4 - academisch ziekenhuis Maastricht

magazine voor het azM en de UM-faculteiten geneeskunde en gezondheidswetenschappen
jaargang 1 / nummer 1 / september 2005
De asbak de deur uit
Het lichaam uit de computer
Goh, ik bloos ervan
Zelf bakken is veel lekkerder
1
summum ©
nr 1 / 09.05

colofon
2
SUMMUM is een gemeenschappelijke uitgave
voor de medewerkers en externe relaties van het
academisch ziekenhuis Maastricht en de faculteiten
der geneeskunde en gezondheidswetenschappen
van de Universiteit Maastricht.
Kijk ook op www.summum.azm.nl
Uitgever stafdienst communicatie azM
Wnd. hoofdredacteur Peter Elbers
Eindredactie Ellen Kennes / Lidwien de Wit
De redactie is gevestigd bij de stafdienst communicatie
azM op niveau 1, voorbij de Guddezaal.
Postbus 5800, 6202 AZ Maastricht
T 043 387 51 12, F 043 387 51 14
E summum@azm.nl
Deze keer werkte mee Willy Janssen
Foto’s Appie Derks / Universitätsklinikum
Aachen / Reuters, Mike Blake
Illustraties Ruben L. Oppenheimer / Aad
Goudappel
Basisvormgeving Zuiderlicht, Maastricht
Grafisch design Geertjan van Zonneveld /
Zuiderlicht, Maastricht
Druk Drukkerij Rosbeek BV, Nuth
ISSN: 1871-1758
SUMMUM wordt gedrukt op EMAS milieugecertificeerd
papier.
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen
of vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming
van de Stafdienst Communicatie van het
azM. De uitgever ervaart geen aansprakelijkheid
voor schade, mogelijk geleden door informatie uit
dit blad, dat met de grootst mogelijke zorgvuldigheid
wordt samengesteld.
inhoud
nr 1
09.05
De asbak de deur uit
Goed nieuws voor alle rokers: de
asbak kan de deur uit. Een klein
spuitje en de rookverslaving lost op.
Tenminste… als het eerste antirookvaccin
ter wereld van onderzoeksinstituut
Caphri werkt.
4
Grenzeloos
Opereren over de grenzen heen.
Dat gebeurt in het gezamenlijke, vaatchirurgisch
center of reference van
het azM en het Universitätsklinikum
Aken. Een voor Europa unieke
samenwerking.
6
Zelf bakken is veel lekkerder
Hmmmmm… een zelfgebakken taart
smaakt het allerlekkerst. Daarom
bakken de patiëntjes van de kinderafdeling
iedere week zelf poffertjes,
frietjes en pizza. Maar voor sommige
kinderen is bakken méér dan een
leuke bezigheid.
8
Proefschrift
Afgezette tenen voorkomen en voetwonden
genezen door de voeten van
suikerpatiënten in te gipsen? Het lijkt
te eenvoudig om waar te zijn. Toch
is het een uiterst effectieve methode
die helaas nog te weinig wordt toegepast.
15 16 18 20 24
Ik ga gewoon naar Las Palmas
Met een lekkere cocktail en een goed
boek onder de wuivende palmen van
zonnig Las Palmas in plaats van werken
tot je vijfenzestigste. Voor velen
een dagdroom, voor Paul Knipschild
sinds kort werkelijkheid. Hij ging met
vervroegd pensioen.
Wensen
vervuld
Van kijken naar doen
Geneeskundestudenten willen een
actievere rol spelen in de patiëntenzorg.
Met het nieuwe jaar zes wordt
deze wens vervuld.
Ik en mijn ...
Bioloog Ronald Deumens gebruikt
ratten in zijn onderzoek naar verlammingen.
Maar voor hem zijn proefdieren
meer dan een gebruiksvoorwerp.
Hij waakt dan ook streng over hun
welbevinden.
10
Het lichaam uit de computer
Een druk op de computer en uit de
printer rolt een arm-, oog- of beenprothese.
Science fiction of werkelijkheid?
Het is mogelijk met de 3Dlichaamsscanner.
Goh, ik bloos ervan
Nooit naar feestjes of de bakker.
Stotteren, zweten, blozen en trillen
als je vreemden ontmoet. Voor
mensen met een sociale fobie zijn
sociale contacten een nachtmerrie.
12
Nooit naar
de bakker
3
summum ©
nr 1 / 09.05
Aan de ene kant
Echte mannen eten geen honing,
maar kauwen op bijen. Of bioloog/imker
Klaas Westerterp op
bijen kauwt, is de vraag. Wel heeft
hij dit jaar een van zijn grootste
honingoogsten ooit: meer dan
vierhonderd kilo.

4
5
Vocificat cathedras, semper
fiducia suis fortiter iocari
optimus saetosus matrimonii,
etiam quinquennalis oratori
praemuniet quadrupei.
Pessimus adfabilis rures
vocificat tremulus cathedras.
Tabaksindustrie straks failliet?
Voor mensen die maar niet van hun rookverslaving afkomen, is er hoop. Onderzoeksinstituut Caphri doet onderzoek
naar een antirookvaccin en stelde vast dat het mechanisme werkt. Als het nu ook nog het rookgedrag beïnvloedt, is
dit het eerste vaccin ter wereld dat zich niet direct tegen een ziekte richt, maar invloed heeft op het gedrag.
De asbak de deur uit
summum © summum © summum ©
Nicotine is een klein molecuul dat zich
na het inhaleren razendsnel via het
bloed naar de hersenen verplaatst,
waar het in hetzelfde tempo wordt
opgenomen. Doordat het binnen een
fractie van een seconde in de hersenen
is, voelt het lichaam onmiddellijk
de beloning. Dat maakt nicotine zo
verslavend. ‘‘Verslavender dan alle
andere verslavende middelen zoals
alcohol en heroïne’’, zegt onderzoeksleider
prof.dr. Onno van Schayck,
hoogleraar huisartsgeneeskunde aan
de faculteit der geneeskunde van de UM.
Door het nicotinemolecuul in het bloed
te binden met een andere stof, kan
het niet de barrière van bloed naar
hersenen passeren en komt het niet
in de hersenen terecht. De kick van
het inhaleren blijft dan uit, want in de
hersenen komen bijvoorbeeld geen
dopamine- en serotoninestoffen vrij.
Dertig jaar geleden werd al geopperd
dat dit de oplossing zou zijn. Al die
tijd probeerden onderzoekers een
specifieke bindingsstof te vinden. Nu
is dat dus gelukt met een vaccin dat
het Amerikaanse bedrijf Nabi
ontwikkelde.
Caphri testte het vaccin op bijna
honderd proefpersonen uit Maastricht
en directe omgeving. Het mechanisme
werkte precies zoals de onderzoekers
hoopten. Bovendien waren de bij-
werkingen gering: geïrriteerde of rode
huid door de injectiespuit en misselijkheid.
