze in hoger beroep gaan
als ze het niet eens zijn met een
vonnis. De toename die we zien in
hogerberoepzaken vind ik goed in
een rechtsgebied in ontwikkeling.
Verder is het belangrijk dat het OM
richtlijnen voor strafvordering heeft
vastgesteld, zowel voor uitbuiting in
de seksindustrie, als in overige
uitbuiting. Jammer dat de ZM er
vanaf ziet om oriëntatiepunten op te
stellen. Maar ook in die zin is hoger
beroep een belangrijk middel om te
proberen eenheid erin te krijgen.’
Bent u zelf, sinds u rapporteur
bent, anders tegen het mensenhandelprobleem
gaan aankijken?
‘Zeker. Zo ben ik beter de moeite die
vrouwen hebben om aangifte te
doen, gaan inzien. Hetzij als
loverboy-slachtoffer omdat ze nog
verliefd zijn, maar ook uit angst. Ik
vind het een heel abject misdrijf.
Het heeft zó volstrekt geen enkel
respect voor de mens. Dat vind ik
schokkend. Nog stééds. En ik heb
echt schokkende dingen gezien in
mijn werk. Als kinderrechter heb ik
wel meisjes voor me gehad die we
nu slachtoffer van een loverboy
zouden noemen. Destijds dacht ik:
“Die stel ik gewoon onder toezicht,
die plaats ik uit huis en dan lossen
we dat op.” Nou, mooi niet dus. Dat
is een probleem dat we nog steeds
zien. Waarom hebben we daar op
preventief gebied de afgelopen
dertig jaar niet wat meer stappen
gezet? 40 procent van de geregistreerde
Nederlandse slachtoffers
is minderjarig op het moment van
registratie. Als we meer zouden
kijken naar de leeftijd bij het begín
van de uitbuiting, dan zou het goed
kunnen zijn dat 80 procent van de
Nederlandse slachtoffers – eenderde
van het totaal – minderjarig
is. Dat vind ik ontoelaatbaar.’
Heeft u wel eens willen vluchten:
en nú even wat minder schokkende,
ellendige dingen op mijn
bureau!
‘Nee, ja… kijk, jaren lang heb ik als
kinderrechter nare dingen gezien.
Nare dingen zien is dan gewoon je
vak. Daarom vind ik wat ik nu doe zo
bijzonder. Ik kan met mijn aanbevelingen
dingen beïnvloeden. Dingen
laten veranderen. Dat geeft juist
ontzettend veel energie om hier
mee dóór te gaan.’
Tekst: Pieter Vermaas
Foto’s: Robin Utrecht
8 | Interview - Opportuun 1 - januari 2013 Opportuun 1 - januari 2013 - Interview | 9

DE STELLING
Alcohol telt mee in de strafmaat voor geweldsdelicten
‘Nee, mits…
aannemelijk is dat iemand door alcoholgebruik buitenproportioneel
gedrag vertoont. Want ik kan me situaties
voorstellen waarbij wél alcohol is genuttigd, maar dat
dat géén invloed heeft op de situatie. Stel dat je twee
biertjes hebt gedronken en iemand aan de bar valt je
lastig. Je wordt in een situatie gezogen die uitmondt in
een vechtpartij. Dan vraag ik me af of die twee biertjes
daarop van invloed zijn geweest.
Wel vind ik dat in de meeste gevallen iemand agressiever
wordt en extremer geweld gebruikt door alcoholgebruik,
maar het is te simpel om te stellen dat alcohol
altíjd het verschil maakt. Ik vind het goed om iemand
zwaarder te straffen als blijkt dat die persoon daadwerkelijk
agressiever of gewelddadiger is geworden door
de drank (of andere middelen). Je moet tenslotte weten
hoe je lichaam op alcohol reageert. Drank kan je
onredelijker maken en daar mag je je niet achter
verschuilen. Daar moet je juist je eigen verantwoordelijkheid
voor dragen.
Bas Koops (23 jaar) deelnemer OM-burgerforum in
Amsterdam
10 | Stelling - Opportuun 1 - januari 2013
‘Ja,
want je neemt bewust een risico om de controle te
verliezen. Als iemand nuchter is en begint te schoppen
dan heeft hij géén controle over zijn emoties. Dan moet
hij hulp zoeken bij een hulpverlener. Maar als je
normaal wél de controle hebt, en die door alcohol
verliest, neem je bewust een risico. Dat ‘bewust risico
nemen’ vind ik een verzwarende omstandigheid.
Volgens mij ben je je altijd bewust van je gedrag. Ook
met een beneveld brein. Als je echt niet meer weet wat
je doet, dan ben je zo dronken dat je ook geen klap
meer kan verkopen.
Ik studeer rechten aan de Open Universiteit. Via een
Twitterbericht van het OM heb ik me aangemeld voor
een burgerforum. Daar bespraken we ook een casus
over alcoholgebruik en geweld. Aan de deelnemers
werd gevraagd of alcoholgebruik invloed moet hebben
op de strafmaat. Men vond van niet. Sommigen vonden
het niet zoveel uit maken of de verdachte dronken was
of nuchter. Maar ik vind dat er wel een verschil is.’
Paula van Schie (54 jaar) deelnemer OM-burgerforum
in Amsterdam
Tekst: Thea van der Geest
Foto’s: Marijke Volkers, Bart Dane
Kinderporno?
Artistiek of suggestief, dat is de vraag
‘Wat maakt die foto nou kinderporno?’
Mijnheer B. roept het bijna door
de zaal.
Een paar meter verderop staan de
rechters van de meervoudige kamer
in Assen, de griffier en de advocaat
gebogen over een verzameling
prints, die officier van justitie Hessel
Schuth heeft uitgestald. De foto in
kwestie is er een van een minderjarige
jongen op het strand die met
zijn lichaam een brug maakt in het
zand. Geen geslachtsdeel te zien.
B., die lijdt aan het syndroom van
Asperger, liet de foto begin 2010
zien aan een medebewoner van het
tehuis waar hij woonde. B. vond het
een mooi beeld, artistiek zelfs. Maar
de ander liep naar de beheerder
met het verhaal dat B. vieze plaatjes
op zijn computer had staan. De baas
nam de laptop van S. af en ging er
mee naar de politie. Die trof op de
harde schijf, weggestopt tussen
gedownloade luisterboeken, een
map aan met zo’n vijftig dubieuze
foto's.
Hoe is dat nou zo gekomen, wil de
rechtbank weten.
‘In 2009 ging het niet goed met me’,
legt mijnheer B. uit. ‘Op internet
was ik op zoek naar iets erotisch.
Toen kwam ik een foto tegen van
een jong meisje waarvan ik dacht:
kan dat wel? Dat wilde ik melden bij
het meldpunt kinderporno. Toen
ging ik zoeken op Google en kwam
ik uit op links naar andere sites.’
‘Wat dacht u nou toen u daarmee
bezig was?’
‘u moet begrijpen dat ik toen in een
heel andere toestand was.’ De
verdachte articuleert nadrukkelijk,
een symptoom van Asperger.
‘Destijds heb ik het helemaal
verkeerd ingeschat.’
‘u zag er toen geen kinderporno in.
Is het nu dan kinderporno?’
‘Ik ben het er mee eens dat de foto's
die ik toen heb gedownload ethisch
niet verantwoord zijn.’
Officier van justitie Schuth twijfelt
niet: dit is kinderporno. De foto van
het meisje waarmee alles begon
zonder meer, en de rest, met
kinderen die erotische houdingen
aannemen, is op zijn minst suggestief.
‘Verdachte zelf dacht ook: kan
dit wel? Vervolgens is hij op zoek
gegaan, heeft afbeeldingen van
internet gedownload, een halfslachtige
poging gedaan om het te
checken en ze vervolgens in aparte
map gezet.’
Het bewijs is op rechtmatige wijze
verkregen, vindt hij. Dat B. de
beheerder van het tehuis geen
toestemming heeft gegeven om met
zijn computer naar de politie te
stappen, valt de politie niet aan te
rekenen.
‘Het is nou niet de meest imposante
zaak, zowel als het gaat om het
aantal beelden als om de aard
ervan’, zegt de officier. Toch eist hij
een werkstraf van 120 uur, waarvan
de helft voorwaardelijk, met als
bijzondere voorwaarden reclasseringstoezicht
en toezicht op de
computer van B. Preventie, want B.
heeft al een veroordeling en een
voorwaardelijk sepot in zedenzaken
met kinderen op zijn naam staan.
Advocaat Mirjam Guntenaar bekijkt
de zaken anders. Dat de vermeende
kinderporno maar een klein deel
uitmaakte van alle plaatjes en
filmpjes op de computer van haar
cliënt, bewijst volgens haar dat B.
niet bewust op zoek was naar
kinderporno. Ze zegt dat B. nu goed
weet waar de grens ligt. Zijn
psychiater vindt dat het heel goed
met hem gaat, en dat toezicht van de
reclassering niets zou toevoegen.
Een signaleringsplan geeft precies
aan wanneer de verdachte in de
gevarenzone komt en wat de
begeleiders dan moeten doen. Ze
vraagt om vrijspraak vanwege het
bewijs, dat volgens haar onrechtmatig
verkregen is, en het ontbreken
van opzet; of anders om schuldigverklaring
zonder oplegging van
straf, of een geheel voorwaardelijke
werkstraf.
De uitspraak van de rechtbank, twee
weken later: 60 uur werkstraf,
geheel voorwaardelijk. Zonder extra
toezicht, omdat B. in goede handen
is bij de GGZ.
Tekst: Lars Kuipers
Illustratie: Guusje Kaayk
Opportuun 1 - januari 2013 - De Zaak | 11

De joviale
Lange adem tegen rookgordijnen van “Tom Poes”
bedrijvendokter
12 | Naam artikel -Opportuun 1 - januari 2013
Xxx
Officier Wim Bollen:
‘Van B. overdonderende
met zijn
deskundigheid’
Ruim vijf jaar kostte het
FP-officier Wim Bollen en
zijn (vele) medeonderzoekers
om de Larense
financiële expert en bonvivant
Franc van B. veroordeeld
te krijgen wegens
omvangrijke faillissementsfraude.
