Kwaliteit van oogheelkundige zorg rond ... - Zichtbare Zorg

Kiezen in zorg
Kwaliteit van oogheelkundige
zorg rond staaroperatie
(cataract) in de etalage
Set externe indicatoren
Drs. Y.P. Henry
Drs. H.C. van de Steeg
J.A.I. Boogaert

“Kwaliteit van oogheelkundige zorg
rond staaroperatie (cataract) in de etalage”
Indicatoren voor staaroperatie (cataract) als onderdeel van het
ZonMw project ‘Kwaliteit van zorg in de etalage’
Utrecht, 27 februari 2006
Het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO
Orde van Medisch Specialisten

In het project “Kwaliteit van zorg in de etalage” hebben het Kwaliteitsinstituut voor de
Gezondheidszorg CBO en de Orde van Medische Specialisten, in opdracht van ZonMw
aandoeningspecifieke indicatoren ontwikkeld. Het project is een onderdeel van het
voorhoedeproject “Consumenteninformatie over aandoeningspecifieke zorgproducten” .
Dit project wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met Wetenschappelijke
beroepsverenigingen, zorgverzekeraars en consumenten (NPCF en
Consumentenbond). De afstemming heeft ook betrekking op de activiteiten die ZN
(inkoopgids!) en Consumentenbond reeds op het gebied van indicatorontwikkeling zijn
gestart.
2

Samenstelling werkgroep indicatoren staaroperatie:
Dr. G.J. Bergink, oogarts
Drs. Y.P. Henry, oogarts, voorzitter
Drs. J.H.J. Klaver, oogarts
Dr. P.J. de Lint, oogarts
Dhr. G.W. Salemink, arts, adviseur (ZN)
Mw. dr. C.W.J.M. Storimans, oogarts
Mw. prof.dr. H.J. Völker-Dieben, oogarts
Drs. B.L.M. Zijlmans, oogarts
Dhr. J.A.I. Boogaert, adviseur (CBO )
Mw. drs. H.C. van de Steeg, adviseur (CBO)
Centraal begeleidingsteam:
Ir. T.A. van Barneveld (CBO)
Mw. Drs. N. Beersen (CBO)
Mw. Drs. J.J. van Croonenborg (CBO)
Dr. J.J.E. van Everdingen (CBO)
Mw. Dr. M. Kallewaard (Orde van Medisch Specialisten)
3

Inhoudsopgave
1. Procesbeschrijving 5
1.1. Waarom externe indicatoren bij diagnose-behandeling-combinaties? 5
1.2. Hoe is het project ‘kwaliteit van zorg in de etalage’ tot stand gekomen? 5
1.3. Voor wie zijn de indicatoren uit het project bedoeld? 5
1.4. Waarom participeren Orde en wetenschappelijke verenigingen 6
in dit traject?
1.5. Welke werkgroepen? 6
1.6 Welke afspraken zijn er gemaakt met het Nederlands Oogheelkundig
Gezelschap? 7
1.7 Hoe zijn de indicatoren tot stand gekomen? 7
2. Factsheets indicatoren staaroperatie 9
1 Dataregistratie van pré-/per-/post-operatieve data 9
2 Complicatie achterkapselruptuur met glasvocht in voorste
oogkamer (peroperatief) 12
3 De tijdsperiode tussen operatie van 1 e en 2 e oog 15
4 Anesthesiologie: pre-operatieve screening door de anesthesioloog 18
3. Lijst met besproken en afgewezen indicatoren 19
4. Leeswijzer 23
4.1 Wat is een indicator? 23
4.2 Wat is het doel van de gekozen oogheelkundige indicatoren? 23
4.3 Wat is een cataract? 23
4.4 Wat is de behandeling van staar? 24
4.5 Welke indicatoren heeft het NOG voor staar
gekozen en waarom? 25
4.6 Wat zou de score op deze indicatoren kunnen betekenen? 26
5. Verwerken commentaar consultatieronde 29
Bijlage 1 Autorisatie indicatoren door NOG 33
4

1 Procesbeschrijving
1.1 Waarom externe indicatoren bij diagnose-behandeling-combinaties?
Per 1 januari 2005 zijn in Nederland de diagnose-behandeling-combinaties (DBC’s)
ingevoerd. De omslag van een aanbodgestuurde naar een vraaggestuurde zorg betekent
een omschakeling van budgetfinanciering naar DBC-financiering. Voor 10 procent van de
DBC’s geldt dat ze worden gebaseerd op vrij onderhandelbare DBC-prijzen. Voor dit
gedeelte van de DBC’s zullen zorginstellingen en zorgverzekeraars namens de patiënt met
elkaar gaan onderhandelen over de prijs, het volume en de kwaliteit van de DBC’s. Dit is een
belangrijke mijlpaal op de weg naar meer vraaggestuurde ziekenhuiszorg aan de hand van
prestatiegegevens. Deze kunnen met behulp van zogenoemde externe indicatoren worden
gepresenteerd.
1.2 Hoe is het project ‘kwaliteit van zorg in de etalage’ tot stand gekomen?
Alle partijen in de gezondheidszorg zijn het erover eens dat externe indicatoren bij de
invoering van de DBC’s een cruciale rol gaan spelen. VWS heeft via ZonMw het
Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO en de Orde van Medisch Specialisten
uitgenodigd “om in een samenwerkingsverband een subsidieaanvraag in te dienen voor het
project “Aandoeningspecifieke indicatoren: patiëntveiligheid en effectiviteit”. Het project is
een onderdeel van het voorhoedeproject “Consumenteninformatie over
aandoeningspecifieke zorgproducten” (Brief van ZonMw aan het CBO en Orde van Medisch
Specialisten).
Voor de validering van de externe indicatoren in het onderhavige project, is de ontwikkeling
van de interne indicatoren essentieel. Daarom zal het samenwerkingsverband tussen CBO
en Orde nauw samenwerken en afstemming zoeken met de activiteiten die worden ontplooid
in het kader van de te gunnen subsidie door VWS aan de Orde voor de ontwikkeling van
interne indicatoren. Externe indicatoren kunnen pas goed gebruikt worden als het zorgproces
adequaat is beschreven, de beschrijving breed is gedragen en als er een set interne
indicatoren beschikbaar is voor verder uitdieping van eventueel gebleken tekortkomingen.
De activiteiten ten behoeve van het huidige project dienen te geschieden in nauwe
samenwerking met de Wetenschappelijke Verenigingen (WV-en) en in goede afstemming
met de ziekenhuizen, zorgverzekeraars en consumenten. De afstemming heeft ook
betrekking op de activiteiten die ZN (inkoopgids!) en Consumentenbond reeds op het gebied
van indicatorontwikkeling zijn gestart.
De te ontwikkelen indicatoren dienen inzicht te geven in de kwaliteit van zorg wat betreft
twee onderdelen: effectiviteit en veiligheid. Voor een derde onderdeel, de ontwikkeling van
indicatoren voor patiëntgerichtheid, zijn NIVEL en de UVA benaderd.
1.3 Voor wie zijn de indicatoren uit het project bedoeld?
In dit project gaat het primair om het ontwikkelen van keuze- (verantwoordings) informatie
gekoppeld aan DBC’s voor patiënten en consumenten. Daar de patiënt echter te maken
heeft met een verzekeraar die zorg voor hem/haar inkoopt, zijn deze indicatoren idealiter ook
geschikt voor de inkoop van zorg.
De Orde van Medisch Specialisten en Zorgverzekeraars Nederland (ZN) hebben in onderling
overleg afgesproken dat voor de zorginkoop van 2007 gebruik gemaakt wordt van de door
de werkgroep (zie punt 5) ontwikkelde indicatoren.
5

1.4 Waarom participeren Orde en wetenschappelijke verenigingen in dit traject?
Nadat de afgelopen decennia eerst op vrijwillige basis allerlei vormen en systemen van
prestatiemeting werden geïntroduceerd in de vorm van intercollegiale toetsing en vergelijking, is
die roep om transparantie en verantwoording inmiddels zo groot geworden dat ook de
maatschappij, inclusief de overheid, de zorgaanbieders hierop aanspreekt. Zo staat op de
website van het Ministerie van VWS: ‘De overheid vraagt dat de partijen in de zorg hun
wettelijke vastgelegde verantwoordelijkheden waarmaken. (…) Het behoort tot de
professionaliteit van zorgaanbieders om zich publiekelijk te verantwoorden over de kwaliteit en
de doelmatigheid van de zorg.’ In het verlengde van het project Modernisering Regelgeving
heeft de Orde samen met de Wetenschappelijke Verenigingen het ‘Geïntegreerd
Kwaliteitsbeleid Medisch Specialisten’ ontwikkeld, waarin diverse kwaliteitsinstrumenten zijn
uitgewerkt. Hierbij nemen richtlijnen en indicatoren een belangrijke plaats in.
De vraag naar transparantie en verantwoording is door verschillende partijen op de agenda
gezet en opgepakt. Zodoende worden ziekenhuizen en specialisten nu door diverse
instanties jaarlijks gevraagd getallen aan te leveren over uiteenlopende onderwerpen. Men
denke o.a. aan de enquêtes van de Consumentenbond, de basisset Prestatieindicatoren van
IGZ en ZN-indicatoren voor de inkoop van zorg. De vragen zijn tot nu toe niet of
onvoldoende op elkaar afgestemd.
Met het ZonMw-project hoopt de Orde hierin een zekere trechtering en meer uniformering te
verkrijgen waardoor de indicatoren ook beter onderling vergelijkbaar worden. Voor de Orde
was het dan ook een belangrijke voorwaarde dat bij het starten van het project verzekeraars,
consumenten en IGZ zich zouden committeren aan dit traject.
1.5 Welke werkgroepen?
De in dit project te ontwikkelen indicatoren hebben betrekking op de specialismen
(maatschappen) die primair verantwoordelijk zijn voor de hieraan gekoppelde DBC’s. Zie
tabel 1 voor de aandoeningen waarvoor externe indicatoren worden ontwikkeld.
Tabel 1. Aandoeningen en wetenschappelijke verenigingen
Aandoening Wetenschappelijke vereniging
Liesbreuk Nederlandse Vereniging voor Heelkunde
Diabetes mellitus Nederlandsche Internisten Vereeniging
Incontinentie bij de vrouw Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie
Staaroperatie (cataract) Nederlands Oogheelkundig Gezelschap
Heup- en knievervanging Nederlandse Orthopaedische Vereniging
Mammacarcinoom Nederlandse Vereniging voor Heelkunde
Voor elk van bovenstaande onderwerpen is een werkgroep opgericht. Naast specialisten uit
de verantwoordelijke wetenschappelijke vereniging zijn daar waar gewenst ook specialismen
die betrokken zijn (bijv. radiologen, microbiologen, anesthesiologen, pathologen etc.) bij de
zorg die met de betreffende DBC’s wordt geleverd uitgenodigd. Daarnaast is per werkgroep
een vertegenwoordiger van de verzekeraars, patiënten en eventueel verpleegkundigen
uitgenodigd. De verantwoordelijke wetenschappelijke vereniging is eigenaar van de
uiteindelijke indicatorenset. De overige betrokkenen hebben een adviserende rol.
6