Hogere doseringen gaven niet
meer bijwerkingen. Frappant was
dat er geen verschil bestond met de
placebogroep. De misselijkheid is dus
waarschijnlijk vooral te wijten aan de
vloeistof waarmee het vaccin wordt
ingespoten.
Of gevaccineerde rokers ook écht
stoppen met roken, wordt in het
vervolgonderzoek (fase III) bekeken.
‘‘We zijn wel hoopvol’’, zegt Van
Schayck, ‘‘de meeste proefpersonen
ervoeren nu al dat de smaak veranderde
en de beloning uitbleef. Als
mensen er werkelijk door stoppen
met roken, is dit het eerste vaccin
ter wereld dat het gedrag beïnvloedt.’’
De proefpersonen werd gevraagd
gedurende het onderzoek te blijven
roken. ‘‘Wij wilden eerst zien wat er
in het lichaam gebeurt als er nicotine
aanwezig is in het bloed.’’
Het vervolgonderzoek richt zich op
verschillende elementen als preventie,
public health, huisartsgeneeskunde en
de bestudering van hersenfuncties
met behulp van functionele MRI. Ook
worden de ethische aspecten onderzocht,
want het vaccin brengt de nodige
ethische consequenties met zich mee.
Zoals de vraag of je überhaupt wel
een vaccin mag geven dat het gedrag
beïnvloedt. Er is al gesuggereerd het
op te nemen in het rijksvaccinatieprogramma
voor kinderen. Een nadelig
gevolg kan zijn dat mensen dan
denken: ‘Als ik verslaafd raak, vraag ik
de huisarts om een vaccin’. En ook
fabrikanten kunnen er misbruik van
maken, door te zeggen dat roken niet
gevaarlijk is nu er een vaccin is.
Voor het vervolgonderzoek, dat dit jaar
of begin komend jaar start, ontving
Caphri een subsidie van de Neder-
landse Organisatie voor Wetenschappelijk
Onderzoek (NWO). Het vindt
plaats in de regio Maastricht, de euregio
en de Verenigde Staten. De coördinatie
blijft in handen van Caphri. •

grenzeloos
Een eerste gastcolumn in
SUMMUM, het nieuwe gezamenlijke
blad van het academisch
ziekenhuis Maastricht en de
Faculteiten der Geneeskunde en
Gezondheidswetenschappen van
de Universiteit Maastricht. Wie
kan die verleiding weerstaan?
Te meer daar dit mij in de gelegen-
heid stelt, om het belang van een
Universitair Medisch Centrum
Plus, waar beide zorginstellingen
aan werken, te benadrukken.
Curatieve en preventieve gezondheidszorg
worden hiermee over-
6 duidelijk gediend en bovendien
7
summum ©
Vaatchirurgie van het
azM in Aken
Vooruitlopend op de vorming van het gezamenlijke vaatchirurgische
center of reference is prof.dr. Michael Jacobs, hoofd chirurgie en
directeur van het hart- en vaatcentrum Maastricht, per oktober
benoemd tot hoofd van de ‘Klinik für Gefäßchirurgie’ in het
Universitätsklinikum Aachen (UKA). Jacobs zal de vaatchirurgie gaan
transformeren tot een zelfstandige en academische afdeling.
Daarbij zullen zowel het klinische als basale onderzoek binnen de
Maastrichtse en Duitse afdelingen op elkaar worden afgestemd.
Een jaar geleden sloten het azM en het Klinikum in Aken een
samenwerkingsverdrag. Dit vormt de basis voor een intensieve
samenwerking op het gebied van topklinische patiëntenzorg,
onderzoek en onderwijs. Eén van de manieren waarop de samen-
werking concreet vorm krijgt, is de oprichting van een gezamenlijk
center of reference op het gebied van de vaatchirurgie. Dit is een
voor Europa uniek proces waarbij grensoverschrijdende samen-
werking niet alleen in woord, maar ook in daad vorm krijgt.
De vaatchirurgische staf van het UKA zal vooralsnog uitsluitend uit
Duitsers medici bestaan. Dit onder meer vanwege het feit dat zij
bekend zijn met het Duitse zorgstelsel dat nogal verschilt van het
Nederlandse systeem. Maar op termijn zullen hoogstwaarschijnlijk
Maastrichtse collega’s aan het Akense team worden toegevoegd, en
vice versa. Volgens Jacobs is het ook niet ondenkbaar dat na verloop
van tijd patiënten over de grens behandeld zullen worden. •
Kijk ook op http://www.klinikum.rwth-aachen.de
Onderzoekstipendia
In Düsseldorf zijn de Hendrik Casimir-
Ziegler Onderzoekstipendia uitgereikt.
Medisch onderzoeker en chirurg
Steven Olde Damink is een van
de gelukkigen die een onderzoekstipendium
in ontvangst mocht nemen.
De Koninklijke Nederlandse Akademie
van Wetenschappen (KNAW) en de
Nordrhein-Westfälische Akademie der
Wissenschaften stellen de stipendia
beschikbaar. De beurzen van 50.000
euro zijn bestemd voor een gastonderzoekschap
van een jaar in het buurland.
Vidi-subsidies voor Maastricht
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
heeft aan vijf UM-onderzoekers een Vidi-subsidie toegekend. Het gaat om
Susan Bögels, Peter Heeringa, Matthijs Hesselink, Ferdinand le Noble en
Menno de Winther. Vidi-subsidies zijn bestemd voor jonge, excellente
wetenschappers die na hun promotie een aantal jaren onderzoek op postdocniveau
hebben verricht waarbij zij vernieuwende ideeën hebben
bedacht en deze succesvol zelfstandig tot ontwikkeling brachten.
De onderzoekers behoren tot de beste tien à twintig procent van hun
vakgebied.
De subsidie biedt hun de mogelijkheid
een eigen vernieuwende onderzoekslijn
te ontwikkelen en één of meer
onderzoekers aan te stellen. Elke
onderzoeker krijgt in totaal maximaal
600.000 euro waarmee hij/zij vijf jaar
lang een eigen onderzoekslijn kan ontwikkelen.
NWO betaalt bijna zeventig
procent van elke subsidie. De universiteit
of het instituut draagt ruim dertig
procent bij.
Susan Bögels (EPP, experimentele
psychopathologie) onderzocht de rol
van de vader bij de ontwikkeling van
sociale fobieën. Peter Heeringa
Chirurg Steven Olde Damink zal bij de
afdeling transplantatie chirurgie van
het academisch ziekenhuis van Essen
(D) onderzoek verrichten op het gebied
van de leverchirurgie. De leverchirurgie
heeft de afgelopen vijf jaar een enorme
vlucht genomen.