‘Een megaklus om
deze uiterst deskundige,
geraffineerde, maar joviale
man te pakken’, stelt de
aanklager eerlijk vast.
‘Was het slim zakendoen of simpelweg faillissementsfraude,
al die trucs en tricks om de
curatoren te misleiden? Well, dit is fraude. Het
bewust en systematisch, via ingewikkelde
juridische constructies, de curatoren het zicht
op de werkelijke verhoudingen en gebeurtenissen
onthouden. Dit is het creëren van een
juridische schijnwerkelijkheid die de curator
ertoe moet bewegen zijn faillissementspaulianabevoegdheden
– middelen om in te grijpen bij
gesjoemel, red. - níet in te zetten en de
overdracht van de boedelactiva voor té lage
waarden te accepteren.’
Fraudeofficier Wim Bollen van het Functioneel
Parket in Zwolle acht het nog steeds treffende
woorden die hij gebruikte voor de activiteiten
van de van faillissementsfraude verdachte Franc
van B. uit Laren, die de afgelopen jaren in acht
zittingsdagen van de Amsterdamse rechtbank
tegenover hem stond. Het is een citaat uit zijn
lijvige requisitoir, waarin hij in maart 2012 24
maanden celstraf eist tegen financieel genie
Van B. (53), een adviseur van bedrijven die er
slecht voorstaan en die in (zeker) vijf faillissementen
zou hebben gefraudeerd. Op 1 juni 2012
veroordelen de rechters de verdachte tot 28
maanden cel, waarvan een halfjaar voorwaardelijk.
Vier maanden gaan daar uiteindelijk vanaf
omdat een redelijke termijn van berechting
“ruimschoots is overschreden.”
Opportuun 1 - januari 2013 - Alles afwegende | 13

Ietwat koeltjes, zakelijk vooral, neemt ex-fiscalist
Wim Bollen op zijn kantoor in Zwolle zijn opponent
van formaat Franc van B. en diens grote fraudezaak
nog eens onder de loep. ‘Van B. is een nogal
beminnelijke, joviale man – ook in de rechtszittingen
– die zijn eigen bedrijf runt als consultant
insolventiezaken, zeg maar een specialist op het
gebied van in zwaar weer verkerende bedrijven die
niet meer aan hun financiële verplichtingen
kunnen voldoen. Hij is dé grote deskundige man
van de ogenschijnlijk legale constructies, die
enorm geraffineerd in elkaar zitten. Maar die
ongelooflijk deskundige man misbruikt zijn kennis
dus op grote schaal. Hij haalt vennootschappen
leeg, verhuist die naar bijvoorbeeld een slooppand
ergens in het land en zet daar een stroman neer
als “directeur”. Daarmee verdient hij miljoenen…
Slim, slim… Hij wordt niet voor niets de op het
gebied van insolventierecht zéér bijdehante Tom
Poes genoemd. Tom Poes, verzin een list!, weet je
wel? Het is allemaal list en bedrog, alles wordt in
het geniep geregeld. Door al zijn uitermate
slimme juridische constructies was de werkelijkheid
– zonder ons diepgaande onderzoek – voor
curatoren nauwelijks of niet meer te ontdekken.
Meneer Van B. geloofde er zélf in dat hij volkomen
legaal bezig was. Tegen zijn rechters zei de man
– jurist, goed opgeleid bij banken en met de gave
zaken tot in de diepte te bestuderen - zelfs dat zij
er helaas niets van begrepen en dat vonden de
rechtsprekers volgens mij niet echt complimenteus.
Vandaar misschien die iets hogere straf voor
de verdachte? Het uiteindelijk goed gemotiveerde
vonnis bewijst dat ze het heel goed hebben
begrepen.’
Een kantoorkast helemaal gevuld met dossiers,
slopende researchmaanden, twee jaar rc-verhoren,
acht rechtszittingen en acht weken ruimte
voor de heren rechters om de aanklachten en de
pleidooien te bestuderen. Ruim vijf jaar heeft het
megaonderzoek tegen de Gooise hedonist al met
al in beslag genomen. Ovj Bollen voelt dringend de
behoefte de eer van zijn jacht op Van B. spontaan
te delen met zijn legertje collega-onderzoekers.
‘Begin september 2007 zijn we het onderzoek naar
de praktijken van Van B. gestart. De TRAFI – een
gespecialiseerd onderdeel van de belastingdienst,
red. – leverde ons de intelligence voor de zaak aan.
De academisch gevormde registeraccountants van
die dienst zijn continu betrokken geweest bij dit
project en ook met een heel zwaar FIOD-team
hebben wij al die tijd permanent prima samengewerkt.
We hebben elkaar steeds de weg gewezen:
die lange weg die we te gaan hadden, vol met
beren. En met enige regelmaat vroegen we
onszelf af of deze “bedrijvendokter”, die de boel
feitelijk ziek maakte in plaats van beter, wel z’n
14 | Alles afwegende - Opportuun 1 - januari 2013
terechte straf zou krijgen. Want de rookgordijnen
die hij legde, dreigden ons soms te verstikken. En
met ons bedoel ik ons allemaal, dus de TRAFI- en
FIOD-onderzoekers, parketsecretaris Rudy
Koolschijn en mezelf.’
‘In een vonnis van honderd pagina’s achtte de
rechtbank, met daarin overigens niet geringe
financiële experts, vier gevallen van faillissementsfraude
bewezen’, vervolgt de FP-officier.
‘Hij maakte zich daaraan schuldig bij de bedrijven
ASR, Van der Plas, Bald en Burgers Logistics. In
de zaak van Bentex werd Van B. vrijgesproken,
omdat hierin sprake was van oplichting, een
vergrijp dat we niet in de tenlastelegging hadden
opgenomen. Uiteraard zijn we content met de
rechterlijke uitspraak, maar de affaire loopt nog.
Tegen vier zaken heeft de veroordeelde consultant
beroep aangetekend, terwijl wij van het OM in
de Bentex-case met een volgappel zijn gekomen.
Er loopt nog een ontnemingsprocedure tegen
de man.’
Koppijn-bv voor een euro
De hardnekkig opererende bedrijvendokter Jos W.
(55) uit Notter is een andere grote vis die verstrikt
raakte in de netten van ovj Wim Bollen en zijn
onderzoekers. De Zutphense en Almelose
rechtbanken veroordeelden deze fraudeur, die
pretendeerde ondernemers van hun koppijn-bv’s
af te helpen, in twee vonnissen tot in totaal 28
maanden onvoorwaardelijke celstraf wegens
faillissements- en belastingfraude, valsheid in
geschrifte en witwassen. Saillant detail in deze
case: W. werd op de dag van zijn eerste
veroordeling opnieuw aangehouden omdat hij
vrolijk verder bleek te zijn gegaan met zijn fraude
op grote schaal.
Bollens karakteristiek van persoon en werkwijze
van W.: ‘Jos W. had niet gestudeerd, maar was een
bepaald lepe boef en iemand met een fenomenaal
geheugen. Zijn criminele organisatie – een groep
bv-opkopers – kocht voor één euro zogenaamde
koppijnbedrijven op en liet zich daarvoor onder de
tafel vorstelijk betalen. Een kwart van die ongeveer
250 bedrijven ging failliet en met de rest gebeurde
niets. Alles “zonk af” naar een postadres in
Duitsland, waar alles in de versnipperaar ging…
Geen administratie meer, spullen en geld werden
aan de boedel onttrokken en valse facturen werden
uitgegeven om belastingfraude mee te plegen. Een
schuld van 22 miljoen euro bleef onbetaald.’
‘Zwaar illegale praktijken, in feite ook voor nietinsiders
goed zichtbaar,’ vult de aanklager lichtjes
glimlachend aan, ‘maar ja, vínd ‘m maar eens…’
De balans opmakend concludeert Wim Bollen dat
het de opsporingsautoriteiten en de rechterlijke
macht enorm veel tijd, deskundigheid en
capaciteit heeft gekost Van B. veroordeeld te
krijgen. En dat terwijl het OM op basis van de
inlichtingen van de TRAFI nog maar vijf zaken
selecteerde om te vervolgen. Er was sprake van
aanmerkelijk meer verdachte dienstverleningen
van Van B.’s bedrijf.
De ovj is op het einde van het interview met
Opportuun iets minder formeel over zijn
gewiekste tegenstander: ‘Franc van B. was een
echte geldwolf, die zeven miljoen euro aan de
boedels onttrok en daar zelf ruim 1,3 miljoen aan
verdiende in de zaken waarvoor hij werd gestraft.
Schade door b.v. inventieve onttrekkingen aan de
boedels van bedrijven. Dat kon deze money driven
specialist onder meer omdat hij een snelle
denker is, die zijn opdrachtgevers gewoon
overdonderde met zijn grote deskundigheid. Zij
hadden geen rottigheid in de gaten. Zij zagen in
eerste instantie niet hoe hun bedrijf werd
“afgezonken”: een directiewisseling, een zetelverplaatsing
en de crediteuren én de curator op
een dwaalspoor. Een duistere wereld met als
trefwoorden kasrondjes, kwijtscheldingen,
leningen die schijnleningen zijn, benadeling van
en onttrekking aan boedels, insolventierecht…
Wat dat betreft heb ik nog weleens aan de
(omstreden) logica van Cruyff moeten denken. Je
ziet ’t pas als je ’t begrijpt…’
In die wereld van moeilijke en lange woorden en
begrippen beweegt misdaadbestrijder Bollen zich
dagelijks. Werk is er in overvloed. Alleen al in
2012 leverde faillissementsfraude een schadepost
op van 1,7 miljard, zo wordt gesteld. De ovj
draagt enkele cijfers aan. ‘Jaarlijks zijn er 10.000
faillissementen en in 8000 daarvan is niks meer
te halen. In een kwart tot eenderde van de
gevallen wordt er gefraudeerd en we moeten
realistisch zijn: de pakkans bij dit soort delicten is
nog tamelijk gering. Het Functioneel Parket doet
er per jaar zo’n veertig af en daarnaast komen
nog wat zaken bij de arrondissementsparketten
terecht. We moeten toe naar een nóg meer
geïntegreerde aanpak van dit probleem, want in
feite is het strafrecht aanvullend aan de civielrechtelijke
instrumenten die de curator heeft om
de gevolgen van deze fraude ongedaan te maken.’
