DE CAMJO BRENGT HET NIEUWS DICHTBIJ

DE CAMJO BRENGT
HET NIEUWS
DICHTBIJ
Een herkenbaar verhaal met
een persoonlijke invalshoek
maakt nieuws begrijpelijk
Door Naomi Persoon
Afstudeervisie
Toen ruim vijf jaar geleden de camjo werd geïntroduceerd, reageerde regionaal Nederland sceptisch.
De regionale omroepen stonden niet meteen te springen om hun redacteuren en cameramensen om
te scholen tot camerahanterende eenlingen die eigen verhalen van begin tot eind verzorgen. Maar
net als kleurentelevisie, de mobiele telefoon en internet, is camjo een ontwikkeling waar je uiteindelijk
niet omheen kan. Een omroep moet meegaan met zijn tijd, beantwoorden aan de vraag van de
kijker – die het nieuws wil begrijpen – en bezuinigen. Toch is camjo niet alleen een naderend kwaad
– uiteraard is dat niet de mening van elke regionale omroep – het is juist een kans voor de media om
dichter bij hun doelgroep te komen.
Wim Kramer, de nieuwsmanager van
RTV Utrecht is van mening dat je als
camjo dichter bij het onderwerp komt,
waardoor het nieuws de doelgroep
meer aanspreekt. Ik heb ruim dertien
weken als camjo gewerkt voor RTV
Utrecht en heb geen vergelijkingsmateriaal;
ik heb nooit anders dan
als camjo gewerkt. Maar ik
ben het met Kramer eens.
Mijn onderwerp praat één
op één met mij, zonder
dat daar meer mensen
(lees camera- en geluidsman
ofwel ENG) bij zijn.
Het wordt op deze manier
intiemer, waardoor de
hoofdpersoon meer vertelt.
Dat maakt weer dat kijkers zich
met deze persoon kunnen identificeren.
Het gebruik van camjo's bij regionale
omroepen, brengt nieuws dichter
bij de kijker.
Dichtbij
Maar hoezo dichter
bij de kijker?
Een handzame DV-camera is alles wat
een camjo nodig heeft om op pad te gaan.
Wanneer je een huis binnen stapt met
een groep van drie mensen, kan dat afschrikken.
Eva Munnik is camjo bij RTV
Utrecht en werkt sinds 2005 met een
kleine DV-camera in plaats van met een
ENG. 'In het begin was het even wennen,
zo in je eentje. Maar je merkt dat
je geïnterviewde je meer als een gezellige
buurvrouw ziet met wie hij thee
gaat drinken. Hij vertelt gewoon meer.'
En dat is belangrijk voor een regionale
omroep. Om je kijker te blijven boeien,
moet je veel aandacht besteden aan het
kleine leed, anders schakelt hij wel over
naar de landelijke omroepen. Vaak hebben
hoofdpersonen een persoonlijk verhaal,
waar je naar wil luisteren, omdat
hij zichzelf echt blootgeeft. Je krijgt
betere verhalen.
'Maar is dat wel zo?' vraagt Allard
Berends, hoofdredacteur van Omroep
Flevoland zich af. 'Iedereen met enig
verstand van zaken moet zich kunnen
voorstellen dat er situaties
zijn waarbij dit absoluut niet gaat
werken. Denk aan situaties met
enige hectiek, of persconferenties
waar je je als verslaggever
echt wilt focussen op de inhoud
en niet op beeldkader of
audio.'
Creatieve oplossingen
En dat is nou precies wat
je niet moet willen als
camjo. Bij hectische situaties
moet je naar een
andere manier zoeken
om je nieuws te brengen.
Camjo-goeroe Michael
Rosenblum kwam
jaren terug over vanuit
de Verenigde Staten om uitleg
te geven over nieuwe media en de
opkomst van de DV-camera. Hij kwam
met scherpe standpunten over hoe het
nieuws op dat moment werd gebracht.
Na de bijeenkomst DNA (Digital News
Affairs), die in 2008 in Brussel werd
gehouden, vertelde Rosenblum in een
interview dat je nieuws moet brengen
alsof je het aan je vriendin vertelt: 'Als
je vriendje thuis komt na zijn werk en je
vraagt hem: “Hans hoe was je dag?” En
hij gaat heel stijf zitten, doet zijn jasje
recht en begint met: “Meer en meer
mensen in de Europese Unie…..” Niemand
wil dat horen, je haakt af.' Tijden
veranderen, journalistiek moet mee.