Bij steeds meer mensen met uitzaaiing-
gen in de lever kan een curatieve
operatie worden uitgevoerd waarbij
het aangetaste deel van de lever wordt
verwijderd. De resultaten daarvan zijn
zeer goed. Steven Olde Damink gaat
onderzoeken of en hoe groot die
(CARIM, Cardiovascular Research
Institute Maastricht) deed onderzoek
naar falende zuiveringsinstallaties.
Matthijs Hesselink (Nutrition and
Toxicology Research Institute
Maastricht) bestudeerde het belang
van een goede vetverbranding in relatie
tot de ontwikkeling van suikerziekte.
Ferdinand le Noble (Carim) onderzocht
de intelligente opbouw van het bloedvatstelsel.
Menno de Winther (Carim)
tot slot keek naar de rol van macrofagen
(vet-etende immuuncellen), ontsteking
en aderverkalking. •
Kijk voor meer informatie op www.nwo.nl of op www.summum.azm.nl
mogelijkheid van het gedeeltelijk
operatief verwijderen van de lever kan
worden vergroot. ‘‘Is het mogelijk te
voorspellen hoeveel van de lever
verwijderd kan worden?’’ en ‘‘hoe kan
schade aan de levercellen als gevolg
van de operatie worden voorkomen of
geminimaliseerd?’’ zijn enkele van de
vragen die hij zich daarbij stelt. ••
Kijk ook op http://www.knaw.nl
behoren universiteit en academisch
ziekenhuis tot de groep
grootste werkgevers van de stad
en de regio. De internationale
erkenning voor beide instituten
straalt ook af op Maastricht. In de
toekomst één universitair medisch
centrum voor Maastricht.
In de naam SUMMUM zijn al een
aantal elementen opgenomen die
recent het predikaat ‘de beste
van Nederland’ hebben gekregen:
de beste universiteit, het beste
academische ziekenhuis en de
beste stad. De weg die we zijn
ingeslagen, werpt overduidelijk
zijn vruchten af. Laten we deze
gezamenlijk vervolgen.
Samenwerking komt het wetenschappelijk
klimaat ten goede,
verbetert de gezondheidszorg en
stimuleert tevens de werkgelegenheid
in de regio.
Gerd Leers
Burgemeester van Maastricht
summum ©
column

patiënt centraal
summum ©
nr 1 / 09.05
Hmmmmmmmmm... poffertjes
Zelf bakken is veel lekkerder
8 9
summum © summum ©
De patiëntjes van de kinderafdeling koken heel wat af. Twee keer per week
bakken ze samen typische gerechten die kinderen lekker vinden, zoals
poffertjes, pizza of een appeltaart. Zelfs Bert Buis kindertelevisie heeft een
eigen kookuitzending: het kookcafé. Koken met kinderen is een van de
vele activiteiten die het verblijf van de jeugdige patiëntjes in het azM zo
plezierig mogelijk moeten maken. Maar voor sommige patiëntjes is het méér
dan een leuke bezigheid alleen.
Een lekkere pizza, pannenkoeken,
tosti’s of frikandelbroodjes: dat lusten
kinderen wel. Al helemaal als ze zélf
mogen bakken. Dat dachten ook
pedagogisch medewerkers Natasja
Verkooijen en Petra van Gennep, die
zelf enthousiaste koks zijn. Zij organiseerden
de eerste baksessie voor de
patiëntjes van de kinderafdeling. Die
eerste sessie was zo’n groot succes
dat de kinderen inmiddels twee keer
per week ’s middags samen koken
en ‘s avonds regelmatig tosti’s maken.
Tijdens het koken kunnen ze hun ziekte
even vergeten en gewoon weer lekker
kind zijn. Ze verheugen zich er dan
ook echt op. Kinderen
die regelmatig in de afdeling worden
opgenomen, roepen bij binnenkomst
vaak al ‘Wanneer gaan we weer
pizza bakken?’.
Maar het koken is méér dan alleen
een leuke activiteit. Voor enkele
kinderen is het een van de weinige
manieren om ze weer aan het eten
te krijgen. Wanneer je ziek bent, wil
je vaak het liefst niks eten. Als volwassene
kun je jezelf nog wel ertoe
dwingen om iets te eten, maar kinderen
laten zich (meestal) niet dwingen.
Vooral bij kinderen die regelmatig
en/of langere tijd ziek zijn, kan dit
tot leiden een verslechtering van hun
voedingstoestand. Terwijl goed eten
juist zo belangrijk is voor hun herstel.
Maar gelukkig gaat bij sommige kinderen
zelfs als ze ziek zijn een lekker
stukje appeltaart er nog wel in.
Recent mochten de patiëntjes van
de kinderafdeling met echte Limburgse
topkoks koken. Het Struyskommitee,
de organisatie van het jaarlijkse
Maastrichtse culinaire festijn
‘t Preuvenemint’, had namelijk alle
patiëntjes van de kinderafdeling én
ex-patiëntjes die bij Bert Buis
hebben gewerkt, uitgenodigd in de
Sterrentent. Ook alle ouders, broertjes
en zusjes waren welkom. Als echte
sterren werden ze opgehaald in
oldtimers en mochten op het Vrijthof
eerst over de rode loper voordat ze
gingen kokkerellen met de chefkoks.
Als kers op de pudding ging bovendien
een deel van de opbrengst van
de sterrentent naar Bert Buis kindertelevisie.
•
Kijk ook op www.bertbuis.nl

proefschrift
10
summum ©
nr 1 / 09.05
Gips redt voet
Voor patiënten met suikerziekte is een wond
aan de voet een van de meest gevreesde
complicaties. Slechte wondgenezing kan
leiden tot ziekenhuisopname en soms een
amputatie. Bedrust is slecht voor de doorbloeding
van de huid en helpt niet de wond
te genezen. Beweging daarentegen bevordert
het genezingsproces. Voorwaarde is wel dat
er geen druk rust op de wond. Ingipsen van
het onderbeen is dan ook een manier om
de wond snel te genezen. Voetzweren gaan
gepaard met een aanzienlijk verlies van
kwaliteit van leven, stelde Marrigje Nabuurs-
Franssen in haar onderzoek vast.
Zij onderzocht de effectiviteit en veiligheid
van gipstherapie, de zogeheten total contact
casting techniek.
Nabuurs concludeerde dat gipstherapie voor
veel patiënten een effectieve behandeling is.
Bij ongecompliceerde voetzweren met
uit-sluitend zenuwschade was de gemiddelde
genezingstijd zeer kort: achttien dagen.
Opvallend was dat ook bij een oppervlakkige
infectie of bij geringe doorbloedingsstoornissen
in het been, gipstherapie effectief en veilig
was. Bij een combinatie van deze twee factoren
bleek gipstherapie echter ongeschikt.
Daarvoor moet een andere vorm van drukontlasting
worden gekozen. Tevens bleken er
weinig complicaties op te treden. Toch wordt
uit angst voor complicaties gipstherapie nog
weinig toegepast. Bij slechts drie procent,
zoals recent Maastrichts/Europees onderzoek
liet zien.