Is dat gecompliceerde, specialistische werk van
hem wellicht nog een voordeel bij het gezellig
met het gezin scrabbelen in de huiskamer?
Topscores bereiken met woorden als boedelonttrekkingshandelingen
en faillissementspaulianabevoegdheden?
‘Ach, je krijgt allemaal maar zeven lettertjes.’
Tekst: Gerard Trentelman | Foto: Herman Engbers
‘Ik wilde
genoeg­
doening in
mijn werk’
OVER WIM BOLLEN (59):
Net als zijn vader koos Wim Bollen al jong
voor een baan bij de belastingdienst. Hij
werkte onder meer als belastinginspecteur
in Tiel en stapte in 1982 over naar het vrije
beroep. Als belastingadviseur ging hij werken
bij de gerenommeerde accountancyorganisa-
tie Deloitte, waar hij in 2006 een glanzende
carrière – hij bracht het tot partner en
regiodirecteur – afsloot.
‘Even overwoog ik de belastingrechtspraak in
te gaan,’ vertelt Wim Bollen - getrouwd, twee
kinderen – ‘maar toen ik een advertentie zag
waarin het OM zestig nieuwe officieren vroeg,
was mijn besluit genomen. Ik wilde mijn loop-
baan afsluiten met uitdagend, maatschappe-
lijk relevant werk. Voor mij had dat een
toegevoegde waarde… Ik wilde me senang
voelen, genoegdoening in het werk vinden.’
Als buitenstaander trad hij op 1 april 2007 als
officier in dienst bij het Functioneel Parket in
Zwolle (fraude en milieu), waar hij bovendien
als persofficier fungeert.
‘Een journalist noemde me eens “de fiscalist
die boevenvanger werd”. Zo is ’t eigenlijk
ook… En ja, mijn overstap naar het OM vroeg
inderdaad een enorm financieel offer. Toch
niet echt belangrijk voor me, want ik vind dat
ik het heel dik voor mekaar heb in het leven.
Ik ben nog ópa geworden ook.’
Opportuun 1 - januari 2013 - Naam artikel | 15

5Vragen
Op 1 januari 2013
treedt de Wet
her ziening regels
betreffende de
processtukken
(Stb. 2011, 601)
in werking. Het
Wetenschappelijk
Bureau van het
Openbaar Ministerie
beantwoordt vijf
vragen over de wet.
16 | 5 Vragen - Opportuun 1 - januari 2013
1. Wat regelt de wet in het kort?
De wet regelt onder andere de samenstelling, de kennisneming en de
afschriftverstrekking van de processtukken. Voor het eerst is een criterium in
het Wetboek van Strafvordering opgenomen aan de hand waarvan wordt bepaald
of stukken tot de processtukken behoren. Tot de processtukken behoren alle
stukken die voor de ter terechtzitting door de rechter te nemen beslissingen
redelijkerwijs van belang kunnen zijn. Dit is overigens geen nieuw criterium, het
werd al in de rechtspraak gebruikt.
2. Wat verandert er voor de officier van justitie?
In de wet is nu met zoveel woorden vastgelegd dat de officier verantwoordelijk is
voor de samenstelling van het procesdossier tijdens het opsporingsonderzoek.
De officier heeft er bovendien een bevoegdheid bij gekregen, die vooral in de
zwaardere zaken van belang kan zijn. Hij kan bepaalde processtukken
permanent buiten het dossier houden in het belang van een getuige, ter
bescherming van een zwaarwegend opsporingsbelang en ter bescherming van
de staatveiligheid. Dit zijn de belangen die worden genoemd in artikel 187d Sv.
Hij heeft daarvoor wel de machtiging van de rechter-commissaris nodig.
3. Wat verandert er voor de verdachte?
De positie van de verdachte is versterkt. In de wet is vastgelegd vanaf welk
moment de verdachte in beginsel recht heeft op kennisneming van de
processtukken, nl. na het eerste verhoor. Hij kan bovendien de rechtercommissaris
vragen een termijn te stellen waarbinnen de kennisneming moet
plaatsvinden. Het bezwaarschrift tegen de onthouding van kennisneming wordt
voortaan ook door de rechter-commissaris behandeld en niet meer door de
raadkamer. De regeling voor afschriftverstrekking is uitgebreid. De officier van
justitie kan de afschriftverstrekking op drie gronden weigeren. Tegen deze
weigering kan de verdachte bezwaar maken bij de rechter-commissaris. Ook
staat nu in de wet dat de verdachte het recht heeft stukken aan het
procesdossier toe te voegen. Daarbij is een regeling opgenomen, die hem het
recht geeft kennis te nemen van stukken die (nog) geen processtukken zijn met
het oog op het onderbouwen van het verzoek bepaalde stukken bij de
processtukken te voegen. We noemen dit gemakshalve de ‘grasduin’-bepaling.
De officier kan de voeging en de kennisneming van niet-processtukken weigeren
op grond van de belangen uit artikel 187d Sv. Daarvoor heeft hij wel een
machtiging van de rechter-commissaris nodig. Hij kan de voeging ook weigeren
omdat de stukken naar zijn oordeel geen processtukken zijn. Ook dan is een
machtiging nodig.
4. Verandert er iets voor de BOB-stukken?
Ja en nee. Artikel 126aa Sv is niet gewijzigd en blijft als bijzondere regeling voor
de BOB-stukken bestaan. Voor de kennisneming van bijvoorbeeld tapgesprekken
en andere BOB-stukken die nog niet bij de processtukken gevoegd zijn, geldt
echter dat de ‘grasduin’-bepaling van artikel 34 Sv moet worden toegepast. Dat
betekent dat de rechter-commissaris moet worden ingeschakeld als de officier
de kennisneming wil weigeren.
5. Wanneer treedt het Besluit processtukken in werking?
Bij de wet hoort een AMvB: het Besluit processtukken. Daarin zijn bepalingen
opgenomen over de inrichting van het procesdossier, het inzagerecht en de
verstrekking van afschriften. Twee bepalingen zorgen voor meer praktische
problemen dan door de wetgever was voorzien. Het gaat om de verplichting om
in de zwaardere zaken een chronologisch overzicht van de verrichte
opsporingshandelingen in het dossier op te nemen en de verplichting om in
vrijwel alle dossiers een inhoudsopgave op te nemen waaruit blijkt welk
processtuk op welk tijdstip is gevoegd. De datum van inwerkingtreding is
daarom uitgesteld. De precieze datum is nog niet bekend.
ZSMJan
Hoekman
Imago
Als u van zomaar een overheidsinstantie hoort dat uw klacht “z.s.m.” wordt afgehandeld,
dat weet u het al wel. Gaat nog wel even duren. De afkorting z.s.m heeft een imagoprobleem.
Het zegt ook zo weinig. Zo snel mogelijk. Is dat snel? Naar wiens maatstaf rekenen
we? Veel mensen vinden overheids-z.s.m. NSG. Niet Snel Genoeg. En dat klopt vaak
ook wel.
Neem de zaak van Klaas. Klaas is een jaar of veertig. In de instelling waar hij woont
heeft hij zijn begeleider bedreigd. Fors. De begeleider moest enkele dagen thuis zitten
omdat zijn veiligheid niet kon worden gegarandeerd. Dat was anderhalf jaar geleden.
Maar eindelijk was het zover: de strafzaak tegen Klaas zou door de politierechter worden
behandeld. Enkele dagen voor de zitting was er ineens een reclasseringsrapport.
Essentie: Klaas functioneert op het niveau van een 12-jarige en kan de zaak niet geseponeerd
worden. Klaas kon zich het hele voorval niet meer herinneren. Laat staan dat hij
iets zou begrijpen van een straf.
Maar ja. De bedreiging was fors geweest. De kliniek had niet voor niets aangifte gedaan.
Dus maar eens gebeld met de directeur van de instelling. Die bleek daar inmiddels niet
meer te werken. Er gebeurt wel eens iets in anderhalf jaar. Hoe het nu met Klaas ging,
wist hij dus niet. Maar de directeur wilde in het algemeen wel kwijt dat mensen als Klaas
meteen bestraft moeten worden. Niet anderhalf jaar later. Geen kritiek hoor.
Het werd dus een sepot.
“Ons” ZSM moet dit soort zaken voorkomen. Omdat we niet na elkaar, maar gelijktijdig
werken. Omdat we meteen de omstandigheden van Klaas kennen. Onmiddellijk contact
op kunnen nemen met zijn begeleider. En Klaas binnen enkele uren bestraffend kunnen
toespreken. Omdat dat indruk maakt op een 12-jarige veertiger.
Nee, z.s.m. gaat een revival doormaken. Z.s.m. staat straks weer ergens voor. Niet alleen
voor snel, maar ook nog eens voor effectief! Het ZSM van het OM wordt de nieuwe standaard.
De burger juicht bij het horen van die drie letters. Maar misschien moet
iemand wel even de andere bewoners van overheidsland informeren.
Jan Hoekman, officier van justitie
Opportuun 1 - 1 januari - januari 2013 2013 - Het - Column parket | 17

De Landsadvocaat
Heb je als OM’er ineens een ráádsman nodig
Als aanklagers verdedigd moeten worden, krijgen ze bijstand
van de Landsadvocaat. Opportuun ging op bezoek bij het
kantoor Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn. De band tussen
OM en landsadvocaat is innig. ‘Het OM is een prachtige cliënt
om voor te werken.’
De OM’er die de landsadvocaat moet inschakelen.
Het doet een beetje denken aan een teleurgestelde
veldvoetbalspits. Moet ie komende wedstrijd
ineens in de zaal gaan ballen, met andere
spelregels, en dan ook nog in de verdediging gaan
staan. Je zou er als OM’er van in een identiteitscrisis
kunnen raken.