De werkgroep indicatoren staaroperatie (cataract) bestond uit de volgende leden:
Dr. G.J. Bergink, oogarts
Dhr. J.A.I. Boogaert, adviseur CBO
Drs. Y.P. Henry, oogarts, voorzitter
Drs. J.H.J. Klaver, oogarts
Dr. P.J. de Lint, oogarts
Dhr. G.W. Salemink, arts, adviseur namens ZN
Mw. drs. H.C. van de Steeg, adviseur CBO
Mw. dr. C.W.J.M. Storimans, oogarts
Mw. prof.dr. H.J. Völker-Dieben, oogarts
Drs. B.L.M. Zijlmans, oogarts
De oogartsen in de werkgroep zijn benoemd door het Nederlands Oogheelkundig
Gezelschap (NOG). De vertegenwoordiger van ZN (dhr. G. Salemink) heeft vanaf de 2 e
vergadering als adviseur geparticipeerd in de werkgroep. Ook de NPCF is gevraagd deel te
nemen, maar was niet in staat een adviseur af te vaardigen.
In de werkgroep is besloten dat optometristen en (gespecialiseerd) verpleegkundigen die
werkzaam zijn in een tweedelijnsinstelling wel van belang zijn vanwege hun aandeel bij de
pré- en postoperatieve cataractzorg, maar niet betrokken hoefden te worden bij de
werkgroep vanwege het verlengde armprincipe (werkzaam onder verantwoordelijkheid
oogarts). Aan de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie is specifiek advies gevraagd
mee te denken over indicatoren met betrekking tot pre-operatief triage op OK risico’s en
bewaking tijdens een staarextractie.
1.6 Welke afspraken zijn er gemaakt met Nederlands Oogheelkundig Gezelschap?
De werkgroep heeft als opdracht om in maart 2006 de definitieve indicatorenset op te
leveren aan ZonMw. De werkgroep indicatoren staaroperatie zal voordat zij de definitieve set
oplevert, de set ter consultatie aanbieden aan de leden van het Nederlands Oogheelkundig
Gezelschap. De concept indicatorset wordt parallel ter consultatie aangeboden aan alle
betrokken partijen: NVZ, NFU, NPCF, Consumentenbond, ZN, IGZ en OMS.
Na het verwerken van het binnengekomen commentaar door de werkgroep worden de
indicatoren door het bestuur ter goedkeuring voorgelegd aan de ledenvergadering van het
NOG en daarna door CBO/Orde aangeboden aan begeleidingscommissie van ZonMw.
Het NOG is voornemens de set indicatoren jaarlijks te evalueren en bij te stellen, indien
nodig geacht op basis van evidence en/of expert opinion.
1.7 Hoe zijn de indicatoren tot stand gekomen?
Iedere werkgroep is begonnen met het vaststellen voor welke patiëntengroepen,
verrichtingen en kwaliteitsdomeinen indicatoren worden ontwikkeld.
De werkgroep indicatoren staaroperatie heeft het onderwerp waarvoor de indicatoren worden
ontwikkeld, beperkt tot patiënten met ouderdomsstaar (≥ 50 jaar), zonder oculaire
comorbiditeit, bijvoorbeeld traumatisch cataract, en zonder algemene comorbiditeit die
uitvoering van de staaroperatie bemoeilijkt. Als voorbeeld van algemene comorbiditeit
worden dementie, doofheid en ernstige COPD genoemd.
De indicatoren hebben betrekking op de operatietechniek extracapsulaire cataractextractie
(ECCE) middels de fako-emulsificatietechniek (niet in combinatie met andere
oogheelkundige chirurgie in dezelfde zitting).
7

De te ontwikkelen indicatoren dienen inzicht te geven in de kwaliteit van zorg wat betreft
twee onderdelen: effectiviteit en veiligheid.
In opdracht van de Orde van medisch specialisten is een methodologisch instrument
ontwikkeld dat dient als evaluatie- en toetsingskader voor indicatoren. In de toekomst te
ontwikkelen zorginhoudelijke indicatoren dienen aan de methodologische eisen van dit
zogenaamde AIRE – instrument (Appraisal of Indicators, Research and Evaluation). Bij het
opstellen de indicatoren zijn alle relevante elementen uit het AIRE-instrument toegepast.
Vervolgens is geïnventariseerd welke indicatoren nationaal en internationaal reeds zijn
ontwikkeld. Daarvoor zijn de volgende bronnen benut:
a. Nederlandse evidence based richtlijnen
b. Internationale evidence based richtlijnen
c. Websites van organisaties gespecialiseerd op het terrein van kwaliteitsindicatoren.
d. Systematische zoekactie naar (inter)nationale literatuur
e. Indicatoren voorgedragen door andere partijen in het project (bijvoorbeeld ZN, IGZ)
f. Expert opinion (o.a. werkgroepleden)
Op basis van bovenstaande bronnen is een overzicht van potentiële indicatoren (groslijst)
gemaakt. Door de groslijst in verschillende vergaderingen te bespreken heeft de werkgroep
een uiteindelijke lijst van 27 indicatoren kunnen samenstellen. Op basis van criteria genoemd
in het AIRE-instrument heeft selectie uit deze lijst van indicatoren plaatsgevonden.
Argumentatie voor afwijzing van indicatoren uit de lijst is gedocumenteerd (zie paragraaf 2:
lijst met de belangrijkste besproken en afgewezen indicatoren DBC Staaroperatie). De drie
geselecteerde indicatoren zijn uitgewerkt in een factsheet (zie paragraaf 3 factsheets). In de
factsheets worden per indicator de volgende eigenschappen van de indicator beschreven
(proces, structuur, uitkomst) en het kwaliteitsdomein waarop de indicator betrekking heeft
(veiligheid, effectiviteit, etc.). Tevens wordt beschreven of er sprake is van variatie in de
kwaliteit van zorg. In het verlengde hiervan wordt beschreven of (en zo ja, hoe) er
mogelijkheden tot verbetering zijn. De operationalisatie (teller, noemer etc.) van de indicator
wordt gegeven. Voor iedere indicator wordt de validiteit, betrouwbaarheid, het discriminerend
vermogen en de registreerbaarheid beschreven. Tot slot worden suggesties gegeven voor
eventueel geconstateerde beperkingen (bijv. case mix correctie, balansindicatoren etc.).
Om als keuze-informatie voor de patiënt te kunnen dienen, zijn leeswijzers voor de
indicatoren onontbeerlijk. De ontwikkeling hiervan behoorde niet tot de opdracht van deze
projectgroep. In de laatste fase van het traject is een leeswijzer ontwikkeld door de
projectleiding in afstemming met de voorzitter van de werkgroep (zie paragraaf 4). Deze
leeswijzers zullen de komende maanden door andere partijen (Consumentenbond, NPCF
en RIVM (Kiesbeter.nl) nog verder worden ontwikkeld.
Om te komen tot de uiteindelijke set van indicatoren zijn indicator-eigenaren toegewezen. De
werkgroep staaroperatie heeft 7 keer plenair vergaderd, waarvan eenmaal telefonisch
gedurende de periode juni 2005 tot december 2005.
8

2 Factsheets indicatoren staaroperatie (cataract)
1. Dataregistratie van pré-/per-/post-operatieve data
Relatie tot kwaliteit Op dit moment ontbreekt in Nederland een uniforme registratie
waardoor er weinig inzicht is in de betekenis van verschillende
uitkomsten. Het is wenselijk dat de registratie en analyse van pré-,
per- en postoperatieve gegevens over een staaroperatie
geoptimaliseerd wordt, zodat er meer inzicht verkregen kan worden
Definitie (s)
Operationalisatie
in de uitkomsten en kwaliteit van de cataractchirurgie.
a. Aanwezigheid van een complicatieregistratie voor
cataractextracties in een gegevensbestand.
b. Aanwezigheid van pré-, per- en postoperatieve dataregistratie
voor cataractextracties in een gegevensbestand.
Cataract:
Cataract of grijze staar is een vertroebeling van de ooglens. Bij een
cataractoperatie wordt de ooglens vervangen door een kunstlens.
Als uw ziekenhuis verschillende locaties/vestigingen heeft waar
patiënten met cataract worden behandeld, is het van belang dat u
van alle locaties/vestigingen apart gegevens registreert.
1. Hebt u voor cataractextracties een complicatie dataregistratie in een
gegevensbestand?
Ja / Nee*
Welk registratiesysteem gebruikt u: …………
2. Houdt u voor cataractextracties een dataregistratie bij voor préoperatieve
data? Ja / Nee*
Welk registratiesysteem gebruikt u: …………
3. Houdt u voor cataractextracties een dataregistratie bij voor peroperatieve
data? Ja / Nee*
Welk registratiesysteem gebruikt u: …………
4. Houdt u voor cataractextracties een dataregistratie bij voor postoperatieve
data? Ja / Nee*
Welk registratiesysteem gebruikt u: …………
*Doorhalen wat niet van toepassing is.
In/ exclusiecriteria Inclusie: seniele cataract (> 50 jaar) zonder oculaire co-morbiditeit
en zonder algemene comorbiditeit die de uitvoering van de
cataractoperatie bemoeilijkt. Als voorbeelden daarvan worden
dementie, doofheid en ernstig COPD genoemd).
Type indicator Structuur
Kwaliteitsdomein Effectiviteit, Veiligheid
Achtergrond en variatie in kwaliteit van zorg
Bij cataract is sprake van een geleidelijke vertroebeling van de lens met als gevolg een
daling van de gezichtsscherpte die uiteindelijk tot blindheid kan leiden. Afhankelijk van de
vorm van slechtziendheid en het stadium van de aandoening zal de kwaliteit van leven meer
of minder sterk aangetast zijn.
Cataract kan verholpen worden door een chirurgische ingreep waarbij de troebele lens wordt
vervangen door een kunstlens. In 2004 werden er in Nederland ongeveer 130.000 operaties
uitgevoerd.
9

