Trefpunt - Lievensberg ziekenhuis

Tref.
Trefpunt magazine
zomer 2012
41e jaargang
IN DIT NUMMER O.A.
10
20
24
28
Ton Ruikes: ‘Lievensberg is
al lang niet meer het kleine
broertje’
Ouderen hebben de toekomst’
Zorgvuldig kiezen voor PICC
Cliëntenraad: Patiënt op één:
werkelijkheid of holle slogan?

Voorwoord
Als u deze editie van Trefpunt leest, ligt er een periode áchter
ons van afscheid nemen en vóór ons van nieuwe ontwikkelingen
in het kader van de samenwerking met het Franciscus
ziekenhuis.
Bij het afscheid nemen sta ik even kort stil. Ton (Ruikes), Evert-
Jan (Slingenberg) en Edward (Sanders), nogmaals bedankt
voor jullie inzet voor ons ziekenhuis! Als bestuurder, Ton, en
zeker ook als mens en collega; als chirurg, Evert-Jan, maar
ook als voorzitter van diverse commissies zoals de SEH-commissie;
en als klinisch chemicus, Edward, maar ook als stafvoorzitter.
Óns ziekenhuis was juist ook júllie ziekenhuis, en
blijft dat hopelijk in de toekomst nog een beetje.
Zoals dat gaat in ziekenhuisland: de tijd staat niet stil. Dat geldt
uiteraard ook voor ons ziekenhuis. Het tweede item wat ik in
mijn eerste zin aanhaalde, de samenwerking met het Franciscus
ziekenhuis, zal in de komende jaren verder gestalte krijgen.
Dit zal het nodige van onze organisaties, en van ons allen,
vergen. De samenwerking is in het belang van de continuïteit
van goede patiëntenzorg. Een logische stap om dit te waarborgen
is het komen tot één ziekenhuisorganisatie met het Franciscus
ziekenhuis. In de afgelopen weken bent u daarover al
geïnformeerd.
Een aantal van u is reeds geruime tijd betrokken bij de dossiers
in het kader van de samenwerking met het Franciscus ziekenhuis.
Deze collega’s hebben al ervaren hoe gecompliceerd en
tijdrovend, maar tegelijkertijd ook hoe uitdagend, samenwerking
is. Een eerste succes is het feit dat wij in juli met het Franciscus
ziekenhuis een gezamenlijk besluit hebben genomen
over de aanschaf van nieuwe automatiseringssystemen voor
onze beide ziekenhuizen. Hieraan is een traject voorafgegaan
van meer dan een jaar, waarbij velen betrokken zijn geweest.
Vanaf deze plaats spreek ik nogmaals mijn dank uit voor de
inzet die hiervoor geleverd is.
Een van de elementen die, zeker in de laatste maanden, steeds
duidelijker is geworden is de complexiteit van een ziekenhuisorganisatie.
Als ergens op één plaats ‘aan het touwtje getrokken
wordt’, zie je op soms wel vijf of zes andere plaatsen zaken
veranderen. Ik bedoel hiermee dat de ziekenhuisorganisatie
over de jaren geworden is tot wat het nu is. Daarin bestaan
vele formele en informele afspraken, die wij, als medewerkers
van het ziekenhuis, dragen. Als er op zorginhoudelijk of op organisatorisch
gebied samenwerking gezocht wordt, dan zie je
dat je bereid moet zijn om dát wat je hebt (je houvast) los te la-
2
ten. Je moet vooruit kunnen denken in een richting die ongewis
is. Dat zal leiden tot nieuwe formele en informele afspraken.
Dat is een uitdaging voor ons allen, samen met het Franciscus
ziekenhuis. Het is een kunst om positief en proactief in deze
processen te staan. Ik kan mij voorstellen dat steeds de vraag
door je hoofd blijft spelen: en wat betekent dit alles voor mij?
Dat geldt van hoog tot laag. Natuurlijk zijn er formele waarborgen,
zoals een Sociaal Plan, en de zekerheid dat adviesorganen
zorgvuldig de te nemen stappen van advies zullen voorzien,
maar het blijft een spannende tijd.
U heeft in de stukken kunnen lezen dat er vele reden zijn waarom
wij dit traject naar één gezamenlijke ziekenhuisorganisatie
op dit moment ingaan. De belangrijkste reden daarvoor is
natuurlijk dat de kwaliteit en de beschikbaarheid van de patientenzorg
blijven. Wij zullen in het proces van samenwerking
zeker aandacht hebben voor de cultuurverschillen van beide
ziekenhuizen. Wij streven er samen met u naar deze verschillende
culturen tot één ziekenhuiscultuur te brengen.
Ik wil afsluiten met u veel leesplezier toe te wensen met Trefpunt.
En daarnaast ben ik ervan overtuigd dat wij allen ons
blijven inzetten voor nog betere zorg in West-Brabant, met het
patiëntenbelang als uitgangspunt.
Met vriendelijke groeten,
Hans Ensing

Inhoud
Rubrieken
VAR-nieuws 18
Vanuit de Cliëntenraad 28
Lievensberg blijft bij de les 30
Dit doe ik 32
Dit houdt mij bezig 36
Tot slot 38
2 Voorwoord
3 Inhoudsopgave
4-7 Kort Nieuws
8-9 Even voorstellen
10-11 Lievensberg neemt afscheid van
bestuurder
12 Pijnverpleegkundige Daniëlle Gladdines
13 Lievensberg en Franciscus hebben
fusieplannen
14-15 Afscheid na 26 jaar chirurgie en
traumatologie
16-17 Specialisme belicht: anesthesiologie
20 GAAZ viert jubileum met symposium
21 Op weg naar papierloze dossiers
22-23 Lucht je hart bij Longpunt Lievensberg
24-25 Meer aandacht voor PICC
26-27 Edward Sanders stopt per 1 oktober
34-35 Therapie voor de ‘luie hand’
Lievensberg neemt afscheid
van bestuurder
Pagina 10-11
22-23
26-27
34-35
3

KCHL is CCKL-gecertificeerd
Het Lievensberg ziekenhuis kan weer 4 jaar vooruit met een
volwaardig geaccrediteerd laboratorium. Het Klinisch Chemisch
en Hematologisch laboratorium (KCHL) haalde voor de
derde keer het accreditatiebewijs van de CCKL binnen. Deze
stichting zet zich in voor de bevordering van de kwaliteit van
het laboratoriumonderzoek. Zij regelt ook de accreditatie van
laboratoria in de gezondheidszorg. Het KCHL voldoet sinds
maart 2003 aan de strenge eisen die dit landelijke kwaliteitsorgaan
voor medische laboratoria ziekenhuizen oplegt.
Heart Pillow
Soms zijn het de patiënten zelf die hun zorgverleners op
het spoor van iets nieuws zetten. Mammacareverpleegkundige
Esther van Hemert hoorde op deze manier over de
Heart Pillow. Eén van de patiënten liet haar een bijzonder
kussen zien en Esther was meteen enthousiast.
De Heart Pillow is bedacht in de Verenigde Staten en door de
Deense verpleegkundige Nancy Friis-Jensen in Europa geïntroduceerd.
Het hartvormige kussen is direct breed omarmd.
Het biedt borstkankerpatiënten na een operatie verlichting.
Door het kussen onder de arm te dragen, wordt de operatiewond,
die meestal in de oksel zit, beschermd. Het kussen zorgt
’s nachts voor minder druk op de wond. Eenmaal thuis kan het
gebruikt worden om te slapen of in de auto om de druk van de
autogordel te verminderen.
Esther van Hemert: “Een patiënte van me kwam met dit kussen.
Zij had dit gekregen van iemand die lid was van een quiltclub.”
Het enthousiasme van de mammacareverpleegkundige
leidde tot een spontaan aanbod: de quiltclub maakte een aantal
kussens voor Lievensberg. “Dankzij deze vrouwen krijgen
borstkankerpatiënten die hier worden geopereerd nu ook zo’n
kussen aangeboden.”
Meer informatie over de Heart Pillow staat op de website van
Nancy Friis-Jensen: www.heartpillow.dk. Ook het patroon en
de werkbeschrijving voor het maken van het kussen zijn hier
te downloaden.
Het hartvormige kussen biedt borstkankerpatiënten na een
operatie verlichting. Door het kussen onder de arm te dragen,
wordt de operatiewond, die meestal in de oksel zit, beschermd.
4
Willemien van de Lest en Anneke Huguenin (verpleegkundigen
longafdeling.)
Zorgpad op longafdeling
De werkgroep ‘Zorgpad COPD en astma’ is druk bezig met het
vormgeven van een zorgpad. Dit zorgpad is bedoeld voor patiënten
met een exacerbatie bij COPD en astma, opgenomen
op afdeling G7. Een exacerbatie betekent dat de klachten en
symptomen van een patiënt met COPD of astma verergerd zijn.
De patiënt moet dan opgenomen worden in het ziekenhuis.
In het zorgpad is beschreven welke zorgactiviteiten op welke
dag worden uitgevoerd. Dit moet ertoe leiden dat de patiënten
op de longafdeling op een eenduidige manier worden behandeld.
Daarnaast is het de bedoeling dat de patiënttevredenheid
omhoog gaat, dat de voorlichting aan patiënten wordt verbeterd
en dat er meer aandacht is voor medicatie en rookgedrag.
Lievensberg korte
tijd filmlocatie
Het Lievensberg ziekenhuis diende korte tijd als filmdecor
voor de opname van een reclamespot. Op televisie is te zien
hoe een glazenwasser overpeinst wat hem boven het hoofd
hangt bij een onverwachte ziekenhuisopname. De beelden
voor de commercial, die werd gemaakt in opdracht van ASR
verzekeringen, zijn geschoten op de verpleegafdeling Neurologie
van het ziekenhuis. In de spot figureren ook twee
verpleegkundigen van Lievensberg. Wanneer de reclamespot
precies wordt uitgezonden is nog niet bekend.

Extra opscheppen in
Lievensberg ziekenhuis
De pilot Meals on Weals van de Voedingsdienst is omgezet naar een ziekenhuisbrede vorm
van maaltijdverstrekking. Op alle verpleegafdelingen kunnen patiënten nu zelf, aan het bed,
hun avondeten samenstellen door te kiezen uit diverse verse maaltijdcomponenten. Rond
etenstijd rijden de Voedingsassistenten van het ziekenhuis de Meals on Wheels wagens
(verwarmde buffetwagens) de afdeling op. Het ’s ochtends bestellen van wat je ’s avonds
wilt eten en de afgepaste maaltijd op het dienblad zijn daarmee voorbij. Gediplomeerde
voedingsassistenten serveren de maaltijden uit. Zij kunnen adviseren bij eventuele diëten
en hebben een cursus gevolgd over de presentatie van de gerechten op het bord en het
uitserveren van de maaltijd.
Rond etenstijd rijden de
Voedingsassistenten van het
ziekenhuis de Meals on Wheelswagens,
verwarmde buffetwagens,
de afdeling op.
Dag met
‘foutje’
Het comité ‘Dag van de
Zorg van het Lievensberg
ziekenhuis, zette voor de
editie van 2012 een compleet
Fout Feest neer. Het
thema ‘Fout’ werd volledig
doorgetrokken in de
aankleding van het evenement,
dat in mei plaatsvond.
De organisatie overtrof
zichzelf opnieuw met
de jaarlijkse verkleedpartij.
Ook het eten en drinken
was uitstekend verzorgd:
dit keer wel met heel veel
‘foute’ en vette happen:
een zak patat met mayo,
hamburgers, hotdogs, poffertjes,
ijsjes... Zeer populair
was ook de ‘foute’
snoeptafel. Het eindresultaat
van al dat lekkers? Diverse
medewerkers keerden
die middag met een
lichte misselijkheid en een
pondje zwaarder op hun
werkplek terug.
5

Apothekersassistente
Marian Akker zet
voor het eerst digitaal
medicatie uit.
Digitaal medicatie
voorschrijven
Het Lievensberg ziekenhuis geeft een extra dimensie aan patiëntveiligheid
door de invoering van ‘CS Apotheek’. Met dit digitale
programma wordt op een veilige en verantwoorde wijze
medicatie voorgeschreven. In CS-Apotheek worden medicatieopdrachten
verzameld. Daarin vindt ook een extra controle
plaats op juistheid. De apotheker krijgt zo inzicht in eventuele
contra-indicaties, dubbelmedicaties of interacties. Bij twijfel
wordt overlegd met de voorschrijvend arts. De medicatieopdrachten
worden bij juistheid geaccordeerd, wat direct door
het systeem wordt bijgewerkt in het overzicht van de arts. De
arts ziet dus dat ze in behandeling worden genomen. Daarnaast
bevat CS-Apotheek een scala aan overzichten die het
management een compleet beeld geven van onder andere de
uitstaande opdrachten en bestellingen en nog te ontvangen
goederen.
6
Website maatschap
gynaecologie
De maatschap gynaecologie van het Lievensberg ziekenhuis
en het Franciscus Ziekenhuis heeft een nieuwe website ingericht.
Op www.gynaecologen-maatschap.nl is uitgebreide informatie
te vinden over behandelingen en aandoeningen op
het gebied van gynaecologie en verloskunde. “Met deze website
bieden wij als gynaecologen een overzicht aan van waar
en voor welke gynaecologische problemen patiënten terecht
kunnen in de regio Bergen op Zoom en Roosendaal”, vertelt
gynaecologe dr. F. van Wijk. “Naast het geven van nuttige en
praktische informatie voor patiënten en hun familie, richten wij
ons met de website ook op huisartsen en verloskundigen in de
regio. Ook voor hen is het belangrijk te weten hoe de gynaecologische
zorg in Roosendaal en Bergen op Zoom is georganiseerd.
Zo kunnen zij hun patiënten hier beter over voorlichten.”
Golfen voor Vrienden
van Lievensberg
Het Lievensberg ziekenhuis organiseerde voor de vierde keer
een sponsorgolfdag. Hoofdsponsor van het evenement was
ook dit keer Cofely Zuidwest. De opbrengst van deze dag was
voor de stichting ‘Vrienden van Lievensberg’. Het evenement
vond dit keer plaats op Golfbaan Steenhoven in het Belgische
Postel. Aan het einde van de dag overhandigde Hans Ensing
namens het ziekenhuis en Hans de Rijk namens Cofely een
cheque van 25.000 euro. Petra Verdult liet namens de Vrienden
weten dat het geld goed besteed zou worden aan projecten die
een plezieriger verblijf in het ziekenhuis mogelijk maken.

