Bekijk het inkijkexemplaar - Cross Media Nederland
Bekijk het inkijkexemplaar - Cross Media Nederland Bekijk het inkijkexemplaar - Cross Media Nederland
40 Mondigheid Figuur 1 : Model mondigheid. niet zo dat iedereen hier naar binnen kan lopen en kan zeggen: “Ik wil een MRI scan of een PET scan of een vul maar in scan.” Ja dat is wel eens onaangenaam.’ Agressie Tot slot agressie. Slechts twee artsen hadden hier wel eens mee te maken gehad tijdens de consulten met borstkankerpatiënten. Het zou hier gaan om een subtiele uiting van instrumentele agressie en agressieve uitingen tegenover de arts in de rol van brenger van slecht nieuws. Instrumentele agressie wil zeggen dat patiënten agressie gebruiken om een bepaald doel te bereiken, bijvoorbeeld het krijgen van een bepaald onderzoek. Opvallend is dat patiënten het nog steeds makkelijker schijnen te vinden hun agressieve gevoelens te uiten tegenover de verpleegkundige en de huisarts. Het feit dat het hier gaat om vrouwelijke borstkankerpatiënten speelt waarschijnlijk een rol bij het weinig voorkomen van de gedragsuiting agressie. Tevens speelt het feit dat borstkanker een ziekte is die steeds meer voorkomt en steeds beter te behandelen is ook een rol bij het weinig voorkomen van agressieve vrouwelijke borstkankerpatiënten. Effecten Een belangrijk eff ect van de toegenomen mondigheid is dat het consult zoveel mogelijk ingericht is naar de behoeften van de patiënt. In de afgelopen tien jaar zijn de behandelingen ingewikkelder en persoonlijker geworden. Iedere patiënt krijgt hierdoor een behandeling op maat en wordt actief betrokken bij het maken van het behandelplan. De mate waarin dit gebeurt verschilt echter nog per ziekenhuis. Dus door in te oncologica . nummer 02 . 2011 Actieve communicatie Eisend gedrag PATIËNTEN DENKEN RECHT TE HEBBEN OP BEPAALDE SCANS OF ONDERZOEKEN Vragen stellen Het geven van een mening Het uiten van bezorgdheid Consumentisme Claimend gedrag Agressie Second opinion aanvragen Aanvragen borstreconstructie Overige medische vragen Aanbevelingen doen Voorkeur voor een behandeling aangeven Het oneens zijn met de arts Mening geven over het managen van de ziekte Het uiten van bezorgdheid of andere negatieve emoties Emotionele agressie Instrumentele agressie spelen op de behoeften die patiënten de afgelopen jaren hebben geuit naar hun artsen, is het consult in een aantal ziekenhuizen persoonlijker en meer patiëntgericht geworden. Patiënten zijn tegenwoordig beter op de hoogte van bepaalde aspecten van de ziekte of behandeling. Daardoor is het voor de artsen gemakkelijker geworden om over bepaalde zaken te praten. Naast het feit dat de inhoud van het consult is veranderd, heeft de toegenomen mondigheid van de vrouwelijke borstkankerpatiënt ook eff ect op de relatie tussen de arts en de patiënt. Er is sprake van een verandering in de rol die de arts aanneemt tijdens het gesprek met de patiënt. Dit heeft allereerst te maken met de komst van de mammacare verpleegkundige die een deel van de communicatie voor haar rekening neemt. Een voordeel hiervan is dat de mammacare verpleegkundige nog een keer aan de patiënt vertelt wat de arts al eerder heeft verteld: ‘Maar je weet wel dat een deel nog eens extra wordt besproken en dat geeft in ieder geval een beter gevoel en dat is voor de patiënt ook heel plezierig. Want de patiënt die weet ook dat er bepaalde dingen zijn waarmee ze liever naar de mammacare verpleegkundige gaan om dat te bespreken. Dus daar is de communicatie ook wel wat anders, daar kunnen we ook echt focussen op het medisch inhoudelijke deel. De rest komt wel bij de nurse practitioners’. Ten tweede speelt de toegenomen mondigheid een belangrijke rol in het veranderen van de communicatierol van de arts. Doordat patiënten beter geïnformeerd zijn, komen ze met gerichte vragen tijdens het consult. Dit heeft tot gevolg dat artsen patiënten over onderwerpen moeten voorlichten die tien jaar geleden niet aan bod kwamen. Tot slot draagt ook het feit dat de behandelingen persoonlijker en ingewikkelder zijn geworden, er aan bij dat de arts vaak de rol van voorlichter aan moet nemen tijdens een gesprek. De arts heeft een informatieplicht en dient de patiënt dus op de hoogte te brengen van alle aspecten van de behandeling: ‘Er valt ook veel meer voor te lichten, (…). Het is allemaal heel wat genuanceerder geworden dan vroeger. En dat moet je ook