Het is wenselijk dat de registratie en analyse van pré-, per- en postoperatieve gegevens
(data) geoptimaliseerd wordt, zodat er meer inzicht verkregen kan worden in de uitkomsten
en daarmee in de kwaliteit van de cataractchirurgie. Op dit moment ontbreekt in Nederland
een uniforme registratie waardoor er weinig inzicht bestaat in de betekenis van de
verschillende uitkomsten, zoals complicaties, heroperaties, juiste handelswijze, prestaties
van instellingen e.d. Variatie in registratie lijkt aanwezig: een enquête onder alle
cataractchirurgen in Nederland liet zien dat 54% van de oogartsen een computerprogramma
gebruikt voor cataractdata verwerking (ongepubliceerd, juni ’05, responsrate 72%).
Een belangrijk onderdeel van de dataregistratie moeten de per- en postoperatieve
complicaties zijn. Een cataractoperatie kan namelijk gepaard gaan met ernstige complicaties
zoals infecties, het loslaten van de retina, intraoculaire lensdislocaties en bloedingen.
De registratie en de analyse van complicaties kunnen ertoe bijdragen dat oorzaken van
complicaties worden achterhaald en complicaties daarmee in de toekomst voorkomen
kunnen worden. Uit het rapport ‘Het resultaat telt!’ waarin de prestaties van ziekenhuizen in
2003 worden weergegeven (IGZ, 2005), blijkt het volgende: 58 ziekenhuizen hielden een
registratie bij van complicaties na een cataractoperatie, 33 van de 98 ziekenhuizen gaven
aan dit niet te doen en 7 ziekenhuizen bleven het antwoord schuldig (waarvan 2 categorale
ziekenhuizen die geen cataractoperaties uitvoeren). Volgens het rapport gaven de
ziekenhuizen in de toelichting regelmatig aan te wachten op de ontwikkelingen in de
complicatieregistraties van de landelijke verenigingen. Sommige ziekenhuizen gaven aan te
wachten op de invoering van een elektronisch patiëntendossier (EPD). Hoe de stand van
zaken momenteel is op het gebied van uniforme registratie is niet bekend bij het Nederlands
Oogheelkundig Gezelschap (NOG).
Mogelijkheden tot verbetering
Professionals kunnen deels zelf verbeteringen in de dataregistratie bewerkstelligen. Het is
noodzakelijk dat dataregistratie, inclusief complicatieregistratie, wordt geïntegreerd in het
EPD. Dit is momenteel niet het geval.
Validiteit
De validiteit is goed. De indicator wordt als belangrijk beschouwd door de werkgroep. De
aanwezigheid van een dataregistratie, met als belangrijk onderdeel een
complicatieregistratie, is een voorwaarde voor veel (potentiële) andere (uitkomst-)
indicatoren.
Er is overlap met de bestaande structuurindicator over complicatieregistratie uit de ‘basisset
prestatieindicatoren’ van IGZ, tevens overgenomen door ZN (vraag 1). Echter, de werkgroep
acht het belangrijk meer gegevens te registreren dan alleen complicaties (vraag 2, 3, 4).
Betrouwbaarheid
De werkgroep is van mening dat de indicator onder gelijkblijvende omstandigheden (min of
meer) dezelfde resultaten oplevert.
Discriminerend vermogen
De werkgroep is van mening dat de indicator veranderingen in de kwaliteit van zorg
detecteert. Wanneer meer instellingen een complicatie dataregistratie in een
computerdatabase invoeren, dan laat de indicator dit zien.
10

Minimale bias/ beschrijving relevante case-mix
Controle voor verschillen in demografische en sociaal-economische samenstelling of in
gezondheidsstatus van patiëntengroepen is niet nodig volgens de werkgroep.
Registratie
Als structuurindicator is deze indicator slechts ten dele door zorgverleners te beïnvloeden en
wordt hij niet als belastend beschouwd. Echter, de tijdsinvestering voor daadwerkelijke
dataregistratie, verzamelen van geregistreerde data en het verwerken daarvan, zal naar het
zich laat aanzien niet werklast- en kostenneutraal zijn. Dataregistratie (en in de nabije
toekomst ook implantaatregistratie) kan alleen landelijk dekkend worden uitgevoerd als de
kosten (geoormerkt) worden meegenomen in de af te spreken DBC prijs tussen
zorgverzekeraar en zorginstelling (management).
Het ontbreekt aan (uniformiteit in) ICT ondersteuning binnen de instellingen. Data- en
complicatieregistratie zijn niet geïntegreerd in het EPD op dit moment, waardoor van een
koppeling van beide systemen geen sprake kan zijn.
De werkgroep geeft er de voorkeur aan om deze indicator gefaseerd in te voeren en
daarmee aan te sluiten bij de geautomatiseerde mogelijkheden tot dataregistratie binnen de
beroepsvereniging. De werkgroep stelt voor gedurende om de indicator het eerste jaar als
structuurindicator op te nemen om vanaf het daaropvolgende jaar, na het realiseren van een
financiële tegemoetkoming voor het registreren en verwerken van de data, deze als
procesindicator op te nemen.
De commissie complicatieregistratie van het NOG is gestart met het ontwerpen van een
web-based database programma, gebaseerd op parameters van het bestaande en tot op
heden gebruikte CPO (Cataract Post Op) programma. De commissie hoopt zo voorwaarden
voor een landelijke dataregistratie en -verwerking te scheppen. Tijdens de
voorjaarsvergadering 2006 van het NOG wordt de leden van de beroepsgroep een concreet
voorstel gedaan voor een web-based database. Na een discussieronde dient het voorstel
door de vergadering te worden geaccepteerd en kan vervolgens een implementatietraject
worden gestart.
Referenties
• Inspectie voor de Gezondheidszorg (2005). Het resultaat telt. Prestatie-indicatoren als
onafhankelijke graadmeter voor de kwaliteit van in ziekenhuizen verleende zorg. Den
Haag. Bereikbaar op:
https://webcollect.rivm.nl/deverbetermeter/achtergronddocumenten/Rapport_Het_resulta
at_telt.pdf
• LMR Prismant www.prismant.nl
11

2. Complicatie achterkapselruptuur met glasvocht in voorste oogkamer
(peroperatief)
Relatie tot kwaliteit Een cataractoperatie kan gepaard gaan met complicaties zoals
bijvoorbeeld infecties, het loslaten van de retina, achterkapselruptuur
al dan niet met lensmassa in glasvocht of bloedingen.
Definitie (s)
Complicaties zijn ongewenste effecten van zorg die voor de patiënt én
voor de zorgverleners belastend zijn. Complicaties kunnen het gevolg
zijn van fouten, maar kunnen ook een ‘normaal’ risico zijn van zorg.
Een belangrijke complicatie is achterkapselruptuur. Hierbij kan
glasvochtverlies optreden in de voorste oogkamer. In dat geval vindt
vitrectomie plaats waarvoor vitrectomieapparatuur wordt gebruikt. Het
gebruik van deze apparatuur wordt geregistreerd. De registratie en
analyse van complicaties kan de kwaliteit van de cataractchirurgie
verbeteren.
Percentage cataractoperaties waarbij peroperatief gebruik is gemaakt
van (disposable) vitrectoom.
Teller Aantal keer peroperatief gebruik (disposable) vitrectoom ten behoeve
van een cataractoperatie van 1 januari t/m 31 december
Noemer Totaal aantal cataractoperaties van 1 januari t/m 31 december
In/ exclusiecriteria Inclusie: seniele cataract (> 50 jaar) zonder oculaire co-morbiditeit en
zonder algemene co-morbiditeit, bijvoorbeeld dementie, doofheid en
ernstige COPD, die de uitvoering van de cataract operatie bemoeilijkt.
Type indicator Uitkomstindicator, waarbij het gebruik van een vitrectoom een
maatstaf is voor de uitkomst: complicatie achterkapselruptuur met
glasvochtverlies.
Kwaliteitsdomein Veiligheid, effectiviteit
Achtergrond en Variatie in kwaliteit van zorg
Een achterkapselruptuur is een van de meest voorkomende complicaties van
cataractchirurgie. De incidentie tijdens faco-emulsificatie varieert, maar is meestal laag: 2,2%
(European Outcome Study, Lundström et al, 2001), 4,1% (Ionides A et al, 2001).
Achterkapselruptuur komt meer voor bij minder ervaren chirurgen (Vajpayee et al, 2001). Bij
achterkapselruptuur kan glasvochtverlies optreden in de voorste oogkamer. In de European
Outcome Study is de incidentie voor glasvochtverlies 1,5% (Lundström et al, 2001).
Na een achterkapselruptuur zijn visusresultaten soms minder goed als bij chirurgie zonder
complicaties. Achterkapselruptuur geeft een 3,8 maal zo grote kans op een eindvisus < 0,5
(Ionides et al, 2001). Overigens hebben de meeste ogen met een achterkapselruptuur een
goede visus in de vroege postoperatieve periode (3 maanden). Eén van de risicofactoren
voor een slechtere visus betreft glasvochtverlies waarvoor vitrectomie nodig was (Chan,
2003). Bovendien geeft achterkapselruptuur een grotere kans op een suprachorioidale
bloeding tijdens de operatie (Ling, 2004) en op een postoperatieve endophthalmitis (Wong,
2004; Koc, 2002).
12