Wouter Limborgh, advocaat bij het kantoor Pels
Rijcken & Droogleever Fortuijn, waar de
Landsadvocaat een van de partners is, maakt
dergelijke OM’ers regelmatig mee. ‘Dan zeggen
ze: “Wat raar, ik werk bij het OM en nou heb ik een
advocáát nodig.”’
Limborgh werkt bij de sectie Strafrecht van het
kantoor, op de tiende verdieping van New Babylon,
een kantoorkolos waarop van buiten weerbarstige
witte lijnen blauw mozaïek bedekken. Met uitzicht
op de Koekamp, de dierenweide naast het
Malieveld, onderdeel van het Haagse Bos.
Beneden kleuren bomen en slingeren sloten.
Verderop is het Kurhaus te zien.
Schadevergoeding
De sectie Strafrecht adviseert het OM (en onder
meer het ministerie van Veiligheid en Justitie,
politie, AIVD en FIOD) en verleent bijstand, onder
meer in kort geding. Geregeld gaat het om
schadevergoeding na toepassing van dwangmiddelen
of andere vormen van justitieel optreden,
maar ook andere kwesties passeren de revue.
Inge Gaasbeek, advocaat en legal counsel bij het
kantoor, adviseert veel over strafrechtelijke
beslaglegging, en staat aanklagers bij in kort
gedingen over bijvoorbeeld het opheffen van
beslag. Al die kort gedingen vragen een actieve
inzet van officieren, AG’s en parketsecretarissen,
weet Gaasbeek. ‘Het kost hen dus tijd, terwijl zij
die tijd wellicht liever aan de strafzaak zelf hadden
willen besteden.’ Maar een ongunstig vonnis in
kort geding kan heel vervelend uitwerken in de
strafzaak. De tijd is dus vaak goed besteed.
Info uit strafdossier
Veel OM’ers krijgen nooit met de landsadvocaat te
maken. Zijn het misschien de slechte, onzorgvuldige
OM’ers die door de landsadvocaat “gered”
moeten worden? ‘Nee’, zegt Reimer Veldhuis,
advocaat bij het kantoor, met klem. ‘Het gaat om
zaken waarin de wederpartij zégt dat fouten zijn
gemaakt of een andere beoordeling had moeten
worden gemaakt. Maar daar hoeft natuurlijk geen
sprake van te zijn. Strafrechtelijk optreden heeft
vaak een grote impact, en als zaken dan eindigen
met sepot of vrijspraak, beginnen betrokkenen
soms een civiele zaak om hun schade op de Staat
te verhalen. Verder kan het gaan om de vraag
wanneer informatie uit een strafdossier mag
worden verstrekt. Denk aan een leraar over wie
een OM’er aan de basisschool waar hij onderwijst,
heeft gemeld dat hij verdachte is in een zedenzaak.
Zo’n man kan rectificatie eisen of een
schadevergoeding, omdat zijn goede naam is
aangetast terwijl hij niet veroordeeld is. Ook is het
in het civiele recht mogelijk om aan de rechtbank
te verzoeken politiemensen en OM’ers als
getuigen te horen. Op die manier probeert de
verdachte en zijn advocaat soms informatie uit een
strafdossier te verzamelen, vanuit de wens te
Reimer Veldhuis:
‘Wij zullen nooit tegen
het OM optreden.
Bijstand aan een
verdachte is er dus
18 | De Afdeling - Opportuun 1 - januari 2013 | 19
niet bij.’
‘Krakers trekken
doorgaans aan het
kortste eind’
Als een eigenaar bij de politie aangifte van
het kraken van zijn woning heeft gedaan,
kan het OM aankondigen dat het de woning
zal laten ontruimen. Om dit soort
strafrechtelijke ontruimingen te
voorkomen, spant menig kraker een kort
geding tegen de Staat aan. Dan zal het OM
veelal met ontruiming moeten wachten
totdat de voorzieningenrechter vonnis heeft
gewezen.
‘Als kraker maak je weinig kans’, is de
ervaring van Wouter Limborgh van Pels
Rijcken. ‘Krakers voeren vaak met een
beroep op het huisrecht aan dat het
onredelijk en onaanvaardbaar is dat ze op
zo korte termijn op straat worden gezet. In
kort geding redden ze het daarmee niet.
Alleen als duidelijk is dat een woning na
ontruiming nog jarenlang leeg zal blijven
staan en de kraker een bijzonder belang
heeft, kan een kraker zich met succes
tegen deze ontruiming verzetten.’

willen aantonen dat het strafrechtelijk onderzoek
niet in de haak is geweest. Wij staan politie en
OM’ers bij in een dergelijke procedure en voeren
zo nodig verweer tegen een dergelijk verzoek.’
Een ander voorbeeld: een officier die een
afspraak met een verdachte op papier zet.
Veldhuis: ‘Soms zien wij dat zo’n afspraak net
wat te veel ruimte voor twijfel laat. Dat zit voor
een deel in de relatieve onbekendheid van OM’ers
met het civiele recht. En voor een ander deel in
handige formuleringen van de advocaat van de
verdachte. Als een officier ons belt en zegt: “Kun
je even snel naar een concept kijken?”, dan kun
je daar veel problemen mee voorkómen.’
Prostitutiepanden
De sectie Strafrecht treedt ook op voor anderen
dan het OM. Het gaat dan om onderwerpen die
raakvlakken vertonen met de strafrechtpraktijk.
Reimer Veldhuis en Cécile Bitter doen bijvoorbeeld
geregeld zaken op het terrein van de Wet
Bibob. Een mooi voorbeeld is de weigering van de
burgemeester van Alkmaar vergunningen te
verlenen voor de prostitutiepanden op de
Achterdam in Alkmaar op grond van een
Bibob-dossier. Dit Bibob-dossier is mede
gebaseerd op informatie uit een strafrechtelijk
onderzoek. Ook treden de advocaten van de
sectie geregeld op voor de Dienst Justitiële
Inrichtingen in zaken over de rechtspositie van
gedetineerden. De cliënten van de sectie
Strafrecht behoren wel allemaal tot de overheid
of de semi-overheid. ‘Wij zullen nooit tegen het
OM optreden. Bijstand aan een verdachte is er
dus niet bij’, zegt Reimer Veldhuis.
Het voorgaande neemt niet weg dat Pels Rijcken
een gewoon advocatenkantoor is waar meer dan
130 advocaten werken. Een groot deel van hen
behandelt zaken die niets met de strafrechtprak-
20 | De Afdeling - Opportuun 1 - januari 2013
tijk te maken hebben, bijvoorbeeld op het terrein
van het aanbestedingsrecht, ondernemingsrecht
en arbeids- en ambtenarenrecht.
Gevaarlijke sleutelpositie
Een duik in de historie illustreert niettemin dat
de band tussen landsadvocaat en overheid vrij
innig is. De landsadvocaat vindt zijn oorsprong in
het begin van de veertiende eeuw. Dan gaat een
aantal steden in Nederland er toe over de hulp in
te roepen van een vaste advocaat (vooral ook
omdat deze het Latijn beheerst), voor het
opstellen van plakkaten en brieven, en voor het
voeren van onderhandelingen met vreemde
mogendheden. De advocaten werden pensionarissen
genoemd, omdat ze een pensio (honorarium)
voor hun diensten en adviezen ontvingen.
Ook de provincies voorzagen zich van de bijstand
van een vaste advocaat. In Holland heette die
“advocaat van den lande”. Het was een gevaarlijke
sleutelpositie in politiek en bestuur. Die
heeft in de eerste eeuw van de Republiek zowel
raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt (in
1619) als Johan de Witt (in 1672) het leven gekost.
Ook in de huidige tijd genereren landsadvocatenzaken
niet zelden politieke en mediale reuring.
De aankondiging van een kort geding kan er voor
zorgen dat het kalme beraad bij het normale
advieswerk van de landsadvocaat ineens plaats
maakt voor de “gekkenhuis-sfeer”, waarin er
ineens in hoog tempo moet worden gebeld,
overlegd en positie gekozen.
Ja, daar kunnen politieke kanten aan zitten, zegt
Cécile Bitter, partner bij Pels Rijcken &
Droogleever Fortuijn. ‘Bijvoorbeeld een zaak als
die van de Argentijnse piloot Poch, die vorderde
dat de Nederlandse Staat pogingen zou doen dat
hij vanuit Spanje aan Nederland in plaats van aan
Argentinië zou worden uitgeleverd. Dan voeren
Pels Rijcken is ook een “gewoon”
advocatenkantoor. Er werken
meer dan honderddertig
advocaten. Een groot deel van
hen behandelt zaken die niets
met de strafrechtpraktijk te
maken hebben.
wij veel overleg met de zaaksofficier, het
Parket-Generaal, het ministerie en met andere
betrokkenen. Achter elk standpunt zit een
verhaal, en geregeld is dat een politiek verhaal.
Wij zijn altijd de adviseur van onze cliënt. Diéns
standpunt vertel en vertaal je. En met de cliënt
bespreek je welke verweren er zouden moeten
komen en welke niet.’
‘OM’ers gedreven’
OM’ers mogen dan tegen hun zin voor de
kortgedingrechter worden gesleept, het contact
tussen aanklagers en de advocaten van de
landsadvocaat is doorgaans uitstekend. ‘Het OM
is een cliënt met verstand van zaken’, zegt Inge
Gaasbeek. ‘Je praat op een hoog niveau, met
officieren die meedenken en soms aangeven dat
het anders moet of kan. Het is mooi om zo samen
met je cliënt een resultaat na te streven.’ Wouter
Limborgh heeft die ervaring ook. ‘Het is een heel
mooie samenwerking. Iedereen moet verdedigd
kunnen worden, maar persoonlijk sta ik liever het
OM dan een grote crimineel met raad en daad bij.
OM’ers komen slechts incidenteel met civiel
recht in aanraking, en dat is onze meerwaarde.
Je merkt wel dat ze dat civiele perspectief heel
snel oppikken.’
