Bekijk het inkijkexemplaar - Cross Media Nederland

More documents

Recommendations

Info

20 Figuur 3: Het zorgpad pancreascarcinoom. oncologica . nummer 02 . 2011 Huisarts MDL arts Radioloog (interventie) radioloog MDL arts Verpleegkundig specialist Oncoloog GE chirurg Verpleegkundig specialist Operatieteam Verpleegkundig team GE chirurg Diëtist Fysiotherapeut Maatschappelijk werk Psycholoog GE chirurg Verpleegkundig specialist lcterus Huisarts Obstructie Icterus Echo Stenen? Nee Aanvullende diagnostiek (CT - scan) Tumorwerkgroep Resectabel? Ja; 20% Polikliniek bezoek Opname en operatie Follow up Recidief Ja Nee 80% Adjuvante chemotherapie Als serumbilirubine > 250 mmol dan drainage galwegen middels ERCP of PTC Palliatief traject Eerste lijnszorg Tweede lijnszorg Behandeling a Derde lijnszorg MDL arts/chirurg Huisarts MDL arts Tertiaire zorg (joint clinic) -Pijnteam -Verpleegkundig specialist -Psycholoog -Maatschappelijk werk -Diëtist -MDL -Care 4 Cancer
mortaliteit. Deze mortaliteit is echter gecorreleerd met het hebben van cardio-pulmonale co-morbiditeit (Finlayson, 2007). Indien de cardio-pulmonale conditie goed is, is hoge leeftijd geen contra-indicatie voor operatie. Ook is bekend dat de mortaliteit samenhangt met het aanatal operaties dat wordt verricht in een ziekenhuis (Wittenberg, 2005). In Nederland bestaat er nog een mortaliteit van meer dan 10% in ziekenhuizen die deze operatie zelden uitvoeren. In de grote centra is de mortaliteit inmiddels gedaald tot rond de 1%- 2%. De Whipple operatie (Whipple, 1935) wordt uitgevoerd om een pancreaskopcarcinoom te cureren (fi guur 2). Hierbij worden de pancreaskop, de distale choledochus, de galblaas, het duodenum en de distale maag verwijderd. Vervolgens wordt er middels een roux-Y reconstructie een gastro-enterostomie, een pancreatico-jejunostomie en een biliodigestive anastomose aangelegd. Indien de tumor zich beperkt tot de pancreaskop kan de pylorus gespaard blijven en wordt er een ‘pylorus preserving pancreatoduodenectomy’ (PPPD) uitgevoerd. De mortaliteit en morbiditeit na beide operaties kent geen signifi cant verschil (Tran, 2004) (Seiler, 2005). Wanneer tijdens de operatie blijkt dat er vaatbetrokkenheid is bij de tumor of metastasen worden aangetroff en dan wordt ter plekke besloten of aanleggen van een dubbele bypass (gastro-enterostomie en hepaticojejunostomie) zinvol is (Yilmaz, 2001) (van Heek 2003). Follow-up Adjuvante chemotherapie kan bestaan uit 5-FU gecombineerd met leucovorin of gemcitabine (van Laethem 2010), maar dit wordt in Nederland niet standaard gegeven. Tijdens de follow-up controlebezoeken wordt gecontroleerd hoe de exo- en endocriene functie van de alvleesklier is en hoe de intake van voeding is. Voedinginname vergt nog weleens aanpassingen. Dat wil zeggen dat veel patiënten vaker over de dag kleine beetjes moeten eten in plaats van drie maaltijden per dag. Het ontwikkelen van diabetes is afhankelijk van de kwaliteit van het resterende pancreasweefsel. Een endocriene pancreasinsuffi ciëntie ontstaat echter vaak binnen een jaar na operatie. Exocriene pancreasinsuffi ciëntie kenmerkt zich door steatorroe, veel ontlasting en afvallen. Vaak komt de insuffi ciëntie van deze functies samen, dus wanneer het ene gediagnosticeerd is, is het raadzaam het andere ook te controleren. Naast de controle van deze fysiologische functies is er aandacht voor de psychosociale aspecten tijdens deze controlebezoeken. Tijdens follow-up wordt niet gekeken of er terugkeer van tumor is, omdat dit toch nooit curabel is en het diagnosticeren van een recidief als er nog geen klachten bestaan alleen maar zou leiden tot verzwaren van de psychische last van patiënten. Palliatie Bij irresectabiliteit van de tumor of bij een recidief van het pancreascarcinoom is het doel van de behandeling om de klachten te verminderen gericht op verbetering van de kwaliteit van leven. Voor patiënten met een pancreascarcinoom is de palliatieve zorg de laatste jaren verbeterd, mede door de landelijke richtlijnen die ontwikkeld zijn voor het behandelen van patiënten met kanker. Via Oncoline zijn deze richtlijnen in te zien. Zomer 2011 zal de landelijke