Lievensberg ziekenhuis
genomineerd voor titel
Beste Werkgever 2012
Op dinsdag 9 oktober maken VNU Media en Effectory bekend
wie zich de Beste Werkgevers van Nederland mogen
noemen. Het Lievensberg ziekenhuis is een van de genomineerde
kandidaten.
In totaal zijn 100 organisaties genomineerd voor de Beste
Werkgevers Awards 2012: vijftig organisaties in de categorie
meer dan 1.000 medewerkers en vijftig organisaties in de categorie
minder dan 1.000 medewerkers maken kans op de felbegeerde
titel. Van de genomineerde kandidaten zijn er twintig
actief in de zorgsector.
Het Beste Werkgeversonderzoek is dit jaar voor de elfde keer
uitgevoerd om een objectief oordeel te kunnen vellen over
werkgeverschap in Nederland. De verkiezing van Effectory,
een bedrijf dat zich richt op medewerkersonderzoek, klantenonderzoek
en intern klantenonderzoek, is een objectieve norm
voor goed werkgeverschap. Dit jaar presenteert Effectory voor
het eerst samen met VNU Media de lijst. Hiermee is het onderzoek
het grootste en meest betrouwbare onderzoek van
Nederland.
De positie die organisaties op de ranglijst krijgen is gebaseerd
op de algemene tevredenheid van de eigen medewerkers. Verder
zijn er awards voor bedrijven die het sterkst zijn gestegen
ten opzichte van de meting van vorig jaar. Op dinsdag 9 oktober
maken VNU Media en Effectory bekend wie zich de Beste
Werkgevers van Nederland mogen noemen in de twee bovengenoemde
categorieën.
Papierloze dossiers
VAR-voorzitter Brenda Plasmans gaf samen met de vicevoorzitter
van de medische staf, Paul Sars, het startsein voor
de livegang van het Digitaal Dossier. Het uitrollen startte op
verpleegafdeling GF6, Algemene Chirurgie. Het basisdossier
bevat medische gegevens die elke specialist nodig heeft
voor het verlenen van medische zorg aan de patiënten van
Lievensberg. Het Verpleegkundig Dossier is bedoeld voor de
medische gegevens die nodig zijn voor het verlenen van verpleegkundige
zorg aan patiënten van Lievensberg. Hiermee
beschikt elke zorgverlener op alle plaatsen en tijden over de
meest recente patiëntgegevens.
7

Even voorstellen
Aletha Evegaars, SEH-arts
Jong, enthousiast en gegrepen door een fascinerend beroep.
Aletha Evegaars maakte op 1 maart van het team SEH-artsen
gedurende korte tijd een kwartet. Slechts voor een maand, de
vijfde SEH-arts startte begin april.
“Het aantrekkelijke in dit werk is de grote variatie in patiënten
die je te zien krijgt: van baby’s tot ouderen. Ook de situaties
waar je mee te maken krijgt lopen sterk uiteen: van een vuiltje
in het oog tot een acute blindedarmontsteking of een reanimatie.”
Ze meent wel dat het vakgebied je moet liggen. “Je volgt een
patiënt na het verlenen van de acute zorg niet verder in het traject.
Het zijn steeds korte momenten. Maar ik vind het fijn dat ik
in dat korte contact veel voor iemand kan betekenen.”
De nieuwe werkomgeving bevalt prima. “Het is een mooie en
ruime spoedeisende hulp. Bovendien werken we hier met een
leuk team.”
In tegenstelling tot Tilburg, waar Aletha haar opleiding tot SEHarts
heeft gevolgd, is het merendeel van de patiënten op de
SEH in het Lievensberg ziekenhuis doorverwezen. “Vrijwel alle
patiënten hebben daardoor ook daadwerkelijk spoedeisende
hulp nodig.” De Huisartsenpost onder hetzelfde dak zorgt ook
voor korte lijnen. “Soms loopt een huisarts even de SEH op om
te informeren hoe het verder is gegaan met een patiënt.”
8
Floor Horsten, SEH-arts
De spoedeisende hulp van het Lievensberg ziekenhuis heeft
sinds 1 april vijf SEH artsen in dienst. Floor Horsten volgde
de specialisatie in het Catharina ziekenhuis in Eindhoven,
waar ze ook vier jaar op de spoedeisende hulp werkte. “De
grote diversiteit van patiënten bij spoedeisende geneeskunde
spreekt mij erg aan.” Patiënten die te maken hebben met een
acuut ziektebeeld vindt Floor een uitdaging. “In de jaren dat ik
op de IC afdeling werkte, had ik ook veel te maken met acute
ziektebeelden. Het is dan een uitdaging om te achterhalen
wat de oorzaak is van deze ziekten, vooral als er mogelijke
oorzaken te noemen zijn. Hiervoor is kennis uit meerdere
vakgebieden nodig”. Ook de afwisseling met minder zieke
patiënten maakt een werkdag afwisselend. Floor heeft enkele
maanden gewerkt als arts in een ziekenhuis in Ghana. “Het
was goed om te ervaren hoe je daar met beperkte middelen
toch veel patiënten kunt helpen.”

Jaruh Althuisius, klinisch
geriater
Het verbeteren van de kwaliteit van leven, dat is de voornaamste
doelstelling van de geriater. “Ik kan veel voldoening
halen uit het feit dat we veel mensen weer een stuk van hun
zelfstandigheid teruggeven. Het streven is vaak om ouderen
zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen laten leven”, vertelt
Jurah Althuisius. De komst van een vierde geriater is een welkome
aanvulling voor de vakgroep die jaarlijks een groeiend
aantal patiënten ziet.
“Het mooie van dit vakgebied is dat je veel voor mensen
kunt betekenen”. Patiënten die naar een geriater worden
doorverwezen hebben vaak meerdere aandoedingen tegelijk.
Zo komen geheugenproblemen voor in combinatie met
duizeligheid, waardoor de patiënt vaak valt. “Als geriater kijk
je naar de gehele mens. De fysieke en mentale gesteldheid
worden onderzocht.” De vakgroep Geriatrie maakt gebruik
van een aantal zorgprocessen in specifieke poli’s, waarin
aandoeningen door meerdere specialisten worden bekeken.
Dat gebeurt bijvoorbeeld in de valpoli en de geheugenpoli.
“Geheugenproblemen kunnen meerdere oorzaken hebben.
Het is belangrijk dat je daar als team van specialisten naar
kijkt.” Althuisius heeft zich binnen de klinische geriatrie gespecialiseerd
in geheugenproblemen.
Ingrid Rietveld,
internist-endocrinoloog
Kiezen voor het vakgebied Interne Geneeskunde betekent in
de praktijk puzzels leggen, waarvan de stukjes bestaan uit
vage aanwijzingen, klachten en de uitkomst van functieonderzoeken.
“Het is een breed vakgebied met veel uitdagingen dat
om een scherp analytisch inzicht vraagt”, legt Ingrid Rietveld
uit. “Het is bij uitstek een breed diagnostisch vak. Het moet ook
echt bij je passen.”
Sinds kort maakt zij deel uit van de maatschap Interne Geneeskunde
met als extra aandachtsgebied
de endocrinologie, het vakgebied
dat zich bezig houdt met stoornissen in
hormoonproductie zoals diabetes mellitus,
schildklierlijden en osteoporose. Haar
promotieonderzoek ging over genetische
factoren die de kans op het ontwikkelen
van diabetes type 2 verhogen. “Ik heb
daarvoor gekeken naar een afwijking in
de aansturing van de groeifactoren.”
Samen met haar collega internist-endocrinoloog
Noortje Rabelink wil ze in de
komende tijd bekijken hoe zij de diabeteszorg
in Lievensberg naar een hoger plan
kan tillen. “We onderzoeken hoe verder
geoptimaliseerd kan worden, onder meer
op het gebied van diabetes type 1. Ook
vrouwen met zwangerschapsdiabetes
worden nog te weinig naar ons doorverwezen,
dat zou beter kunnen.”
9

Lievensberg neemt afscheid van bestuurder Ton Ruikes
‘Lievensberg is al lang niet meer het kleine
broertje’
Noem het Lievensberg ziekenhuis geen klein streekzie-
kenhuis. Als je ziekenhuisbestuurder Ton Ruikes ergens
mee op de kast wilde jagen, dan was het wel daarmee. Zijn
ambities lieten dat niet toe. Het Lievensberg ziekenhuis
van Ton Ruikes is landelijk een top ziekenhuis en niets
minder. “Lievensberg is de status van ‘het kleine broertje’
al lang ontgroeid.”
Ton Ruikes, lid van de Raad van Bestuur van het Lievensberg
ziekenhuis. Als u dit Trefpuntartikel leest klopt dat niet meer.
Ton Ruikes is nu bestuurder bij de Ziekenhuis Groep Twente
(ZGT). “We zijn altijd om de vijf tot acht jaar verhuisd, maar we
hebben in Bergen op Zoom langer gewoond dan waar ook. En
we blijven nog een jaar. Onze jongste dochter maakt hier haar
laatste schooljaar af.”
Ton werkte acht jaar in Lievensberg toen hij besloot een nieuwe
uitdaging aan te gaan. “Ik vind dat je na 5 tot 7 jaar erover
moet nadenken of het geen tijd is om te vertrekken. De vraag is
dan: kan ik nog iets voor de organisatie betekenen en betekent
de organisatie nog iets voor mij? Voor mij was beide nog het
geval. Ik denk dat iedereen dat ook zag, ik liep met heel veel
plezier rond. Aan de andere kant was daar de uitdaging om aan
iets nieuws te beginnen. Het ZGT heeft ook twee bestuurders,
maar het ziekenhuis is ongeveer 2,5 keer zo groot als Lievensberg,
daarnaast is het een opleidingsziekenhuis dat op weg is
naar een topklinische status in een interessante (ziekenhuis)
omgeving.”
Zichtbaar zijn
De grootschaligheid trekt, maar kent ook wel nadelen. Zijn
nieuwe werkplek is verdeeld over twee locaties. “Ik werk een
paar dagen op de ene en een paar dagen op de andere locatie
van ZGT. We zitten qua werkplek ook wat verder weg van de
organisatie. Dat betekent dat ik veel actiever moet zijn om het
huis in te gaan. In Lievensberg zit de raad van bestuur letterlijk
midden in het bedrijf. Dat is niet bewust gecreëerd, maar het
was prettig om je kamer uit te kunnen lopen en midden tussen
de mensen te staan. Wat we in Lievensberg wel bewust deden
was meelopen op afdelingen en zichtbaar zijn. Dat zijn enkele
van de goeie dingen die ik heb meegenomen naar Twente, net
als het besef van de betrokkenheid die in Lievenberg leeft. De
mensen zijn echt trots op hun ziekenhuis, ook al uiten ze dat
10
niet altijd. Ik merk ook dat het publiek over het algemeen positief
over Lievensberg praat. Dat is de verdienste van iedereen
die er werkt.”
Ton is naast bestuurder ook altijd dokter gebleven. “Toegankelijkheid,
benaderbaarheid, deuren die open staan, dat zijn
dingen die ik belangrijk vind, net als contact met patiënten. Dat
gebeurde onder meer bij de behandeling van klachten. Met de
mensen van het Patiënten Service Bureau bestond daarnaast
de afspraak dat als zij er niet uitkwamen met een patiënt ze
samen naar boven konden komen. Dat is in de loop van de
jaren ook gebeurd.”
Veranderingen
Lievensberg staat aan het begin van diverse veranderingen.
“Ook daar lagen voor mij uitdagingen”, erkent hij. “Maar ik ging
weg met het idee dat er een goede basis was neergezet voor
de samenwerking met het Franciscus Ziekenhuis.”
Ton Ruikes meent dat de samensmelting met Roosendaal voor
iedereen zowel uitdagingen als kansen biedt. “Het zit in de genen
van het Lievensberg ziekenhuis om in te spelen op nieuwe
ontwikkelingen. Er is een drang om te groeien, beter te worden,
je te bewijzen, meer te willen zijn dan dat streekziekenhuis.
Kijk naar de Bariatrie, naar dermaTeam, naar het dialysecentrum,
de operatierobot. Dat kon allemaal tot stand komen door
de positieve wisselwerking tussen bestuur en medische staf.
Daar ligt ook de kracht van dit ziekenhuis. Af en toe was je
het niet met elkaar eens, maar vanuit de inhoud zijn we er wel
altijd voor gegaan en stonden de neuzen dezelfde kant op. Dat
maakte het ook mogelijk om iets nieuws te ontwikkelen.”
Hij is zich als geen ander bewust van de toenemende eisen die
aan de zorg worden gesteld. “En daardoor heb je omvang nodig,
waardoor je op nieuwe ontwikkelingen kunt blijven inspelen.
Door het samengaan, en vooral ook door functies samen
te voegen, blijft het mogelijk om een breed zorgpakket voor de
regio te behouden.”
Acht mooie jaren
“Graag spreek ik een woord van dank uit aan iedereen voor
de acht mooie jaren die ik hier heb mogen doorbrengen. Lievensberg
zal altijd een bijzondere plaats in mijn herinneringen
houden”

