Bekijk het inkijkexemplaar - Cross Media Nederland

Samenvatting
Van alle door de Nederlandse kankerregistratie geregistreerde vormen van kanker vormen de gastro-enterologische
tumoren met 20.000 gevallen per jaar ongeveer 22% van het totaal. Darmkanker komt in Nederland van alle
gastro-enterologische tumoren het meeste voor met ruim 12.000 nieuwe gevallen in 2009, gevolgd door de
kanker van de slokdarm (2.500 nieuwe gevallen) en alvleesklierkanker (2.000 nieuwe gevallen).
Er zijn de afgelopen 20 jaar grote veranderingen opgetreden in het voorkomen van de verschillende vormen van
kanker. Zo nam de incidentie van kanker van slokdarm, darm, anus en lever (sterk) toe, terwijl de incidentie van
maagkanker en galblaaskanker juist sterk daalde.
De overlevingskansen variëren sterk met de aan- of afwezigheid van uitzaaiingen. Bij alvleesklierkanker zijn er
vaak uitzaaiingen aanwezig en is de 5-jaarsoverleving 5%, bij darmkanker zijn er minder vaak uitzaaiingen en is
het cijfer 61%.
Diagnostiek en stadium
Kanker wordt doorgaans ontdekt als een patiënt klachten krijgt. De
klachten zijn natuurlijk sterk afhankelijk van de plaats van de kanker. Bij
gastro-enterologische tumoren kan er naast algemene symptomen
(moeheid, gewichtsverlies, etc.) sprake zijn van obstructie en/of bloeding.
Over het algemeen treden deze symptomen pas laat in de ziekte op of
blijven onopgemerkt (bloed is in de ontlasting niet altijd zichtbaar), zodat
er bij veel patiënten bij diagnose al sprake is van uitgezaaide ziekte. Dit
varieert overigens sterk per orgaan, namelijk ongeveer 5% heeft uitzaaiingen
bij kanker van de anus, 20% bij kanker van de endeldarm, 23% bij dikke
darm, 25% bij lever, 40% bij slokdam, maag en galblaas en 60% bij kanker
van de alvleesklier.
Bij kanker van de maag of de darm is het in vrijwel alle gevallen wel
mogelijk om de diagnose kanker door middel van pathologisch
onderzoek te bevestigen. De meeste patiënten worden immers
geopereerd of er kan weefsel worden verkregen bij een scopie. Bij
kanker van de alvleesklier, de galwegen en de lever is dat veel moeilijker:
aantal per jaar
8.000
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009
jaar van diagnose
dikke darm endeldarm slokdarm (incl. cardia) maag (excl. cardia) alvleesklier
Figuur 1: Incidentie van veel voorkomende gastro-enterologische tumoren in Nederland van 1989 t/m 2009.
(Bron: Nederlandse Kankerregistratie).
bij 20 to 30% van deze tumoren wordt de diagnose kanker gesteld door
middel van beeldvormende diagnostiek, zonder pathologische
bevestiging.
Overleving
De overlevingskansen van patiënten met kanker hangen nauw samen met
het stadium waarin de ziekte wordt vastgesteld. Bij veel gastro-enterologische
tumoren is het stadium relatief ongunstig en dat vertaalt zich in
lage overlevingskansen. Bij kanker van darm en anus is de 5-jaarsoverleving
met 61% het hoogst, terwijl de 5-jaarsoverleving bij alvleesklierkanker
slechts 5% bedraagt (fi guur 3). Bij de andere vormen van kanker
varieert het van 10 tot 30%. De afgelopen 20 jaar is de overleving gestaag
gestegen, in totaal met gemiddeld 5%.
Oorzaken van gastro-enterologische tumoren
De belangrijkste risicofactor voor kanker is een hoge leeftijd. Dat geldt
ook voor de gastro-enterologische tumoren, waarbij in alle gevallen de
aantal per jaar
600
500
400
300
200
100
0
1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009
jaar van diagnose
dunne darm anus lever galblaas galwegen
Figuur 2: Incidentie van zeldzame gastro-enterologische tumoren in Nederland van 1989 t/m 2009.
(Bron: Nederlandse Kankerregistratie).
oncologica . nummer 02 . 2011 9