Het aantal mensen dat op jongere leeftijd
suikerziekte ontwikkelt, groeit almaar.
Daardoor zal het aantal voetzweren toenemen
en vaker optreden bij mensen in een levensfase
waarin zij actief zijn en deelnemen aan
de arbeidsmarkt. Om in kortere tijd meer
voetwonden te genezen, dient gipstherapie
vaker te worden toegepast. Daarnaast is de
ontwikkeling van nieuwe therapieën die
voetzweren voorkomen, hard nodig. •
Medicatiefouten voorkomen
De afdeling longziekten gaat werken met het nieuwe elektronische voorschrijf-
en registratiesysteem voor medicatie - EVS. Dit moet medicatiefouten, zoals voorschrijffouten
door artsen, overschrijffouten door apothekersassistenten, uitzetfouten
door verpleegkundigen en fouten in het verstrekkingstraject in de verpleegafdeling
voorkomen.
Uiteindelijk gaan alle
poliklinieken en verpleegafdelingen
werken met
het EVS. Het biedt artsen
de mogelijkheid op een
gebruiksvriendelijke manier
medicatieopdrachten op te
stellen. Het grote voordeel
daarbij is dat het systeem
automatisch direct feedback
geeft bij over- of
onderdoseringen, interacties
tussen geneesmiddelen,
mogelijke allergische
reacties, alternatieve
medicatie, alternatieve
toedieningswijzen of
toepassingen, et cetera.
Verpleegkundigen krijgen
met het EVS een gebruiksvriendelijk
medicatie-
registratiesysteem waarin
automatisch gecontroleerd
wordt op patiënt, medicatie,
dosering, tijdstip en wijze
van toediening.
Een ander voordeel van
het EVS is dat artsen
medicatie-informatie van
patiënten kunnen opvragen
bij de openbare apotheken.
Voor het stellen van een
diagnose en de behandeling
is het immers noodzakelijk
dat artsen weten
welke geneesmiddelen
een patiënt gebruikt en wat
de dosis daarvan is. Veel
patiënten weten dit niet.
Via het EVS kan de arts
deze informatie snel op-
vragen en zo bijvoorbeeld
Intercollegiaal toetsen
In de professionalisering
van de verpleegkundige
beroepsgroep wordt een
nieuwe stap gezet in de
vorm van intercollegiale
toetsing. Dit is een vorm
van interne toetsing door
zorg- of hulpverleners zelf
op basis van door henzelf
opgestelde criteria. Binnen
afzienbare tijd worden verpleegafdelingen
gefaseerd
benaderd om hieraan deel
te nemen. Het voornemen is
om alle verpleegafdelingen
voor eind 2007 deel te laten
nemen aan intercollegiale
toetsing.
De intercollegiale toetsing
in het azM houdt in dat
verpleegkundigen elkaar
onderling gaan beoordelen
op handelwijze bij handelingsgerichte
onderwerpen.
Verschillende ontwikkelingen
hebben geleid tot deze
stap. Zo ontbrak het aan
een centraal kader om
verpleegkundig handelen te
controleren of de nieuwe
medicijnen samengaan
met de medicijnen die de
patiënt al gebruikt.
Met het EVS heeft het
azM een van de meest
geavanceerde voorschrijf-
en registratiesystemen voor
medicatie in Nederland. •
summum © summum ©
toetsen. Een verdere
belangrijke stimulans is het
feit dat verpleegafdelingen
er zelf behoefte aan hebben,
hetgeen onder meer blijkt
uit de initiatieven die drie
verpleegafdelingen zelf al
genomen hebben.
Het uitgangspunt bij de
toetsing zijn de geldende
protocollen én handelingen
die frequent verricht worden.
Een belangrijk criterium bij
de toetsing is dat er een
organisatiebrede en uniforme
methode komt. Een werkgroep
vanuit de stafgroep
verpleging en de dienst
opleidingen werkt deze
methode uit. Om het draagvlak
van verpleegkundigen
ten aanzien van intercollegiaal
toetsen te vergroten,
worden de verpleegeenheden
in een vroeg stadium hierbij
betrokken. •
11

12
summum ©
nr 1 / 09.05
Goh, ik bloos ervan
Blozen als je in een vergadering het woord krijgt of zwetende en trillende
handen tijdens een toespraak. Voor de meeste mensen zijn dit herkenbare
reacties op bepaalde sociale situaties. Vervelend als je dat gebeurt. Maar wat
als je altijd erg bloost of zweet, zelfs zo erg dat je dit soort situaties
het liefst uit de weg gaat? Voor zo’n acht procent van de Nederlanders is dat
het geval en groeien zulke lichamelijke reacties uit tot een sociale fobie.
Een sociale fobie ontstaat door een
ernstige vorm van onzekerheid.
Iemand vermijdt bijvoorbeeld feestjes
of vergaderingen of durft zelfs niet
meer naar de bakker, omdat hij begint
te stotteren of rood wordt als hij wordt
aangesproken. Sommigen hebben er
alleen last van wanneer ze zich voor
een groep moeten presenteren, maar
meestal uit een sociale fobie zich in
gewone dagelijkse situaties. Het kan
zowel in één-op-één contacten als in
groepssituaties voorkomen.
Mensen met een sociale fobie zijn
doorgaans bang om verkeerd over te
komen. Ze willen niet blozen, maar
doordat ze zich daarop concentreren,
worden de lichamelijke reacties juist
sterker. Dit gaat vaak ten koste van
sociale contacten. Door de grote
zelfgerichte aandacht komen ze juist
angstiger en onvaardiger over. Het
veroorzaakt onbedoeld een afwerende
houding die het aangaan van contacten
en vriendschappen moeilijker maakt.
Tot voor kort werd gedacht dat
deze overdreven lichamelijke reacties
uitsluitend gebaseerd waren op
denkfouten. De gangbare therapie
richt zich dan ook op het leren relativeren
van de doemscenario’s die
mensen zo onzeker maken dat ze gaan
blozen of zweten. Maar het is maar de
vraag of die lichamelijke reacties
alleen door denkfouten ontstaan.
Gezondheidswetenschapper Marisol
Voncken onderzocht dit in het kader
van haar proefschrift: ‘Afraid of being
disliked: From cognitive distortions to
interpersonal problems’. Ze toonde
aan dat mensen die last hebben van
een sociale fobie bij een presentatie,
al in een eerder stadium iets rodere
wangen krijgen. Alleen al de gedachte
aan bepaalde situaties geeft zo’n
reactie. Bij de proefpersonen zonder
sociale fobie was dat niet het geval.
Overigens is deze aanleg alleen aan-
Nooit naar de bakker
summum © summum ©
getoond voor blozen, niet voor andere
reacties als overmatig zweten.