Maar omdat RTV Utrecht zich in de
mening van Rosenblum niet altijd kon
vinden, schakelde de omroep camjocoach
Geert Verdickt in. Hij nuanceerde
de ideeën van Rosenblum en gaf cursus
in het juiste gebruik van de camjo. Volgens
Ardy Stemerding, camjo bij RTV
Utrecht, worden de verslaggevers gestimuleerd
om creatieve oplossingen te
zoeken voor moeilijke situaties. 'Door
een hoofdpersoon te kiezen, kun je
het nieuws met een omweg brengen.
Ik moest naar een bezoek van prinses
Máxima in mijn eentje. Door de chaos
kon ik nauwelijks uit de voeten met
mijn camera. Toen heb ik snel contact
gezocht met één van de bezoekers. Zij
was een diehardfan die overal kwam
waar Máxima was. Ik volgde haar tot
het moment dat ze een bloemetje kon
geven en de prinses zei: 'Hee, ik ken u,
u komt vaak kijken.’ Ik heb aan de hand
van deze persoon uitgelegd waarom de
prinses er was. Het was voor mij veel
makkelijker om te filmen en zo kwam
het op de kijker ook veel beter over.'
Beeldkwaliteit
RTV Utrecht is om. De omroep heeft
geen ENG-mensen meer. Behalve een
enkele cameraman die helpt bij liveuitzendingen.
Volgens Kramer waren de
kijkcijfers licht gestegen door de andere
manier van nieuws brengen. Professioneel
cameraman Boudewijn Huisman
kan zich dat niet voorstellen. 'Heel af
en toe zap ik nog wel eens langs RTV
Utrecht. Ik kijk het niet meer, vind het
zo zonde dat ze met camjo's werken.'
Huisman bekeek een uitzending van
het UVandaag nieuws en leverde commentaar
op de cameravoering. 'Doordat
camjo's vaak op de LCD-schermpjes van
de camera zitten te kijken, missen ze
een heel stuk van wat ze opnemen. Ze

zien dan niet goed dat ze mensen verkeerd
filmen.' Huisman vindt bijvoorbeeld
dat camera's veel te dicht bij de
geïnterviewde staan, hun slachtoffer van
borsthoogte filmen en de geïnterviewde
in de camera laten kijken. Nu kun je als
camjo natuurlijk getraind worden in het
goed filmen van je geïnterviewde. Maar
het feit dat je je aandacht moet verdelen
tussen je spreekpersoon het technische
gedeelte blijft. Dat kun je wel leren. Als
Camjo-en tijdens een media-event is haast geen doen.
je, zoals de nieuwe generatie journalisten,
van begin af aan als camjo werkt,
wordt het filmen en ook monteren er
met de paplepel ingegoten. De nieuwe
generatie weet niet beter.
Eva Munnik, al tien jaar werkzaam voor
de Utrechtse omroep, vindt dat haar
items wat beeld betreft niet slechter
zijn dan toen ze met cameraman op pad
ging. 'Ik vind het zo'n vooruitgang dat
ze hier de cameramensen eruit hebben
gegooid; onze cameramensen waren
vaak ongemotiveerd en ik wist zelf altijd
het beste wat voor beelden ik wilde
Ze begrepen het niet echt. Nu maak ik
alles zoals ik het zelf wil. Van begin tot
eind.'
Alles zelf doen
En dat is meteen de beste omschrijving
van wat een camerajournalist doet.
Hij maakt het item van begin tot eind
zelf. En dat motiveert. Wanneer een
item helemaal van jou is, doe je de research
goed. Je behandelt de geïnterviewde
uitstekend mocht je hem/haar
nog een keer willen gebruiken, je doet
je best op de beelden en besteedt veel
tijd aan het monteren. Dat maakt een
item je eigen ding. Worden items dan
niet veel beter? In feite wordt veel meer
zorg gedragen voor de items, omdat
je als camjo van begin tot eind zelf verantwoordelijk
bent. Wanneer meerdere
mensen eraan werken, kan door
met name tijdsdruk of desinteresse veel
waardevol materiaal verloren gaan. Een
redactie zal dus een afweging moeten
maken tussen items die goed zijn qua
beeld omdat verschillende mensen met
verschillende kwaliteiten eraan gewerkt
hebben of producties die met zorg zijn
gemaakt en misschien wel meer van het
scherm knallen omdat één iemand zichzelf
volledig heeft gegeven. Cameraman
Huisman vindt dat de kijker niet onderschat
mag worden: 'Als RTV Utrecht
items blijft uitzenden met YouTubebeeldkwaliteit,
houdt de omroep geen
kijker meer over. Die ziet echt wel of
iets mooi gemaakt is of niet. En als hij
niet om goed beeld geeft, kijkt hij wel
op internet.