doen, want dat voorkomt een hoop misverstanden of vragen achteraf of lelijke gezichten als je informatie van tevoren geeft’. Expertrol Niet alleen de arts heeft een andere rol aangenomen tijdens de consulten, ook de patiënt kan een andere rol innemen. Een voorbeeld hiervan is de expertrol, waarbij de patiënt zich gedraagt als een expert. Doordat ze bijvoorbeeld informatie lezen die bedoeld is voor experts, denken patiënten dat zij zelf expert zijn op het gebied van borstkanker. Belangrijk hierbij is dat de arts de patiënt duidelijk maakt wat van toepassing is op haar specifi eke situatie en wat zinvol is en wat niet. Dit laatste is bijvoorbeeld van belang wanneer een patiënt via second opinions probeert haar gelijk te krijgen. Tot slot heeft de toegenomen mondigheid onder borstkankerpatiënten als eff ect gehad dat consulten over het algemeen langer duren dan tien jaar geleden: ‘Want zeker met de mondigere patiënt is de duur natuurlijk wel toegenomen en ook de frequentie waarmee ze je willen zien. Mensen zijn wel soms heel erg op zichzelf gefocust en dan hebben ze werkelijk vragenlijsten en die kunnen gewoon zonder problemen drie kwartier blijven zitten.’ Eén arts vond juist dat de consulten met de borstkankerpatiënten in tijd zijn afgenomen, doordat er een mammacare verpleegkundige bij aanwezig is. Hierdoor kan de arts zich beperken tot de noodzakelijke informatie en de rest overlaten aan de verpleegkundige. Conclusie De geïnterviewde artsen bevestigen dat in het voorbije decennium de mondigheid van patiënten is toegenomen. Deze uit zich met name in het stellen van medische vragen, het uiten van bezorgdheid en het aangeven van een voorkeur voor een behandeling. Het echt oneens zijn met de arts, consumentisme, claimend gedrag en agressie komen amper voor. Oorzaken van de toename zijn de gemakkelijk toegankelijke informatievoorziening via internet, de uitbreiding van voorlichting door ziekenhuizen (brochures en folders) en de toegenomen media-aandacht. De mondigheid heeft gevolgen voor de gespreksrolverdeling tussen arts en patiënt. Het gesprek is meer gericht op instemming van de patiënt en op overeenstemming tussen beide. De afstand tussen arts en patiënt is minder groot geworden. De arts heeft daarnaast meer de rol van voorlichter gekregen met betrekking tot mogelijkheden en alternatieven voor diagnose en behandeling. Deze rolverandering heeft tot gevolg dat de arts zich op medisch-inhoudelijke aspecten in het gesprek concentreert en paramedische zaken ter bespreking overlaat aan de verpleegkundige. Deze taakverdeling is een van de voorbeelden waarmee zorgcentra structureel anticiperen op de mondigere patiënt. Deze veranderde manier van communiceren kan positieve gevolgen hebben voor de mate van betrokkenheid van de borstkankerpatiënt. Borstkankerpatiënten tonen meer betrokkenheid wanneer de arts de actieve deelname van de patiënt aanmoedigt en faciliteert. Een ander positief gevolg van het betrekken van patiënten bij het behandelingsproces is dat de patiënt het gevoel heeft meer controle te hebben over haar gezondheid. INFORMATIE MEER INFORMATIE OVER DIT ONDERWERP KUNT U KRIJGEN VIA AGOSELINK@LIVE.NL column | Ilona van der Loos Alles blijft anders Mijn buik groeit en de maanden verstrijken. We kijken uit naar eind juni en wachten geduldig tot we onze derde spruit in ons gezin kunnen verwelkomen. We maken plannen voor augustus, oktober als het even kan ook al voor 2012 en verder. Zijn buik groeit ook als de maanden verstrijken. Ascitis ten gevolge van zijn hepacellulair carcinoom hoopt zich op. Hij kijkt ook uit naar eind juni en wacht geduldig tot hij zijn derde kleinkind in zijn armen kan sluiten. We hebben het afgelopen half jaar geleerd dat we geen garanties krijgen op wat er komen gaat. Daarom hebben mijn man en ik geopperd de naam en het geboortekaartje in een gesloten envelop aan