In Duitsland wordt deze indicator al gebruikt. Daar is de incidentie 0,92% met een spreiding
tussen ziekenhuizen van 0,0 tot 13% (BQS, 2003). Daarbij wordt aangegeven dat sommige
instellingen opmerkelijk genoeg geen enkel geval melden. Onderrapportage zal worden
nagegaan.
Momenteel zijn geen gegevens over de incidentie in en variatie tussen Nederlandse centra
beschikbaar. Niettemin verwacht de werkgroep dat er variatie is tussen ziekenhuizen voor
deze indicator. De incidentie zal naar verwachting hoger zijn in opleidingsziekenhuizen.
Validiteit
De literatuur verschaft aanwijzingen dat de indicator betrekking heeft op een belangrijk
aspect van de kwaliteit van zorg. De oogarts kijkt naar achterkapselruptuur met
glasvochtverlies in de voorste oogkamer, waarvoor per-operatief vitrectoomgebruik als
maatstaf wordt gebruikt. Case-mix speelt mogelijk een rol (zie verder).
Betrouwbaarheid
De betrouwbaarheid van de indicator hangt af van de operationalisatie en wijze van
registratie. De werkgroep acht het meest betrouwbaar om peroperatief vitrectoomgebruik
tijdens cataractoperatie (vanwege kapselruptuur met glasvochtverlies) vast te stellen; bij
herhaalde meting en gelijk blijvende meetcondities mag eenzelfde uitkomst worden
verwacht.
Discriminerend vermogen
De werkgroep verwacht, gezien de lage incidentie, dat de indicator matig discrimineert.
Mogelijkheden tot verbetering
De indicator geeft aan hoe kundig het operatieteam is; zorgverleners hebben hierop invloed.
Het optreden van achterkapselruptuur wordt beïnvloed door de ervaring van de oogartsen
(Vajpayee et al, 2001) en organisatie binnen de instelling waar de cataractoperatie wordt
uitgevoerd. Waarschijnlijk is de incidentie van achterkapselrupturen hoger in een
opleidingscentrum dan in een niet-opleidingscentrum. Daarom zal tussen deze centra
onderscheid worden gemaakt. Kapselruptuur met glasvochtverlies kan grotendeels
voorkomen worden door ervaring van de arts, het operatieteam, beschikbaarheid van de
juiste infrastructuur en instrumentarium, zorgvuldigheid en de juiste operatietechniek.
Minimale bias/beschrijving relevante case-mix
Het gebruik van een vitrectoom zal toenemen indien in een bepaalde patiëntengroep meer
risicofactoren aanwezig zijn, bijvoorbeeld:
- (Hyper)matuur cataract geeft een hogere kans op kapselruptuur.
- Op hoge leeftijd (>80 jr) bestaat het grootste risico op achterkapselruptuur (Ionides A et
al, 2001).
Voor elke geopereerde patiënt dienen case-mix variabelen geregistreerd te worden om deze
later met gegevens van vitrectoomgebruik te kunnen analyseren. Na analyse op een
dieperliggend niveau kan op een juiste manier risk-adjustment worden toegepast.
Registratie
Een mogelijkheid voor registratie is aan de hand van vitrectoomgebruik. Wanneer
glasvochtverlies optreedt in de voorste oogkamer bij een achterkapselruptuur, vindt
peroperatief vitrectomie plaats. Hierbij wordt disposable vitrectomieapparatuur gebruikt.
13

Voor registratie van deze indicator dient de code voor cataractoperatie gekoppeld te worden
aan de code voor voorste vitrectomie.
Zowel een cataractoperatie als het gebruik van een vitrectoom (voorste vitrectomie) worden
gecodeerd met een CTG code. Volgens experts is het handhaven van de CTG codering een
voorwaarde om deze indicator te kunnen (blijven) registreren.
Referenties
• BQS. Schönherr, U. Kapitel 14 Kataraktoperation. In: Qualität sichtbar machen. BQS-
Qualitätsreport 2003
• Chan FM, Mathur R, Ku JJ, Chen C, Chan SP, Yong VS, et al. Short-term outcomes in
eyes with posterior capsule rupture during cataract surgery. J Cataract Refract. Surg
2003 Mar; 29 (3), 537-41.
• Ionides A, Minassian D, Tuft S. Visual outcome following posterior capsule rupture during
cataract surgery. Br J Ophthalmol. 2001 Feb; 85 (2): 222-4.
• Koc F, Sen E, Demirbay P, Taskintuna I, Teke MY, Ozdal P, et al. Factors influencing
treatment results in pseudophakic endophthalmitis. Eur J Ophthalmol. 2002 Jan-Feb; 12
(1), 34-39
• Ling R, Kamalarajah S, Cole M, James C, Shaw S. Suprachoroidal haemorrhage
complicating cataract surgery in the UK: a case control study of risk factors. Br J
Ophthalmol. 2004 Apr; 88 (4), 474-7.
• Lundström M et al. 1998 European cataract Outcome Study. Report from the European
Cataract Outcome Study Group. J Cataract refract surgery 2001 Aug; 27 (8): 1176-84
• Vajpayee RB, Sharma N, Dada T, Gupta V, Kumar A, Dada VK. Management of
posterior capsule tears. Surv Ophthalmol. 2001 May-Jun;45(6):473-88. Review
• Wong TY, Chee SP. The epidemiology of acute endophthalmitis after cataract surgery in
an Asian population. Ophthalmology 2004 Apr; 111 (4), 699-705.
14

3. De tijdsperiode tussen operatie van 1 e en 2 e oog
Relatie tot kwaliteit Bij cataract worden vaak beide ogen geopereerd. Een operatie aan
het tweede oog biedt extra voordelen voor het visueel functioneren bij
de dagelijkse activiteiten en voor de kwaliteit van leven die verdergaan
dan de voordelen die na de operatie aan het eerste oog worden
bereikt.
Definitie (s)
Teller tijdsperiode
tussen 1 e en 2 e
operatie
Noemer tijdsperiode
tussen 1 e en 2 e
operatie
Teller tijdsperiode
tussen uitgevoerde
oogoperatie en
uitgevoerde controle
Noemer tijdsperiode
tussen uitgevoerde
oogoperatie en
uitgevoerde controle
Bij operatie aan het 2 e oog is van belang dat de tijdsperiode tussen
operatie van 1 e en 2 e oog voldoende lang is om een zorgvuldige
indicatie voor een cataractoperatie aan het 2 e oog te stellen én om het
resultaat na 1 e oog-operatie te betrekken bij de beoordeling van de
indicatiestelling voor een operatie van het 2 e oog.
De laatste beoordeling van het eerste oog dient op zijn vroegst na 4
weken postoperatief plaats te hebben.
Ook dient idealiter de oogarts die de operatie uitvoert (of verlengde
arm) de patiënt vanaf het moment van indicatiestelling tot en met de
nazorg te controleren.
Percentage patiënten met een cataractoperatie aan beide ogen bij wie
datum 2 e oogoperatie minus datum 1 e oogoperatie ≥ 28 dagen.
Percentage patiënten met een cataractoperatie aan beide ogen bij wie
datum laatste postoperatieve controle van het 1 e geopereerde oog
door operateur of verlengde arm* minus datum 1 e oogoperatie ≥ 28
dagen.
*Operateur of verlengde arm:
Oogartsen, optometristen, technisch oogheelkundig assistenten
(TOA’s) of orthoptisten die volgens overeengekomen protocollen
werken binnen de afdeling en onder supervisie van de voor de
operatie verantwoordelijke oogarts.
Totaal aantal patiënten met in jaar xxxx uitgevoerde cataractoperatie
aan beide ogen waarbij datum 2 e oogoperatie minus datum 1 e
oogoperatie ≥ 28 dagen.
Totaal aantal patiënten met een in jaar xxxx uitgevoerde
cataractoperatie aan beide ogen
Totaal aantal patiënten met in jaar xxxx uitgevoerde cataractoperatie
aan beide ogen bij wie datum (door operateur of verlengde arm
uitgevoerde) laatste postoperatieve controle na 1 e cataractoperatie
minus datum cataractoperatie 1e oog ≥ 28 dagen
Totaal aantal patiënten met een in jaar xxxx uitgevoerde
cataractoperatie aan beide ogen
15

In/ exclusiecriteria Inclusiecriteria:
Seniele cataract (> 50 jaar) zonder oculaire co-morbiditeit en zonder
algemene co-morbiditeit die de uitvoering van de cataractoperatie
bemoeilijkt. Als voorbeelden daarvan worden dementie, doofheid en
ernstig COPD genoemd.
Type indicator Proces
Het gaat om patiënten met een cataractoperatie aan beide ogen
tussen 1 januari en 31 december.
Kwaliteitsdomein Veiligheid en effectiviteit
Achtergrond en variatie in kwaliteit van zorg
De werkgroep schat in dat in meer dan 50% van de gevallen beide ogen worden behandeld
voor cataract binnen 1 jaar.
Bij operatie aan het 2 e oog is van belang dat de tijdsperiode tussen operatie van 1 e en 2 e oog
voldoende lang is om het resultaat na 1 e oog-operatie te betrekken bij de indicatiestelling
voor het 2 e oog.
De laatste beoordeling van het eerste oog dient na minimaal 4 weken postoperatief plaats te
hebben. Voor deze tijdsduur heeft de werkgroep de volgende argumenten:
- binnen 4 weken is meestal geen sprake van een stabiele postoperatieve refractie;
- binnen 4 weken kan medicatie (oogdruppels) nog in gang zijn;
- binnen 4 weken is er nog een verhoogde kans op complicaties aan het eerste oog (bv.
cystoid macula oedeem, endophtalmitis en corneadecompensatie);
- voor de patiënt dient er op basis van concrete resultaten een beslismoment gecreëerd te
worden met betrekking tot afsluiten of continueren van oogheelkundige zorg.
- na 4 weken kan in overleg met de patiënt worden bepaald of een tweede
cataractoperatie aan het andere oog geïndiceerd is.
De oogarts of “verlengde arm” doet met betrekking tot het 1 e oog een uitspraak over de
volgende bepalingen in postoperatief consult na minimaal 4 weken alvorens het 2 e oog te
opereren:
- behaalde refractie
- visus
- oogboldruk
- beoordeling van voorste oogkamer en daarbij beoordeling mate ontstekingsreactie
- beoordeling van media en fundi (op indicatie).
Validiteit
Soms duurt het een half jaar tot een jaar voordat met zekerheid gezegd kan worden dat het
eerste oog een stabiele toestand heeft bereikt, bijvoorbeeld bij diabetische retinopathie, of
andere oorzaken van maculaoedeem. Dan is het raadzaam om patiënten pas nadat het
eerste oog stabiel is geworden aan het 2 e oog te opereren.
In sommige gevallen dient gemotiveerd worden afgeweken van de voorkeursperiode van 4 of
meer weken wachten postoperatief:
Onder speciale omstandigheden kan simultane bilaterale cataractextractie geïndiceerd zijn.
Relatieve klinische indicaties zijn (NOG Conceptrichtlijn, 5.2):
- Wanneer er voor het veilig uitvoeren van de cataractoperatie een indicatie is voor
volledige anesthesie en herhaalde toediening van zo'n anestheticum om algemene
gezondheidsgronden gecontra-indiceerd is.
16