‘Dit kwam opeens voorbij’
Op 1 september is Ton Ruikes begonnen aan een nieuwe
uitdaging: het besturen van een groter ziekenhuis. Ziekenhuis
Groep Twente (ZGT) telt 3.500 personeelsleden en
helpt jaarlijks 250.000 patiënten. Op de vraag waarom hij
deze overstap maakt zegt hij: “Dit kwam opeens voorbij.
Deze functie bood diverse uitdagingen, dus het begon bij
mij te kriebelen. Het ZGT is een ziekenhuis van een andere
aard en omvang, een opleidingsziekenhuis op weg naar een
topklinische functie. Het is al een tweelocatie ziekenhuis
waar nog wel de hele profi eldiscussie speelt. Dat is wat mij
aantrekt: werken in een complexe omgeving met een heel
groot topklinisch ziekenhuis om de hoek.”
Broertje is volwassen
“Toen ik in Lievensberg begon, stond er al een prachtig gebouw.
Vervolgens hebben we de binnenkant verder aangepakt.
Er zijn nieuwe functies toegevoegd, er is nieuwbouw
neergezet en er is veel aandacht besteed aan gedrag en
bejegening. We hebben ook innovaties doorgevoerd waarmee
het ziekenhuis op de kaart is gezet. Dat konden we
alleen voor elkaar krijgen dankzij de geboden mogelijkheden
en het enthousiasme van vele mensen. Leken we in het
verleden dat ‘kleinere broertje’, ik vind dat Lievensberg nu
feitelijk op een gelijkwaardig niveau met andere ziekenhuizen
staat.”
Door elkaar heen
In een ziekenhuis werken betekent dat privé en werk weleens
door elkaar heen lopen. Ton Ruikes ervoer dat vooral
toen zijn moeder in Lievensberg werd opgenomen. “Ze had
kanker en is in Lievensberg geopereerd en nabehandeld.
Uiteindelijk is zij in het ziekenhuis aan haar ziekte overleden.
Het was een aparte gewaarwording om aan het werk
te zijn in hetzelfde gebouw waar je moeder is opgenomen.
Ik kon tussen de afspraken door naar haar toe gaan. Het is
ook heel erg dubbel: je bent de bestuurder en aan de andere
kan ben je, net als ieder ander, familie van een patiënt. In die
periode leerde ik het ziekenhuis van een andere kant kennen.
Ik zag ook echt de betrokkenheid en de warmte die we
als Lievensberg willen uitstralen. In de afgelopen jaren keek
ik, iedere keer als ik het voorterrein opliep, even naar boven,
naar de kamer waar ze is overleden. En daarmee laat ik,
behalve acht jaar werken, in Lievensberg ook een ingrijpend
stukje privéleven achter.”
11

Pijnverpleegkundige Daniëlle Gladdines
‘Het draait vooral om
één simpele vraag’
12
‘Hoe staat het met de pijn?’ Een simpele vraag die lang niet alle
verpleegkundigen aan een ziekenhuispatiënt durven te stellen.
“Er bestaat een drempel, zeker als een patiënt niet zichtbaar
pijn heeft. Niet iedereen wist hoe hij het beste kon handelen bij
een pijnscore van vier of hoger. Dát zijn we nu aan het veranderen.
We zorgen dat de medewerkers nóg beter voorbereid
zijn”, vertelt pijnverpleegkundige Daniëlle Gladdines uit Bergen
op Zoom.
De werkgroep Vroege Herkenning en Behandeling van Pijn
stelde vorig jaar een plan van aanpak op en geeft momenteel
scholing aan alle verpleegafdelingen. “Zo proberen we onnodige
pijn bij patiënten zoveel mogelijk te beperken.”
De 35-jarige pijnverpleegkundige benadrukt dat pijn bij patienten
niet compleet weg te nemen valt. “Pijn is een signaal
van het lichaam dat er iets mis is. Mensen liggen nu eenmaal
met een reden in het ziekenhuis. Maar we kunnen hun verblijf
wel zo comfortabel mogelijk maken.” Toen het landelijke Veiligheidsmanagementprogramma
(VMS) concludeerde dat er
in ieder ziekenhuis meer focus diende te komen voor vroege
herkenning en behandeling van pijn, werd dit adequaat door de
werkgroep opgepakt.
Mentaliteitskwestie
Na de scholing zijn de verpleegafdelingen in staat om alle opgenomen
patiënten te screenen op pijn en ervoor te zorgen dat
geen enkele patiënt onnodig pijn lijdt. “Bij de scholing brengen
wij de medewerkers de benodigde kennis en vaardigheden bij.
Wat erg belangrijk is, is om op drie vaste momenten per dag
naar de pijnbeleving te vragen. Dat kan heel simpel tijdens
de reguliere controles. Het is één simpele vraag die gesteld
dient te worden.” Toch blijkt deze 3-keer-per-dagcontrole eenvoudiger
op papier dan in de praktijk. “Het is voornamelijk een
mentaliteitskwestie”, stelt Daniëlle. “Het is nog geen vanzelfsprekendheid
in het systeem. De vraag stellen en registreren
gebeurt nu veelal één tot twee keer per dag. De routine van drie
keer blijkt momenteel nog lastig. Het is iets dat moet groeien.
En in de tussentijd blijven wij op het belang ervan hameren.”
Opfrissen
Volgend jaar staat een ‘opfriscursus’ voor alle verpleegafdelingen
gepland. “We zijn nu bezig met het leggen van de basis.
Daarna kunnen we de materie gaan herhalen én uitbreiden.
Denk daarbij bijvoorbeeld aan meer bekendheid over de verschillende
medicatiemogelijkheden en voorlichting aan de patiënten.
Deze scholing is een eerste stap. In de komende jaren
gaan we steeds verder de diepte in.”

Lievensberg en Franciscus hebben fusieplannen
‘We willen zoveel mogelijk ziekenhuiszorg
dichtbij de patiënt blijven bieden’
Nieuwe ontwikkelingen maken meer samenwerking noodzakelijk
tussen het Franciscus Ziekenhuis in Roosendaal
en het Lievensberg ziekenhuis. De raden van bestuur en
raden van toezicht menen dat zo spoedig mogelijk één ziekenhuisorganisatie
moet ontstaan. Met andere woorden:
er zijn fusieplannen.
Bestuurder Hans Ensing: “We willen zoveel mogelijk ziekenhuiszorg
dichtbij de patiënt blijven bieden. Hierbij geldt het uitgangspunt
‘dichtbij wat kan en centraal wat moet’. Samen met
het Franciscus Ziekenhuis kunnen we wél aan strengere kwaliteitseisen
en volumenormen voldoen. Door te fuseren kunnen
de voorbereidingen en gevolgen van het
concentreren van bepaalde zorg eenvoudiger
worden aangepakt. Belangrijk
voor patiënten en medewerkers is dat
de twee hoofdlocaties een aantrekkelijk
en herkenbaar eigen profi el krijgen. Het
Franciscus Ziekenhuis een oncologisch profi el; het Lievensberg
ziekenhuis een acuut complex profi el”.
Visie op ziekenhuiszorg
In een gezamenlijke visie op de ziekenhuiszorg in West-Brabant
zijn de plannen omschreven. Aan de adviesorganen is
advies gevraagd; externe belanghebbenden zijn geïnformeerd.
Een voorwaarde om te kunnen fuseren is het doorlopen van
het traject bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa).
De twee ziekenhuizen willen de fusieplannen in oktober melden
bij de NMa.
“Samen met het Franciscus
Ziekenhuis kunnen we wél aan
strengere kwaliteitseisen en
volumenormen voldoen.”
Verloskunde
Strengere eisen zijn al geformuleerd voor de verloskunde.
Voorzitter Raad van Bestuur Jan van den Brand van het Franciscus
Ziekenhuis: “Voor bevallingen is 7x24 uur zorg van hoge
kwaliteit nodig. Franciscus en Lievensberg willen daarom alle
bevallingen concentreren in één nieuw moeder-en-kind centrum
in Lievensberg. Als de bouw in 2012 start, kan het centrum
in januari 2014 opengaan”.
Chirurgische zorg
Strengere eisen zijn of komen er ook voor steeds meer chirurgische
zorg. Het plan is om eind 2012 de operaties aan (slag)
aderen en longen alleen nog te doen in
het Lievensberg ziekenhuis. Operaties
bij borstkanker en darmkanker zullen
vanaf de fusie of zodra de nieuwe eisen
gelden, alleen nog plaatsvinden in het
Franciscus Ziekenhuis. Dit is geheel in
lijn met de voorgenomen vestiging van radiotherapie door het
ZRTI op locatie van het Franciscus Ziekenhuis. De concentratie
van deze zorg vraagt goede voorbereiding. De voorgenomen
besluiten maken het mogelijk dat deze behandelingen ook
in de toekomst (zolang de volumenormen niet verder stijgen)
relatief dicht bij de patiënt kunnen plaatsvinden. De poliklinieken,
onderzoeksmogelijkheden, dagbehandeling en nazorg
blijven in beide ziekenhuizen gehandhaafd.
13

14
Afscheid na 26 jaar
chirurgie en
traumatologie
“Een grote verandering is dat er meer overlegsituaties zijn
ontstaan”, zegt Evert Jan Slingenberg, chirurg en traumatoloog.
In mei werd hij 65 jaar en nam hij afscheid. Tijd
voor een terugblik. “Vroeger werd veel minder multidisciplinair
overlegd en gewerkt. Een chirurg deed toen nagenoeg
alle nodige ingrepen. Nu is er sprake van specialisatie
en differentiatie. Ook het volgen van bijscholingen is
nu verplicht.”
Begin dit jaar fuseerde de maatschap chirurgie van het Lievensberg
ziekenhuis met de chirurgen van het Franciscus
Ziekenhuis in Roosendaal. De maatschap bestaat nu uit 12
chirurgen en een chef de clinique. Slingenberg: “Helaas maak
ik het echte fusieproces tussen de maatschappen van Roosendaal
en Bergen op Zoom niet meer mee. Het wordt een
interessante tijd om de zaak goed op de rails te zetten. Bij het
afstemmen van de werkprocessen moeten bijvoorbeeld ook afspraken
worden gemaakt met de anesthesisten, radiologen en
internisten.”
Vijfhonderd per jaar
In de 26 jaar dat hij in het Lievensberg werkte, opereerde Slingenberg
bijna 500 patiënten per jaar. Naast zijn werkzaamheden
als traumatoloog deed hij meer dan 10 jaar kwaliteitsvisitaties
voor de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde. “Ik heb
veel bijgeleerd door bij andere ziekenhuizen ‘in de keuken te
kijken’. Zorgprocessen worden immers op verschillende manieren
aangepakt.”
Slingenberg specialiseerde zich in de behandeling van borstkanker
en in hoofd- en halschirurgie. Wat hij het meeste gaat
missen is het persoonlijke contact met de patiënt en alle andere
contacten gedurende het werk. Niet alleen de behandeling,
maar ook de voor- en de nazorg gaven veel voldoening. “Je
probeert je patiënten een zo goed mogelijke kwaliteit van leven
Evert-Jan Slingenberg : “Ik heb veel bijgeleerd door bij andere
ziekenhuizen ‘in de keuken te kijken’. Zorgprocessen worden
immers op verschillende manieren aangepakt.”