Op basis van haar onderzoek heeft
Marisol Voncken een succesvolle,
korte groepstherapie ontwikkeld die
zich richt op de angst om negatief
beoordeeld te worden. Het accepteren
van de eigen lichamelijke reacties
en hier open over zijn, geeft mensen
met een sociale fobie juist een positievere
uitstraling. Daarnaast blijft het
belangrijk om de denkfouten en zelfonderschatting
uit te bannen. Voncken
raadt mensen met een sociale fobie
aan om de zo gevreesde situaties
niet te vermijden. Het is beter om
jezelf stap voor stap te trainen in de
confrontatie. Wie niet langer probeert
zijn blozende wangen te verbergen en
er open over is - ‘goh, ik bloos ervan!’ -,
komt sympathieker over. •
Onlangs won Marisol Voncken een
beurs Talent voor de toekomst voor
haar voorstel voor het onderzoek:
‘Does their fear to be negatively
evaluated come true?’
Meer informatie is verkrijgbaar via
m.voncken@dep.unimaas.nl
of telefoon 043 388 16 01.
13

14
Beter kiezen
De website kiesbeter.nl helpt patiënten
bij het maken van keuzes. Op de website
kunnen bezoekers de tarieven van
ziekenhuisbehandelingen vergelijken.
De site heeft de prijzen die zieken-
huizen rekenen voor een aantal veel
voorkomende behandelingen online
gezet. Het gaat om de prijzen van
21 veel voorkomende aandoeningen,
waaronder amandelen, (rug)hernias,
spataderen, staar en suikerziekte.
De website wordt in opdracht van
het ministerie van Volksgezondheid
Welzijn en Sport verzorgd door het
RIVM (Rijksinstituut voor Volksge-
zondheid en Milieu).
Naast informatie over ziekenhuisbehandelingen,
is er ook vergelijkende
informatie over medicijnkosten en
zorgverzekeringen te vinden.
De informatie op de site is afkomstig
van verschillende aanbieders van
informatie, zoals het College voor Zorg-
verzekeringen, de Consumentenbond
en de Nederlandse ziekenhuizen. •
Beoordeling artsenkwaliteit
Artsen moeten jaarlijks evaluatiegesprekken
voeren over hun functioneren.
Als ze hun werk niet goed
doen, kunnen ze uiteindelijk uit hun
functie worden gezet. Dat heeft het
federatiebestuur van artsenorganisatie
KNMG besloten. De gesprekken
moeten het functioneren van artsen
verbeteren en eventuele problemen
in een vroeg stadium oplossen.
Volgens de KNMG is de beoordeling
een wenselijke en noodzakelijke
aanvulling op de huidige kwaliteitscontroles
op patiëntenzorg.
Ziekenhuizen, vakgroepen en opleidingen
worden nu wel beoordeeld, maar
individuele artsen niet. Het besluit is
besproken met de aangesloten artsenverenigingen
en geldt voor alle artsen
die met patiënten werken, zoals
medisch specialisten, huisartsen,
bedrijfsartsen en verzekeringsartsen.
Een commissie van de Orde van
Medisch Specialisten werkt een
systeem van jaarlijkse evaluatiegesprekken
uit voor de eigen achterban.
De gesprekken vinden voorlopig op
vrijwillige basis plaats. De KNMG
verwacht dat de gesprekken binnen
vijf jaar verplicht zijn en een voorwaarde
vormen voor herregistratie van specialisten.
De KNMG wil daarnaast dat
geneeskundestudenten worden
getoetst. Daarbij is een advies/besluit
om met de opleiding te stoppen niet
uit te sluiten. •
Kijk voor meer info op
http://knmg.artsennet.nl/themes/24
Uniek onderzoek
De afdeling gastroenterologie/hepatologie
van het azM begint binnenkort
met een bevolkingsonderzoek ter
preventie van darmkanker. Hiervoor
heeft het ministerie van Volksgezondheid,
Welzijn en Milieu toestemming
gegeven. Onderzocht wordt onder
meer welke methode de hoogste
respons oplevert bij een oproep tot
deelname aan een bevolkingsonderzoek
voor darmkanker. Het is voor het
eerst dat in Nederland een bevolkingsonderzoek
op een dergelijke manier
wordt georganiseerd. Daarom is hier
sprake van een voor de Nederlandse
gezondheidszorg uniek onderzoek.
‘‘Ik ga gewoon
naar Las Palmas’’
summum © summum ©
Het onderzoek, dat start in januari
2006, wordt gehouden onder maximaal
3.500 medewerkers van vier grote
Limburgse instellingen, waaronder het
azM en de Universiteit Maastricht.
Medewerkers van boven de vijftig worden
benaderd om deel te nemen aan
een darmkankeronderzoek. De kosten
van de darmonderzoeken worden
geheel of gedeeltelijk vergoed door de
betrokken instellingen. •
Na zich zesentwintig jaar aan het
Maastrichtse wetenschappelijk
onderwijs en onderzoek te hebben
gewijd, gaat Paul Knipschild,
hoogleraar epidemiologie,
weg bij huisartsgeneeskunde.
‘‘Ik maak gebruik van een FPU-
plusregeling. Ik ben negenenvijftig
en dan wordt het tijd het pand te
verlaten. Om twee redenen.
Allereerst vind ik dat ik jonge
mensen de kans moet geven om
mijn baan over te nemen. Die zitten
te wachten en komen moeilijk aan
de bak. Dan moeten de bijnabejaarden
plaats maken. Dat vind
ik een goede ontwikkeling.
Doorwerken tot je vijfenzestigste
heeft voor mij niet met normen
en waarden te maken. De tweede,
minstens zo belangrijke rede is, dat
ik na zoveel jaren trouwe dienst iets
anders wil gaan doen. Ik ben niet in
voor commissies, advieswerk of de
decaan vervangen op vrijdagmiddag.
Nee, ik stop ermee en vertrek
gewoon naar Las Palmas op Gran
Canaria. Daar heb ik een appartement
gehuurd. Ga ik Spaans leren,
boeken lezen en allerlei andere
dingen die ik de afgelopen tijd niet
kon doen. Ik ga daar acht maanden
zitten. Dan kom ik terug, verkoop ik
mijn huis en ga ik – waarschijnlijk –
in Amsterdam wonen. Volgende
winter ga ik misschien weer naar
Las Palmas. Maar Barcelona en
Sevilla staan ook op mijn lijstje.
Verder wil ik ook nog een keer voor
een maand of drie naar Frankrijk,
want mijn Frans is ook niet zo best.
Ik begin dus aan een sabattical
leave. Die duurt wel heel lang. Ik ga
dus allerlei andere dingen doen dan
geneeskunde.’’ •
draaideur
15

16
September 2006 gaat voor het eerst jaar zes van het
nieuwe geneeskundecurriculum ‘draaien’. Dit biedt
studenten een actievere deelname aan patiëntenzorg en
wetenschap, meer keuzevrijheden, maar ook meer
verantwoordelijkheden. Hierdoor wordt een soepele
overgang gewaarborgd naar de vervolgopleiding tot
bijvoorbeeld medisch specialist.