- Bij bilateraal cataract bij iemand die vanwege invaliditeit pré-operatief niet volledig kan
worden beoordeeld en bij wie voor de procedure een volledig anesthesie noodzakelijk is.
Bij post-operatieve anisometropie kan het voor de patiënt wenselijk zijn binnen 4 weken te
opereren, omdat het zicht ondraaglijk is (door een groot verschil in refractie tussen beide
ogen na cataractoperatie van het eerste oog). Dan kan gemotiveerd worden afgeweken van
de regel “na 4 weken”.
De werkgroep meent dat de indicator van belang is, met name om een stabiel
oogheelkundige situatie te creëren alvorens het tweede oog te opereren en om
anisometropie (groot verschil in refractie tussen beide ogen) te voorkomen.
Betrouwbaarheid
De werkgroep is van mening dat de indicator onder gelijkblijvende omstandigheden (min of
meer) dezelfde resultaten oplevert.
Discriminerend vermogen
De werkgroep is van mening dat de indicator veranderingen in de kwaliteit van zorg
detecteert.
Mogelijkheden tot verbetering
Bij gebrek aan gegevens is hierover geen uitspraak te doen.
Minimale bias/ beschrijving relevante case-mix
Casemix kan van invloed zijn. Zie hierboven.
Registratie
In het ziekenhuisinformatiesysteem (ZIS) dienen deze gegevens geregistreerd te zijn om
vervolgens te kunnen worden verzameld en geanalyseerd.
Het niet verschijnen van een geopereerde patiënt voor een nacontrole is een te voorspellen
beperking bij het registreren van data ten behoeve van deze indicator.
Referenties
• BQS. Schönherr, U. Kapitel 14 Kataraktoperation. In: Qualität sichtbar machen. BQS-
Qualitätsreport 2003
17

4. Anesthesiologie: pre-operatieve screening door de anesthesioloog
Relatie tot kwaliteit **
Definitie (s)
Pre-operatieve beoordeling door de anesthesioloog
Teller Aantal op de poli gescreende cataractpatiënten door de
anesthesioloog
Noemer Totaal aantal geopereerde cataractpatiënten
In/ exclusiecriteria
Type indicator Proces
Kwaliteitsdomein Veiligheid, Patiëntgerichtheid, Gelijkheid
**Deze indicator is voorgedragen door de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie
(NVA), maar nog onvoldoende besproken binnen de (werkgroep indicatoren van de) NOG.
Gezien het belang dat beide partijen aan deze indicator hechten, zal naar verwachting op
korte termijn een nadere uitwerking worden geaccordeerd.
18

3. Lijst met belangrijkste besproken en afgewezen indicatoren DBC Staaroperatie, na voorselectie van de
groslijst
Indicator Kwaliteitsdomein Type Bron Reden van afwijzing
Pre-operatief
Doelmatigheid Proces 1 Er zijn erg veel redenen om bij patiënten met visus ≥ 0,6 toch te opereren, bijvoorbeeld
verhoogde schittering; beperking beroepsuitoefening; beperkt nabijzien en
leesvaardigheid; subjectieve beperking deelname verkeer; staargerelateerde
anisometrie; lensgebonden drukverhoging etc. Daardoor is de indicator moeilijk te
operationaliseren en valideren.
1. Indicatiestelling
Strenge indicatiestelling bij
patiënten met visus >=0,6
De vragenlijst (VF-14) is ontwikkeld als researchinstrument. De werkgroep is van
mening dat een vragenlijst eerst geschikt moet worden gemaakt voor gebruik in de
dagelijkse praktijk.
6, 7, 9
Proces
Uitkomst
2. Kwaliteit van leven vragenlijst Effectiviteit
Proces 10 Preoperatief poli-onderzoek door de operateur wordt als “passende zorg” ervaren. Het
nut van 1 pre-operatief polionderzoek is (mogelijk daarom) onvoldoende onderzocht om
wetenschappelijk verantwoorde uitspraken in medisch technische zin te kunnen doen.
Studies naar het nut van 1 preoperatief poli-onderzoek door de operateur in het kader
van patiëntgerichtheid zijn evenmin voorhanden. Mocht evidence beschikbaar komen,
dan wordt deze indicator in de jaarlijkse evaluatie meegenomen.
Doelmatigheid
Effectiviteit
Patiëntgerichtheid
3. Indicatiestelling:
preoperatief 1 poli-onderzoek
(traceerbaar consult) door de
operateur zodat een goede operatie
indicatie (en vertrouwensrelatie) tot
stand komt
Veiligheid Structuur 11 Voor cataractchirurgie is de relatie tussen het minimum aantal ingrepen per jaar en de
kwaliteit van zorg niet aangetoond.
Zie verder Evidence-rapport Goede zorg, een kwestie van ervaring? (CBO, 2005)
4. Volume: aantal microchirurgische
operaties per jaar per
oogheelkundige
maatschap/vakgroep en de
spreiding daarbinnen
Een cataractextractie is niet urgent en langer wachten heeft geen invloed op de
effectiviteit of veiligheid van de ingreep. Daarnaast heeft de oogarts weinig/geen invloed
op de datum waarop de OK wordt uitgevoerd.
Indicator over wachttijden heeft betrekking op het kwaliteitsdomein patiëntgerichtheid en
zijn minder relevant voor dit project (behalve als eventuele balansindicator, dit moet
blijken gedurende het traject). Uit de eerste onderzoeksgegevens van de CAPHSvragenlijst
blijkt bovendien dat het niet belangrijk wordt gevonden vanuit
patiëntenperspectief.
Tijdigheid Uitkomst 10
5. Wachttijd:
wachttijd tussen operatie indicatie
en operatiedatum
(termijn in dgn of mnd)
19

Per-operatief
Proces 5 Ontwikkelingen op dit terrein gaan heel snel. Bovendien is het meten van het nastaarpercentage
moeilijk te operationaliseren. De relatie met kwaliteit van zorg kan daardoor
moeilijk worden gelegd, waardoor deze indicator niet relevant wordt geacht.
Veiligheid
Effectiviteit
6. Intraoculaire lens:
gebruik type (materiaal en design)
intra oculaire lenzen met een
bewezen laag nastaar-percentage
Veiligheid Proces 10 In Nederland behoort het tot de best practice om vitale functies van patiënten die een
cataract extractie ondergaan te bewaken door de anesthesiologie. Op dit moment wordt
meer dan 70% van de geopereerde cataractpatiënten bewaakt. De wetenschappelijke
onderbouwing van de relatie met kwaliteit van zorg is niet eenduidig, waardoor deze
indicator niet relevant wordt geacht.
7. Anesthesiologie:
bewaking door een anesthesioloog
tijdens operatie
Veiligheid Uitkomst 1 Deze complicatie komt heel weinig voor en vereist om die reden hele grote
patiëntenaantallen om valide uitspraken te kunnen doen.
8. Complicatie zonulolysis (met
glasvochtverlies)
Veiligheid Uitkomst 1 Betere formulering is de geselecteerde indicator: complicatie achterkapselruptuur met
glasvocht in voorste oogkamer met gebruik vitrectoom
9. Complicatie glasachtig lichaam
prolaps en voorste vitrectomie
Veiligheid Uitkomst 1, 5 Deze complicatie komt heel weinig voor en vereist om die reden hele grote
patiëntenaantallen om valide uitspraken te kunnen doen. Bovendien kan de relatie met
kwaliteit van zorg niet strikt worden gelegd.
10. Complicatie subchoroidale
bloeding
11. Complicatie ‘dropped nucleus’ Veiligheid Uitkomst 10 Deze complicatie komt heel weinig voor en vereist om die reden hele grote
patiëntenaantallen om valide uitspraken te kunnen doen.
Post-operatief
Effectiviteit Uitkomst 10 Visus is een subjectieve meting en het eindproduct dat afhankelijk is van de functie van
de cornea, lens, retina, oogzenuw en het brein. Ook kan het zijn dat er geen visuswinst
is, maar wel sprake is van andere gewenste uitkomsten (zoals afname van glare en
verstrooiing). De visus geeft dus geen exclusieve informatie over de kwaliteit van de
cataractextractie.
De indicator is moeilijk betrouwbaar te meten: meetapparatuur, -omstandigheden
hebben veel invloed.
12. Visus:
verschil pre- en postoperatieve
BCVA min. 4 wkn postoperatief per
oog
Waarschijnlijk niet discriminerend genoeg vanwege huidige operatie technieken.
Effectiviteit Uitkomst 3, 5, 8
13. Refractie:
verschil tussen target refractie en
uiteindelijke (4-6 weken) postoperatieve
refractie
(nauwkeurigheid van biometrie)
14. Complicaties postoperatief Veiligheid Uitkomst 10 Deze indicator wordt hergeformuleerd in: % ongeplande heroperaties aan hetzelfde oog
20