terug te geven. Zeker bij traumatologie lukt het niet altijd om de
patiënt volledig te laten herstellen. Het is dan een uitdaging om
met de beschikbare technieken en middelen zo goed mogelijk
herstel te bereiken.”
Miscommunicatie
Volgens Slingenberg ontstaan de meeste problemen binnen
de zorg door miscommunicatie. “Patiënten hebben vaak een
bepaald verwachtingspatroon van hun behandeling. Helaas is
het niet altijd mogelijk om aan deze verwachting te voldoen.
Bij een klacht heeft het Patiënten Service Bureau hierin een
belangrijke bemiddelingsfunctie. Het PSB analyseert de klacht
en arrangeert samen met patiënt en arts indien mogelijk een
gesprek. Hierdoor kan alsnog een juiste weergave worden gegeven
van de gebeurtenissen rond een behandeling. Door een
goede uitleg over de ingreep en de daarbij mogelijke complicerende
kan het verwachtingspatroon worden bijgesteld. Uiteraard
dient dit alles schriftelijk te zijn vastgelegd in het zogenaamde
informed consent.”
Achterdeur is belangrijker
Slingenberg kwam naar Lievensberg om vooral de traumatologie
op te zetten. Er werd altijd gewerkt met een enthousiast
team, aanvankelijk met beperkte middelen en wat ruimtelijke
voorzieningen betreft beneden de maat. Geleidelijk aan is daar
verandering in gekomen door het inrichten van een crash room.
Slingenberg is nu zeer blij met de nieuwe SEH. “Ik pleit er al
jaren voor dat de achterdeur belangrijker is dan de voordeur.
De verbouwing is een grote verbetering ten opzichte van de
oude situatie”. Ook de HAP sluit hierbij prima aan.
Minder aanbod
Op 3 mei werd Evert-Jan Slingenberg, chirurg
en traumatoloog 65. Op 1 januari 1986 begon
hij als chirurg in het Lievensberg ziekenhuis. In
1986 bestond de maatschap uit 3 algemeen chirurgen.
Mede door differentiatie, aantal patiënten,
toename van vergadercultus en administratieve
werkzaamheden is het aantal maatschapleden
verdubbeld.
Na zijn afscheid zal Slingenberg wat vaker op zijn
racefi ets en op de golfbaan zijn te vinden.
Ook de komst van SEH-artsen is een belangrijke verbetering
in vergelijking met vroeger. “Ik ben een tijdje medisch coördinator
van de SEH geweest. Binnen de beschikbare tijd was
het moeilijk om arts-assistenten op een goede manier te begeleiden.
De SEH-arts is continu op de Spoedeisende hulp aanwezig.
Hierdoor kunnen zij beter de arts-assistenten opleiden
en begeleiden. “Dit alles draagt bij tot een betere zorg rond de
patiënt.”
Door de goede naam en faam die de Spoedeisende hulp in
de loop van de jaren opbouwde, was het vinden van SEH-artsen
geen probleem. “Artsen die als assistent op de oude SEH
werkten, zijn teruggekomen als SEH-arts, omdat de werksfeer
en organisatie hen beviel.”
Relatiebeheerder
Voor het komende jaar is Slingenberg een dag in de week huisartsen-relatiebeheerder.
“De relatie en samenwerking tussen ziekenhuis en specialisten
enerzijds en de huisartsen anderzijds kan worden verbeterd.
Zorgprocessen kunnen worden ontwikkeld vanuit de eerste lijn
samen met andere zorgverleners.”
Samen met collega B.H. Liem, voorheen werkzaam als longarts,
zal Slingenberg zich inzetten om een necrologiebespreking
op te zetten. “Multidisciplinair wordt casuïstiek besproken.
Hiermee kan de kwaliteit van zorgverlening verder worden verbeterd.”
15

Maatschap anesthesiologie
Pijn, intensive care en mensen in slaap houden
OK-anesthesioloog Jelissa Kamoen heeft tussen de behandelingen
door even tijd voor een interview over haar
werkzaamheden. “We werken met een continu systeem:
twee patiënten worden voorbereid op een operatie, twee
patiënten worden gecontroleerd tijdens de operatie en
twee patiënten worden bij de recovery wakker na hun operatie.”
Een artikel over de maatschap Anesthesiologie gaat eigenlijk
over drie deelspecialismen: de behandeling van pijn, de intensive
care en die van de anesthesiologie of - eenvoudiger gezegd
- het in slaap houden van mensen tijdens een operatie.
Anesthesiologie
De anesthesioloog verdeelt zijn of haar aandacht over zes patienten.
Kamoen: “Soms heb je kortere ingrepen, dan loop je veel
heen en weer tussen de patiënten. Een andere keer zijn de ingrepen
langer en complexer waardoor je intensiever bezig bent.”
Op elke operatiekamer is een anesthesiemedewerker, die de patiënt
continu in de gaten houdt. Iedere patiënt wordt vóór een
operatie gescreend. De anesthesiologen zijn daarvoor verantwoordelijk.
Anesthesieassistenten helpen bij het screenen van
patiënten die geen ernstige aandoeningen hebben. Anesthesiologen
zien de patiënten met een minder goede gezondheid
of conditie (comorbiditeiten) of die een lange ingreep tegemoet
gaan.
Tijdens de operaties zelf kunnen verschillende technieken worden
ingezet om iemand pijnvrij te maken. Bij een algehele anesthesie
krijgt de patiënt via een infuus slaapmedicatie toegediend.
Een andere techniek is de plaatselijke verdoving met behulp van
16
een ruggenprik. De spinale of epidurale ruggenprik wordt toegepast
bij verdoving van het onderste gedeelte van het lichaam.
De epidurale verdoving wordt vaak toegepast ten behoeve van
pijnverlichting na een operatie. Hierbij kan de patiënt zijn benen
nog wel bewegen. “Ook bij bevallingen wordt soms een epidurale
verdoving toegediend als pijnverlichting.”
Intensivisten
Joanto Leijs en Severine Doom zijn de intensivisten van het
Lievensberg ziekenhuis. Hun basisspecialiteit is anesthesiologie.
Na een aanvullende studie van twee jaar kregen zij de
extra aantekening van intensivist. Ook andere specialisten
kunnen deze aantekening behalen. Voorbeelden daarvan zijn
internisten, chirurgen en longartsen.
Joanto Leijs en Severine Doom: “Een intensivist werkt op de
afdeling Intensive Care, ook wel het kloppende hart van het
ziekenhuis genoemd.”
Op de IC-afdeling worden kritisch zieke patiënten behandeld,
waarbij de medische en verpleegkundige zorgen intensiever
zijn dan op een gewone afdeling. Hierbij moet gedacht worden
aan patiënten na een grote operatie, met een ernstig trauma,
in shock of met andere medische urgenties.
De patiënt wordt behandeld in een hoog technologische omgeving,
waar een permanente monitoring van de bloeddruk,
vochtgehalte alsook zuurstofgehalte plaats heeft. Daarnaast
wordt er gebruik gemaakt van apparatuur die de levensnoodzakelijke
functies ondersteunt of vervangt (bijvoorbeeld dialyse-apparaat).
De IC-afdeling is in april 2005 volledig vernieuwd. Het is een
moderne afdeling met 8 bedden, waarvan 6 bedden met een

eademingsapparaat. Het voldoet aan alle eisen, noodzake-
lijk voor het zorgpakket binnen het Lievensberg ziekenhuis.
De kwaliteit van zorg wordt bewaakt door kwaliteitsprojecten,
werkgroepen en visitaties.
Naast het gespecialiseerd medisch korps wordt de patiënt omringd
door een zeer gedreven multidisciplinair team bestaande
uit IC-verpleegkundigen, voedingsassistenten, psychiatrische
consulenten, fysiotherapeuten, wondverpleegkundigen, geestelijke
verzorgers, IT/technisch team en overige diensten.
Pijncentrum
In Nederland hebben tussen de 2,5 en 3 miljoen mensen dagelijks
pijn. Pijn is hierdoor een belangrijke chronische ziekte
geworden. Pas de laatste jaren krijgt deze ‘aandoening’ meer
erkenning. Door beter onderwijs en betere behandelmethoden
komt de nadruk ook meer te liggen op pijnbestrijding.
De medisch specialisten Kenneth van Tilburg en David van
den Tol maakten in de afgelopen jaren van Pijncentrum Lievensberg
een eigentijds en goedlopend behandelcentrum.
Pijncentrum Lievensberg biedt een steeds breder aanbod aan
behandelingen. Bij zestig procent van de behandelde patiënten
gaat het om lage rugpijn. Het centrum startte recent een wetenschappelijk
onderzoek naar drie vormen van lage rugpijn.
Hierin wordt de effectiviteit van diverse behandelmethoden onderzocht.
Pijnspecialisten en pijnverpleegkundigen monitoren
de deelnemende patiënten op een aantal specifieke aspecten
van hun aandoening. Zij meten de effectiviteit van een behandeling
door vergelijkingen te maken.
Het hele team draagt bij aan een succesvol verloop van het
onderzoek. De pijnverpleegkundigen zijn voor een belangrijk
Vlnr: S. Andreica, mw. E.T.B Kamoen, C.W.J. van Tilburg,
D.C. van den Tol, D.L. de Bakker, mw. S.K.H. Doom, J.A.C.M. Leijs.
deel verantwoordelijk voor het verzamelen van gegevens. De
pijnspecialisten vertalen deze informatie in wetenschappelijke
rapporten. Betere onderzoeksmethoden en een toenemende
mate van inzicht zorgen ervoor dat er steeds gerichter een pijnbehandeling
kan worden gegeven.
Van Tilburg: “De groep van patiënten met moeilijk te lokaliseren
lage rugklachten wordt steeds kleiner. Het streven is om deze
groep ook zo klein mogelijk te maken. De groep met specifieke
lage rugklachten - dus met een aantoonbare oorzaak - wordt
daarentegen steeds groter. Hoe gek het ook klinkt: dat is positief.
Deze patiënten kunnen we gericht behandelen.”
Het Pijncentrum maakt onderscheid tussen het behandelen
van goedaardige en kwaadaardige chronische pijnklachten en
de behandeling van acute pijn. Dit laatste wordt ook wel Acute
Pain Service (APS) genoemd. Hiervoor zijn protocollen opgesteld
en verspreid in het ziekenhuis. Alle specialisten kunnen
gebruik maken van de protocollen om pijn op een goede manier
te behandelen.
7 X 24
De maatschap anesthesiologie is momenteel 7 dagen per
week en 24 uur per dag aanwezig in het ziekenhuis. De
zeven specialisten wisselen de onregelmatige diensten af.
De maatschap is in te delen in drie hoofdspecialismen: de
pijnspecialisten Kenneth van Tilburg en David van den Tol,
de intensivisten Joanto Leijs en Severine Doom en de OK
anethesiologen Sorin Andreica, Dick de Bakker en Jelissa
Kamoen. De maatschap gaat flink uitbreiden. De werving
voor 2 anesthesiologen en 2 anesthesiologen-intensivisten
is gestart.
17

18
Verpleegkundige Advies Raad
VAR bezocht congres V&V 2020

Eén van de taken van de VAR is het monitoren van ontwikkelingen
op het gebied van het verpleegkundig beroep. Een
belangrijke ontwikkeling is het verschijnen van de nieuwe
beroepsprofi elen voor verpleegkundigen, verzorgenden
en verpleegkundig specialisten. Op 8 maart bezocht een
afvaardiging van de VAR het V&V2020 congres waar deze
nieuwe beroepsprofi elen werden gepresenteerd.
Aanleiding voor de nieuwe beroepsprofi elen zijn de maatschappelijke
ontwikkelingen zoals vergrijzing, ontgroening,
een toename van chronische zieken en personele
schaarste. Daarnaast vindt in de zorg een verschuiving
plaats van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’. Voor de zorg
zal het niet meer de ziekte zijn die bepalend is, maar de
mogelijkheden / functies die een patiënt nog wel heeft.
Zelfmanagement van de patiënt optimaal benutten is het
uitgangspunt.
Nieuwe profi elen
In de afgelopen twee jaar heeft de landelijke Stuurgroep
2020 de nieuwe profi elen ontwikkeld. Er zijn hiertoe onder
andere rondetafelgesprekken gevoerd met als centrale
vraag: ‘Hoe zal de zorg eruit zien in 2020? Wat zal de rol
en de bijdrage aan de zorg zijn van verpleegkundigen,
verpleegkundig specialisten en verzorgenden?’
Ongeveer 900 verpleegkundigen en verzorgenden namen
deel aan deze besprekingen. De concept beroepsprofi
elen zijn beoordeeld door verschillende beroepsverenigingen
met als uiteindelijk resultaat de nieuwe
beroepsprofi elen die op 8 maart werden gepresenteerd.
Nieuw is het grotere onderscheid in niveau van beroepsuitoefening
van de huidige verpleegkundige. Tot nu toe
wordt in het merendeel van de instellingen geen onderscheid
gemaakt tussen verpleegkundigen met een mboopleiding
en verpleegkundigen met een hbo-opleiding.
In de nieuwe beroepsprofi elen wordt dit onderscheid wel
gemaakt: de mbo-opleiding zal opleiden tot zorgkundige
en de hbo-opleiding tot verpleegkundige. Zo ontstaan drie
functies met bijbehorende functieomschrijvingen: de verpleegkundig
specialist (artikel 14 Wet BIG, hbo-master),
de verpleegkundige (artikel 3 Wet BIG, hbo-bachelor) en
de zorgkundige (artikel 34 Wet BIG, mbo-4). Een omschrijving
van de functieinhoud is te vinden op de website
www.venv2020.nl.
Gerichte stappen
De verpleegkundige, de verpleegkundig specialist en de
zorgkundige die hier gepresenteerd worden zijn niet de
realiteit van morgen, maar van 2020. Er dient een aantal
gerichte stappen te worden gezet:
• De voorgestelde beroepsprofi elen vragen om een wettelijke
verankering.
• De consequenties van de voorgestelde beroepsprofi
elen voor de inzet van verpleegkundig specialisten,
verpleegkundigen en zorgkundigen in werkpraktijken
moeten verder worden geconcretiseerd.
• De voorgestelde beroepsprofi elen moeten worden vertaald
in passende opleidingseisen en curricula.
Een eerste essentiële voorwaarde voor het draagvlak binnen
en buiten de beroepsgroep is het ontwerp van aanvaardbare
en werkzame overgangsregelingen, die op voldoende
draagvlak kunnen rekenen. De verpleegkundige
en verzorgende beroepsgroep van vandaag met uiteenlopende
opleidingsachtergronden en ervaringen zullen
stap voor stap – met behoud van positie – de overgang
maken naar de nieuwe beroepenstructuur en ook voor de
nieuwe lichtingen geldt dat zij ingepast zullen worden in
de nieuwe beroepenstructuur.
De reacties tot nu toe zijn heel divers, van heel positief
tot erg negatief. Vooral de titel ‘zorgkundige’ roept veel
discussie op.
Ook deze discussies zullen we als VAR nauwlettend volgen.
Voor meer informatie kijk op www.VenVN.nl.
VAR-leden
De Verpleegkundige Advies Raad van het Lievensberg
ziekenhuis bestaat uit de volgende leden:
Brenda Plasmans, voorzitter, Seniorverpleegkundige
afdeling G7
Coby Bevelander, vicevoorzitter, Consultatief
Psychiatrisch verpleegkundige
Eline Wilting, vicevoorzitter, Opleidingsfunctionaris
Cathy Roelen, Lid, Verpleegkundige dialyse
Diana Kodde, Lid, Seniorverpleegkundige afdeling GF6
Jos van de Lande, Lid, ANW hoofd
Ella van Koeveringe, Ambtelijk secretaris,
Stafmedewerker Bureau KIV
Voor reacties en / of opmerkingen naar aanleiding van
dit artikel of de werkzaamheden van de VAR kun je
contact opnemen met één van de leden van de VAR
via e-mail: VAR@Lievensberg.nl.
19