Bij de landsadvocaat heerst bewondering voor
officieren. ‘Het zijn gedreven mensen’, zegt
Reimer Veldhuis, ‘En wat me altijd opvalt: als je
ze aan de lijn hebt, merk je dat ze tegelijkertijd
met nog iemand aan het bellen zijn en dat er
ondertussen allerlei mensen hun kamer in-
en uitlopen.’
Tekst: Pieter Vermaas
Foto's: Robin Utrecht
‘Kort gedingen juist
ook voorkómen’
Het kort geding is de meest herkenbare taak
van de elf advocaten van de Sectie strafrecht
van Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn. Van
begin 2012 tot half november 2012 zijn er in 83
zaken uitspraken gedaan. Er zijn in die
periode ook 38 uitspraken in “bodemzaken”
gedaan. Die cijfers geven een beperkt beeld
van wat de landsadvocaat doet, zegt Inge
Gaasbeek. Want in de landspraktijk is, net als
in de “gewone” advocatuur, adviseren ook een
belangrijke taak. Bovendien leiden niet alle
zaken tot een uitspraak. ‘Ze kunnen worden
ingetrokken of geschikt. ’
De landsadvocaat kan daar op aansturen.
Gaasbeek: ‘Ik vind dat zaken niet tot een
zitting zouden moeten leiden als dat niet nodig
is. Vaak overleg je voorafgaand aan de zitting
met de wederpartij. Dat werkt overigens
beide kanten op. Soms kun je de advocaat van
de wederpartij al dan niet met een beroep op
de jurisprudentie nog voor de zitting ervan
overtuigen dat het zo gek nog niet is wat het
OM heeft gedaan. Dan zeg je tegen de
tegenpartij: “Het is natuurlijk uw zaak, maar
bent u wel bekend met die en die uitspraak?
Die stuur ik u graag toe.” Maar soms komen
wij ook met het OM tot de conclusie dat beter
op een oplossing buiten zitting kan worden
aangestuurd.’
Wouter Limborgh:
‘Iedereen moet verdedigd
kunnen worden, maar
persoonlijk sta ik liever het
OM dan een grote crimineel
met raad en daad bij.’

KORTOM
Kijk voor meer actueel nieuws op www.om.nl
Start nieuwe gerechtelijke kaart
Met de inwerkingtreding van de
Wet herziening gerechtelijke kaart
per 1 januari 2013 wordt het aantal
arrondissementen in Nederland
teruggebracht van negentien naar
tien arrondissementen. Verder
worden de vijf ressortsparketten
samengevoegd tot één (landelijk)
ressortsparket genaamd "het
Ressortsparket". Het Ressortsparket
kent vier vestigingsplaatsen.
Parketten
De nieuwe parketten die als gevolg
van de Wet herziening gerechtelijke
kaart ontstaan worden aangeduid
als arrondissementsparketten.
De arrondissementsparketten
hebben dezelfde naam als de
9.
10.
2.
d.
rechtbanken. Een uitzondering
hierop vormt het arrondissementsparket
Oost-Nederland dat
- nadat de Splitsingswet in werking
is getreden - de Rechtbank
Overrijssel en de Rechtbank
Gelderland bedient.
Behalve op deze locaties is het OM
ook robuust en zichtbaar aanwezig
in Veiligheidshuizen en op ZSMlocaties
(politiebureaus).
Rechtbanken
De wet Herziening Gerechtelijke
Kaart bepaalt dat een rechtbank
vanaf 1 januari 2013 alleen nog
maar zittingsplaatsen heeft. Zo
komt op een dagvaarding bijvoorbeeld
te staan dat iemand is gedagvaard
voor een zitting van de
22 | KortOM - Opportuun 1 - januari 2013 | 23
18 | HET OPENBAAR MINISTERIE
5.
a.
1.
4.
7.
c.
b.
3.
b.
8.
6.
politierechter bij de rechtbank
Zeeland-West-Brabant, zittingsplaats
Breda.
Politie
Eenheden van de nationale politie
zullen zich op tien hoofdlocaties
vestigen. Het gaat om Groningen,
Apeldoorn, Utrecht, Haarlem,
Amsterdam, Den Haag, Rotterdam,
Tilburg, Den Bosch en Maastricht.
Op de hoofdlocaties worden vooral
staffuncties en ondersteunende
diensten ondergebracht. Het overgrote
deel van de operationele
werkgelegenheid blijft waar die
nu is.
Arrondissementsparketten:
1. Amsterdam (Amsterdam)
2. Den Haag (Den Haag, Gouda,
Leiden)
3. Limburg (Maastricht, Roermond)
4. Midden-Nederland (Almere,
Amersfoort, Lelystad, Utrecht)
5. Noord-Holland (Alkmaar,
Haarlem, Haarlemmermeer,
Zaanstad)
6. Noord-Nederland (Assen,
Groningen, Leeuwarden)
7. Oost-Brabant (Eindhoven,
’s-Hertogenbosch)
8. Oost-Nederland (Almelo,
Apeldoorn, Arnhem, Enschede,
Nijmegen, Zutphen, Zwolle)
9. Rotterdam (Dordrecht, Rotterdam)
10. Zeeland-West-Brabant (Bergen op
Zoom, Breda, Middelburg, Tilburg)
Vestigingen van het
Ressortsparket:
A. Amsterdam
B. Arnhem – Leeuwarden
C. ‘s-Hertogenbosch
D. Den Haag
Mensensmokkel als museumproject
Expositie Faith Fear Face
over mensensmokkel van
kunstenares Carlijn Mens
(1972) in het Haagse GEMmuseum.
Mensensmokkel vormt de rode
draad van de expositie Faith Fear
Face. In een enorme tekening –
circa 15 meter breed en 2,40 meter
hoog – wordt een container
doorgelicht om verstekelingen te
traceren. De Haagse officier van
justitie Johan Klunder heeft
gegevens over de Doverzaak met
de kunstenares gedeeld. Bij die
strafzaak uit 2000, kwamen 58
Chinezen in een container om het
leven. Ook de politie, Forensisch
Instituut en Vluchtelingenwerk
hebben Carlijn Mens informatie
verstrekt voor het kunstproject.
Carlijn Mens legt schaduwen vast
en tekent het licht. Schaduwen
hebben iets raadselachtigs. Op die
manier maakt ze de omvang van
deze schrijnende onzichtbare
wereld duidelijk.
Nederlands rechtssysteem in wereldtop
Het Nederlandse rechtssysteem
behoort tot de best
functionerende en meest
democratische ter wereld.
Dit blijkt uit de onlangs verschenen
Rule of Law Index, een wereldwijde
vergelijking van 97 nationale
rechtsstelsels door non-profit
organisatie The World Justice
Project (WJP). Nederland scoort in
de index extra hoog op het
functioneren van het civiele recht
en de transparantie van de
regering. Op beide onderdelen
eindigt Nederland als tweede van
Bij het maken van de schaduwportretten,
ontdekte Mens de
bizarre verpersoonlijking van de
mens in zijn schaduw. De schaduw
kan alleen van die persoon zijn, net
zoals DNA, röntgenfoto’s en
de 97 rechtsstelsels.
The World Justice Project neemt
jaarlijks een groot aantal landen
de maat op een achttal aspecten
van de rechtstaat, zoals de
afwezigheid van corruptie en het
functioneren van het strafrecht. Op
alle acht onderdelen van de index
scoort Nederland bij de beste
vijftien landen. Daarmee doet
Nederland het beter dan veel
West-Europese en Noord-
Amerikaanse landen. Alleen de
rechtstaat van de Scandinavische
landen werkt iets beter.
Pluspunten van Nederland zijn
vingerafdrukken. Vanuit die
gedachte is het project voor het
GEM-museum in Den Haag
ontstaan. Faith Fear Face is nog te
zien tot 25 februari 2013.
onder meer de duidelijke en
effectieve wetten, de goede
toegankelijkheid van het recht en
de onafhankelijkheid van de
rechters. De index is te vinden via
http://worldjusticeproject.org

Legitimatieplicht verkoper van koper
Vanaf 1 januari 2013 moet
verkoper van koper zich
legitimeren.
Nu al zijn metaalopkopers wettelijk
verplicht elke aankoop te registreren.
Wanneer iemand koper,
koperkabel of een koperlegering
aanbiedt en contant uitbetaald wil
worden, moet hij zich voortaan
legitimeren. Dit betekent dat opkopers
hun klant moeten vragen om
een geldig identiteitsbewijs, en een
aantal gegevens over de aankoop,
de klant en diens identiteitsbewijs
moeten registreren. Zo wordt het
voor koperdieven moeilijker om hun
gestolen waar aan te bieden en zijn
zij gemakkelijker op te sporen door
de politie.
Een team van buitengewoon opsporingsambtenaren
(boa’s) en de
politie zal onaangekondigd bij
metaalopkopers langs gaan om te
controleren of voldaan wordt aan
de legitimatieplicht bij contante
inkoop. Wanneer dat niet het geval
is, kunnen de controleurs een boete
opleggen.
Beste stagebedrijf
OM Breda-Middelburg is verkozen
tot beste stagebedrijf
van 2012.
Die prijs heeft het te danken aan de
manier waarop MBO-stagiaires
binnen de afdeling Administratie
worden opgeleid en begeleid.
De Roodgevoerde Toga op vernieuwde site
De website van de Mr Eva Meillo
Stichting, www.mrevameilloprijs.
nl, is vernieuwd. De site bevat links
naar de SSR-site, waarop filmpjes
staan en het verslag van de Meillolezing
op 11 oktober 2012. Via de
site kan het boek De Roodgevoerde
Toga gedownload worden.
ProRail, TenneT, het ministerie van
Veiligheid en Justitie, de politie,
het Openbaar Ministerie en de
Metaal Recycling Federatie hebben
diverse maatregelen getroffen
tegen koperdiefstal. Het gaat
onder meer om de inzet van flexibele
politieteams, het gebruik van
synthetisch DNA en een hogere
strafeis tegen koperdieven. De
invoering van de legitimatieplicht
is een van de maatregelen die met
de partners is genomen om koperdiefstal
aan te pakken.