innen 1 maand na cataract ok binnen 30 dagen na een cataract OK.
Zie nr. 15
Uitkomst 11 Het aantal heroperaties lijkt wel een goede indicator te zijn voor de kwaliteit van zorg.
Maar heroperaties komen weinig voor. Deze indicator is om diverse redenen moeilijk te
operationaliseren: er is geen uniforme definitie van het begip heroperatie; patiënten
worden niet altijd door dezelfde operateur geopereerd; er is geen aparte registratiecode
voor heroperatie.
Effectiviteit
Veiligheid
15. Heroperaties:
aantal heroperaties aan hetzelfde
oog binnen 30 dagen na een
cataractoperatie
Proces 10 Er is geen uniformiteit over het begrip (pre-existente) oculaire en algehele comorbiditeit
en het tijdstip waarop de nazorg plaats vindt.
Veel problemen met toegenomen cq. beïnvloedende co-morbiditeit worden pas duidelijk
nadat de DBC cataract is afgesloten (min 4 weken na OK cataract).
Veiligheid
Patiëntgerichtheid
16. Nazorg:
Postoperatieve beoordeling bij (preexistente)
comorbiditeit
Uitkomst 3, 5, 8 In toenemende mate minder discriminerend vanwege small incisie techniek, daarnaast
moeilijk meetbaar.
Effectiviteit
Veiligheid
17. Hoeveelheid chirurgisch
geïnduceerd astigmatisme (SIA)
Uitkomst 10 De oogarts die de cataractoperatie heeft uitgevoerd is niet altijd de oogarts die de YAG
laserbehandeling uitvoert. Er bestaat een grote variatie in tijd (6 weken tot enkele jaren)
tussen een uitgevoerde cataractoperatie en het uitvoeren van een YAG
laserbehandeling.
Effectiviteit
Veiligheid
18. % patiënten dat een YAG laser
behandeling heeft ondergaan
Deze complicatie komt heel weinig voor en vereist om die reden hele grote
patiëntenaantallen om valide uitspraken te kunnen doen. Valt onder nr. 14.
19. Complicatie endophtalmitis Veiligheid Uitkomst 5, 9
20. Relevante IOL-decentralisatie Veiligheid Uitkomst 1 Deze complicatie komt heel weinig voor en vereist om die reden hele grote
patiëntenaantallen om valide uitspraken te kunnen doen. Valt onder nr. 14.
21. Complicatie netvliesloslating Veiligheid Uitkomst 5 Deze complicatie komt heel weinig voor en vereist om die reden hele grote
patiëntenaantallen om valide uitspraken te kunnen doen. Valt onder nr. 14.
Veiligheid Uitkomst 5 Deze complicatie komt heel weinig voor en vereist om die reden hele grote
patiëntenaantallen om valide uitspraken te kunnen doen. Valt onder nr. 14.
22. Complicatie cystoid maculaoedeem
Veiligheid Uitkomst 1 Deze complicatie komt heel weinig voor en vereist om die reden hele grote
patiëntenaantallen om valide uitspraken te kunnen doen. Valt onder nr. 14.
23. Complicatie centraal
hoornvliesendotheel-decompensatie
Veiligheid Uitkomst 10 Deze complicatie komt heel weinig voor en vereist om die reden hele grote
patiëntenaantallen om valide uitspraken te kunnen doen. Valt onder nr. 14.
24. Complicatie gedecompenseerde
cornea na 1 week
25. Complicatie hyphaema Veiligheid Uitkomst 10 Deze complicatie komt heel weinig voor en vereist om die reden hele grote
patiëntenaantallen om valide uitspraken te kunnen doen. Valt onder nr. 14.
21

26. Complicatie irisprolaps Veiligheid Uitkomst 10 Deze complicatie komt heel weinig voor en vereist om die reden hele grote
patiëntenaantallen om valide uitspraken te kunnen doen. Valt onder nr. 14.
27. Complicatie vervormde pupil Veiligheid Uitkomst 10 Deze complicatie komt heel weinig voor en vereist om die reden hele grote
patiëntenaantallen om valide uitspraken te kunnen doen. Valt onder nr. 14.
Bronnen:
1. BQS Bundesauswertung 2003. Modul 03/1: Kataraktoperation, Qualitätsindikatoren. BQS Bundesgeschäfsstelle Qualitätssicherung gGmbH,
2004
2. Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO. Goede zorg, een kwestie van ervaring? Evidence-rapport over de relatie tussen volume en
kwaliteit van zorg. Utrecht, 2005
3. Lundström, M et al. 1998 European Cataract Outcome Study. Report from the European Cataract Outcome Study Group. J Cataract Refract
Surg 2001; 27:1176-1184
4. Lundström, M et al. The Swedish National Cataract register: a 9-year review. Acta Ophtalmologica Scandinavica 2002: 80: 248-257
5. Nederlands Oogheelkundig Gezelschap. Conceptrichtlijn Cataract. #2 16-02-05
6. Norregaard, J C et al. Visual functional outcomes of cataract surgery in the United States, Canada, Denmark and Spain. Report of the
International Cataract Outcome Study. J Cataract Refract Surg 2003; 29:2135-2142
7. Nijkamp, M D et al. Determinants of patient satisfaction after cataract surgery in 3 settings. J Cataract Refract Surg 2000; 26:1379-1388
8. Royal College of Ophthalmologists. Cataract surgery guidelines. London, 2004
9. Scottish intercollegiate Guidelines Network. Day Case Cataract Surgery, a national guideline. Edinburgh, 2001
10. Werkgroep (inhoudelijk experts)
11. Zorgverzekeraars Nederland / Kenniscentrum DBC. Kwaliteitsindicatoren ten behoeve van de zorginkoop 2006. Kenniscentrum DBC, september
2005.
22

4 Leeswijzer bij staaroperatie (cataract)
Deze leeswijzer is bedoeld als begeleidende tekst voor consumenten/patiënten bij de
prestatiegegevens van ziekenhuizen over cataract (die te zijner tijd door de oogartsen
openbaar worden gemaakt op hun eigen (ziekenhuis)websites en op www.kiesbeter.nl). 1
Prestaties worden gemeten door middel van indicatoren.
1. Wat is een indicator?
Als u in het ziekenhuis wordt behandeld dan gaat u ervan uit dat u de beste zorg krijgt. Hoe
weet u dat de zorg goed is? Dat is lastig te bepalen omdat hierbij meerdere factoren een rol
spelen.
De oogartsenvereniging (Nederlands Oogheelkundig Gezelschap) geeft aan patiënten
informatie over de kwaliteit van de geleverde zorg. Hiervoor gebruiken zij indicatoren. Een
indicator is niet meer dan een signaal dat een globale indruk geeft over de kwaliteit van zorg.
Als indicatoren uniform worden gehanteerd en op systematische wijze zijn verzameld,
kunnen ze ook onderling vergeleken worden. Het NOG heeft op grond van “Evidence”, in
samenwerking met de verzekeraars en na verwerking van het commentaar van de
Consumentenbond voor de kwaliteit van zorg rond staaroperatie (cataract) de volgende
indicatoren gekozen:
• Complicatieregistratie bij staaroperatie
• Het registreren van achterste lenskapselruptuur met glasvocht in voorste oogkamer als
complicatie van een staaroperatie
• Voldoende tijd tussen operatie van 1e en 2e oog i.v.m resultaten van het 1e oog
2. Wat is het doel van de gekozen oogheelkundige indicatoren?
Het is de bedoeling dat de komende jaren door alle oogartsen in Nederland dezelfde
informatie wordt geleverd over de kwaliteit van zorg rond staar aan de hand van deze
indicatoren. Deze informatie is openbaar en voor het publiek toegankelijk via de websites
van ziekenhuizen en van de overheid (KiesBeter.nl). De informatie wordt gebruikt door
verschillende partijen zoals patiënten en consumenten(organisaties), de Inspectie voor de
gezondheidszorg, zorgverzekeraars en zorgverleners zelf. Patiënten kunnen in de toekomst
op basis hiervan vergelijkingen maken en zijn dan mogelijk beter in staat keuzes te maken
wat betreft ziekenhuis en behandeling. De Inspectie voor de Gezondheidszorg gebruikt de
gegevens voor het uitoefenen van toezicht op de veiligheid van de zorg. Zorgverzekeraars
voeren vanaf 2006 onderhandelingen met ziekenhuizen op basis van de aangeleverde
gegevens. De Consumentenbond zal de informatie gebruiken in een soort
ziekenhuisvergelijker. De zorgverleners zelf gebruiken de gegevens om inzicht te krijgen in
hun eigen prestaties en verbeteringen aan te brengen.
Voor het toezicht op de veiligheid van de zorg heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg in
samenwerking met ziekenhuizen en medisch specialisten de Basisset Prestatie Indicatoren
ontwikkeld. 2 Ziekenhuizen leveren jaarlijks de gegevens die gevraagd worden in de Basisset
Prestatie Indicatoren in bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg. In deze Basisset is voor
2004 één van de ontwikkelde indicatoren voor cataract opgenomen, namelijk
complicatieregistratie cataract.
23

-----------------------
1 Ook kan deze leeswijzer gebruikt worden als toelichting bij de indicator cataract uit de Basisset Prestatie
Indicatoren
van de Inspectie voor de Gezondheidszorg.
2 Te weten: met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, de Nederlandse Federatie van Universitair
MedischeCentra en de Orde van Medisch Specialisten
3. Kernfeiten over cataract (grijze staar of grauwe staar)
Wat is een cataract?
Cataract is een vertroebeling van de ooglens. Een andere naam voor cataract is grijze staar
of grauwe staar. De ooglens zit in het oog achter de pupil en de iris en is omgeven door het
lenszakje. De lens zorgt ervoor dat het oog scherp kan stellen op voorwerpen die dichtbij of
veraf zijn. Bij staar is de lens vertroebeld waardoor de lens het invallend licht minder goed
breekt en het beeld wazig en troebel wordt. Kleuren zijn minder intens, men ziet minder
contrast. Er is meer licht nodig om goed te kunnen zien wat vooral problemen geeft in de
schemering of ’s nachts. Ook geven patiënten aan dat ze makkelijk verblind raken door
tegenlicht. De ernst van de klachten hangt af van welk deel van de lens is vertroebeld en van
de mate van vertroebeling. In het ergste geval leidt staar tot blindheid.
Figuur 1. Dwarsdoorsnede van het oog
24

