HERMENEUS jrg 64-1992 nummer 1 - Tresoar

estanddelen als middelen die wij tegenwoordig voor dezelfde doeleinden gebruiken.
Na de zware behandelingen werd de gewonde naar een ziekenkamer in het hospitaal
gebracht, waar hij voortdurend door capsarii werd verzorgd. Zijn wonden werden
regelmatig gecontroleerd en schoongemaakt.
Omdat de antieke geneeskunde geen
krachtige antiseptica kende en de medici
evenmin op de hoogte waren van het
ontsmetten van het instrumentarium,
was de kans op ontstekingen groot.
Amputeren zal dan ook, als laatste redmiddel,
een regelmatig terugkerende
behandeling zijn geweest in de oorlogschirurgie.
Celsus (De medicina VII 33)
beschrijft de manier van amputeren:
Dus tussen het gezonde en het aangetaste
deel moet het vlees met een chirurgenmesje
tot aan het bot ingesneden worden
en wel zo, dat dat niet gebeurt precies ter
hoogte van een gewricht en dat liever iets
van het gezonde deel weggehaald wordt
dan dat uit het zieke deel iets achtergelaten
wordt. Zodra men bij het bot gekomen
is, moet het gezonde vlees eraf gehaald
worden en rond het bot weggesneden
worden, zodat ook in dat deel het bot
enigszins blootgelegd wordt: vervolgens
moet met een zaagje dat deel van het bot
afgezaagd worden zo dicht mogelijk bij
het gezonde vlees. En dan moet het uiteinde
van het bot, ruw gemaakt door het
zaagje, glad gemaakt worden en moet de
huid er overheen gelegd worden; de huid moet bij een behandeling van deze soort losgemaakt
worden, zodat hij zoveel mogelijk aan alle kanten het bot bedekt. Waar de huid er
niet overheen gelegd kan worden, moet dat [deel] met pluksel bedekt worden en moet daar
bovenop een in azijn gedrenkte spons gebonden worden. De rest moet naderhand zo gedaan
worden als bij wonden, waarin pus ontstaat, is voorgeschreven.
Nazorg
Capsarii (hospikken) verzorgen een gewonde Numidische
cavalerist. Reconstructie naar gegevens uit de
2e eeuw na Chr.
Al de zieke, gewonde en verminkte soldaten vroegen nazorg. Voor kort herstel konden
de soldaten in het hospitaal blijven. Hier kregen zij specialistische zorg, speciaal
voedsel en genoten wellicht op zonnige dagen in het atrium van het hospitaal van de
zon en de frisse lucht. Soldaten met zware ziekten en verwondingen hadden echter
langdurige nazorg nodig, waartoe het militaire hospitaal niet was uitgerust. Deze soldaten
kregen ziekteverlof of werden naar een “herstellingsoord” gestuurd. Een papyrus
uit Egypte geeft aan dat enkele herstellenden ten tijde van Keizer Claudius (42-54
n.Chr.) naar de kust gestuurd werden om aan te sterken. In Rome is een aantal inscrip-
9