Het maandgemiddelde van koperdiefstallen
is op en bij het spoor in
Deze verkiezing is georganiseerd
door het kenniscentrum Ecabo. OM
Breda-Middelburg was eerder al
verkozen tot beste stagebedrijf in
de sector juridisch MBO. In de
Arena te Amsterdam nam het OM
het op 15 november op tegen de
zeven winnaars van de andere
Dit jaar wordt opnieuw een Meillolezing
gehouden. Deze zal op 10
oktober vanaf 15.00 uur
plaatsvinden in Amsterdam.
De locatie wordt nader bekend
gemaakt.
Officier van justitie Eva Meillo
kwam in 2008 bij een
het eerste half jaar van 2012
gedaald met 14% ten opzichte van
het eerste half jaar van 2011 (van
43 naar 37 per maand). Bij het
elektriciteitsnet is het maandgemiddelde
van het aantal koperdiefstallen
in het eerste half jaar van
2012 gelijk gebleven ten opzichte
van het eerste half jaar van 2011 (5
per maand). Er zijn in 2012 tot en
met oktober 24 verdachten van
koperdiefstal, waardoor gevaarlijke
situaties ontstonden bij het
spoor en het elektriciteitsnet,
aangehouden.
sectoren (bank en verzekeringen,
ict, beveiliging etc.). Uit de acht
genomineerden bepaalde de jury
dat OM Breda-Middelburg zich het
beste stagebedrijf van 2012 mag
noemen.
verkeersongeluk in Thailand om
het leven, terwijl ze probeerde
naar Nederland te reizen in
verband met de Palm Investzaak.
Boetes omhoog
Boetes zijn met twee procent
verhoogd.
Een aantal boetes is met ingang
van 1 januari 2013 met twee procent
omhoog in verband met de
jaarlijkse indexering. Het percentage
is gebaseerd op de ontwikkeling
van de consumentenprijsindex
in de periode van 1 juni 2011 tot 1
juni 2012.
Het gaat met name om de boetes
voor verkeersovertredingen, zoals
het rijden door rood licht, snelheidsovertredingen
en het niet
OMGESLAGEN
DRuGS
‘Er is veel te weinig aandacht voor de slopende
werking van wiet op onze jeugd. Die troep is
tegenwoordig veel te sterk en tast de
hersenen van onze jongeren aan. Ze worden er
dom van.’
Ahmed Aboutaleb, burgemeester van
Rotterdam, Elsevier, 24 november 2012
BEMIDDELING
‘Er moet gewoon een richtlijn komen van het
OM waarin staat dat overeenkomsten tussen
daders en slachtoffers worden meegenomen in
de afdoening van zaken.’
John Blad, hoofddocent strafrechtswetenschappen
Erasmus universiteit Rotterdam,
Groene Amsterdammer, 6 december 2012
dragen van de autogordels. Maar
ook verscheidene boetes voor
overtredingen van plaatselijke
verordeningen zullen omhoog
gaan, zoals het wildplassen, het
niet volgens de regels buiten zetten
van vuilnis of het te lang stallen
van campers of caravans voor het
huis.
De indexering heeft ook plaatsgevonden
voor de boetebedragen en
tarieven in de misdrijfrichtlijnen
(met uitzondering van de richtlijn
strafvordering jeugd).
REPRESSIE?
‘We moeten met een andere bril kijken. Minder
ideologisch. Meer naar wat werkt om mensen
van het criminele pad af te brengen. Het is
én-én. En het slachtoffer, én de dader.’
Jeroen Recourt, PvdA-Kamerlid Justitie,
de Volkskrant, 27 november 2012
VEILIGHEIDSMyTHE
‘We zijn in de greep geraakt van risicodenken.
Niets mag meer misgaan en als het toch
gebeurt, willen we tot op de bodem uitzoeken
hoe het kon gebeuren. Pech moet weg!’
Bart de Koning, publicist,Blauw,
24 november 2012
24 | KortOM - Opportuun 1 - januari 2013 Opportuun 1 - januari 2013 - OMgeslagen | 25

Hoe kan je mensenhandel in de seksindustrie tegengaan?
Officier van justitie Sabina van der Kallen, rechercheur John van
Berkum en gemeenteambtenaar Carin Hofmans vertellen over
de aanpak in Den Haag. ‘We moeten het zo onaantrekkelijk
mogelijk maken voor uitbuiters.’
FRuSTREREN VAN
MENSENHANDEL
‘Ik ken een slachtoffer dat ongeveer tienduizend keer is
verkracht en daar zes ton mee verdiende waarvan ze
zelf niets heeft gezien. Ze heeft vijf abortussen moeten
ondergaan en kan geen kinderen meer krijgen. Haar
lichaam is op en haar geest gebroken’, vertelt John van
Berkum, coördinator mensenhandel van de afdeling
Commerciële Zeden van de politie Haaglanden.
‘Jarenlang stond ze op, nam de trein naar Amsterdam,
werkte tot ’s avonds laat, ging weer naar huis, sliep en
stond weer op, om opnieuw hetzelfde te doen. Tijdens
de rechtszaak vroeg de rechter waarom ze niet op een
ander station was uitgestapt. Alsof ze een keus had
gehad! Ze werd op een keukenstoel met duck tape vastgebonden.
Een foto van haar zusje prikte haar pooier
aan de muur en hij dreigde haar zus iets aan te doen als
ze weg zou lopen. Met een Stanley-mes sneed hij de
ogen uit de foto. Zo werd de vrouw jaren psychisch
gedwongen. Ze viel van de ene pooier in de handen van
Hofmans:
‘De gemeente
heeft een aantal
flinke drempels
ingebouwd’
Barrières opwerpen voor uitbuiters
een ander en werkte in totaal acht jaar gedwongen in
de prostitutie.’
Dwang
Op de zevende verdieping van het Haagse Paleis van
Justitie vertellen officier van justitie Sabina van der
Kallen, John van Berkum en gemeentelijk beleidsmedewerker
Carin Hofmans verschrikkelijke verhalen.
Over slavernij. Geweld. Uitbuiting. Dat alles vindt ook
op dit moment ergens in de Hofstad plaats.
Carin Hofmans: ‘Een van de schokkendste momenten
voor mij was een foto van een slachtoffer. Haar hele
lichaam was getatoeëerd. Over haar hele lijf was een
verwijzing te zien naar de naam van haar pooier.
Engelenvleugels op haar rug refereerden aan zijn
achternaam. Ze was letterlijk lichamelijk bezit. Zelfs
haar borsten waren onder dwang vergroot.’
Officier Van der Kallen herinnert zich de aanblik van
een meisje. ‘Haar haar was afgeknipt, hier en daar hing
er nog een plukje. Ze keek zo wezenloos. Die blik van
dat meisje vergeet ik nooit meer. Het is een beeld dat
meer zegt dan honderd geschreven pagina’s.’ En ze
vervolgt: ‘Slachtoffers van mensenhandel zijn niet altijd
even consistent in hun verklaringen. Het verhaal komt
er meestal beetje bij beetje uit. Inzicht in de situatie van
slachtoffers is noodzakelijk als een meisje wordt
verweten dat ze onbetrouwbaar is.’
Mensenhandel is mensen uitbuiten en ze onder dwang
laten werken als prostituee of als arbeider in een
fabriek of op het land. Meestal worden slachtoffers met
grof geweld gedwongen, maar soms kan subtiele druk
al genoeg zijn. De nieuwe trend is om meisjes met
jonge kinderen te ronselen en het kind onder te brengen
bij de moeder van de pooier. Met alle gevolgen van
dien.
Van der Kallen: ‘Er is een verschil tussen mensenhandel
en mensensmokkel. Mensen halen dat nog wel
eens door elkaar. Mensensmokkel is hulp bij illegale
toegang, doorreis of verblijf.’
Schrijnende voorbeelden van die subtiele druk kennen
de drie allemaal: Roma-meisjes die in Bulgarije in
onmenselijke omstandigheden moeten overleven. Van
Berkum kent foto’s van hun omgeving en begrijpt hun
keuze. ‘Hun woningen zijn vaak slechter dan een
varkenshok. Ze worden geronseld met het vooruitzicht
veel geld te kunnen verdienen. Als ze uiteindelijk alles
hebben moeten afstaan, niemand in het vreemde land
kennen en de taal niet spreken, is er geen sprake
meer van vrijwilligheid. Ook meisjes die zwakbegaafd
zijn, in een internaat wonen of thuis problemen hebben,
worden geronseld voor de seksindustrie.
Loverboys palmen hen in en maken ze afhankelijk.
Geweld is niet nodig om deze meisjes te dwingen.’
Van Berkum houdt zijn hart vast als straks Bulgarije
en Roemenië volledige EU-lidstaten worden. ‘Dan
krijgen we in Nederland te maken met een golf van
meisjes die hier vrijwillig, maar ook onvrijwillig in de
prostitutie verzeilen.’
Hofmans: ‘Prostituees kunnen zich niet zo maar vestigen
in Den Haag. De gemeente heeft een aantal flinke
drempels ingebouwd. Meisjes kunnen vanaf hun achttiende
jaar de prostitutie in, maar om zich te vestigen
moeten ze eerst langs een aantal instanties. Ze moeten
zich inschrijven in de Gemeentelijke Basis
Administratie, een SoFi-nummer aanvragen en zich
laten registreren als ZZP’er bij de Kamer van
Koophandel. Mocht een meisje aan het loket komen dat
zelf niks zegt, de papieren laat overhandigen door
iemand anders, niet weet waar ze is of niet weet waar
ze gaat werken, dan is dat een eerste signaal.’
Bestuurlijk optreden
Op jaarbasis telt Den Haag een kleine honderd aangiftes
van mensenhandel. Soms zijn dat anonieme meldingen
via Stichting M. over loverboys. Deze aangiftes
en meldingen betreffen niet altijd mensenhandel en
leiden ook niet allemaal tot strafzaken.