Van kijken naar doen 17
summum © summum ©
Jaar zes nieuwe stijl bestaat voor de helft uit een stage in
de gezondheidszorg. Hierin speelt actieve deelname aan de
patiëntenzorg een centrale rol. Tijdens de co-schappen
kijken studenten vooral mee, maar het nieuwe jaar zes gaat
véél verder. De geneeskundestudenten krijgen een stuk
eigen verantwoordelijkheid over patiënten. Uiteraard onder
goede supervisie van een arts. De gedachte hierachter is
dat als je studenten verantwoordelijk maakt, ze ervoor
zorgen dat hun zaken goed op orde zijn. De leercurve is
daardoor erg steil. Bovendien leren ze tijdens de stage veel
praktische handelingen die van pas komen tijdens de
vervolgopleiding.
Voor de wetenschapsstages, de andere helft van jaar zes,
geldt dat deze langer is, achttien in plaats van twaalf
weken. Nieuw is ook dat de wetenschapsstages gekanaliseerd
worden via de onderzoeksinstituten. Daardoor is een
betere kwaliteitsbewaking dan voorheen mogelijk, wat de
wetenschappelijke kwaliteit van de stages garandeert.
Verder wordt van de studenten een grotere input verwacht
bij het vormgeven van de stages. De onderzoeksinstituten
bieden een raamaanbod aan onderzoeksstages aan.
Daarbinnen moeten de studenten zelf hun stage invullen.
Maar studenten kunnen ook zelf een onderzoeksvoorstel
indienen.
De toetsing van de stages zal op een andere manier plaatsvinden.
Er is gekozen voor een nieuw, Canadees systeem
waarbij studenten beoordeeld worden op zeven domeinen.
Ze worden niet alleen op hun kunnen, maar ook op andere
aspecten beoordeeld zoals werken in teamverband, persoonlijkheid,
et cetera. Dit is tevens het systeem op basis
waarvan zij tijdens de vervolgopleiding beoordeeld worden.
Ook is de toetsing intensiever. Eens in de vier tot zes weken
is er een formeel beoordelingsgesprek. Daarnaast vinden er
wekelijks ‘informele’ gesprekken plaats. De toetsing vindt
plaats op basis van een portfolio dat zowel door de stagebegeleider
als door een portfoliocommissie getoetst wordt.
Met hun portfolio moeten studenten aantonen dat zij op alle
zeven domeinen voldoende gescoord hebben.
Begin 2006 moeten studenten een stagekeuze maken. Om
zoveel mogelijk aan hun wensen tegemoet te kunnen
komen en voldoende capaciteit te creëren, is onder studenten
een enquête gehouden om te peilen waar zij straks
stage willen lopen. Een stageblok invullen met meerdere
stages is mogelijk zolang tenminste één stage minimaal
twaalf weken duurt. Ook zogenoemde combistages zijn
mogelijk, maar dan moet de student er zelf voor zorgen dat
de wetenschapstage aan de gezondheidszorgstage gekoppeld
kan worden of vice versa. Stages in het buitenland zullen
alleen nog mogelijk zijn bij instituten waarmee nauwe
contacten bestaan. Dit om te waarborgen dat het niveau op
hetzelfde pijl is als in Nederland, toetsing mogelijk is en ter
voorkoming van zogenoemde ‘pretstages’. •
Kijk ook op www.unimaas.nl
Wensen geneeskundestudenten vervuld

ik en mijn...
18
rat
Rekken
helpt niet
summum © summum
nr 1 / 09.05
© summum ©
Bioloog Ronald Deumens,
assistent-onderzoeker in opleiding
bij basale neurowetenschappen:
‘‘Ik onderzoek of je de verlamming
van dieren met een dwarslaesie
geheel of gedeeltelijk ongedaan
kunt maken door celtransplantaties.
Bij een dwarslaesie zijn vezelbanen
in het ruggenmerg beschadigd.
Ik ga na of de getransplanteerde
cellen de hergroei van deze vezelbanen
stimuleren. Vanwege hun
verwantschap met mensen gebruik
ik hiervoor ratten.
Toen ik overwoog dit onderzoek te
gaan doen, vroeg ik me af: is dit
belangrijk genoeg om dieren te laten
lijden? Ik had stage gelopen in een
proefdierenlab. Daardoor wist ik dat
er alles aan gedaan wordt om dierenleed
te beperken. Je kunt dieren
natuurlijk niet vragen of ze pijn
hebben. Maar hun gedrag kan aanwijzingen
geven dat ze zich niet goed
voelen. Dan wordt er een dierenarts
bij gehaald. Van al onze ratten houden
wij een logboek bij. Daarin noteren wij
alle bijzonderheden van hun gedrag.
Zo kunnen wij hen in de gaten houden
en tijdig pijnremmers of antibiotica
geven. Voor dit onderzoek ben je
echt afhankelijk van proefdieren.
Parallel aan dit onderzoek doen
we reageerbuisonderzoek. Dat kan
vaak positieve resultaten opleveren
die we uiteindelijk niet kunnen reproduceren
in de proefdieren. Daaruit
blijkt hoe belangrijk het is om in een
proefdier te testen.
Door dit onderzoek heb ik veel mensen
met een dwarslaesie ontmoet.
Dwarslaesie gaat met heel veel lijden
gepaard. Tegenstanders van proefdieronderzoek
zijn daar waarschijnlijk
niet voldoende van doordrongen.
Als ze al dat menselijk leed zagen,
zouden ze er wellicht genuanceerder
over denken.’’ •
De stelling van Steven Olde Damink:
Volgens chirurg Steven
Olde Damink kan rekken
spierpijn en blessures niet
voorkomen. “Wij zijn zo
gebouwd dat we acuut iets
kunnen doen. Evolutionair
gezien is er geen enkel
voordeel voor de mens om
alleen dan onze spieren in
te kunnen spannen als we
van tevoren gerekt hebben.
In de oertijd bijvoorbeeld
moest je meteen met je
knots je prooi achterna kunnen
rennen of à la minuut
kunnen vluchten. Toen kon
je ook niet eerst even rekken.
Er is ook geen wetenschappelijke
onderbouwing die
aantoont dat rekken
beschermt tegen blessures,
prestaties verhoogt of
spierpijn achteraf voorkomt.
Om in de woorden van
marathonloper en olympisch
medaillewinnaar Gerard
Nijboer te spreken ‘Ik rek
niet, want ik heb nog nooit
een renpaard zien rekken’.