Tien jaar GAAZ met lustrumsymposium op 4 oktober
‘Ouderen hebben de toekomst’
Kwetsbare ouderen zo lang mogelijk zelfstandig laten
functioneren, dat is de missie van het specialisme Geriatrie.
Dit is een groeiend specialisme, want in een vergrijzende
samenleving neemt het aantal ouderen de komende
jaren fors toe. Genoeg stof om over te praten tijdens een
informatief symposium op donderdagmiddag 4 oktober in
de aula van het Lievensberg ziekenhuis. Marlies Veldhuijzen
van Zanten heeft toegezegd aanwezig te zijn als gast
en als spreekster. Zij is staatssecretaris van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport in het demissionaire kabinet.
De vakgroep klinische geriatrie van het Lievensberg zieken-
huis zette tien jaar geleden een Geriatrische Afdeling Algemeen
Ziekenhuis (GAAZ) op voor de regio West-Brabant en
een deel van Zeeland. Het tweede lustrum wordt gevierd met
het symposium ‘Ouderen hebben de toekomst’. Dat gebeurt in
Staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van
samenwerking met Quercus, Stichting Vrienden van de Geri- Zanten is aanwezig tijdens het symposium
atrie. Deze stichting, waarvan klinisch geriater Francine Kruyt
voorzitter is, bestaat in 2012 vijf jaar. De doelstelling van Quer-
‘Ouderen hebben de toekomst’.
cus is het bevorderen van kennis over de klinische geriatrie. Toekomst
‘Ouderen hebben de toekomst’. “En daardoor hebben wij die
ook, zeggen wij wel eens gekscherend”, zegt Francine Kruyt.
GAAZ
“Wij hebben gekozen voor een opzet die toegankelijk is voor
Klinische geriatrie is een medisch specialisme in het zie- een breed publiek en niet alleen voor artsen.”
kenhuis dat zich toegelegd heeft op ouderen met meer- De bijeenkomst is bestemd voor iedereen die is geïnteresseerd
dere aandoeningen tegelijkertijd. Vaak gaat het om een in de huidige kennis over ouderdomsziekten. Naast diverse le-
combinatie van lichamelijke, psychische en sociale prozingen van de klinisch geriaters van het Lievensberg ziekenblematiek.
De klinisch geriater heeft deskundigheid op huis en een inleiding door mevrouw Veldhuijzen van Zanten,
het terrein van de ouderdomsziekten. De arts bekijkt niet is ruime spreektijd ingedeeld voor professor dr. Christine Van
alleen lichamelijke ziekten, maar juist de hele mens. Zo Broeckhoven. Zij houdt een lezing over dementie uit het oog-
kijkt de klinisch geriater ook naar psychische en sociale punt van de moleculaire neurowetenschappen.
problemen en de zorgproblemen thuis. De arts probeert De Belgische Christine Van Broeckhoven klom op van bij-
er voor te zorgen dat patiënten zo lang mogelijk in hun standsmoeder tot hersenonderzoeker van wereldfaam. Van
vertrouwde omgeving kunnen blijven.
Broeckhoven heeft sinds 1983 haar eigen laboratorium voor
Veel voorkomende problemen van patiënten die een kli- moleculaire genetica aan de Universiteit van Antwerpen. Onnisch
geriater bezoeken zijn geheugenproblematiek en der de 450 wetenschappelijk publicaties op haar naam beho-
verwardheid, mobiliteitsstoornissen en vallen, continenren artikelen in Nature, Science en Nature Genetics. Zij ontving
tieproblemen, voedingsproblematiek, het gebruiken van voor haar werk diverse prijzen en onderscheidingen, met name
veel medicamenten tegelijkertijd, stemmingsstoornissen, voor haar onderzoeken op het gebied van de ziekte van Alzhei-
onverklaarde achteruitgang in het dagelijks functioneren. mer. In 2006 schreef zij het boek ‘Brein & Branie. Een Pionier
in Alzheimer’.
De twee andere gastsprekers zijn Michel van Schaik en Frank
Laarakker. Van Schaik is directeur Gezondheidszorg bij Rabobank
International Corporate Clients Nederland. Hij is medeauteur
van het boek ‘Diagnose 2025: over de toekomst van de
Nederlandse gezondheidszorg’, dat in juni 2010 is verschenen.
Tijdens het symposium geeft hij zijn visie op de gezondheids-
20

zorg anno 2025. Frank Laarakker is Productmanager
Geïntegreerde Eerste Lijn
en Consumenten bij PharmaPartners
BV.
De lezingenserie wordt afgerond met
een uitleg over het online beheren van
eigen gezondheidsdossiers. Daarna is
er gelegenheid om vragen te stellen.
Het programma biedt ook ruimte om
een informatiemarkt te bezoeken. De
belangstelling voor het congres is groot.
Zo groot zelfs, dat naast de Aula ook
de Groene Zaal wordt ingezet. Via een
videoverbinding is het congres in deze
ruimte te volgen.
De bijeenkomst begint om 13.30 en sluit
rond 18.00 uur. Meer informatie over het
programma vindt u op www.lievensbergziekenhuis.nl
> symposium ‘Ouderen
hebben de toekomst’.
2002
Op 18 februari 2002 ging in Lievensberg
de tijdelijke GAAZ open.
Op een gecombineerde afdeling
waren 8 bedden gereserveerd
voor geriatrische en 8 voor neurologische
patiënten. In de zomer
was de verbouwing van op de 9e
verdieping klaar en kon de afdeling
definitief starten met 16 bedden,
waarvan 1 voor dagopname. De
groepsfoto uit 2002 toont medewerkers
van diverse disciplines die
allemaal betrokken waren bij de
nieuwe GAAZ.
De verpleegkundigen
zijn na een uitgebreide
opleiding aardig
vertrouwd geraakt met
de digitale wereld.
Op weg naar papierloze dossiers
Het Lievensberg ziekenhuis gaat zo veel mogelijk werken met papierloze
dossiers. In de afgelopen twee jaar is gewerkt aan de voorbereiding daarvan.
Eind mei gaf VAR-voorzitter Brenda Plasmans, samen met de vicevoorzitter
van de medische staf, Paul Sars, het startsein voor de livegang.
Hans Ensing zei in zijn inleiding: “Diverse ziekenhuizen zijn ons hierin voorgegaan.
Het is een grote stap en wij maken die nu.” Hij zei te streven naar
een ziekenhuisbrede invoering die begin 2013 afgerond zou zijn.
De uitrol van het Verpleegkundig Dossier startte officieel op de verpleegafdeling
Algemene Chirurgie (GF6). Projectmanager Bastiaan van der Zeijst: “Dit dossier
bevat alle gegevens die tot voor kort in de papieren verpleegkundige status werden
vastgelegd, zoals standaard en specifieke verpleegplannen, onderzoeksaanvragen,
metingen van bloeddruk, temperatuur en vochtbalansen. De veiligheid
neemt toe doordat de ingevoerde gegevens op een gestandaardiseerde wijze
leesbaar worden vastgelegd.”
Zorgmanager Marcel Swijnen- ‘Computer zorgt voor meer
burg benadrukt vooral het veilig- handen aan het bed’
heidsaspect: “Daardoor neemt
de kwaliteit van de zorgverlening flink toe. De kans op lees- en schrijffouten is
bijvoorbeeld veel kleiner. Voor de verpleegkundigen is de overstap even wennen.
Uiteindelijk levert het meer tijd op voor onze patiënten en komt er een einde aan
de papieren periode.”
Ook chirurg Paul Sars is enthousiast over het werken met de digitale dossiers. “Je
moet even je manier van werken omgooien, maar het went snel. Alle informatie
is nu goed leesbaar. Als je denkt aan al die slechte doktershandschriften is dat
alleen al een hele verbetering.”
Tijdwinst
Senior verpleegkundige van GF6 Diana Kodde en haar collega’s hebben geruime
tijd kunnen proefdraaien met de mobiele computers. “Het digitaal invullen van de
dossiers gaat sneller dan het bijhouden van de papieren dossiers. Dat levert ons
inderdaad tijdwinst op. Sommige papieren lijsten werden door zowel de medisch
specialisten als door de verpleegkundige ingevuld. Dat is nu
>>>
21

niet meer nodig. Het systeem herin-
nert ons ook aan bepaalde automatische
handelingen die we voorheen
zelf moesten onthouden, zoals de
controle op doorligwonden.”
De verpleegkundigen zijn na een uitgebreide
opleiding aardig vertrouwd
geraakt met de digitale wereld. Hans
Ensing, Raad van Bestuur: “Hun
taakinvulling is door de jaren heen
grondig veranderd. De veiligheidseisen
nemen toe. Dat zorgt ook voor
meer papierwerk. Maar waar eerst
een serie pennen in de borstzak staken,
komt de verpleegkundige nu
met de mobiele computer de afdeling
op. Dat geeft het werk een nieuwe
impuls.”
In de komende maanden volgen alle
andere afdelingen, totdat elke specialist
en elke verpleegkundige met
digitale dossiers werkt.
Digitaal Dossier
Het Digitaal Dossier is de verzamelnaam
voor een aantal patiëntendossiers:
het Medisch
Basisdossier (inclusief specialisme-specifieke
dossiers) en het
Verpleegkundig Dossier. Het Basisdossier
bevat informatie over
een patiënt die elke specialist in
Lievensberg nodig heeft voor het
verlenen van medische zorg. Het
Verpleegkundig Dossier bevat
de medische gegevens die nodig
zijn voor het verlenen van de
verpleegkundige zorg. Hiermee
beschikt elke zorgverlener op alle
plaatsen en tijden over de meest
recente patiëntgegevens.
22
Lucht je hart bij Longpunt
Lievensberg
Als je een Longpunt-bijeenkomst meemaakt, merk je pas hoeveel zo’n meeting
voor mensen betekent. Na die ervaring wisten we het helemaal zeker: het Lievensberg
ziekenhuis moet een Longpunt worden.” De longverpleegkundigen
Wendy Koevoets en Willemien van de Lest werkten de laatste maanden hard
aan de realisering van het Longpunt, een maandelijkse ontmoetingsplek voor
longpatiënten, hun omgeving en zorgverleners. Dinsdag 4 september vond de
officiële opening plaats met gastsprekers Hans Ensing (Raad van Bestuur),
Margreet Duym en/of Gerda Peut van het Astma Fonds en longarts Rob van
Klaveren.
“Het Longpunt zit nu nog in de opstartfase. Het is de bedoeling dat we het
stokje in de toekomst overgeven aan vrijwilligers. We blijven als professionals
dan wel betrokken, maar meer op de achtergrond”, licht Wendy toe.
De Longpunten zijn een initiatief van het Astma Fonds (binnenkort Longfonds).
“Zij hebben draaiboeken met diverse thema’s opgesteld. We hebben ervoor
gekozen om te starten
met een aantal alge- De allereerste echte bijeenkomst
mene thema’s, zodat de vindt plaats op 9 oktober met als
deelnemers elkaar beter thema ‘Longziekten. Wat u wilt
kunnen leren kennen. weten: vraag het de longarts’.
Daarna kan men meer
‘de diepte ingaan’. Je moet nu eenmaal eerst een vertrouwensband in een
groep opbouwen. Anders praten mensen niet zo makkelijk over wat hen dwars
zit”, vult Willemien aan. Zo’n band bestaat overigens al tussen sommige patiënten,
weten de longverpleegkundigen. “Mensen die elkaar tegenkomen in
de wachtkamer of op de afdeling raken toch met elkaar in gesprek. Als je een
paar bekende gezichten tijdens zo’n bijeenkomst tegenkomt, wordt de drempel
aanzienlijk lager.”
Vrijblijvend
Het Longpunt zal longpatiënten en mantelzorgers een platform bieden om ervaringen
uit te wisselen, tips op te doen en zorgen te delen. Ook kunnen zij hier
zorgverleners en vrijwilligers van het Astma Fonds ontmoeten en met hen in
gesprek gaan. Als locatie is de aula op de eerste etage gekozen. De allereerste
echte bijeenkomst vindt plaats op 9 oktober met als thema ‘Longziekten. Wat
u wilt weten: vraag het de longarts’. Op 20 november staat de tweede meeting
gepland, waarin het ‘inhaleren van medicijnen’ centraal zal staan. “Wij zijn benieuwd
naar de opkomst. Het is een vrijblijvend iets en deelname is kosteloos.
Mensen hoeven bijvoorbeeld ook niet iedere bijeenkomst bij te wonen. Het is
maar net waar zij behoefte aan hebben. WIJ maken in ieder geval volop reclame
voor het Longpunt en de eerste reacties zijn enorm enthousiast. Het allerbelangrijkste
is dat de thema’s de mensen aanspreken, dan gaat het balletje
vanzelf rollen.”
Wie meer wil weten kan een kijkje nemen op de website van het ziekenhuis
(www.lievensbergziekenhuis.nl) of kan contact opnemen met het Patiënten
Service Bureau: psb@lievensberg.nl of tijdens kantooruren: (0164) 278 795.