Er bestaan vier vormen van staar: ouderdomsstaar, verworven staar, jeugdstaar en staar ten
gevolge van verwondingen. Ouderdomsstaar of seniele cataract is de meest voorkomende
vorm en is een ‘normaal’ gevolg van het ouder worden. De eiwitten die een normaal
onderdeel van de lens vormen, gaan naarmate de jaren vorderen samenklonteren. Normaal
gesproken neemt staar in de loop van de tijd toe en het gezichtsvermogen wordt daarmee
steeds slechter. De snelheid van toename is van persoon tot persoon verschillend.
Veelvuldige blootstelling aan zonlicht, roken en alcoholgebruik verhogen het risico op het
ontwikkelen van staar. Verworven staar of secundair cataract ontstaat als gevolg van ziekte
of medicijngebruik. Diabetes mellitus (suikerziekte) is de meest voorkomende oorzaak van
deze categorie, maar ook glaucoom (groene staar), verhoogde bloeddruk en reumatoïde
artritis verhogen de kans op staar. Langdurig gebruik van corticosteroïden is ook
risicoverhogend. Jeugdstaar of congenitaal cataract is staar die al aanwezig is bij de
geboorte. In sommige gevallen is de staar erfelijk of ontstaat het als gevolg van een
infectieziekte bij de moeder tijdens de zwangerschap, zoals bijvoorbeeld rode hond of
toxoplasmose. Alcohol- of drugsmisbruik tijdens de zwangerschap verhoogt ook het risico op
jeugdstaar. Maar meestal is de oorzaak van jeugdstaar niet aantoonbaar. Traumatische
staar is het gevolg van verwondingen aan het oog.
Staar komt vooral voor bij ouderen boven de 50 jaar. Onder 65-jarigen heeft ongeveer 3%
last van staar, onder 85-jarigen 20%. Een groot aantal mensen op oudere leeftijd heeft in
enige mate staar zonder dat dit door een arts als zodanig is vastgesteld. Tot op heden weet
men niet hoe staar is te voorkomen.
Wat is de behandeling van cataract?
Staar is niet te genezen met oogdruppels of medicijnen. De enige behandeling bestaat uit
een operatie. Of staar wordt behandeld hangt af van de ernst. De behandeling van staar
bestaat uit het operatief verwijderen van de troebele ooglens en het plaatsen van een
nieuwe, heldere kunstlens. Dit gebeurt tijdens een microchirurgische ingreep die ongeveer
25 tot 30 minuten duurt en meestal wordt uitgevoerd onder plaatselijke verdoving. De
operatie wordt over het algemeen in dagbehandeling uitgevoerd in het ziekenhuis of in een
zelfstandig behandelcentrum (oogkliniek), waar men beschikt over een operatieruimte. Een
enkele keer moet de patiënt opgenomen worden. Tijdens de operatie wordt een klein sneetje
gemaakt aan de rand van het hoornvlies. Hoe kleiner het sneetje, hoe minder kans op
complicaties tijdens of na de operatie. De vertroebelde lens wordt via het sneetje uit het oog
gehaald. Om het sneetje zo klein mogelijk te kunnen houden, wordt de lens met een speciaal
instrument met kleine hapjes afgebroken en direct weggezogen. In het lege lenszakje wordt
vervolgens een kunstlens geplaatst. Meestal is deze kunstlens opvouwbaar zodat deze ook
weer via het kleine sneetje kan worden geplaatst. Na afloop van de operatie worden
ontstekingsremmende druppels meegegeven. Omdat de kunstlens niet uit zichzelf kan
scherpstellen, is een bril noodzakelijk. Ook moet de patiënt in principe een tot twee keer op
controle komen. Het eerste contact is kort na de operatie, (dit kan ook een telefonisch
consult zijn) en het tweede consult vier of meer weken na de operatie (afhankelijk van
andere complicerende factoren). Tijdens deze controles wordt vastgesteld of het oog goed
geneest en of er geen complicaties zijn opgetreden. Wanneer er problemen zijn of dreigen
25

moet de patiënt vaker op controle komen. Bij de laatste controle kan vaak al de
noodzakelijke bril worden voorgeschreven. Een staaroperatie wordt vaak toegepast. In
Nederland zijn in 2004 130.000 staaroperaties uitgevoerd. Het is daarmee de meest
frequent uitgevoerde chirurgische ingreep.
4. Welke indicatoren heeft het NOG voor cataract gekozen en waarom?
1. Complicatieregistratie bij staaroperatie (cataract)
Complicaties zijn ongewenste effecten van zorg die voor de patiënt én voor de zorgverleners
belastend zijn. Een staaroperatie is een veilige ingreep met een hoog succespercentage.
Ongeveer 90% van de patiënten ervaart een verbetering van het zicht. Complicaties of pijn
tijdens en na de ingreep komen weinig tot zeer weinig voor. Als er toch een complicatie
optreedt, is dat vaak het scheuren van het lenszakje (tijdens de operatie) of een ontsteking in
het oog (na de operatie). In mindere mate komen complicaties als loslating van het netvlies,
verplaatsing van de nieuwe lens, verhoogde oogdruk en/of bloedingen voor.
Het optreden van complicaties kan veroorzaakt worden door het handelen van de
behandelend specialist en/of het team of door haperende apparatuur. Indirect zouden
complicaties kunnen optreden als de staar verergerd is omdat de patiënt lang op een
wachtlijst heeft moeten staan waardoor de operatie minder goed slaagt.
Maar de kans op complicaties wordt ook beïnvloed door de gezondheidstoestand en het
handelen van de patiënt. Leeftijd speelt een belangrijke rol, hoe ouder de patiënt, hoe groter
de kans op complicaties. Ook als een patiënt suikerziekte of een hoge bloeddruk heeft, of
lijdt aan hart- en vaatziekten, heeft hij een grotere kans op complicaties. Aan de ogen zelf
kan ook wat mankeren. Patiënten met een geschiedenis van bijvoorbeeld glaucoom (groene
staar) hebben een grotere kans op complicaties. Het ziekenhuis en de zorgverleners hebben
geen invloed op deze patiëntgebonden factoren.
In al die gevallen is het van belang dat de oogartsen weten hoeveel en welke complicaties
relatief vaak voorkomen en welke factoren daarbij een rol hebben gespeeld, om zodoende te
kunnen nagaan welke stappen in het zorgproces verbeterd moeten worden en op welke
manier. Ook als de verbeteringen zijn doorgevoerd is het belangrijk de complicaties te blijven
registreren. Op die manier wordt duidelijk of de verbeteringen effect hebben gehad.
Op dit moment ontbreekt het in Nederland aan een uniforme registratie waardoor er weinig
zicht is op de verschillende uitkomsten (complicaties, heroperaties, juiste handelswijze,
prestaties van instellingen e.d.) in de Nederlandse situatie. In bijna alle ziekenhuizen worden
cataractextracties verricht, en in meer dan driekwart van de ziekenhuizen worden
complicaties geregistreerd. Meer dan de helft van de oogartsen in Nederland gebruikt voor
de verwerking van deze gegevens een zelfde computerprogramma.
Het NOG heeft er de voorkeur aangegeven om deze indicator gefaseerd in te voeren. Voor
de registratie van gegevens is tijd nodig en automatiserings ondersteuning zoals een
Electronisch Patiënten Dossier. Het NOG wil zich samen met zorgverzekeraars en overheid
(IGZ) inzetten voor een dataregistratie binnen de beroepsvereniging.
2. Het registreren van een kapselscheur met glasvocht in voorste oogkamer als complicatie
van een staaroperatie.
26

Een relatief veel voorkomende complicatie is het scheuren van het lenszakje. Er is dan een
kans dat het glasvocht dat zich achter de lens bevindt via het gescheurde lenszakje in de
ruimte vóór de lens (de voorste oogkamer) komt. Soms kan deze complicatie direct tijdens
de operatie worden verholpen door het glasvocht te verwijderen, soms moet de patiënt een
tweede keer geopereerd worden. Op langere termijn kan dit tot vermindering van het
gezichtsvermogen leiden. Het is van belang deze complicatie te registreren, want met een
zorgvuldige en juiste operatietechniek kan een kapselscheur met glasvochtverlies vaak maar
zeker niet altijd worden voorkomen. Door registratie krijgt men meer inzicht in het eigen
handelen en de patiënten krijgen meer inzicht in het vóórkomen van deze complicatie.
3. Voldoende tijd tussen operatie van 1e en 2e oog i.v.m resultaten van het 1e oog
Bij staar worden vaak beide ogen geopereerd. Een operatie aan het tweede oog biedt extra
voordelen voor het visueel functioneren bij de dagelijkse activiteiten en voor de kwaliteit van
leven die verdergaan dan de voordelen die na de operatie aan het eerste oog worden
bereikt. De oogarts opereert vrijwel altijd maar één oog per operatie. Zo kan de patiënt kort
na de operatie alles weer doen, omdat er nog voldoende zicht is door het niet-geopereerde
oog.
Soms duurt het enkele maanden voordat met zekerheid gezegd kan worden dat het eerste
oog een stabiele toestand heeft bereikt, bijv. bij diabetische retinopathie (complicatie van
suikerziekte waarbij er veranderingen optreden in de bloedvaten van het netvlies) of andere
oorzaken van maculaoedeem (vochtophoping in de gele vlek (= macula)). Als men dan
besluit om ook het 2e oog te opereren is het raadzaam om patiënten pas nadat het eerste
oog stabiel is aan het 2e oog te opereren. Vandaar dat men stelt dat de laatste beoordeling
van het eerste oog minimaal 4 weken na de operatie zou moeten plaats vinden.
5. Wat zou de score op deze indicatoren kunnen betekenen?
De gekozen indicatoren geven een globaal beeld van de oogheelkundige kwaliteit van zorg
rond staaroperaties binnen een ziekenhuis. Hiermee kunnen de gegevens van verschillende
ziekenhuizen in de toekomst worden vergeleken. Dat is thans nog niet goed mogelijk. Uit
eerdere projecten is gebleken dat het enige tijd duurt voordat dergelijke gegevens op
uniforme wijze worden verzameld en vergelijkbaar zijn. Uw zorgverzekeraars, en de
Consumentenbond zijn betrokken geweest met het opstellen van deze indicatoren. De
Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie werd uitgenodigd een bijdrage te leveren,
maar kon voor het gewenste focusgroeponderzoek geen aanvullende financiering verwerven
en heeft daarom niet meer in het traject geparticipeerd.
Het bijhouden van een complicatieregistratie geeft aan dat men binnen het ziekenhuis zo
zorgvuldig mogelijk probeert om te gaan met complicaties. Maar complicatieregistratie leidt
pas echt tot verbetering van kwaliteit als de verzamelde gegevens worden gebruikt in een
kwaliteitscyclus en het aantal complicaties daardoor in de loop van de tijd vermindert.
Voor de indicatoren (kapselscheur en andere complicaties) geldt: hoe lager het
getal/percentage hoe beter het ziekenhuis presteert. Echter bij het optreden van complicaties
is er niet per definitie sprake van slechte kwaliteit van zorg. Ouderdom en het hebben van
andere ziekte of (oog)aandoeningen verhogen de kans op optreden van complicaties. Het
ziekenhuis en de zorgverleners hebben geen invloed op deze patiëntgebonden factoren.
Voor de indicator voldoende tijd tussen operatie van 1e en 2e oog ligt de relatie omgekeerd:
hoe hoger het getal (percentage patiënten met voldoende tijd tussen de operaties) hoe beter
27

