HERMENEUS jrg 64-1992 nummer 1 - Tresoar

In de tweede reeks. Waakzaam schuilend, heeft het zorgeloze genieten plaatsgemaakt
voor diepgaande twijfels, grammaticaal o.a. tot uiting komend in een aantal
vragen. Er is kennelijk een soort verwijdering tussen de geliefden opgetreden, maar
na een scheiding proberen ze de draad weer op te pakken. In het tweede gedicht wordt
een reis naar het zuiden genoemd, waarbij het feit dat de gelieven achtervolgd en gezocht
worden een schaduw over het samenzijn werpt.
Er is geluid
dat niet bestaat, een onderaards
geklaag dat niet wacht op de sneeuw
die nog moet vallen. Morgen pas
zullen ze ons zoeken gaan, onze
namen roepen die wij achterlieten
in het uitgewiste dal, lang
voordat wij daar opnieuw ontstaan.
Dat opnieuw ontstaan zal niet alleen gebeuren, wanneer de mensen die hen zoeken
hun namen roepen, maar ook wanneer de lezer de verscholen geliefden heeft ontdekt
en hun een naam geeft. In de Ilias (Z 357-35 8) had Helena al voorspeld, dat toekomstige
generaties over hen zouden zingen. In het derde gedicht lijkt de idylle niet meer
te redden. Het slot van het laatste gedicht luidt als volgt:
De kans dat ik versta, nog eerder
straks verdwijn, mij haastend
langs de hagen van je tuin
Het einde van de liefde valt samen met het einde van het gedicht. Als deze reeks iets
met de Ilias uitstaande heeft, is het niet meer dan een vage allusie. Toch moeten we er
in eerste instantie van uitgaan dat de dichter zijn titel met voorbedachten rade gekozen
heeft. Wat voegt de mythologische associatie toe aan dit ogenschijnlijk zo moderne
liefdesverhaal? Het enige wat ik kan bedenken, is dat door de titel al duidelijk wordt
dat de geliefden uit verschillende werelden komen, en dat de vrouw vroeg of laat terug
moet naar haar eigen huis, alwaar wellicht iemand op haar wacht. Verder zal de
auteur hebben willen aangeven dat de beschreven gebeurtenis ingrijpend en wereldschokkend
is. Als de titel nog meer impliceert, ontgaat mij dat.
Gerrit Kouwenaar, drie heldenzangen
Als er iemand met de autonomische poëzie vereenzelvigd wordt, ja zelfs als de Nederlandse
uitvinder ervan is gecanoniseerd, is het wel Gerrit Kouwenaar. Kees Fens constateerde
onlangs in de Volkskrant (27-9-91) dat we inmiddels zo aan Kouwenaars
idioom gewend zijn, dat we zijn, vroeger als ondoorgrondelijk bekend staande, gedichten
nu zonder problemen kunnen lezen. Maar het valt ook niet te ontkennen, dat
zijn werk de laatste vijftien jaar steeds toegankelijker, in mijn termen: figuratiever is
geworden. Een goed voorbeeld daarvan is de reeks van drie heldenzungen, die in 1976
verscheen.
29