Van Berkum: ‘Soms is het effectiever om erop af te
stappen, door te praten met de ouders en het meisje te
overtuigen van de mogelijk op hande zijnde uitbuitingssituatie.
Zo maken we afhankelijke verhoudingen
kapot.’
Na een aantal grote onderzoeken naar mensenhandel,
waaronder de zaak Sneep (de beruchte strafzaak
26 | Expertise - Opportuun 1 - januari 2013 | 27

Van der Kallen:
‘Strafrecht is niet
altijd het geschikte
instrument tegen
mensenhandel’
waarbij tientallen vrouwen in Amsterdam, Alkmaar,
Utrecht en Den Haag met geweld gedwongen werden te
werken), ging de knop in Den Haag om. Burgemeester
Van Aartsen constateerde dat strakker en slagvaardiger
werd opgetreden in de horeca-, dan in de prostitutiebranche.
De gemeente besloot het prostitutiebeleid
en de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) te
wijzigen. In 2011 werd het aangescherpte
“Handhavingsarrangement seksinrichtingen en escortbedrijven”
gepresenteerd.
Niet alleen met strafrechtelijke, maar ook met bestuurlijke
handhaving worden seksuitbuiters aangepakt.
Officier Van der Kallen: ‘Strafrecht is niet altijd
het geschikte instrument om mensenhandel tegen te
gaan.’ Strafrecht kent een “doorlaatverbod”. Dat betekent
dat het wettelijk verplicht is om slachtoffers van
mensenhandel weg te halen zodra de kans zich voordoet
– ook al is dat vaak niet in het belang van het
onderzoek. De gemeente heeft een andere positie en
Film:
The sex police
De Sekspolitie wordt op 14 januari 2013 om
20.25 uur uitgezonden op Nederland 2 door
de NCRV.
Tijdens de IDFA is de documentaire ‘The sex police’
in première gegaan.
De Haagse zedenpolitie bindt dagelijks de strijd
aan met mensenhandel en uitbuiting van prostituees.
De camera volgt het team op nachtelijke
tochten door de hoerenbuurt, bij controlebezoekjes
aan bordelen en op het bureau tijdens
aangiftes door mogelijke slachtoffers van
mensenhandel. Niet onbewogen vertellen de
rechercheurs over de wereld van de prostitutie
en de werking van mensenhandel.
Regisseur Roy Dames volgde tweeënhalf jaar
de agenten van de 'commerciële zeden',
die in de wandelgangen 'de sekspolitie'
wordt genoemd.
kent dat doorlaatverbod niet. De gemeente is gebonden
aan “zorgvuldigheid” en “zeer aannemelijk” en
kan op een andere manier ingrijpen.’
Vergunning intrekken
Van Berkum vertelt wat dat in de praktijk betekent. ‘Bij
bestuurlijke controles wordt gecontroleerd of exploitanten
zich houden aan de voorwaarden, gesteld in de
vergunning. Gecheckt wordt of de dames van het
bordeel of escortbedrijf in bezit zijn van de vereiste
papieren: zijn ze legaal in Nederland, zijn ze meerderjarig,
werken ze vrijwillig en is de exploitant of beheerder
aanwezig? In de tussentijd wordt er op signalen
gelet: weten de dames op welk adres ze werken, hoe
ze naar Nederland zijn gekomen en waar ze verblijven?’
‘De gemeente kan een negatief werkadvies afgeven
aan de exploitant. De exploitant zal dan geen kamer
(meer) aan het meisje verhuren. Mocht de exploitant
het advies in de wind slaan, dan zal het bestuur, uiteindelijk,
maatregelen nemen. Dit kan leiden tot een
tijdelijke sluiting van het pand of het intrekken van de
vergunning. Daar zijn exploitanten gevoelig voor,
omdat ze dan inkomsten mislopen. Dat gaat gauw om
duizenden euro’s per dag. Ze willen niet het risico
lopen dat één illegaal meisje leidt tot sluiting van
twintig “ramen”, die elk 300 euro per dag opbrengen.
Dus zorgen exploitanten ervoor dat zij zich houden aan
de vergunningvoorwaarden.’
Beleidsambtenaar Hofmans: ‘Met het gemeentelijke
“Handhavingsarrangement” bestrijden we mensenhandel
en doen we aan dossiervorming. Voorheen lag
de verantwoordelijkheid voor het regelen van toezicht
op de prostitutie in Den Haag bij de politie en de gemeente.
Bij de controles hoorden we wel van misstanden,
maar konden daar toen niets tegen doen. Dat is
nu anders. Tijdens de bestuurlijke controles van de
vergunde branche wordt zoveel mogelijk informatie
verzameld en opgeslagen. Die informatie bespreken
we in het Regionale Informatie- en Expertisecentrum
(RIEC) met daarin partners als gemeente, politie, OM,
belastingdienst en woningcorporaties. Het RIEC is het
informatieknooppunt. De centrale vraag tijdens de
zeswekelijkse vergadering is altijd wie er in de besproken
zaak intervenieert. We zijn heel voorzichtig begonnen
en zoeken nog naar de beste werkvorm. Maar de
lijnen zijn kort in Den Haag.’
Integrale controles
In de nabije toekomst worden actiedagen met alle
betrokken instanties in het RIEC georganiseerd. Op
een afgesproken dag houden alle betrokken partners
in een aantal seksinrichtingen of verblijfadressen van
prostituees en pooiers een gezamenlijke controle:
invallen bij een pooier thuis, auto’s confisqueren,
negatieve werkadviezen afgeven, huren van panden
opzeggen, onterechte bewoning constateren.
‘Daarmee pakken we in een keer de hele omgeving van
een mensenhandelaar aan en proberen we lokale
infrastructuren te vernietigen’, aldus Carin Hofmans
van de gemeente. ‘Een arbeidsintensieve, maar succesvolle
aanpak. Mensenhandel is minder zichtbaar dan
straatroof en overvallen. Het is vechten tegen andere
soorten van onderzoek voor capaciteit. Mensenhandel
is een “hááldelict”.’
Officier Van der Kallen: ‘Met alleen het opsporen en
vervolgen van mensenhandel redden we het niet. Met
de aanscherping van het “Handhavingsarrangement”,
dat eigenlijk neerkomt op het frustreren van mensenhandel,
kunnen we vergunningen intrekken en seksinrichtingen
langdurig sluiten. Zo kunnen we mensenhandel
vooraf zoveel mogelijk tegenhouden.’
Mensenhandel doet zich niet alleen voor bij seksinrichtingen
met een vergunning, ook de niet-vergunde
sekssector staat in de belangstelling van het RIEC.
Rechercheur Van Berkum: ‘In het niet-vergunde gedeelte
doet het RIEC momenteel een fenomeenonderzoek
naar seksadvertenties op internet. De centrale
vraag is: waar kunnen we zoveel mogelijk barrières
opwerpen? In het vergunde gedeelte is dat mogelijk
door de dames verplicht te laten registreren bij verschillende
instanties, door aan seksinrichtingen eisen
te stellen met als stok achter de deur mogelijke sluiting,
maar in het illegale circuit is dat veel gecompliceerder.’
Gelukkig is het voorspelde massale overlopen van
bezoekers van de vergunde prostitutie naar het illegale
circuit nog niet bewezen. Van Berkum: ‘Mannen lopen
duizend keer door een showroom om een auto-keuze te
maken, dus slenteren ze liever ook langs de ramen in
een hoerenstraat om een meisje te kiezen. Veel bezoekers
willen het risico niet lopen om een vrouw te ontmoeten
die in de verste verte niet lijkt op het internetplaatje
of ergens terecht te komen waar ze beroofd
kunnen worden. Het blijkt dat ze liever uitwijken naar
hoerenstraten in andere Nederlandse steden.’
Regelmatig krijgen de drie geïnterviewden het verwijt
dat ze tegen prostitutie zijn, maar dat is pertinent níet
waar. ‘We zijn tegen uitbuiting. Iedereen heeft recht op
arbeid, maar als die arbeid verricht wordt onder dwang
dan is er sprake van mensenhandel. Dan laten we onze
tanden laten zien.’
Tegenhouden
Haaglanden en Hollands Midden houden zich ook bezig
met de aanpak van overige uitbuiting, zoals gedwongen
arbeid in de landbouw of naaiateliers. Ook daarbij is
een integrale aanpak van belang. Die uitbuiting kent
precies dezelfde structuren: Mensenhandelaars doen
anderen dit aan om zelf snel en gemakkelijk veel geld
te verdienen.
Met aanvulling van partijen als de arbeidsinspectie, de
FIOD of het IND in het RIEC kan ook die uitbuiting zoveel
mogelijk worden tegengewerkt.
Handhavingsarrangement
De gemeente verleent exploitatievergunningen voor
seksinrichtingen, maar kan deze ook intrekken. De
dienst Directie Bestuurszaken is belast met de
gemeentelijke uitvoering van de bestuurlijke handhaving.
De dienst wordt 24-uur per dag bijgestaan
door Unit Commerciële Zeden van de politie
Haaglanden. Na een proces-verbaal wordt een
afschrift gestuurd naar het OM én gemeentelijke
Directie. Wanneer er niet wordt geverbaliseerd
maar wel wordt opgetreden door de politie wordt dit
gemeld aan de gemeentelijke dienst.
Bij de handhaving bij seksinrichtingen kunnen er
drie sporen gevolgd worden:
1. Exploitatie zonder de daarvoor benodigde vergunning.
Er wordt onderscheidt gemaakt in exploitatie die
wel of niet past binnen het prostitutiebeleid. In
beide gevallen wordt een rapport opgemaakt en
volgt een actie van de gemeente. Er volgen schriftelijke
waarschuwingen tot bevel tot sluiting voor
onbepaalde tijd. Na de overtreding, de actie van de
toezichthouder en de gemeente is de laatste stap
aan OM om vervolging in te instellen.