mijn stiefvader te geven, zodat hij die op een zelfgekozen moment kan openmaken. Het werd ons niet in dank afgenomen. Het werd resoluut geweigerd: ik ben er nog in juni! Hij wil ook nog graag een keer gaan vliegen over het mooie Brabantse land. Geen probleem, dat regelen we. Maar niet nu, nee ná de zomer…is het antwoord. Ik manoeuvreer tussen reëel blijven en iemand niet alle hoop ontnemen. Het is een wankel evenwicht, zeker omdat mijn stiefvader me heeft gevraagd te allen tijden eerlijk te blijven. Vroeger kon hij toe met een uur of 5 slaap per nacht, nu is 12 uur amper voldoende. Hij heeft geen idee hoe dat komt. De nieuwe huisarts komt hem voortaan thuis bezoeken. Dat vindt mijn stiefvader erg attent, maar ‘wat zal de huisarts het er druk mee hebben als hij dat met iedereen doet’. Het kost me moeite om niet direct te reageren: Je bent ziek, je wordt niet behandeld, je gaat dood…wake-up en doe wat je nog wil doen. Mijn moeder verwoordt het mooi: je hoort van iedereen dat je moet genieten nu het nog kan, maar met je hoofd vol zorgen en onzekerheid is dit bijna onmogelijk. Het is allemaal anders. Als de eerste paniek van na de diagnose is weg geëbd en het ziekteproces langzamer gaat dan voorspeld, kom je in een soort niemandsland terecht. Kunnen we nog op vakantie gaan of zijn de risico’s te groot? En wanneer is het geschikte moment? In een laatste halfslachtige poging ze een beslissing te laten nemen gooi ik er maar een cliché tegenaan: van uitstel komt afstel. Beslis wat je wil, dan kun je het loslaten. Niet(s) beslissen geeft onrust. Ik heb gemakkelijk praten met de wereld aan mijn voeten. Ik ben jong, gezond en heb alles wat mijn hartje begeert. Mijn plannen reiken tot voorbij de horizon. Alles blijft anders als je horizon niet verder reikt dan het hier en nu. ILONA VAN DER LOOS WERKT ALS ONCOLOGIEVERPLEEGKUNDIGE IN HET VERPLEEGTECHNISCH TEAM VAN VIVENT. “ALLES BLIJFT ANDERS” BLØF EMI MUSIC NETHERLANDS BV 2011 oncologica . nummer 02 . 2011 41
- Page 1: jaargang 28 nummer 2 2011 Gastro-en
- Page 4 and 5: 4 Van de redactie Van mond tot anus
- Page 6 and 7: 6 Verenigingsnieuws Neem deel aan S
- Page 8 and 9: 8 Grote diversiteit aan tumoren Kan
- Page 10 and 11: 10 slokdarm maag darm anus lever ga
- Page 12 and 13: Een praktische handleiding voor de
- Page 14 and 15: 14 Complex en zeldzaam: Neuro-endoc
- Page 16 and 17: 16 van het lichaamseigen somatostat
- Page 18 and 19: 18 Van diagnose tot palliatie bij p
- Page 20 and 21: 20 Figuur 3: Het zorgpad pancreasca
- Page 22 and 23: 22 Verpleegkundig specialisten i.o.
- Page 24 and 25: 24 enthousiaste ervaringen. Una gaf
- Page 26 and 27: 26 Innovatieve zorgprogramma’s en
- Page 28 and 29: 28 longkanker. Het programma (zie f
- Page 30 and 31: Waarom we ziek worden en wat we kun
- Page 32 and 33: Professionals kunnen effectief ingr
- Page 34 and 35: 34 Tabel 1. Zoektermen. Methode Met
- Page 36 and 37: 36 pemetrexed ook carboplatin toege
- Page 38 and 39: 38 Eff ect mondigheid borstkankerpa
- Page 42 and 43: 42 Communiceer, respecteer en reage
- Page 44 and 45: 44 Figuur 2 geeft aan welke interac
- Page 46 and 47: 46 beslissing kunnen nemen. De verp
40<br />
Mondigheid<br />
Figuur 1 : Model mondigheid.<br />
niet zo dat iedereen hier naar binnen kan lopen en kan zeggen: “Ik wil een<br />
MRI scan of een PET scan of een vul maar in scan.” Ja dat is wel eens<br />
onaangenaam.’<br />
Agressie<br />
Tot slot agressie. Slechts twee artsen hadden hier wel eens mee te maken<br />
gehad tijdens de consulten met borstkankerpatiënten. Het zou hier gaan<br />
om een subtiele uiting van instrumentele agressie en agressieve<br />
uitingen tegenover de arts in de rol van brenger van slecht nieuws.<br />
Instrumentele agressie wil zeggen dat patiënten agressie gebruiken om<br />
een bepaald doel te bereiken, bijvoorbeeld <strong>het</strong> krijgen van een bepaald<br />
onderzoek. Opvallend is dat patiënten <strong>het</strong> nog steeds makkelijker<br />
schijnen te vinden hun agressieve gevoelens te uiten tegenover de<br />
verpleegkundige en de huisarts. Het feit dat <strong>het</strong> hier gaat om vrouwelijke<br />
