HERMENEUS jrg 64-1992 nummer 1 - Tresoar

Twee militairen krijgen geneeskundige hulp op het
slagveld. Detail zuil van Traianus te Rome.
vechten vele gewonden vielen, is duidelijk.
Het was zaak deze gewonden zo
snel mogelijk af te voeren. Zij hinderden
de overige manschappen en tastten door
hun ellendige aanblik het moreel van de
vechtenden aan. Daarnaast moesten zij
voor medische zorg zo snel mogelijk uit
de linies gehaald worden. Gedurende de
Keizertijd lag deze taak bij de capsarii
(hospikken) en medesoldaten. Zoals de
zuil van Traianus laat zien ontvingen zij
achter de linies eerste hulp van capsarii
en medici. Na een eerste verzorging
werden de soldaten op lastdieren en wagens
vervoerd naar het kamp of een civiele
nederzetting. Waren die niet in de
buurt, zoals tijdens de veldtocht van Germanicus in 16 n. Chr., dan kregen de gewonden
en het zware materiaal een voorsprong en werd getracht de vijand zolang mogelijk
tegen te houden.
Gewondenbehandeling
In het kamphospitaal aangekomen werden de gewonden verder behandeld. Verdoven
van de patiënt was onmogelijk. Aangezien de gemiddelde soldaat geen Marius was
- die zich zonder iets van de pijn te laten merken liet opereren aan zijn spataderen -,
moest hij bij de operatie door enkele helpers worden vastgehouden. Afkooksels van
bilzenkruid en papaver werden wel gebruikt als verdoving, maar als Celsus schrijft
dat een medicus zich niets moet aantrekken van het geschreeuw van de patiënt en rustig
moet snijden, kunnen we ons een voorstelling maken van de situatie. De vleeswonden,
die over het algemeen goed te behandelen waren, werden eenvoudig dichtgenaaid
ofdichtgelijmd. Verwondingen veroorzaakt door projectielen vroegen een andere
behandeling. Hiervoor hadden de Romeinse medici verschillende chirurgische
instrumenten. Veel van deze instrumenten als lepels, scalpels, spieropheffers, tangen,
scharen, en haken zijn teruggevonden in
de legerkampen. Projectielen die in het
lichaam waren terechtgekomen, waren
over het algemeen moeilijk te verwijderen,
zoals Celsus ( De medicina VII
iv.5.1) mededeelt:
Chirurgisch gereedschap gevonden in militaire context
Ook projectielen, die, het lichaam zijn
binnengedrongen, en daarin blijven steken,
worden vaak met grote moeite verwijderd.
Sommige problemen komen
voort uit de aard van de projectielen,
andere uit de plaats, waar ze zijn binnengedrongen.
Elk projectiel moet uit het
7