Toegevoegde waarde
Allard Berends, hoofdredacteur van
Omroep Flevoland is het met Huisman
eens. 'We hebben ervoor gekozen
om alleen met camjo te werken als het
een toegevoegde waarde heeft. En in de
normale nieuwsprogramma's zie ik dat
meestal niet.' De hoofdredacteur heeft
echter wel enkele DV-camera's in huis.
Die gebruikt hij voor mensen die wel
getraind zijn in het gebruik van camjo.
Om hun vaardigheid op peil te houden
of als er geen cameraman beschikbaar is
en een verhaal anders niet gemaakt kan
worden.' En zo komen we meteen op een
ander groot voordeel van de camjo. Op
een redactie is een beperkt aantal cameramensen
beschikbaar. Wanneer een
verhaal gemaakt moet worden dat niet
op de agenda staat - maar wel urgent is -
en er zijn geen cameramensen beschikbaar,
kan dat dus niet. Tenzij je in het
geval van Berends wel getrainde camjo's
hebt lopen. Maar leveren die niet veel
minder kwaliteit dan de mensen die
dagelijks met cameraman op pad gaan?
In het geval van RTV Utrecht wordt
elk item op dezelfde manier gedraaid,
en ziet de kijker nauwelijks verschil.
Grote verschillen zien ze echter als afgewisseld
wordt tussen ENG-items en
camjo-items. Zo raak je kijkers kwijt,
die willen namelijk niet afgeleid worden
door verschillende soorten beelden en
gaan dan zappen. Daarbij komt dat een
camjo veel sneller op pad kan. Op een
camjo-redactie zijn meerdere auto's,
camera's en mensen die ingezet kunnen
worden. 'We hebben altijd genoeg
materiaal. Belangrijke items kunnen elk
moment van de dag geschoten worden,'
aldus Kramer.
Goedkoper
Tegenstanders van de camjo zeggen dat
het louter bezuinigingen zijn die een
omroep ertoe dwingen met camjo's te
werken. Een ENG zou drie keer zo duur
zijn als een camjo. Maar is dat wel zo?
Een ENG, bestaand uit drie mensen, is
binnen drie uur klaar met een item. Een
camjo doet er gemiddeld 9,3 uur over.
Allard Berends van Omroep Flevoland
zegt nog steeds geen voorstander te zijn
van de camjo. 'Ik denk dat we nog tussen
de 80 à 90 procent van het nieuws
draaien met cameraman en zie nog
steeds niet in waarom we dat zouden
moeten veranderen.' Toch zegt Berends
‘Belangrijke items kunnen elk moment
van de dag geschoten worden.’
er niet omheen te kunnen dat het goedkoper
is om camjo's in te zetten. 'In het
weekeinde ligt de situatie iets anders.
financieel zijn we alleen in staat daar iedere
zaterdag en zondag een nieuwsprogramma
te brengen als daar ook 1 of 2
onderwerpen camjo worden gemaakt,'
aldus Berends.
Volgens hoofdredacteur Berends zou
het voor RTV Utrecht een overweging
zijn geweest op camjo over te
stappen omdat dat financieel voordeliger
is. 'Dat is dus niet het geval,' zegt
nieuwsmanager Kramer. Hij liet drie
jaar geleden een onderzoek doen door
TNO, om te belichten wat voor impact
het overschakelen naar camjo zou hebben
op de werkwijze van de verslaggevers
en het draaien van de gehele redactie.
Uit het onderzoek bleek dat een
camjo wat betreft manuren langer bezig
is met een item, afhankelijk van de ervaring
van die camjo, dan wanneer met
cameramensen wordt gedraaid. Volgens
Kramer is het dan ook geen hoofdreden
geweest voor de omroep om over
te stappen. 'Dat financiële voordeel zou
dan vooral zitten in de verlaging van
de loonkosten. Maar als ik had willen
besparen, dan had ik alle editors en cameramensen
ontslagen. Dat is niet gebeurd.
Ze zijn omgeschoold. Dat is een
flinke investering geweest, maar nu heb
ik meer journalisten tot mijn beschikking.
De slagkracht van RTV Utrecht is
vergroot.'
