Bekijk het inkijkexemplaar - Cross Media Nederland

Samenvatting
Uit interviews met zes oncologische chirurgen blijkt dat borstkankerpatiënten de laatste 10 jaar mondiger zijn geworden in de communicatie met de
arts. Dit uit zich in het stellen van medische vragen, het uiten van bezorgdheid en het aangeven welke behandeling de voorkeur heeft.
op deze uiting van mondigheid door meer informatie te geven en vragen
te stellen aan de patiënt over wat zij al weet over de ziekte of behandeling.
De meningen over het al dan niet toenemen van het aantal second opinions
verschilden. Volgens sommigen komen ze weinig voor, volgens anderen is
het aantal gelijk gebleven, de overigen zien een toename. Één arts merkte
op dat het aanvragen van een second opinion ‘kan leiden tot ongewenst
uitstel van noodzakelijke behandelingen of tot het soort van shopgedrag dat
mensen op zoek zijn naar het antwoord dat ze het liefst willen horen’.
Uit de antwoorden op de vraag of het aantal aanvragen van borstreconstructies
was toegenomen bleek dat veel ziekenhuizen al hebben ingespeeld op
de behoeften van de patiënt om dit onderwerp tijdens de consulten te
behandelen. De mogelijkheid tot een borstreconstructie wordt tijdens het
behandelproces aangeboden door de arts of de mammacare verpleegkundige
en is dus al onderdeel geworden van de therapie.
Vier artsen gaven aan dat vrouwelijke borstkankerpatiënten weinig
aanbevelingen doen tijdens de consulten met de arts. De twee anderen
vonden dat het toch wel wat was toegenomen in de afgelopen tien jaar.
Eén van hen dacht dat de toename te wijten was aan het feit dat
patiënten menen beter geïnformeerd te zijn. In één ziekenhuis worden
patiënten zo actief betrokken bij het maken van een persoonlijk
behandelplan dat zij percentages krijgen voorgelegd die betrekking
hebben op hun situatie, bijvoorbeeld x procent overlevingskans bij een
borstamputatie, en vervolgens zelf mogen kiezen wat zij belangrijk
vinden. Deze manier van communiceren is volgens de arts een direct
gevolg van de mondigheid van patiënten in het verleden; er is ingespeeld
op de behoeften die mondige patiënten tegenover de arts hebben geuit.
Bij de uiting ‘een voorkeur voor een behandeling aangeven’ ging het vooral
om de voorkeur voor een borstbesparende operatie of een borstamputatie.
Die voorkeur had echter niet altijd betrekking op de behandeling zelf,
maar bijvoorbeeld ook op de plaats waar de behandeling plaats moest
vinden.
Het echt oneens zijn met de arts is een uiting die zelden voorkomt.
Patiënten worden in grote mate bij de behandeling betrokken en er wordt
over alles gecommuniceerd, waardoor het bijna niet voorkomt dat patiënt
en arts het pertinent oneens zijn.
Opvallend was dat vier artsen bij de uiting ‘een mening geven over het
managen van de ziekte’ aangaven dat zij zich niet met afspraken en
dergelijke bezig hoefden te houden. Er zijn speciaal mensen in dienst die
dit regelen. Twee artsen merkten op dat patiënten soms te snel behandeld
worden: ‘Je kunt je haast niet voorstellen, ik weet niet of je het wel eens
gezien hebt, wat je mensen aandoet door ze in drie dagen door een diagnostische
tunnel te trekken. Ze komen op maandag en ze horen op donderdagmiddag
dat ze hun borst kwijt moeten en dat ze een existentieel bedreigende
ziekte hebben. Het moet wel snel, maar zo snel?’ In één van de ziekenhuizen
is dit de reden om het helemaal om te draaien en het van de patiënt te
laten afhangen. Er wordt dus met de patiënt overlegd hoe snel de patiënt
behandeld wil worden en wanneer bijvoorbeeld de operaties ingepland
moeten worden.
Alle artsen gaven aan ‘het uiten van bezorgdheid’ te herkennen uit de
praktijk. Opvallend hierbij is dat de rol van de mammacare verpleegkundige
door drie artsen benadrukt werd. ‘We hebben het wel zo georganiseerd
dat we, dat staat inmiddels ook in de richtlijnen, werken met een gespecialiseerd
verpleegkundige. Dus het consult ziet er vaak zo uit dat wij heel veel
informatie geven, omdat we ook een informatieplicht hebben. Dus dat is een
enorm stuk wat op ons bordje ligt. Het geven van informatie en het checken of
PATIËNTEN ZIJN STEEDS MEER
MEDISCHE VRAGEN GAAN STELLEN
het begrepen is. En dan komen ze die keer erop vaak met vragen bij de
oncologie verpleegkundige. En dat zijn natuurlijk ook wat meer vragen van:
“Hoe moet ik het thuis regelen, hoe lang zal ik eruit zijn, kan ik nog werken.”
…. Feitelijk die tweede keer die we vroeger zelf deden, die doen we nou niet
meer zelf. Dat betekent dat het hele stuk van uiten van nog eens een keer
emoties of management of eventueel aanbevelingen doen, dat stukje ligt
vaak bij de oncologie verpleegkundige, dus dat maak ik niet altijd mee.’
Patiënten lijken het bovendien makkelijker te vinden hun bezorgdheid te
uiten tegen een verpleegkundige dan tegen een arts.
Claimend gedrag
Over de eisende gedragsuitingen, consumentisme en claimend gedrag,
verschilden de meningen. Sommigen merkten op dat eisend gedrag niet
echt voorkomt onder vrouwelijke borstkankerpatiënten. Anderen gaven
aan wel te maken te hebben met patiënten die consumentistisch gedrag
vertonen, vooral wanneer zij slecht nieuws ontvangen. “Mensen vinden het
fantastisch als ze met drie scanaanvragen de deur uit gaan en mensen vinden
het vreselijk als ik zeg dat er geen enkele scan is die kan tonen hoe het precies
zit. “Maar moet ik dan toch niet in Amsterdam zijn dokter, want daar hebben
ze toch vast wel andere scans’’ van: “daar weten ze vast wel iets meer”. En dat
wordt gestimuleerd door zorgverzekeraars, media, sites.”
Wat betreft ‘claimend gedrag’, onderdeel van het eisende gedrag gaf één
van de artsen aan dat patiënten denken recht te hebben op bepaalde
scans of onderzoeken, omdat zij verzekerd zijn: ‘Maar ze willen niet een
MRI scan, ze willen een gratis MRI scan. Dat willen ze, omdat ze menen dat
ze daar recht op hebben. Dan zeg ik: “Dat recht hebt u niet” natuurlijk niet
met zoveel woorden, maar in feite wel van: “Er is geen indicatie voor en het is
oncologica . nummer 02 . 2011 39