borstkankerpatiënten speelt waarschijnlijk een rol bij <strong>het</strong> weinig<br />
voorkomen van de gedragsuiting agressie. Tevens speelt <strong>het</strong> feit dat<br />
borstkanker een ziekte is die steeds meer voorkomt en steeds beter te<br />
behandelen is ook een rol bij <strong>het</strong> weinig voorkomen van agressieve<br />
vrouwelijke borstkankerpatiënten.<br />
Effecten<br />
Een belangrijk eff ect van de toegenomen mondigheid is dat <strong>het</strong> consult<br />
zoveel mogelijk ingericht is naar de behoeften van de patiënt. In de<br />
afgelopen tien jaar zijn de behandelingen ingewikkelder en persoonlijker<br />
geworden. Iedere patiënt krijgt hierdoor een behandeling op maat en<br />
wordt actief betrokken bij <strong>het</strong> maken van <strong>het</strong> behandelplan. De mate<br />
waarin dit gebeurt verschilt echter nog per ziekenhuis. Dus door in te<br />
oncologica . nummer 02 . 2011<br />
Actieve<br />
communicatie<br />
Eisend<br />
gedrag<br />
PATIËNTEN DENKEN RECHT TE HEBBEN<br />
OP BEPAALDE SCANS OF ONDERZOEKEN<br />
Vragen stellen<br />
Het geven van een<br />
mening<br />
Het uiten van<br />
bezorgdheid<br />
Consumentisme<br />
Claimend gedrag<br />
Agressie<br />
Second opinion aanvragen<br />
Aanvragen borstreconstructie<br />
Overige medische vragen<br />
Aanbevelingen doen<br />
Voorkeur voor een<br />
behandeling aangeven<br />
Het oneens zijn met de arts<br />
Mening geven over <strong>het</strong><br />
managen van de ziekte<br />
Het uiten van bezorgdheid of<br />
andere negatieve emoties<br />
Emotionele agressie<br />
Instrumentele agressie<br />
spelen op de behoeften die patiënten de afgelopen jaren hebben geuit<br />
naar hun artsen, is <strong>het</strong> consult in een aantal ziekenhuizen persoonlijker en<br />
meer patiëntgericht geworden.<br />
Patiënten zijn tegenwoordig beter op de hoogte van bepaalde aspecten<br />
van de ziekte of behandeling. Daardoor is <strong>het</strong> voor de artsen gemakkelijker<br />
geworden om over bepaalde zaken te praten.<br />
Naast <strong>het</strong> feit dat de inhoud van <strong>het</strong> consult is veranderd, heeft de<br />
toegenomen mondigheid van de vrouwelijke borstkankerpatiënt ook<br />
eff ect op de relatie tussen de arts en de patiënt.<br />
Er is sprake van een verandering in de rol die de arts aanneemt tijdens <strong>het</strong><br />
gesprek met de patiënt. Dit heeft allereerst te maken met de komst van de<br />
mammacare verpleegkundige die een deel van de communicatie voor<br />
haar rekening neemt. Een voordeel hiervan is dat de mammacare<br />
verpleegkundige nog een keer aan de patiënt vertelt wat de arts al eerder<br />
heeft verteld: ‘Maar je weet wel dat een deel nog eens extra wordt besproken<br />
en dat geeft in ieder geval een beter gevoel en dat is voor de patiënt ook heel<br />
plezierig. Want de patiënt die weet ook dat er bepaalde dingen zijn waarmee<br />
ze liever naar de mammacare verpleegkundige gaan om dat te bespreken.<br />
Dus daar is de communicatie ook wel wat anders, daar kunnen we ook echt<br />
focussen op <strong>het</strong> medisch inhoudelijke deel. De rest komt wel bij de nurse<br />
practitioners’.<br />
Ten tweede speelt de toegenomen mondigheid een belangrijke rol in <strong>het</strong><br />
veranderen van de communicatierol van de arts. Doordat patiënten beter<br />
geïnformeerd zijn, komen ze met gerichte vragen tijdens <strong>het</strong> consult. Dit<br />
heeft tot gevolg dat artsen patiënten over onderwerpen moeten<br />
voorlichten die tien jaar geleden niet aan bod kwamen.<br />
Tot slot draagt ook <strong>het</strong> feit dat de behandelingen persoonlijker en<br />
ingewikkelder zijn geworden, er aan bij dat de arts vaak de rol van<br />
voorlichter aan moet nemen tijdens een gesprek. De arts heeft een<br />
informatieplicht en dient de patiënt dus op de hoogte te brengen van alle<br />
aspecten van de behandeling: ‘Er valt ook veel meer voor te lichten, (…). Het<br />
is allemaal heel wat genuanceerder geworden dan vroeger. En dat moet je ook
Change language