Toch denk ik dat rekken
heel belangrijk kan zijn voor
sporters. Maar dan is het
rekken meer een ritueel dat
nodig is ter voorbereiding
zodat ze zich beter kunnen
concentreren op een
prestatie.”
Tegen: Inge de Bruijn
Meervoudig, olympisch
Europees en wereldkampioen
zwemmen Inge
de Bruijn is het niet eens
met de stelling van Steven
Olde Damink. Volgens haar
heeft het rekken voor een
inspanning haar behoed
voor spierpijn en blessures.
“Zeker weten doe ik het
natuurlijk niet, want daarvoor
zou je moeten testen
wat de effecten zijn als ik
niet zou rekken en stretchen.
Maar ik stretch mijn hele lijf.
Dat is voor mij een vast
ritueel en een must ter
voorbereiding op een goede
prestatie; het houdt het
lichaam warm. Mijn handen
en armen rek ik voor de
start van iedere wedstrijd
standaard nog even om
spanning op de spieren te
hebben voordat ik het water
in duik. Dan sta ik op scherp.
Ik ben van mening dat het
stretchen een positieve
werking heeft gehad op
mijn prestaties. Ik ben
namelijk in mijn hele sportcarrière
niet of nauwelijks
geblesseerd geweest en ik
denk dat het rekken zeker
heeft bijgedragen aan het
neutraliseren en verminderen
van blessures. Verder is
rust (en massages) na
zware arbeid van belang
om blessures te voorkomen.
Dat wordt vaak te veel
onderschat.” •
de stelling 19

20
Het is één van de ergste dingen die je kan gebeuren: het verlies van
een lichaamsdeel zoals een oog of been. Dit tast niet alleen het lichamelijk
functioneren, maar ook het zelfvertrouwen en zelfbewustzijn aan.
Een goede prothese is onmisbaar om de lichaamsfunctie en
het zelfvertrouwen te herstellen. Het azM heeft, sinds kort, als een van de
weinige Nederlandse ziekenhuizen een 3D-scanner waarmee ondermeer nog
beter passende en nauwkeurige protheses gemaakt worden.
Het lichaam uit de computer
Het leek een verre toekomstdroom:
in de computer voer je een aantal
gegevens in en aan de andere kant
rolt er een perfect passend kunstoor
of kunstbeen uit. Maar soms is de
toekomst minder ver weg dan je
denkt, want de nieuwe 3D-scanner
van het azM brengt het uitkomen van
die droom een stukje dichterbij. Het
nieuwe, hightech apparaat maakt driedimensionale
scans van het lichaam.
Zo nauwkeurig dat het zelfs vingerafdrukken
kan scannen. Vervolgens
worden de gegevens van de 3D-scan
in een speciaal softwareprogramma
ingevoerd en verder bewerkt.
Bijvoorbeeld voor het produceren
van op maat gemaakte protheses.
Daarbij stuurt het softwareprogramma
op basis van de 3D-gegevens een
freesmachine aan die vervolgens een
prothese uit het prothesemateriaal
snijdt. Zo vertaalt de computer het
virtuele ontwerp naar de werkelijkheid.
Totnogtoe werden driedimensionale
afdrukken van het lichaam gemaakt
met een CT-scan of gipsafdruk. Dit
laatste is vooral lastig en tijdrovend
voor patiënten, maar met een CT-scan
komt daar nog eens de belasting van
straling bij. Jonge kinderen moeten
zelfs regelmatig onder narcose
worden gebracht omdat ze niet stil
blijven zitten.
Met de 3D-scanner neemt de patiënt
kort plaats op de stoel en dan is het
wachten totdat de scan klaar is.
Bovendien passen de op die manier
gemaakte protheses beter omdat de
3D-scanner veel nauwkeuriger is dan
een gipsafdruk of CT-scan. Doordat
de productietijd stukken korter is, kunnen
meer patiënten geholpen worden.
Bovendien is deze werkwijze vele
malen goedkoper.
De 3D-scanner wordt ook gebruikt
voor het virtueel uitvoeren en achter-
af beoordelen van lichaamsreconstructies.
Vooral het beoordelen van
dergelijke operaties is zonder de 3Dscanner
veel moeilijker. Totnogtoe kon
namelijk alleen op basis van foto’s,
van voor en na de operatie, bekeken
worden hoe geslaagd de operatie is.
Nu wordt voor en na de operatie een
3D-scan gemaakt van het lichaamsdeel
dat ‘herbouwd’ wordt. Vervolgens
legt de chirurg de twee scans als het
ware over elkaar en vergelijkt ze. Op
dezelfde manier kunnen ook verschillende
operatietechnieken met elkaar
worden vergeleken en verbeterd.
Momenteel gebruiken vooral de mond-
en kaakchirurgen de 3D-scanner voor
het maken van gezichtsprotheses
zoals kunstogen en -oren, bij het
plannen en beoordelen van schedelreconstructies
en ten behoeve van
onderzoeksprojecten in samenwerking
met TNO Eindhoven, DSM Geleen,
Berenschot en Biomedische Techno-
logie aan de Technische Universiteit
Eindhoven (TUe). In de nabije toekomst
zal het apparaat ook kunnen worden
ingezet voor andere lichaamsprotheses
zoals kunstbenen en -armen, orthopedische
en plastisch-chirurgische
operaties en bij de behandeling van
huidaandoeningen. •
Van science fiction naar werkelijkheid
summum © summum ©
21

promoties benoemingen
22
Dr. W. Mess is benoemd
tot vakhoogleraar klinische
neurofysiologie per 1 juni
2005.
Dr. A. Gorgels is benoemd
tot strategisch hoogleraar
transmurale cardiologie per
24 juni 2005.
Dr. A. De Bruïne is benoemd
tot strategisch hoogleraar
8 september 2005
Promotie van dhr. E.V.
Tkachenko in de faculteit
der geneeskunde
Promotores: prof.dr. M.J.
Post, prof.dr. M. Simons,
Dartmouth College, USA
Titel: ‘Syndecan-4 in cell
signaling and membrane
trafficking’ (A)
8 september 2005
Promotie van mw. G.A.
Keverenge-Ettyang in de
faculteit der gezondheids-
wetenschappen
Promotor: prof.dr.ir. W.H.M.
Saris
Co-promotores: dr. W.D.
van Marken Lichtenbelt;
prof. F. Esamai, Moi University
Titel: ‘The impact of pregnancy
and lactation on the
Nutritional status of women
living in rural Kenya’
8 september 2005
Promotie van mw. J.F. van
Ast in de faculteit der
geneeskunde
Promotores: prof.dr.ir. A.
Hasman; prof.dr. W.O.
klinische pathologie per 28
juni 2005.
Prof.dr. A. Nieuwenhuizen
Kruseman is met ingang
van 1 januari 2006
benoemd tot voorzitter van
de Wetenschappelijke
Advies Raad van het
Diabetes Fonds Nederland
(DFN) voor een periode van
zes jaar.