Reorganisatie
Uiteindelijk zijn bij RTV Utrecht nauwelijks
meer cameramensen over. 'Dat
waren simpelweg geen journalisten.
Daar moet je ook wel aanleg voor hebben.'
Zegt Marc Veeningen, eindredacteur
bij de omroep. Ze hebben echter
allemaal wel de kans gekregen zich
om te scholen. Momenteel zijn er nog
enkele omgeschoolde editors werkzaam
als camjo bij RTV Utrecht, maar het
merendeel van de journalisten komt
vanuit de journalistiek en niet vanuit de
technische wereld.
Objectiviteit
Aan het 'alles zelf doen' van de journalist,
zit natuurlijk wel een keerzijde.
Een item kan subjectief belicht worden.
Vooral omdat de journalist geen overleg
kan plegen met cameramensen die misschien
wel oog voor objectieve beelden
heeft, kan hij zelf suggestieve beelden
maken, die zijn standpunten versterken.
Toch is Kramer daar niet zo bang voor.
'Bij veel onderwerpen kan de extra persoonlijke
draai van de journalist wel. Bij
onderwerpen waarbij dat niet kan kun
je ook met camjo streven naar objectiviteit.
Vaak doen we bij zo’n onderwerp
een gesprek in de studio dat duiding
geeft aan de kijker.'
Er wordt dus veel in de handen van de
verslaggever gelaten. Toch wordt bij
RTV Utrecht altijd gecontroleerd of
opnamen voldoende kwaliteit hebben.
Peter Voortman is VJ (Video-Journalist)
coördinator bij RTV Utrecht. Voortman
is verantwoordelijk voor het opleidingstraject
van de verslaggevers die
meedoen aan de Geert Verdickt-cursus.
Hij werd aangesteld als VJ-coördinator
om ervoor te zorgen dat de camjo gedraaide
onderwerpen voldoende beeldkwaliteit
hadden. 'Zo blijven we scherp',
vindt Wim Kramer. Voortman legt uit
dat het invoeren van de camjoredactie
een heropvoeding van de redactie
betekende. 'Het compleet draaien op
camjo, vereist een andere benadering
van het nieuws. De wereld van de re-
‘We gaan niet meer naar persconferenties
en andere media-events. Die zijn
voor een camjo niet te verslaan.’
gionale omroepen was in het begin heel
huiverig voor het gebruik van camjo.
Logisch, want je kunt niet de ENG bij
de verslaggevers weghalen en daar een
camera voor in de plaats geven. Je moet
nieuws op een andere manier van benaderen.
We gaan niet meer naar persconferenties
en andere media-events omdat
die voor een camjo bijna niet te verslaan
zijn.Vaak is de persconferentie zelf ook
niet het nieuws. Het gaat dan om wat
de kijker ervan merkt. Dat werken we
dan uit.'
Conclusie
Wat het vraagstuk of een camjo het regionale
nieuws dichterbij brengt zo in-
teressant maakt, is de vraag wat er nu
eerder was: Het idee om het regionale
nieuws op een andere manier te brengen,
waardoor er als camjo gewerkt
kan worden, of juist de invoering van
camjo die een andere werkwijze vereist
en daardoor en het nieuws dichterbij
brengt.
Voor een omroep is het belangrijk een
keuze te maken. Wil je het nieuws
dichterbij brengen en zo begrijpelijker
maken voor de kijker, dan ga je met
camjo's werken. Dat betekent een forse
investering omdat je mensen moet ontslaan
of omscholen. Van een financiële
reden is op de korte duur zeker niet te
spreken. Wel betekent het invoeren van
de camjo zeker in het begin voor een
inlevering van beeldkwaliteit. Leid je
de journalisten vanaf het begin op als
camjo, dan ondervang je dat probleem
grotendeels.
Een omschakeling in de nieuwslevering
kan wel betekenen dat nieuws door
de verslaggever op een subjectievere
manier wordt gebracht. Dan zullen we
moeten terugvallen op de integriteit
van die journalist. Bij sommige regionale
omroepen past enige persoonlijke
ervaring van de verslaggever in een item
wel binnen het kader.
Verder is het werken met camjo flexibeler
en sneller. Geen logge ploegen
meer, maar één snel mannetje. De volledigheid
van je nieuws wordt beter en
de kijker krijgt wat hij wil. Hij raakt
meer betrokken bij het nieuws door de
persoonlijke aanpak en herkenbare invalshoek.
De camjo brengt nieuws dichterbij.
+++