Wendy Koevoets (r.) en Willemien van de Lest (l.), de longverpleegkundigen
van het Lievensberg ziekenhuis, zijn enthousiast over het nieuwe Longpunt.
23

Zorgvuldig kiezen voor PICC
Duizenden infuusdagen
Cardiologie beschikt in het
Lievensberg ziekenhuis over
4 eerste harthulpbedden, vier
CCU-bedden en vierentwintig
cardiologiebedden. Twaalf daarvan
hebben telemetrie bewaking.
Bijna alle patiënten krijgen
bij opname een iv-katheter. In de
praktijk betekent dat duizenden
infuusdagen en intraveneuze
inspuitingen. Een veilige en betrouwbare
toegang tot de bloedbaan
is in deze zorgverlening
daarom essentieel.
24

Tik op de zoekbalk van Google het trefwoord PICC in, en
de vierde treffer betreft de patiëntenfolder PICC van het
Lievensberg ziekenhuis. Een hele hoge score. Het ziekenhuis
loopt dan ook voorop in de toepassing van deze
intraveneuze toedieningsweg. Met dank aan de CCU-verpleegkundigen
die binnen het projectteam deze perifeer
ingebrachte centrale katheter binnen Lievensberg introduceerden
en ziekenhuisbreed onder de aandacht hebben
gebracht.
Vijf jaar geleden zochten CCU-verpleegkundigen Gerard Kemperman
en Leon Wijt naar een veilig en betrouwbaar alternatief
voor de veel gebruikte infuuskatheter.
Op hun afdeling zagen ze
te vaak patiënten met ernstige
en soms blijvende beschadiging
van bloedvaten en weefsel. “Dat
kwam onder meer door het geven van medicijnen die irriterend
en schadelijk kunnen zijn voor de vaatwand, zeker als deze
langdurig worden toegediend via een infuuscanule in de onderarm”,
legt Gerard Kemperman uit.
Ook de verkeerd gekozen of te lang geplaatste infuuscanules
zorgden soms voor ontstekingen, pijn en ongemak voor de
patiënt. Het alternatief, de centrale veneuze katheter, is voor
kortdurende behandelingen een goede oplossing, maar kent
ook nadelen. “De lijn is bijvoorbeeld minder comfortabel voor
de patiënt en het inbrengen kan alleen worden gedaan door
een medisch specialist.”
PICC
Dat moest anders, vonden Kemperman en Wijt. Na een zoektocht
kwamen ze uit bij PICC (Peripherally Inserted Central
Catheter). Gerard: “Deze lange infuuslijn, gemaakt van silicone
of polyurethaan, wordt onder echogeleide met behulp van de
Seldinger techniek via de vena basilica ingebracht in de bovenarm.
Deze ader loopt in een vrij rechte lijn naar het hart en
heeft een grotere diameter. Vlak voor het hart, in het onderste
deeI van de bovenste holle ader komt de tip te liggen van de
Het PICC-projectteam: vlnr: Francisca Boone, Gerard Kemperman,
Léon Wijt en Peter Reinders.
‘Een beslismodel voor de juiste
veneuze toegang betekent minder
patiënten met vaatontstekingen.’
PICC. In de VS vanaf de jaren tachtig en vanaf 1990 in Engeland
en andere Europese landen, wordt de PICC door vooral
verpleegkundigen ingebracht. In Nederland werd de PICC geintroduceerd
door verpleegkundig specialist Ton van Boxtel,
die werkzaam was in het UMCU.
De introductie vier jaar geleden in Lievensberg verliep succesvol.
De hartbewaking en de afdeling cardiologie kozen voor
deze patiëntvriendelijke, veilige en betrouwbare centraalveneuze
toegangsweg. “We zagen de toepassing in vier jaar tijd
stijgen van 30 naar 60 alleen op onze afdeling, naar 80 en 120
per jaar, waaronder ook voor andere specialismen. Momenteel
zien we echter een daling van het aantal plaatsingen van
een PICC.” Dat komt volgens het
projectteam door een combinatie
van factoren. “Soms te late aanmeldingen
omdat het “kwaad” dan
al geschied is: beide armen met
aderstekingen wat een contra-indicatie is voor het plaatsen van
een PICC. Maar ook onbekendheid, onvoldoende informatie,
vaste routines…”, somt Gerard op. Het is dus tijd om in actie
te komen.
Campagne
Gerard en zijn collega’s van het projectteam zijn een bewustwordingscampagne
gestart. Zij pleiten voor het maken van een
afgewogen keuze vóór het aanbrengen van een infuus, afhankelijk
van behandelplan, eigenschap infuusvloeistof/geneesmiddel,
behandelduur en vaatgesteldheid. En niet voor niets.
Gerard: “Het maken van een zorgvuldige keuze van de soort
intraveneuze toedieningsweg betekent minder patiënten met
vaatontstekingen. De bloedvaten blijven ook gespaard voor de
toekomst. En, niet het minst belangrijk, het voorkomt een pijnlijk
drama voor de patiënt.”
Het projectteam werkt ook aan een gerichte campagne om de
PICC ziekenhuisbreed onder de aandacht te brengen. “We maken
voor verpleegafdelingen een beslismodel-stroomschema,
zorgen voor scholing en voor protocollering. En in november
staat een eerste voorlichtingsbijeenkomst gepland.”
25

Edward Sanders stopt per 1 oktober
‘Het is een mooi tijdstip
om te vertrekken’
‘Ik denk dat ik het werk best goed kan loslaten. Maar ik zou
niet goed slapen als er niemand is aan wie ik de belangen
van het lab - van de mensen die hier werken - op een goede
manier kan overdragen.” Voor klinisch chemicus Edward
Sanders stond zijn pre-pensioendatum al geruime tijd vast:
1 januari 2012 . Maar hij blijft nog tot 1 oktober. Sanders wil
zijn lab, én zijn mensen voor wie veel gaat veranderen, met
een gerust hart en in goede handen achterlaten.
26
Edwart Sanders: “Dit is een aantrekkelijke
werkplek en de samenwerking biedt een
jonge, ambitieuze man of vrouw volop
uitdagingen.”
Huisartsen
Een fl ink aantal huisartsen vraagt
bij het klinisch chemisch lab van
Lievensberg onderzoeken aan. De
hoofdanalist en Edward Sanders
hebben daardoor veel contact met
huisartsen. “Een aantal jaren geleden
hebben we een ronde gemaakt
langs alle huisartsen om aan te geven
wie we zijn en wat we doen. We
hebben ook te maken met de Stichting
Huisartsen Laboratorium (SHL)
die ziekenhuizen als concurrent ziet.
Maar wij waren er eerder. Overigens
vind ik concurrentie geen probleem.
Wij proberen daar op een gezonde
manier tegengas op te geven. Zo
proberen we huisartsen ervan te
overtuigen dat het vaak handiger is
om patiënten naar het ziekenhuis te
sturen. Als de patiënt moet worden
opgenomen, dan hebben we meteen
de uitslagen tot onze beschikking.
Vanwege privacygevoeligheid is het
niet altijd eenvoudig om gegevens
vanuit het SHL in het ziekenhuisinformatiesysteem
te krijgen.”
De drie West-Brabantse ziekenhuizen sloten in 2011 een convenant.
Daarin is de intentie vastgelegd om de mogelijkheden
voor een intensievere samenwerking te verkennen. “Eén van
de kansrijke dossiers was de samenvoeging van de ziekenhuislaboratoria.
Dat proces is nu in voorbereiding.”
In afwachting van de uitkomsten besloot de Raad van Bestuur
van Lievensberg te wachten met het aantrekken van een opvolger
voor Sanders. Hij werd gevraagd te blijven tot 1 juli. “Tegen

die tijd zou de toekomst van het lab duidelijk zijn.” In goed overleg
bracht Sanders zijn werkweek terug tot 50 procent. “Mijn
functie werd voor 40 procent aangevuld door klinisch chemicus
Fokke Lindeboom van het Franciscus Ziekenhuis, maar hij had
inmiddels elders een functie aanvaard. In beide ziekenhuizen
viel daardoor een gat, in Lievensberg zelfs een groot gat.”
Door het vertrek van Lindeboom was op 1 juli geen opvolger
beschikbaar. Sanders is opnieuw gevraagd te blijven, nu tot 1
oktober. “De sollicitatieprocedure voor een opvolger is in juni
ingang gezet. We verwachten dat per 1 oktober een nieuwe
klinisch chemicus is aangesteld. Ik heb daar alle vertrouwen in.
Het is een aantrekkelijke werkplek en de samenwerking biedt
een jonge, ambitieuze man of vrouw volop uitdagingen.”
De cirkel is rond
Edward Sanders zelf startte zijn carrière als jonge, ambitieuze
anatoom embryoloog in wat nu het Academisch Medisch Centrum
is. “Ik ben daar klinisch chemicus geworden. Later volgde
een overstap naar het Ignatius Ziekenhuis (later Amphia) in
Breda.” Hij werkte daar tot eind 2005. Op 1 november stapte hij
over naar het Lievensberg ziekenhuis. “Het Amphia zat midden
in een reorganisatie. In mijn sollicitatiebrief stond dat daardoor
de verhouding tussen management en het leuke werk dat ik
deed totaal scheef was gegroeid. Op een gegeven moment zat
ik de hele dag te vergaderen over zaken die mij helemaal niet
interesseerde en die het lab niet aangingen.”
Ook nu staan voor zijn lab de nodige veranderingen op stapel.
Sanders zegt daar nuchter over: “Het is dus voor mij een mooi
tijdstip om te vertrekken.”
Tevreden
Over zijn jaren in Lievensberg is hij over het algemeen tevreden
geweest. “We werkten in een goede organisatiestructuur.
Het laboratorium is een zelfstandige unit die echt in dienst staat
van de aanvrager. Er bestond een goede interactie tussen de
aanvrager en de klinisch chemicus; de consultancyfunctie was
duidelijk. De lijnen waren kort: op het moment dat wij de uitslagen
zagen, of bij de aanvang van een onderzoek, belde je snel
even op. Ook met het management waren de lijnen goed.”
Maar naarmate ziekenhuizen groter worden, ontstaan meer
tussenlagen. “Die kunnen de continuïteit in gevaar brengen”,
waarschuwt Sanders. “Een laboratorium is bijvoorbeeld sterk
afhankelijk van apparatuur. En er gaat wel eens iets kapot. We
kunnen ook niet meer zonder ICT. Als onderhoud, vervanging
of vernieuwing via allerlei schijven gaat lopen, dan kun je niet
meer fatsoenlijk werken en geen adequate bedrijfsvoering volgen.”
Naast zijn werk op het lab was Sanders vice-voorzitter, en na
het overlijden van chirurg Ronald Staal in september 2008
voorzitter van de medische staf. Hij droeg in september 2011 -
met uitzicht op het pensioen - het stokje over aan gynaecoloog
Jaap Ramondt. Maar hij hield toch niet van vergaderen? “Dat
is leúk vergaderen. Je hebt het zelf in de hand en het gaat
ergens over: over het ziekenhuis en de staf, dus over je collega’s.
Dat geeft interactie. Ik heb hier goede collega’s gehad
en een fantastische ondersteuning van de twee dames van het
secretariaat van de staf.”
Tot slot heeft Sanders nog een advies voor Lievensberg: “Behoud
datgene waarvoor ik destijds ben gekomen: de menselijke
maat, de korte lijnen, de warmte. Als ik zie hoe we hier met
elkaar omgaan, dat is een verademing vergeleken met andere
bedrijven. Houd dat vast.”
Eén lab
Eén laboratorium: in de afgelopen periode zijn de betrokken
partijen in grote stappen en onder leiding van
een extern adviesbureau, door het traject heengelopen.
Sanders heeft een heldere visie op de toekomst van het
nieuwe lab. Centralisatie is bijvoorbeeld niet logisch. “Je
kunt niet met materiaal gaan slepen. Dat is voor bepalingen
van de uitslagen niet goed. Soms moeten uitslagen
ook snel beschikbaar zijn. Daarnaast hebben we hier een
bloedbank, een uitgiftepunt voor bloedproducten.” Efficiency
is volgens hem vooral te halen bij de bundeling van
moeilijke of dure testen. Die worden nu in alle drie de
ziekenhuizen gedaan. Ook op het gebied van de inkoop
van materialen om bepalingen te kunnen doen, de inkoop
van apparatuur, een gezamenlijke ICT en de werkverdelingen
zijn slagen te maken. “We vinden wel dat ieder
ziekenhuis een eigen klinisch chemicus dient te hebben
als gezicht van het lab. Er zal ook iemand moeten zijn
die de bedrijfsvoering per unit aanstuurt.”
27