Renier, RUN;
Co-promotor: dr.ir. J.L. Talmon
Titel: ‘Diagnostic Reference
Frames for Epileptic Seizures’
(B)
9 september 2005
Promotie van drs. R.M.
Hopstaken in de faculteit
der geneeskunde
Promotor: prof.dr. G.J. Dinant
Co-promotores: dr. E.
Stobberingh, dr. P. Nelemans,
dr. J.W.M. Muris.
Titel: ‘Lower respiratory
tract infections in general
practice’ (C)
9 september 2005
Promotie van drs. L.W.
van Rhijn in de faculteit
der geneeskunde
Promotor: prof.dr. R.G.T.
Geesink
Co-promotor: dr. B.E.E.M.J.
Veraart
Titel: ‘Dynamics and
relationships in idiopathic
scoliosis’
9 september 2005
Promotie van mw. S.S.M.
Prof.dr. P. van den Berg -
Loonen is herbenoemd als
bijzonder hoogleraar immunogenetica
van transplantatie
per 1 oktober 2005.
Prof.dr. H. Kingma is herbenoemd
als bijzonder
hoogleraar fysica en fysiologie
van het evenwichtstelsel
en de klinische vestibulogie
per 1 oktober 2005
Nys in de faculteit der
geneeskunde
Promotor: prof.dr. C.A.
Bruggeman
Co-promotor: dr. E.E.
Stobberingh
Titel: ‘Antibiotic Resistance
and the Commensal Flora’
16 september 2005
Promotie van drs. J. de
Raad in de faculteit der
gezondheidswetenschappen
Promotores: prof.dr. F.J.N.
Nijhuis, prof.dr. J.H.B.M.
Willems, UvA
Titel: ‘Over keuringen.
Onderzoek naar de kwaliteit
van keuringen voor militair
personeel van de
Koninklijke Landmacht’
(D)
21 september 2005
Promotie van mw.drs.
A.M. Bosch in de faculteit
der geneeskunde
Promotores: prof.dr. M.F.
von Meyenfeldt, prof.dr.
J.M.A. van Engelshoven
Co-promotor: dr. G.L. Beets
voor een periode van vijf
jaren.
A B C D E F G
Titel: ‘Diagnostic procedures
in breast cancer’ (E)
22 september 2005
Promotie van mw.drs. H.
Kenis in de faculteit der
geneeskunde
Promotor: prof.dr. J. Rosing
Co-promotores: dr. L.
Hofstra; dr. C.P.M.
Reutelingsperger
Titel: ‘Cell membrane biology
during apoptosis: the
role of annexin A5’
23 september 2005
Promotie van mw.ir. R.
Broekhuizen in de faculteit
der geneeskunde
Promotores: prof.dr.ir.
A.M.W.J. Schols; prof.dr.
E.F.M. Wouters
Titel: ‘Nutritional inflammatory
modulation of pulmonary
cachexia’
23 september 2005
Promotie van drs. H.A.
van Dam in de faculteit
der geneeskunde
Promotores: prof.dr.
H.F.J.M. Crebolder, prof.
dr. H.W. v.d. Borne
Co-promotor: dr. F.G. van
der Horst
Titel: ‘Studies and reflections
on type 2 diabetes care in
general practice Perspectives
of patients and professionals’
(F)
23 september 2005
Promotie van drs. C.H.
Beerenhout in de faculteit
der geneeskunde
Promotores: prof.dr. K.M.L.
Leunissen; prof.dr. G.
Remuzzi, Mario Negri
Instituto, Bergamo, Italië
Co-promotor: dr. J.P.
Kooman
Titel: ‘Prevention of short-
and long-term complications
in dialysis patients. The role
of predilution on-line
hemofiltration’
29 september 2005
Promotie van ing. R.H.C.A.
Deurenberg in de faculteit
der geneeskunde
Promotor: prof.dr. C.A.
Bruggeman
Co-promotores: dr. E.E.
Stobberingh, dr. C. Vink
Titel: ‘The molecular
determinants of methicillinresistance
and virulence of
Staphylococcus aureus’
29 september 2005
Promotie van mw.drs.
J.E.M. Feuchtinger in de
faculteit der gezondheids-
wetenschappen
Promotores: prof.dr. R. de
Bie; Prof.dr. Th. Dassen,
Humboldt University Berlin, D
Co-promotor: dr. R. Halfens
Titel: ‘Pressure ulcer prevention
in cardiac surgery
patients’
30 september 2005
Promotie mw.drs. W.T.N.
Swelsen in de faculteit
der geneeskunde
Promotor: prof.dr. P.M. van
den Berg Co-promotor:
dr. C.E.M. Voorter
Titel: ‘Genetic polymorphism
of HLA class I’
30 september 2005
Promotie van mw.drs.
N.E. Jacobs in de faculteit
In 2005 worden Eijkman
Medailles toegekend aan
twee personen, die zich
verdienstelijk hebben
gemaakt op het gebied van
tropische geneeskunde. De
uitreikingsceremonie vindt
plaats op 12 oktober 2005.
Kijk voor meer informatie op
www.kit.nl/eijkman of
www.summum.azm.nl
der geneeskunde
Promotores: prof.dr. J.J.
van Os, prof.dr. R.F.M.
Vlietinck
Co-promotor: dr. I. Myin-
Germeys.
Titel: ‘Twin studies: Nature-
Nurture and beyond’
Nationaal Epilepsie Fonds
Het Nationaal Epilepsie
Fonds opent de indiening
voor nieuwe onderzoeksvoorstellen
over epilepsie
en de bestrijding daarvan.
De uiterste inzenddatum is
15 december 2005.
Voor subsidieaanvraagformulieren
en meer informatie:
secretariaat
Wetenschappelijke Advies
Raad, T 030 634 40 63 of
vdboogaard@epilepsiefonds.nl
Kijk voor meer info ook op
www.summum.azm.nl
prijzen
23
summum ©
Kijk voor het actuele
agendanieuws op
www.summum.azm.nl

aan de andere kant
24
aan de ene kant
imker
bioloog bij humane biologie
Klaas Westerterp
bioloog bij humane biologie
58 jaar
getrouwd met Margriet Westerterp,
kinderen Arjen en Marit
van mijn grootste honingoogsten ooit: meer dan vierhonderd kilo.’’
laat beïnvloeden door bijvoorbeeld de weersomstandigheden. Dit jaar had ik trouwens een
welke bloemen halen ze honing? Verder is het interessant om te zien hoe hun gedrag zich
zekere onvoorspelbaarheid. Hoe ontwikkelt het bijenvolk zich, hoe oriënteren ze zich, van
gedragsonderzoek gedaan bij bijen en dat intrigeerde me. In het houden van bijen zit een
‘‘Ik ben al dertig jaar imker. Aan de biologiefaculteit in Groningen, waar ik toen werkte, werd