2. Exploitatie in strijd met de APV of de vergunningsvoorwaarden
Bij overtreding van de APV (onderverdeeld in “zeer
ernstige incidenten”, “ernstige incidenten” en
“overtredingen van de vergunningsvoorwaarden”)
volgt een rapport waarna de gemeente en het OM in
actie komen. Bij acute noodzaak volgt een directe
sluiting op grond van artikel 2 van de Politiewet.
3. Exploitatie in strijd met de bouwverordening
De gemeente of de brandweer maakt een rapport
op waarna een waarschuwing of intrekking van de
vergunning volgt.
Het gebruikelijke arsenaal aan bestuurlijke maatregelen
voor seksinrichtingen is niet geschikt voor
escortbedrijf. Daarom is er gekozen om bij overtredingen
in een aantal gevallen de vergunning al dan
niet tijdelijk in
te trekken of een last onder dwangsom op te
leggen.
Om te voorkomen dat mensenhandel zich door de
strenge aanpak van de regio Den Haag verplaatst naar
andere delen van Nederland, is de aandacht ook verlegd
naar de grens. ‘Daar begint namelijk het probleem,’
aldus de rechercheur. ‘Er is nagedacht hoe
mensenhandel al aan de grens kan worden tegengehouden.
De Koninklijke Marechaussee heeft de intentie
om negentig uur per maand mobiel toezicht te houden
op mogelijke mensenhandel. We moeten een klimaat
scheppen in Nederland dat onaantrekkelijk is voor
uitbuiters. Dat kan door sneller in te grijpen.’
Tekst: Thea van der Geest | Foto: Judith Dekker
28 | Expertise - Opportuun 1 - januari 2013 | 29

GELEGENHEID TOT
Recente jurisprudentie over voorbedachte raad
BERAAD
Niet-juristen zullen zich er waarschijnlijk over verbazen over hoe weinig nodig is om
voorbedachte raad bij moord te kunnen bewijzen. Een verdachte moet tijd hebben gehad om
zich te kunnen beraden op zijn besluit een ander om het leven te brengen. Niet is vereist dat
de verdachte ook daadwerkelijk gebruik heeft gemaakt van die mogelijkheid tot bezinning.
Dat is nog steeds de heersende leer. Wel heeft de Hoge Raad vorig jaar in een aantal
arresten (met name LJN BR2342) de criteria voor het aannemen van voorbedachte raad iets
scherper geformuleerd. De belangrijkste voorwaarde om voorbedachte raad aan te nemen,
blijft dat verdachte zich heeft kunnen beraden. De raad voegt daaraan toe dat verdachte niet
in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling mag hebben gehandeld. Hij moet de ‘gelegenheid
hebben gehad na te denken over de betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen daad en
zich daarvan rekenschap te geven’. Dat verdachte daarvoor voldoende tijd heeft gehad is
weliswaar een belangrijke aanwijzing dat met voorbedachte raad is gehandeld, maar dat
‘behoeft de rechter er niet van te weerhouden aan contra-indicaties een zwaarder gewicht
toe te kennen’. Zo'n contra-indicatie is bijvoorbeeld dat de gelegenheid tot beraad pas
tijdens de uitvoering van het delict is ontstaan. De raad benadrukt dat het verschil in
strafmaat tussen moord en doodslag (levenslang of maximaal vijftien jaar) vereist dat de
rechters goed motiveren waarom zij voorbedachte raad bewezen achten.
Twee recente arresten illustreren dat de Hoge Raad hier bepaald een kritische blik heeft.
Een man dacht dat een ander een ‘fokkinglevensgevaarlijke’ huurmoordenaar was die het op
hem had voorzien. Hij reed daarom achter hem aan. Toen deze bij een parkeerplaats stopte,
stapte verdachte uit, liep naar de Renault Clio van de vermeende huurmoordenaar en
doorzeefde de man met kogels. Het Hof Amsterdam veroordeelde voor moord, omdat
verdachte ruimschoots de tijd had gehad zich te beraden. Zijn verklaring dat hij het slachtoffer
slechts had willen aanhouden werd niet geloofwaardig geacht. De Hoge Raad casseerde
echter (LJN BY0094). Eén van de door het hof gebruikte bewijsmiddelen was juist die
verklaring van verdachte over zijn plan om het slachtoffer aan te houden. Dat maakte de
bewezenverklaring van voorbedachte raad innerlijk tegenstrijdig, aldus de Hoge Raad.
Op dezelfde dag wees de raad ook arrest in een andere zaak waarin de bewezenverklaring
van voorbedachte raad ter discussie werd gesteld (LJN BX6758). Hier ging het om een ruzie
in een Gronings café. Nadat in het café een vechtpartij had plaatsgevonden tussen het
slachtoffer, de verdachte en twee van zijn vrienden, werden de vechtersbazen van elkaar
gescheiden. Verdachte ging naar buiten en kreeg daar enige tijd later een mes aangereikt.
Hij rende met dat mes naar de dartruimte achterin het café en stak herhaalde malen in op
het slachtoffer, dat vervolgens overleed. Het Hof Leeuwarden concludeerde dat verdachte,
nu hij een behoorlijk aantal meters door het café moest overbruggen, gelegenheid tot
beraad had gehad. De Hoge Raad vond dat oordeel ‘niet zonder meer begrijpelijk’, Misschien
vond de raad het moeilijk met elkaar te rijmen dat verdachte volgens het hof het café was
‘binnengestormd’, terwijl datzelfde hof het afleggen van de tien tot twaalf meter vanaf de
voordeur van het café naar de dartruimte als gelegenheid tot beraad aanmerkte. Misschien
ook speelde de korte tijd tussen besluit en uitvoering mee. Het blijft gissen, omdat de Hoge
Raad het niet nodig achtte zijn oordeel verder toe te lichten.
Tekst: Juriaan Simonis (WBOM)
30 | Jurisprudentie -Opportuun 1 - januari 2013
Huis van
bewaring
Op het moment van schrijven van deze column zit ik in de grootste suite van hotel
Huis van Bewaring in Almelo. Mijn minnares kan elk moment binnenkomen. Ik
verdrijf tot dan mijn tijd met deze licht literaire dienst aan u. Dit hotel is, de naam
zegt het al, een voormalig huis van bewaring. Een kleine 70 jaar lang, tot 1995,
hebben mensen die bij de nabijgelegen rechtbank waren veroordeeld hier hun
straf uitgezeten. Vandaag is het geen straf om hier te zitten, maar de metalen deuren
en dikke muren vertellen sterke verhalen van jaren her.
Het ministerie van Justitie is van plan om ruim een derde van alle gevangenissen
in Nederland te sluiten. Ruim zevenhonderd banen zullen daardoor in kruitdampen
opgaan. De maatregelen zouden een besparing van honderd miljoen euro
opleveren, zegt Fred Hardewet. Om toch alle krommenelen te kunnen opsluiten
vervangt Fred veel eenpersoonscellen door meerpersoonscellen. Bovendien krijgen
ruim 800 mensen een enkelband in plaats van een gevangenisstraf. Jan
Schaefer parafraserend denk ik dan: in een enkelband kun je niet wonen.
Gun ik elke boef een overnachting als in mijn hotel hier, met een bed, een bad,
twee zwarte divans, een sauna, een pantervel en een hete vriendin? Neen.
Driewerf neen. Gun ik elke schobbejak water en brood met vijf soortgenoten op
een grijze waterkoude cel? Neen, wederom driewerf neen. Gun ik ons land een
ministerie van Justitie met verstand, moed, beleid, vol van trouw aan de rechtsstaat?
Ja, zeswerf ja (zoals eerderbesproken minnares straks ook zal roepen). U,
lezer, ja u van het openbaar ministerie, staat voor retributie en preventie. Uw
hoogste bazen in dat verouderde wittige ministeriegebouw geven met de ene hand,
nemen met de andere. Zij trekken wel de wapenstok maar niet de portemonnee.
Ze belijden fair trial maar schipperen met fair play. Hoe ver loopt u mee? Waar
eindigt bezuinigen en begint afbraak? En hoeveel tinten grijs liggen er eigenlijk
tussen gevangenis en hotel?
Gerben Kor, advocaat en mediaconsultant
Foto: HH
Gerben Kor
Opportuun 1 - 1 januari - januari 2013 2013 - Het - Column parket | 31

Autocoureur in vrije tijd
Koersen met
een klassieker
GESPOT:
In de Haagse werkplaats
NAAM :
Carst van Doornik
LEEFTIJD:
38
FuNCTIE:
Hoofd Inkoop bij de DVOM
Tekst: Thea van der Geest
Foto: Jorn van Eck
Racen met old-timers: Carst droomde ervan tot vijf jaar geleden. ‘Het was nu of
nooit.’ Zijn liefde voor racen begon toen hij als zestienjarig jongetje mee mocht naar
het circuit. De vader van zijn schoolvriendin was eigenaar van de Haagse
MG-Workshop en runde een MG raceteam. ‘Ik mocht helpen sleutelen en banden
wisselen. Ik dacht, als ik later groot ben wil ik dat ook!’
Dus sloopte Carst, jaren later, zijn verroeste MGB GT en kregen bruikbare onderdelen
een nieuwe bestemming op een MGB Roadster racebody. Met veel hulp van de
garage bouwde Carst zijn raceauto. ‘Het was een jongensdroom die werkelijkheid
werd.’
Tijdens zijn debuutrace op het Engelse Silverstone circuit – ‘intimiderend en kicken’ –
werd hij derde! Maar bij de Spa Summer Classic 2010 had hij ineens “het gevoel”:
‘Alles van de race klopte.’ Inmiddels rijdt hij een paar races per jaar. Zoveel als het
budget toelaat.
Racen met klassiekers is niet goedkoop. Er zijn vermogende coureurs die zich laten
afzetten met een helikopter, maar volgens Carst kan je het ook af met een gemiddeld
inkomen. Eén keer reed hij zijn auto tegen een muur: ‘Ik slipte in de legendarische
Eau rouge bocht op het circuit van Spa Francorchamps.’ Natuurlijk draagt hij een
helm, handschoenen en brandwerende kleding, want: ‘Motorsport can be dangerous,
maar gelukkig rijd je wel allemaal dezelfde kant op.’