Vanuit de Cliëntenraad
28
De patiënt op één:
werkelijkheid of holle slogan?
Patiënten en cliënten hebben in de voorbije jaren een
meer centrale rol gekregen in de gezondheidszorg.
Uitgangspunt is het recht op zorg die goed, veilig en
tijdig beschikbaar en toegankelijk is voor iedereen.
Zorgaanbieders, zorgverzekeraars en beleidsmakers
moeten de zorg inrichten en vormgeven vanuit het
perspectief van de patiënt of cliënt. Kortom: in het
Nederlandse zorgstelsel staat de cliënt centraal.
De vraag die zich opdringt is in welke mate de cliënt in de
praktijk daadwerkelijk centraal staat. Denken en beslis-
sen verzekeraars en beleidsmakers wel echt vanuit het
perspectief van de cliënt, zoals ze volgens de toelichting
op de ontwerpWet cliëntenrechten zorg als opdracht hebben?
De vrijheid van de cliënt om goede zorg te ontvangen van
de aanbieder van zijn keuze is het uitgangspunt. Daarvoor
is adequate informatie nodig over de kwaliteit van
zorg. Er is weliswaar veel informatie voorhanden, maar
die is nog weinig transparant. Deze is onvoldoende om
echt ondersteuning te bieden aan het keuzeproces voor
patiënten.

Zorgverzekeraars hebben een belangrijke rol als inkopers
van zorg. Zij zouden de belangen van hun verzekerden
(moeten) dienen, zoals het belang van voldoende keuzevrijheid.
Maar kan echt gezegd worden dat de patiënt en
de keuzevrijheid in dit proces centraal staan wanneer de
verzekerden ‘gestuurd’ worden richting door verzekeraars
geselecteerde ziekenhuizen? En wat betekent het feit dat
de vier grootste zorgverzekeraars
90% van alle verzekerden
als klant hebben? Dit zijn
geen feiten die direct op echte
keuzevrijheid duiden.
Het is helder dat ziekenhuizen
keuzes zullen moeten maken
in hun zorgaanbod. Dat betekent dat zij doen waar
zij goed in zijn en overlaten aan anderen waar zij minder
goed in zijn. Zorgverzekeraars spelen daarbij uiteraard
een rol. Dat mag een enigszins sturende, maar geen exclusieve,
rol zijn. Bij het concentreren van behandelingen
in een beperkt aantal ziekenhuizen volgens het ‘model’
van de zorgverzekeraars zou immers te weinig geredeneerd
kunnen worden vanuit de behoefte van de patiënt.
Het principiële uitgangspunt van de zorgverzekeringswet
is dat patiënten zelf kiezen waar zij hun zorg halen. Voor
mij heeft dit een wat diffuse betekenis. Ik blijf toch het gevoel
houden dat zorgverzekeraars primair ‘schadeverzekeraars’
zijn, al willen zij dat naar buiten toe anders doen
voorkomen. Dan is er nog het aspect van de inconsis-
‘Ik blijf toch het gevoel houden
dat zorgverzekeraars primair
‘schadeverzekeraars’ zijn, al willen
zij dat naar buiten toe anders doen
voorkomen.’
tentie, en daarmee de betrouwbaarheid, van de overheid.
Die bepaalt op macroniveau de kaders van de zorg. De
uitkomst van de verkiezingen kan mogelijk minder marktwerking
met zich brengen, waarbij de rol van de zorgverzekeraars
juist wordt teruggedrongen. En wat wordt dan
weer de richting?
Bij het volgen van de ontwikkelingen binnen de gezondheidszorg
is het voor mij zo
evident nog niet dat het uitgangspunt
van ‘de patiënt
centraal’ daadwerkelijk de
maat vormt. Het lijkt alsof
vooral ‘efficiency’ een bepalend
woord is geworden in de
gezondheidszorg. Daarmee is het adagium van ‘patiënt
centraal’ nog geen holle slogan te noemen, maar wel valt
op de premisse daarvan nog veel af te dingen.
Als het gaat om de bereikbaarheid en toegankelijk van
de ziekenhuisvoorzieningen heeft dit nadrukkelijk de
aandacht en zorg van de CR. Dat speelt onder meer in
het kader van de samenwerking van de West-Brabantse
ziekenhuizen. Met die samenwerking, die getooid gaat
met het keurmerk ‘zorg dichtbij huis’, kunnen de kansen
worden benut om in de regio een breed zorgaanbod te
handhaven.
Jan Hazendonk
voorzitter CR
29

30
Edward specialiseerde zich na zijn opleiding psychia-
trisch verpleegkundige tot sociaal-psychiatrisch verpleegkundige.
In het najaar van 2011 volgde hij de
cursus Hulpverlening bij oorlogs- en geweldstrauma’s.
Edward vertelt hierover: “Dit was een eerste, vijf cursusdagen
durende kennismaking, gericht op geweldstrauma’s.”
Geweldstrauma’s zijn er in twee soorten: type 1 en
type 2. “In Nederland zijn de type-1-trauma’s vooral
verkrachtingen en verkeersongelukken. Dat zijn vaak
eenmalige gebeurtenissen. Daar kun je meestal in een
klein aantal gesprekken een oplossing voor bieden of
voor verwijzen naar een psycholoog. Deze cursus ging
vooral over de type-2-trauma’s: herhaaldelijke of meervoudige
trauma’s, vooral bij vluchtelingen of militairen.
Voor mensen met dit type trauma moet je heel uitgebreid
de tijd nemen. Het gaat dan voor ons vooral over
asielzoekers of vluchtelingen. Militairen hebben een eigen
circuit waarin hulp wordt geboden.”
Het volgen van deze cursus kwam voort uit persoonlijke
interesse, maar ook, vertelt hij, “omdat hier in Lievensberg
mensen aankloppen uit bijvoorbeeld Irak, uit Congo…
en die verwachten wel hulp van ons. Dus wilde ik
meer weten over deze trauma’s, om ook deze mensen
zo goed mogelijk te kunnen helpen.”
Taal en cultuur
Bij de hulpverlening aan vluchtelingen zijn taal en cultuurverschillen
vaak struikelblokken. Edward: “Het is
belangrijk om wat meer te weten over de achtergronden
van een bevolkingsgroep. In Afrika kan het gebeuren
dat van een stam alle mannen worden uitgemoord. Dan
staan vrouwen er opeens alleen voor, terwijl daarvoor
de mannen altijd alles regelden. Of een zoon van 10
jaar wordt in zo’n situatie als gezinshoofd gezien. Ook
schaamte speelt in veel culturen een rol: een man moet
zoiets toch aankunnen!”
Een van de thema’s van de cursus die Edward volgde
was ‘Verlate trauma’s’. “We kregen les van een orthodox-joodse
psychiater. Die vertelde over mensen die tot
lang na de Tweede Wereldoorlog de ervaren verschrikkingen
op de achtergrond konden houden in een leven
van hard werken en van succes. Maar dan breekt de
tijd aan dat mensen om hen heen wegvallen, dat ze zelf
teruggaan in de tijd. Dan ben je tachtig en wordt die
oorlogservaring alsnog een trauma.”
Ook belangrijk is het systeem om iemand heen: de partner,
ouders, kinderen. Ze leerden om deze mensen bij
het verhaal van het slachtoffer en de verwerking van
diens trauma’s te betrekken.
Confrontatie
Een ander essentieel cursusonderwerp was ‘overdracht-tegenoverdracht’.
Edward: “Wat doet de confrontatie
met zulke schokkende verhalen met jou als
hulpverlener, met jou persoonlijk, wat roept het op,
kun je er zelf schade door oplopen en hoe scherm je
je daarvoor af. Maar ook: je ziet slachtoffers, maar hier
komen ook daders. Een voorbeeld: ik had een patiënt
die een gevangenisstraf had uitgezeten, maar wel vanwege
moord. Die straf had hij als traumatisch ervaren.
Dat maakte hem weer tot slachtoffer. Hoe zit jij dan zelf
tegenover zo iemand?”
De cursusgroep was gemêleerd: mensen van Artsen
zonder Grenzen, een collega sociaal-psychiatrisch verpleegkundige,
iemand uit het vluchtelingenwerk, maar
ook maatschappelijk werkers van Defensie die betrokken
waren bij de debriefing van uitgezonden militairen…
Het bleek een leerzame cursus en voor Edward zeker
ook een onderwerp waarin hij zich verder wil verdiepen.
Het heeft zijn vak als hulpverlener rijker gemaakt. En
het heeft hem ook meer begrip en inzicht opgeleverd
over mensen in andere culturen.

Edward de Vos: “in Lievensberg kloppen mensen aan uit
bijvoorbeeld Irak, uit Congo… en die verwachten wel hulp
van ons. Dus wilde ik meer weten over deze trauma’s, om
ook deze mensen zo goed mogelijk te kunnen helpen.”
Wie: Edward de Vos
Hij is: Sociaal-psychiatrisch verpleegkundige op
de PAAZ
Hij volgde: Cursus Hulpverlening bij oorlogs- en
geweldstrauma’s
Bij: Cogis, kennis- en adviescentrum voor
sociale en psychische gevolgen van oorlog,
vervolging en geweld, in Diemen
Lievensberg blijft bij de les
31

Dit doe ik
32
Verpleegkundige komt terug als vrijwilligster
‘Ik ervaar weer de voldoening om
iets voor anderen te betekenen’
“En nu lekker genieten van je vrije tijd”, hoorde
Ada Lammers regelmatig toen collega’s in juni
2011 afscheid van haar namen. Ada ging vorig
jaar juli met pensioen, na bijna 45 jaar in de gezondheidszorg
te hebben gewerkt. Vanaf 1978
was dat in het Lievensberg ziekenhuis. Voor
het overgrote deel van die tijd werkte ze als ver-
pleegkundige op de Kinderafdeling. Na 4 maanden
was Ada weer terug, nu als vrijwilligster op
de afdeling Kind & Jeugd.
Ada was al een poosje bezig om de datum waarop
zij met pensioen zou gaan in te plannen. Geen gemakkelijke
opgave, want ze had het nog prima naar

Ada Lammers komt één keer per week naar het ziekenhuis terug
om vrijwilligerswerk te doen op ‘haar Kinderafdeling’.
haar zin. “Toen mijn man met pensioen ging, heb
ik de knoop doorgehakt en ben ik gestopt met werken.”
Terwijl ze haar pensionering aan het voorbereiden
was, wist ze al dat ze niet achter de geraniums
zou gaan zitten. De overdaad aan vrije tijd wilde ze
opnieuw zinvol invullen. “Dat betekende voor mij
weer de voldoening ervaren door wat voor anderen
te betekenen.”
Zinvolle bijdrage
Ada komt nu één keer per week naar het ziekenhuis
terug om vrijwilligerswerk te doen op ‘haar
Kinderafdeling’. Een opmerkelijke keuze. Maar ze
had allang gezien dat ze ook als vrijwilligster op
de afdeling een zinvolle bijdrage kon leveren. “Ik
ondersteun nu één dagdeel in de week het afdelingsteam
en overleg met de verpleegkundigen wat
ik kan doen.” Daarbij houdt ze scherp de grenzen
in de gaten tussen de vrijwilligster en de voormalig
verpleegkundige. “Natuurlijk zie ik weleens dingen
gebeuren waar ik zo in zou willen springen. Maar
nu, een jaar verder, heb ik er geen moeite meer
mee om mijn oude vak los te laten. Ik meld het bij
de verpleging, bij hen ligt immers de verantwoordelijkheid.”
Meer vrijwilligerswerk
Behalve in het Lievensberg ziekenhuis werkt Ada
ook als vrijwilligster bij de stichting VIV (Vrouwen
Integratie Vandaag). Ze helpt daar twee keer per
week buitenlandse vrouwen die een inburgeringscursus
volgen. Op basis van praktische thema’s en
uitstapjes leert ze hen de Nederlandse taal aan.
Ook doet ze er huiswerkbegeleiding. Ze geniet hier
zichtbaar van en vindt het erg waardevol werk.
”Ik hoor veel verhalen en heb veel respect voor de
dames gekregen. Hoe zij zich door moeilijke situaties
hebben heengeslagen, daar zouden wij nog
wat van kunnen leren.”
Buiten het vrijwilligerswerk heeft Ada genoeg tijd
over voor haar andere hobby’s, zoals tennissen
en fietsen met haar man, die overigens vrijwilligerswerk
doet op een basisschool. “Daarnaast
pas ik een dag op mijn kleindochter en daarmee
is de week al weer aardig vol. Uiteindelijk heb ik
het soms drukker dan toen ik werkte. Maar door
mijn vrije tijd zo in te vullen kan ik er voor honderd
procent van genieten, en dat is toch de bedoeling.”
33

