Trefpunt - Lievensberg ziekenhuis

30
Edward specialiseerde zich na zijn opleiding psychia-
trisch verpleegkundige tot sociaal-psychiatrisch verpleegkundige.
In het najaar van 2011 volgde hij de
cursus Hulpverlening bij oorlogs- en geweldstrauma’s.
Edward vertelt hierover: “Dit was een eerste, vijf cursusdagen
durende kennismaking, gericht op geweldstrauma’s.”
Geweldstrauma’s zijn er in twee soorten: type 1 en
type 2. “In Nederland zijn de type-1-trauma’s vooral
verkrachtingen en verkeersongelukken. Dat zijn vaak
eenmalige gebeurtenissen. Daar kun je meestal in een
klein aantal gesprekken een oplossing voor bieden of
voor verwijzen naar een psycholoog. Deze cursus ging
vooral over de type-2-trauma’s: herhaaldelijke of meervoudige
trauma’s, vooral bij vluchtelingen of militairen.
Voor mensen met dit type trauma moet je heel uitgebreid
de tijd nemen. Het gaat dan voor ons vooral over
asielzoekers of vluchtelingen. Militairen hebben een eigen
circuit waarin hulp wordt geboden.”
Het volgen van deze cursus kwam voort uit persoonlijke
interesse, maar ook, vertelt hij, “omdat hier in Lievensberg
mensen aankloppen uit bijvoorbeeld Irak, uit Congo…
en die verwachten wel hulp van ons. Dus wilde ik
meer weten over deze trauma’s, om ook deze mensen
zo goed mogelijk te kunnen helpen.”
Taal en cultuur
Bij de hulpverlening aan vluchtelingen zijn taal en cultuurverschillen
vaak struikelblokken. Edward: “Het is
belangrijk om wat meer te weten over de achtergronden
van een bevolkingsgroep. In Afrika kan het gebeuren
dat van een stam alle mannen worden uitgemoord. Dan
staan vrouwen er opeens alleen voor, terwijl daarvoor
de mannen altijd alles regelden. Of een zoon van 10
jaar wordt in zo’n situatie als gezinshoofd gezien. Ook
schaamte speelt in veel culturen een rol: een man moet
zoiets toch aankunnen!”
Een van de thema’s van de cursus die Edward volgde
was ‘Verlate trauma’s’. “We kregen les van een orthodox-joodse
psychiater. Die vertelde over mensen die tot
lang na de Tweede Wereldoorlog de ervaren verschrikkingen
op de achtergrond konden houden in een leven
van hard werken en van succes. Maar dan breekt de
tijd aan dat mensen om hen heen wegvallen, dat ze zelf
teruggaan in de tijd. Dan ben je tachtig en wordt die
oorlogservaring alsnog een trauma.”
Ook belangrijk is het systeem om iemand heen: de partner,
ouders, kinderen. Ze leerden om deze mensen bij
het verhaal van het slachtoffer en de verwerking van
diens trauma’s te betrekken.
Confrontatie
Een ander essentieel cursusonderwerp was ‘overdracht-tegenoverdracht’.
Edward: “Wat doet de confrontatie
met zulke schokkende verhalen met jou als
hulpverlener, met jou persoonlijk, wat roept het op,
kun je er zelf schade door oplopen en hoe scherm je
je daarvoor af. Maar ook: je ziet slachtoffers, maar hier
komen ook daders. Een voorbeeld: ik had een patiënt
die een gevangenisstraf had uitgezeten, maar wel vanwege
moord. Die straf had hij als traumatisch ervaren.
Dat maakte hem weer tot slachtoffer. Hoe zit jij dan zelf
tegenover zo iemand?”
De cursusgroep was gemêleerd: mensen van Artsen
zonder Grenzen, een collega sociaal-psychiatrisch verpleegkundige,
iemand uit het vluchtelingenwerk, maar
ook maatschappelijk werkers van Defensie die betrokken
waren bij de debriefing van uitgezonden militairen…
Het bleek een leerzame cursus en voor Edward zeker
ook een onderwerp waarin hij zich verder wil verdiepen.
Het heeft zijn vak als hulpverlener rijker gemaakt. En
het heeft hem ook meer begrip en inzicht opgeleverd
over mensen in andere culturen.