de prestatie van het ziekenhuis op dat punt. In de praktijk zal de 100% nooit worden gehaald.
Dat kan liggen aan de organisatie,aan de dokters, maar ook aan de medewerking door de
patiënt. In een toelichting op de website van uw ziekenhuis zal een uitleg worden gegeven
over de uitslag van de scores.
6. Achtergrondinformatie
websites:
• www.oogheelkunde.org
• www.orde.nl en klik achtereenvolgens op kwaliteitszorg>complicatieregistratie
• www.dog.org
• http://www.rivm.nl/vtv/object_class/kom_gezichtsstoornis.html
literatuur:
• Asbell, P.A., I. Dualan, J. Mindel, D. Brocks, M. Ahmad, S. Epstein. Age related
cataract. Lancet. 2005. 365:599-609.
• Desai, P., D.C. Minassian, A. Reidy. National cataract surgery survey 1997-8: a report
of the results of the clinical outcomes. Br. J. Opthalmol. 1999; 83:1336-1340.
• M. Lundström, U. Stenevi, W. Thorburn. The Swedish National Cataract Register: A 9year
review. Acta Opthalmologica Scandinavica. 2002 80(3):248-257.
• Solomon, R. E.D. Donnenfeld. Recent advances and future frontiers in treating age
related cataracts. JAMA. 290;2:248-252.
• Stadlander, M. Kwaliteitsverbetering door complicatieregistratie. Te vinden op:
http://orde.artsennet.nl/uri/?uri=AMGATE_6059_397_TICH_R142317789324380
• Wong, T.Y. Effect of increasing age on cataract surgery outcomes in very elderly
patients. BMJ. 2001. 322:1104-1106.
• Determining the potential to improve the quality of care in Australian health care
organisations (2nd edition). Trends in quality of care: results of the ACHS clinical
indicators 1998 – 2000 (Version 1). Te vinden op:
http://www.achs.org.au/content/screens/file_download/DPI_1999-2000.pdf (relevante
pagina’s 88-89)
• Determining the potential to improve the quality of care (5th edition). ACHS clinical
indicator results for Australia and New Zealand 1998 – 2003. Te vinden op:
http://www.achs.org.au/content/Screens/file_download/DPI%202004.pdf (relevante
pagina: 115)
28

5 Verwerken commentaar consultatieronde
1. Dataregistratie van pré-/per-/post-operatieve data
Commentaar* Vereniging/
P 9. Als er sprake is van een
complicatieregistratie is de
klant natuurlijk ook
geïnteresseerd in de het
voorkomen van complicaties
en de verschillen per kliniek.
Beginnen met de
constatering of er wel of niet
sprake is van registratie, en
in tweede instantie ook de
frequentie van complicaties
meenemen. SMART invullen
levert iets op in de trant van
“in 2006 opzetten, in 2007
melden of en in welke mate
er registratie plaatsvindt en
in 2008 resultaten bieden.
Benadruk het belang van
locatiespecifiek invullen van
de vragenlijst die zal worden
ontwikkeld voor de
ziekenhuizen/ZBC’s omdat
zowel de IGZ als Kiesbeter
de locatie als uitgangspunt
nemen.
P 11. Het argument dat een
dergelijke registratie niet
gefinancierd kan worden is
acceptabel voor de korte
termijn, maar als er een
relatie is met kwaliteit en
minder kosten kan het
gewoon meegenomen
worden in de
prijsonderhandelingen met
de verzekeraar.
P 11. Wat wordt bedoeld met
procesindicator onder kopje
organisatie
Verwerkt/
niet
verwerkt
Toelichting
CB Niet verwerkt De indicator wordt inderdaad gefaseerd
ingevoerd: eerst als structuur indicator (Hebt
u een complicatie dataregistratie in een
computer database?), vervolgens als proces
indicator (bv % instellingen dat daadwerkelijk
gebruik maakt van de computerdatabase) en
ten slotte op specifieke punten als
uitkomstindicator, indien dit evidence based /
expert opinion onderbouwd kan worden. Het
NOG zal jaarlijks de set indicatoren evalueren
en bijstellen indien nodig geacht. Toezegging
in data (2006, 2007, 2008 etc) is niet
mogelijk. De sleutel hiertoe ligt bij de
zorgverzekeraar die de financiële
tegemoetkoming moet realiseren. Hierbij gaat
het om onderhandelingen tussen directies
van instellingen en zorgverzekeraars, waarbij
de beroepsgroep niet aanwezig is. Het NOG
onderstreept wel het belang om hiervoor op
centraal niveau afspraken te maken om een
uniforme implementatie te realiseren.
CB Reeds aan
voldaan
Belang van locatiespecifiek registreren staat
vermeld op pg 9. bij operationalisatie.
CB Verwerkt Registratie is van een paar factoren
afhankelijk, namelijk de invoering van een
EPD en de financiering. Om registratie
landelijk dekkend te maken, dient voor zowel
dataregistratie als implantaatregistratie
financiering te komen. Dit moet (geoormerkt)
worden meegenomen in de prijsafspraken
tussen zorgverzekeraar en zorginstelling
(management).
CB Verwerkt Opzet is om indicator gefaseerd in te voeren
van structuur- naar procesindicator (zie ook
29

Registratie? Ik zou denken
dat als je registreert je een
perfect instrument hebt voor
een uitkomstindicator. Dat is
ook waar de klant het meest
op zit te wachten.
*Indien mogelijk/ nodig commentaar samengevat
eerder). Zal worden uitgewerkt op specifieke
punten als uitkomstindicator, indien dit
evidence based / met expert opinion
onderbouwd kan worden.
30

2. Complicatie achterkapselruptuur met glasvocht in voorste oogkamer
(peroperatief)
Commentaar* Vereniging/
P12-14. Goed dat er een
uitkomstindicator is. Ik denk
dat met het introduceren van
de complicatieregistratie
onder 1. deze indicator later
kan samenvallen met 1.
Twee openstaande punten
zijn de registratie en de
casemix controle.
organisatie
Verwerkt/
niet
verwerkt
CB Kennisname
Toelichting
CB Verwerkt Registratie was reeds vermeld.
*Indien mogelijk/ nodig commentaar samengevat
3. De tijdsperiode tussen operatie van 1 e en 2 e oog
Commentaar* Vereniging/
P 15. uit definitie teller maak
ik op dat er sprake moet zijn
van een minimale wachttijd
voor controle eerste oog van
4 weken. In de tekst wordt
ook periode 4-12 weken
genoemd. Waarom in teller
anders verwoord? Ben je
nalatig als je langer dan 12
weken wacht met controle?
P 16. Hier lees ik dat het
raadzaam is de 2 e operatie
na 12 weken uit te voeren.
Waarom wordt dat niet
meegenomen in een
indicator? Je kan toch
gemotiveerd afwijken.
organisatie
Verwerkt/
niet
verwerkt
Casemix: na een aantal jaren registreren, kan
na analyse op een dieperliggend niveau op
een juiste manier risk-adjustment worden
toegepast. Op dit moment kan dit niet nader
worden uitgewerkt.
Toelichting
CB Verwerkt Verduidelijkt in de tekst: het is raadzaam de 2 e
operatie pas dan uit te voeren nadat het
eerste oog stabiel is. Het gaat om een periode
van minimaal 4 weken.
CB Verwerkt Verduidelijkt in de tekst (zie ook hierboven).
Inderdaad moet hiervan gemotiveerd worden
afgeweken, indien dit van toepassing is.
*Indien mogelijk/ nodig commentaar samengevat
4. Anesthesiologie: pre-operatieve screening door de anesthesioloog
Commentaar* Vereniging/
organisatie
Verwerkt/
niet
verwerkt
Toelichting
31

GEEN COMMENTAAR ONTVANGEN
*Indien mogelijk/ nodig commentaar samengevat
Lijst met belangrijkste besproken en afgewezen indicatoren DBC Staaroperatie,
na voorselectie van de groslijst
Commentaar* Vereniging/
Indicator 8,10,11 en 19-27
Nu staat in de groslijst dat
per complicatie niet haalbaar
geacht wordt, omdat ze te
weinig zouden voorkomen.
Inzage in het totale
voorkomen per kliniek is
volgens ons zinvol voor de
klant.
Indicator 14 en 15: wij
vinden het jammer dat deze
indicator niet uitgewerkt kan
worden. Het moet toch
mogelijk zijn om dit mee te
nemen in de op te zetten
complicatieregistratie
organisatie
Verwerkt/
niet
verwerkt
Toelichting
CB Niet verwerkt De indicatoren zijn afgewezen ofwel omdat
incidenties zeer laag zijn ofwel omdat
momenteel geen evidence voor de relatie met
kwaliteit beschikbaar is. Mocht dit in de
toekomst toch gevonden worden, dan zal dit in
de jaarlijkse evaluatie van de set indicatoren
worden meegenomen.
CB Niet verwerkt De complicatieregistratie gebeurt momenteel
per oogarts. Geeft geen inzicht in aantal
heroperaties. Ook binnen de registratie van
verschillende lokaties is dit niet mogelijk. Er is
nog geen landelijke registratie beschikbaar.
*Indien mogelijk/ nodig commentaar samenvatten
CB= Consumentenbond
De ziektekostenverzekeraar heeft als enige
overzicht op patiëntniveau. Maar binnen de
bestaande dataregistratie van de
ziektekostenverzekeraar is het evenmin
mogelijk dit te beantwoorden. De DBCregistratie
is niet specifiek genoeg om hierover
uitsluitsel te geven (problemen met
onderscheid linker & rechter oog en
onderscheid datum ok en datum re-ok).
32

Bijlage 1 Autorisatie indicatoren door NOG
33

Ontwerp Studio Bau Winkel, Illustraties Femke van Heerikhuizen 300/04/2007
ZonMw
Laan van Nieuw Oost Indië 334,
2593 CE Den Haag
Postbus 93245,
2509 AE Den Haag
Telefoon 070 349 51 50
Fax 070 349 53 95
kiezeninzorg@zonmw.nl
www.zonmw.nl/kiezeninzorg