Ergotherapeuten Wilma Buijs en Lieke Blom: “We hebben een pilot
met het stimuleringsprogramma gedraaid en het werpt absoluut zijn
vruchten af.”
34

Ergotherapeuten starten stimuleringsprogramma Handenrijk
Therapie voor de ‘luie hand’
Koekjes bakken lijkt een simpele handeling. Maar wat
als je bij het bereiden van de zoete versnapering slechts
één hand of arm mag gebruiken. En het hele proces ook
nog eens met je ‘moeilijke’ arm moet uitvoeren. Met het
stimuleringsprogramma Handenrijk worden kinderen met
een motorische beperking spelenderwijs uitgedaagd om
hun aangedane hand of arm zoveel mogelijk in te schakelen.
“De behandelmethode is bestemd voor kinderen met
neurologisch letsel (aangeboren en niet-aangeboren) en
bestaat uit groeps- en thuisopdrachten”, leggen ergotherapeuten
Wilma Buijs en Lieke Blom uit. “We hebben al
een pilot met het stimuleringsprogramma gedraaid en het
werpt absoluut zijn vruchten af.”
De therapie valt onder het Forced Use-programma en is vergelijkbaar
met de bekendere behandeling van een lui oog. Door
een pleister voor het dominante oog te plakken, worden de hersenen
gedwongen om het slechtere oog te gebruiken. “Bij Handenrijk
wordt de goede hand of arm met een sling ingeperkt.
Door dit dagelijks te trainen ‘leert’ het lichaam automatisch om
de aangedane hand of arm meer in te zetten”, licht Lieke toe.
In september start het nieuwe behandelprogramma waarbij de
jongeren in twee groepen worden verdeeld. “We hebben een
behandeling voor kinderen van vier tot acht jaar en een behandeling
voor jongeren van negen tot twaalf jaar”, vertelt Wilma
verder. “Het proefproject richtte zich op een kleine regio, we
gaan het nu veel breder aanbieden. Kinderen van Zeeland tot
Etten-Leur kunnen in aanmerking komen voor de therapie.”
Elkaar stimuleren
Het feit dat de patiënten in groepsverband met de opdrachten
aan de slag gaan, is van groot belang. “Kinderen die kampen
met eenzelfde - in dit geval neurologisch - letsel leren van elkaar,
dat blijkt uit het onderzoek. Bovendien is het natuurlijk
ook een stuk leuker om met leeftijdgenoten aan de slag te gaan
met de opdrachten. Ze stimuleren elkaar”, aldus Lieke. Bij Handenrijk
staan als thema uiteenlopende beroepen centraal. Ie-
dere keer wordt er aan de slag gegaan met een ander beroep
en nieuwe opdrachten. Wilma: “Zo staan we dus de ene keer
in de keuken als ‘kok’, de andere keer schrijven we en posten
we kaarten als ‘postbode’. De aangedane hand wordt tijdens
spel keer op keer gestimuleerd. Maar ook met dagelijkse activiteiten,
zoals het smeren van een boterham of het zelfstandig
aankleden.”
Huiswerk
De groepstherapie van één uur per week is niet voldoende om
het optimale resultaat te bereiken. Daarom krijgen de deelnemers
ook huiswerk mee en moet er iedere dag thuis een
half uur goed geoefend worden. “Het is een therapie waar de
ouders nauw bij betrokken worden, vanaf het begin. Eigenlijk
nog voordat het behandelprogramma begint. Dan vinden er
namelijk gesprekken plaats met de ouders om goed in beeld
te krijgen waar de focus op moet komen te liggen. We gaan
vervolgens aan de slag om vooral die punten te verbeteren.”
Na het volgen van het behandelprogramma kunnen kinderen
ook nog om de zoveel tijd deelnemen aan een opfrismodule.
“Op die manier blijven we de hersenen prikkelen om ook de
aangedane hand of arm te blijven gebruiken.”
35

Dit houdt mij bezig
Video Interactie Begeleiding
‘We kijken vooral naar wat er wél goed gaat
en waaróm dat goed gaat’
Wij leven in een visueel georiënteerde samenleving. ‘Hoe
je overkomt’ is daarin belangrijk. Een beetje politicus of
voetballer wordt niet op de pers losgelaten zonder gedegen
mediatraining. Ook hier in het Lievensberg, op de afdeling
Kind&Jeugd, speelt beeld een heel bepalende rol,
maar dan vanuit een volkomen andere visie.
Tanja van Doorne en Doret Rovers, pedagogisch medewer-
kers op de afdeling Kind&Jeugd, gebruiken sinds een jaar of
vijf beeld als een bijzonder en indringend medium. Video Interactie
Begeleiding (VIB) heet het. Kort gezegd: door het maken
van video-opnames wordt een ander beeld gegeven (letterlijk
en figuurlijk) van de communicatie tussen ouder en kind.
36
Communicatie
Betrokken beginnen ze hun verhaal: “We gebruiken VIB als ondersteuning
in de communicatie tussen ouder en kind. Vooral
wanneer die verstoord is of dreigt te raken. Bij veel psycho-sociale
problemen (bijvoorbeeld huilbaby’s, eetproblemen, obstipatie)
ligt vaak een onderliggend probleem in de communicatie
aan de basis. Je kunt heel mooi in beeld brengen wat het kind
laat zien, wat het nodig heeft. Het is vaak ook een ‘niet-begrepen
kind’. Interactie is dan absoluut het sleutelwoord.”
Die ‘ondersteuning’ benadrukken ze continu in het gesprek.
Tanja en Doret samen: “We kijken vooral naar wat er wél goed
gaat en waaróm dat goed gaat. We werken juist vanuit de
krachten van de ouders. De kunst is dan om dat te benoemen
en uit te vergroten.”

Het lukt hen vrijwel altijd om dit traject samen met ouders in te
gaan. Soms is er weerstand (“Doen we iets niet goed, dan?”)
of willen ouders eerst alle medische oorzaken uitgesloten hebben,
soms zijn ouders gewoon nog niet zo ver.
Gesteund en ondersteund
Het streven is erop gericht dat beide ouders betrokken worden
bij de VIB. Het is belangrijk dat ouders zich door elkaar
gesteund en ondersteund voelen. In de praktijk zijn het vaak
de moeders die het eerst tegen bepaalde dingen aanlopen. Als
een van beide ouders niet mee wil doen, starten ze de VIB wel
met de ander. Soms stapt de ‘onwillige’ ouder dan toch in. De
uitkomst van de VIB wordt, als dat nodig is, kortgesloten met
anderen, bijvoorbeeld grootouders of begeleiders. “Het is belangrijk
dat de direct betrokkenen rondom het gezin weten wat
er is besproken en wat de afgesproken aanpak is.”
Omschakeling
Werken met VIB was voor de pedagogisch medewerkers even
een omschakeling. Tanja, met lichte zelfspot: “Wij zijn, vanuit
ons beroep, gewend om ontzettend veel te praten.” Doret: “Nu
moeten we heel erg bij het beeld blijven.” Dan weer serieus:
“VIB is nog geen standaardproces op de afdeling. Het is ook
steeds zoeken naar de juiste timing om met het voorstel te komen:
hoe introduceert je het, hoe leg je het in de week. De
draagkracht van de ouders bepaalt mede of je wel of niet start.
Het goede moment dient zich soms aan als de ziekenhuisopname
zich herhaalt of omdat kind en ouders tegen dezelfde
problemen blijven aanlopen. Dan is de bereidheid vaak groter.”
VIB kan bij kinderen in alle leeftijdsgroepen worden toegepast.
Zij passen het echter minder toe bij prematuren en bij tieners.
Beiden: “Tijdgebrek speelt een rol. Het zou veel waard zijn als
een aantal verpleegkundigen zich in VIB zou scholen. Er zijn
neonatologie-afdelingen waar VIB standaard wordt gebruikt.
Het is wel onze wens om het daar ook toe te passen. Bij de tieners
is de communicatie anders, bij hen ga je meer in gesprek.”
Uitdaging
“Het lastige, maar ook het uitdagende, is dat hier de VIB-contacten
kort maar intens zijn en de problemen vaak heftig. Het
waardevolle is dat je essentiële componenten in de interactie
kunt blootleggen. Je kunt in een zeer beperkt aantal sessies
het ziektegedrag analyseren en het negatieve gedrag, het gevoel,
het kindbeeld ombuigen in een goede richting.”
Het meest bijzondere? Doret: “Voor mij is dat het kijken naar
het positieve in ouders en kind, als opstap om dingen te veranderen.
Dat kan ik dan niet meer loslaten.” Tanja: “Ik vind het
bijzonder dat je deelgenoot bent op het moment dat een ouder
het even niet meer weet; dat je mee mag helpen zoeken naar
de nooduitgang.” En allebei met een dikke glimlach: “Het mooiste
moment is als je ouders en kind van elkaar ziet genieten,
ook al is het moment nog zo kort.”
Die VIB-bril hebben ze op en die doen ze niet meer af.
Tanja van Doorne en Doret Rovers, pedagogisch medewerkers op
de afdeling Kind&Jeugd, gebruiken sinds een jaar of vijf beeldmateriaal
als een bijzonder en indringend medium.
37

Tot slot
38
De voorreiniging vindt plaats in een ruimte
met daglichtlampen. “Wel zo prettig”, zegt
CSA-teamleidster Jessica Otto.
Nieuwe vuil-schoonroute
voor scopen in gebruik
In het proces rond de veiligheid voor patiënten en medewerkers,
komen in een doordacht samenspel techniek en
bouw bij elkaar. Dit samenspel vertaalt zich door het hele
ziekenhuis in innovatieve verbouwingen.
Een recent voorbeeld daarvan is een grondige aanpassing van
de vuil-schoon route voor scopen op de functieafdeling. “Een
kwaliteitsverbetering”, zegt CSA-teamleidster Jessica Otto.
“We voldoen nu volledig aan de wensen en eisen van de Inspectie
voor de Gezondheidszorg.”
Aparte ruimten
Het reinigen van de scopen valt in het Lievensberg ziekenhuis
onder de verantwoordelijkheid van Centrale Sterilisatie Afdeling
(CSA). “Hiervoor zijn medewerkers apart opgeleid”, legt
Jessica uit. De reiniging vindt sinds een grondige verbouwing
plaats in drie aparte ruimten: één voor de voorreiniging, een
aparte ruimte waarin de wasmachines (desinfectors) staan en
een speciale, aansluitende ruimte met de droogkasten waar
scopen drogen en worden geconditioneerd.
Klaar voor gebruik
“Vanuit de droogkasten leggen we de gedesinfecteerde en
gedroogde scopen klaar voor gebruik in een doorgeefkast. In
deze kast zitten transportbakken. Aan de hand van de onderzoekslijst
geven wij met een clip aan de bak aan voor welk
onderzoek een scoop is bestemd.”
De doorgeefkast kan bij opening aan de kant van de droogruimte
niet worden geopend aan de kant van de onderzoeksruimte,
en omgekeerd. Hierdoor is de logistiek optimaal beheerst.
“De flexibele scopen van de poliklinieken KNO en urologie zullen
binnenkort ook volledig door de CSA in deze ruimtes verwerkt
worden”, vult Jessica aan.
Met de ingebruikname van de nieuwe ruimten is een einde gekomen
aan een periode van werken op afstand en de onrust
die verbouwingen nu eenmaal met zich meebrengen. “CSAmedewerkers
en endoscopielaboranten vormen inmiddels een
hecht team dat vloeiend op elkaar is ingespeeld. “We hebben
een goede onderlinge band”, zegt Jessica tot slot.

Stap twee is de wasruimte, waar voorgereinigde
scopen de desinfector ingaan.
Met een clip wordt aangegeven voor welk onderzoek
een scoop klaarligt in de doorgeefkast.
In de laatste ruimte staan de droogkasten.
Hier wordt in twee uur tijd een
scoop gedroogd en geconditioneerd.
39

Trefpunt Magazine verschijnt 3 x per jaar (oplage 2.200)
Redactie: Afdeling PR & Communicatie /
Elma Gortworst
Teksten: Dick Krabbendam
Elma Gortworst
RITHOtekst / Bregje van Gurp
Bart Verhaeghe de Naeyer
Jack van Steen
Fotografie: Afdeling PR & Communicatie
RITHOtekst / Bregje van Gurp
en anderen
Vormgeving en druk: DWD, Roosendaal
Redactieadres: Postbus 135
4600 AC Bergen op Zoom
Telefoon: 0164 – 278 732
dect: 1149
e-mail: pr@lievensberg.nl
internet: www.lievensbergziekenhuis.nl