richtlijn van het pancreascarcinoom op deze site worden toegevoegd. Patiënten met een pancreascarcinoom hebben een verhoogd risico op het hebben van psychosociale problemen (Zabora, 2001) en depressie in vergelijking met andere patiënten met kanker (Massie, 2004). Depressie is te behandelen met medicamenteuze therapie. Verder is er (nog) onvoldoende bewijs voor een positief eff ect van psychologische interventies (van den Brink, 2005). Hulpverleners dienen alert te zijn op het ontstaan van deze problemen om deze tijdig te kunnen behandelen. Conform de landelijke richtlijn psychosociale zorg (Detecteren behoefte psychosociale zorg) wordt standaard gescreend op de behoefte aan psychosociale zorg. Patiënten met een pancreascarcinoom hebben in de palliatieve fase te kampen met veel lichamelijke klachten zoals obstructie icterus, passageproblemen, pijn en ascites. Adequate galwegdrainage, het verhelpen van passagestoornissen, pijnbestrijding en ascitesdrainages maken het mogelijk dat deze patiënten de laatste maanden van hun leven nog een redelijke levenskwaliteit hebben. De palliatieve behandelmogelijkheden kunnen variëren van een bypass-operatie of endoscopische drainage tot chemo- of (chemo)radiotherapie (Yip, 2006) (Yang, 2008), pijnblokkade, medicamenteuze pijnbehandeling en voedingsadviezen. De keuze van interventie is afhankelijk van de wens van de patiënt, de prognose en de conditie op dat moment. Joint Clinic Omdat de keus van de behandeling gedurende deze periode zo persoonlijk kan zijn is het belangrijk dat het behandelend team de patiënt goed kent (Walker, 2003). De chirurg heeft in geval dat patiënt een operatie heeft ondergaan goed contact met de patiënt, maar kan in het palliatieve traject slechts in enkele gevallen iets concreets betekenen. De oplossingen van deze RICHTLIJN PANCREASCARCINOOM DEZE ZOMER OP ONCOLINE problemen liggen meer op terrein van de Maag-Darm-Lever arts of de oncoloog. Om naadloze aansluiting van de zorg te bewerkstelligen kunnen patiënten gezien worden op een spreekuur waarbij Maag- Darm- Lever en Chirurgie gecombineerd is, een Joint Clinic. In dit team is veel aandacht voor interventies bij galwegobstructie en passagestoornissen omdat met adequate drainage van de galwegen en opheff en van passagestoornissen de kwaliteit van leven voor deze patiënten spectaculair verbeterd kan worden. Conclusie Het zorgpad pancreaskopcarcinoom (fi guur 3) is voor de patiënt zowel medisch inhoudelijk als psychosociaal een belastend traject. Goede communicatie en overleg tussen de professionals onderling (intern maar ook extramuraal) is onontbeerlijk en een vaste contactpersoon voor de patiënt een must om wegwijs te raken gedurende de ziekteperiode. INFORMATIE C.PEK@ERASMUSMC.NL A.REIJM@ERASMUSMC.NL LITERATUUR EEN LITERATUURLIJST KAN BIJ DE AUTEURS WORDEN OPGEVRAAGD. oncologica . nummer 02 . 2011 21
Page 1: jaargang 28 nummer 2 2011 Gastro-en
Page 4 and 5: 4 Van de redactie Van mond tot anus
Page 6 and 7: 6 Verenigingsnieuws Neem deel aan S
Page 8 and 9: 8 Grote diversiteit aan tumoren Kan
Page 10 and 11: 10 slokdarm maag darm anus lever ga
Page 12 and 13: Een praktische handleiding voor de
Page 14 and 15: 14 Complex en zeldzaam: Neuro-endoc
Page 16 and 17: 16 van het lichaamseigen somatostat
Page 18 and 19: 18 Van diagnose tot palliatie bij p
Page 22 and 23: 22 Verpleegkundig specialisten i.o.
Page 24 and 25: 24 enthousiaste ervaringen. Una gaf
Page 26 and 27: 26 Innovatieve zorgprogramma’s en
Page 28 and 29: 28 longkanker. Het programma (zie f
Page 30 and 31: Waarom we ziek worden en wat we kun
Page 32 and 33: Professionals kunnen effectief ingr
Page 34 and 35: 34 Tabel 1. Zoektermen. Methode Met
Page 36 and 37: 36 pemetrexed ook carboplatin toege
Page 38 and 39: 38 Eff ect mondigheid borstkankerpa
Page 40 and 41: 40 Mondigheid Figuur 1 : Model mond
Page 42 and 43: 42 Communiceer, respecteer en reage
Page 44 and 45: 44 Figuur 2 geeft aan welke interac
Page 46 and 47: 46 beslissing kunnen nemen. De verp
Page 48:
Tijdig compassiemoeheid herkennen k
show all

Bekijk het inkijkexemplaar - Cross Media Nederland

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?